«Այդ մտահոգությունները և վախերը խոսում են այն մասին, որ մենք ոչ թե ճիշտ այլ ճշտագույն ճանապարհի վրա ենք»,-երթի ժամանակ ասաց Բագրատ Սրբազանը՝ մեկնաբանելով ադրբեջանական փորձագիտական շրջանում շրջանառվող կարծիքը, թե Ադրբեջանը պետք է հատուկ նշանակության ուժեր ուղարկի Հայաստան՝ Սրբազան սարժման դեմ։

Նա հայտնեց, որ Փաշինյանին աջակցության այդ կոչերը Սրբազան շարժմանը հետ չեն պահելու պայքարից։

Բագրատ Սրբազանն արձագանքեց իշխանական քարոզչամեքենայի տարածած այն հայտարարությանը, թե շարժումը ցանկանում է քաղաքացիների արյունը հեղել։

«Ես միշտ ասել եմ, որ իրենք թող հայելի դնեն և տեսնեն, թե իրենք միշտ ինչպիսի արյուն են հեղել և ում արյունն են հղում թե՛ ֆիզիկական, թե՛ հոգևոր, թե՛ բարոյական։ Արյունն էլ, ամեն ինչն էլ իրենց վրա է և այս ամբոջը դրա վկայությունն է»,-հայտարարեց Սրբազանը։

Պատասխանելով իրեն ոստիկանական օպերատիվ ծառայությունների ուժեղացված հետևելու մասին հարցին՝ Սրբազանն ասաց, որ նախորդ օրը օպերատիվ ծառայողներից ոչ ոք չի եղել իր շրջակայքում։

«Գիշերը մի հոգի փախել է, այսօր առավոտյան մեկ հոգու բացահայտել ենք։ Տղան եկել, ասել է, որ ուղղակի ծառայություն է իրականացնում։ Օրհնություն է խնմդրել, օրհնել եմ, բայց նաև ասել, որ եթե չեն կարողանում բացատրել, թե ինչ է կատարվում, այդ հալածանքը միշտ լինելու է և պետք է ծառայեն պետությանը, ոչ թե անձին»։

Շարժման ընթացքը, փուլայնությունը, ակտիվությունը, քայլերը, ժամկետները և այլ բաներ կարող են փոփոխվել։ Սա լրիվ բնական պրոցես է։ Բայց շարժման ելքը չի կարող «եթե» ունենալ: Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի անդամ Վահե Հովհաննիսյանը։

«Ուղղակի պետք է գիտակցել, թե ինչ ասել է պարտություն։ Սա նշանակում է Ալիևի հաղթարշավ, անդառնալի զիջումներ և անասնական մթնոլորտ Հայաստանում։

Հայաստանում առաջանում է համակեցության սուր պրոբլեմ. սա ամենավտանգավորն է, հազար անգամ ավելի վտանգավոր, քան Ալիևի պահանջները։ Հարյուր հազարավոր մարդկանց համար անհնար է դառնում ապրել մի երկրում, որտեղ վերջին հարյուրամյակի ամենախոշոր կորուստներից ու պատմական աղետից հետո այդ աղետի հեղինակ իշխանությունը ուժով և մանիպուլյացիաներով պահում է իր իշխանությունը, որտեղ նվիրական բոլոր երազանքները զրոյացվում են, որտեղ Արցախից բռնի տեղահանված քաղաքապետերի են կալանավորում, որտեղ բերետավորները ոհմակով հարձակվում են ընդվզող մարդկանց վրա, որտեղ Վեհափառի մուտքը կարող են ինչ-որ «միլիցեք» փակել, ու քաղաքական ու գերատեսչական ղեկավարությունն արդարացնի դա, որտեղ պաշտոնյաները կարող են դոշ տալ ու «մեծարգո»-ով դիմել այն վարչապետին, որի օրոք անհաշվելի կորուստներ ենք ունեցել և ունենում։ Իմ ընկեր, դեսպան Վ. Մելիքյանի ձևակերպմամբ՝ Հայաստանը կարող է վերածվել հարևանների ֆուռերը սպասարկող քարվանսարայի՝ աներազանք, անիմաստ։

Հարյուր հազարավոր մեր քաղաքացիներ չեն համակերպվելու այս սցենարի հետ, ու սա լինելու է մեր ժողովրդի պատմության մեջ խոշորագույն ու ողբերգական մի գաղթ։

Նիկոլին սա ձեռնտու է, չէ՞ որ պետությունը, նրա պատկերացմամբ, միայն լավ ապրելու համար է։ Ինքը լավ կապրի, մի փոքր խումբ լավ կապրի, մնացածը կդառնան քարվանսարայի աշխատողներ։

Հարյուր հազարավոր մարդիկ չեն կարողանալու ապրել մի երկրում, որտեղ պետության և «լավ ապրելու» նշաձողը իջեցված է շատ ուտելու մակարդակին։

Այս տրամաբանությամբ մարդկության պատմության մեջ զրկանքների գնով արված բոլոր գյուտերը, հայտնագործությունները, արվեստի ստեղծագործությունները, համաշխարհային արժեքների ստեղծումն անիմաստ էին, որովհետև Ջորդանո Բրունոյից սկսած բոլորը պետք է մտածեին միայն լավ ապրելու մասին։ Իսկ Վան Գոգը սոված գլուխգործոցներ ստեղծելու փոխարեն պետք է լավ ռոճիկով մալյար աշխատեր հարևանի տանը՝ ըստ Նիկոլի։

Գործող իշխանության աշխարհընկալումը ռեստորանի մենյուի շրջանակներում է։ Նրանց Աստվածաշունչը և Սահմանադրությունը երկրի մենյուն է։

Հարյուր հազարավոր մեր քաղաքացիների ընտանիքների համար «մեծարգո»-ի աշխարհընկալումը և նրան մահակով, մանդատով կամ գրչով պաշտպանող զանգվածը դառնում է օրգանապես անընդունելի։ «Եթե»-ն իրոք շատ հստակ է։ Շարժման հաղթանակը երկրում նոր բարքերի ու նոր մթնոլորտի հաղթանակն է՝ ներքին հաշտության մեծ հնարավորությամբ։ Հակառակ պարագայում պարզապես չենք կարողանալու այստեղ ապրել։

Այնպես որ, այս պայքարը իշխանության համար չէ, այլ՝ Հայաստանում ապրելու հնարավորության։ Սա նշանակում է, որ Շարժումը «եթե» իսկապես չի կարող ունենալ։ Պատրաստվեք համառ ու գրագետ պայքարի՝ անհատապես բոլորիս անմիջական մասնակցությամբ», — գրել է նա։

Կոտայքի թեմի առաջնորդ Առաքել արքեպիսկոպոս Քարամյանը հայտարարություն է տարածել։

«Ցավով անդրադառնում և դատապարտում ենք մայիսի 28֊ին Սարդարապատի հուշահամալիրում տեղի ունեցածը, երբ ոստիկանները փորձեցին խոչընդոտել և արգելել Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի և հոգևորականների այցը հուշահամալիր։

Անընդունելի ենք համարում ցանկացած նման կեցվածք Վեհափառ Հայրապետի և հոգևոր դասի նկատմամբ ու աղոթում, որ Տերը ողջամտություն և զգաստություն պարգևի մեր ոստիկաններին»,- ասվում է հայտարարությունում։

Անվտանգության այն կոնցեպտը, որ Հայաստանը մինչև այժմ իրականացրել է, անվտանգություն չի ապահովում, վտանգներ է գեներացնում:

Նման դիրքորոշում հայտնեց Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ԱԺ մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստում «Հայաստանի Հանրապետության 2023 թվականի պետական բյուջեի կատարման մասին» տարեկան հաշվետվության նախնական քննարկմանը:

«Իմ կարծիքով՝ մենք պետք է արձանագրենք, որ ՀՀ քաղաքացու համար ազատությունն այլևս բավարար չէ, որովհետև հարկավոր է արդարություն, անվտանգությունն այլևս բավարար չէ, որովհետև հարկավոր է խաղաղություն: Մենք չենք էլ նկատել, որ մեր պետության գոյության ընթացքում այն, ինչ մենք անվանել ենք անվտանգություն, բավականին վտանգավոր է եղել: Անունը դրել ենք անվտանգություն, բայց այդ անվտանգության ապահովումը՝ մեր ընկալմամբ, փորձել ենք իրականացնել նորանոր վտանգներ գեներացնելու ճանապարհով»,–ասաց վարչապետը:

Նա կարևորեց արձանագրել, որ անվտանգությունն այլևս բավարար չէ, որովհետև հարկավոր է խաղաղություն: Խաղաղությունն է, որ կարող է ապահովել անվտանգություն:

«Անվտանգության այն կոնցեպտը, որը մենք մինչև այժմ իրականացրել ենք, անվտանգություն չի ապահովում, վտանգներ է գեներացնում»,–ասաց Փաշինյանը՝ հավելելով, որ սա նույնպես իրական Հայաստանի և ոչ իրական Հայաստանի հայեցակարգերի միջև ընկած ճեղքումն է:

Բարեկեցությունը, ըստ նրա, ևս բավարար չէ:

«Ի՞նչ է նշանակում բարեկեցություն. եթե շատ սաղմնային մակարդակում նայենք, մարդն ունի շոր, սնունդ, աթոռ, որոշակի նյութական կարիքներ ապահովելու և բավարարելու հնարավորություն: Դա մեզ պե՞տք է բավարարի: Ոչ, ես կարծում եմ, որ չպետք է բավարարի: Այդ բոլոր պայմաններն ապահովելով՝ մարդը կարող է լինել ոչ երջանիկ: Հետևաբար, բարեկեցությունն այլևս բավարար չէ, որովհետև հարկավոր է երջանկություն»,–նշեց նա:

Երկու պատճառ կա, որ Նիկոլ Փաշինյանը չի եկել այսօր Սարդարապատ։ Այս մասին լրագրողների հետ զրույցում ասաց «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման առաջնորդ Բագրատ Սրբազանը։

«Մեկը որ նա այլևս որևէ կապ չունի մեր երկրի հետ, մեր խորհրդանիշների ու սիմվոլների հետ, երկրորդ՝ դրսից թելադրել են, որ չես գնալու։ Փաստն արձանագրենք, որ այստեղ չէ ու անցնեք առաջ»,- ասաց նա։

Ճշտող հարցին՝ դրսից որտեղի՞ց, Սրբազանը հայտարարեց՝ այս սահմանից այն կողմ երկիր կա։

Բագրատ Սրբազանի խոսքով՝ այդ մարդն այլևս որևէ ձևով կապ չունի մեր երկրի հետ։

«Ինքը հռչակել է պատմական ու իրական Հայաստանների մասին աբսուրդը։ Սա երևի իր մտքի մեջ պատմական Հայաստանի մաս է ու իրական Հայաստանի հետ կապ չունի»,- հայտարարեց նա։

Սրբազանը շեշտեց․ «Մեզ համար սրբավայր է Սարդարապատը, ինձ համար ամենամեծ ներշնչման տեղն է, ես ինչո՞ւ պիտի մտնեմ այդ ճղճիմ խոսակցությունների մեջ, իսկապես, դուք էլ մի մտեք»։

Հիշեցնենք, որ երեկ Բագրատ Սրբազանի առաջնարոդած շարժման աջակիցները ավտոերթով գնացել են Սարդարապատի հուշահամալիր և գիշերել այնտեղ։ Սպասվում էր, որ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն այսօր կգնա Սարդարապատ՝ հարգանքի տուրք մատուցելու, սակայն չի գնացել։ Վարչապետ ընտրվելուց հետո, սա առաջին դեպքն է, որ մայիսի 28-ին Փաշինյանը չի գնացել Սարդարապատի հուշահամալիր։

Ակնհայտ է, որ վարչապետի փոփոխությունը շարժման հիմնական պահանջն է, պրոցեսի առաջին տրամաբանական հանգրվանը։ Եվ միանգամայն հասկանալի է լայն շրջանակների ու տարբեր խմբերի բնական հավաքական պահանջը՝ լսել (ձևակերպել, ընտրել, որոշել) նոր վարչապետի թեկնածուի անունը։ Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է «Այլընտրանքային նախագծեր» խմբի անդամ Վահե Հովհաննիսյանը․

«Մենք գնում ենք դրան։ Սա է տրամաբանությունը, և սա է ուզում հասարակությունը։

Նոր վարչապետի թեկնածուի անվան հրապարակումը միանգամից ստեղծելու է նոր իրավիճակ՝ անկախ նրանից, թե գործող իշխանությունն ինչ տեխնիկական խնդիրներ կստեղծի գրանցման շուրջ։ Գուցե մենք սա հիմա լավ չենք պատկերացնում, բայց դա լինելու է, և նոր իրավիճակը մեզ համար նոր խնդիրներ է ձևակերպելու ու նաև աշխատանքի նոր հնարավորություններ տալու։ Այն է՝ իշխանությունը միայն վարչապետը չէ, և խորքային փոփոխությունները, որոնց մասին է հենց այս շարժումը, հնարավոր չէ իրականացնել մեկ հոգու փոփոխությամբ։ Իսկ հարցի մյուս, նույնքան կարևոր կողմը պետական ներքին կայունության ապահովումն է, պետության ներքին հոմեոստազի ապահովումը։

Փոփոխություններ և կայունություն

Առաջին փուլի փոփոխությունները չեն կարող սահմանափակվել միայն վարչապետի փոփոխությամբ։ Դա չի տա բավարար արդյունք։ Ոչ ոք չի չեղարկել արտաքին ռիսկերը, և մենք դա 24 ժամ պետք է հիշենք։ Արագ փոփոխությունների ծավալը պետք է ներառի.

1. Վարչապետի փոփոխություն

2. Անվտանգության խորհրդի կազմի փոփոխություն (որպես կոլեկտիվ պատասխանատվության մարմին պետք է ներառի գիտելիք ու փորձ ունեցող գործիչների՝ կարևորագույն հարցերը քննարկելու համար, ու որպես հակակշիռ «նորերի» իշխանության)

3. Նախագահի փոփոխություն (չափազանց կարևոր է պետական կարևորագույն ինստիտուտի վերակենդանացման ու ներքին հաշտության ու այլ կարևոր պրոցեսների երաշխավորը լինելու համար)

4. ԱԺ նախագահի փոփոխություն

Կայունության ապահովում

Վերը նշված կետերի իրականացման պարագայում.

ա. Աժ-ն պետք է շարունակի իր բնականոն աշխատանքը, և ՔՊ խմբակցությունը պետք է շարունակի իր բնականոն աշխատանքը։

բ. Փոխնախարարների մակարդակով՝ ցանկության և ունակությունների դեպքում, պետք է շարունակվի բնականոն աշխատանքը։ Այսինքն պետք է ոչ թե խնդիր չդնել, այլ առավելագույնս բացառել փոխնախարարների կադրային ջարդը։

գ. Պետական համակարգը, քաղծառայողների համակարգը շարունակում են իրենց բնականոն աշխատանքը։ Դա պետության համակարգն է, և ոչ՝ փոփոխվող իշխանությունների։

դ. Բացառվում է ուժային և իրավապահ համակարգերում պատահական, անգամ՝ վաստակած «շարժման տղերքի» նշանակումը։ Մենք 1991-ից դա գիտենք՝ ինչ է դա և ինչի է բերում։ Միայն մասնագետներ, պրոֆեսիոնալներ՝ համակարգի ներսից կամ համակարգերում աշխատած։

Նոր խաղի կանոններ

Ա/ Պետական համակարգ պետք է վերադառնան փորձառու մասնագետները, ովքեր անարդարացիորեն հեռացվել են կամ չեն ցանկացել աշխատել այս կառավարության հետ (դիվանագետներ, սպաներ և այլն)։

Բ/ Բացառել «արհեստական քվոտավորված մասնակցության» սկզբունքը՝ էսքան մարդ այսինչի կողմից, այսքան՝ այնինչի։ Եթե փոփոխությունները կատարվում են համաժողովրդական ճնշման տակ, ապա «ֆորմալ ազդեցիկների» ինստիտուտը կորցնում է իր գինը։ Պետությունը կարիք ունի գրագետ, ունակ մարդկանց, այլ ոչ թե՝ սրա կամ նրա ներկայացուցիչների։

Բ/ Կոշտ ձևով պետք է կասեցվի ֆեյքերի ֆաբրիկայի գործունեությունը և սկսվի լուրջ բաց հետաքննություն՝ պարզելու համար, թե ինչ մեխանիզմներով, ինչ փողերով, ինչ կազմերով է իրականացվել մեդիա տեռորը հայ հասարակության հանդեպ։ Սա շատ կարևոր է՝ հասարակության սթափ բանականությունը վերականգնելու, ներքին հաշտության մթնոլորտի և առողջանալու պրոցեսի համար։

Գ/ Պետք է բացառել որևէ անհատական կամ ինստիտուցիոնալ վրեժ, անձնական քինախնդություն, անձնական հողի վրա վատություն՝ նոր «նախկինների» դեմ։ Սա պետք է լինի գերիշխող մթնոլորտը ու նաև՝ ուժայինների հստակ պարտականությունը»։

Բաքվից հայտնում են, որ ադրբեջանցի սահմանապահներն արդեն վերահսկողության տակ են վերցրել Տավուշի մարզի չորս գյուղերը: Այս մասին ասված է Ադրբեջանի փոխվարչապետ Շահին Մուստաֆաևի գրասոնյակի տարածած հաղորդագրության մեջ։

Մուստաֆաևի գրասենյակից հայտնել են, որ սահմանազատման արդյունքում որոշվել է Հայաստանի հետ 12,7 կմ երկարությամբ սահմանագիծը, ինչը «ապահովել է գյուղերի վերադարձը»:

Ավելի վաղ ՀՀ ԱԱԾ-ն հայտնել էր, որ ՀՀ-ն ու Ադրբեջանը «սահմանազատված հատվածում» այսօրվանից տեղակայում են սահմանապահների․ «Սույն թվականի մայիսի 24-ից Հայաստանի Հանրապետության Ազգային անվտանգության ծառայության սահմանապահ զորքերը պաշտոնապես ստանձնում են Հայաստանի Հանրապետության պետական սահմանի Տավուշի մարզի Բերքաբեր բնակավայրի 1,9 կմ, Ոսկեպար և Բաղանիս բնակավայրերի 4,9 կմ հատվածների պահպանությունը։

Պետական սահմանի Կիրանց բնակավայրի 5,8 կմ հատվածի պահպանությունը, մինչև 2024 թվականի հուլիսի 24-ը, կիրականացվի անցումային սխեմայով:

Միևնույն տրամաբանությամբ, Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից սահմանային հանդիպակաց հատվածների պահպանությունը սույն թվականի մայիսի 24-ից իրականացվելու է Ադրբեջանի Հանրապետության պետական սահմանապահ ծառայության ստորաբաժանումների կողմից»։

Ինչպես են «Զվարթնոց» օդանավակայանի աշատակիցները բռնության ենթարկում ֆրանսիահայ լրագրող Լեո Նիկոլյանին

Ադրբեջանի հետ խաղաղության գնալն անհրաժեշտություն է, բայց վաղաժամկետ՝ հաշվի առնելով նրա հռետորաբանությունը, սադրանքները և Արցախի նկատմամբ 2023թ. իրականացրած ցեղասպանությունը»,- այսօր տեղի ունեցած ճեպազրույցում հայտարարել է ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության ղեկավար Սեյրան Օհանյանը։

Անդրադառնալով լրագրողի այն հարցին, որ ընդդիմությունը չի նշում ՀՀ տարածքի հստակ մակերեսը՝ Ս. Օհանյանն արձագանքել է. «Որևիցե մակերես նշելը նշանակում է սահմափակել քեզ սահմանազատման ու սահմանագծման գործընթացում, 42 հազար կմ քառակուսի տարածք է եղել Հայաստանն ու Արցախը։ Արցախն ամբողջությամբ՝ 12000 կմ, այս իշխանությունը հանձնել է։ Փաշինյանն ասում էր , որ Հայաստանը 29.800 քկ է և նշում էր, որ միլիմետրերի ճշգրտությամբ գիտեն դա, հետո պարզվեց, որ 29 743 կմ քառակուսի է, իրականության մեջ արդեն մնացել է 29500»։
Ս.Օհանյանի դիտարկմամբ՝ մակերեսի մատնանշումը պետք է արվի երկուստեք։ Մինչդեռ Ադրբեջանը խուսափում է դա անել։

Ադրբեջանը, Օհանյանի խոսքերով, հանդիսանում է մուսաֆաթական դեմոկրատական Ադրբեջանի իրավահաջորդը և դա իրենց սահմադրության մեջ նշված է, ինչը նշանակում է, որ իրենք հավակնում են 114000 քառ. կմ տարածքի, որից շուրջ 14000-ը՝ ՀՀ տարածքից, ուստիեւ Ադրբեջանը հստակ թիվ չի նշում

«Եթե նշվեն մակերեսներ, ապա պետք է պայամավորվեն ու ՀՀ-ն եւ Ադրբեջանը միաժամանակ նշեն։ Մինչդեռ մատնանշել միայն այսօրվա մնացած մակերեսը՝ նշանակում է նշաձողն իջեցնել սահմանափակել սահմանազատման ու սահմանագծման գործընթացում ՀՀ-ի դիրքերը։ Սա ևս մեկ անգամ փաստում է, որ իշխանությունները կեղծ օրակարգեր ու կեղծ թեզեր են նետում մեր հանրությանը»,- ասաց Օհանյանը։

Հայաստանի իշխանությունը մտել է պետականության ամրության համար խիստ վտանգավոր թեմաների մեջ։ Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է ՀՀ նախկին ՄԻՊ Արման Թաթոյանը:

«Չի՛ կարելի քաղաքական շահերի համար նման ամոթալի պահվածք դրսևորել ու «առիթ» օգտագործելով Բագրատ Սրբազանի նախաձեռնած շարժումը՝ քաղաքական հաշվեհարդարի ձևով հետապնդում նախաձեռնել սահմանադրական ամրագրում ունեցող Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու դեմ։ Սա մեր հասարակությունը, Սփյուռքը պառակտող, ներքին թշնամանք հրահրող ու պետականությունը թուլացնող պահվածք է, որը հարիր չէ առհասարակ որևէ իշխանության։

Ի գիտություն Հայաստանի իշխանությունների՝ բերում եմ միջազգային փորձի օրինակներ, որոնք կապված են Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին հարկման ենթարկելու հարցի հետ։ Այսպես, Հունաստանում Եկեղեցին հարկ չի վճարում նվիրատվությունների, կրոնական գործողությունների ընթացքում ստացած եկամուտից։ Հարկ վճարում է միայն առևտրային գործողությունների համար։ Այսինքն՝ եթե եկեղեցու տարածքում կա, օրինակ, սրճարան կամ գրախանութ, ապա հարկը պետք է վճարվի։ Ավելին, պետությունն է ապահովում հոգևորականների աշխատավարձի և վերապատրաստումների համար վճարումները, ինչպես նաև վճարում է եկեղեցական շինությունների պահպանման ծախսերը։

Մեծ Բրիտանիայում եկեղեցիների մեծ մասը գրանցված է որպես բարեգործական կազմակերպություններ, և հարկ չեն վճարում։ Եկեղեցին հարկ չի վճարում նվիրատվությունների, կրոնական գործունեության ընթացքում ստացած եկամուտից։ Վճարում է հարկ առևտրային գործունեության համար։ Սակայն ի տարբերություն Հունաստանի, եթե եկեղեցու տարածքում կա սրճարան, օգտվում է “Business rates relief” կանոնից, որի դեպքում կամ հարկ չի վճարում կամ էլ զգալիորեն կրճատվում է գումարը։

Ընդ որում խոսքը ոչ միայն եկեղեցիների, այլ առհասարակ պաշտամունքի վայրերի (“places of worship”) մասին, որի մեջ կարող են մտնել թե՛ եկեղեցիները, թե՛, օրինակ, այլ կրոններին պատկանող տաճարները։ Դանիայում և Շվեդիայում եկեղեցու անդամները վճարում են պետության կողմից գանձվող եկեղեցական հարկ։ Այս հարկի դրույքաչափը տատանվում է համայնքային մարմնի որոշմամբ և օգտագործվում է եկեղեցու գործունեությանն աջակցելու համար, ներառյալ՝ եկեղեցական շենքերի սպասարկումը և հոգևորականների աշխատավարձերը:

Այս վճարը գանձվում է պետական հարկային մարմնի կողմից կանոնավոր եկամտահարկի հետ միասին, այնուհետև փոխանցվում է Շվեդիայի եկեղեցուն՝ աջակցելու համար նրա գործունեությանը: Շվեդիայում և Դանիայում եկեղեցին հարկ չի վճարում նվիրատվությունների, կրոնական գործունեության ընթացքում ստացած եկամուտից։ Վճարում է հարկ առևտրային գործունեության և կրոնական նպատակներով օգտագործվող գույքի համար։

Կրոնական նպատակներով օգտագործվող գույքը (օրինակ՝ եկեղեցական շենքերը և հարակից շինությունները) ազատված են գույքահարկից: Նշվածի հետ միասին, եթե եկեղեցին զբաղվում է առևտրային գործունեությամբ (օրինակ՝ գույք վարձակալելը կամ բիզնես վարելը), ապա այդ գործունեությունից ստացած եկամուտը ենթակա է հարկման:

Նորվեգիայում Ազգային եկեղեցին և այլ ճանաչված կրոնական համայնքները ֆինանսավորում են ստանում պետությունից և համայնքապետարանից: Կրոնական համայնքներն ազատված են նվիրատվությունների, հավաքագրումների և կրոնական գործունեությունից ստացված եկամուտների հարկերից: Սա նշանակում է, որ անդամների կողմից կրոնական ծառայությունների, արարողությունների և եկեղեցու հետ կապված այլ գործառույթների համար տրվող գումարները ազատված են հարկերից:

Վրաստանում Եկեղեցին հարկ չի վճարում նվիրատվությունների, կրոնական գործունեությունից ստացած եկամուտից։ Հարկ վճարում է միայն առևտրային գործունեության համար։ Կրոնական կազմակերպություններից կարող է պահանջվել թափանցիկ ֆինանսական հաշվետվություններ և առևտրային գործունեությունից եկամուտների մասին հաշվետվություն։

Ռուսաստանի Դաշնությունում կրոնական կազմակերպությունները, այդ թվում՝ Ռուս ուղղափառ եկեղեցին, հատուկ կարգավիճակ ունեն հարկային համակարգում։ Բոլոր կրոնական կազմակերպություններն ազատվում են եկամտահարկ վճարելուց, եթե եկամուտը ստացվում է իրենց հիմնական գործունեությունից (կրոնական, կրթական և մշակութային):Կրոնական կազմակերպությունները պարտավոր չեն գույքահարկ վճարել, եթե գույքն օգտագործվում է հիմնական եկեղեցական գործունեության համար:

Տարբեր ապրանքների և ծառայությունների վաճառքից հարկերը հիմնականում նախատեսված են օրենքով, սակայն կան տարբեր բացառություններ: Օրինակ՝ հուղարկավորության պարագաների ցանկից ապրանքները չեն հարկվում»։