ՀՀ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Աննա Նաղդալյանը՝ պատասխանելով լրագրողների հարցին, անդրադարձել է Ադրբեջանի իշխանությունների մեղադրանքներին, թե հայկական կողմը Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած ականապատ տարածքների քարտեզները չի տրամադրել:

Հարց․ Ադրբեջանի իշխանությունները վերջերս հանդես են գալիս հայտարարություններով՝ մեղադրելով հայկական կողմին Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած ականապատ տարածքների քարտեզները չտրամադրելու մեջ: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այդ հայտարարությունները։

Պատասխան. Ինչպես գիտեք, ադրբեջանական իշխանությունները կոպտորեն խախտում են միջազգային մարդասիրական իրավունքով և 2020 թ․ նոյեմբերի 9-ի հայտարարության դրույթներով ստանձնած իրենց հանձնառությունները՝ հայրենադարձնելու դեռևս պատանդառության մեջ գտնվող հայ ռազմագերիներին և քաղաքացիական անձանց։ Ըստ էության, ի պատասխան այս հարցում նաև միջազգային հանրության ճնշումներին, ադրբեջանական կողմը փորձում է իր համար արդարացման հիմքեր ապահովել՝ առաջ քաշելով ականապատ տարածքների քարտեզների կեղծ օրակարգ: Դրա մասին է վկայում նաև այն փաստը, որ ադրբեջանական պաշտոնյաների կողմից այդ հարցի բարձրացումը կրում է զուտ հրապարակային բնույթ: 

Հակամարտության ողջ ընթացքում ադրբեջանական կողմը ոչ միայն հանդես չի եկել ականազերծման հարցերով համագործակցելու առաջարկով, այլև ավելին` ամեն ջանք ներդրել է Հայաստանում և Արցախում ականազերծման ծրագրերի իրականացումը  խափանելու նպատակով։ Բավական է հիշել, որ Ադրբեջանը 2016թ․  արգելափակել է ԵԱՀԿ Երևանի գրասենյակի  մանդատի երկարաձգումը վերջինիս՝ ականազերծման ծրագրերին աջակցելու պատրվակով, ինչն էլ հանգեցրել է Հայաստանում ԵԱՀԿ դաշտային առաքելության փակմանը։

Կոչ ենք անում Ադրբեջանի իշխանություններին զերծ մնալ  միջազգային հանրությանն ապակողմոնորոշելու նման պրակտիկայից և գործուն քայլեր ձեռնարկել՝  կատարելու նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ ստանձնած պարտավորություններն ու միջազգային հումանիտար իրավունքի պահանջները, որոնք ենթադրում են անհապաղ և անվերապահ կերպով բոլոր ռազմագերիների և պատանդառության մեջ գտնվող անձանց ազատ արձակումը և հայրենադարձումը։

Ապրիլի 7-ին նախատեսված է Նիկոլ Փաշինյանի այցը Մոսկվա, սակայն Հայաստանի համար առաջնային համարվող գերիների հարցն օրակարգում ընդգրկված չէ, մինչդեռ ՀՀ ԱԳՆ նախարարն օրերս ՌԴ ԱԳՆ նախարարի հետ հանդիպման ժամանակ հայտնել է, որ Ադրբեջանը չի կատարում հայ ռազմագերիներին վերադարձնելու իր պարտավորվածությունը։ «Ազգային անվտանգություն» կուսակցության նախագահ Գառնիկ Իսագուլյանը «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նկատեց՝ արտգործնախարարի ու Փաշինյանի միջև այժմ լուրջ հակասություններ կան, ԱԳՆ-ն այլ կերպ է տեսնում զարգացումները, իսկ Նիկոլի ոհմակը՝ այլ կերպ։

Իսագուլյանը նշեց, որ թեև նախկինում քննադատել է Արտգործնախարարին, բայց հետագայում պարզվեց, որ նա հայրենասեր և կամային հատկանիշներով մարդ է, նրա որդին պատերազմին մասնակցել է, ավելին՝ առաջարկել են, որ որդուն առաջին գծից հետ բերեն, բայց ինքը հրաժարվել է։

«Տղան Ջաբրայիլում վիրավորվել է ծանր, իսկ այդքանից հետո ինքը դեմ է եղել, որ իր որդուն տեղափոխեն ուրիշ տեղ»,- նշեց նա։

Ինչ վերաբերում է ապրիլի 7-ին նախատեսված Նիկոլ Փաշինյան-Վլադիմիր Պուտին հանդիպմանը, ապա մեր զրուցակիցն ընդգծեց, որ հանդիպման պատճառը եղել է բացառապես Նիկոլ Փաշինյանի կողմից շուրջ երկու ամիս տևած խնդրանքները։ Հունվարի 11-ից հետո պարբերաբար խնդրել է Կրեմլին, որ Պուտինն իրեն ընդունի և պատրաստ է կատարել ցանկացած բան, ինչն իրեն ռուսական կողմը կառաջարկի։

«Իր այս ստորությունը երկու նպատակ ունի, նախ՝ հայ հանրությանը խաբել, որ ինքը ՌԴ նախագահի հետ գտնվում է լավ հարաբերությունների մեջ, իսկ երբ փորձել են օրակարգ ճշտել, օրակարգային թեմա չի էլ քննարկվել, ինքը ցանկություն է հայտնել բացառապես հանդիպելու և այդ հանդիպման ժամանակ ցանկացված առաջարկություն պատրաստ էր ընդունել։ Դա է պատճառը, որ մի քանի օր առաջ Վլադիմիր Պուտինը հեռախոսազրույց է ունեցել Իլհամ Ալիևի հետ՝ճշտելու, թե իրենց էլ ինչ է պետք, որ Նիկոլը զիջի կամ տա։ Ռուսաստանին պետք է, որ այս շրջանում խնդիրներ ճշտի, ընդ որում՝ Ադրբեջանի հետ»,- նշեց Իսագուլյանը՝ հավելելով, որ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ոչ գերիների հարց է դրվում, ոչ Շուշիի, ոչ Հադրութի, ոչ էլ բուն ՀՀ-ի սահմանների հետ կապված։

Իսագուլյանը նշեց, որ Նիկոլ Փաշինյանը պատրաստ է զիջել ամեն ինչ, չի բացառվում, որ Սյունիքում անցնող միջանցքների խնդիրը լինել, թեև ինքը զուգահեռ էմիսարներ է ուղարկում արևմուտք, Եվրոպա՝ ասելով, որ ՌԴ-ի հետ ինքը պարզապես խաղում է, բայց հենց այդ խաղալու արդյունքում ՀՀ-ն անընդհատ կորցնում է, իսկ Արցախն ընդհանրապես կորցրել ենք։

«Իր նպատակը բացառապես մեկն է եղել, որ զոմբիները տեսնեն, որ ինքը Պուտինի հետ բարև ունի։ Դրա համար նա պատրաստ է զիջել ամեն ինչ »,- նշեց նա՝ հավելելով, որ վերջինս գտնվում է հոգեկան լուրջ տվայտանքների մեջ, նա ունի մանիա և այժմ հերթական մանիան փորձում է բավարարել։

Նրա խոսքով՝ Ռուսաստանը շատ պարզ հասկացնում է, որ որևէ օրակարգ չկա, գնում է հերթական զիջումները կատարելու, որ ՌԴ-ն կարողանա Ադրբեջանից զիջումներ պահանջել՝ հօգուտ ՌԴ-ի։ Իսագուլյանի դիտարկմամբ՝ բոլորը հաշտվել են այն հանգամանքի հետ, որ Նիկոլն ամեն ինչ վաճառում է՝ Արցախը վաճառում է, ՀՀ-ն պատրաստվում է վաճառել, ժողովուրդն էլ դիմադրողականություն չունի։

Մենք կամավոր մեր գլուխը տանում ենք, դնենք այն կոճղին, որի վրա գլխատելու են մեզ, անձինք ովքեր ուզում են թուրքի ծառա դառնալ, բարեկամություն են գովազդում, պետք է ուշքի գան։ Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց «Արաբո» ջոկատի հրամանատար Մանվել Եղիազարյանը։

«Դեմոկրատիայի լավը այն է, որ ամեն քաղաքացի խոսքի իրավունք ունի, մյուս կողմից էլ վատն այն, որ ամեն մի շեղված, անխելք կարող է իր կարծիքը բարձրաձայնել, ասպարեզն այդպիսիներին է տրված։ Այստեղ մնում է մի բան. պիտի այնպիսի հասարակություն ունենանք, որ գիտակցեն՝ Թուրքիայից օգուտ չկա, նա ամեն ինչ անում է, որ մեզ կործանի, երկու-երեք բառով հնարավոր չէ ասել, թե ինչ սարսափելի հետևանքներ կարող է ունենալ բարեկամությունը մի ժողովրդի հետ, որը քեզ համարում է պարտված թշնամի, կարծում է, որ պիտի մեռած լինեինք։ Եթե կարողանանք հետագայում նորմալ երկիր կառուցել, այդ մարդկանց հարց կտանք՝ 1915 թվականի Ցեղասպանության որ զոհի ժառանգն է, ինչու են իրենց այդպես պահում»,-մանրամասնեց ազատամարտիկը։

Անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի և մյուս պաշտոնյաների հայտարություններին, թե կոմունիկացիաների բացումը նաև հայկական շահից է բխում, Մանվել Եղիազարյանն ընդգծեց․

«Պիտի պատիվ ունենալ, հայրենիքի իմաստը հասկանալ, եթե չենք ապրում արժանապատիվ, ընդամենը ապրում ենք որովայնի համար, ուրեմը մենք անասունից չենք տարբերվում։ Մարդը պետք է գիտակից լինի։ Եթե հայ ես, պիտի հասկանաս, որ այլասերության միջոցով, կործանման գնալու միջոցով որովայնի հարցերը կարգավորելը, մեղմ ասած, հիմարություն է»,-ասաց նա։

Մանվել Եղիազարյանը նշեց, որ ոչ միայն Նիկոլ Փաշինյանին, այլև բոլոր նրանց, ովքեր քարոզարշավի ընթացքում շարունակելու են խոսել թուրքերի հետ կապված մոտեցումները շտկելու ու բարեկամություն անելու մասին, խորհուրդ է տալիս հասարակությանը չներքաշել այս դիսկուրսի մեջ։

«Ուշքի եկեք, ամոթ է, վերջապես պատիվ ունե՞նք, թե ոչ, ձեզ ոչնչացրել են, ձեր հայրենիքը խլել են, ձեր կանանց ստորացրել են։ Եթե պատվախնդիր մարդ էիք, առաջինը պիտի զենքը վերցնեիք, հակառակորդից վրեժխնդիր լինեիք, եթե հակառակորդից վրեժխնդիր չեք եղել, նրան գովերգելու իրավունք էլ չունեք»,-ասաց նա։

Հրամանատարի կարծիքով՝ հիմա ամոթ էլ է, որ ընտրությունների ենք նախապատրաստվում, նախ պետք է ուշքի գայինք, բայց դա չի նշանակում, որ պետք է եղածի հետ համակերպվենք։ Ըստ նրա՝ 30 տարիների ընթացքում հաջողվել է հասարակությանն այնպես խճճել, որ մարդիկ երբեմն չեն գիտակցում, թե ինչ ճանապարհով ենք գնում. «Թուրքի տեսակը հաշվի առնելով՝ դիմադրողականությունը և զգոնությունը չպետք է կորցնենք»։

ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը գրում է. 

«Ադրբեջանական իշխանություններն անընդհատ հայտարարում են, թե Արցախում ու Հայաստանում ֆաշիզմ է խրախուսվում:

Իրո՞ք: Բա եթե այդպես է` ինչպե՞ս կբացատրեն, որ իրենց զինված ուժերն Արցախում այս պատերազմից հետո ու դրանից առաջ բացահայտ ոչնչացնում ու պղծում այն հայ մարշալների ու գեներալների արձանները, ովքեր Հայրենական Մեծ Պատերազմում հերոսաբար պայքարել են Ֆաշիզմի ու Նացիզմի դեմ և հաղթել են:

Մարշալ Հովհաննես Բաղրամյան` ԽՍՀՄ կրկնակի հերոս, ԽՍՀՄ մարշալ, ծնված` գ.Չարդախլու, Գանձակ:

Մարշալ Համազասպ Բաբաջանյան` ԽՍՀՄ հերոս, զրահատանկային զորքերի գլխավոր մարշալ, ծնված` գ.Չարդախլու, Գանձակ:

Նելսոն Ստեփանյան` ԽՍՀՄ կրկնակի հերոս,  Լենինգրադի պաշտպաններից, օդաչու, ծնված` Շուշի:
Արմենակ Խանփերյանց (Սերգեյ Խուդյակով)` ԽՍՀՄ ավիացիայի մարշալ, ծնված` Մեծ Թաղեր, Հադրութ:

Սերգեյ Սարդարով` ԽՍՀՄ ավիացիայի գեներալ-գնդապետ, ծնված` Ազոխ, Շուշի:

Հովհաննես Իսակով` ԽՍՀՄ նավատորմի ծովակալ (ադմիրալ), ԽՍՀՄ հերոս, ԽՍՀՄ ԳԱ պատվավոր անդամ, ծնված` գյուղ Հաջիքենդ, Կարս:

Հովհաննես (Իվան) Թևոսյան` պատերազմի տարիներին ԽՍՀՄ մետալուրգիայի ժողկոմ, իսկ հետո նախարար, Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս, ծնված` Շուշի: Իվան Թևոսյանն էր ապահովում մետաղի մատակարարումը ԽՍՀՄ պաշտպանական բոլոր ձեռնարկություններին:

Ֆաշիզմը մարդու իրավունքների խախտումների, բռնաճնշումների ու վայրագությունների հիմքում է:
Ու ո՞վ է իրականում անթաքույց խրախուսում ֆաշիզմը` բացահայտ ոչնչացնելով ու պղծելով դրա դեմ հերոսական պայքար տված և հաղթած գեներալների ու մարշալների արձանները»:

«Ես մեծ հարգանք եմ տածում Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամբ։ Եթե Ռոբերտ Քոչարյանը այսօր որոշել է, որ պետք է քաղաքական գործընթացների մեջ լինի և մաս կազմի, միանշանակ ես կողմ եմ»,- yerkir.am-ի հետ զրույցում ասել է Հայաստանի  և Արցախի  պաշտպանության  նախկին նախարար Սեյրան Օհանյանը:

Նա նշել է, որ Ռոբերտ Քոչարյանը իր փորձով, իր գիտելիքներով, իր անցած ճանապարհով ցույց է տվել, որ իր ժամանակահատվածում Հայաստանը ավելի կազմակերպված է դարձել, իր ժամանակահատվածում ՀՀ անվտանգությունը ավելի բարձր հիմքերի վրա է դրվել, տնտեսությունը սկսել է զարգանալ, տուրիզմի հիմքն ինքն է դրել և, իհարկե, թերություններ ևս եղել են։

Ս. Օհանյանը ասել է, որ  եթե Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից լինի հրավեր արտահերթ ընտրությունների մասնակցելու և ընդգրվելու իր թիմում, նա կընդունի այդ առաջարկը.
«Հիմա չկան քննարկումներ, որ ես կլինեմ Ռոբերտ Քոչարյանի թիմում, բայց եթե ինքը գնա ընտրություններին, ես անպայման իրեն կաջակցեմ, եթե լինի հրավեր, ես, իհարկե, կընդունեմ, կխորհրդակցեմ և կծանոթանամ պայմաններին, անպայման կաջակցեմ»։

Էկոնոմիկայի նախարարը հերթական սկանդալային հայտարարությունն արեց՝ այս անգամ զբոսաշրջության սպասվող աճերի վերաբերյալ, ու մի կողմ քաշվեց։ Հետո շատերը սկսեցին գլուխ ջարդել՝ նախարարի հայտարարության հիմքերը գտնելու համար, բայց չեն գտնում։

Չեն գտնում, որովհետև դրա համար հիմքեր չկան։ Այսօր, երբ ոչ միայն Հայաստանն է գտնվում բարձր անկայունության գոտում, այլև ամբողջ աշխարհն է շարունակում բախվել փակ սահմանների հետ, տրամաբանությունից դուրս է խոսել զբոսաշրջության աճերի վերաբերյալ, առավել ևս՝ այնպիսի կոնկրետությամբ, ինչպիսին անում է էկոնոմիկայի նախարարը։

«Անցած տարի շռնդալից անկում ենք ունեցել տուրիզմի ոլորտում։ Բայց այս տարի արդեն դուք էլ կարող եք տեսնել փողոցներում, որ եթե անցած տարի մարտ ամսին տուրիստ չունեինք, այս տարի ունենք պարսիկների բավական մեծ խումբ։

Ապրիլին, գիտենք, որ շատ ամրագրումներ կան: Իսկ մայիսից պլանավորում ենք մտնել լրիվ նորմալ և ընդունելի տեմպի մեջ: Այս տարվա համար տուրիզմի աճը նախորդ տարվա նկատմամբ կանխատեսված է 319 տոկոս: Այսինքն՝ 2019-ի նկատմամբ -20-25 տոկոս է, բայց 2020-ի նկատմամբ + 319 տոկոս է կանխատեսումը»,- հայտարարեց նախարարը։

Որտեղի՞ց նրան այդքան վստահություն, ոչ մեկը չի կարող ասել։ Նույնիսկ ոլորտի մասնակիցներն են զարմացած։ Բայց նրանց մտահոգություններին անդրադառնալուց առաջ՝ նախ ներկայացնենք զբոսաշրջության անցած տարվա միտումներն ու փորձենք գլուխ հանել նախարարի կանխատեսումներից։

Անցած տարին իսկապես անբարենպաստ էր զբոսաշրջության համար։ Եվ ոչ միայն Հայաստանի, այլև ցանկացած երկրի համար։ Զբոսաշրջային հոսքեր ունեցանք հիմնականում տարվա սկզբին, երբ համավարակով պայմանավորված՝ դեռ սահմանափակումներ չէին կիրառվել։

Սահմանափակումները, ինչպես հայտնի է, մտցվեցին մարտի 16-ից։ Մինչ այդ զբոսաշրջության ակտիվությունը բավական բարձր էր։ Դա, անշուշտ, դեռ կարող էր շարունակվել, եթե համավարակի հետ կապված անվտանգության միջոցառումները ժամանակին կիրառվեին ու պատշաճ մակարդակով։

Բայց այն ժամանակ իշխանություններն այլ, ավելի հրատապ խնդիրներ ունեին լուծելու՝ սահմանադրական հանրաքվեի էին պատրաստվում, վարչապետն արշավներ ու մասսայական միջոցառումներ էր կազմակերպում, փողոցներում բուկլետներ էր բաժանում, և այլն։

Դա բերեց նրան, որ Հայաստանը շատ արագ բախվեց համավարակի հետ կապված խնդիրներին։ Այդ բախումը չափազանց ծանր եղավ՝ հանգեցնելով մեծ կորուստների։ Մինչև համավարակի հետ կապված սահմանափակումների կիրառումը, զբոսաշրջիկների հոսքը Հայաստան պահպանվում էր։ Սահմանափակումների կիրառումից հետո այն կանգնեց։

Պաշտոնական տվյալներով՝ անցած տարվա առաջին եռամսյակում մեր երկիր էր եկել 311 հազար զբոսաշրջիկ։ Երկրորդ եռամսյակում հոսքեր ընդհանրապես չեն եղել։ Որքան էլ գուցե շատերի համար կարող է տարօրինակ լինել, բայց վիճակագրությունը որոշակի «մուտքեր» է արձանագրել նաև երրորդ և չորրորդ եռամսյակներում. Երրորդում, պարզվում է, Հայաստան է եկել 16 հազար, իսկ չորրորդում՝ նույնիսկ 48 հազար զբոսաշրջիկ։

Տարվա կտրվածքով ժամանած զբոսաշրջիկների քանակը կազմել է 375 հազար՝ նախորդ տարվա 1 մլն 894 հազարի դիմաց։

Այս թվերի տարբերությունը 1 մլն 519 հազար է։

Անցած տարի այդքանով պակաս զբոսաշրջիկ է եկել Հայաստան, քան 2019թ.։ Անկումն անցնում է 80 տոկոսից։

Էկոնոմիկայի նախարարը կանխատեսում է, որ զբոսաշրջիկների հոսքն այս տարի կաճի 319 տոկոսով։ Եթե սա վերածենք զբոսաշրջիկների կոնկրետ թվի, ապա կստացվի, որ այս տարի Հայաստան պետք է այցելի 1 մլն 572 հազար մարդ։

Այսօրվա անորոշությունների ու անկայունության պայմաններում, երբ հայտնի չէ, թե ինչ է մեզ սպասում առաջիկայում, որտեղի՞ց նախարարին այդքան վստահություն, որ զբոսաշրջության աճը կլինի հենց 319 տոկոս և ոչ, ասենք՝ 318 կամ 320 տոկոս։ Չհաշված համավարակի գործոնը, որի հետ կապված՝ տնտեսության ու հատկապես զբոսաշրջության ռիսկերը կրկին մեծացել են։ Համավարակը վերստին ակտիվացել է, և առկա են նոր սահմանափակումներ կիրառելու սպառնալիքներ։ Նման հավանականությունն ամենևին չի բացառվում, նույնիսկ քննարկվում է։

Այսպիսի պայմաններում նման կանխատեսումներ անել զբոսաշրջության վերաբերյալ, անշուշտ, լուրջ չէ, անգամ, եթե հաշվի չառնենք, թե ինչ աշխարահաքաղաքական բարդ իրավիճակում է հայտնվել մեր երկիրը՝ տարածաշրջանի նոր իրողությունների ու իշխանությունների վարած անհեռանկար քաղաքականության հետևանքով։

Սա շատ լավ հասկանում են նաև ոլորտում զբաղվածները։ Եվ ոչ միայն հասկանում, այլև ամեն օր առերեսվում են դրա հետ։ Թերևս, դա է պատճառը, որ նրանց հունից հանել է էկոնոմիկայի նախարարի ոչնչով չարդարացված լավատեսությունը։ Ընդհակառակը՝ նրանք այդ չափազանցված լավատեսության տակ լուրջ ռիսկեր են տեսնում ոլորտի համար։

Վահան Քերոբյանի հայտարարությունը՝ զբոսաշրջության սպասվող 319 տոկոսանոց աճի վերաբերյալ, Հայաստանի հյուրանոցների ասոցիացիան համարում է անիրատեսական և ոլորտի բազում խնդիրները կոծկելու փորձ։

«Նախարարի պնդումը առ այն, որ «մայիս ամսից կմտնենք ընդունելի և նորմալ տեմպի մեջ», մեզ համար ավելի քան մտահոգիչ է, քանի որ  գոյություն չունի ապագային վերաբերող քիչ թե շատ հիմնավոր կանխատեսում անելու հնարավորություն: Նախարարի նման մոտեցումը շատ վտանգավոր է, քանի որ կարող է թուլացնել պետության և զբոսաշրջության ոլորտում գործողների զգոնությունը, առաջացնել կեղծ սպասումներ ու պետական զգալի աջակցության բացակայության պարագայում՝ անելանելի վիճակի մեջ դնել ոլորտը:

Մեր կարծիքով՝ նախարարի կողմից հնչեցված 319 տոկոս աճի, այն է՝ ավելի քան քառակի անգամ աճի մասին կանխատեսումն ընդհանրապես մոտ չէ իրականությանը, քանի որ, բացի վերոնշյալ բարդություններից, առկա են բազում այլ խոչընդոտներ, որոնք դարձնում են նման վերականգնման տեմպերը անհնար»,- ի պատասխան էկոնոմիկայի նախարարի, ով նախարարական այս կարճ ժամանակահատվածում հասցրել է տնտեսության զարգացումների վերաբերյալ իր անհիմն դատողություններով ու իրականությունից կտրված գնահատականներով զարմացնել շատերին՝ հայտարարել է Հայաստանի հյուրանոցների ասոցիացիան։

Հիմա նույնպես Հայաստանում նոր թիմեր են ձեւավորվում, որ ավելի սրեն վիճակն ու Արցախի ու Սյունիքի հարցը վերջնականապես լուծեն։Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը:

«Ռուսաստանն ու Թուրքիան դարավոր պետականության ու դիվանագիտության փորձ ունեն։ Պարզ է, որ իրենք չոր հաշվարկով են քաղաքականություն վարում ու մեր խնդիրն է հասկանալ նրանց վարած քաղաքականության օրինաչափությունները։

Թուրքիան ու Ռուսաստանը աշխարքաղաքական առումով մրցակիցներ են։ Դա պարզ է, սակայն կա մի օրինաչափություն, երբ արեւմուտքը’ Բրիտանիան, կամ Ամերիկան փորձում են մուտք գործել նրանց ազդեցության ոլորտը, նրանք միավորվում են, երբ նման վտանգ չկա, մրցակցում են։

Առաջին անգամ Նիկոլայ 1-ը փրկեց Թուրքիան Բրիտանիայից, որովհետեւ ավելի ձեռնտու էր, որ Բոսֆորը Թուրքիան վերահսկի, քան Բրիտանիան։ Իրական մրցակիցը Բրիտանիան էր։

Երկրորդ անգամն Աթաթուրքին օգնելն էր, որ Անտանտը չգրավեր Թուրքիան։ Պարզ հաշվարկ, Թուրքիայից հետո Սովետական Ռուսաստանի հերթն էր գալու։

Լավ է, թե վատ է, էական չի, մեր գործը պրոցեսները հասկանալն է։

Արեւմուտքի ներթափանցման փորձ էր 2018-ի իշխանափոխությունը, պետք չի հավատալ հեքիաթներին, որ «հեղափոխությունը» ռուսներն են կազմակերպել, իմաստը։ Միայն իրենցքայլականների տիպաժները նայեք, բոլորը տարիներ ի վեր «պուտլերի» եւ «ռուսուլմանների» դեմ էին քարոզ վարում։ Տաս տարուց ավելի ատելության քարոզ է գնում։ Չթվարկեմ 2018-ից ի վեր իրենցքայլականներն ինչ քաղաքականություն են վարել, չխոսենք նաեւ ԵԼՔ դաշինքի գործունեությունից, կամ ինչպիսի հանդուրժողականությամբ է Արեւմուտքն ընդունում այս իշխանության հակաօրինական քայլերը։

Էրդողանն ինքնուրույն քաղաքականություն է վարում, բայց նրա մեջքին քեմալականներին են շնչում, այդ ինքնուրույնությունն է միավորում նրան Պուտինի հետ։ Նրանք պաշտպանվողի դերում են։

Կարճ, 2018-ին Արեւմուտքը’ ներթափանցեց Հայաստան, ինչն անընդունելի էր Ռուսաստանի, Թուրքիայի ու Իրանի համար։ Դա մեր դժբախտությունների տարեթիվն է։ Հիմա նույնպես Հայաստանում նոր թիմեր են ձեւավորվում, որ ավելի սրեն վիճակն ու Արցախի ու Սյունիքի հարցը վերջնականապես լուծեն։

Արեւմուտքն իր ստրատեգիան է իրականացնում, մեր թշնամին չի, Ռուսաստանն ու Թուրքիան իրենց խնդիրներն են լուծում, խնդիրն այն է, թե մենք ինչ խնդիր ենք լուծում ու ում համար ենք դա անում»։

Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը «Տելեգրամի» իր ալիքում գրառում է արել, որը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ։

Հարավային Կովկասը հերթական անգամ վերածվել է աշխարհաքաղաքական մարտերի ասպարեզի: Դրան նպաստում են իրադարձությունները, որոնք զուգահեռաբար զարգանում են երեք հարթություններում: Առաջինը տեղական հարթությունն է. դա երրորդ Արցախյան պատերազմն է և դրանից հետո ստեղծված իրավիճակը: Երկրորդն ընդլայնված տարածաշրջանային մակարդակն է, որը ներառում է Արևելյան Միջերկրականից մինչև Մերձավոր Արևելք ընկած տարածքն՝ իր դերակատարներով, շահերով և բախումներով: Եվ երրորդը համաշխարհայինն է. այս հարթությունը ՌԴ-ԱՄՆ (կամ Արևմուտք-Ռուսաստան) սրված լարվածության հարթությունն է: Կրակին յուղ են լցնում ԱՄՆ-Իրան, ԱՄՆ-Թուրքիա հարաբերությունների յուրահատկությունները, և դրանց զարգացման հետ կապված սպասումները:

Նման իրավիճակները պարունակում են ինչպես մարտահրավերներ, այնպես էլ հնարավորություններ յուրաքանչյուր երկրի համար՝ կախված նրա չափերից, նշանակությունից և այլն: Սակայն այստեղ կա մեկ կարևոր «բայց»: Որպեսզի ի հայտ գան ինչ-որ հնարավորություններ և դրանցից արդյունավետորեն օգտվելու շանսեր, պետք է անհրաժեշտ պայմաններ լինեն. երկիրը պետք է կանխատեսելի և հասկանալի գործընկեր լինի, պետք է ազնիվ և վստահելի հարաբերություններ ունենա դաշնակիցների հետ, պետք է ունենա սկզբունքներ և արժեքներ: Եվ, անկասկած, երկրում պետք է լինի իշխանություն, որն ունակ է ապահովելու վերոնշյալը, որը կունենա իրական և ոչ թե ձևական լեգիտիմություն և սուբյեկտայնություն, որպեսզի կարողանա կյանքի կոչել իր պետության առաջնահերթությունները: Եվ վերջիվերջո այդ իշխանությունը պետք է հարգված լինի ինչպես երկրից դուրս, այնպես էլ երկրի ներսում: Վերը ասված ամեն ինչից պարզ է դառնում, որ նիկոլյան Հայաստանն ունի և ունենալու է զրո հնարավորություն, զրո գործիք հնարավորությունների իրացման համար և այնպիսի մարտահրավերների ներկապնակ, որոնք կարող են կասկածի տակ դնել մեր երկրի գոյությունը որպես այդպիսին: Սա մեր այսօրվա ողբերգությունն է:

Իրադարձությունների նման պատկերի պարագայում անգամ առաջին հայացքից դրական թվացող լուրերը խոր մտահոգության առիթ են տալիս: Դրա վառ ապացույցն են 10 օր առաջվա Բայդենի վարչակազմի ազդակները Հայոց ցեղասպանության թեմայով: Եվ այստեղ մի շարք հարցեր են ի հայտ գալիս: Կարևո՞ր է արդյոք մեզ համար Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը ԱՄՆ-ի կողմից: Միանշանակ՝ այո՛: Կա՞ արդյոք վստահություն, որ ԱՄՆ-ում գործընթացն այդ ուղղությամբ է ընթանում: Ո՛չ: Կան ոչ այնքան որոշակի ուղերձներ, որոնք հնչեցնում են վարչակազմի ներկայացուցիչները: Ինչպիսի՞ն են այդ գործընթացի տեսանելի և քողարկված նպատակները և ինչպիսի՞ն պետք է լինեն մեր պատասխան քայլերը, և արդյո՞ք ունակ են Հայաստանի իշխանությունները պատասխանել հարցին, թե ինչու է ԱՄՆ ղեկավարը հենց հիմա սկսել արծարծել այս թեման: Պատասխանը նույնն է. միանշանակ ո՛չ:

Բայդենը խոստացել է աշխարհին «Ամերիկայի վերադարձը»: Պակաս չկա այնպիսի մարդկանց, որոնք «հրավիրում են» ԱՄՆ-ին, այդ թվում և մեր տարածաշրջան: Վտանգավոր են նրանք, որոնք հրավիրելով Ամերիկային՝ միայն անձնական շահ են հետապնդում: Էլ ավելի վտանգավոր են նրանք, ովքեր երկակի/եռակի խաղ են խաղում՝ ուժային կենտրոնների բախում հրահրելով: Պետք է արդյո՞ք այստեղ հատուկ նշել Նիկոլի անունը:

Իսկ Բայդե՞նը: Այն սուր մակարդակի պայմաններում, որով բնորոշվում են ԱՄՆ-Ռուսաստան հարաբերությունները, Բայդենի համար այժմ կարևոր է կարճ թոկին վերադարձնել «անառակ որդուն»՝ Թուրքիային: Երկրորդ, ԱՄՆ նախագահի համար կարևոր է իր կողմը քաշել Ադրբեջանին՝ միևնույն ժամանակ աչք փակելով Ղարաբաղում սանձազերծված պատերազմին և այդ երկրի անթաքույց ագրեսիային (դրա համար բավական է կարդալ Բայդենի շնորհավորական ուղերձն Ալիևին Նովրուզի առթիվ): ԱՄՆ-ի համար կարևոր է ակտիվանալ Իրանի հետ հարևան տարածաշրջանում: Կարևոր է նվաճել հայերի համակրանքը, առաջին հերթին՝ ամերիկահայերի: Եվ Հայոց ցեղասպանության մասին՝ ոչինչ չպարտադրող այդ հիշեցումները կարող են լինել բոլոր վերոնշյալ նպատակներին հասնելու գործիքներից մեկը:

Որտե՞ղ է Հայաստանը բոլոր վերը թվարկված գործընթացներում: Ողջ աշխարհը եռում է, ամպեր են կուտակվել մեր ողջ տարածաշրջանի, մեր հայրենիքի գլխավերևում, իսկ մենք քննարկում ենք՝ թույլ տալ, թե չտալ հանցագործին Հայաստանում արտահերթ ընտրություններ կազմակերպել: Կատարվող ամեն ինչ հիշեցնում է մեկ դար առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունները: Սակայն այս զուգահեռները թողնենք պատմաբաններին:

ԱԽ քարտուղարը վերջին 10-15 օրվա ընթացքում արդեն 3-րդ անգամ հայտարարում է, որ գեներալ Օնիկ Գասպարյանը պատերազմի 4-րդ օրը կայացած ԱԽ նիստին չի զգուշացրել, որ վիճակն այնպիսին է, որ առաջիկա 2-3 օրվա ընթացքում այն պետք է կանգնեցնել։ Այս մասին Ֆեյսբուքյան էջում գրել է «Հենակետ» վերլուծական կենտրոնի ղեկավար Տիգրան Աբրահամյանը:

«Ճիշտ է՝ այդքան էլ հիմնավորված չէ նրա բացատրությունն այն մասին, թե ինչու է նոր սկսել արձագանքել Գասպարյանի ուղերձին, բայց ամեն դեպքում, ԱԽ քարտուղարը փորձում է հերքել։

Մյուս կողմից, ունենք իրավիճակ, երբ գեներալ Գասպարյանի հայտարարությունն իր ինտերվյուներից մեկով հաստատել է նախկին նախարար Դավիթ Տոնոյանը։ Ավելին, նա տեղեկացրել է, որ նախքան ԱԽ նիստին ներկայացնելը, Շտաբի պետ Գասպարյանն այն համաձայնեցրել է իր հետ։

Գիտեմ, որ ստեղծված «կաշայում» սա ամենակարևոր խնդիրը չէ, իսկ հանրությանն արդեն էական էլ չէ, թե սրա արդյունքում ով և ում «ոտքի տակ կգցի», բայց կան որոշակի նյուանսներ, որ թեմայով զբաղվող մասնագիտական շրջանակների համար կարևոր է։

Չի բացառվում, որ այս ամենի տակ շատ ավելի մեծ «բազառ» կա և այս ամիսների ընթացքում կողմերը հանրությանը կոդավորված տեղեկատվություն են փոխանցել, իսկ դրա ներիշխանական «եռը» գոլորշին դուրս է բերում կաթսայից։

Օնիկ Գասպարյանի հետ շփումը մամուլի հետ մինչ այս պահն առանձնապես չի ստացվում։ Մի քիչ մոտեցումների հարց է, մի քիչ ծառայության բնույթով. շատ բան էլ կախված է իր՝ այդ հարցով կոնսուլտանտների գործոնից։

Բայց ստեղծված իրողությունները հիմնական դերակատարներին ստիպում են խոսել, որովհետև այս փուլում նրանց չխոսելը հենց միայն տեղեկատվական ռիսկերից ելնելով, իրենց դեմ է աշխատում։

Օնիկ Գասպարյանն ինքն իրեն փրկելու համար պետք է խոսի։ Սա շատերին կարող է հետաքրքիր էլ չլինել, քաղաքական առումով էլ քիչ նշանակություն ապահովել, բայց դա պետք է իրեն։

Ես չգիտեմ, թե նա ինչ է մտածում ստեղծված իրավիճակի մասին, դրանում իր պատասխանատվության կամ մեղավորության մասին, բայց պետք է գիտակցի, որ մի կողմ քաշվելով ու իրադարձություններին դիտորդի կարգավիճակով հետևելով շատ ավելի վտանգավոր ու իր տեսակին ոչ համահունչ տեղում և դերում կհայտնվի»,- գրել է Աբրահամյանը։

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի մարտի 26-ի որոշմամբ դատավոր Անդրանիկ Սիմոնյանը նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալ:ArmLur.am–ը գրում է, որ Սիմոնյանի նշանակումը պատահական չէ: Ըստ կայքի՝ մի քանի օր անց նա նշանակվելու է ԱԱԾ փոխտնօրեն, որից հետո՝ ԱԱԾ տնօրեն, ճիշտ այնպես, ինչպես եղավ Արգիշտի Քյարամյանի դեպքում:

Բանն այն է, որ Սիմոնյանը, ինչպես ժամանակին Քարամյանը, առանց դասային կոչման չի կարող նշանակվել ԱԱԾ ղեկավար պաշտոնում:

Ըստ «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքի 19-րդ հոդվածի 2-րդ մասի` ԱԱԾ պետի տեղակալ կարող է նշանակվել ազգային անվտանգության մարմինների այն ծառայողը, որը մինչև նշանակումը զբաղեցրել է ազգային անվտանգության մարմինների ծառայողների բարձրագույն խմբի պաշտոն կամ մինչև նշանակումը առնվազն 3 տարի զբաղեցրել է ազգային անվտանգության մարմինների ծառայողների գլխավոր խմբի պաշտոն և ունի գնդապետից ոչ ցածր կոչում:

Հիշյալ օրենքի 19-րդ հոդվածի 6․1-ին մասի համաձայն՝ մարմնում թափուր պաշտոն առաջանալու դեպքում ծառայության կարող են նշանակվել նաև զինված ուժերի, ոստիկանության, փրկարար ծառայության, քրեակատարողական ծառայության մարմինների ծառայողներ, դատախազներ, քննչական կոմիտեում, հատուկ քննչական ծառայությունում ինքնավար պաշտոն զբաղեցնող անձինք (այդ թվում՝ նշված մարմիններում և պաշտոններում նախկինում ծառայած կամ աշխատած անձինք), որոնք բավարարում են տվյալ պաշտոնին նշանակվելու համար ազգային անվտանգության մարմինների ծառայողներին ներկայացվող պահանջները:

Նշենք, որ ԱԱԾ ղեկավարն այժմ Արմեն Աբազյանն է, որն այդ պաշտոնը ստանձնել է 2020 թվականի նոյեմբերին։

Հիշեցնենք` Արգիշտի Քյարամյանը, որը կարճ ժամանակով ղեկավարեց ԱԱԾ–ն, համակարգ ոտք դրեց տնօրենի պաշտոնում նշանակվելուց մոտ մեկ ամիս առաջ` որպես ԱԱԾ փոխտնօրեն։ Դրանից առաջ նա 1 օրով նշանակվել էր ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահի տեղակալ։