Արդեն ակնհայտ է, որ ՀԱԿ-ի կողմից քաղբանտարկյալ ճանաչված գոնե երեք անձ վաղը ազատության մեջ չեն լինի: Սա կարող է ֆորմալ պատճառ լինել, որպեսզի հանրահավաքում հայտարարվի, որ ընդդիմության երրորդ պահանջն ամբողջովին կատարված չէ, հետևաբար` երկխոսության նախադրյալները բացակայում են:

Սակայն քաղաքական դրդապատճառներով ձերբակալված Սարգիս Հացպանյանն ու Մուրադ Բոջոլյանն այսօր նամակներ են հասցեագրել ՀԱԿ ղեկավարությանը` նպատակ ունենալով կանխել իրադարձությունների նման ընթացքը:

Մուրադ Բոջոլյանը հիշեցնում է, որ շուտով լրանում է իր անազատության վերջնաժամկետը՝ նշելով, որ չէր ցանկանա՝ այդ փաստը խոչընդոտեր իշխանության ու ՀԱԿ-ի հնարավոր երկխոսությանը:

Սարգիս Հացպանյանն իր նամակում կոչ է անում երկխոսություն սկսել իշխանության հետ՝ օգտվելով շարժման «այսօր առկա ուժային և դիրքային հզոր առավելությունից»: «Գտնում եմ, որ եզակի այդ հնարավորությունը չի կարելի կորցնել, և ինձ ազատ չարձակելը չի կարող դրան խանգարող պատճառ հանդիսանալ: Վստահ եմ, որ նման պատասխանատու պահին այս դիրքորոշմամբ շատ ավելի մեծ նպաստ եմ բերում վերջնական հաղթանակին և արագացնում եմ այն, ուստի պահանջում եմ հարգել իմ այս խնդրանքը»,- գրում է նա:

Անկախ այն հանգամանքից, թե մեզանից յուրաքանչյուրն ինչպես է վերաբերվում այս երկու գործիչներին, գործունեությանը` նրանց այսօրվա հրապարակային քայլը միայն հարգանքի և ակնածանքի է արժանի: Նույնիսկ անազատության մեջ նրանք վերացրեցին այն փոքր խոչընդոտը, որն առնվազն բարոյական հարթության մեջ կարող էր ի չիք դարձնել իշխանություն-ընդդիմություն երկխոսության հնարավորությունը:

Հացպանյանի և Բոջոլյանի քայլը որքան բարոյական է, այնքան էլ` պարտավորեցնող: Պարտավորեցնող է քաղաքական առաջնորդների, իշխանության և ընդդիմության առանցքային դերակատարների համար: Եթե մարդիկ` իրենց անազատության գնով, պատրաստ են նպաստել երկխոսությանը, համաձայնությանը, քաղաքական այրերը պարտավոր են մի կողմ թողնել իրենց ամբիցիաները, շահերը և միասնական ուժերով ձևավորել այն օրակարգը, որ երկիրը դուրս կբերի ճգնաժամից:

Հույս ունենանք, որ անազատության մեջ գտնվող մարդկանց ուղերձը հենց այդպես էլ կգնահատվի: Ուղերձը չպետք է դառնա սոսկ արժեվորման կամ հիացմունքի առիթ, այլ պետք է խթանի ռացիոնալ վարքագիծն այն մարդկանց, որոնց կեցվածքից ու հարաբերություններից էլ կախված են մեր երկրի կայունությունն ու զարգացումը, քաղաքական համակարգի հեռանկարը:

Այսօր մենք տոնում ենք Հանրապետության օրը:

Միշտ այն կարծիքին եմ եղել, որ օրվա խորհուրդը և տոնի անվանումն իրար չեն համապատասխանում:

Դարեր շարունակ Հայաստանը զրկված է եղել անկախությունից, և մայիսի 28-ն ավելի շուտ անկախության վերականգնման օր է: Նոր Հանրապետության կառավարման ձևը, ժողովրդավարական ու ընտրական ինստիտուտների նշանակությունն այդ պարագայում երկրորդական նշանակություն են ունեցել:

Առաջին Հանրապետությունն, ըստ էության, ծնունդ  է մեզանից դուրս՝ աշխարհաքաղաքական և տարածաշրջանային գործոնների: Ընդամենը երկու և կես տարվա պատմություն ունեցած Հանրապետության վախճանը նույնպես առավելապես հետևանք է արտաքին գործոնների:

Այս հանգամանքն, իհարկե, չի նշանակում, որ մեր ժողովուրդն արժանի չէր անկախությանը, կամ որ՝ Առաջին Հանարապետության էլիտան պատասախանատու չէ անկախության կորստի համար:

Սարդրապատի, Բաշ Ապարանի, Ղարաքիլիսայի ճակատամարտերը ցույց տվեցին, որ մեր ժողովուրդն ունի ազատության, անկախության ձգտում: Ընդ որում, այդ ճակատամարտերը կանխորոշեցին ոչ միայն Հանրապետության ծնունդը, այլ՝ նաև ապահովեցին մեր ժողովրդի անվտանգությունը, սեփական հողի վրա ապրելու նրա իրավունքը: Պատահական չէ, որ Մայիսի 28-ն ավելի շատ ասոցացվում է ոչ թե անկախության, այլ հենց՝ Սարդարապատի, մյուս ճակատամարտերի հետ:

Առաջին Հանրապետության պատմությունը չափազանց հակասական է. Երազանքներ ունեցող, բայց անկախությանն անպատրաստ էլիտա, Մեծ Հայաստանին ձգտող, սակայն իրական հայրենիքի արժեքը չգնահատող քաղաքականություն, բազմաթիվ ներքին և արտաքին պրոբլեմներ, որոնք չարժանացան համակարգային լուծման՝ օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ գործոնների պատճառով:

Առաջին Հանրապետության ծնունդն արգասիք է տասնամյակների ազգային-ազատագրական պայքարի, Առաջին Հանրապետության վախճանը հետևանք է հայ ավանդական քաղաքական մտքի սնանկության:

Ազգային մաքսիմալիզմը, որը բնորոշ էր դաշնակցական էլիտային՝ ոչ մի կապ չուներ Առաջին Հանրապետության առջև ծառացած մարտահրավերների հետ:

Իրական հայրենիքի ներքին խնդիրները լուծելու փոխարեն՝ Առաջին հանարապետության հիմնադիրները հետապնդեցին Ազատ, Անկախ Միացյալ Հայաստան ստեղծելու միանգամայն անիրատեսական ծրագիրը: Արդյունքն այն էր, որ նրանք Առաջին Հանրապետության փլատակների վրա խմում էին Սևրի ոչինչ չասող պայմանագրի կենացը:

Այնուամնենայնիվ, Առաջին Հանրապետությունը մեր ազգային երազանքի կարևոր հանգրվանն էր, կառավարման համեմատաբար ժողովրդավարական մոդելի կրող:

Եթե չլինեին մեր ժողովրդի ազատության ձգտումը, հերոսական պայքարը, Առաջին Հանարապետությունը, չէին լինի նաև Երկրորդ և Երրորդ Հանրապետությունները, այսօրվա Հայաստանը:

Մաիսի 28-ն արժևորման և խորհելու օր է, դասեր քաղելու և անցյալին նայելու կարևոր մի ամսաթիվ:

Թբիլիսիի Մարջանիշվիլիի անվան թատրոնում տեղի ունեցող միջոցառման ժամանակ երեք երիտասարդներ  շոկոլադ են նետել Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլու վրա։

Դեպքի վայրում ձերբակալվել են Վախթանգ Մայսուրաձեն, Գիորգի Լապիաշվիլին և Դավիթ Փաթսաթիան: Վրացական լրատվամիջոցները գրում են, որ վերջիններս կենթարկվեն վարչական կալանքի և կտուգանեվեն  400 լարիով:

Reuters գործակալությունը տեղեկացնում է, որ ԱՄՆ պետդեպարտամենտի  մամլո քարտուղար Մարկ Թոները հայտարարել է, որ  Վրաստանի իշխանությունները պետք է հետաքննեն մի քանի օր առաջ Թբիլիսիում տեղի ունեցած ընդդիմության ցույցի դեպքերը և հարգեն իրենց քաղաքացիների՝ խոսքի ազատ արտահայտման իրավունքը։

Թոները կոչ է արել  Վրաստանի կառավարությանը անհապաղ քննել վերջին օրերին տեղի ունեցած դեպքերը ։

Վրաստանի իշխանություններն ավելի վաղ հայտարարել էին, որ հինգշաբթի գիշերը ընդդիմության ցույցը ցրելու ժամանակ զոհվել է երկու ոստիկան։ Մինչդեռ ընդդիմության տվյալներով՝ զոհերի թիվն ավելի շատ է եղել, քան հաղորդում են իշխանությունները։

«Իշխանությունները գնում են քաղբանտարկյալներին ազատ արձակելու ճանապարհով, քանի որ ի սկզբանե որոշել են կեղծել առաջիկա ընտրությունները: Այսինքն, քաղբանտարկյալներ պահելով ընտրություններ կեղծելը կնշանակեր պայքար երկու ճակատով, այդ պատճառով էլ իշխանությունը բաց է թողնում քաղբանտարկյալներին, որպեսզի «ավելի ազատ կարողանա կեղծել ընտրությունները»,-այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Արմեն Մարտիրոսյանը` անդրադառնալով համաներման խնդրին:

Պատգամավորի  խոսքով սա  այն չէր  ինչ «Ժառանգությունը» սպասում էր.« Միանշանակ է, որ սա այն չէր, ինչ մենք սպասում էինք: Իսկ քաղբանտարկայլները պետք է ավելի շուտ ազատվեին »,- նշեց պատգամավորը` ավելացնելով , որ ընդունելի չէ քաղբանտարկյալների  այս կերպ ազատելու ձևը. «Այս կերպ չի ընդունվում, որ նրանք ի սկզբանե անմեղ են եղել: Բացի այդ, նրանց հետ միասին համաներմամբ բանտից կազատվեն մարդիկ, որոնք գուցե կարող են վտանգավոր լինել հասարակության համար»,- ասաց  Արմեն  Մարտիրոսյանը։

Ինչ վերաբերում է երկխոսությանը, ապա, ըստ Արմեն  Մարտիրոսյանի, դա տրամաբանական է այս իշխանության և ՀԱԿ-ի միջև, քանի որ երկուսն էլ նույն մոտեցումներն ունեն ԼՂ հարցի և հայ-թուրքական հարաբերությունների հետ կապված.«Արտաքին ուժերի կողմից երկխոսությունն ու համաներումը ողջունելը ևս այս կոնտեքստում է»,- ասաց նա:

Պատգամավորը շեշտեց, որ այդ երկխոսությունը չակերտավոր երկխոսություն է, քանի որ հասարակությունը երբևէ չի բարձրացրել երկխոսության խնդիր, այլ բարձրացրել է արմատական բարեփոխումների խնդիրը:

«ՀԱԿ-ն իր ամբողջ ներուժն օգտագործելու է օր առաջ արտահերթ ընտրութուններ անցկացնելու համար»,- այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց ՀԱԿ մամուլի խոսնակ Արման Մուսինյանը։

Ըստ նրա արտահերթ ընտրությունների պահանջը շարունակում է մնալ ՀԱԿ-ի օրակարգի առանցքում, սակայն հետագայի մանրամասները կներկայացվեն մայիսի 31-ի համապետական հանրահավաքում, որտեղ կամփոփվի ծրագրի  առաջին փուլը, և կնախանշվի երկրորդ փուլի ուղին։

Մուսինյանը կարծում է, որ Նիկոլ Փաշինյանը և Սասուն Միքայելյանը ելույթ կունենան մայիսի 31-ի հանրահավաքին, ինչը նոր թափ կհաղորդի շարժմանը։

Մուսինյանը համոզված է, որ արտահերթ ընտրությունները անհրաժեշտություն են: Իսկ բանակցությունները իշխանության և ՀԱԿ-ի միջև, շարունակվելու է. «Այս երեք պահանջների լուծմամբ քաղաքական ճգնաժամը Հայաստանում չի ավարտվել։ Այն փաստը, որ ընտրությունները կեղծվել են, և ոչ լեգիտիմ իշխանություն է ստեղծվել, արդեն հարատև ճգնաժամ է ստեղծել»:

Ասուլիսի վերջում Մուսինյանն ընդգծեց .«Մենք պահանջել ենք, որ մեր ընկերները մեր կողքին լինեն մայիսի 31-ի հանրահավաքին, թե ինչ տեխնիկական մեթոդներով դա կարվի՝ իշխանության պրոբլեմն է»:

Ռոբերտ Քոչարյանի գրասենյակը տեղեկացրել է, որ Հայաստանի երկրորդ նախագահը օրերս Մոսկվայում հանդիպում է ունեցել Ռուսաստանի վարչապետ Վլադիմիր Պուտինի հետ:

Հանդիպման բովանդակության մասին մանրամասներ չեն հաղորդվում: Անկեղծ ասած, այնքան էլ չեմ կարեւորում զրույցի բովանդակությունը: Այս պարագայում դա այնքան էլ կարեւոր չէ:

Ավելի կարեւոր է բուն հանդիպման փաստը` հատկապես մեր երկրի ներքաղաքական վերջին զարգացումների համատեքստում: Նախկինում էլ Քոչարյանը նման հանդիպումներ ունենում էր, սակայն դրանց մասին տեղեկատվություն տարածվում էր կամ ուշացումով, կամ էլ` այլ աղբյուրների կողմից: Հիմա հանդիպման փաստը հրապարակայնացնում է երկրորդ նախագահի գրասենյակը:

Իշխանություն — ՀԱԿ հնարավոր համաձայնությունների համատեքստում շատերն էին խոսում, որ Ռոբերտ Քոչարյանը թիրախ է դառնալու, ավելի ստույգ` պատասխանատվության է կանչվելու Մարտի 1-ի գործով: Քննություն իրականացնող մարմինը նույնիսկ չհերքեց, որ Քոչարյանը կարող է հարցաքննության կանչվել:

Երկրորդ նախագահն որոշակի վտանգ զգաց եւ շտապեց հարցազրույց տալ «Մեդիամաքս» գործակալությանը: Դրան հետեւած բուռն արձագանքը Քոչարյանին հուշեց, որ այդ հարցազրույցը նպատակին չի ծառայել, ավելին` տվել է տրամագծորեն հակառակ արդյունքը:

Սեփական հզորությունը ցույց տալու ավելի լավ առիթ, քան Պուտինի հետ հանդիպումն էր` Քոչարյանը գտնել չէր կարող:

Նա ակնհայտորեն Սերժ Սարգսյանին եւ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանին ցույց է տալիս, որ Պուտինի պես «տանիք» ունի եւ, անհրաժեշտության պարագայում, կարող է նաեւ հակահարված տալ:

Մի բան, սակայն, երկրորդ նախագահը սխալ է հաշվարկել: Իշխանություն-ընդդիմություն հնարավոր երկխոսության եւ քաղաքական լարվածության լիցքաթափման ֆոնին` արտաքին միջամտության հնարավորություններն էապես սահմանափակվում են: Հատկապես որ` Ռուսաստանի այսօրվա ղեկավարության նկատմաբ մեր հասարակության պատկերացումներն էապես փոխվել են. Պուտինը շատ հայաստանցիների համար ասոցացվում է բռնության հետ, հետեւաբար` այդ մարդու հետ ասոցացումը, դժվար թե դիվիդենտ բերի որեւէ գործչի:

Դժվար չէր կանխատեսել, թե ինչ վերջաբան կունենա հեղափոխություն իրականացնելու Վրաստանի ընդդիմության նախաձեռնությունը:

Հասարակական սահմնափակ վստահություն ունեցող, միմյանց հետ պարբերաբար հաշիվներ մաքրող վրացի ընդդիմադիրներից յուրաքանչյուրը հայտարարում էր հեղափոխության իր օրը:

Բոլորն էլ, մեծ հաշվով, հիասթափեցրին ժողովրդին:

Պաշտպանության նախարար Իրաքլի Օքրուաշվիլին խոստացավ, բայց մայիսի 25-ին այդպես էլ հայրենիք չվերադարձավ` հետաձգելով իր բաժին հեղափոխության ժամկետը:

Ընդդիմության մյուս առաջնորդ Նինո Բուրջանաձեն նրան մեղադրեց անհամարձակության մեջ, բայց մյուս օրը «համարձակորեն» ճողոպրեց, երբ հատուկջոկատայինները բռնությամբ ցրում էին իր կողմնակիցներին: Ըստ պաշտոնական վարկածի, ցուցարարներից մեկը զոհվել է` հենց Բուրջանաձեին ուղեկցող ավտոշարասյան անիվների տակ հայտնվելով:

Վրաստանի խորհրդարանի խոսնակի վարքագիծը փոքր-ինչ տարօրինակ է: Նա գիտեր, որ իշխանությունները դիմելու են ուժի, երբ ավարտվի այն ժամկետը, որն արտոնված է դարձնում հանրահավաքը: Գիտեր նաեւ, որ Սահակաշվիլին չի հանդուրժի, որ առաջին Հանրապետության տարեդարձի օրը Թբլիսիի փողոցներում իրեն դիմավորի սուլող բազմությունը: Մեծ հաշվով, Բուրջանաձեն գիտեր, որ իր կողմից թմբկահարվող հեղափոխությունը նույնպես բլեֆ է, բայց գնում էր իրավիճակի սրմանը: Այդ քաղաքականության, ինչպես նաեւ` իշխանության բռնության զոհը դարձան երկու անմեղ մարդիկ:

Վրաստանի իշխանությունն ասում է, որ ընդդիմության գործողությունների հետեւում կանգնած է Ռուսաստանը: Չգիտեմ` դա այդպե”ս է, թե՞ ոչ: Փաստն այն է, որ զգալի թվով վրաստանցիներ դժգոհ են իրենց կյանքի որակից եւ ընդվզում են: Լավ կլինի, որ իշխանությունը, դավադրության տեսությանը տուրք տալու փոխարեն, փորձի բարելավել մարդկանց կյանքի որակը:

Առավել եւս, անհամաչափ է հազար ցուցարարի հանդեպ նման ուժի կիրառումը, որի հետեւանքով մարդիկ են զոհվում:

Վրացական հեղափոխությունից տարիներ անց` նույն այդ հեղափոխության արժեզրկում է տեղի ունենում: Հեղափոխության արժեքներին դավաճանում են մարդիկ, ովքեր դրա իրականացնողներն են ու այսօր էլ ակտիվ դերակատար են իշխանության կամ ընդդիմության ճամբարներում:

Արդարադատության նախարարի առաջին տեղակալ Գրիգոր Մուրադյանը չի հերքել երեկ` մայիսի 25-ին « Ընտրություն» մամուլի ակումբում տեղի ունեցած մամլո ասուլիսի ժամանակ ԱՆ Նոտարիատի բաժնի նախկին պետ  Մարիամ Գաբոյանի հայտարարությունը, թե` բարձրաստիճան պաշտոնյաները Նոտարիատում  գործարքներ կնքելիս չեն վճարում պետական տուրքը:

«Նոտարիատի բաժինը, որը կազմակերպվեց պետք է զբաղվեր վերահսկողությամբ, որպեսզի պետական տուրքերը վճարեին բոլորը, հետեւաբար արդեն իսկ ինքն իր հարցի պատասխանը տվեց դրանով: Մի գուցե վերակազմակերպման հիմքերից մեկը հենց դա էր, որ պատշաճ վերահսկողություն չէր իրականացվում, այնինչ այդ բաժնի գերխնդիրը հենց դա էր»,-ասել է Մուրադյանը:

Հարցին, թե մինչ Գաբոյանի հայտարարությունը իրենք տեղյա՞կ էին, որ տուրքեր չէր վճարվում, թե՞ այդ մասին տեղեկացել են իրենց կոլեգայի` «Պաշտոնանկության աղերծվածը» թեմայով ասուլիսից հետո, Մուրադյանն ասաց. «Այդ ահազանգը ինքը պիտի առաջինը ստանար եւ ժամանակին վերլուծեր: Մնացյալ մասով հետագա ահազանգերը, որոնք հասցեագրված կլինեն օրինականության վերահսկողության տեսչությանը, բնականաբար, բոլորը ուսումնասիրվելու են եւ արժանանալու են արձագանքի»:

Հետաքրքիր է, որ նախարարությունը տրամադրված չէ նախկին կեղտերը ոչ ջրի երես հանելու, ոչ էլ անցածի համար պատասխան տալու: Ուստի, հարցին, թե`  այս սկանդալային հայտարարությունից հետո, կուսումնասիրե՞ն այն գործարքները, որոնց դեպքում չի վճարվել պետական տուրք, Մուրադյանը խուսափել է պատասխանել, պնդելով , որ ժամանակին Գաբոյանի ղեկավարած բաժնի  խնդիրն է եղել`  ուսումնասիրել այդ փաստերը եւ սահմանված կարգով ընթացք  տալ:

Իսկ եթե բացահայտեն, որ Մարիամ Գաբոյանը տեղյակ է եղել ու չի զբաղվել դրանով, նա կպատժվի՞,  Մուրադյանն արձագանքել է, «Եթե մենք ունենանք հավաստի տվյաներ, որ եղել են նման անօրինականություններ, անհապաղ ընթացք կտանք»:

Новости-Грузия գործակալությունը տեղեկացնում է, որ մայիսի 25-ի լույս 26-ի գիշերը Թբիլիսիի Ազատության հրապարակում ընդդիմադիր «Ժողովրդական ժողովի» ցույցը ցրելու ժամանակ երկու մարդ է զոհվել։

Վրաստանի ներքին գործերի նախարարությունը տեղեկացնում է, որ նրանք զոհվել են ընդդիմության առաջնորդներից մեկի ավտոմեքենայի վրաերթի հետևանքով, որը մեծ արագությամբ փորձել է դուրս գալ բողոքի ակցիայի վայրից։

Նախարարության տվյալներով՝ զոհվել են ոստիկան Վլադիմիր Մասխուրաշվիլին և նախկին ոստիկան՝ 54-ամյա Նոդար Ցխադաձեն:

Եվս 37 մարդ (նրանց թվում՝ 8 ոստիկան) այս պահին հիվանդանացում է։

Ի դեպ, վրացական Apsny.ge կայքը տեղեկացնում է, որ ընդդիմադիրների առաջնորդ Նինո Բուրջանաձեն և ընդդիմության մյուս առաջնորդները գիշերը փախել են բողոքի ակցիայի վայրից։ Խորհրդարանի նախկին խոսնակին այժմ մեղադրում են ընդդիմադիրներին դավաճանելու համար։ Facebook սոցիալական ցանցում նույնիսկ էջ է բացվել՝ «Բուրջանաձեն պետք է ձերբակալվի» խորագրով, որին միացել են հարյուրավոր մարդիկ։ Հինգ օր շարունակ նա իր համակիրներին համոզում էր, որ մինչև վերջ նրանց կողքին կլինի։