Հայաստանում ավելի շատ երեխաներ ծնվում են քաղաքներում, քան գյուղերում: Այս մասին մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտնեց Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարի տեղակալ Սմբատ Սաիյանը: Նրա խոսքով՝ պատճառները շատ են, իրենք իրավիճակի բարելավման համար քայլեր են ձեռնարկում: «Մեզ մոտ այսօր ծնելիության գումարային միջին գործակիցը կազմում է 15.5 տոկոսից մի փոքր ավելի, աշխարհում այդ ցուցանիշը գյուղում ավելի բարձր է լինում, քան քաղաքում, գյուղն ունի այն պոտենցիալը, որտեղ ծնվում են ավելի շատ երեխաներ, մեզ մոտ տրամագծորեն հակառակն է, գյուղերում ծնելիության գումարային միջին գործակիցը զգալիորեն զիջում է քաղաքին: Սա մտահոգիչ է: Ժողովրդագրության վրա ազդում են բազմապիսի գործոններ, միանշանակ գնահատականներ տալ և ասել, թե որն է հիմնական պատճառը, հնարավոր չէ, բայց պատճառները մենք բոլորս գիտենք ու կարող ենք թվարկել. առաջինը դա արտագաղթն է և ներքին միգրացիան, գյուղական բնակավայրերում ավելի քիչ երիտասարդություն է սկսում բնակվել, նրանք ձգտում են քաղաքներ, որը բերում է նրան, որ ծնունակ կանանց կամ աղջիկների թիվը պակասում է, մյուս կարևորագույն պատճառը սոցիալ-տնտեսական իրավիճակն է գյուղերում: Այն, ինչ ազդել է Հայաստանի իրողության վրա, ավելի խորն ազդել է գյուղական բնակավայրերի վրա»,- ասում է նա: Այս խնդրի լուծման համար Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը ծրագիր է մշակել, ըստ որի՝ երեխայի խնամքի միանվագ նպաստ գյուղում ապրող ծնողը կստանա, անգամ, եթե երեխա ունենալուց առաջ չի աշխատել: «Մեր բոլոր տեսակի ուսումնասիրությունները ցույց էին տալիս, որ ժողովրդագրական իրավիճակի զարգացման միտումները շատ ավելի բացասական կամ խնդրահարույց են գյուղական համայնքներում, դրա համար, հաշվի առնելով բյուջետային սահմանափակումները, որոշում է կայացվել գյուղական բնակավայրերում ապրող ընտանիքներին նշանակել և վճարել խնամքի նպաստ մինչև երեխայի երկու տարեկան դառնալը , անկախ նրանից, թե այդ ընտանիքի որևէ անդամ ստանո՞ւմ է խնամքի նպաստը՝ որպես վարձու աշխատող, թե՞ ոչ: Առայժմ խոսքը գնում է միայն գյուղական համայնքներում չաշխատողների մասին, ծրագրի ընդլայնում չի նախատեսվում»,- ասում է Սաիյանը: Մինչև երկու տարեկան երեխաների խնամքի համար տրամադրվող գումարը ևս ավելացել է: Նախկին 18.000-ի փոխարեն՝ երեխայի խնամքի համար կտրվի 25.500 դրամ: «2020թ. հուլիսի 1-ից կավելանա նաև մինչև երկու տարեկան երեխաների խնամքի համար տրվող նպաստը, այժմ տրվող 18.000-ի փոխարեն՝ ծնողները կստանան 25.500 դրամ»,- ասաց Սմբատ Սաիյանը: Ըստ նախարարի տեղակալի՝ ժողովրդագրական ցուցանիշների վրա ազդում է նաև բնակարանային խնդիրը: Դրա համար 3 ծրագիր ունեն: «Հայաստանում նախատեսվում է իրականացնել բնակարանային ապահովության երեք ծրագիր: Նախատեսվում է, որ, եթե ընտանիքում կա 2 երեխա, ապա մարզում բնակարան ձեռք բերելու համար պետությունն ընտանիքին կաջակցի բնակարանի արժեքի 5 տոկոսի չափով, բայց ընտանիքում եղող երեխաների թվի հետ կապված՝ այն կարող է աճել մինչև 2 մլն դրամ: Երիտասարդ ընտանիքների համար հիպոթեքով բնակարանի ձեռք բերման համար խնդիր է կանխավճարը, մենք որոշում ենք ընդունել, որ պետությունը կապահովագրի այդ գումարը, շահառուն հետագայում կվճարի այդ գումարը, բայց, այսպես ասենք, առանց տոկոսների, պետությունը տվյալ ժամանակահատվածի համար կապահովագրի գումարը, ինչը կնշանակի, որ ընտանիքը այդ գումարն արդեն վճարել է: Երրորդը, եթե արդեն ունեն հիպոթեքային վարկեր, և ընտանիքում երեխա է ծնվում, ֆինանսական ռիսկն ավելանում է, հատկապես, եթե կինն աշխատող է, սա նշանակում է՝ լրացուցիչ ծախսեր և լրացուցիչ եկամտի կրճատում, պետությունը՝ կախված նրանից, թե ո՞ր երեխան է, որպես շնորհ՝ որոշակի տոկոս կվճարի: Եթե խոսքը գնում է առաջին և երկրորդ երեխաների մասին, ապա վարկի մնացորդի 5 տոկոսի մարում կլինի քաղաքներում և 10 տոկոսի մարում՝ գյուղական բնակավայրերում, երրորդ և չորրորդ երեխան ունենալու դեպքում խոսք կարող է գնալ մարզերում՝ մինչև 50 տոկոսի, Երևանում՝ 25 տոկոսի մարման մասին»,- ասում է փոխնախարարը: Ավելի վաղ հայտնել էին նաև, որ 2020 թ. պետբյուջեով ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավման համար նախատեսված է լրացուցիչ 5.3 մլրդ դրամ: «Արդեն հայտնի է, որ առաջին և երկրորդ երեխաների ծննդյան նպաստը սահմանվելու է 300.000 դրամ՝ նախկին 50 և 150 հազար դրամների փոխարեն: Փաստացի շուրջ 6 անգամ ավելանում է առաջին երեխային տրվող նպաստը և կրկնակի ավելանում է երկրորդինը: Երրորդ և չորրորդ երեխայի պարագայում տրվող նպաստի չափը կմնա նույնը՝ 1 մլն դրամ, դրանից հետո արդեն՝  1.5 մլն դրամ: Սրա համար նախատեսված է լրացուցիչ 3.8 մլրդ դրամ, 2020-ի հուլիսի 1-ից հետո ծնված երեխաների նպաստը արդեն կտրվի այս կարգով»,- ասում է նա:  

Ամերիկահայ կառույցները ձևավորում են նոր վարչակազմի հետ աշխատանքային օրակարգը: Այս հարցի շուրջ «Ամերիկայի ձայնը» զրուցել է ամերիկահայ կազմակերպությունների հետ։ 

Ամերիկահայ կազմակերպությունները ողջունել են ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում Ջո Բայդընի ընտրությունը: Ամերիկայի հայկական համագումարն ու Հայ Դատի հանձնախումն առանձին հայտարարություններով պատրաստակամություն են հայտնել աշխատել նոր վարչակազմի հետ՝ ընդգծելով, որ նախագահ Բայդընը լավատեղյակ է հայկական օրակարգից:

«Բայդընը քաջատեղյակ է Հայաստանի ու Արցախի մասին Սենատում իր տասնամյակների գործունեության շնորհիվ, ինչպես նաև որպես փոխնախագահ: Պետք է խոստովանենք, որ որպես սենատոր շատ ավելի բարենպաստ ու հստակ կեցվածք ուներ Հայաստանի ու Արցախի վերաբերյալ»,- նշում է Հայ Դատի հանձնախմբի ներկայացուցիչ Էլիզաբեթ Չուլջյանը:

«Եթե նայենք այն դիրքորոշումներին, որոնք հայտնել էր որպես թեկնածու փոխնախագահ Բայդընը հայկական խնդիրների մասին և այն դիրքրոշումներին, որոնք հնչել են Էնթոնի Բլինքենի պետքարտուղարի պաշտոնում նշանակման լսումների ժամանակ, ապա կարող ենք տեսնել, որ այս արձագանքները համապատասխանում են հնչեցրած խոստումներին»,- ասում է Ամերիկայի հայկական համագումարի գործադիր տնօրեն Բրայան Արդունին:

Հայոց ցեղասպանության ճանաչումից մինչև ԼՂ հիմնախնդրի հետ կապված հարցեր, մարդասիրական ու ռազմական օգնություն Հայաստանին ու Ադրբեջանին օգնություն արգելող 907 ենթաբաժնի կիրառում: Ամերիկահայ կազմակերպությունները բարձրաձայնում են իրենց օրակարգը՝ հույս հայտնելով, որ նոր վարչակազմը հետևողական կգործի ամերիկահայությանը հուզող հարցերում:

Առաջնային խնդիրներից է, սակայն, ԼՂ շուրջ ստեղծված իրավիճակն անցած տարվա պատերազմի արդյունքում, ինչպես նաև Հայաստանի առջև ծառացած անվտանգության և մարդասիրական բնույթի մարտահրավերները: Ամերիկահայ կառույցները հորդորւոմ են վարչակազմին վերականգնել ԱՄՆ ակտիվ դերակատարումը ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորման հարցում որպես ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ:

«Մեզ համար հայ ժողովրդի անվտանգությունն ու ապահովությունն առաջնային հարց է: Պետք է վստահ լինենք, որ մարդասիրական օժանդակությունը հասնում է հայ ժողովրդին և որ, իհարկե, ԱՄՆ-ը ստանձնում է առաջատարի դեր ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակում»,- ասում է Արդունին:

«Համագործակցելով Կարմիր խաչի հետ՝ ամերիկյան կառավարությունը կարող է շատ կարևոր դեր խաղալ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության միջոցով, որպեսզի հայ ռազմագերիները վերադառնան իրենց ընտանիքներ»,- կարծում է Չուլջյանը:

Օրերս նոր վարչակազմի պետքարտուղարի թեկնածու Էնթոնի Բլինքենը գրավոր անդրադարձել էր ԼՂ հետ կապված շատ խնդիրներին: Նա հիշեցրել էր, որ նախագահ Բայդընը կողմնակից է ԱՄՆ-ի դիվանագիտական ակտիվ ներգրավվածությանը՝ տևական կարգավորմանը հասնելու համար և շեշտել` իր հաստատման դեպքում նա կխթանի Մինսկի խմբի և դիվանագիտական այլ խողովակների միջոցով ԱՄՆ-ի ակտիվ գործունեությունը` ԼՂ հակամարտության խաղաղ կարգավորման հարցում` երրորդ կողմերի միջամտությունը կանխելու համար:

Բլինքենն աջակցում է Հայաստանին անվտանգության, ժողովրդավարական կառավարման և տնտեսական ոլորտների օգնության տրամադրմանը, կողմնակից է ղարաբաղյան ականազերծման ծրագրի ֆինանսավորմանը: Հաստատման դեպքում նա պատրաստ է աշխատել Կոնգրեսի և պաշտպանության նախարարի հետ՝ համատեղ որոշելու Հայաստանի և տարածաշրջանի անվտանգության օգնության մակարդակը:

Իրենց հերթին ամերկիկահայ շրջանակները շարունակոեւմ են մտահոգություն հայտնել Ադրբեջանին տրամադրվող ռազմական օգնության վերաբերյալ՝ կոչ անելով Բայդընի վարչակազմին դադարեցնել ռազմական օգնությունը Ադրբեջանին և կիրառել Ազատությանն աջակցության բանաձևի 907 ենթաբաժինը, որով արգելվում է ուղիղ օգնությունը Ադրբեջանին, քանի դեռ Բաքուն չի հրաժարվել ԼՂ և Հայաստանի դեմ ուժի կիրառումից: Ըստ Եղիսաբեթ Չուլջյանի՝ նախագահ Բայդընը Ազատությանն աջակցության բանաձևի 907 ենթաբաժնի ընդունման աջակիցներից մեկն էր ԱՄՆ Սենատում:

Այս կապակցությամբ Բլինքենն իր գրավոր արձագանքում ընդգծել էր, որ հաշվի առնելով Լեռնային Ղարաբաղում վերջերս բռնկված ռազմական գործողությունները՝ նոր վարչակազմը կվերանայի Ադրբեջանին տրամադրվող ռազմական օգնությունը: Նա չբացառեց 907 ենթաբաժնի չեղարկումից հրաժարումը, եթե հանգամանքները թույլ տան:

Հ պաշտպանության նախկին նախարարը պետք է խոսեր բոլորովին այլ հարցերի մասին։ Այսօր լրագրողների հետ հանդիպմանը, մեկնաբանելով նախկին նախարար Դավիթ Տոնոյանի հարցազրույցը, նման տեսակետ հայտնեց պաշտպանության նախկին փոխնախարար Արտակ Զաքարյանը` նշելով, որ Դավիթ Տոնոյանից բոլորովին այլ որակի ու այլ բնույթի հայտարարություններ էր սպասում։

«Հատկապես, որ նախարարը պատերազմի ընթացքում անմիջական պատասխանատվություն է կրում որոշ հարցերի դեպքում, որոնք շատ որոշիչ են եղել մեր կրած պարտության համար»,– ասաց Զաքարյանը` նշելով, որ տարբեր փորձագետների ու մասնագետների բարձրացրած հարցերը 44-օրյա պատերազմի մասին առ այսօր անպատասխան են մնացել։

Արտակ Զաքարյանը հայտնեց, որ Տոնոյանից գնահատական էր սպասում 2.5 տարվա պաշտպանական ոլորտում կատարված սխալների վերլուծություն, պատերազմի հրահրման գործում բանակցային գործընթացի ու քաղաքական հայտարարությունների ազդեցության մասին մեկնաբանություն, ինչպես նաև Ադրբեջանի կողմից ռազմական բալանսի խախտման փաստի նկատմամբ ՀՀ իշխանության դրսևորած անտարբերության վերաբերյալ։ Այս ամենի փոխարեն,  բանախոսի ձևակերպմամբ, Տոնոյանը տվել է «հարցազրույց ոչինչի մասին»։

«Ինքնապաշտպանական բնույթի հայտարարություններ անելը շատ մոդայիկ է դարձել իշխանության ներկայացուցիչների համար»,– ասաց Զաքարյանը։

Մինչդեռ, իր համոզմամբ, պարտության հիմնական պատճառը համարում է ՀՀ «գլխավոր գերագույն դիլետանտ համանատարի»` ռազմաքաղաքական խնդիրներին անտեղյակությունը, ուղիղ միջամտությունն ու ուղղորդումները։

«Ես վստահ եմ, որ մեր բանակն իր խնդիրը լավագույնս կարող էր լուծել և մեր բանակն իր առավելագույն ջանքերն է ներդրել այս պատերազմում իր առջև դրված խնդիրը լուծելու համար»,– ասաց Զաքարյանը` հերքելով մեղադրանքներն այն մասին, որ բանակը 26 տարի պատշաճ մակարդակով չի ապահովել իր պաշտպանական առաքելությունը։

«Ժամանակակից զինտեխնիկայի ու սպառազինության արդիականացման խնդիրը 5 տարին մեկ ՀՀ ԶՈւ–ի առջև դրված է, որովհետև դա կախված է մեր հակառակորդի զինտեխնիկայից»,– ասաց Զաքարյանը` վստահեցնելով, որ նախորդ 26 տարիներին Հայաստանի բանակն ապահովված է եղել ադրբեջանական զինտեխնիկային համազոր միջոցներով, մինչև այն պահը, երբ Ադրբեջանի ԶՈւ–ում հայտնվեցին «Բայրաքթարները»։

«Դրանք փոխեցին ընդհանրապես Թուրքիայի դերակատարությունը և՛ Հարավային Կովկասում, և՛ Կենտրոնական Ասիայում։ «Բայրաքթարների» նկատմամբ մեր ԶՈւ–ի կողմից չեղավ պատշաճ վերաբերմունք, և շարունակվեցին բանակը շոուի վերածելու անիմաստ գործողությունները։ Մեծ քանակությամբ գումարներ ուղղվեցին ոչ նպատակային ծախսերին, որ Նիկոլն իրեն լավ զգա` մատակարարումներ, սնունդ, ելակ, ջուր, ինքնաթիռներ և այլն»,– ասաց Տոնոյանը։

Նրա խոսքով, այս ամենով ՀՀ գործող իշխանությունը ոչ միայն փափուկ բարձ դրեց հասարակության գլխի տակ, այլև հնարավարություն տվեց հակառակորդին արդեն իսկ առկա ռազմական բալանսի առավելության պայմաններում լավ պատրաստվել ծրագրվող պատերազմին։

Ինչ վերաբերում է բուն պատերազմի ընթացքին, Արտակ Զաքարյանի դիտարկմամբ, առաջին 22 օրերին հայկական բանակն իր առջև դրված ռազմական խնդիրները լիարժեք իրականացրել է։ Բայց հետո արդեն հաարակության մոլորեցնելու, ԶՈւ համալրումը ձախողելու հետևանքով ՀՀ քաղաքական իշխանությունները Ադրբեջանի բանակը հասցրեցին Շուշի ու ավարտեցին պատերազմը` կապիտուլյացիայի հայտարարությունը ստորագրելով։

Մեծամորի դիահերձարանի մոտ կայանված են «Սպայկա» ընկերության տարբերանշանով սառնարանային կցորդներ, որտեղ, ըստ քաղաքացիներից ստացված ահազանգերի, պահվում են պատերազմին մասնակցած, ըստ երևույթին դեռևս ինքնությունը չպարզված զինծառայողների աճյունները։ 

Սպայկայից «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում չհերքեցին, որ սառնարաններ են հատկացրել ՊՆ-ին՝ կարիքների համար։ Ավելին, ընկերության զարգացման գծով փոխտնօրեն Կարեն Բաղդասարյանը տեղեկացրեց, որ պատերազմի օրերին երկու սառնարանային կցորդ են փոխանցել ՝ անհատույց՝ միաժամանակ հավաստիացնելով, թե տեղյակ են չեն, թե նախարարությունը ի՞նչ նպատակով է դրանք օգտագործել։

«ՊՆ-ին երկու միավոր կցորդ ժամանակին հանձնել ենք, բայց դրանք մենք չենք վարում։ Թե դրանք որտեղ են, ի՞նչ գործողություններ են արել, չենք կարող ասել։ Դրանք չեն վերադարձվել ու հետ հանձնելու խնդիր էլ չկա»,- ասաց Բաղդասարյանը։ Վերջինիս փոխանցմամբ՝ ընկերությունը պատերազմի ժամանակ Արցախի և Հայաստանի միջև բեռնափոխադրումներ իրականացրել է, Ստեփանակերտ տեղափոխել հումանիտար օգնություն։

«Փաստինֆո»-ն փորձեց նաեւ ԱՆ-ից մեկնաբանություն ստանալ՝ դիահերձարանի մոտ կայանված սառնարանային կցորդների վերաբերյալ, սակայն զանգերն անպատասխան մնացին։

Վրաստանում հայկական բեռնատարների վրա հարձակման միջադեպով քրեական գործ է հարուցվել երկրի Քրեական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածով (գույքի վնասումը կամ ոչնչացումը հոդվածով)։ Տեղեկությունը  հայտնել են Վրաստանի ներքին գործերի նախարարության մամուլի ծառայությունից։ ՆԳՆ-ից կատարվածի մանրամասներ չեն հաղորդել՝ նշելով, որ կատարվածի հանգամանքները կպարզի հետաքննությունը։

Ավելի վաղ Վրաստանում Հայաստանի դեսպանատունը հայտնել էր, որ հունվարի 25-ի գիշերը անհայտ անձինք քարեր են նետել հայկական բեռնատարների վրա: Միջադեպը տեղի է ունեցել Քվեմո Փոնիճալա շրջանում։ Որոշ բեռնատարների առջևի եւ կողային ապակիները կոտրվել են։

Չարագործները դեպքի վայրից դիմել են փախուստի, իսկ բեռնատարները պարեկային ոստիկանության ուղեկցությամբ հասել են վրաց-հայկական սահման և հատել այն:

Նիկոլ Փաշինյանն իր պաշտոնավարման ինչպես մեկ տարին, այնպես էլ 500 օրը նշեց՝ թմբկահարելով իր կառավարության գլխավոր ձեռքբերումը՝ «ժողովրդավարությունը»: Այս մասին Facebook-ի իր էջում գրել է ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը, ով իր գրառումը վերնագրել է. «Հայաստանը՝ ժողովրդավարության պոչամբար»: Նա, մասնավորապես, նշել է. «Յուր թիմակիցներն այս ընթացքում ավելի հեռու գնացին, հայտարարելով, որ Հայատանը այլեւս «ժողովրդավարության բաստիոն» է, ԱՄՆ-ից եւ Եվրոպայից էլ զիլ: Իհարկե, Հայաստանում ժողովրդավարության մասին նման անհեթեթ հայտարարությունները լավագույն դեպքում մեծահոգի եւ կարեկցող ժպիտ կարող են առաջացնել ներսում օրեցօր շատացող, իրականության զգացողությունը չկորցրած հարյուր հազարավոր մարդկանց մոտ, իսկ դե արտերկրում արձագանքների մասին ավելի լավ է լռել, վերջիվերջո, երկրիս պատիվն է… Այսքանը հերիք չէր, հանկարծ Նիկոլը մի օր որոշում է, որ այլեւս պետք է զբաղվի «ժողովրդավարության էքսպորտով», իսկ քանի որ ոչ մի լուրջ տեղում նման խեղկատակ կառավարման համակարգը պիտանի չէ, նա որոշում է, որ իր նիկոլա-գանդիզմի արտահանումը պետք է կազմակերպի Արցախի Հանրապետություն: Այս ցնդաբանական գաղափարն արտահայտվեց է ոչ միայն իր հարցազրույցներում (Նուվել դ՛Աղմենի), պաշտոնական հայտարարություններում (Արցախի Հանրապետության Անկախության օրվա ուղերձ), այլեւ իր մերձավոր երկու ՀԿ-ներին պետական բյուջեից Արցախի ՏԻՄ ընտրություններին գործուղելու որոշմամբ: Ուզում եմ հատուկ շեշտել, որ մինչ Հայաստանի կառավարության համապատասխան որոշումը, Արցախը ԿԸՀ-ն այդ ՀԿ-ներին հրավերներ չէր ուղարկել: Ի՞նչն ես ուզում արտահանես Արցախ, Նիկոլ: Գրպանային Ազգային Ժողո՞վը: Կիսագրագետ կառավարությո՞ւնը: Դատարանների վրա ճնշումնե՞րը: Ատելության եւ անհանդուրժողականության քարոզչությո՞ւնը: Քո ձեռքերում խաղալիք դարձած իրավապահ համակա՞րգը: Քաղաքական մրցակիցների նկատմամբ ճնշումներն ու կալանավորու՞մը: Պաշտոնավարման 500 օրվա ընթացքում, ստանալով ժողովրդական աջակցության հսկայական պաշար, դու անխնայաբար, խախտելով քաղաքական համակարգի գործունեության բոլոր կաննոները, շահագործել ես մի մեծագույն հարսոտություն, մի բացառիկ հանք՝ մարդկանց վստահությունը: Ու, ավաղ, Հայաստանը քո ձեռքերում դարձել է ոչ թե ժողովրդավարության բաստիոն, այլ ժողովրդավարության պոչամբար: Սրանից բխող բոլոր տոքսիկ եւ աղետալի հետեւանքներով»: