Քաղաքագետ Հրանտ Մելիք- Շահնազարյանը գրում է․

«Ըստ ամենայնի, հանրությունը Սերժ Սարգսյանից… ըըը 18+ ժանրի տեսահոլովակ էր ակնկալում: Սոցիալական ցանցերի քննարկումներին էի հետևում, շատերն ակնհայտորեն վառ երևակայություն ունեն: Բայց երկու կարևոր բան ունեմ ասելու այս առիթով: Նախ, երեկ երբ Ս.Սարգսյանը հայտարարեց, որ դավաճանի ընտանիքի մասին նյութ է հրապարակելու, անկեղծ զարմացա: Կարելի է ասել` ապշել էի: Որովհետև լավ գիտեմ, որ նա երբեք ուրիշի ընտանիք չի մտնում: Եվ շատ լավ է, որ նախագահը չդավաճանեց իր սկզբունքին: Դա շատ կարևոր է: Չնայած, մեր մեջ ասած, նաև վստահ էի, որ ընտանիքի մասին որևէ բան չի ասի:

Եվ երկրորդը` ամենակարևորը: Ավելի վատ բան, քան օտար երկրների` այն էլ քո անվտանգության ապահովման գործում այդքան կարևոր դեր ունեցող պետությունների ղեկավարների մոտ գիժ ձևանալը, ոչ ադեկվատ լինելը, պարզապես հնարավոր չէ պատկերացնել: Քաղաքականությունից քիչ թե շատ հասկացող ցանկացած մեկը լավ գիտակցում է, որ դրանից ավելի 18+ չի լինում:

Այ էտ պոռնոյի հետևանքով ենք մենք ավելի քան 5000 զոհ ու Հայրենիքի կորուստ ունեցել: Բացառապես այ դրա հետևանքով»:

Փաշինյանի՝ վենդետայի մասին հայտարարությունը խուճապի նշան է, նա ինքնատիրապետումը կորցնում է: «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց քաղտեխնոլոգ Վիգեն Հակոբյանը:

Հիշեցնենք, որ այսօր Թալին քաղաքում քաղաքացիների հետ հանդիպման ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել էր՝ ընտրություններից հետո լինելու են վենդետաներ, պատրաստվեք քաղաքացիական վրեժի, պատրաստվեք քաղաքացիական վենդետաների, կադրային ջարդերի:

Քաղտեխնոլոգի դիտարկմամբ՝ նման ելույթները պայմանավորված են նրանով, որ Նիկոլ Փաշինյանը նկատում է իր վարկանիշի կտրուկ անկումը, բայց արձանագրեց, որ նման արտահայտություններն արդեն հակառակ ազդեցություն են ունենում հասարակության մոտ .

«Փաշինյանը գիտակցում է, որ իր վարկանիշը նվազում է, գիտակցում է, որ մեկ փուլով չի ստացվում վերարտադրվել, 60% ձայն հավաքելու վերաբերյալ հայտարարությունները զուտ քարոզչական հնարքներ են սեփական թիմին և ընտրազանգվածին կոնսոլիդացնելու համար, իսկ իրականությունն այլ է: Նիկոլ Փաշինյանը փոխարենը ընտրական գործընթացների մարտավարությունը փոխի, նա շատ աղմուկ հանելով, սկանդալային հայտարարություններ անելով փորձում է ուշադրություն հրավիրել իր վրա, ցույց տալ իր վճռականությունը, փորձում է հավատ ներշնչել իր թիմին, որ ամեն ինչ նորմալ է: Ժամանակին իրեն հաջողություն բերած մեթոդոլոգիայով փորձում է հին գործիքակազմն օգտագործել, բայց հիմա քաղաքական և կենցաղային ֆոնն ուրիշ է, ամեն խոսք հասարակության կողմից չի ընդունվում, ընդհակառակը՝ շատերի մոտ հակառակ ռեակցիա է տալիս»,-ասաց Վիգեն Հակոբյանը:

Փորձագետի խոսքով՝ նման հայտարարությունները կարող են նոր բախումների պատճառ հանդիսանալ.

«Փաշինյանը, հասկանալով, որ իր ակնկալած արդյունքը չի գրանցելու ընտրություններին,հասկանալով իրավիճակը, սկսում է բղավել բոլորի վրա, սպառնալ վենդետաներով:

Նիկոլ Փաշինյանի մոտ կան շատ լուրջ էլեկտորալ խնդիրներ, իսկ սա իր մարդկային, բայց ոչ քաղաքական գործչի ռեակցիան է հնարավոր անհաջողությանը: Նման հայտարարությունները վտանգավոր են և կարող են լարել կրքերը՝ներքաշելով դրա մեջ հազարավոր մարդկանց թե՛ Փաշինյանի աջակիցներին, որտեղ կան ոչ հավասարակշռված զանգված, որոնք դա կարող են ընկալել որպես գործողությունների հրահանգ , իսկ նրանց, ում սպառնում են, պետք է պաշտպանական ռեակցիա ունենան, ինչն էլ հակադիր ալիք կարող է առաջացնել»,-ասաց Վիգեն Հակոբյանը:

Քաղտեխնոլգի դիտարկմամբ՝ իշխանության դիրքերը գնալով թուլանում են և հիմա ավելի շատ շանս կա ընդդիմության մոտ, որ խորհրդարան անցնելով կոալիցիա ձևավորեն և իշխանություն վերցնեն, քան գործող իշխանության մոտ կա շանս՝գտնել որևէ ուժ, որի հետ կարելի է խոսել կոալիցիայից:

Սերժ Սարգսյանը Նիկոլ Փաշինյանին տվել է ժամանակ առաջին հերթին այն պատճառով, որ այս քարոզարշավը իշխանական ուժի կողմից ուղեկցվում է ակնհայտ ստահոդ տեղեկություններ հրապարակելով. Սերժ Սարգսյանի ասածը հետեւյալն էր, որ մենք ասեկոսեներ չենք տարածելում, խոսելու ենք փաստերով: Այս մասին, այսօր՝ հունիսի 9-ին, ասուլիսի ժամանակ նշեց «Պատիվ ունեմ» դաշինքի նախընտրական շտաբի ներկայացուցիչ, ՀՀԿ ԳՄ անդամ Դավիթ Հարությունյանը:

«Ժամը դեռ չի լրացել, առաջարկում եմ սպասել ժամը լրանալուն»,-ասաց նա:

Դավիթ Հարությունյանը նկատեց, որ այն քարոզչությունը, որը վարում է իշխանությունը, դժվար է անվանել քաղաքակիրթ. «Այդպես էլ պետք է լիներ, որովհետեւ գործ ունենք մի անձի հետ, որը քաղաքական դեմք չէ: Այդպես էլ 3 տարում չդարձավ քաղաքական դեմք: Մենք գործ ունենք սոցիոպատիկ երեւույթների հետ, առավել եւս նման տիպի մարդիկ այդպես են արձագանքում իրենց գահավիժող վարկանիշին: Կարծում եմ՝ որեւէ մեկի մոտ կասկած չի հարուցում փաստը, որ վարկանիշը գահավիժում է: Ավելին, մեն հանդիպման ժամանակ նա ասում է նախադասություններ, մտքեր, որոնք առաջացնում են տասնյակ նոր հարցեր եւ ստիպված յուրաքանչյուր հաջորդ անգամ նա փորձում է դա ոմպենսացնել բռնության կոչեր հնչեցնելով:

Ինչքան էլ հետո փորձեն ասել, որ քաղաքական վենդետա, կադրային ջարդ բառերը քաղաքական տերմինաբանություն են, կարծում եմ՝ որեւէ մեկի մոտ նման մտըքեր չեն առաջանում, որ խոսքը քաղաքակիրթ տերմինաբանության մասին է: Ակնհայտ է, որ փորձում է հրահրել լարվածության այնպիսի աստիճան, որը կհանգեցնի միգուցե եթե այսպես շարունակվի, նաեւ ներքին բախումների: Սա անթույլատրելի է»,-հայտարարեց Դավիթ Հարությունյանը:

Հիշեցնենք, որ երեկ՝ հունիսի 8-ին, ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտարարել էր հետեւյալը. «Հիմա ձեր ներկայությամբ ասում եմ՝ ես դրան՝ այդ անբարոյականին 24 ժամ ժամանակ եմ տալիս․ կա՛մ պետք է մի փաստ ներկայացնի, կա՛մ ես այնպիսի փաստեր եմ հրապարակելու իր մասին,  իր ընտանիքի մասին, եթե արդեն այդտեղ է հասել, որ հասարակությունը թքելու է իր վրա»:

Այն, որ Արա Այվազյանի հայտարարությունը չէր պարունակում բավականաչփ դետալներ, ես համաձայն եմ, բայց այն, որ նա հստակ ներկայացրեց իրավիճակը, կարծում եմ՝ դա եւս ակնհայտ է, ասուլիսի ժամանակ նշեց «Պատիվ ունեմ» դաշինքի նախընտրական շտաբի ներկայացուցիչ, ՀՀԿ ԳՄ անդամ Դավիթ Հարությունյանը՝ անդրադառնալով ԱԳ նախարարի պաշտոնը լքած Արա Այվազյանի հայտարարությանը:

«Եկեք նայենք, թե ինչ հիմնական ուժեր կան յուրաքանչյուր երկրում, երբ նա պայքարում է անվտանգության համար. Դա զինված ուժերն են, երկրորդը՝ դիվանագիտական կորպուսը: Երեք տարի ամեն ինչ արվեց, որ ճախճախվեն մեր զինված ուժերը, որ կազմալուծվեն, նաեւ արվում էին քայլեր, որ ճախճախվի մեր դիվանագիտական կորպուսը:ԳՈՎԱԶԴ00:13Իմանալ ավելին

Այսինքն այսօր ինչպես զինվոր չունենք սահմանի վրա, որ կարողանա անառիկ պահել ՀՀ տարածքը, այնպես էլ զինվոր չունեն դիվանագիտական մարտադաշտում»,-ասաց նա:

Դավիթ Հարությունյանը զառանցանք անվանեց Նիկոլ Փաշինյանի կողմից հնչող հայտարարությունները, թե այս իշխանություններին հաջողվել է վերջին ժամանակահատվածում ապահովել ավելի շատ թե զենք, թե ռազմամթերք եւ վերազինել բանակը: «Նա  արել է լրիվ հակառակը: Նա մսխել է պաշտպանության բյուջեի միջոցները անիմաստ ձեւով՝ դրանով քայքայելով մեր զինված ուժերը:

«Մենք պետք է վերականգնենք Հայաստանի հեղինակությունը, Հայաստանը պետք է միջազգային գործընկերների համար հուսալի և վստահելի լինի, մենք ունենալու ենք արժանապատիվ խաղաղություն»,- այս մասին «Հայաստան» դաշինքի քարոզարշավի մեկնարկին ասաց Սյունիքի նախկին մարզպետ Վահե Հակոբյանը։

Նա նաև բացահայտեց, թե  ինչու են քարոզարշավը մեկնարկել Սյունիքից.«Առաջինը Սյունիքը մերժեց այս ապիկար Կառավարությանը և շարունակում է մերժել»։

Սյունիքի նախկին մարզպետը վստահ է, որ դժվարը հիմա չէ, դժվարը լինելու է ամսի քսանից հետո, երբ ամեն քանդածը փորձելու են վերականգնել։

Նա նաև նշեց, որ Մեղրի, Ագարակ, Քաջարան քաղաքներով շրջելիս դրական լիցքեր են ստացել, որը շարունակվում է Կապանում։  Վահե Հակոբյանը նա հայտարարեց, որ  Կապանն ունենալու է միջազգային ստանդարտներին համապատասխանող մարզադաշտ։

«Գանձասար-Կապան ակումբը վերադառնալու է Կապան և խաղերն անցկացնելու է Կապանում։  Փորձելու ենք ու ավելու ենք։  Մենք պետք է վերականգնենք Հայաստանի հեղինակությունը, Հայաստանը պետք է միջազգային գործընկերների համար հուսալի և վստահելիգործընկեր։ Ունենալու ենք արժանապատիվ խաղաղություն»,–ասաց նա։

Հակոբյանն ասաց, որ եկել են խնդրելու ժողովրդի վստահության քվեն, քանի որ թվարկաված բոլոր ծրագրերն առանց նրանց աջակցության չի լինի։

Այս անհույս հոգեկանին արժե հասկացնել, որ նախ՝ ի տարբերություն ձեր անճարակ իշխանության, 2016-ի իշխանությունը ապրիլյան քառօրյայում հրադադար հաստատելուց ուղիղ հինգ օր անց՝ ապրիլի 10-ին, հակառակորդի խնդրանքով սկսված բանակցությունների արդյունքում, կարողացել է ոչ միայն թշնամու վերահսկողության տակ հայտնված տարածքից դուրս բերել մեր բոլոր մարտիրոսվածների դիակները, այլև դրանից ժամեր անց կատարել է նույնականացում, իսկ այնուհետև զինվորական հատուկ ծիսակարգով իրականացրել հերոսների հուղարկավորման արարողությունները: Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել  է ՊԲ նախկին խոսնակ Սենոր Հասրաթյանը:
«Երեկ տականքների իշխանության թիվ մեկ տականքը հանդես գալով իր կատարածուների առաջ, արտաբերեց հերթական ցնդաբանությունը՝ ասելով բառացիորեն հետևյալը. «… Մեկը հարց տվե՞լ է՝ 2016-ի ապրիլյանի զոհերը ի՞նչ պայմաններում են պահվել, իսկ չճանաչելի մարմինների նույնականացումը ո՞նց է արվել եւ որտեղ: Հայաստանում չի եղել դրա տեխնիկական հնարավորություն: Այդ ժամանակվա իշխանություններն այսօր ուշագնացության տեսարաններ են ցուցադրում: Որտե՞ղ եք պահել եւ ոնց եք նույնականացրել: Բերաններս եք բացո՞ւմ…» 
Այս անհույս հոգեկանին արժե հասկացնել, որ նախ՝ ի տարբերություն ձեր անճարակ իշխանության, 2016-ի իշխանությունը ապրիլյան քառօրյայում հրադադար հաստատելուց ուղիղ հինգ օր անց՝ ապրիլի 10-ին, հակառակորդի խնդրանքով սկսված բանակցությունների արդյունքում, կարողացել է ոչ միայն թշնամու վերահսկողության տակ հայտնված տարածքից դուրս բերել մեր բոլոր մարտիրոսվածների դիակները, այլև դրանից ժամեր անց կատարել է նույնականացում, իսկ այնուհետև զինվորական հատուկ ծիսակարգով իրականացրել հերոսների հուղարկավորման արարողությունները: Իսկ թե ինչպես է դա արվել, դժվար թե դուք հասկանաք, քանի դեռ ձեր ապիկար իշխանությունը, որպես ձեռքբերում, հպարտանում է ոչ թե իր պետության ու քաղաքացիների բարեկեցիկ կյանքի ու արժանապատիվ ապրելու պայմաններ ստեղծելու, այլ իր օրոք դիակների պահման ու նույնականացման հնարավորությունները բարելավելու համար… 
Այնպես որ բերաններդ փակեք և լալկվեք, ձեր նմաններն իրավունք չունեն խոսելու»,- գրել է նա:

Հատուկ աբովյանցիների և մեր ժողովրդի համար մեկ անգամ ևս արձանագրենք, որ 2016թ. ապրիլյան պատերազմից հետո, բանակցությունները ներառում էին հետևյալ կարևոր հարցերը,-նշել է ՀՀ ՊՆ նախկին փոխնախարար Արտակ Զաքարյանը ֆեյսբուքի իր էջում՝ անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի այսօրվա ելույթի այն հատվածին, որ  մասնավորապես ասել է․  «…2016-ի հունվարին համանախագահները Հայաստանին ներկայացնում են առաջարկ, իրականում պահանջ, որ Հայաստանը հրաժարվի ԼՂ միջանկյալ կարգավիճակից։ Սա նշանակում է, որ վերջնականորեն հրաժարվել ԼՂ-ն Ադրբեջանի կազմից դուրս տեսնելու որեւէ հեռանկարից»։

«Աբովյան քաղաքում խոսելով Արցախի հարցի կարգավորումից՝ կապիտուլյանտը կրկին լկտիաբար ստում էր, փորձում էր հիմարացնել հասարակությանը՝ աղավաղելով նախորդ տարիների բանակցությունները։

Միտումնավոր ձախողման տարված բակակցություններով, կապիտուլյանտ Նիկոլը հայ ժողովրդի գլխին պայթեցրեց արյունալի պատերազմը։ Ազգակործան պատուհասի լկտիությունը չափ ու սահման չունի։

Նիկոլը «էշի տեղ դնելով» աբովյանցիներին, ասում է, որ. «…2016-ի հունվարին համանախագահները Հայաստանին ներկայացնում են առաջարկ, իրականում պահանջ, որ Հայաստանը հրաժարվի ԼՂ միջանկյալ կարգավիճակից։ Սա նշանակում է, որ վերջնականորեն հրաժարվել ԼՂ-ն Ադրբեջանի կազմից դուրս տեսնելու որեւէ հեռանկարից»։

Հատուկ աբովյանցիների և մեր ժողովրդի համար մեկ անգամ ևս արձանագրենք, որ 2016թ. ապրիլյան պատերազմից հետո, բանակցությունները ներառում էին հետևյալ կարևոր հարցերը։

Մինչև իր վերջնական կարգավիճակի սահմանումը Լեռնային Ղարաբաղը ստանում էր միջանկյալ կարգավիճակ, որի բոլոր գործառույթները մանրակրկիտ նկարագրված էին։ Մասնավորապես՝ օրենսդիր, գործադիր և տեղական իշխանությունների ձևավորումը և գործունեությունը, ինքնապաշտպանության սեփական ուժերի, դատարանների և իրավապահ մարմինների հիմնադրումը և նրանց գործառույթների իրականացումը, ԵԱՀԿ-ում դիտորդի կարգավիճակի տրամադրումը, ինչպես նաև անդամակցության իրավունքն այն միջազգային կազմնակերպություններում, որոնց համար Լեռնային Ղարաբաղի միջանկյալ կարգավիճակը որպես խոչընդոտ չի դիտարկվի։ Նախատեսվում էր նաև Արցախում ուղղակի արտաքին ներդրումներ, միջազգային դոնոր կազմակերպությունների և արտասահմանյան պետությունների ուղղակի օգնություն, ինչպես նաև մուտք միջազգային շուկաներ։ Այդ բոլորը գործնականում նշանակում էր «ստատուս քվո պլյուս։

Բացի այդ, մինչ Արցախի վերջնական կարգավիճակի հարցի լուծումը՝ միջանկյալ կարգավիճակում նախատեսվում էին նաև անվտանգության բազմամակարդակ երաշխիքներ։

Արցախի միջանկյալ կարգավիճակում Լաչինի շրջանով անցնող միջանցքի օգտագործման անվտանգության և բոլոր այլ հարցերը պետք է ապահովվեին և որոշվեին Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունների կողմից՝ այն ստատուս-քվոյի հիման վրա, որը գոյություն կունենար խաղաղության համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելու պահին։ Այդ միջանցքի վերջնական կարգավիճակը և լայնությունը պետք է որոշվեին Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի հստակեցման համատեքստում։ Ամեն դեպքում, խոսքը ոչ թե 5 կիլոմետրի մասին էր, ինչպես այժմ է, այլ բազմակի անգամ ավելի լայն։

ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի երաշխիքներից, ինչպես նաև խաղաղ համաձայնագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո, նախատեսվում էր հինգ՝ Աղդամի, Ֆիզուլիի, Ջեբրայիլի, Զանգելանի և Ղուբաթլուի շրջանների վերադարձը, որոնք պետք է ապառազմականացվեին, այսինքն Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ պետք է ստեղծվեր ապառազմականացված գոտի և հենց այդ շրջաններում պետք է տեղաբաշխվեին խաղաղապահ ուժերը, այսինքն՝ Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ, այլ ոչ թե՝ Լեռնային Ղարաբաղում։

Քելբաջարի շրջանի վերադարձը նախատեսված էր Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի որոշումից հետո միայն։
Այսինքն՝ մինչև նիկոլի և իր պրոթուրքական դավաճանական քաղաքականության ի հայտ գալը՝ համանախագահների բոլոր առաջարկները նախատեսում էին Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի փաթեթային հանգուցալուծում, փուլային իրականացմամբ, կարգավորման բոլոր տարրերի փոխկապակցվածությամբ։

Այս մասին վերջերս, առավել մանրամասն, հրապարակային խոսել էր նաև 2008-18թթ ՀՀ արտգործնախարար Է. Նալբանդյանը։
Արցախյան բանակցությունների մասին Նիկոլի դուրս տված հիմարությունները հերքել են նաև ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները՝ մասնավորապես ՌԴ ներկայացուցիչ, դեսպան Ի. Պոպովը։

Հուսով եմ, որ Աբովյանում Նիկոլի դուրս տվածը կհերքեն նաև ՀՀ նախկին արտգործնախարարներ Զ. Մնացականյանը և Ա.Այվազյանը։ Երկուսն էլ հրաժարական են տվել նիկոլի՝ ակնհայտ դավաճանական ու հակահայկական քաղաքականության պատճառով։

Եվս մեկ անժխտելի փաստ. եթե նախկինում թուրքերին ձեռնտու լինեին բանակցային հարցերը, ապա սորոսի խողովակով եկած թուրքական փողերը, իշխանափոխություն չէին անի Հայաստանում։ Նիկոլը՝ նախ և առաջ հակաղարաբաղյան թուրքական պրոյեկտ է։

Նիկոլը մահաբեր չարիք է Արցախի և Հայաստանի համար։ Սա անհերքելի փաստ է՝ ապացուցված վերջին երեք տարիների իրողություննորով»,-գրել է նա։

Ադրբեջանում գտնվող հայ գերիներին Հայաստան վերադարձնելու ուղղությամբ բոլոր բանակցությունները մինչև այս պահն անարդյունք են եղել։ Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում նման կարծիք հայտնեց Գերիների, պատանդների և անհետ կորածների հարցերով զբաղվող հանձնաժողովին առընթեր աշխատանքային խմբի նախկին ղեկավար Արմեն Կապրիելյանը։

«Անընդհատ լսում ենք բանակցությունների մասին, բայց դրանց արդյունքն այդպես էլ չի երևում, որովհետև հայկական կողմը թույլ դիրքերից է հանդես գալիս»,- ասաց նա։

Նույն խնդրով 12 տարվա բանակցային փորձ ունեցող Կապրիելյանի կարծիքով` տպավորություն է, որ հայկական կողմը և՛ գերիների, և՛ սահմանային լարվածության ու խնդիրների, և՛ մյուս բոլոր հարցերի դեպքում ոչ թե բանակցում է, այլ լսում, թե հակառակորդն ինչ է ասում։

«Ժամանակին մենք բավականին ամուր, հստակ դիրքերից ենք հանդես եկել։ Այստեղ շատ կարևոր է, թե ինչ դիրքերից հանդես կգաս, որքան քո ասելիքը կպնդես։ Պետք է այնպես անել, որ հակառակորդը լսի, ընդունի, հասկանա, և գուցեև հասնես նրան, որ քո շահերը բավարարվեն, քո ուզածին հասնես կամ գոնե որոշակի արդյունք ունենաս»,- նշեց Կապրիելյանը։

Հիշեցնենք, որ արցախյան 44-օրյա պատերազմում հրադադար հաստատելուց ի վեր Ադրբեջանից Հայաստան է վերադարձել 73 գերի։ Ոչ պաշտոնական տվյալներով՝ Ադրբեջանում շարունակում է գերության մեջ մնալ ավելի քան 200 հայ, այդ թվում մայիսի 27-ի առավոտյան ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի սահմանային հատվածում գերեվարված ՀՀ 6 զինծառայողները։

Հունիսի 4-ին «Ազատություն» ռադիոկայանով հեռարձակված՝ ««Ինչ ուզում՝ անում են». ադրբեջանցիները ճանապարհներ ու խրամատներ են կառուցում հայկական տարածքներում» վերնագրով տեսանյութի կապակցությամբ հայտնում ենք հետևյալը.

Այս մասին հայտնում են Պաշտպանության նախարարությունից:

Վերջին շրջանում ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից մի քանի անգամ նախաձեռնվել են հայ-ադրբեջանական սահմանագծի՝ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գտնվող սահմանային հատվածներում ամրաշինական աշխատանքներ իրականացնելու փորձեր, որոնք, սակայն, ժամանակին կանխվել են հայկական ստորաբաժանումների համապատասխան գործողություններով։

Մասնավորապես՝ ս.թ. հունիսի 3-ին Ադրբեջանի զինված ուժերը փորձել են տրակտորով որոշակի հողային աշխատանքներ իրականացնել սահմանային հատվածի՝ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում։ Հայկական ստորաբաժանումների նախազգուշական կրակոցներից հետո աշխատանքները դադարեցվել են։ Ադրբեջանական կողմին հստակ պահանջ է ներկայացվել նմանատիպ փորձերի կրկնությունը բացառելու վերաբերյալ։

Այդուհանդերձ, Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն շարունակում է ինժեներական և ամրաշինական աշխատանքներ իրականացնել այն տարածքներում, որտեղ գտնվում են իրենց մարտական հենակետերը՝ առանց հատելու Հայաստանի Հանրապետության սահմանը։ Քանի որ այդ տարածքները և ադրբեջանցի զինվորականների կողմից այնտեղ իրականացվող շարժը տեսանելի է Գեղարքունիքի մարզի Վերին Շորժա, ինչպես նաև Կութ գյուղերից, դա հարուցում է տեղի ազգաբնակչության մտահոգությունը, ինչը և արտացոլված է ՄԻՊ զեկույցում։

ՀՀ ՄԻՊ Արման Թաթոյանը հայտարարություն է տարածել Գեղարքունիքի սահմանամերձ բնակավայրերում իրավիճակի վերաբերյալ․ «Ադրբեջանցի զինծառայողները Գեղարքունիքի մարզի գյուղերի հարևանությամբ` արոտավայրերում ապօրինաբար կանգնեցնում են գյուղացիներին, պահանջում են տալ բացատրություններ՝ ի՞նչ ուղղությամբ են շարժվում, ի՞նչ նպատակով և ի՞նչ են տեղափոխում, փորձում են իրականացնել մեքենաների ապօրինի խուզարկություններ, սպառնում են:

Հայտարարություն լրացուցիչ փաստահավաք աշխատանքների արդյունքների վերաբերյալ՝

Այս հայտարարությունը վերաբերում է Գեղարքունիքի մարզի Վերին Շորժա, Ներքին Շորժա, Նորաբակ, Կութ գյուղերում սահմանային բնակիչների իրավունքների խախտումներին ու վտանգներին՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքում ադրբեջանական զինված ծառայողների անօրինական ներկայության պատճառով:

Մասնավորապես, 2021 թվականի հունիսի 3-ին ահազանգեր են ստացվել այն մասին, որ ադրբեջանական զինվորականները պարբերաբար մի քանիսից մինչև մի քանի տասնյակ անձնակազմերով զինված, այդ թվում՝ մեքենաներով իջնում են դեպի Վարդենիս համայնքի Վերին Շորժա գյուղի արոտավայրերը, որտեղ գտնվում են անասնագոմերը և որտեղ գյուղացիներն արածեցնում են իրենց կենդանիներին: Նրանք դրսևորում են ցինիկ պահվածք, սպառնալիքներ տալիս գյուղացիներին զենքի ցուցադրումով: Նրանք վերջին շաբաթվա ընթացքում դիրքեր են տեղակայել Վերին Շորժայի սարատեղիին առավել մոտ վայրերում և դրանով գրեթե անհնարին դարձրել արոտավայրերն օգտագործելը:

Ավելին, ադրբեջանական դիրքերից մեկը, որն առավել մոտ է սարատեղիներին, ադրբեջանական զինվորականներն ապօրինաբար կանգնեցնում են գյուղացիներին, պահանջում են տալ բացատրություններ՝ ի՞նչ ուղղությամբ են շարժվում, ի՞նչ նպատակով և ի՞նչ են տեղափոխում, փորձում են իրականացնել գյուղացիների մեքենաների ապօրինի խուզարկություններ։

Բացի այդ, ըստ 2021 թվականի հունիսի 3-ին Գեղամասար համայնքի Կութ գյուղի հետ կապված՝ ստացվել են ահազանգեր, որ ադրբեջանական զինվորականները շարունակում են տեղակայված լինել գյուղի անմիջական հարևանությամբ, որի պատճառով արոտավայրերի ընդամենը փոքր հատված են կարողանում օգտագործել։ Ավելին, ադրբեջանական զինվորականները հովիվներին հայհոյում են և բարձր գոռգոռալով, զենքի ցուցադրումով սպառնում են։Իսկ գյուղը գտնվում է նշանառության ներքո:

Ադրբեջանական զինվորականների ակնհայտ ապօրինի տիրապետության տակ է հայտնվել Գեղամասար համայնքի Նորաբակ գյուղի անասնագոմը, և բնակիչները զրկվել են այն օգտագործելու հնարավորությունից։ Անասնագոմի մոտ առկա են վտակներ, որոնք օգտագործվել են նաև գյուղատնտեսական նպատակներով, իսկ հիմա այլևս գյուղացիները դրանք չեն կարողանում օգտագործել:

ՀՀ ինքնիշխան տարածում՝ Գեղարքունիքի մարզի գյուղերի անմիջական հարևանությամբ ադրբեջանական զինված ծառայողների ակնհայտ ապօրինի ներկայությունը, նրանց բացահայտ հանցավոր արարքները լրջորեն վտանգել են ՀՀ սահմանային գյուղերի բնակիչների կյանքն ու առողջությունը, ամբողջությամբ խաթարել է նրանց բնականոն կյանքն ու հոգեկան անձեռնմխելիությունը:

Արոտավայրերը, խոտհարքները, մյուս նշանակության հողատարածքներն օգտագործել հնարավոր չէ, քանի որ՝

1) այդ տարածքներում ապօրինաբար ներկա են ադրբեջանական զինված ուժերի ծառայողներ.

2) այդ տարածքները գտնվում են ադրբեջանական զինված ուժերի ծառայողների ուղիղ նշանառության տակ:

Այս ամենը հաստատվել է ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմի, այդ թվում՝ Գեղարքունիքի մարզային ստորաբաժանման ուսումնասիրություններով:

Հարցն այն է, որ գյուղերի բնակիչների համար ներկայում առավել ևս հրատապ է այս հողատարածքներն օգտագործելու անհրաժեշտությունը՝ պայմանավորված սեզոնային պահանջներով: Արդեն պետք է սկսվի խոտհունձի ժամանակաշրջանը, և գյուղացիները հայտնվել են սուր խնդիրների առաջ: Սա էլ կարող է հանգեցնել անասնագլխաքանակի կտրուկ նվազման, քանի որ առկա չեն բավարար պայմաններ անասնապահությամբ զբաղվելու համար։

Այս ամենն էլ ավելի է խորացնելու սոցիալական խնդիրները:

Ադրբեջանական զինված ուժերի տիրապետության կամ վերահսկողության տակ են հայտնվել ջրային պաշարներ, որոնցից ձևավորվում են ոռոգման և խմելու ջրերը:

ՀՀ սահմանային բնակիչների իրավունքները երաշխավորված են ՀՀ սահմանադրությամբ ու միջազգային պահանջներով:

Չի կարող պետության սահմաններին վերաբերող որևէ գործընթաց համարվել ընդունելի, եթե դրա արդյունքում խաթարվել են սահմանային բնակիչների բնականոն կյանքը, կոպտորեն խախտվել ու շարունակում են խախտված կամ լրջորեն վտանգված մնալ նրանց իրավունքները:

Այսպիսով, անվտանգության գոտու ստեղծումը բացարձակ անհրաժեշտություն է` մարդկանց խախտված իրավունքների վերականգնման ու խախտումների վտանգներից երաշխավորման նպատակով»:

Հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղի ունեցած իրադարձությունների վերաբերյալ Ռուսաստանում նախօրեին տեղի ունեցած եռակողմ բանակցությունները տապալվել են։ Այս մասին հայտնում են «Փաստինֆո»-ի աղբյուրները՝ նշելով, որ ադրբեջանական կողմը Փաշինյանի Փարիզ կատարած այցը ու Ֆրանսիայի նախագահի հետ տեղի ունեցած բանակցությունները սադրանք է որակել։

Ինչպես տեղեկացրել ենք՝ երեքշաբթի տեղի է ունեցել երկկողմ հանդիպում ռուսական կողմի հետ, ապա չորեքշաբթի՝ հունիսի երկուսին, հանդիպել են Հայաստանի, Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի պաշտպանական ոլորտի ներկայացուցիչները՝ Արցախում խաղաղապահ ուժերի հրամանատար Մուրադովի մասնակցությամբ։ ՀՀ ՊՆ-ն հայտնել է, թե եռակող բանակցությունների ընթացքում քննարկվել են Գեղարքունիքի գերեվարված մեր 6 հայ զինվորականների վերադարձի հարցը, սակայն ոչ պաշտոնական աղբյուրների փոխանցմամբ՝ բանակցությունները չեն հասել անգամ ՀՀ տարածքից գերեվարված վեց պահեստազորայիններին վերադարձնելուն։

Մեր աղբյուրը փոխանցմամբ՝ այն ժամանակ, երբ տեղի էր ունենալու եռակողմ բանակցությունները, ՀՀ վարչապետի պաշտոնակատարը Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հետ էր հանդիպել, որից հետո Մակրոնը հանդես եկավ կոշտ հայտարարությամբ, թե ադրբեջանական կողմը պետք է միակողմանի լքի ՀՀ տարածքը։

Ադրբեջանական կողմը հանդիպման ժամանակ հայտնել է, թե հայկական կողմը գերիների վերադարձի հարցով դիմել է իրենց հետ բանակցություններ սկսելու համար, բայց նույն ժամանակ ՀՀ առաջին դեմքը սադրիչ հայտարարություններ է հրահրում։

Ավելին՝ ադրբեջանցիները նշել են, թե անհասկանալի է իրենց համար, որ հայկական կողմը ինչո՞ւ է ՌԴ միջնորդությամբ հանդիպում Մոսկվայում, եթե առաջին դեմքը Փարիզում Ֆրանսիայի նախագահից է օգնություն խնդրում։

«Փաստացի՝ Փաշինյանը Ֆրանսիայում ոչ միայն ծննդյան օրն էր նշում, այլ փորձում սադրանքեր հրահրել՝ կասկածի տակ դնելով նաև ՌԴ միջնորդական ջանքերը։ Փաշինյանի՝ օգնության խնդրանքը աշխատեց ի վնաս ՀՀ-ի»,- ասել է աղբյուրը՝ նշելով, որ ՌԴ-ում բանակցություններին զուգահեռ Ֆրանսիայի կողմից հայանպաստ հայտարարությունն ադրբեջանցիներն ի վնաս մեզ են օգտագործել՝ այդպիսով բացասական ազդեցություն թողնելով բանակցությունների վրա։

Դիվանագիտական շրջանակները նշում են, որ Նիկոլ Փաշինյանը քաջ գիտեր բանակցությունների օրվա մասին, բայց Ֆրանսիա է մեկնել հենց այն օրերին, երբ եռակողմ բանակցությունների օրն արդեն հայտնի էր։

Հայկական կողմից բանակցություններին ներկա է եղել Հայաստանի ԶՈւ գլխավոր շտաբի պետի տեղակալ Արշակ Կարապետյանը։ Ադրբեջանական կողմից մասնակցում էր ներքին հետախուզության պետը՝ Արխան Սուլթանովը, որը Ալիևի աջ ձեռքն է, ամենամտերիմ մարդկանցից մեկը։

Ռուսական և ադրբեջանական կողմից հետաքրքրվել են՝ ինչո՞ւ է երկրի առաջին դեմքը այլ երկրից աջակցություն խնդրում, Կարապետյանը, ըստ աղբյուրների հայտնել է, որ ինքը Հայաստանում երկրորդ պաշտոնյան է, սակայն նրան հիշեցրել են, որ ինքը ԳՇ պետի տեղակալն է։ Կարապետյանը շարունակել է պնդել, որ ինքը երկրորդ դեմքն է, Նիկոլ Փաշինյանի հետ անձամբ է քննարկում քայլերի հաջորդականությունը, ինչը ծիծաղ է առաջացրել կողմերի մոտ։

Հավելենք, որ ըստ տեղեկությունների՝ հաջորդ հանդիպումների մասին պայմանավորվածություններ ձեռք չեն բերել։ Չի բացառվում նաև, որ բանակցությունները կարող են տեղի ունենալ արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններից հետո։

Հավելենք նաև, որ ՀՀ Պաշտպանության նախարարությունից «Փաստինֆո»-ին տեղեկացրել են, որ հունիսի 2-ին Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ներկայացուցիչների միջև տեղի են ունեցել եռակողմ խորհրդակցություններ, բանակցությունները վերսկսվել են, այլ մանրամասներ չեն հաղորդել։ Հատկանշական է, որ ՀՀ ՊՆ-ն բանակցությունների մասին պաշտոնական հաղորդագրություն չի տարածել։