Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը սկսվել է 30-ամյա հակամարտության ավարտից հետո, ուստի, զարմանալի կլիներ, եթե Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ամեն ինչ նորմալ լիներ վերջին լայնածավալ պատերազմից ընդամենը երկու տարի անց: Այս մասին ԱՊԱ գործակալությանը տված հարցազրույցում ասել է Հարավային Կովկասի և Վրաստանի ճգնաժամի հարցերով Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը։

Նա նշել է, թե կարևորն այն է, որ Երևանի և Բաքվի ղեկավարներն ունեն քաղաքական կամք՝ վերացնելու այս հակամարտության հետևանքներ․ «Այս տեսանկյունից մենք կարծում ենք, որ նախագահ Ալիևը հավատարիմ է այս գործընթացին, իսկ վարչապետ Փաշինյանը պարտավորություններ ունի։ Բայց կրկին, սա ժամանակ է պահանջում և հեշտ գործընթաց չէ»:

Կլաարի խոսքերով, ԵՄ-ի նպատակն է օգնել Հայաստանին և Ադրբեջանին հաղթահարել հակամարտության հետևանքները՝ կարևորելով Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների պարբերաբար հանդիպումների և կարևոր հարցերի վրա աշխատելու հնարավորությունը:

«ԵՄ-ն երկար տարիներ աշխատում է ինչպես Ադրբեջանում, այնպես էլ Հայաստանում քաղաքացիական հասարակության տարբեր խմբերի և կազմակերպությունների հետ։ Բայց, ի վերջո, դա, իհարկե, կախված է ոչ միայն ԵՄ-ից, այլև հենց երկրների, նրանց ղեկավարների գործողություններից, ոենք խոսում ենք կրթության մասին, քաղաքացիական հասարակության և ընդհանուր առմամբ հասարակության մեջ գաղափարների ձևավորման մասին, այդ թվում՝ դպրոցական ծրագրերի և այն մասին, թե ինչպես և ինչ է գրվում լրատվամիջոցներում:

Այս ամենը, ճիշտն ասած, այն ոլորտն է, որտեղ ԵՄ-ն քիչ բան կարող է անել, ընդհակառակը, կրկնում եմ, դեռ շատ անելիքներ կան երկրների ղեկավարների կողմից…

Երկու երկրների կառավարությունների համար կարևոր է ցույց տալ թշնամանքի, հակամարտությունների դարաշրջանի ավարտը և հայտարարել գործընկերության և բարեկամության նոր դարաշրջան սկսելու իրենց ցանկության մասին։

Եթե նայեք Եվրոպային և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի վերջում Ֆրանսիայի և Գերմանիայի հարաբերություններին, ապա ձեզ համար անհնարին կթվա այնպիսի հարաբերություններ, ինչպիսին կա այժմ ֆրանսիացիների և գերմանացիների միջև: Ինչպես օրինակ ուսանողների փոխանակումը, պարբերաբար հանդիպումները Ֆրանսիայի և Գերմանիայի կառավարությունների միջև։ Բայց սա մեծ աշխատանք էր պահանջում, առաջին հերթին, Փարիզի ու Բեռլինի Բոննի ղեկավարությունից։ Ուրեմն այստեղ էլ պետք է լինի»,-ասել է Կլաարը:

Խոսելով Հայաստանում ԵՄ առաքելության մասին՝ Կլաարն ասել է, որ ԵՄ-ն ինչ-որ աշխարհաքաղաքական խաղ չէ․ «ԵՄ-ի համար դա նշանակում է օգնել մեր հարևաններին՝ Հայաստանին և Ադրբեջանին՝ հաղթահարելու հակամարտությունների ժառանգությունը:

Սա է մեր միակ շահը։

Հարավային Կովկասը գտնվում է ԵՄ-ի հարևանությամբ, և այս տարածաշրջանում խաղաղությունը, կայունությունն ու բարգավաճումը բխում են մեր շահերից։ Որովհետև որքան լավ են մեր հարևանները, այնքան լավ ենք մենք, դա այդքան պարզ է:

Ուրախ կլինեմ, եթե Մոսկվան հասկանա, որ եթե մենք իրականում մեկ նպատակ ունենք, ապա կարող ենք լրացնել միմյանց ջանքերը և դա չհամարենք որպես ինչ-որ մրցակցություն, որը ներառված չէ ԵՄ հեռանկարներում»,-ասել է պաշտոնյան:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը Լատվիայի նախագահ Էգիլս Լեւիտսի հետ կայացած հանդիպմանն անդրադարձել է հայ–ադրբեջանական հարաբերություններին։

APA-ի փոխանցմամբ՝ Ալիևն ասել է․ «Այսօր ես պարոն նախագահին ներկայացրել եմ նաև իրավիճակը Հարավային Կովկասում, այդ թվում Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի վերաբերյալ։ Հուսով ենք, որ Հայաստանը դրականորեն կարձագանքի խաղաղության համաձայնագրի առաջարկի վերաբերյալ մեր դիտարկումներին»։

Ըստ Ալիևի՝ իրենց ներկայացրած առաջարկը «հիմնված է միջազգային իրավունքի նորմերի և սկզբունքների վրա»․ «Մենք մեկնաբանություններ ենք ստացել Հայաստանից։ Ի պատասխան՝ մենք նրանց ուղարկել ենք մեր մեկնաբանությունները։ Այնպես որ, գործընթացն ընթացքի մեջ է»,- ընդգծել է նա։

Փետրվարին տեղի ունեցած երկրաշարժերից Թուրքիային հասցված վնասը կարող է գերազանցել 100 միլիարդ դոլարը: Նման հայտարարություն է արել Թուրքիայում ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի պաշտոնական ներկայացուցիչ Լուիզա Վինտոնը ճեպազրույցի ժամանակ։

Այդ մասին «Արմենպրես»-ը տեղեկանում Է ТАСС գործակալությունից: «Մինչ օրս կատարված հաշվարկներից պարզ է, որ վնասի գնահատումները, որոնք ներկայացված են կառավարության կողմից,  և որին հավանություն են տվել միջազգային գործընկերները, կգերազանցեն 100 միլիարդ դոլարը», — ասել է Վինտոնը՝ տեսակապով հանդես գալով Թուրքիայի Գազիանթեփից։

Վինտոնը Թուրքիայի ամենաշատ տուժած Հաթայի նահանգում ստեղծված իրավիճակն անվանել Է «ապոկալիպսիս»՝ հայտարարելով, որ հարյուր հազարավոր տներ են ավերվել: «Կարիքները վիթխարի են, բայց միջոցները՝ սուղ», — հավելել Է միջազգային պաշտոնյան։

Ավելի վաղ Համաշխարհային բանկը փետրվարի 6-ին տեղի ունեցած երկրաշարժերի հետևանքով Թուրքիայի տնտեսությանը հասցված վնասը գնահատել էր 34,2 մլրդ դոլար. այդ գումարը կարող է աճել շարունակվող հետցնցումների պատճառով։ Վերականգնումն ու աղետի հետևանքների վերացումը կարող է ավելի թանկ նստել Թուրքիայի վրա:

«Զեկույցում նաև նշվում է, որ վերականգնման և վերակառուցման ծախսերը կլինեն շատ ավելի մեծ, գուցե կրկնակի, և որ ՀՆԱ-ի կորուստները, կապված տնտեսական խախտումների հետ, նույնպես կավելանան երկրաշարժերի վնասի գումարին», — հայտարարել են Համաշխարհային բանկում: 7,7 և 7,6 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժերը Թուրքիայի հարավ-արևելքում գտնվող Քահրամանմարաշի նահանգում տեղի են ունեցել փետրվարի 6-ին՝ 9 ժամ ընդմիջմամբ։

Ստորգետնյա ցնցումները, որոնց հաջորդել են հարյուրավոր հետցնցումներ, զգացվել են հանրապետության 10 նահանգներում և հարևան երկրներում, որոնցից ամենաշատը տուժել է Սիրիան։ Երկու երկրներում զոհերի թիվը գերազանցել է 50 հազարը: Թուրքիայում զոհերի թիվը գերազանցել է 46 հազարը: Մարտի 6-ին Հաթայի նահանգում գրանցվել Է 6,4 և 5,8 մագնիտուդ ուժգնությամբ տարերքի երկու նոր հարված։

Ստամբուլի բնակիչները, վախենալով հնարավոր երկրաշարժից, զանգվածաբար լքում են քաղաքը կամ տեղափոխվում են ավելի ապահով շենքեր՝ գրում է mignews-ը։

Նշենք, որ ուղիղ 1 ամիս առաջ Թուրքիայում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժից հարյուր հազարավոր շենքեր են ավերել Թուրքիայի հարավային և հարավ-արևելյան 11 նահանգներում, ինչի հետևանքով տասնյակ հազարավոր մարդիկ են զոհվել փլատակների տակ: 

Որոշ փորձագետներ մոտ ապագայում հավանական են համարում ուժեղ երկրաշարժ, որի էպիկենտրոնը կլինի Մարմարա ծովի ներքին մասում, իսկ Ստամբուլը պարզապես գտնվում է Սև և Մարմարա ծովերի միջև. սեյսմիկ փորձագետները տասնամյակներ շարունակ Ստամբուլը՝ 16 միլիոն բնակչություն ունեցող մեգապոլիսը, խիստ խոցելի են համարում խոշոր երկրաշարժից, որը կարող է տեղի ունենալ ցանկացած պահի։

Այս մտավախությունից ելնելով՝ Ստամբուլի շատ բնակիչներ որոշել են ընդհանրապես լքել Թուրքիայի ամենամեծ քաղաքը և տեղափոխվել առավել անվտանգ տարածքներ։

«Տեղափոխման ծառայություններ մատուցող ընկերությունները սովորաբար ստանում էին օրական երկու կամ երեք զանգ, բայց այժմ նրանք ամեն օր ստանում են մինչև 25 հարցում», — ասում է Ստամբուլում տեղափոխումներով զբաղվող END ասոցիացիայի նախագահ Ալի Այըլմազդիրան։ 

Ստամբուլի որոշ բնակիչներ մեկնում են իրենց ամառանոցները Էգեյան ծովի ափին, իսկ մյուսները տեղափոխվում են մոտակա Քոջաելի և Իզմիթ նահանգներ։

Թուրք դոկտոր, երկրաբան  Նաջի Գյորուրը թուրքական «FOX TV»-ի եթերում խոսել է փետրվարից Թուրքիայում տեղի ունեցած երկրաշարժների մասին։

Ermenihaber-ի փոխանցմամբ՝ նա հայտնել է, որ երկրի մի շարք հատվածներում երկրաշարժի վտանգը դեռ խիստ բարձր է։ Մասնավորապես, Մարմարա ծովում, Էրզինջանի և Քարլովայի միջև ընկած տարածքում և Փյուլյումյուր շրջանում սպասվում են երկրաշարժներ մինչև 7․4 մագնիտուդ հզորությամբ։

Մասնագետը նշել է․ «Չորումը գտնվում է Հյուսիսային Անատոլիայի խզվածքի գծում: Ամբողջ այս գոտին, ամբողջ Թուրքիան և նույնիսկ աշխարհի ամենաակտիվ գոտին այս գոտու մեջ է գտնվում, որը կարող է մեծ երկրաշարժներ առաջացնել»:

Հիշեցնենք, որ փետրվարի 6-ին Քահրամանմարաշ կենտրոնով տեղի ունեցած երկու խոշոր երկրաշարժներն ու դրանց հետևած հազարավոր հետցնցումները վերջին տվյալներով խլել են 45000-ից ավել մարդու կյանք։

ՌԴ Անվտանգության դաշնային ծառայությունը հայտնել է, որ զինվորականների հետ միջոցներ են ձեռնարկում ՌԴ պետական ​​սահմանը խախտած ուկրաինացի դիվերսանտներին ոչնչացնելու համար։ «Արմենպրես»-ի փոխանցմամբ՝ այս մասին ТАСС-ին հայտնել են ԱԴԾ հասարակայնության հետ կապերի կենտրոնում:

«Բրյանսկի մարզի սահմանամերձ Կլիմովսկիի շրջանում ՌԴ ԱԴԾ-ն և ՌԴ ՊՆ կից ուժերը միջոցներ են ձեռնարկում պետական ​​սահմանը խախտած ուկրաինացի զինված ազգայնականներին ոչնչացնելու համար», — նշել է ԱԴԾ-ն։

Ինչպես ավելի վաղ հաղորդել էին ռուսական լրատվամիջոցները, հինգշաբթի առավոտյան մի քանի տասնյակ ուկրաինացի դիվերսանտներ մտել են Բրյանսկի մարզի սահմանամերձ շրջան։

Ըստ վերջին տեղեկությունների՝ նրանք մտել են Լյուբեչանե բյուղ, որը գտնվում է Կլիմովսկիի շրջանում՝ անմիջապես Ուկրաինայի սահմանին: Բրյանսկի նահանգապետ Ալեքսանդր Բոգոմազի խոսքով՝ ուկրաինական ուժերը կրակել են մեքենայի վրա, որի հետևանքով մեկ մարդ է զոհվել, ևս մեկ 10-ամյա տղա վիրավորվել է: Բացի դրանից, ԱԹՍ-ով հարձակում է իրականացվել սահմանամերձ Սուշանի գյուղի վրա։ Երկու գյուղերի միջև հեռավորությունը 15 կմ է: Նահանգապետը հայտնել է, որ խոսքը գնում է մի քանի տասնյակ զինված անձանց մասին:

Ուժային կառույցներից ТАСС-ին հայտնել են, որ, հնարավոր է, դիվերսանտները պատանդ են վերցրել մինչև 6 մարդու։

Հաղորդվում է նաև, որ Ուկրաինայում՝ Բրյանսկի հետ սահմանամերձ շրջաններում, օդային տագնապ է հայտարարվել:

Ավելի վաղ հայտնել էինք, որ Ուկրաինացի դիվերսանտները ներթափանցել են ՌԴ տարածք, գերի վերցրել բնակիչների։

Ստամբուլում 7,5 մագնիտուդով երկրաշարժի դեպքում մոտ 4,5 մլն քաղաքացի կարող է ժամանակավոր կացարանի կարիք ունենալ։ Այս մասին հայտարարել է Ստամբուլի քաղաքապետ Էքրեմ Իմամօղլուն, հաղորդում է «ՌԻԱ Նովոստին»։ 

Իմամօղլուն հայտարարել է, որ դա անխուսափելի է, բայց աղետի ճշգրիտ ամսաթիվը հնարավոր չէ կանխատեսել: 

«Այն դեպքում, եթե քաղաքում տեղի ունենա 7,5 մագնիտուդով երկրաշարժ, դա կազդի մոտ 260 հազար շենքի վրա։ Ժամանակավոր կացարան հարկավոր կլինի 4,5 միլիոն քաղաքացու»,-ասել է նա։

Նրա խոսքով՝ փետրվարի 6-ի երկրաշարժերից հետո քաղաքապետարան է դիմել ավելի քան 110 հազար մարդ՝ խնդրելով ստուգել իրենց տների սեյսմակայունությունը։ 

Երկրաբան եւ գիտնական, Թուրքիայի նավթի երկրաբանների ասոցիացիայի եւ ինժեներական երկրաբանության Թուրքիայի ազգային կոմիտեի անդամ Օքան Թույսուզը զբոսաշրջիկներին զգուշացրել է Թուրքիայի հանրաճանաչ հանգստավայրերում երկրաշարժի վտանգի մասին։ Այդ մասին գրում է Habertürk-ը։

Ըստ փորձագետի, ընդհանուր առմամբ, հանրապետության 45 մարզեր ընդգրկված են սեյսմիկ վտանգավոր տարածքների թվում։ Այսպիսով, հաջորդ երկրաշարժի ռիսկային գոտում են հանգստացողների պահանջարկ ունեցող ուղղությունները՝ Իզմիրը, Մուղլան, Անթալիան, Ստամբուլը։

Միեւնույն ժամանակ նշվում է, որ խզվածքների մեծ մասի ստույգ տեղը անհայտ է, եւ, հետեւաբար, դժվար է կանխատեսել հստակ վայրերը, որոնք ամենամեծ վտանգի տակ են:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը հույս ունի, որ 2023 թվականը բեկումնային տարի կլինի Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ հարաբերությունների կարգավորման գործում։

«Հուսով եմ, որ 2023 թվականը բեկումնային տարի կլինի Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ հարաբերությունների կարգավորման գործում։ Ամեն դեպքում, մենք հույս ունենք», — փետրվարի 27-ին ասել է նա ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հետ հանդիպմանը, փոխանցում է ՏԱՍՍ լրատվական գործակալությունը։

Ալիեւը շնորհակալություն է հայտնել Ռուսաստանի կառավարությանը եւ անձամբ ՌԴ ԱԳՆ ղեկավարին՝ այս գործընթացին ակտիվ մասնակցության համար։ «Կարծում եմ, որ Ռուսաստանը՝ որպես մեր բարեկամ, դաշնակից եւ հարեւան, առանձնահատուկ դեր ունի Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջպետական ​​հարաբերությունների կարգավորման գործում աջակցելու հարցում», — ընդգծել է նա։

Ռուբեն Վարդանյանը չի կարող Բաքվի համար բանակցային կողմ լինել։ Այս մասին, ինչպես գրում է interfax.az-ը, հայտարարել է Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովը։

Նրա խոսքով՝ Ադրբեջանն առաջին իսկ օրվանից հայտնել է «Ղարաբաղի հայ բնակչության հետ խոսելու իր պատրաստակամության մասին»։

«Բայց այդ մարդը (Ռուբեն Վարդանյանը — խմբ․), ով դրսից է եկել Ղարաբաղ կամ ուղարկվել է՝ խաղալով ուրիշի խաղեր, չի կարող մեզ համար բանակցային կողմ լինել։ Նրա թիկունքին կանգնած մարդիկ հասկացան, որ «Վարդանյան նախագիծը» չի աշխատի»,- ասել է Ադրբեջանի ԱԳ նախարարը։