Քայքայիչ պաշտամունքներից տուժածների օգնության և վերականգնողական կենտրոնի նախագահ Ալեքսանդր Ամարյանը և քահանա Լևոն Մաիլյանն այսօր դեռահասների թեման քննարկելիս դժգոհեցին դպրոցից, կառավարությունից, ընտանիքներից, սակայն դժգոհության մեխը երտասարդներին շեղող շարժումներն էին, որոնցից էմոներ կոչվողները Հայաստանում հայտնվել են 2004 թվականից: Ըստ ՀԿ-ի նախագահի` նրանք թեպետ գրանցված չեն, իրենց բավականին ազատ են զգում և արդեն բանն հասել է այնտեղ, որ լուրջ վտանգ են ներկայացնում։ Էմո դառնում են 13 տարեկանից սկսած։

Եվրոպայում արդեն 10 տարի է` այդ շարժումը կա: 1960-70ական թվականներից Վաշինգտոնում առաջացավ էմոների խումբը, ապա Ռուսաստանի միջոցով նրանք եկան Հայաստան: էմոյի ներկայացուցիչները հագնում են վարդագույն և սև հագուստ, կրում են կրծքանշաններ`դագաղի, գանգերի, սատանայի,ոսկորների պատկերներով: Էմոները ռոքի սիրահարներ են։ Նրանք հիմնականում խնդիրներ ունեն ծնողների հետ, քանի որ վերջիններս չեն հասկանում իրենց:

«Նրանք այն մարդիկ են, ովքեր մինչև 17 տարեկան պետք է փորձեն ինքնասպանություն կատարել: Նրանք ոչնչով չեն տարբերվում աղանդավորներից: Սատանայապաշտները չեն գնում ինքնասպանության, այլ` մղում են դրան: Այսօր սատանայապաշտները մեր ոսկե երիտասարդությունն է: Էմոների և սատանայապաշտների տարիքները նույնն են» -պարզաբանեց Ամարյանը:

Պարզվում է, Հայաստանում կա սատանայապաշտների աստվածաշունչը ռուսերենով և հայերենով:

Ըստ կենտրոնի տվյալների` 2006 թվականին նրանց կողմից առաջին անգամ ինքնասպանության փորձ է կատարվել: Ըստ պարոն Ամարյանի`այսօր Էմոներ կան ցանկացած դպրոցական հաստատություններում: «Պետք է գտնել պրոբլեմը և լուծել այն: Դրա համար, նախևառաջ, անհրաժեշտ են հոգեբաններ: Այսօր Հայաստանում չկա ոչ մի կարգին մասնագետ»:

Քահանա Մաիլյանը կարծում է, որ ամեն ինչ սկսվում է ընտանիքների մոդեռնացումից, ու ասում, որ պետք է անել հնարավորը, որպեսզի մեր

ընտանիքները չդառնան եվրոպական: Իսկ առաջին հերթին դպրոցներում պետք է ուժեղացնել քրիստոնեական ուսմունքը:

«Ծնողի և երեխայի մեջ պետք է կապ լինի: Ծնողն ինքը երեխային առաջինը պետք է տանի հոգեբանի մոտ»- համոզված է տեր հայրը: Նա դժգոհեց, որ պետական մակարդակով ոչինչ չի արվում.« Մենք միայն պահանջում ենք եկեղեցուց, սակայն ոչինչ չենք անում ի բարօրություն եկեղեցու»:

Բանախոսները դժգոհեցին նաև ժողովրդի իրազեկման մակարդակից, հատկապես ԶԼՄ- ներից ,որոնք ասում են այն, ինչ ցանկանում է կառավարությունը:

Նրանց խոսքերով` պետական մարմինները, ոստիկանությունը ևս իրենց տեղում չեն ու կարծում են` մեկ — երկուսին բռնելով կարող են հարցին լուծում տալ, մինչդեռ մեկի փոխարեն գալիս է 10 հոգի:

Եկեղեցու սպասավորը վստահ է, որ եթե կապված ես եկեղեցու հետ, ուրեմն կապված ես անվտանգության գոտիով:

Ըստ նրա` 18 տարեկան տղան պետք է բանակում ծառայի և կռվի թուրքի դեմ, այլ ոչ թե ինքնասպանություն գործի:

Ամարյանն էլ որպես առաջադեմ ՀԿ-ի ներկայացուցիչ, հակադարձեց, թե 18 տարեկան տղան ոչ թե պետք է կռվի թուրքի դեմ, այլ պետք է կոփվի, պաշտպանի մեր հողը:

Սակայն մի հարցում երկուսն էլ համամիտ էին .«Ռուսաստանում չեն թողնում տպագրել կամ հեռարձակել այնպիսի տեղեկություններ, որոնք ազդում են ուղեղի վրա, իսկ Հայաստանում փող ես վճարում և անում սրտիդ ուզածը»:

Նրանց կարծիքով`« Ցանկացած մարդու կարելի է կարդալ, էլ ինչու տանել հոգեբուժարան ու սարքել բանջար: Հոգեբուժարանում հիվանդներին չեն բուժում: Զանազան շարժումները հոգեորսության արդյունք է: Եթե ուզում ենք վարակին հաղթել, պետք է իմանալ, թե որտեղ է դրա արմատը»:

Այսօր «Արմատ» ակումբում «Երիտասարդ կենսաբանների ասոցացիա» ՀԿ-ի նախագահ Արսեն Գասպարյանը և ՀԿ-ի անդամ Հովակիմ Զաքարյանը ասացին, որ Նոբելյան մրցանակակիր և 12 աշխարհահռչակ մասնագետներ ժամանելու են Հայաստանում սպասվելիք ժամանակակից գենետիկայի վերաբերյալ սեմինարներին:

Ասուլիսին ընդամենը 4-5 լրագրող էին եկել, և դա հերթական անգամ ապացուցեց վաղուց արդեն իրողություն դարձած այն ցավալի փաստը, որ ինչքան էլ երկրի Վարչապետը գունավոր հեքիաթներ նկարի, գիտությունը մեր երկրում գրեթե ոչ մեկին չի հետաքրքրում: Արսեն Գասպարյանը նշեց, որ կազմակերպությունը 2009թ.-ից է գործում և այսօր արդեն 110 անդամ ունի: Կազմակերպության անդամները հիմնականում երիտասարդ գիտնականներ և ուսանողներ են, ովքեր աշխատում կամ սովորում են կենսագիտության կամ հարակից ոլորտներում:

Կազմակերպությունը նպատակ է հետապնդում զարգացնել կենսաբանությունն ու կենսագիտությունը Հայաստանում:

«Եվրոպայի կենսաքիմիկոսների ասոցացիաների ֆեդերացիայի», «Երիտասարդ կենսաբանների ասոցացիայի» և Երևանի Պետական համալսարանի նախաձեռնությամբ Հայաստանում ժամանակակից գենետիկային նվիրված սեմինար է տեղի ունենալու: Սեմինարի ընթացքում լինելու են դասախոսություններ : Նման դասախոսությունները Եվրոպայում գրեթե ամեն տարի են անցկացվում, և ուրախալի է, որ 2011թ. Հայաստանի երիտասարդ գիտնականները հնարավորություն կունենան հանդիպել Իտալիայից, ԱՄՆ-ից, Ճապոնիայից և այլ երկրներից ժամանած աշխարհահռչակ գիտնականների: Դասախոսությունների շարքը տեղի է ունենալու «Կոնգրես» հյուրանոցում, որը նվիրված է լինելու գենետիկական մուտացիաներին: Թեման շատ արդիական է, քանի որ կապված է քաղցկեղի առաջացման պատճառների հետ:

Զաքարյանը նշեց. քանի որ եզակի առիթ է ու Հայաստան են գալու մեծանուն գիտնականներ, մեր ուսանողները հնարավորություն կունենան մասնակցել այդ միջոցառմանը, լսել դասախոսությունները և շփվել գիտնականների հետ:

Բանախոսը շեշտեց, որ դասախոսությունները բաց չեն լինելու և նրանց մասնակցելու համար երիտասարդները պետք է իրենց աշխատանքները ներկայացնեն: Լավագույն ուսանողները կկարողանան իրենց աշխատանքները ներկայացնել դասախոսության տեսքով:

Երիտասարդ գիտնականներին աջակցելու համար Արսեն Գասպարյանը Հանրային խորհրդին, նախագահին և վարչապետին պատրաստվում է առաջարկներ ներկայացնել, որի համաձայն, գիտաշխատողների առնվազն 30%-ը պետք

Է մինչև 35 տարեկան երիտասարդները լինել: Բանախոսը նաև համաձայնվեց այն մտքի հետ, որ Հայաստանում գիտությունը ծերանում է,քանի որ երիտասարդ գիտնականներին գործի չեն ընդունում: Գիտաշխատողները այսօր մոտ 20.000 դրամ են ստանում և պարզ է, որ այդ չնչին գումարով նույնիսկ գոյատևել չեն կարող: ԳԱԱ-ում կան գիտաշխատողներ, ովքեր 12,000 դրամ են ստանում:

« Կառավարությունը երիտասարդ գիտնականներին մաքսիմում 28,000 դրամ է գնահատում»,- ասաց Զաքարյանը:

Բժիշկի աշխատանքի նկատմամբ երախտագիտությունը հատուկ է մեր ժողովրդին

Ճիշտ է, շուկայական հարաբերությունները շատ բան փոխեցին մեր կյանքում, բայց կան արժեքներ որոնք դեռ չեն կորսվել.

Բժիշկ ստոմատոլոգ «Ամիրդովլաթ Ամասիացի» բժշկական ինստիտուտի ստոմոտոլոգիական ֆակուլտետի վիրաբուժական ստոմոտոլոգիայի ամբիոնի դասախոս Համլետ Կարապետյանի մասին գրում են նրա հիվանդները.

«Զարմանքի խոր դրսևորումն ինձ չի լքում, երբ բժշկելու պրոցեսում տեսնում եմ Համլետ Սարգիսովիչի ինքնազուսպ, կարգապահ ու քրտնաջան առօրյան։ Այս երիտասարդն անթաքույց ջանասիրությամբ ու անսպառ էներգիայով է վարակում իր շրջապատի մարդկանց։ Բժիշկներ շատ կան, մարդիկ էլ ` անթիվ ,անհամար ,բայց նրա մարդկային ու մասնագիտական որակն նրա մարդկային կերպի անխոս վկան են : Շնորհակալություն բժիշկ, որ դուք կաք» -, ասում է Արա Մխոյանը։

Յուրա Գաբրիելյանը բժիշկ Կարապետյանին գիտի վաղուց և ասում է, որ դրական կարծիք ձևավորվել է ծանոթության առաջին իսկ օրից. «Խելացի մարդու, գիտելիքներով հարուստ բժշկի ու հպարտ քաղաքացու կեցվածքը չէր կարող չկողմնորոշել դեպի նրա ինքնատիպ անձը:Լինելով մասնագիտությամբ ատամնաբույժ նա հիանալի տիրապետում է ընդհանուր բժշկությանը, թերապիայի կլինիկային, ինչը նրան հնարավորություն է տալիս բժշկական օգնություն ցուցաբերելու նաև շրջապատի բնակիչներին»։

Նաիրա Մովսիսյանը արվեստագետ է. «Ես ձեռք բերեցի ոչ միայն լավագույն բժիշկ, լավագույն մասնագետ, որն ապահովվում է իմ հիանալի ժպիտը և առողջ ատամնաշարը, թե բեմում, թե առօրյա կյանքում` ինձ հնարավորություն տալով չընկճվել, այլև ճանաչեցի հրաշալի մի անձի, որը ոչ միայն իր գործին է քաջագիտակ, այլև ունի բացառիկ հետաքրքրություն մտավոր կյանքի և արվեստի նկատմամբ։ Մեր օրերում գնալով ավելի հազվադեպ են հանդիպում մարդիկ և որոնք մեզ`արվեստագետներիս հավատ և հույս են ներշնչում, որ դեռ կան արվեստն ու գեղեցիկը գնահատողներ»:

Դպրոցին առնչվող youtube-ում հայտնված վերջին երկու տեսահոլովակների մասին այսօր խոսել են «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Անահիտ Բախշյանը և հոգեբան Ռուբեն Պողոսյանը: Նրանք քննարկեցին մանկավարժի դերը և աշակերտ -մանկավարժ հարաբերության առանցքային խնդիրները : Երկարամյա մանկավարժական փորձ ունեցող Անահիտ Բախշյանը այն կարծիքին է, թե հատկապես մանկավարժության մեջ շոշափելի էայս բանաձևը` եթե սեր ես տալիս՝ սեր ես ստանում, եթե բռնություն ես կիրառում՝ ստանում ես քաղաքացիներ, որոնք հասարակության համար դառնում են պատուհասներ։ Պետք է պաշտպանել երեխայի արժանապատվությունը և նրա հետ համագործակցել որպես գործընկեր։ Մանկավարժի հմտությունը կայանում է նրանում, որ ներթափանցի երեխայի հոգու խորքը: Պետք է բացահայտել յուրաքանչյուր երեխային յուրովի: Երեխան պետք է լինի սիրված, պաշտպանված, ընդունված, հոգատարությամբ շրջապատված:

Սերունդն է հասարակության հայելին: Հասարակություն, որտեղ գերակշռում է բռնությունը, նյութականը, կեղծիքը: Ըստ նրա` դպրոցում պետք է աշխատեն մանկավարժներ, ովքեր առաջին հերթին երեխայի արժանապատվությունն են գնահատում և երբեք չեն փորձում այն նսեմացնել:

Անահիտ Բախշյանի խոսքով` խորհրդային մանկավարժությունը և այսօրվա մանկավարժությունը շատ են տարբերվում իրարից, անգամ իրարամերժ են:

Ըստ պարոն Պողոսյանի` ուսուցիչը մարդ է, ով դաստիարակում ու կրթում է: Գիտելիք կարելի է ձեռքբերել,այնինչ մարդուն պետք է դաստիարակել: Դպրոցը մանկավարժի համար պետք է լինի մի լաբորատորիա, որտեղ նա պետք է ստեղծագործի: Մանկավարժը պետք է ռենտգեն աչք ունենա, որպեսզի կարողանա հասկանալ երեխայի ներաշխարհը , պետք է լինի նրա համար խորհրդատու և փորձի լուծել նրա խնդիրները: Չի կարելի ստեղծել մրցակցություն: Երեխային պետք է ընդունել այնպիսին, ինչպիսին նա կա: Սակայն չպետք է մոռանալ այն մասին, որ առաջին պատասխանատուն տնօրենն է: Նա է որոշում ինչպիսի կադրեր ընդունել: Իսկ այսօր տնօրենը մի մարդ է, ով ձեռնտու է ինչ- որ մի իշխանության: Պետք չէ փնտրել մեղադրյալի աթոռ և անմիջապես գնալ կտրուկ քայլերի:

Բախշյանը մեղադրում է Մանկավարժական համալսարանին։ Նա կարծում է, որ Մանկավարժական համալսարանը պետք է փակվի:

Իսկ հարցին` թե համալսարանի իրավաբանն արդյո՞ք իրավաբան է, տիկին Բաշխյանն ասաց .« իսկ մեր պետությունը պետությո՞ւն է, համակարգային խնդիրներ են, ինչպիսին համակարգն է, այնպիսին մանկավարժությունն է , կրթությունն է, իրավաբանությունն է …»:

«Արա Աբրահամյանը պարտավոր չէ… Արա Աբրահամյանը մեկն է այն բազմաթիվ հայերից, ովքեր համախոհների հետ հասարակական կազմակերպություն են ստեղծել՝ պարտավոր չլինելով ինչ որ բան անել»,- նման արտահայտություններ ՌՀՄ նախագահն արդեն մեկ անգամ չէ, որ կրկնում է, սակայն ոչ ոք, ըստ էության, չի տեսնում, թե ինչ է իրականում թաքնված «պարտավոր չէ» -ի հետևում:

Արա Աբրահամյանը օրեցօր ավելի է շեշտում իր որևէ բան անելու «պարտավոր չլինելը», որովհետև նա իրականում այլևս ի վիճակի չէ որևէ բան անել… քանի որ արդեն գրեթե սնանկ է: Իհարկե՝ իր չափանիշներով։

Արդեն բավականին ժամանակ կարելի է նկատել, որ Արա Աբրահամյանի անվան տակ, «բարեգործությունների» հետևում ուրիշ մարդիկ են, տարբեր մրցանակաբաշխությունների ժամանակ տրվող մրցանակների գումարը ոչ թե Աբրահամյանի գրպանից է դուրս գալիս, այլ ՌԴ-ի մյուս մեծահարուստների, պարզապես Ռուսաստանի Հայերի միության, Հայկական համաշխարհային կոնգրեսի նախագահը կարողանում է այնպես անել, որ իր անունը շեշտվի, իսկ գումար տվողը մնում է ստվերում:

Աբրահամյանի ֆինանսական դրության հետևանք կարելի է համարել, որ նախկին «Մանկական աշխարհ» հանրախանութի տեղում սկսված շինարարությունը ձգվեց արդեն որերորդ տարին և ավարտվեց նրանով, որ նա ստիպված եղավ այն վաճառել ՌԴ մեկ այլ մեծահարուստի` Սամվել Կարապետյանին:

Երևանցիներն արդեն հույսները կտրել էին, որ այդ շինության դռները երբևէ կբացվեն, բայց հիմա կարելի է վստահ լինել, որ շուտով մայրաքաղաքի սրտում գտնվող շենքը վերջապես ավարտուն տեսքի կբերվի, քանի որ Կալուգայի Սամոն, ի տարբերություն, Աբրահամյանի, ֆինանսական լուրջ ճեղքվածք չունի։

Իհարկե, պետք չէ առանձնապես մտահոգվել Արա Աբրահամյանի ֆինանսական վիճակով, ֆինանսական դժվարությունները դեռ չի նշանակում, թե նրան արդեն կարելի է դասել աղքատների շարքը. հնարավոր է, որ Աբրահամյանը ժամանակի հետ դուրս թռնի Ռուսաստանի մեծահարուստների շարքերից, սակայն ասել, թե նա տեղ կզբաղեցնի շարքային ռուսաստանաբնակների ցանկում, իրական չէ:

«Նաիրի» բժշկական կենտրոնի աշխատողները հայտնվել են ծանր կացության մեջ: Նախկին «Լեչկոմիսիայի» հիվանդանոցը, որի սեփականատերը Առողջապահության նախարար Հարություն Քուշկյանն է, Հայաստանում ամենաէլիտար հիվանդանոցի համարումն ունի: Հավանաբար, հենց այդ համարումն նպաստել է կենտրոնի անձնակազմի` անհեթեթ վիճակում հայտնվելուն:

Բանն այն է, որ «Նաիրի» բժշկական կենտրոնի աշխատակիցներն այսօր երեկոյան Արամ Խաչատրյան համերգասրահում ներկա կլինեն ` իտալացի երգիչ Ալ Բանոյի համերգին, վճարելով 50 հազար դրամ: Ալ Բանոն համաձայնվել է համերգ տալ Հայաստանում` ողջ հասույթը նվիրելով քաղցկեղով հիվանդ երեխաների «Նվիրիր կյանք» անունը կրող բարեգործական հիմնադրամին:

«Նաիրի» բժշկական կենտրոնի աշխատողները վատ վիճակում են հայտնվել ոչ թե Ալ Բանոյի համերգի, այլ այն պատճառով, որ նրանց պարտադրվել է բարեգործական համերգին մասնակցել` տոմսերի համար վճարելով սահմանված 50 հազար դրամը: Այս պարտադրանքի հարցում, հավանաբար, որոշակի դեր է խաղացել այն, որ համերգն անցնում է ՀՀ նախագահի առաջին տիկին Ռիտա Սարգսյանի բարձր հովանու ներքո:

Դժվար է ասել` առաջին տիկինը տեղյա՞կ է պարտադրանքից: Հնարավոր է, հաշվի առնելով, որ համերգն անցնում է նախագահի տիկնոջ հովանավորությամբ, նախարարի մակարդակով է կարգադրվել իրացնել տոմսերը։ Մանավանդ որ, գումարը ոլորտից դուրս չի գալու, իսկ գուցե Քուշկյանին իջեցված հրահանգի պատճառո՞վ են տուժել նրա աշխատողները:

Ինչևէ, եթե մեր բժիշկները մի քիչ վճարունակ լինեին, կարող էին, թերևս, միայն ափսոսալ ոչ թե գումարը, այլ, որ համերգը հերթական «դուրսգրված» երգչին է մատուցում ։
Լ. Ե.

Գեղարքունիքի մարզը «շահել» է ՄԱԿ-ի ծրագրերից մեկը, ըստ որի՝ Գեղարքունիքի մարզի դպրոցների առաջինից — չորրորդ դասարանցիներին չորս տարի անընդմեջ, իբրև թե անվճար` օրը մեկ անգամ ճաշելու համար սնունդ է հատկացվում:

Սակայն ծրագիրն իրագործելու ճանապարհին բացահայտվում է, որ ծրագրի մեծ մասը պետք է իրականացվի ծնողների կողմից ու նրանց հաշվին:

Ըստ մեր ունեցած տեղեկությունների՝ ՄԱԿ-ի կողմից տրամադրվել է ալյուր, ոլոռ և ձեթ, որոնց մեծ մասը, երբ տեղ է հասել, պարզվել է, որ այլևս պիտանի չէ օգտագործման համար:

Սակայն դպրոցի տնօրեններին հրահանգված է ամեն կերպ կոծկել այդ փաստը, և այժմ ծնողներին փորձում են պարտադրել գումար հավաքել` անհրաժեշտ մթերքներ, սպասք և անգամ կաթսաներ գնելու համար:

Որևէ մեկը հաշվի չի առնում, որ դպրոցների մեծ մասը չունեն տարրական պայմաններ այդ ամենը կազմակերպելու համար:

Ըստ այդ ծրագրի՝ տեղում պետք է թխել հաց և բաժանել երեխաներին։ Երևի թե որևէ մեկին չի էլ հետաքրքրում, արդյոք անորակ ալյուրով թխված հացը անհրաժե՞շտ է նրանց, դրա փոխարեն նրանցից պահանջում են ապահովել անգամ հաց թխելու վառարանները:

Որոշ դպրոցներում արդեն սկսել են իրականացնել ծրագիրը։ Սակայն կան դպրոցներ, որտեղ անհամաձայնություններ են առաջացել դպրոցի տնօրինության և ծնողների միջև:

Վերնիսաժը եւ կենդանիների շուկան Երեւանի կազմակերպված առեւտրի այն վայրերն են, որտեղ ՀԴՄ ունենալ չի պահանջվում։ Եւ իրոք, ասենք, մարդն իր համար փորագրում է եւ իր ձեռքի գործը մի քանի կոպեկով վաճառում է. ի՞նչ ՀԴՄ։ Իհարկե, տարածքը «նայողներին» նկարիչներն ու արծաթագործները փող տալիս են`սեղանիկից օրը 500 դրամ։

Նրանց եկամուտի հիմնական աղբյուրը տուրիստներն են, եւ, հատկապես հայրենասեր սփյուռքահայերը։ Նրանք են «Մասիսների», կավե նուռի, «սատանի քարից» պատրաստված խաչքարերի հիմնական սպառողն ու սիրահարը։ Սեղանիկների արանքով տուրիստն անցնում է կրիայի արագությամբ, որովհետեւ հայրենիքի խորհրդանիշներին նայելուց բացի անընդհատ ստիպված է աչքը ոտքի տակ գցել։ Եթե ոչ՝ անմիջապես պատժվում է` բերանքսիվայր ընկնելով քարուքանդ ասֆալտին։ Եթե առեւտուր անելուց հետո է ընկնում, արծաթագործները վազում են եւ առաջին օգնություն են ցուցաբերում սփյուռքահայ բարեկամին։ Եթե ոչ՝ թարախ հայացքով հետեւում են, թե ոնց է վերջինս ոտքի կանգնում, տնքտնքալով ու Վերնիսաժի տերերին ու էս քաղաքն անիծելով` շարունակում ճանապարհը։ «Պատահել է, որ ընկել ոտ ու ձեռ են ջարդել, գլուխն են գետին խփել, — ասում է Արմեն անունով վերավաճառողը, — մի անգամ մի պարսկահայ տատիկ ընկավ ու վեր կենալով ասաց՝ ես պարսկահայ չեմ, պարսկահավ եմ, գետնին չեմ նայում»։

Մերոնք՝ երեւանյան անտերության սովոր, ավելի զգոն են եւ հազվադեպ են վայր ընկնում։ «Էդքան փող են աշխատում ստեղ, դժվա՞ր ա, տարածքը մի քիչ բարեկարգեն, ամոթ ա, չէ՞, վերնիսաժը մեր դեմքն ա», — ասում է անցորդներից Մարինե Բաղրամյանը՝ ցույց տալով նախկին շատրվանի փոխարեն վեր խոյացող ժանգոտ մետաղակույտը։ Եվրոպական բոլոր քաղաքներում էլ կան մեր Վերնիսաժի նման տեղեր։ Դրանք սովորական փողոցներ չեն, այլ տվյալ քաղաքի ոգու, բարքերի, մշակույթի «խտացումներ», որոնց նկատմամբ հաճախ հատուկ մոտեցում կա։ Օրինակ, մի տարի առաջ Մոսկվայի փիս քաղաքագլուխ Լուժկովը քշեց Արբատից փողոցային նկարիչներին, բուկինիստներին եւ երաժիշտներին։

Հետագայում նրանց վերադարձնելու համար նկարչական 60 ստենդ եւ սեղանիկներ տեղադրեցին հին Արբատում՝ գիտակցելով, որ այն մայրաքաղաքի գլխավոր տուրիստական վայրն է։ Մեր Վերնիսաժում առայժմ միայն նոր սրճարաններ են տեղադրվում Կոկա-կոլայի ձրի զոնթիկներով, ձեթի եւ էժանագին պեռաժկու հոտով։ Ի դեպ, այդ սրճարանների պլաստմասսայե աթոռները այստեղ թափառող տարեց մարդկանց համար հաճախ զուգարանի դեր են կատարում։ Հնարամիտ տատիկներն ու պապիկները նստում են այդ աթոռներին, հագեցնում բնական պահանջը եւ արագ հեռանում։ Մատուցողները չեն էլ հասցնում նկատել նրանց աթոռների տակից թափվող հեղուկը։ Ամառը միզողներից մեկին «բռնացրի» այդ գործի վրա։ Նա հրճվեց՝ իր «շուստրիությունից» գոհ. «Լավ եմ անում, աղջիկ ջան, թող տուալետ սարքեն։ Չեն սարքում, ես էլ սենց կանեմ»։ Վերնիսաժի տարածքի վարձակալ «Նավասարդյան» ՍՊԸ –ի գործադիր տնօրեն Կարեն Պապիկյանը հարցերիս պատասխանելիս միեւնույն բառերը կրկնում է տարբեր հերթականությամբ. «Քաղաքապետարանի ծրագիրը կա։ Մյուս տարի վերնիսաժը վերանորոգվելու է, շատ գեղեցիկ ձեւով, էդ ծրագիրը կա, էսքիզը կա, վերանորոգվելու է, շատ գեղեցիկ»: «Հնարավոր չէ՞ր էսքան ժամանակ բարեկարգել», — հարցնում եմ: Պատասխան. «Չէ, դա հատուկ ծրագիր է»: «Քանի՞ մարդ պետք է դեռ ոտքը ջարդի»։ «Եթե անցել է 15 տարի, տունը պետք է նորոգվի՞, թե ՞ չէ»: «Ի՞նչն է պատճառը, որ չեք բարեկարգել մինչեւ հիմա։ Եկամուտնե՞րն են քիչ»: «Ծրագիրը կա, սպասում ենք՝ տարին բացվի, սարքում ենք շատ գեղեցիկ տեղ, թազա ծաղիկներով, վարդերով, բաներով, Պուշկինի այգուց գեղեցիկ է լինելու»: Կարեն Պապիկյանի խիստ հայկական լավատեսությանը չհավատացինք եւ պարզաբանումների համար դիմեցինք քաղաքապետարանի լրատվական վարչության պետ Անժելա Մարտիրոսյանին։ Նա խորհուրդ տվեց Վերնիսաժի հետ կապված հարցերով դիմել Երեւանի գլխավոր ճարտարապետ Սամվել Դանիելյանին, որը, ինչպես հայտնի է, խրոնիկական հեռախոսաֆոբիա ունի։ Նա այս անգամ էլ չարձագանքեց զանգերին, եւ Անժելա Մարտիրոսյանը խոստացավ նրա հետ հանդիպում կազմակերպել մյուս շաբաթ։

Սյուզան Սիմոնյան

ԿԳ նախարարության հատուկ կրթության բաժինը հատուկ վերաբերմունքի կարիք ուներ։ Կառույցի արդեն նախկին ղեկավար Նուրիջան Մանուկյանը ոչ միայն չէր տիրապետում իրավիճակին, այլև իր անհեթեթ քայլերով, ավելի ճիշտ քայլեր չանելով` ավելի էր խճճում իրադրությունը։

Իրոք, բարդ ու բազմաթիվ խնդիրներով լեցուն կրթական համակարգը, նամանավանդ հատուկ դպրոցներում տեղի ունեցած վերջին սկանդալային դեպքերից ու խայտառակ բացահայտումներից հետո թոշակի տարիքի հասած ղեկավարի ուսերին թողնելը ոչ միայն ճիշտ չէր, այլև անթույլատրելի էր։

ԿԳ –ում դա բացատրում էին քաղծառայողի կարգավիճակով, ասել կուզի` չինովնիկն իր գործը անում է, թե ոչ, ձրի աշխատավարձ պիտի ստանա ու հայկական մենթալիտետի համաձայն` ձգի մինչև ժամկետի ավարտը, սակայն սա այլ խոսակցության թեմա է։

Այս պահին Մանուկյանն արդեն թոշակառու է, և խնդիրն այլ է. մեր ունեցած տեղեկությամբ` նրա փոխարեն պաշտոնը ստանձնել է Կարինե Ալեքսանյանը։

Արդեն ասացինք, որ հատուկ կրթության ոլորտը միշտ էլ հատուկ ուշադրության կարիք է ունեցել. Մանուկյանին թոշակի ուղարկելուց հետո, տրամաբանական էր, որ նրա տեղը կզբաղեցնի երիտասարդ, գործունյա, ոլորտին տիրապետող մեկը։

Երեկ ԿԳ –ից մեզ ասացին, որ հանրակրթության վարչությունը կառուցվածքային փոփոխության է ենթարկվել։ Ներկայումս նախադպրոցական բաժինը համակարգում է Իդա Սարգսյանը, իսկ դպրոցականը` որի մեջ ներառել են նաև հատուկ կրթությունը` Կարինե Ալեքսանյանը։

Վերջինս նախկին ուսուցիչ է,սակայն մեր ունեցած տվյալներով` ոչ սովորական. նա նախարար Աշոտյանի ուսուցիչն է եղել։

Մրցույթը, որը պիտի որոշի այս պաշտոնը զբաղեցնողին, դեռ չի հայտարարվել և հայտնի էլ չէ, թե երբ է կայանալու։

«Քանի՞ տարեկան է տիկին Ալեքսանյանը» հարցին ԿԳ-ի հասարակայնության հետ կապերի և լրատվության վարչության պետ Արթուր Բաղդասարյանը կատակեց. «Մի՞թե կնոջ տարիքը հարցնում են»։

13-րդ երաժշտական հատուկ դպրոցի տնօրեն Սամվել Երանյանը լավ երգում է: Այդ պատճառով դաշնակցական ընկերները նրա մականունը Սմբուլ են դրել: Բայց այն, թե ինչ կատարվում է դպրոցում, հազիվ թե կապ ունի երգ-երաժշտության, ներդաշնակ կրթության, ըստ ամենայնի, նաև ՀՅԴ-ական տնօրեն Սմբուլի հետ:

Մայիսի 13-ին գլխուղեղի ցնցումով Երևանի «Սուրբ Աստվածամայր» բժշկական կենտրոն էր տեղափոխվել 13-րդ գիշերօթիկ դպրոցի 5-րդ դասարանի աշակերտուհի Անի Ավագյանը: Ճակատին հասցված հարվածից աղջիկը մասնակիորեն կորցրել էր հիշողությունը և մորը չէր ճանաչում։ Հիվանդանոցից դուրս գրվելիս աղջիկն ինձ պատմեց, որ դպրոցի փոխտնօրեն «ընկեր Վարդերեսյանն» է իրեն «խփել»՝ թևից կոպտորեն քաշել և գլուխը հարվածել պատին: Փոխտնօրեն Նարինե Վարդերեսյանը կտրականապես ժխտեց սա: Ասաց, որ երեխան, հավանաբար, դասարանցիների հետ խաղալիս վայր է ընկել և վնասել է ճակատը։ Անիի ծնողները դիմեցին ոստիկանություն։ Երբ քննիչները հարցեր էին տալիս երեխային իր հետ կատարվածի մասին, նա չէր պատասխանում, պարփակվում էր իր մեջ։ Անգամ հոգեբանը չօգնեց։ Նրա հետ Անին մի անգամ խոսեց, հետո հրաժարվեց հանդիպել: Աղջիկը Վարդերեսյանի անունը լսելիս սարսափ և սթրես էր ապրում, իսկ կարմիր գույնից վեր էր թռչում։ Ծեծի օրը Վարդերեսյանը կարմիր շորով էր։ Ոստիկանները գնացին-եկան, և մի քանի ամսից գործը փակեցին։

Երևի այլևս չէինք անդրադառնա այս պատմությանը, եթե անսպասելի արձագանք չստանայինք 13-րդ հատուկ դպրոցի նախկին ուսուցչուհի Արմենուհի Ղազարյանից, որը մինչ այդ 10 տարի դասավանդել է Չարենցի անվան դպրոցում: Նա պատմեց, որ 13-րդ հատուկ դպրոցում 10 ամիս աշխատելով` ականատես է եղել երեխաների խոշտանգումներին, ուսուցիչների տգիտությանը, անառողջ բարքերին և այլ հանցավոր երևույթների։ Մի քանի անգամ փորձել է բողոքել: Մի անգամ նույնիսկ դասասենյակներից մեկում ցուցանակ է կպցրել` վրան փոխտնօրեն Վարդերեսյանի տառասխալները` «մայտան, հույթ, հույր»: «Ես էդ բառերը գրեցի և սև գիծ քաշեցի վրայից: Դրանք փոխտնօրենը հաճախ էր օգտագործում, բայց ոչ մի բանասեր չէր ուղղում նրան: Բա~ որ մի անգամ ասաց` «Գիքորի անեկդոտի նման»: Բացատրեցի, որ Գիքորը անեկդոտ չէ», — պատմում է հայոց լեզվի մասնագետ, ըմբոստ ուսուցչուհի Արմենուհի Ղազարյանը: Այս վարքի միակ արդյունքն այն եղավ, որ տնօրեն Երանյանը հրաժարվեց երկարացնել նրա պայմանագիրը` համարելով, որ քաղաքի լավագույն կրթօջախներից մեկում` Չարենցի դպրոցում աշխատած մասնագետը չունի հատուկ դպրոցի դաստիարակից պահանջվող գիտելիք: Իրական պատճառը, ըստ մանկավարժի, «կլյաուզնիկի» և վտանգավոր մարդու համբավն էր, որ ինքը ձեռք էր բերել անմարդկային պատիժների և տգիտության դեմ պայքարելիս: «Մի ցերեկային դաստիարակ ունենք` Մուշեղյան Մարիամ: Բուֆետի շեֆի բարեկամուհին է: Նա կարող էր երեխային 4 ժամ կանգնեցնել մի ոտքի վրա: Մի երեխա կար, երբ որ գրիչ տվեցի, որ տնայինները գրի, տեսնեմ` ձեռքերն ամբողջ արյունի մեջ կորած են: Հետո ինքս ականատես եղա, թե ոնց էր Մուշեղյան Մարիամը քանոնի հարվածներով երեխայի ձեռքերը ծակում»: Ոչ միայն ձեռքերը, այլև լեզուն են ծակում, երբ երեխաները շատ են խոսում դասի ժամանակ: Ինքը`փոխտնօրեն Վարդերեսյանը, ծեծի իր մեթոդն ունի: Քանի որ փոքրամարմին է և կարճահասակ, ֆիզիկական միջամտության ժամանակ զոռ է տալիս ոտքերին: «Ես ինքս եմ տեսել, թե ոնց ա քաշում, ոտերով խփում երեխեքին»: Պատիժների ձևերից էր նաև զուգարան չթողնելը: Մի անգամ տղաներից մեկին այնքան երկար են ստիպել բնական կարիքը զսպել, որ նա միզել է անմիջապես դասարանում: «Ես փորձել եմ ներս մտնել, Մուշեղյանը չէր թողնում: Զանգել եմ ծնողին, ասել եմ`երեխային շոր բեր», — պատմում է Արմենուհի Ղազարյանը: Վախը մանկավարժական գլխավոր մեթոդն է: «Մի հատ ձայն ենք լսել, կգամ, կսատկացնեմ»,- հաճախ ասել է փոխտնօրեն Վարդերեսյանի ընկերուհին` Մարիամ Մուշեղյանը և դասի ժամանակ բարձրացել ընկերուհու կաբինետ` սուրճ խմելու: Արմենուհի Ղազարյանը հաճախ է ընդվզել, բայց տնօրեն Սամվել Երանյանին ուղղակի հնարավոր չէր հանդիպել: Դաշնակցության գործերով տարված` նա հաճախ է բացակայում դպրոցից: «Ես տնօրենին մեկ ինձ ընդունելու պահին եմ տեսել, մեկ ազատելու, երբ ասացի, որ բողոքելու եմ»: Ծնողները հազվադեպ են դժգոհություն հայտնել: Նրանք հիմնականում անապահով խավից են և գոհ են արդեն իսկ նրանով, որ երեխան հատուկ դպրոցում սնվում է և տանիք ունի: Ով էլ որոշել է այնուամենայնիվ պաշտպանել զավակին, ուղղակի վերցրել է փաստաթղթերը, և ինչպես Անի Ավագյանի մայրը` Հասմիկ Ավագյանը, տարել է ուրիշ դպրոց:

Սյուզան Սիմոնյան