Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը հաստատել է Հայաստանի հետ խաղաղության համաձայնագրի շուրջ բանակցություններ սկսելու իր երկրի պատրաստակամությունը՝ կոչ անելով Երեւանին ընտրություն կատարել համագործակցության եւ տարածքային պահանջների միջեւ, փոխանցում է ՏԱՍՍ -ը:

«Հակամարտությունն ավարտված է, ուստի Ադրբեջանն արդեն հայտարարել է Հայաստանի հետ խաղաղության համաձայնագրի շուրջ բանակցություններ սկսելու պատրաստակամության մասին` սահմանների սահմանագծման եւ սահմանազատման սկզբունքի, միմյանց ինքնիշխանության եւ տարածքային ամբողջականության փոխադարձ ճանաչման հիման: Նման համաձայնագիրը կարող է մեր տարածաշրջանը խաղաղության եւ համագործակցության տարածաշրջանի վերածել: Սակայն մենք Հայաստանի կողմից դրական արձագանք մեր առաջարկին դեռ չենք տեսնում»,- ասել է Ալիեւը ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի (ԳԱ) 76-րդ նստաշրջանին:

Նրա խոսքով՝ խաղաղությանն ու համագործակցությանը ծառայող ոլորտներից մեկը կարող են դառնալ տրանսպորտային նախագծերը: Ադրբեջանի նախագահը նշել է, որ «Զանգեզուրի միջանցքը, որը Ադրբեջանի հիմնական մասը կկապի Նախիջեւանի ինքնավար հանրապետության հետ», այս համատեքստում նոր հնարավորություններ կստեղծի տարածաշրջանի համար:

Ալիեւն ընդգծել է, որ «Ադրբեջանը նոր իրողություններ է ստեղծել Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում, եւ յուրաքանչյուրը պետք է դա հաշվի առնի»: Նրա խոսքով՝ «Հայաստանը պետք է ընտրություն կատարի տարածաշրջանային համագործակցության եւ հարեւանների նկատմամբ տարածքային պահանջների միջեւ»:

Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովը հայտարարել է Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու պատրաստակամության մասին: Այդ մասին նա հայտարարել է ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 76-րդ նստաշրջանի շրջանակներում Ֆինլանդիայի արտաքին գործերի նախարար Պեկկո Օլավի Հաավիստոյի հետ հանդիպմանը:

«Չնայած Ադրբեջանի նկատմամբ տասնամյակներ շարունակ իրականացվող ագրեսիվ քաղաքականությանը՝ Ադրբեջանը պատրաստ է կարգավորել հարաբերությունները հարեւան պետության հետ միջազգային իրավունքի սկզբունքների հիման վրա»,- ասել է ադրբեջանցի նախարարը: Միաժամանակ նա մի շարք ավանդական մեղադրանքներ է հնչեցրել հայկական կողմի հասցեին՝ սկսած իբր շրջակա միջավայրին հասցված վնասից, վերջացրած ականային սպառնալիքով:

Հայ-ռուսական միությունը միշտ կարեւոր է եղել Ռուսաստանի համար  Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի Դաշնության ներկայության տեսանկյունից:  Այս մասին Երեւանի պետական ​​համալսարանում «Ռուսաստանը Հարավային Կովկասում. սպառնալիքները եւ մարտահրավերները ժամանակակից հայ-ռուսական ռազմավարական միության համար» թեմայով հանրային ելույթի ժամանակ ասաց Մոսկվայի միջազգային հարաբերությունների պետական ​​ինստիտուտի միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող, քաղաքական վերլուծության լաբորատորիայի տնօրեն Նիկոլայ Սիլաեւը:

Նրա խոսքով` դա վերաբերում է նաեւ ռազմական ներկայությանը:

«Այս միությունը կարեւոր էր նաեւ այն աջակցության առումով, որը Հայաստանը ցուցաբերել եւ շարունակում է ցուցաբերել միջազգային հարթակներում, այդ թվում՝ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում, եւ կարեւոր է այն առումով, որպեսզի ՀԱՊԿ-ը լինի աշխատող ռազմաքաղաքական միություն»,- պարզաբանեց փորձագետը:

ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատն ընդունել է օրենսդրական փոփոխությունների նախագիծ, որով Ադրբեջանից պահանջվում է անհապաղ ազատ արձակել հայ ռազմագերիներին և քաղաքացիական անձանց, հետաքննություն սկսել Ադրբեջանի կողմից իրականացրած պատերազմական հանցագործությունների մասով, ինչպես նաև հետաքննել թուրքական ԱԹՍ-ներում ամերիկյան տեխնոլոգիաների կիրառումը։https://servers7.adriver.ru/images/0007476/0007476642/0/index.html?html_params=xpid%3DDP8jhgxvAo36ReaF5h_ZHo0QCNeQRp1xHWm580AcA7vmRBYvAFUgJeCurHR0jIR385P2QkG1xclQcsN3x9dIl_Xai%26target%3D_blank%26bid%3D7476642%26sid%3D219319%26width%3D100%2525%26height%3D100%2525%26rnd%3D4979038%26pz%3D0%26ad%3D726398%26bt%3D52%26bn%3D15%26ar_sliceid%3D2870820%26ntype%3D0%26nid%3D0%26ar_geoid%3D376%26url%3D%252F%252Fad.adriver.ru%252Fcgi-bin%252Fclick.cgi%253Fsid%253D219319%2526ad%253D726398%2526bid%253D7476642%2526bt%253D52%2526bn%253D15%2526pz%253D0%2526xpid%253DDP8jhgxvAo36ReaF5h_ZHo0QCNeQRp1xHWm580AcA7vmRBYvAFUgJeCurHR0jIR385P2QkG1xclQcsN3x9dIl_Xai%2526ref%253Dhttps%253A%25252f%25252fwww.shantnews.am%25252f%2526custom%253D%2526rleurl%253D%26CompPath%3Dhttps%253A%252F%252Fservers7.adriver.ru%252Fimages%252F0007476%252F0007476642%252F0%252F%26ar_pass%3D

Քարդենաս-Շիֆ-Շերման նախագիծը

Օրենսդրական փոփոխությունների նախագիծը ներկայացվել է կոնգրեսականներ Թոնի Քարդենասի, Ադամ Շիֆի և Բրեդ Շերմանի կողմից։ Կոնգրեսականները փաստում են, որ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանը պատերազմ էր սանձազերծել Արցախի դեմ Թուրքիայի և օտարերկրյա զինյալների աջակցությամբ, իսկ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ համաձայնագրից հետո չի կատարել իր պարտավորությունները՝ ռազմագերիների և այլ գերիների վերադարձի հարցով։ Ըստ փաստաթղթի, շարունակելով պահել շուրջ 200 գերիների՝ Ադրբեջանը խախտում է ոչ միայն եռակողմ համաձայնագիրը, այլև Ժնևյան կոնվենցիայով ստանձնած պարտավորությունները։

«Ադրբեջանը պետք է անհապաղ և անվերապահորեն վերադարձնի բոլոր հայ ռազմագերիներին և գերեվարված քաղաքացիական անձանց։ Բայդենի վարչակազմը պետք է բոլոր մակարդակներով շփումներ ունենա Ադրբեջանի իշխանությունների հետ, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործընթացի միջոցով՝ տեղ հասցնելով նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ և միջազգային օրենքով ստանձնած պարտավորությունների կատարման կարևորությունը»,- գրված է փաստաթղթում։

Նախագծում ընդգծվում է հայ ռազմագերիների նկատմամբ անմարդկային վերաբերմունքի փաստը, նաև նշվում, որ Հայաստանը ռազմագերիների վերադարձի մասով իր պարտավորությունները կատարել է։

Քարդենաս-Շիֆ-Շերման օրենսդրական փոփոխությունների նախագիծը նաև կոչ է անում հետաքննություն սկսել Ադրբեջանի կողմից իրականացրած պատերազմական հանցագործությունների մասով։

«Այս օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո ոչ ուշ, քան 180 օրվա ընթացքում պաշտպանության նախարարը, պետքարտուղարի հետ համագործակցությամբ, պետք է զեկույց ներկայացնի Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի քաղաքացիների և քաղաքացիական ենթակառուցվածքների դեմ սպիտակ ֆոսֆորի, կլաստերային ռումբերի և արգելված զինատեսակների կիրառման առնչությամբ»,- նշված է նախագծի տեքստում։

Նախագիծը նաև կոչ է անում հետաքննություն իրականացնել թուրքական «Բայրաքթար» անօդաչու թռչող սարքերում ամերիկյան տեխնոլոգիաների օգտագործման վերաբերյալ և պարզել՝ արդյոք դրանով խախտվել են «Զենքերի արտահանումը վերահսկելու մասին» օրենքը կամ Միացյալ Նահանգների այլ օրենքներ:

Ի դեպ, Քարդենասի, Շիֆի և Շերմանի նախագիծը օրերս Ներկայացուցիչների պալատին ներկայացված միակ հայանպաստ օրենսդրական նախաձեռնությունը չէ։

Ներկայացուցիչների պալատին ներկայացված այլ նախագծեր

Ինչպես նշում է Armenian Weekly-ն, օրենսդրական փոփոխություն է առաջարկել կոնգրեսական Ֆրենկ Փալոնը՝ պահանջելով ուսումնասիրել այն պնդումները, որ օտարերկրյա պետությունների որոշ զինված ստորաբաժանումներ ԱՄՆ անվտանգության աջակցության տրամադրման ժամանակ կամ դրանից առաջ կատարել են մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումներ։ Նշվում է, որ 2016 թվականից ի վեր Ադրբեջանը ԱՄՆ-ից ստացել է 120 միլիոն դոլարի ռազմական օժանդակություն և կներառվի այդ երկրների ցանկում՝ Արցախյան պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո մարդու իրավունքների խախտումների համար։

Օրենսդրական նախաձեռնություն է ներկայացրել նաև ԱՄՆ կոնգրեսական Դեյվիդ Վալադաոն՝ պահանջելով հաշվետվություն տրամադրել Արցախում ԱՄՆ-ի մարդասիրական և զարգացման աջակցության բոլոր ծրագրերի վերաբերյալ։

Կոնգրեսական Դինա Տիտուսի հեղինակած նախագիծն էլ պետքարտուղարից պահանջում է հաշվետվություն ներկայացնել Թուրքիայի «Գորշ գայլեր» կազմակերպության գործունեության մասին և ուսումնասիրել այդ կազմակերպությունը ահաբեկչական խմբավորում ճանաչելու հարցը։

Իսկ կոնգրեսական Ջիմ ՄաքԳովերնի օրենսդրական նախագիծն էլ փոփոխություններ է առաջարկում Մարդու իրավունքների հաշվետվողականության գլոբալ օրենքում՝ Մագնիցկիի ակտում, որը թույլ կտա պատժամիջոցներ կիրառել մարդու իրավունքների լուրջ խախտումներ իրականացրած կամ կոռումպացված անձանց հանդեպ։

Վերոնշյալ օրենսդրական փոփոխությունները ներկայումս ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատում քննարկման փուլում են։

Էրդողան-Պուտինի հանդիպումից առաջ կրքերը թեժանում են։ Ըստ Bloomberg լրատվական գործակալության, Թուրքիան ավելի շատ զորքեր է ուղարկել Սիրիայի հյուսիս-արևմուտք ՝ պատրաստվելով հաջորդ շաբաթ Ռուսաստանի և Իրանի առաջնորդների հետ հանդիպմանը։ Սա վկայում է՝ Թուրքիան վճռական է տրամադրված՝ որոշել է արգելափակել Սիրիայի պատերազմի վերջին ճակատների վրա հարձակումը։

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կառավարությունը վաղուց է վախենում, որ Ռուսաստանի կողմից աջակցվող սիրիական ուժերի ՝ Իդլիբում ապստամբների հենակետի ուղղությամբ շարժվելու փորձը կհանգեցնի նրան, որ ավելի շատ փախստականներ կներխուժեն դեպի թուրքական սահման։

Սպասվում է, որ Էրդողանը կսրի էսկալացիան Իդլիբում սեպտեմբերի 29-ին , երբ կհանդիպի Վլադիմիր Պուտինի և Իրանի նախագահ Իբրահիմ Ռաիսիի հետ։ Տեղեկությունը հայտնել են երկու թուրք պաշտոնյաներ, որոնք նախնտրել են մնալ անանուն։

Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադը մտադիր է հայտարարել երկրում ավերիչ 10-ամյա պատերազմում լիակատար հաղթանակի մասին։ Անցյալ շաբաթ Կրեմլում Սիրիայի առաջնորդի հետ հանդիպմանը Պուտինը նշել է, որ Ասադի կառավարության կողմից չարտոնված օտարերկրյա զորքերի շարունակվող ներկայությունը Սիրիայի գլխավոր խնդիրն է։ Ռուսական կողմի պահանջներում առաջնային է մնում թուրքական զորքերի դուրսբերումը։

«Դա չպետք է տեղի ունենա։ Մենք չենք կարող հաշտվել փախստականների նոր ալիքի հետ», — հայտարարել Է Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը՝ սեպտեմբերի 11-ին,- «Մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որպեսզի կանխենք ներգաղթը։ Դրա հիմքում ընկած է տարածաշրջանում անվտանգության և կայունության ապահովումը։ Մենք ձգտում ենք դրան»։

Աքարը հերքել է Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի քննադատությունն այն մասին, որ Թուրքիան չի կատարում 2018 թվականի իր պարտավորությունները Իդլիբում Ասադի հակառակորդներից արմատական իսլամիստներին անջատելու վերաբերյալ:

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը հայտնել է, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Վրաստանի վարչապետի միջոցով հանդիպման առաջարկ է փոխանցել իրեն։ Այս մասին գրում է ermenihaber-ը՝ մեջբերելով Թուրքիայի նախագահի  ԱՄՆ մեկնելուց առաջ արված հայտարարությունը։ 

Լրագրողներից մեկը հարցրել է, թե նախագահ Էրդողանն ինչ կարծիք ունի Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի այն հայտարարության մասին, ըստ որի «Հայաստանը թույլ չի տալու, որ միջանցք ստեղծվի»։

Այդ հարցին ի պատասխան Էրդողանը նշել է, որ միջանցքը բացել-չբացելու հարցը քաղաքական խնդիր է։

Ըստ Էրդողանի՝ մտածելու տեղիք է տալիս այն, որ Հայաստանի վարչապետը մի կողմից դա է ասում, իսկ մյուս կողմից ցանկանում է հանդիպել Թուրքիայի նախագահի հետ։

«Եթե ցանկանում է Թայիփ Էրդողանի հետ հանդիպել, ապա արդեն պետք է արվեն հայտնի քայլերը։ Մենք բանակցությունների առաջ փակ չենք», -ասել է Էրդողանը՝ հայտնելով, որ Հայաստանի վարչապետի՝ հանդիպման առաջարկն իրեն փոխանցել է Վրաստանի վարչապետը։

Էրդողանը նշել է, նման բանակցություններ սկսելիս հայկական կողմը պետք է ցույց տա իր դրական մոտեցումը։

Նրա խոսքով, եթե իրենց փոխանցված երկխոսության առաջարկն անկեղծ է, Թուրքիան էլ իր անկեղծությունը ցույց կտա և կսկսի դիվանագիտությունը, որը ենթադրում է՝ ինչ-որ բաներ պետք է վերցնել ու տալ։

Էրդողանը հույս է հայտնել, որ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև այս խնդիրը «միջանցքի» բացումով կհաղթահարվի։

Զեկույցները ցույց են տալիս, որ Թուրքիան և Ադրբեջանը հնարավոր է աֆղան ահաբեկիչներին Լեռնային Ղարաբաղի (Արցախ) տարածաշրջան տեղափոխելու գործընթացում են: Այս մասին հաղորդում է «International Rescue Committee»-ն (Փրկարարների միջազգային կոմիտե- IRC):

Նշվում է, որ «Ալ-Քաիդա»-ի գրոհայինները Թուրքիայի ջանքերի մի մասն են՝ օգտագործել վարձկաններին տարածաշրջանային վեճերում, ինչպիսիք են սիրիացի ահաբեկիչները Լեռնային Ղարաբաղի 44-օրյա պատերազմում:

Կայքը մեջբերում է Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար Դավիթ Բաբայանի խոսքերը, որն ասել էր, որ «Արցախի օկուպացված հատվածներում արդեն կան բազմաթիվ միջազգային ահաբեկչական խմբավորումներ, որոնք վերահսկվում են Թուրքիայի կողմից և գտնվում են Ադրբեջանի վերահսկողությունից դուրս, որով Թուրքիան ամրապնդում է իր դիրքերը Ադրբեջանում»։ 

Նշվում է, որ Թուրքիան վերջերս նաև հրամանատարական կենտրոն է հիմնել Բաքվում՝ թույլ տալով նրան ամրապնդել իր դիրքերը երկրում:

«Թուրքիայի դերը Աֆղանստանում դեռևս պարզ չէ, թեև ակնհայտ է, որ Թուրքիան շահագրգռված է թալիբների հետ հարաբերություններով, բայց չի ցանկանում ընդունել երկրի փախստականներից որևէ մեկին»,-ասվում է հրապարակման մեջ:

Ադրբեջանական մամուլը հեղեղված է Թուրքիայի նախագահի էրդողանի հայտարարությամբ առ այն, թե ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը գաղտնի հանդիպման առաջարկ է արել իրեն.

«Եւս մեկ սենսացիա էրդողանի կողմից. «Փաշինյանը գաղտնի հանդիպում է խնդրել», — գրում է ադրբեջանական մամուլը` նշելով, որ «Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը գաղտնի հանդիպում է խնդրել Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանից: Էրդողանն այս մասին հայտարարել է Նյու Յորք այցից առաջ կայացած մամուլի ասուլիսի ժամանակ»:

Իրանի արտաքին գործերի նախարարության մամուլի քարտուղար Սաիդ Ղաթիբզադեն, ճեպազրույցի ժամանակ, անդրադարձել է ՀՀ Սյունիքի մարզում ադրբեջանցիների կողմից իրանական բեռնատարների վարորդներին բերման ենթարկելուն, գրում է IRNA-ն:

Համապատասխան հարցին ի պատասխան Ղաթիբզադեն նշել է.«Իրանը հետևում է հարցին և խնդրել է վարորդներին անհապաղ ազատ արձակել, ինչպես նաև պաշտոնյաների հանդիպում անցկացնել` խնդրին կայուն լուծում տալու համար»:

Բացի այդ, Ղաթիբզադեն, ճեպազրույցի ժամանակ, անդրադարձել է Գորիս-Կապան ճանապարհի մի հատվածի՝ Ադրբեջանի կողմից շրջափակմանը:

«Իրանը մեծ նշանակություն է տալիս հարևան երկրների տարածքային ամբողջականությանը»,-Ղաթիբզադեի խոսքը մեջբերում է mehrnews.com-ը:

Նա նաև ընդգծել է, որ տարածաշրջանային համագործակցությունը տարածաշրջանում զարգացման, խաղաղության և կայունության հիմքն է:

Հիշեցնենք՝ մի քանի օր է՝ Գորիս-Կապան ավտոճանապարհի Որոտանի հատվածում ադրբեջանական ոստիկանական անցակետ է հայտնվել:

Բացի այդ, Գորիս-Կապան ճանապարհի Որոտանի հատվածում ադրբեջանական անցակետի ոստիկանները զինծառայողներին (Որոտանի տարածքի սահմանապահ զորքերին) հաց հասցնող քաղաքացիական ավտոմեքենա են կանգնեցրել։

Նաև ադրբեջանցիները ստուգումներ են իրականացնում և մաքսատուրք են գանձում իրանցի վարորդներից։

Ռուսաստանը ադրբեջանա-թուրքական զորավարժությունների հետ կապված իր դիրքորոշումը հասցրել է Բաքվին: Այս մասին ամենշաբաթյա ճապազրույցում հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։

Նրա խոսքով, ադրբեջանական կողմը ըմբռնումով է մոտեցել այդ դիրքորոշմանը:

Զախարովան հավելել է, որ ձեռնպահ կմնա մեկնաբանություններից, սակայն պարզաբանել է, որ ԱԳՆ-ը մշտական կապ է պահպանում ադրբեջանցի գործընկերների հետ. «Մենք ուշադիր հետեւում ենք իրավիճակին Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ սահմանի որոշ հատվածներում»:

Հիշեցնենք, որ Անկարան եւ Բաքուն վերջերս երեք համատեղ վարժանք են անցկացրել: Դրանցից մեկին՝ «Երեք եղբայր-2021»-ին Պակիստանի զինված ուժերի զինծառայողներ են մասնակցել։

Հայ-ադրբեջանական սահմանին, այդ թվում՝ Որոտան գյուղի մոտ (Սյունիքի մարզ), իրավիճակի զարգացումը եւս մեկ անգամ հաստատում է սահմանների սահմանազատման շուտափույթ մեկնարկի եւ դրան հաջորդող սահմանագծման անհրաժեշտությունը:

Զախարովայի խոսքով, սահմանազատման եւ սահմանագծման վերաբերյալ ռուսական առաջարկները ներկայացվել են եւ Բաքվին, եւ Երեւանին:

«Մենք ակնկալում ենք արագ արձագանք` հետագա կուրսը ձեւավորելու համար: Զուգահեռաբար, կշարունակենք տարածաշրջանում տրանսպորտային եւ տնտեսական կապերի ապաշրջափակման համատեղ ջանքերը` ամենաբարձր մակարդակով պայմանավորվածությունների իրականացման համաձայն»,- ասել է Զախարովան: