Իրանի իշխանությունները ձերբակալել են նախագահ Մահմուդ Ահմադինեջադի մի խումբ կողմնակիցներին, որոնց մեղադրում են կախարդության և ջիներին կանչելու համար:

The Guardian թերթի տեղեկություններով, ձերբակալվածների շարքում է նաև Աբաս Հաֆարը, որին իշխանությունները մեղադրում են մետաֆիզիկայի բնագավառում հատուկ հմտությունների տիրապետելու և անհայտ աշխարհների հետ կապ ունենալու համար:

Ընդհանուր առմամբ, ձերբակալվել է 25 «կախարդ»:

Թերթը նաև գրում է, որ ձերբակալությունների պատճառը Ահմադինեջադի  և Իրանի Գերագույն առաջնորդ Ալի Համենեիի հակամարտությունն է, որը ծագել է այն բանից հետո, երբ Համենեին հրաժարվեց ընդունել հետախուզության նախարար Հեյդար Մոսլեհի հրաժարականը:

Որոշ իրանական լրատվամիջոցների դիտարկմամբ, նախարարի պաշտոնանկությունը նախագահը ծրագրել է  իր վարչակազմի նախկին ղեկավար Էսֆանդյար Ռահիմ Մաշեի հետ, ում Ահմադինեջադն իր իրավահաջորդն է համարում:

Նախկինում Մաշեն զբաղեցնում էր առաջին փոխնախագահի պաշտոնը, սակայն Համենեին 2009 թ.-ին նրան ազատեց աշխատանքից:

Իշխանության և ՀԱԿ ներդաշնակ քայլերից հետո մամուլում հաճախ են հայտնվում տարբեր վարկածներ, ոմանք անում են հեռու գնացող հետևություններ:

Ընդ որում, քննադատության թիրախ են դարձել թե՛ Սերժ Սարգսյանը, թե՛ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը:

Գործող նախագահին մեղադրում են` ասելով, թե ընդդիմության պահանջների կատարումը իշխանության թուլության նշան է: Եթե հետևենք այս խոտոր տրամաբանությանը, ապա ուժեղ է համարվում այն իշխանությունը, որը պահպանվում կամ վերարտադրվում է տոտալ կեղծիքների, մարդկանց գնդակահարության, հարյուրավորներին ազատազրկելու միջոցով, մի խոսքով` ժողովրդի կամքին հակառակ:

Առաջին նախագահին մեղադրում են իբրև թե սկզբունքներից շեղվելու, իր համակիրներին խաբելու, իշխանության հետ գործարքի գնալու հարցերում: Դարձյալ չի բերվում որևէ բանական արգումենտ: Տեր-Պետրոսյանը երբեք տուրք չի տվել հեղափոխական հռետորաբանությանը, ավելին՝ միշտ կարևորել է իշխանության հետ երկխոսության անհրաժեշտությունը` գլխավոր նախապայման համարելով քաղկալանավորների ազատարձակումը: Արդ, ի՞նչ սկզբունք է դավաճանել ՀԱԿ առաջնորդը: Եթե իշխանության վերջին շրջանի քայլերի համատեքստում` նա հրաժարվեր երկխոսության գաղափարից, ապա այդ ժամանակ հնարավոր կլիներ նրան մեղադրել անսկզբունքայնության, անհետևողականության համար:

Սխալ է նաև այսօրվա գործըթացների և մի քանի տարվա վաղեմության մի քանի դրվագների մեխանիկական զուգահեռը:

Արթուր Բաղդասարյանը, Արտաշես Գեղամյանը և էլի մի քանի գործիչներ իշխանությանն ինտեգրվել են ադրկուլիսյան բանակցությունների, հասարակության առջև չհնչեցված, հետևաբար` նրա կողմից հավանության չարժանացած պահանջների բավարարման արդյունքում: Օրինակ, երբ 2008-ին ՕԵԿ փոխնախագահ Հեղինե Բիշարյանը ընտրակեղծիքների թեմայով բոցավառ ելույթ էր ունենում Տեր-Պետրոսյանի կողմնակիցների կազմակերպած հանրահավաքում, նրա կուսակցական շեֆը զուգահեռաբար բանակցում էր Բաղրամյան 26-ում` իր ընտրողների թիկունքում ստանալով Անվտանգության խորհրդի քարտուղարի բաղձալի պաշտոնը: Այ, սա գործարք է, որն ընդհանուր ոչինչ չունի այդ պահին ընթացող քաղաքական, հասարակական գործընթացի հետ:

Երբ գործընթացին ակտիվ մասնակցում է հասարակությունը, ընդդիմության պահանջները ձևակերպվում են նրա ներկայությամբ ու համաձայնությամբ, և իշխանությունը արձագանքում է դրանց, արդեն խոսք կարող է լինել ոչ թե գործարքի, այլ` երկխոսության մասին:

«Պետք է գնահատել, ոչ թե ռևերանսներ անել, խոսել ինչ-որ պայմանավորվածությունների մասին: Ո՛չ, գնում է բաց դիալոգ: Մենք մեր պահանջները, մեր խնդիրները, մեր ծրագրերը բաց ներկայացնում ենք իշխանություններին և հասարակությանը, և իշխանությունն էլ բաց պատասխաններ է տալիս դրան: Իհարկե` ոչ այնքան կոնկրետ և ուղիղ, ինչպես մենք ենք ասում, այլ ավելի մշուշապատ և այլն, բայց քայլեր են արվում, դա չի կարելի անտեսել», — այսօր նշել է Լևոն Տեր-Պետրոսյանը:

Այս բառերը լավագույնս բնութագրում են այսօրվա քաղաքական գործընթացը: Ամեն բան ասված է շատ պարզ ու հանրամատչելի, ու դժվար է դրան հակադրվելը:

Ազգային ժողովի կողմից առաջին ընթերցմամբ ընդունված Ընտրական օրենսգրքի նոր խմբագրությամբ նախագծի վերաբերյալ նախնական համատեղ եզրակացության մեջ Վենետիկի հանձնաժողովի և ԵԱՀԿ/ ԺՀՄԻԳ փորձագետները, ինչպես և Հայաստանի Ընտրական օրենսգրքի նախորդ նախագծերի դեպքում, համատեղ եզրակացությունում ընդգծել են, որ իրապես ժողովրդավարական ընտրությունների կազմակերպումը պայմանավորված չէ միայն համապարփակ ընտրական օրենսգրքով, այլ` նաև քաղաքական կամքով և ընտրական օրենսդրությունը բարեխղճորեն իրականացնելու ցանկությամբ: Այս կարծիքը նրանք վերահաստատեցին նաև մայիսի 5-ին ԱԺ-ում Ընտրական օրենսգրքի նախագծի վերաբերյալ տեղի ունեցած խորհրդարանական լսումներում:

Եվրոպական փորձագետները գոհունակությամբ նշեցին, որ ՀՀ ընտրական օրենսդրության վերաբերյալ իրենց վերջին` այս տարիների ընթացքում թվով 18-րդ, եզրակացությունը թարգմանվել և տեղադրվել է ԱԺ պաշտոնական կայքէջում: Ուստի նրանք անդրադարձան իրենց առաջարկություններից և առարկությունններից միայն մի քանիսին: Նշվեց, որ, չնայած նախագիծը ներառում է փորձագետների որոշ առաջարկություններ, այդուհանդերձ կան բարելավման ենթակա որոշ դրույթներ: Մասնավորապես, դա վերաբերում է ընտրական հանձնաժողովների կազմավորմանը, այդ թվում ղեկավար պաշտոնների ընտրությանը, ինչպես նաև թեկնածուների, դիտորդների իրավունքներին, քարոզարշավի կանոնակարգմանը, ընտրությունների արդյունքների վերահաշվարկին և բողոքարկմանը:

Թեկնածուների իրավունքների մասով փորձագետները գտնում են, որ ընտրական գրավի չափը մեծ է, իսկ ՀՀ նախագահի, ԱԺ պատգամավորի և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում առաջադրվելու համար սահմանված բնակության և ՀՀ քաղաքացիության որոշակի ժամկետային պահանջները անհամաչափ են: Ըստ եվրոպական փորձագետների, այս դրույթները և երկքաղաքացիների ընտրվելու բացառումը պետք է վերանայվեն: Ինչ վերաբերում է արտասահմանում գտվող ՀՀ դիվանագիտական և հյուպատոսական ներկայացուցչություններում ծառայություն իրականացնող ՀՀ ընտրողներին և նրանց ընտանիքների անդամներին էլեկտրոնային եղանակով քվեարկելու իրավունքին, ապա, ըստ փորձագետների, նման եղանակով հեռահար քվեարկությունը շատ վիճելի է, քանի որ չի կարող երաշխավորել գաղտնիությունը և ենթակա չէ տեղամասերում իրականացվող դիտարկմանը:

Լսումները կազմակերպած ԱԺ պետաիրավական հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Հարությունյանն ընդգծեց, որ միջազգային փորձագետների կոմից նախագծի մի շարք դրույթների քննադատությունն ընդունելի չէ: Մասնավորապես, թեկնածուների առաջադրման համար ներկայացված բնակության և ՀՀ քաղաքացիության ժամկետային պահանջը սահմանված է երկրի Սահմանադրությամբ, և վերանայման ենթակա չէ: Օրինակ, ՀՀ նախագահի թեկնածուն պետք է առնվազն վերջին 10 տարում հանդիսանա ՀՀ քաղաքացի և նույնքան մշտապես բնակվի ՀՀ-ում: «Կան դրույթներ, որոնք, մեր կարծիքով, կարող են վտանգել երկրի անվտանգությունը»,- ասաց Դ.Հարությունյանը` հավելելով, որ  ասվածի վառ օրինակներից մեկն այն դրույթի քննադատությունն է, համաձայն որի Հանրապետության նախագահի պաշտոնում չի կարող առաջադրվել երկքաղաքացին, այսինքն` նաև այլ երկրի քաղաքացիություն ունեցող անձը:

ԱԺ մշտական հանձնաժողովի նախագահի համոզմամբ, փորձագետների մի շարք առարկությունները «վատ թարգմանության կամ թարգմանությունը ճիշտ չընկալելու» արդյունք են: Այդուհանդերձ նա վստահեցրեց, որ Վենետիկի հանձնաժողովի հետ համատեղ աշխատանքը շարունակվելու է: «Այն, որ ԸՕ-ի նախագծի դրույթների մի զգալի մասը կարող է փոխվել, և մենք կընդունենք առաջարկությունների զգալի մասը, դա միանշանակ է, սակայն, կարծում եմ, ոչ բոլոր առաջարկությունները կընդունենք այն տեսքով, որ առաջարկում է Վենետիկի հանձնաժողովը»,-ասաց Դ.Հարությունյանը` հավելելով, որ աշխատանքային խումբը ներկայումս աշխատում է թվով շուրջ 4 տասնյակ, այդ թվում ընտրական հանձնաժողովների կազմավորման կարգի, ընտրությունների արդյունքների վերահաշվարկի, փոփոխությունների վրա:

«Ազատիչը Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին սարքեց դհոլ Արտաշ»,- այսօր իր գաղափարական առաջնորդի` Կարլ Մարքսի տարեդարձի օրը հայտարարեց Մարքսիստական կուսակցության առաջնորդ Դավիթ Հակոբյանը:

Ըստ մարքսիստի` այնպիսի փորձված գայլ, ինչպիսին ՀԱԿ առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն էր, զարմանալիորեն կուլ տվել Սերժ Սարգսյանի «կեղծ խոստումների խայծը» եւ մեծ հարված հասցրեց ՀԱԿ-ի վարկանիշին` զրկելով նրան իր մոնոպոլ դիրքից: «Սերժ Ազատիչը վիրտուոզ խաղաց ընդդիմության հետ թղթախաղի պարտիան», — ասաց նա:

Հայ ազգային կոնգրեսն իր հեղինակությունը փրկելու երկու շանս ունի`պետք է զիջի իր մոնոպոլ դիրքը եւ պահանջի արտահերթ նախագահական ընտրություններ` ամբողջական կապիտույլացիայի ենթարկելով գործող վարչակազմին, կարծում է Հակոբյանը. սակայն արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների պահանջը ներկա պահին անիմաստ եւ ուշացած է:

Նա կրկնեց այն` ինչ հաճախ է ասում. Իդեալոգիան ամենակարևորն է, որ բացակայում է մեզանում: «Ընդդիմադիր դաշտի համախմբումն այսօր պատմական անհրաժեշտություն է, որը պետք է տեղի ունենա ոչ թե ինչ-որ անձի կամ ուժի, այլ «նորին մեծություն իմպերատրիցա իդեալոգիայի» շուրջ:

Հակոբյանն ունի իր բառապաշարը` «լիդերամանիային» պետք է վերջ տալ, քանի որ այն խանգարում է ընդդիմադիր դաշտի համախմբմանը: Ըստ նրա, Հայ ազգային կոնգրեսն իր գոյության ընթացքում թույլ է տվել մի շարք գռեհիկ սխալներ. «ՀԱԿ-ը նախագահական ընտրություններից հետո այդպես էլ չկարողացավ գրագետ, հասարակությանը հուզող կարգախոսներ առաջարկել եւ բավարարվեց ընդամենը մի քանի «դատարկահաչ» պահանջ-կարգախոսներով` Ազատության հրապարակում հանրահավաքներ անցկացվելու թույլտվություն, քաղբանտարկյալների ազատ արձակում, մարտի 1-ի «նոր ռազբորկաներ» Երեքն էլ ժամանակավրեպ, երեքն էլ կործանարար, երեքն էլ բացարձակ քաղաքական բովանդակություն չունեցող կարգախոսներ են»:

Մարքսիստը հարցեր էր առաջադրում, հետո ինքն էլ պատասխանում. «Ի՞նչ կապ ունի Ազատության հրապարակը նոր տնտեսական քաղաքականության եւ Արցախյան հարցի նոր դիվանագիտական հայեցակարգի հետ: ՀԱԿ-ն իր ասելիքը կարող էր արտաբերել նաեւ այլ հարթակից, եթե իհարկե ասելիք ուներ, եւ երրորդ` քաբանտարկյալ ունենալ-չունենալը չպետք է պատճառ դառնա, որպեսզի ՀԱԿ-ն իր դիրքորոշումը հայտնի իշխանության նկատմամբ:» Ըստ նրա`ՀԱԿ-ը մարտի 1-ի բացահայտում է պահանջում մի մարդուց, որի «իշխանագողության» համար է տեղի ունեցել մարտի 1-ը:

ՀԱԿ-ի ամերիկյան գրասենյակը հայտարարել է, որ ամերկահայությունը նույնպես պատրաստ է մայիսի 31-ին անժաmկետ նստացույց հայտարարել, եթե բանտում նույնիսկ մեկ քաղբանտարկյալ մնա:

«Այսօր իշխանությունները կանգնած են լուրջ մարտահրավերի առաջ` կա’մ մինչև մայիսի 31-ը ազատ արձակել բոլոր քաղբանտարկյալներին, կա’մ իրենց ստորագրությունը դնել հասարակություն-իշխանություններ ջրբաժանի ընդդիմության կոչի տակ: Իշխանություններն այլևս սպառել են ինչպես Հայաստանի հասարակության համբերության, այնպես էլ  միջազգային հանրության հանդուրժողականության բոլոր պաշարները և այս պահանջը չկատարելու դեպքում կանգնելու են համաժողովրդական ընդվզման փաստի առաջ, որի առաջին հրահրողները և պատասխանատուն հենց իրենք են` երկրի համար կենսական նշանակության բոլոր բնագավառներում սեփական անհեռանկար քաղաքականության շնորհիվ:  Իշխանությունները պետք է գիտակցեն, որ չեն կարող անվերջ երկարաձգել հասարակության պահանջի և միջազգային հանրության առաջ ստանձնած պարտավորությունների կատարումը:

Սիրելի հայրենակիցներ, ինչպես վերջին հանրահավաքի ավարտին հայտարարեց Հայ ազգային կոնգրեսի կենտրոնական գրասենյակի համակարգող Լևոն Զուրաբյանը, Ազատության հրապարակում անժամկետ նստացույց կսկվի, եթե մինչև մայիսի 31-ը ազատ չարձակվեն քաղբանտարկյալներր: Հայ ազգային կոնգրեսի ամերիկյան գրասենյակը բազմաթիվ հեռախոսազանգեր է ստանում իր համակիրներից, որոնք ցանկություն են հայտնում միանալու Հայաստանի նստացույցին: Այստեղ նույնպես սպառվում է մարդկանց համբերությունը:

Հայ ազգային կոնգրեսի ամերիկյան գրասենյակը հայտարարում է, որ եթե գեթ մեկ քաղբանտարկյալ մնա բանտում մինչև մայիսի 31-ը, ապա Լոս Անջելեսի հայությունը ևս, ի աջակցություն Լևոն Զուրաբյանի նախաձեռնության, նստացույց կկազմակերպի Լոս Անջելեսում ՀՀ Գլխավոր հյուպատոսության մասնաշենքի դիմաց:

Ազատություն բոլոր քաղբանտարկյալներին որպես համաժողովրդական պայքարի արդյունքում Հայաստանի ժողովրդավարացման ուղղությամբ տարվող կարևորագույն քայլի»:

«Վստահ եմ, որ անկախ իրավիճակից` արտահերթ նախագահական ընտրություններում Լևոն Տեր-Պետրոսյանը կառաջադրի իր թեկնածությունը»,- այսօրվա ասուլիսում նման հայտարարությամբ հանդես է եկել ՀԱԿ համակարգող Լևոն Զուրաբյանը:

Հայտարարությունը խիստ բնական է հնչում, որովհետև տրամաբանական է. եթե բանը հասնի արտահերթ ընտրություններին, ապա ընտրական գործընթացի ֆավորիտը կլինի հենց այն գործիչը, ով ղեկավարել է շարժումը:

Խնդիրն այստեղ այլ հարթության մեջ է: Այս հայտարարությունը մի տեսակ ժամանակավրեպ է հնչում և նմանվում է կոնկրետ պատասխանից խուսափելու փորձի: Նման հայտարարություններ նույն Լևոն Զուրաբյանն անում էր նաև 2008-2010 թթ.-ին, սակայն այդ ժամանակ մարդիկ դրանք ավելի իրատեսական էին համարում: Հիմա շատ քչերն են հավատում, նույնիսկ` ՀԱԿ համակիրների շրջանում, որ այս երկրում հնարավոր են արտահերթ ընտրություններ: Հետևաբար, այդքան էլ ակտուալ չէ խոսել կոնկրետ թեկնածուի մասին` արտահերթ ընտրությունների համատեքստում:

Չգիտեմ` հերթական ընտրությունների պարագայում արդյո՞ք Տեր-Պետրոսյանը կառաջադրվի: Հավանաբար` ոչ

Մեր երկրի առաջին նախագահը պրագմատիկ գործիչ է, միշտ ընդունում է հաշվարկված որոշումներ, չի տրվում զգացմունքներին, այլոց խորհորդներին: 2013 թ.-ին գուցե նա ունենա ավելի բարձր վարկանիշ, քան` ենթադրյալ որևէ մրցակից: Սակայն 2013-ին միանգամայն այլ է լինելու քաղաքական իրավիճակը. տարբերվելու է հնգամյա վաղեմության պատկերից:

Մասնավորապես, այլևս չի գործելու Տեր-Պետրոսյանի վերադարձի, նրա խորհրդավորության էֆեկտը: Պատկերավոր ասած, երկու տարի հետո նա` քաղաքական համակարգը փոխողի փոխարեն, ունենալու է նույն այդ համակարգի, թեկուզև ազդեցիկ, գործոնի կարգավիճակ: Ըստ այդմ, նրա վարքագիծն ավելի կանխատեսելի է լինելու նրա պոտենցիալ հակառակորդների, էլեկտորատի համար:

Բացի այդ, եթե Տեր-Պետրոսյանին չհաջողվի հասնել արտահերթ ընտրությունների, նա կորցնելու է իր էլեկտորատի այն մասը, որն ավելի արմատական է տրամադրված ու ակնկալում է արագ փոփոխություններ: Իհարկե, ադեկվատ չէ համեմատությունը, սակայն հիշենք, որ 2003 թ.-ի ընդդիմության առաջնորդ Ստեփան Դեմիրճյանն արդեն 2007 թ.-ի խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ կորցրել էր իր ընտրողների զգալի մասին:

Եթե ՀԱԿ-ին չհաջողվի հասնել նախագահական արտահերթ ընտրությունների, նրա օրակարգում հայտնվելու են մի քանի հարցեր.

Եթե հերթական ընտրություններին մասնակցելու է Տեր-Պետրոսյանը, ո՞րն է լինելու նրա քաղաքական նոր այցեքարտը: Եթե ընդդիմության ղեկավարությունը կանգնելու է այլ թեկնածության վրա, ո՞րն է երաշխիքը, որ նա կարող է ժառանգել Տեր-Պետրոսյանի ընտրազանգվածը կամ անվիճարկելի առաջատար լինել ընդդիմության ճամբարում, նամանավանդ որ` իրենց թեկնածությունն առաջադրելու մասին արդեն հայտարարել են Րաֆֆի Հովհաննիսյանը և Արամ Կարապետյանը:

Կարծում եմ, լրագրողներն ու հասարակությունն առավելապես այս հարցերի պատասխանն են ակնկալում ՀԱԿ համակարգողից:

Սոցիոլոգիական ծառայությունները վկայում են, որ անցած մեկ-երկու օրվա ընթացքում ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամայի վարկանիշն ավելացել է 9 տոկոսով: Այսպես է հասարակությունն արձագանքել աշխարհի թիվ մեկ ահաբեկիչ Ուսամա Բեն Լադենի սպանությանը:

Չնայած սրան, մասնագետները պնդում են, որ գալիք նախագահական ընտրություններում Օբամայի վերընտրությունը երաշխավորված չէ, որովհետև հասարակությունը խիստ դժգոհ է նրա տնտեսական քաղաքականությունից, իսկ ընտրողներին մեկուկես տարի անց կարող է հետաքրքրել ոչ թե Բեն Լադենը, այլ` իրենց կենցաղային, աշխատանքային հարցերը: Բայց ամերիկացիներին հանգիստ թողնենք իրենց դարդերի հետ ու խոսենք վարկանիշներից, դրանց նկատմամբ քաղաքական գործիչների վերաբերմունքից:

Քաղաքակիրթ աշխարհում քաղաքական գործիչները շատ զգայուն են սոցիոլոգիայի, վարկանիշների նկատմամբ, որովհետև նրանց իշխանության կամ քաղաքական գործունեության աղբյուրը հասարակությունն է` իր քվեով, ցանկություններով, սպասումներով, նաև` հիասթափություններով: Մարդիկ ուշադիր հետևում են, թե ժողովուրդն ինչպես է արձագանքում իրենց այս կամ այն քայլին, դրանից հետևություններ անում, սրբագրումներ անում իրենց քաղաքականության մեջ:

Ավտորիտար երկրներում միանգամայն այլ պատկեր է. իշխանավորները թքած ունեն հասարակական կարծիքի, հետևաբար նաև` վարկանիշների ու սոցիոլոգիայի վրա: Մեր տիպի երկրներում ժողովրդի քվեն այնքան էլ կարևոր չէ իշխանության ձևավորման հարցում: Իշխանությունը վերարտադրում է ինքն իրեն:

Եթե Երևանի փողոցներում հարցում անցկացնենք, կպարզվի, որ մեր հասարակության չսիրած մասնագիտություններից մեկը հենց սոցիոլոգիան է: Դրա պատճառն այն է, որ սոցիոլոգների մի գերակշիռ մասը, համենայնդեպս` նրանք, ովքեր անընդհատ հայտնվում են հեռուստաէկրանին, չեն զբաղվում գիտական վերլուծությամբ` ցույց տալու համար հասարակական իրական տրամադրությունները, այլ` փորձում են այդ տրամադրությունները ներկայացնել իշխանության ճաշակին ու քաղաքական ամբիցիաներին համապատասխան:

Մարդը գիտի, որ ինքը, հարևանները, ամբողջ շենքը չեն վստահում իշխանությանը, սակայն լսում է Ահարոն Ադիբեկյանին, ով հավաստիացնում է, որ, ասենք, իշխանության վստահության պաշարը հիսուն տոկոս է: Այդ խեղճ հեռուստադիտողին թվում է, որ իրենց շենքը երկրից կտրված է, կամ էլ որ` Ահարոնն այլ երկրի մասին է խոսում:

Բայց ավտորիտար երկրներում միայն սոցիոլոգիան չէ արժեզրկված: Այդ վիճակում է ցանկացած գիտություն, որը կապ ունի հասարակական հարաբերությունների, քաղաքականության հետ: Կնշանակի, որ ստեղծված վիճակը կարող է շտկվել քաղաքական գործիքներով: Միայն այդ ժամանակ սոցիոլոգն ու քաղաքագետը գիտությունը կգերադասեն քաղաքական գրդոնից:

Եթե չլինեին իշխանության եւ ՀԱԿ-ի ներդաշնակ քայլերը, մեր քաղաքական դաշտում մտքի մերօյա փայլատակումներին չէինք հանդիպի:

Կան քաղաքական ուժեր, որոնք իրենց գոյությունը, իրենց քաղաքական կեսունակությունը պատկերացնում են միայն իշխանություն-ընդդիմություն հակադրության պայմաններում: Այդ ժամանակ հակադրության կողմերից մեկը կօգտվի նրանց ծառայություններից:

Մրցակցության եւ երկխոսության միջավայրն այս ուժերին խուճապի է մատնում, որովհետեւ նրանք անմիջապես կորցնում են մի դեպքում` հաճախորդի, մյուս դեպքում` հեղափոխականի կարգավիճակը:

Ժիրայր Սեֆիլյանի ղեկավարած կառույցը տարաձայնություններ ունի ՀԱԿ-ի հետ ու սա նույնիսկ նորմալ է, որովհետեւ ազատամարտի հրամանատարներից մեկը չի կարող համաձայնել, օրինակ, ԼՂ հարցում Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հնչեցրած տեսկետների հետ: Բայց առնվազն անհեթեթ է, որ «Սարդարապատ» շարժումը հակադրվում է ՀԱԿ-ի որդեգրած մարտավարությանը` պնդելով, թե «ժողովրդի միակ պահանջը ոչ ընտրություններով բռնապետության տապալումն է։ Ընդդիմության որևէ շեղում այս ընթացքից ուղիղ ճանապարհ է դեպի քաղաքական լուսանցք՝ մարգինալացում»: Անհեթեթ է, որովհետեւ Սեֆիլյանի կոմնակիցների այս պնդումն որեւէ կապ չունի քաղաքականության հետ: Քաղաքական գործիչները, եթե նույնիսկ փոփոխությունների են հասնում հեղափոխության ճանապարհով` դա անպայման լեգալացնում են ընտրությունների ճանապարհով: Այդ ուղին անցել է Հայաստանը 1990թ-ին, ավելի ուշ` Ուկրաինան եւ Վրաստանը:

Բնական է նաեւ «Ժառանգություն» կուսակցության մոտեցումը, որը համարում է, որ ինքնուրույն ձեռագիր ունի եւ չի ուզում տարալուծվել ՀԱԿ-ի մեջ: Ի վերջո, խորհրդարանական կուսակցությունն այլ որոշում չէր էլ կարող կայացնել: Բայց ծիծաղելի է, որ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի քաղաքական պահանջները միշտ հաջորդում են Տեր-Պետրոսյանի պահանջների հրապարակմանը, ավելին` նույնիսկ պահանջների թիվն է նույնը: Ընդ որում, Հովհաննիսյանն ավելի շատ կապկում է ձեւի, ոչ թե` բովանդակության առումով:

Տիգրան Կարապետիչը ընդդիմադիր հայտ ներկայացրեց շատ հավակնոտ մի ծրագրով: Նա հավակնում էր «երրորդ ուժ» ձեւավորել` ՀՅԴ-ի եւ «Ժառանգության» ընկերակցությամբ, նրան օգնում էին, որպեսզի մարդաշատ հանրահավաքներ կազմակերպեր: Բայց հենց վերացավ հակադրությունը իշխանության եւ ՀԱԿ-ի միջեւ, Ժողովրդկական կուսակցության նախագահի կողքին մնաց մի քանի տասնյակ թոշակառու, «երրորդ ուժից» մնաց «հայրենասիրական ուժերի միություն» ստեղծելու մտադրությունը, ընդ որում` այդ միությունում Կարապետիչը չի կարողանում նշել իրենից զատ այլ անուն:

Մեր քաղաքական ուժերը չեն հասկացել, որ դաշտում տեղ ունենալու, համակիրներ ձեռք բերելու համար` միայն քննադատելը բավարար չէ: Հեշտ է քննադատել, անարգանքի սյունին գամել դիմացինին, բայց պետք է ունենալ նաեւ ասելիք, արժեքների համակարգ, որի շնորհիվ ընտրողը իր քվեն կտա կոնկրետ ուժի: Անցել են ժամանակները, որ քաղաքական դիվիդենտ կարող է բերել միայն Սերժին կամ Լեւոնին հայհոյելը: Հիմա, դա նույնիսկ անհետաքրքիր է:

«Եթե մայիսի 31-ին հարթակից ելույթ չունենան Նիկոլ Փաշինյանն ու Սասուն Միքայելյանը, ինքն անձամբ նստացույց կհայտարարի և կմիանա բոլոր նրանց, ովքեր դեռևս ապրիլի 28-ի հանարահավաքից հետո այդ ցանկությունը ունեին», -այսօր հանդիպման ժամանակ հայտարարել է ՀԱԿ համակարգող Լևոն Զուրաբյանը:

Ստացվում է, որ մայիսի 31 –ին իսկապես հետաքրքիր իրադարձություններ են սպասվում: Զուրաբյանը հավատացնում է, որ բանակցություններ կարող են լինել միայն քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելուց հետո, իշխանությունն էլ իր հերթին պատրաստ է գնալ զիջումների. հենց միայն այն, որ ԱԺ նախագահը խնդրագիր է հղել ՀՀ նախագահին խոսում է այն մասին, որ միակ դժվարություն ներկայացնող Սասուն Միքայելյանի հարցը փորձում են այդ կերպ լուծել: Նիկոլի պատժաժամկետը կիսվում է հունիսին, բայց նրա վաղաժամկետ ազատվելը  խնդիր է, քանի որ տույժեր ունի: Մնում է միակ տարբերակը` ամսի 28-ին համաներում հայտարարել:

Իսկ թե կկատարի՞ իշխանությունը ՀԱԿ-ի պահանջն ամբողջությամբ, թե թույլ կտա, որ Զուրաբյան Լևոնը գնա նստացույցի, և  Ինչպես կդրսևորի իրեն «Դավիթ Շահնազարյանի բնութագրած` ժողովրդի վեր կրիտիկական զանգվածը, կերևա մինչև մայիսի 31-ը:

Սերժ Սարգսյանի վերջին հարցազրույցից և Լևոն Տե-Պետրոսյանի հանրահավաքային վերջին ելույթից հետո ակնհայտ դարձավ, որ եկող ամսվա ընթացքում վերջապես լուծվելու է քաղբանտարկյալների ազատ արձակման հարցը:

Ըստ ամենայնի, որպես առիթ, օգտագործվելու է Առաջին հանրապետութան հերթական տարեդարձը:
Հարկ չկա բացատրելու քաղկալանավորներին ազատ արձակելու կարևորությունը: Դա էապես կլիցքաթափի ներքաղաքական լարվածությունը, նախադրյալներ կստեղծի քաղաքական, հասարակական նոր տիպի հարաբերությունների, իրական երկխոսության կայացման համար:
Ընդդիմության ազատազրկված ակտիվիստների մասով քաղաքական որոշումը կայացված է:

Սակայն թերևս առկա է նաև ավելի ընդգրկուն համաներում անցկացնելու անհրաժեշտությունը: Քրեական օրենսգրքի վերջին փոփոխությունները թույլ են տալիս ազատություն շնորհել մի քանի հարյուր կալանավորների, բայց նույնիսկ այդ պարագայում մեր կալանավայրերն ու գաղութները ծանրաբեռնված են մնալու: Այս հանգամանքը նշել են թե մեր և թե միջազգային իրավապաշտպանները, կազմակերպություններն` ահազանգելով, որ հայաստանյան ՔԿՀ-ներում անտանելի վիճակ է կալանավորների կյանքի համար: Հանցագործն էլ մարդ է, և պետությունը պարտավոր է մտածել նրա արժանապատիվ կյանքի մասին: Արդարադատության համակարգի ֆունկցիան ոչ միայն պատժելն է, հարկադրանքի մեխանիզմ կիրառելը, այլ նաև` ազատազրկվածին վերստին հասարակական բնականոն կյանք վերադարձնելը, դրա համար նախադրյալներ ստեղծելը: Ըստ այդմ, անհարաժեշտ է, որպեսզի կալանավորին մոտեցնեն կյանքին` դրանից օտարելու փոխարեն:

Համաներումն ունի երկու կարևոր ֆունկցիա:

Այն մեղմում է հասարակության ներսում առկա լարվածությունը, ի ցույց է դնում պետության հումանիտար քաղաքականությունը ծանր հանցագործություն չկատարած մարդկանց հանդեպ: Պատահական չէ, որ անգամ ամենավատորիտար երկրներում համաներման մեխանիզմը հաճախ է օգտագործվում` հիշարժան տոների, տարեդարձների առիթով:
Մեր տիպի երկրներում, որտեղ դատական իշխանությունը կայացած չէ` համաներումը հաճախ կոչված է նաև ուղղելու նախաքնննության, դատավորթյան սխալները:
Գաղտնիք չէ, որ մեր դատավորներից շատերը, մեղմ ասած, իրնց կարգավիճակին ադեկվատ չեն գործում: «Վերևից» հնչող զանգերը կամ շահագրգիռ վերաբերմունքը հաճախ սխալ քննության կամ սուբյեկտիվ դատավճռի պատճառ են դառնում: Հաճախ, անմեղներ, կամ ոչ արարքին համարժեք պատժվածներ հայտնվում են ճաղերի հետևում: Նման իրավիճակներում համաներումը դառնում է միջոց` արդարադատության սխալները սրբագրելու համար:
Հուսանք, որ մեր մտահոգություններն ընդունում են նաև հանրապետության ղեկավարներն, արդարատության պատասխանատուները, ովքեր քայլեր կկատարեն` ոչ միայն քաղաքակական նպատակահարմարությունից ելնելով, այլ նաև` հասարակության ավելի լայն շրջանակների սպասելիքներն արդարացնելու նպատակով: