Տավուշում միաժամանակ երկու տագնապալի գործընթաց է ընթանում. նախ՝ տեղի է ունենում Հայաստանի տարածքային ամբողջականության կոպտագույն խախտում՝  երկրի Սահմանադրության կոպիտ ոտնահարմամբ, երկրորդը, և նույնքան մտահոգիչը, Հայաստանի առանց այն էլ փխրուն ժողովրդավարության լիակատար կոլապսն է։ Այս մասին ֆեյսբուքյան էջում գրել է ՀՀ նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը:

«Սա փոխադարձ համաձայնությամբ սահմանազատման գործընթաց չէ։ Սա պարզապես պատերազմի և ներխուժման սպառնալիքի ներքո Հայաստանի ենթարկումն է ադրբեջանական պահանջներին։ Ենթակայացման գործընթացը դեռ նոր է սկսվում, և դրա ավարտին Հայաստանը կանգնած է կորցնելու զգալի տարածքներ, ռազմավարական դիրքեր և տրանսպորտային ուղիներ։

Նման պայմաններում Ադրբեջանի հետ խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումը կհանգեցնի նրան, որ Հայաստանը մշտապես կենթարկվի Ադրբեջանին՝ երկիրը զրկելով ռազմավարական արժեքից և, ամենայն հավանականությամբ, կվերածվի ամբողջությամբ ավտորիտար ոստիկանապետության:

Համակերպվելով այս պահանջներին՝ Հայաստանը ոչ թե իրական բանակցություններ է վարում, այլ ավելի շուտ կապիտուլյացիայի է ենթարկվում ճնշումների ներքո։ Սա վտանգավոր նախադեպ է ստեղծում, երբ հարկադրանքը և ռազմական սպառնալիքները թելադրում են պայմաններ՝ խարխլելով ինքնիշխանության և ինքնորոշման սկզբունքները: Կրիտիկական նշանակության շրջանների հնարավոր կորուստը ոչ միայն թուլացնում է Հայաստանի պաշտպանական կարողությունները, այլև նրա տնտեսական և նյութատեխնիկական կայունությունը՝ էլ ավելի վտանգելով ազգային անվտանգությունը։

Բացի այդ, նման համաձայնագրի ներքին հետևանքները սարսափելի կլինեն», — նշել է Օսկանյանը՝ մտահոգություն հայտնելով առ այն, որ  Հայաստանը բախվում է ավտորիտար կառավարման շարունակական բարձրացմանը:

«44-օրյա պատերազմի ավարտից ի վեր այս սողացող տեղաշարժը դեպի ավտորիտար ոստիկանապետություն արդեն քայքայել է քաղաքացիական ազատությունները, խեղդել է քաղաքական ընդդիմությունը և կենտրոնացրել իշխանությունը մի քանիսի ձեռքում՝ երկիրը խոցելի դարձնելով հետագա շահագործման և արտաքին ազդեցության համար», — եզրափակել է ԱԳ նախկին նախարարը:

«Ադրբեջանի քաղաքականությունը, այսպես կոչված, սահմանային ճշգրտումների շուրջ, իր մեջ բավականին վտանգավոր նպատակներ են պարունակում»,- ԱԺ-ում հայտարարություննրի ժամին ասաց «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը։

Ըստ նրա, ճիշտ է՝ հայաստանյան իշխանությունը պնդում և փորձում է հասարակության մոտ տպավորություն ստեղծել, թե իրենք խաղաղություն և անվտանգություն են բերելու, բայց իրականում այն, ինչ այսօր տեղի է ունենում մեր սահմաններում, այս պահին՝ Տավուշի հատվածում, քաղաքական և անվտանգային դետոնացիայի է հանգեցնելու:

«Իշխանության խոստումները խաղաղություն բերելու առումով, մեր հասարակության համար, վաղուց վերածվել են բլեֆի հենց միայն այն պատճառով, որ բոլորի աչքի առաջ է այս իշխանության գործունեությունը, որը մարդկանց բացառապես ցավ, տառապանք, անորոշություն և կորուստներ է բերել: Ի դեպ, պատահական չէ, որ Ադրբեջանի թելադրանքով, այսպես կոչված, սահմանային ճշգրտումները հենց Տավուշի վերոնշյալ հատվածներից են սկսվել»,- նշեց Աբրահամյանը։

Ընդդիմադիր պատգամավորի խոսքով, Ադրբեջանը փորձում է օգտվել հայաստանյան իշխանության բացառիկ խոնարհումից և արագ մխրճվել բոլոր այն հատվածներում, որոնք նրան մարտավարական և ռազմավարական առավելություն կապահովեն, իսկ Հայաստանին՝ քաղաքական հպատակություն:

«Ընդ որում՝ այն, ինչ այսօր արվում է, այսպես կոչված, դելիմիտացիա/դեմարկացիայի անվան տակ, 2020-23 թվականներին, Ադրբեջանն արեց ուժի կիրառման միջոցով: Սյունիքի, Վայոց ձորի, Գեղարքունիքի ուղղությամբ ադրբեջանական մխրճումներն ավարտելուց հետո թիրախ է ընտրվել Տավուշը, հետագայում անցում է կատարվելու Նախիջևանի ուղղությանը: Նպատակը Հայաստանի շուրջ օղակը սեղմելն է, որի պարագայում Ադրբեջանը կստանա քաղաքական երաշխիք, որ այսուհետև Հայաստանի ցանկացած իշխանություն, ցանկացած հարցի բանակցման ժամանակ, այլ ելք չի ունենա, քան կատարելու ադրբեջանական կամքը»,- ասաց Տ. Աբրահամյանը։

Նա նշեց, որ իրադրության լրջությունն առաջին հերթին նրանում է, որ իշխանությունը ոչ միայն միջնաժամկետ և երկարաժամկետ կտրվածքով խաղաղություն չի բերելու, այլ իրենից հետո հավերժ կռացածի կարգավիճակ է ապահովելու հաջորդ բոլոր կառավարությունների համար:

«Այս ամբիոնից այսօր իշխանությունը պնդում հնչեցրեց, թե՝ մենք գիտենք, թե ինչպես Հայաստանի անվտանգությունը պաշտպանենք: Ո՛չ, չգիտե՛ք, ինքնախաբեությամբ մի՛ զբաղվեք, առավել ևս՝ մարդկանց մի՛ մոլորեցրեք: Կամ ասում եք՝ մենք շատ լավ գիտենք, թե ինչ ենք անում: Սա էլ հիշեցնում է ձեր քաղաքական առաջնորդի հայտնի խոսքը Արցախի հարցով բանակցությունների վերաբերյալ, երբ ասում էր՝ ինչ-որ պետք է՝ էն էլ բանակցում ենք: Թե ինչ եղավ հետո և ինչ դաժան իրականության հետ առերեսվեց մեր ժողովուրդը, բոլորը գիտեն, այնպես որ՝ մեր քաղաքացիներին երկրորդ անգամ դժոխքի միջով չանցկացնե՛ք: Որքան շուտ կանգ առնե՛ք, հեռանա՛ք ու առերեսվեք իրականության հետ՝ այնքան լավ և՛ մեր երկրի, և՛ ժողովրդի, և՛, ի դեպ, ձեր համար»,- ասաց Տիգրան Աբրահամյանը։

Իրանում համակարգի մեջ իրականում ոչ մի լուրջ փոփոխություն տեղի չի ունեցել, եթե ցանկանում էին ապակայունացնել իրավիճակը:

Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում հայտնեց պ.գ.թ. , «Ապրի» վերլուծական կենտրոնի գիտաշխատող, «Հայկական նախագծի» համահիմնադիր, միջազգայնագետ Սերգեյ Մելքոնյանը:

«Իրանում կա հստակ Սահմանադրություն ու հոգևոր առաջնորդ ու այսպիսի քայլերով ոչ մի բանի չեն հասնի»,- նշեց մեր զրուցակիցը:

Ըստ նրա՝ օրակարգում դրած է Իսրայել-Սաուդյան Արաբիա հարաբերությունների բարելավումն է և հարցն այստեղ Պաղեստին պետության մեջ է, որն Իսրայելը չի ցանկանում ընդունել: ԱՄՆ-ն փորձում է իր դաշնակիցներին կապել իրար հետ ու Սաուդյան Արաբիան կդառնա դե յուրե ԱՄՆ-ի դաշնակիցն արդեն ու ուժային բալանսը Մերձավոր Արևելքում կտրուկ կփոխի տարածաշրջանը:

«Իրանում շահագրգռված չեն սկսել պատերազմ իրենց սահմանների մոտ: Իրանը մտնում է նախընտրական փուլ հուլիսին, իսկ ԵՄ-ն ընտրությունների է հունիս ամսին: Ալիևն այդքան էլ գիժ չէ, որ ընդունի Իսրայելի աջակցությունը վերացնելու Իրանի ղեկավարությանը: Եթե նույնիսկ Ադրբեջանին օգտագործել են Իրանի ղեկավարությանը վերացնելու հարցում, ապա փաթեթավորելու են առնվազն այնպես, որ Ադրբեջանը տեղյակ չէր, բայց օգտագործել են Ադրբեջանի ենթակառուցվածքը, տարածքը»,- ընգծեց Սերգեյ Մելքոնյանը:

Մեր զրուցակցի խոսքով՝ Իրանը մտնում է նախընտրական փուլ հուլիսին, իսկ ԵՄ-ն ընտրությունների է հունիս ամսին ու այս հունիս-հուլիս ժամանակահատվածը Ադրբեջանը կարող է օգտագործել և ուժ գործադրել Հայաստանի վրա, որպեսզի նոր զիջումների գնա Հայաստանը:

«Գաղտնի բանակցությունների ժամանակ, որը Իրանը հաստատել է՝ Իրան-ԱՄՆ ֆորմատով քննարկում էին Մերձավոր Արևելքի անվտանգային համակարգը: ԱՄՆ-ն շահագրգռված չէ լինել լայնածավալ պատերազմում Իրանի դեմ, որպեսզի ինչ-որ Բենիամին Նեթանյահու մնա իշխանության»,- շեշտեց նա:

Տավուշի մարզի Կիրանց գյուղում կադաստրի կոմիտեի կողմից իրավունքների պետական գրանցումները կատարվել են ոչ ճշգրիտ տվյալների հիման վրա: Նշված է ՀՀ արդարադատության նախարարության հայտարարության` արձագանքելով սահմանադրական իրավունքի փորձագետ Վարդան Պողոսյանի այն հայտարարությանը, թե սահմանազատման հետևանքով Ադրբեջանին անցնող տարածքները պատկանում են ՀՀ–ին, քանի որ կադաստրի կոմիտեն իրավունքի գրանցման վկայականներ է տրամադրել Կիրանցի բնակիչներին։

«Համապատասխան իրավունքների պետական գրանցումները կատարվել են ոչ ճշգրիտ տվյալների հիման վրա: Այդ գրանցումները չեն կարող իրավական հիմք հանդիսանալ պնդելու, որ անճշտությունների հիման վրա պետական գրանցումների կատարման փաստի ուժով խնդրո առարկա տարածքները համարվում են ՀՀ ինքնիշխան տարածքի մաս»,- նշված է հայտարարության մեջ։

Վ.Պողոսյանի մեկ այլ դիտարկմանը, որ պետական սահմանը կարող էր սահմանազատվել միայն ամբողջ սահմանի վերաբերյալ համաձայնության հասնելուց հետո՝ միջազգային պայմանագրի հիման վրա, ԱՆ-ից պարզաբանում են. «Իրականացվող գործընթացն իրենից ներկայացնում է պետական սահմանի վերարտադրության, այլ ոչ թե նոր սահմանի գծման գործընթաց։ Ներկայումս 1969թ․ ՀԽՍՀ և ԱԽՍՀ ԳԽ նախագահությունների որոշումներով հաստատված փաստաթղթերի և դրանց հիման վրա կազմված քարտեզներով առաջնորդվելով՝ վերարտադրվում է երկրների միջև ԽՍՀՄ տարիներին փոխհամաձայնեցված սահմանը՝ Ալմա Աթայի հռչակագրով փոխհամաձայնեցված սկզբունքների հիման վրա։ Հարկ է նկատել նաև, որ երկու երկրների հանձնաժողովների 2024 թվականի ապրիլի 19-ի հանդիպման արդյունքներով տարածված հաղորդագրությամբ մատնանշված է, որ 4 գյուղերի հատվածում սահմանազատումը նախնական է՝ մինչև սահմանազատման գործընթացի ամբողջական ավարտը: Իսկ սահմանազատման գործընթացի ամբողջական ավարտը հաստատող փաստաթուղթ պետք է արդեն հանդիսանա Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կնքվող Պետական սահմանի մասին միջազգային պայմանագիրը, որը վավերացման ենթակա կլինի ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից:

Հետևաբար իրականացվող գործընթացն ամբողջությամբ իրավաչափ է: Իրականացվող գործընթացի շրջանակում առաջիկայում նաև երկու հանձնաժողովները կհամաձայնեցնեն հանձնաժողովների համատեղ գործունեության կանոնակարգի նախագիծը և կներկայացնեն խորհրդարանների հաստատմանը»։

«Ես ևս գտնում եմ, որ ՀՀ գործող վարչապետը պետք է հեռանա, որովհետև կարծում եմ, որ այս օրհասական ու բարդ իրադրությունում որևէ լուծում չի առաջարկվում»,- ասաց երեկ Նեմեսիսի հուշարձանի մոտ Բագրատ սրբազանի՝ դասախոսների հետ հանդիպմանը մասնակցող ՀՀ նախկին գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանը:

Երեկ ու այսօր շատերն ասացին, որ պետք չէ քննադատել Բագրատ սրբազանի հանդուրժողականության, հաշտության օրակարգին իր մասնակցությունը բերած նախկին գլխավոր դատախազին, պետք է ողջունել +1 սկզբունքը՝ ի շահ երկրի առաջ ծառացած թիվ մեկ օրակարգի՝ Նիկոլ Փաշինյանի հեռացման:

Սրբազան հոր առաջ քաշած օրակարգը, ինչ խոսք, առանցքային է, ու դրան պետք է ընդառաջ գնանք յուրաքանչյուրս: Հասարակ մահկանացուներս չենք ներող-չներողը այս կամ այն նախկին պաշտոնյային, հատկապես նրանց, ում ձեռքերին մեղքը չհաստատված մարդկանց արյուն կա: Սակայն այդ օրակարգը կենսունակ կարող է լինել միայն իրական ապաշխարության դեպքում:

Գեներալ Մանվել Գրիգորյանի, պրոդյուսեր Արմեն Գրիգորյանի մեղադրական եզրակացությունները հաստատած, ՀՀ 3-րդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի վրա «դիզելի» շինծու քրեական գործը կարած, 2-րդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին տևական ժամանակ կալանավայրում պահած, Հայաստանի հանրապետական կուսակցության (ՀՀԿ) փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանի քրեական «ջուր», առանց տուժող գործի մեկնարկը տված, դատավոր Բորիս Բախշիյանի գլխին «սարքած» ու նրան կալանքի տարած, 44-օրյա խայտառակ, աղետալի պատերազմից հետո բազմաթիվ քաղաքական կալանավորումների հեղինակ Արթուր Դավթյանը, սակայն, երեկ չապաշխարեց, ավելին՝ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը պահանջող նախկին գլխավոր դատախազն ասաց, որ Նիկոլ Փաշինյանի հետ խնդիր չի ունեցել և աշխատանքից հեռացել է՝ միայն պաշտոնավարման ժամկետի ավարտով պայմանավորված:
Եվ հետաքրքիր է՝ ինչո՞ւ հանկարծ Արթուր Դավթյանը որոշեց ընդդիմադիր դառնալ ու խոսել Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի մասին: Իսկ միգուցե դրա պատճառը նրա անկատար երազանքնե՞րն են:

Այսպես, 168.am-ի խիստ հավաստի տեղեկություններով՝ շուրջ մեկուկես ամիս առաջ նախկին գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանը զանգել է Ազգային անվտանգության ծառայության (ԱԱԾ) տնօրեն Արմեն Աբազյանին ու Պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանին, ով նաև Երևանի պետական համալսարանի (ԵՊՀ) հոգաբարձուների խորհրդի նախագահն է, ու խնդրել նրանց աջակցել իրեն ԵՊՀ Իրավագիտության ֆակուլտետի դեկան դառնալու հարցում: Ի դեպ, մեր տեղեկություններով՝ այդ զանգն ամենևին էլ առաջինը չի եղել:

Ինչպես տեսնում ենք, Արթուր Դավթյանի նվիրական երազանքը չիրականացավ, ու երեկ վերջինս սկսեց խոսել Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի անհրաժեշտության մասին:

Տեսա Ղարաբաղում էլ մարդ չկա, եկա ՀՀ․ իմ միակ խնդիրը՝ արցախցիների հետ վերադարձն է․ բոլոր պաշտոն զբաղեցնողները պատասխան են տալու, ընդհուպ՝ ես։

Այս մասին Սուրբ Աննա եկեղեցու բակում հայտարարել է Արցախի նախկին ԱԽ քարտուղար Վիտալի Բալասանյանը։

«Սպասում ենք Բագրատ Սրբազանի ծրագրին։ Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարները ամենն իր չափաբաժին մեղքն ունի և պատասխանատվությունը։

Վստահ եմ, որ ժամանակը կգա և բոլորը պատասխանատվության կենթարկվեն, նրանք ովքեր կատարել են այդ հանցագործությունը,  այս ամենը վերաբերվում է նրանց, ովքեր պաշտոն են զբաղեցրել, ընդհուպ՝ ես։

Արցախցիները մոտ ժամանակներս հայտարարություն կանեն, այն է  2020 թվանի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը, որի պատասխանատունն են Նիկոլ Փաշինյանը, Իլհամ Ալիևը և Վլադիմիր Պուտինը։

Այդ փաստաթուղթը մինչ այսօր էլ ուժի մեջ է, և այդ 3-ը պարտավոր են ապահովել արցախցիների վերադարձը Արցախ»,-ասեց նա։

Այն հարցին թե ինչպես նա եկավ Հայաստան՝ Բալասանյանը պատասխանեց․

«Տեսա Ղարաբաղում էլ մարդ չկա, եկա ՀՀ։  Իմ միակ խնդիրը՝ Արցախցիների հետ վերադարձն է»։

«Նիկոլ Փաշինյանին արցախցիները չեն ընտրել, նա Արցախի վարչապետը չի եղել և  նրան իրավունք չի վերապահվել, որպեսի Արցախի հարցերով ինքը զբաղվի»,-ասեց նա։

«ԱԳՆ-ի և Կառավարության ղեկավարի աշխատակազմի՝ երեկ երեկոյան Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև սահմանազատման առնչությամբ տարածած հաղորդագրություններն ակնհայտ մոլորեցնում են հանրությանը և խախտում Հայաստանի անվտանգության համակարգը»,-գրում է Հայաստանի նախկին ՄԻՊ Արման Թաթոյանը։

Նա ընդգծում է՝ գործընթացը հակադրվում է ՀՀ Սահմանադրության ու միջազգային պարտավորությունների հիմքերին ու իրավունքի գերակայությանն առհասարակ։ Այն հակաժողովրդավարական է, քանի որ տեղի է ունենում առանց մարդկանց ու հատկապես` տեղի բնակիչների իրական մասնակցության ու նրանց կարծիքը հաշվի առնելու:

«Նախ, Սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերի հանձնաժողովը սահամանազատման որևէ գործառույթ չունի։

Հայաստանում որևէ օրենքով, Կառավարության որևէ որոշմամբ կամ իրավական որևէ այլ ակտով ամրագրված չէ հանձնաժողովի կամ դրա որևէ անդամի որևէ իրավասություն։

Ավելին, 2024թ. ապրիլի 19-ին ԱԳՆ-ն ինքն է հրապարակայնորեն նշել, որ մինչև 2024թ. հուլիսի 1-ը նոր պետք է  «ավարտին հասցնել Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովի և Ադրբեջանի Հանրապետության և Հայաստանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման պետական հանձնաժողովի համատեղ գործունեության մասին կանոնակարգի նախագծի համաձայնեցման շուրջ աշխատանքները»։

Այսինքն՝ մինչև հուլիսի 1-ը սահմանազատման նախագիծ անգամ չի լինելու։

Մյուս կողմից, ըստ ՀՀ ԱԳՆ-ի՝ ներկայում Տավուշում սահմանների հետ կապված տեղի ունեցողը սահմանազատում է։ Նույնը ԱԳՆ-ն կրկնել է երեկ։

Դրան հակառակ, ՀՀ արդարադատության նախարարությունն ու ԱԺ կառավարող [ՔՊ] մի շարք պատգամավորներ պնդում են, որ Տավուշում տեղի ունեցողը նախնական սահմանազատում է՝ առանց պարզաբանելու, թե ինչ է դա նշանակում։

ՔՊ պատգամավորների [իրար հակասող ու խճճող] խոսքից հետևում է, որ Տավուշում սյուների տեղադրումից հետո է իրականացվելու սահմանազատում։ Մինչդեռ, հաշվի չի առնվում, որ սյուների տեղադրումը ազդարարում է սահմանի որոշման ավարտը, այլ ոչ թե սահմանազատումից առաջ սահմանի որոշման սկզբնական փուլ։

ՀՀ ԱԳՆ-ի և Կառավարության ղեկավարի երեկվա հայտարարությունները անտեսում են Տավուշի Կիրանց, Աճարկուտ, Ոսկեպար և այլ գյուղերի բնակիչների ու առհասարակ երկրի անվտանգությունը, ինչպես նաև մարդկանց կենսական իրավունքներն ու կարիքները։ Չի կարող խաթարել անգամ մարդկանց բնական միջավայրը:

Մեր ուսումնասիրությունների համաձայն՝ այս լուծումների արդյունքում, օրինակ, Կիրանցում ադրբեջանական վերահսկողությանն է ապօրինաբար հանձնվում 2 տուն և մոտ 57 հողամաս, որոնց նկատմամբ օրինական իրավունքներ ունեն Կիրանցի բնակիչները։
Մոտ 15 տուն հայտնվում է ադրբեջանական անմիջական դիտարկման ներքո և անմիջապես սահմանին։

Ադրբեջանական թիրախի ներքո է հայտնվում Աճարկուտ գյուղը և այլն:
Կառավարության ղեկավարի աշխատակազմի երեկվա հայտարարությունը մոլորեցնող է այն առումով, որ տպավորություն է ստեղծում, թե  ադրբեջանականից ՀՀ վերահսկողությանն է անցնում 25 հեկտար հողատարածք: Մինչդեռ, մեր պարզած ճշգրիտ տվյալներով՝ այդ հողատարածքն ի սկզբանե գտնվել է Հայաստանի վերահսկողության ներքո. այն պարզապես եղել է ականապատ տարածք։

Ուստի, ևս մեկ անգամ վճռականորեն արձանագրում եմ, որ տեղի ունեցողը խաթարում է մարդկանց ու ամբողջ երկրի անվտանգության համակարգը, չի ապահովում Տավուշի գյուղերում մարդկանց անվտանգ կյանքը և, իհարկե, հակադրվում է Հայաստանի պետականության ու ժողովրդի շահերին»,-նշում է Թաթոյանը։

Սահմանազատումը տեղի է ունեցել 1976 թվականի քարտեզներով, որոնք հերթապահության գործընթաց են անցել 1979 թվականին:

Այս մասին այսօր Կառավարության նիստի ժամանակ ասել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:

«Մեզ համար սկզբունքային էր, որ Սահմանազատման գործըթացում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ոչ թե նոր սահման ստեղծենք, այլ նախկինում Ալմաթայի հռչակագրով վերահաստատված սահմանները վերարտադրենք:

Սրա համար նախ մենք հղում էինք անում Ալմաթայի հռչակագրին, և ապրիլի 19-ին դա արձանագրվեց: Հիմա նաև մենք քարտեզների հղումը ունենք, և դրանք Խորհրդային միության դե յուրե իրավական նշանակություն ունեցող վերջին քարտեզներն են:

Մենք որդեգրել ենք սկզբունք, որ սահմանը անցնում է այնեղով, որտեղով անցնում է: Սա նույնպես չափազանց կարևոր սկզբունք է, որովհետև եթե մենք գնայինք այն տրամաբանությամբ, որ այս կզբունքից շեղվելով պետք է նոր սահմանագիծ ստեղծենք, դա կնշանակեր, որ ստեղծում ենք էսկալացիայի և ռազմական բախումների հարատև աղբյուր:

Այս սկզբունքով մենք էսկալացիոն կոնտեքստը, եթե դուրս չենք բերել, առնվազն էականորեն նվազեցրել ենք»,- ասել է նա:

Վերջին շաբաթվա ընթացքում Հայաստանում շատ բան է տեղի ունեցել՝ խորապես ցնցելով ապաշնորհ, անփորձ, պարտվող և մոլորեցնող վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, որը պետք է հրաժարական տված լիներ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին, այն օրը, երբ ստորագրեց Ադրբեջանի հետ կապիտուլյացիայի համաձայնագիրը:

Փաշինյանը իշխանության եկավ շահագործելով ժողովրդի դյուրահավատությունը և նրա վրդովմունքը նախկին ղեկավարների նկատմամբ: Նա հայտարարեց, որ խաղաղություն կբերի Հայաստանին, նրանց զավակներն այլևս չեն զոհվի պատերազմներում, նրանք կապրեն բարեկեցության մեջ՝ բարձր վարձատրվող աշխատանքով, չի լինի կոռուպցիա և միլիոնավոր այլ կեղծիքներ, որոնցով մոլորեցրեց հանրությանը։

Իր նորահայտ իշխանությունից արբեցած՝ Փաշինյանը ամբողջովին խելագարվեց: 2018 թվականին, երբ նա և իր հետևորդների ամբոխը շրջապատեցին  խորհրդարանի շենքը, նա ամբարտավանորեն հայտարարեց, որ կամ ինքը կդառնա վարչապետ, կամ Հայաստանը վարչապետ չի ունենա: Սա ինքնահռչակված ժողովրդավար առաջնորդի հայտարարությունն է, որը դարձավ բռնապետ:

2021 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների քարոզարշավի ժամանակ Փաշինյանը մուրճը ձեռքին կանգնեց բեմի վրա՝ խոստանալով ջարդել իր քաղաքական հակառակորդների գլուխները: Նա նաև սպառնաց իր հայ մրցակիցներին «ծեփել պատերին և փռել ասֆալտին»: Սա է նրա կոպիտ պատկերացումը ժողովրդավարության մասին։
2018 թվականին Փաշինյանը իր հետևորդների բազմությանն ասաց, որ ինքը կլքի պաշտոնը, երբ ժողովուրդը պահանջի իր հրաժարականը: Այդ ժամանակից ի վեր նա անտեսել է իր հրաժարականի բոլոր պահանջները՝ կառչած մնալով իր իշխանական աթոռից: Նրա հրաժարականը պահանջող բազմաթիվ ցույցերից մեկի ժամանակ, երբ լրագրողը հարցրեց, թե արդյոք նա կպահպանի իր խոստումը և հրաժարական կտա, նա ամբարտավանորեն պատասխանեց. «սա ժողովուրդը չէ»՝ ակնարկելով, որ «ժողովուրդ» է համարում միայն իրեն սատարողներին։

Թեև Փաշինյանի կողմնակիցները կեղծորեն պնդում են, որ նա ընտրվել է վարչապետ, փաստն այն է, որ նա չի ընտրվել, քանի որ վարչապետի պաշտոնը ընտրովի պաշտոն չէ: Նա ընտրվել է իր խորհրդարանական մեծամասնության կողմից, որը բաղկացած է նույնքան ապաշնորհ և անփորձ երիտասարդ տղամարդկանցից ու կանանցից:
Փաշինյանը չի հանդուրժում այլախոհներին: Եթե Հայաստանում ապրող որևէ մեկը համարձակվում է քննադատել նրան, վարչապետն իր լավ կերակրված ոստիկանական ջոկատին հրամայում է քննադատին պառկեցնել գետնին, ծեծել ու ձերբակալել։ Նրա գլխավոր դաշնակիցը, խորհրդարանի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը, փողոցում թքել է հայ մարդու երեսին, միայն այն պատճառով, որ նա քննադատել է իրեն: Իսկ եթե սփյուռքահայը չի համաձայնում Փաշինյանի հետ, ապա նրան թույլ չեն տա մուտք գործել Հայաստան՝ Երևանի օդանավակայան ժամանելուց հետո: Փաշինյանի օրոք Հայաստանը դարձել է բռնապետություն, որը ղեկավարվում է մեկ մարդու քմահաճույքով:
Այժմ գալիս է Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանը, որը դեմ է Փաշինյանի կամայական որոշմանը՝ չորս հայկական սահմանամերձ գյուղերը հանձնելու Ադրբեջանին առանց հանրաքվեի և խորհրդարանի հավանության։

Արքեպիսկոպոսն անմիջապես ենթարկվեց Փաշինյանի և նրա մանկլավիկների, այդ թվում՝ ֆեյսբուքի հազարավոր կեղծ հետևորդների կատաղի հարձակումներին, որոնք վարձատրվում են զրպարտելու համար յուրաքանչյուրին, ով համարձակվում է քննադատել վարչապետին:
Փաշինյանն արքեպիսկոպոսին և նրա կողմնակիցներին անվանեց «նարկոբարոններ» և «արտերկրից ուղարկված օտարերկրյա գործակալներ»՝ առանց որևէ ապացույցի: Շատ տգեղ է, երբ կառավարության ղեկավարը փողոցային լեզվով է խոսում՝ իր քաղաքական հակառակորդներին նսեմացնելու համար։ Յուրաքանչյուր ոք, ով համարձակվում է քննադատել Փաշինյանին, անմիջապես պիտակավորվում է որպես «Կրեմլի գործակալ», որին հազարավոր դոլարներ են վճարում «երկիրը քայքայելու համար»: Ինչո՞ւ պետք է ինչ-որ մեկին վարձատրեն Հայաստանը քայքայելու համար, երբ Փաշինյանն ինքն անձամբ արդեն քայքայում է երկիրը:
Իրադարձությունների տարօրինակ շրջադարձով, արքեպիսկոպոսը կրկնեց նույն մարտավարությունը, որով Փաշինյանը եկավ իշխանության՝ 2018 թվականին երթով Գյումրից գալով դեպի Երևան: Այսպիսով, Սրբազանը Փաշինյանին տալիս է իր սեփական դեղամիջոցի չափաբաժինը: Միակ տարբերությունն այն է, որ Փաշինյանը իշխանության գալու համար խախտեց բազմաթիվ օրենքներ՝ ջարդելով Հայաստանի ռադիոտան դռները, իր հետևորդներով շրջապատելով դատարանը՝ դատավորներին արգելելով մուտք գործել շենք, և արգելափակելով խորհրդարանի մուտքերը:

Արքեպիսկոպոսը ունի առավելություններ ու թերություններ: Սրբազանը հոգևորական է, որի զենքը ճշմարտությունն ու բարոյականությունն են: Նա քարոզում է խաղաղություն, սեր և ոչ բռնություն: Անցած վեց տարիների ընթացքում տարբեր ընդդիմադիր խմբավորումների բոլոր փորձերը Փաշինյանին փողոցային բողոքի ցույցերով տապալելու համար ձախողվել են: Արքեպիսկոպոսը միակ մարդն է, որը ձեռք է բերել մեծ թվով հայերի վստահությունը, որոնք խանդավառորեն միացել են նրա երթին Տավուշից դեպի Երևան: Ավելի քան 100 հազար հայեր հեղեղեցին քաղաքի գլխավոր հրապարակը՝ լսելու նրա ուղերձը:

Մայիսի 9-ին, երբ Սրբազանը ժամանեց Երևան, նա հայտարարեց, որ Փաշինյանին մեկ ժամ է տալիս հրաժարականի համար: Երբ ժամն անցավ և հրաժարական չտվեց, արքեպիսկոպոսը չցանկացավ գնալ հաջորդ քայլին՝ կոչ անել իր 100 հազար հետևորդներին գրոհել շենքը և տապալել վարչապետին: Փոխարենը, Սրբազանը հայտարարեց ամբողջ երկրում մի շարք քաղաքացիական անհնազանդության ակցիաներ սկսելու մասին:

Այժմ Սրբազանը խորհրդակցում է ընդդիմության տարբեր առաջնորդների հետ՝ հաջորդ քայլերը քննարկելու համար: Եթե և երբ Փաշինյանը հրաժարական տա կամ ենթարկվի իմփիչմենթի, որոնք երկուսն էլ անհավանական սցենարներ են, արքեպիսկոպոսը ասաց, որ կկազմակերպվի անցումային կառավարություն, որը հետագայում կանցկացնի խորհրդարանական ընտրություններ՝ նոր վարչապետ ընտրելու համար: Մնում է տեսնել, թե արդյոք կհաջողվի Սրբազանի խաղաղ ծրագրերով տապալել Փաշինյանին:
Փաշինյանից ազատվելու լավագույն պատճառը այն է, որ Ադրբեջանի և Թուրքիայի նախագահները եռանդուն կերպով գովաբանել են Փաշինյանին իր բազմիցս և անվերջ զիջումների համար: Հայտնի ադրբեջանցի վերլուծաբան Ալի Հաջիզադեն նույնիսկ առաջարկել է ադրբեջանական և թուրքական զորքեր ուղարկել Երևան՝ Փաշինյանի կառավարությանն աջակցելու համար․․․

Բոլոր հայրենասեր հայերը, մի կողմ թողնելով իրենց ներքին տարաձայնությունները, պետք է կոալիցիա կազմեն անցումային կառավարություն ստեղծելու համար, որը կանցկացնի հաջորդ ընտրությունները: Պետք է հանրային ճնշում գործադրվի Փաշինյանի վրա, որպեսզի նա հնարավորինս շուտ հրաժարական տա, քանի դեռ երկիրը չի դադարել գոյություն ունենալ ներքին և արտաքին թշնամիների հարձակումների պատճառով: Սա կարող է լինել Հայաստանի փրկության վերջին հնարավորությունը:

Հարութ Սասունյան
www.TheCaliforniaCourier.com
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կարծիքով՝ այժմ ժամանակն է Ադրբեջանի հետ ձեռք բերված համաձայնությունները ներառել  խաղաղության պայմանագրում և ստորագրել այն։

«Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ՝ այս մասին վարչապետը հայտարարել է՝ ելույթ ունենալով «Կոպենհագենի ժողովրդավարության գագաթնաժողովին» և մասնակցելով  «Առաջնագծից․ Հայաստանի ժողովրդավարության պաշտպանությունը» (“From the frontline: Armenia’s defence of democracy”) թեմայով քննարկմանը:

Նա իր ելույթում ընդգծել է, որ չնայած բոլոր մարտահրավերներին՝ Հայաստանը հավատում է, որ ժողովրդավարության իրական և ամենաձգտող ուղեկիցը հարատև և կայուն խաղաղությունն է:  

«Իմ կառավարությունը ստանձնեց դրա համար իր պատասխանատվության բաժինը: Վերջերս մենք պայմանավորվածություն ձեռք բերեցինք Ադրբեջանի հետ՝ սկսել մեր միջպետական սահմանների սահմանազատումը 1991 թվականի Ալմա-Աթայի հռչակագրի հիման վրա։

Դա նշանակում է, որ սահմանազատման ժամանակ մենք ուղղակի պետք է վերարտադրենք Խորհրդային Հայաստանի և Խորհրդային Ադրբեջանի միջև վարչական սահմանները, որոնք Ալմա-Աթայի հռչակագրի համաձայն՝ դառնում են պետական սահմաններ: Սահմանների սահմանազատման գործընթացի մեկնարկը 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ի քառակողմ հանդիպման ընթացքում ձեռք բերված պայմանավորվածության իրականացումն է Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի, Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և իմ միջև։ Դա տեղի ունեցավ Պրահայում»,- հիշեցրել է ՀՀ վարչապետը՝ հավելելով, որ այժմ ժամանակն այդ համաձայնությունները ներառել և արտացոլել խաղաղության պայմանագրում և ստորագրել այն:

Նիկոլ Փաշինյանը, անդրադառնալով հայկական «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծին, մասնավորապես նշել է․

«Մեր տարածաշրջանային կայունության համար մեկ այլ առանցքային կետ է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը, որը նախաձեռնել է իմ կառավարությունը: Այս նախագիծը ենթադրում է, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը վերականգնում և բացում են տրանսպորտային և այլ հաղորդակցությունները՝ այն երկրների ինքնիշխանության ու իրավազորության ներքո, որոնցով դրանք անցնում են և համապատասխանում են հավասարության և փոխադարձություն սկզբունքներին»,- ընդգծել է վարչապետը։

Նա հայտնեց, որ հայեցակարգի այս տարրերը համաձայնեցվել են 2023 թվականի հուլիսի 15-ին Ադրբեջանի նախագահի և իր հանդիպման ժամանակ, որին օժանդակել է Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը և արտացոլված են հանդիպման արդյունքում նախագահ Միշելի կողմից արված հրապարակային հայտարարության մեջ։

«Մենք պատրաստ ենք շարժվել ձեռք բերված պայմանավորվածությունները կյանքի կոչելու ուղղությամբ։ Ուզում եմ շեշտել, որ ժողովրդավարությունը Հայաստանի համար ռազմավարություն է: Մենք հավատում ենք ժողովրդավարությանը, մենք ապրում ենք ժողովրդավարության մեջ»,- եզրափակել է Փաշինյանը։