09.09.2024 | 12:51
Խնդրում ենք ընթերցողների ներողամտությունը26.06.2024 | 10:01
«Մենք պատրաստ ենք հրդեհը մարելուն». Մալաթիայի տոնավաճառում օբյեկտային վարժանք է ...31.05.2024 | 12:54
Ադրբեջանական մտահոգությունները և վախերը խոսում են այն մասին, որ մենք ճշտագույն ճ...31.05.2024 | 12:10
Շարժման ելքը. առանց «եթե»-ների. Վահե Հովհաննիսյան...31.05.2024 | 11:10
Խորապես դատապարտում ենք Հայրապետի դեմ Փաշինյանի հրահանգով թիկնապահների և ոստիկան...29.05.2024 | 15:42
Ցավով անդրադառնում և դատապարտում ենք նման կեցվածքը Վեհափառ Հայրապետի և հոգևոր դա...29.05.2024 | 12:10
Առկա է հրավիրվածների ցուցակ․ ՆԳՆ անվտանգության վարչության պետը՝ Վեհափառի մուտքը ...29.05.2024 | 11:17
Անվտանգության այն կոնցեպտը, որ Հայաստանը մինչև այժմ իրականացրել է, անվտանգությու...28.05.2024 | 13:20
Պապ թագավորն այն առաքինության կերպարը չի, որ օրինակելի լինի, բայց Փաշինյանը նույ...28.05.2024 | 13:02
Ախթալայում հանգուցյալին կհուղարկավորեն առանց դիահերձման` ինքնաշեն դագաղով...28.05.2024 | 11:17
Վանենք մեզանից կործանարար անտարբերությունը, փարատենք թշնամության ու ատելության մ...28.05.2024 | 11:11
Իշխանությունը մանթրաժի մեջ է․ «Հրապարակ»28.05.2024 | 10:37
2 պատճառ կա, որ չի եկել՝ նա այլևս կապ չունի մեր երկրի հետ կամ դրսից են թելադրել․...24.05.2024 | 15:10
ԱՄՆ-ից առաքանու միջոցով թմրամիջոց է ներմուծվել Հայաստան...24.05.2024 | 13:10
Ադրբեջանցի սահմանապահներն արդեն վերահսկողության տակ են վերցրել Տավուշի մարզի չոր...24.05.2024 | 12:17
Ինչպես են «Զվարթնոց» օդանավակայանի աշատակիցները բռնության ենթարկում ֆրանսիահայ լ...24.05.2024 | 11:29
Հայաստանն ու Ադրբեջանն այսօրվանից Տավուշի հատվածում սահմանապահների են տեղակայում...23.05.2024 | 15:10
Ադրբեջանի հետ խաղաղության գնալն անհրաժեշտություն է, բայց՝ վաղաժամկետ. Ադրբեջանը ...23.05.2024 | 14:10
Եթե Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կնքվի խաղաղության վերջնական համաձայնագիր, դա դր...23.05.2024 | 13:10
Հայաստանի իշխանությունը մտել է պետականության ամրության համար խիստ վտանգավոր թեմա...23.05.2024 | 12:10
Ֆիդանը 4 հայկական գյուղերի հանձնման մասին. Թուրքիան լիովին աջակցում է Ադրբեջանին...23.05.2024 | 11:10
Պետականության մասին խոսող մարդն իր սեփական ժողովրդին չի խաբի․ մենք, որ ապրում էի...22.05.2024 | 15:10
-20 սառնամանիքին բարձրացել են Արագածի գագաթը ու գրառել՝ «Հայ, Հայաստան, Հայրենիք...22.05.2024 | 14:10
Իրանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում փոփոխություն չի լինի․ Լավրով...22.05.2024 | 13:10
Նման պայմաններում խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումը կհանգեցնի նրան, որ ՀՀ-ն կ...22.05.2024 | 12:10
Ադրբեջանը փորձում է օգտվել ՀՀ իշխանության բացառիկ խոնարհումից և արագ մխրճվել այն...22.05.2024 | 11:10
«Զվարթնոց» օդանավակայանում հացադուլ անող ֆրանսահայ լրագրող Լեո Նիկոլյանին օդանավ...21.05.2024 | 15:10
Քաղաքացին 4 եղանակով կծանուցվի վարժական հավաքի մասին, հետո պատասխանատվություն կլ...21.05.2024 | 14:10
Ուկրաինայի կապիտուլյացիայից հետո Զելենսկին պետք է ձերբակալվի և դատարանի առաջ կան...21.05.2024 | 13:10
Եթե նույնիսկ Ադրբեջանին օգտագործել են Իրանի ղեկավարությանը վերացնելnւ հարցում, ա...21.05.2024 | 12:10
Կիրանցում պետական գրանցումները կատարվել են ոչ ճշգրիտ տվյալների հիման վրա. արդարա...21.05.2024 | 11:10
Իրանի նախագահի ուղղաթիռը վթարի է ենթարկվել տեխնիկական անսարքության պատճառով. ԻՐՆ...20.05.2024 | 15:10
Մի շարք ոստիկաններ նույնիսկ անչափահասների ծնողների uպառնացել են, որ կզրկեն ծնողա...20.05.2024 | 14:10
Ապարդյուն զանգերի հետևանքը. ինչո՞ւ հանկարծ նախկին գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյան...20.05.2024 | 13:10
Խափանվել է «թուրքական» կուսակցության հիմնադրումը Հայաստանում. կան ձերբակալվածներ...20.05.2024 | 12:10
«Ոչ ոք չի կարող պառակտում մտցնել Իրանի և Ադրբեջանի միջև»...20.05.2024 | 11:00
Իրանի նախագահն ու արտաքին գործերի նախարարը մահացել են ուղղաթիռի վթարի հետևանքով...18.05.2024 | 15:10
Բացի Սրբազանից վարչապետի այլ թեկնածուի քննարկումը բերելու է ակնհայտ քաղաքական խի...Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ, Հայաստանի հանրապետական կուսակցության նախագահ Սերժ Սարգսյանն այսօր մասնակցել է ՀՀԿ 15-րդ համագումարին, որտեղ հանդես է եկել ելույթով:
***
ՀՀ Նախագահ, ՀՀԿ նախագահ Սերժ Սարգսյանի ելույթը ՀՀԿ 15–րդ համագումարում
Սիրելի՛ հանրապետականներ,
Հարգարժա՛ն հյուրեր,
Տիկնա՛յք և պարոնա՛յք,
Հայաստանի հանրապետական կուսակցության համագումարը մեր երկրի կարևորագույն քաղաքական իրադարձություններից է, և զուտ ներկուսակցական խնդիրներին անդրադառնալուց բացի այն նաև դիրքորոշումներ կամրագրի մի շարք վերկուսակցական հարցերի շուրջ:
Նախ կուսակցության մասին: Նախորդ համագումարից անցել է շուրջ երկու տարի: Այս ընթացքում կուսակցությունը շարունակել է ամրանալ, բյուրեղանալ ու ծավալվել. Մելիք-Ադամյան փողոցից մինչև Մեղրի կամ Տաշիր նույն հետևողական աշխատանքն է, ամենօրյա աշխատանքը: Կուսակցությունը զարգանում է անընդհատ: Կառույցները, նրանց միջև ուղղահայաց և հորիզոնական կապերն ավելի ամուր են դառնում, և դա իսկապես տեսանելի է:
Փոխվում է նաև Հանրապետականի ընկալումը հասարակության մեջ, հատկապես երիտասարդների շրջանում: Կուսակցությունը դառնում է այն կարևոր խողովակներից մեկը, որի միջոցով ակտիվ քաղաքացիները կարողանում են իրենց ունակություններն ու գաղափարները հասցնել հասարակական կյանքի ամենատարբեր ոլորտներ, հասնել ինքնադրսևորման ավելի բարձր աստիճանի: Հենց դա է պատճառը, որ մենք ունենք այսքան լուրջ մշտական հոսք դեպի կուսակցություն: Եվ որքան էլ ժամանակի ընթացքում մենք մաքրում ենք մեր շարքերը, որքան էլ չենք հապաղում հեռացնել տարբեր մարդկանց կուսակցությունից, միևնույն է, Հանրապետականն աճում է կայուն տեմպերով:
Այո՛, Հանրապետական կուսակցությունն իշխող քաղաքական ուժն է, որը նախաձեռնում և իրականացնում է գրեթե բոլոր հիմնարար բարեփոխումները մեր երկրում՝ ընդունելով դրանց հանդեպ առաջ եկող այսպահային դժգոհությունները: Բայց, միևնույն ժամանակ, Հանրապետականը քայլ առ քայլ ավելի է ամրանում բոլոր համայնքներում՝ դառնալով նաև տեղական համայնքային կյանքի ուղղորդիչն ու առկա խնդիրների իրական արձագանքողը, գործով արձագանքողը: Ասվածի վառ վկայությունը մեր վերջին հերթական համագումարից հետո ընկած ժամանակահատվածում տեղի ունեցած բոլոր ընտրությունների արդյունքներն են և հատկապես տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններն են տարբեր համայնքներում, որոնցում Հանրապետականը տարել է խիստ համոզիչ հաղթանակներ՝ շարունակելով ամուր հիմքեր դնել ապագա աշխատանքի ու հաղթանակների համար:
Մեր կուսակցությունը հետևողականորեն զարգացնում է նաև իր միջազգային կապերը: Հանդիսանալով ԵԺԿ անդամ՝ ՀՀԿ-ն ակտիվորեն մասնակցել է ԵԺԿ միջոցառումներին’ համագումարներին, գագաթնաժողովներին, քաղաքական վեհաժողովներին և այլն: Խորացրել ենք հարաբերությունները ԵԺԿ անդամ մի շարք եվրոպական կուսակցությունների հետ Գերմանիայից, Ֆրանսիայից, Իսպանիայից, Հունաստանից, Կիպրոսից:
Նոր որակ են ստացել հարաբերությունները «Միասնական Ռուսաստան» կուսակցության հետ’ փոխադարձ այցելություններ, համատեղ միջոցառումներ, քաղաքական շփումներ: «Միասնական Ռուսաստանի» հետ միասին նախաձեռնել ենք Եվրասիական միջկուսակցական խորհրդակցությունները, որոնց մի փուլը տեղի է ունեցել Երևանում:
Ակտիվացել են շփումները Չինաստանի կոմունիստական կուսակցության հետ:
Այս բոլոր միջազգային շփումները Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունը ծառայեցնում է Հայաստանի և հայ ժողովրդի կենսական ու ազգային շահերի հետապնդմանը, երկրում ժողովրդավարության ամրապնդմանը, կուսակցական շինարարության արդիականացմանը:
Սա է այսօրվա իրականությունը: Բայց ասել, որ մենք բավարարված ենք կուսակցության զարգացման տեմպով, սխալ է: Եթե կազմակերպչական և կառուցվածքային ամրապնդման աշխատանքները բավականին լավ են ընթանում, ապա նույնը դժվարանում եմ պնդել բովանդակային քննարկումների ծավալման և գաղափարների ուղղահայաց հոսքի ապահովման առումով: Այստեղ ես չիրացված լուրջ ներուժ եմ տեսնում:
Հանրապետական կուսակցությունը մեր երկրի ամենամեծ և հոծ հասարակական կառույցն է, որը ներկայացված է բոլոր բնակավայրերում և ներկա է բնակչության բոլոր’ նույնիսկ ամենափոքր խմբերում: Սա հզոր բնական հնարավորություն է Երևանում հնչեցված գաղափարներն ու ծրագրերն ամենուր հասցնելու, մեր երկրի բոլոր քաղաքացիների հետ դրանք ստուգելու, քննելու և հարստացված հետ բերելու համար: Սա լավագույն մեխանիզմն է նաև մեր հասարակության բոլոր շերտերին հուզող հարցերը կուսակցական խողովակով բյուրեղացնելու, մշակելու և իրականացվող քաղաքականության հարթություն հասցնելու համար: Տավուշի մարզի Գոշ գյուղի բնակիչ Արծրուն Հովսեփյանը ոչ թե պետք է մտածի ում և ինչպես դիմի, որ սողանքից տուժած բնակարանի հարցը լուծում ստանա, այլ պետք է փնտրի իր շրջապատի Հանրապետականին՝ վստահ լինելով, որ նրա օգնությամբ իր մեծ ու փոքր խնդիրները կմտնեն մշակվող և իրականացվող քաղաքականության օրակարգ:
Ունենալով այսօրվա կուսակցական հզոր մեխանիզմը՝ մենք շատ արագ նոր թափ պետք է հաղորդենք ասածս գործելաոճին: Դա հետևողական աշխատանք է ենթադրում, և այն մինչև վերջ հասցնելու համար, կարծում եմ, մեկ տարի ժամանակը լիովին բավարար է:
Այսքանը ներկուսակցական աշխատանքների մասով: Հիմա քաղաքական դաշտի և Հանրապետականի ներկա ու ապագա դերակատարության մասին:
Դժվար չէ նկատել, թե ինչպես է Հայաստանում զարգանում քաղաքական և քաղաքացիական այն դաշտը, որն արտացոլում է երկրում առկա միտումների, գաղափարների ու դրանք կրող կուսակցությունների ազատ մրցակցությունը: Ձևավորվել է քաղաքական ուժերի շատ հետաքրքիր և հարուստ խճանկար, որտեղ դատարկ տարածություններ գրեթե չկան: Այդ իրավիճակը լավագույնս ներկայացված է Հայաստանի խորհրդարանում, որը հանդես է գալիս որպես համապարփակ քաղաքական համակարգ:
Այս իրողությունն օբյեկտիվորեն համախմբում է պարտադրում մեզ և, անկեղծ ասած, համախմբման էլ հասցնում է: Դա ճիշտ է և՛ ընդդիմադիր ուժերի, և՛ իշխող կուսակցության դեպքում: Եվ սա լրջագույն ձեռքբերում է ժամանակակից պետություն կառուցելու մեր որդեգրած ճանապարհին:
Իշխող կուսակցությունն ու ընդդիմությունը, որքան էլ իրար քննադատեն, իմ համոզմամբ, թշնամիներ չեն, նույնիսկ եթե մեր որոշ քաղաքացիների մոտ բուռն քաղաքական բանավեճերի լայն լուսաբանումից նման տպավորություն ձևավորվի: Մենք կիսելու հայրենիք չունենք. մենք պետք է իրար փոխլրացնենք, որպեսզի պաշտպանենք ու ծաղկեցնենք մեր հայրենիքը:
Իշխող քաղաքական ուժը և ընդդիմությունը պետության համար նույնն են, ինչ մարդու երկու ձեռքերը. անհրաժեշտ է և՛ աջը, և՛ ձախը: Երկուսն էլ ունեն իրենց հստակ գործառույթները: Նրանցից մեկի խեղումից մյուսն ավելի ուժեղ չի դառնում. պարզապես մարդը դառնում է անդամալույծ:
Հանրապետականը նման հեռանկար մեր պետության համար թույլ չի տա: Հանրապետականը շարունակելու է ամրապնդել իր տեղն ու դերակատարությունը մեր երկրում, սակայն դա չի պատրաստվում անել այլ քաղաքական ուժերի հաշվին: Ավելին, Հանրապետականը խրախուսելու է նաև այլ քաղաքական դերակատարների համախմբումը՝ քաջ գիտակցելով, որ ուժերի համադրումը, բյուրեղացումն ու միակցումը զարգացման օբյեկտիվ հրամայականն են:
Եվ որպեսզի քաղաքական դաշտն անընդհատ ամրապնդվի ու կայուն զարգանա, մենք շարունակելու ենք այն առողջացնել՝ ձերբազատվելով մաղձից, ատելությունից և կասկածամտությունից: Մեր քաղաքականությունը կառուցելու ենք կոռեկտության և հարգանքի հիմքի վրա՝ ակնկալելով այլ քաղաքական ուժերի փոխադարձ հարգանքը:
Ես շատ լավ հասկանում եմ, որ այսօրվա իշխող քաղաքական ուժը, ինչպես նաև մյուս քաղաքական կուսակցությունները դեռ այն բարձունքի վրա չեն, որ բավարարեն քաղաքական համակարգի հանդեպ մեր քաղաքացիների բոլոր պահանջները: Ես շատ լավ հասկանում եմ, որ (միայն մեր մասով ասեմ, որ ուրիշները չնեղանան) մենք հաճախ չենք կարողացել արդարացնել պարզ մարդկանց սպասելիքները, հաճախ ուղղակի հոգնեցրել ենք մեր բարձրացրած աղմուկով, քաղաքական դեբատներն ընկալվել են որպես դատարկ լեզվակռիվ, իսկ կուսակցական մրցակցությունը՝ մարդկանց ակնկալիքների հետ կապ չունեցող ինչ-որ ինքնանպատակ մրցույթ: Ես այս ամեն ինչը շատ լավ հասկանում եմ: Բայց մենք բոլորս պետք է գիտակցենք, որ մեր երկրում կայացած քաղաքական համակարգ արմատավորելը նույնքան աշխատատար և ժամանակատար գործընթաց է, որքան ասենք պետական կառավարման համակարգը կայացնելը:
Անշուշտ, որպես պետություն մենք այս ճանապարհին արդեն իսկ հսկայական առաջընթաց ունենք. անհնար է համեմատել այսօրվա քաղաքական համակարգը 10 կամ 20 տարվա վաղեմության իրողությունների հետ: Հիմա բացարձակապես այլ իրավիճակ է: Սակայն պարզ է նաև, որ դեռ անցնելու մեծ ճանապարհ ունենք թե՛ կուսակցությունների զարգացման, նրանց կայունության ու գործունեության թափանցիկության, թե՛ դասական երկբևեռ քաղաքական համակարգի ձևավորման հարցերում: Խոսքս ոչ միայն սահմանադրական կամ օրենսդրական լուծումների, այլև համապատասխան ավանդույթների ձևավորման մասին է:
Հարգելի՛ գործընկերներ,
Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանի քաղաքական ուժերն այսօր արդեն դիրքավորվում ու վերադիրքավորվում են՝ իրենց համար թիրախ ունենալով 2017-2018 թվականների ընտրությունները: Դա թաքնված կամ անթաքույց անում են բոլորը: Այն, որ ընդդիմադիր կուսակցություններն այսօրվանից արդեն զբաղված են ապագա խորհրդարանական և նախագահական ընտրություններին պատրաստվելով, ես բնական եմ համարում:
Մեր դիրքերը, կառավարող կուսակցության պատասխանատվությունն ու խնդիրները բոլորովին այլ են: Առաջիկա երեք-չորս տարիները հսկայական ժամանակ են գործ անելու և երկիրն առաջ մղելու համար: Մենք հենց դա՛ ենք անելու: Մինչև հաջորդ համապետական ընտրություններ դեռ պետք է ապրել: Դեռ պետք է ապահովել Հայաստանի և Արցախի անվտանգությունը, դեռ պետք է ապահովել տնտեսական, սոցիալական ու քաղաքական զարգացումը: Այս ժամանակահատվածը մենք պարտավոր ենք օգտագործել արդյունավետ:
Ասեմ ավելին: Եթե ընդդիմադիրները կարող են ընտրությունների գնալ ոչ էական փաստացի արդյունքներով և միայն իշխանություններին անխնա քննադատելով, ապա կառավարող կուսակցությունը չի կարող իրեն նման ճոխություն թույլ տալ: Առաջիկա տարիները լինելու են խիստ կարևոր: Մեզ համար դրանք պիտի լինեն աշխատանքի և կոնկրետ արդյունքների տարիներ: Ամենօրյա աշխատանք և դրական արդյունքներ. ահա ամենալավ քարոզչությունը, որ կարող է լինել կառավարող ուժի պարագայում:
Աշխարհում շատ բան մեզնից կախված չէ, բայց մեր երկրում շատ բան մեզնից է կախված: Չկա մի ուժ, որ Հայաստանում կարող է անել ավելին, քան մենք՝ հանրապետականներս (առնվազն այսօր այդպես է): Ուրեմն, չպետք է շեղվել գործից, տարվել միջկուսակցական բանավեճերով: Իմ հորդորն է՝ քիչ պայքար, շատ գործ:
Ասվածը չի նշանակում, թե Հանրապետականը չպետք է պարզաբանումներ ու մեկնաբանություններ տա իր քայլերի վերաբերյալ: Ընդհակառակը, մեր պարտքն է զեկուցել և մանրամասնել, թե ինչ ենք անում և ինչու: Բայց դա չպետք է կրի քարոզարշավի բնույթ: Չի՛ կարելի թույլ տալ, որ ողջ հասարակությունը ժամանակից շուտ ներքաշվի նախընտրական թոհուբոհի մեջ: Երբ մի ամբողջ երկիր, իր բան ու գործը թողած, զբաղվում է քաղաքական պայքարով, ընդ որում՝ անպատեհ ժամի, դժվար է բարի պտուղներ ակնկալել:
Մենք այլ ճանապարհով ենք գնալու: Կառավարության ծրագիրն արդեն պատրաստ է: Այն փոխկապակցված քայլերի մի ամբողջ համալիր է, որն ուղղված է սկսված բարեփոխումները շարունակելուն, արտադրողի, ստեղծողի, գյուղացու կողքին ամուր կանգնելուն, փոքր ու միջին բիզնեսի զարգացմանը նոր լիցք հաղորդելուն և արդար աշխատանքը խրախուսելուն:
Հաշվի առնելով համաշխարհային տնտեսության ներկա միտումներն ու մեզ համար կարևոր շուկաներից եկող բացասական ազդակները՝ կառավարության ծրագրում փոքր ինչ նվազեցված են տնտեսական աճի նպատակադրումները գալիք տարիների համար: Դա ճիշտ մոտեցում է, որը նվազեցնում է իրականացվող քաղաքականության ռիսկերը: Սակայն ես համոզված եմ, որ սովորականից ավելի ջանքերի շնորհիվ կառավարությունը կարողանալու է առավել մեծ իրական արդյունքներ ցույց տալ, ամրագրված թիրախներից նկատելիորեն ավելի ցուցանիշներ ապահովել:
Գալիք տարիների բոլոր քայլերը լրջորեն են քննության առնվել: Պարոն Հովիկ Աբրահամյանն իր փորձով, կառավարման ունակություններով, աշխատաոճով արդեն հասցրել է բավականին դրական սպասումներ ձևավորել կառավարության գործունեության հանդեպ: Ես վստահ եմ, որ մեր գործարարները, աշխատավորներն ու գյուղացիները, ուսուցիչներն ու բժիշկները, բոլորը մշտապես զգալու են պետության ուշադրությունը, իշխանությունների օժանդակող ձեռքն ամենատարբեր հարցերի լուծման ժամանակ: Կառավարությունն այսօր իրեն ամուր ու վստահ է զգում և ունի մեր բոլորի՝ Հայաստանի հանրապետական կուսակցության աջակցությունը:
Կառավարության անդամների վրա նույնպես հսկայական պատասխանատվություն է դրված: Բոլորի աշխատանքը չափվելու է կոնկրետ արդյունքներով, գործի հանդեպ նվիրվածության և ջանասիրության մակարդակով: Անփոխարինելի մարդիկ չկան: Թերացողները շատ արագ կփոխարինվեն: Մեր կադրային պահուստը բազմապատիկ ավելին է, քան ոմանց կարող է թվալ:
Պատասխանատվության նոր մակարդակ ենք ամրագրել նաև տեղական ինքնակառավարման մարմիններում ներգրավված մեր կուսակիցների աշխատանքի համար: Ընդհանրապես շատ ավելի մեծ ուշադրություն ենք դարձնելու տեղական ինքնակառավարման մարմինների աշխատանքին. դրանք կառավարման առաջնային օղակներն են և «պետական աջակցություն» ասածը մարդիկ առաջին հերթին հենց տեղական իշխանություններից են ակնկալում: Այս ոլորտում հանրապետականների մասնակցությունը հսկայական է և անընդհատ աճում է: Սա նշանակում է, որ կուսակցական խողովակները շատ ավելի արդյունավետ պետք է գործեն նախաձեռնությունների ու գաղափարների շրջանառության և դեպի տեղական ինքնակառավարման օղակներ դրանց մատակարարման հարցերում:
Սիրելի՛ հանրապետականներ,
Գալիք տարիները լինելու են տնտեսական հնարավորությունների ընդլայնման և մարդկանց բարեկեցության ավելացման ժամանակահատված: Սա միանշանակ է: Այդ ուղղությամբ մենք շարունակելու ենք գնալ հստակ քայլերով ու առավելագույն ջանքերով: Դրական փոփոխություններ կլինեն թե՛ տնտեսավարման պայմանների բարելավման, թե՛ իրացման շուկաների ընդլայնման հարցերում:
Մաքսային միությանն անդամակցելու հարցում մենք արդեն մտել ենք ավարտական փուլ: Մենք ակնկալում ենք Մաքսային միության լայն շուկայի ձգողականության ազդեցությունը մեր տնտեսության վերելքի վրա: Վստահություն ունենք, որ ներդրումների ու արտահանման աճի տեմպերը նկատելիորեն բարձր են լինելու: Այս ուղղությամբ կլինի նաև հասցեական աշխատանք մեր գործարարների և արտերկրյա ներդրողների հետ:
Մեր երկրի սոցիալ-տնտեսական վերելքը սերտորեն կապված է նաև համակարգային փոփոխությունների հետ: Այդ առումով էական նշանակություն կունենան հատկապես սահմանադրական բարեփոխումները: Այդ բարեփոխումները որակական նոր փուլ կլինեն երկրում կայուն ժողովրդավարական համակարգ հաստատելու և իրավական պետություն կերտելու առաջնահերթ խնդիրներում: Մենք պետք է հստակ, նաև ինքնաքննադատաբար, արձանագրենք, որ անկախության ձեռքբերումից հետո ավելի քան երկու տասնամյակ անց, ինչպես օբյեկտիվ, այնպես էլ սուբյեկտիվ պատճառներով, մենք դեռ չենք հասել այնպիսի հանգրվանի, որ կարողանանք առանց վարանելու պնդել, որ ժողովրդավարությունը հաստատուն հիմքերի վրա է, մարդու իրավունքները հուսալիորեն պաշտպանված են, իսկ դատարաններն անկախ ու անաչառ են:
Բոլորս պետք է հստակ գիտակցենք, որ կայուն ժողովրդավարությունը և իրավական պետությունը մեր ազգային անվտանգության հենասյուներն են: Այլընտրանք մենք չունենք: Ուստի սահմանադրական բարեփոխումները պետք է ծառայեն հենց այս գերխնդրի իրագործմանը:
Մեր քաղաքական համակարգը արդիականացման մեծ կարիք ունի: Այն գերանձնավորված է և գերկենտրոնացված: Ակնհայտ անհամամասնություն կա տարբեր մարմինների լիազորությունների իրական ծավալի և նրանց քաղաքական պատասխանատվության միջև: Գործադիր իշխանության համակարգն անկատար է, չունի ներքին կուռ տրամաբանություն, գործառույթների ու լիազորությունների հստակ սահմանազատում: Այս ամենը բոլորովին էլ չի նպաստում արդյունավետ կառավարմանը, պետական իշխանության մարմինների գործունեության նկատմամբ ժողովրդի վստահությանը:
Դուք գիտեք, որ սահմանադրական բարեփոխումների հանձնաժողովը, որպես հնարավոր այլընտրանք, առաջարկել է անցում կառավարման խորհրդարանական համակարգին: Անկախ իմ նախասիրություններից, այս հարցը պետք է դարձնել լրջագույն և անաչառ քննարկումների առարկա՝ վեր ամեն կարգի իրավիճակային շահարկումներից: Ինձ համար անընդունելի են այն քաղաքական ուժերի ու գործիչների մոտեցումները, որոնք դեռ բոլորովին վերջերս հաստատակամորեն պահանջում էին կառավարման համակարգի փոփոխություն, իսկ այսօր հանկարծ պնդում են, որ սահմանադրության փոփոխության կարիք ընդհանրապես չկա: Մեկ անգամ ևս վերահաստատում եմ այն, ինչ ասել եմ Սահմանադրական բարեփոխումների հանձնաժողովի անդամների հետ հանդիպման ժամանակ. «Մարդիկ էլ, քաղաքական ուժերն էլ, այսպահային շահերն էլ անցողիկ են, Սահմանադրությունը սերունդների համար է»:
Քաղաքական համակարգի արմատական բարեփոխումները սերտորեն կապված են նաև դատական իշխանության հիմնախնդիրների հետ: Բոլորս պետք է հստակ գիտակցենք, որ առանց անկախ ու անաչառ դատարանի մենք չենք ունենալու ո՛չ մարդու իրավունքների երաշխավորված պաշտպանություն, ո՛չ հուսալի ներդրումային միջավայր: Ուստի սահմանադրական բարեփոխումների կարևորագույն խնդիրներից մեկը դատական իշխանության առկա հիմնախնդիրներին արդիական և մնայուն լուծումներ տալն է:
Սրանք առաջնային հարցեր են, որոնք նաև քննության առարկա պետք է դառնան մեր կուսակցության բոլոր օղակներում, բոլոր մակարդակներում: Մենք երկար ժամանակ չունենք, և ակնկալում եմ, որ ՀՀԿ գործադիր մարմինը հնարավորություն կունենա արդեն ամռանը դիտարկելու տեղերում նման ակտիվ քննարկումների արդյունքների մասին ամփոփումները:
Սիրելի՛ հանրապետականներ,
Ամեն ինչից զատ, գալիք տարիներին մենք հիմնական խնդիր ունենք, և այդ խնդիրը եղել է, կա և լինելու է Հայաստանի ու Արցախի անվտանգության ապահովումը: Հրադադարի պայմանագրի կնքումից 20 տարի անց պատերազմը դեռ չի ավարտվել ո՛չ հաղթողի, ո՛չ պարտվողի համար. այն շարունակվում է այլ հարթությունում: Հաղթողը լավ գիտի պարտադրված պատերազմում հաղթանակի գինը, որ վճարել է արյամբ և կորուստներով: Պարտվողին կուրացնում է հաղթանակը վերանվաճելու կործանարար մոլուցքը. մոլուցք, որը նրան զրկում է բանականությունից, կառուցողական բանակցելու ցանկությունից:
Իր իսկ կողմից պարտադրված պատերազմում պարտված հարևանն այսօր, խեղաթյուրելով իրականությունը, փորձում է կացնով խմբագրել պատմությունը’ պատերազմ մղելով տեղեկատվական հարթությունում: Բովանդակային հարթությունում լինելով սնանկ՝ տուրք է տալիս ձևին, աստիճանաբար ավելի ու ավելի մեծ գումարներ ծախսելով սպառազինության վրա: Այս դահլիճում շատերն անձամբ են զգացել հաղթանակի բերկրանքն ու կհամաձայնվեն, որ պատերազմում հաղթում է ոչ թե փամփուշտը, այլ մարդը: Մարդու տեսակը, մարդու կամքը, մարդու համոզմունքները, հավատը և որ ամենակարևորն է՝ ազատատենչությունը: Հաղթում են քաղաքացիները, հայրենիքի, երկրի պատասխանատու և հպարտ քաղաքացիները, որոնց միավորում են ոչ թե կուսակցական պատկանելությունը, ճաշակը, նախասիրությունները, գրպանի պարունակությունը, այլ այն համոզմունքը, որ մեր գործն արդար է:
Մեր հարևանը, բազմաթիվ միջազգային գնահատականների համաձայն, կառուցում է բռնապետական, ռազմականացված հասարակություն, ամեն օր և ամեն ժամ իր հասարակությանը ներարկելով հակահայ քարոզչություն՝ սերմանում է ատելություն և թշնամանք:
Մենք գիտենք, որ հասարակության ռազմականացումը փակուղի է տանում: Կենսունակ և ուժեղ է այն հասարակությունը, որում գերակայում է բազմակարծությունը, որտեղ մարդիկ անկաշկանդ արտահայտում են իրենց գաղափարները, որտեղ գերիշխում է խոսքի ազատությունը, որտեղ կարևորի և գլխավորի մասին մտահոգ բանավեճում է ծնվում բոլորի համար ընդունելի տարբերակը: Մենք այդպիսի հասարակություն ենք կառուցում: Բոլոր թերություններով հանդերձ՝ արդեն երկար ճանապարհ ենք անցել այս ուղղությամբ: Ու վաղն էլ նույնն ենք անելու՝ շարունակելու ենք ամրացնել սահմանը, հզորացնել մեր պետությունը և ուժեղացնել մեր հասարակությունը:
Հասարակական-քաղաքական հարաբերությունների զարգացումը մեր երկրում մտել է որակապես նոր փուլ: Տեղի են ունենում գործընթացներ, որոնք միգուցե առաջին հայացքից դեռ լիովին ընկալելի չեն, բայց հիմնովին փոխում են այդ հարաբերությունների բովանդակությունն ու կանոնները: Հանրային նշանակության գրեթե բոլոր գործընթացներն այսօր նախաձեռնվում, իրականանում և արդյունք են տալիս միայն, երբ իրագործողները ինստիտուցիոնալ կայուն միավորներ են: Հասարակական դաշտում աճում է նպատակային շարժումների, իսկ քաղաքական դաշտում՝ մեծ և կազմակերպված կուսակցությունների դերը:
Այս միտումը գնալով միայն խորանալու է: Այլընտրանք չկա: Այն ժամանակի և մեր հասարակության հասունության թելադրանքն է, որը նվազեցնում է անհատի, նույնիսկ ամենավառ անհատի դերը և մեծացնում խմբերի ու ներգրավման նշանակությունը:
Խոշոր կուսակցություններն իրենց ներգրավման մակարդակով ու լայն հասանելիությամբ օբյեկտիվորեն դառնում են քաղաքական զարգացումներն ուղղորդողները և գրեթե զրոյի են հավասարեցնում «Բարև ձեզ, ես այսինչն եմ և ես եկել եմ ձեզ կառավարեմ» տրամաբանությամբ երևույթները: Քաղաքական դաշտն անցնում է ցանցային/հորիզոնական կառավարման մոդելին, երբ հիմնական դերակատարները դառնում են ընդգրկուն հաստատությունները:
Չտեսնել այս միտումները, նշանակում է հետ մնալ ժամանակից: Ավելին ասեմ, մենք շարունակելու ենք խրախուսել հասարակական-քաղաքական դաշտի այսօրինակ զարգացումը: Սա է գործուն ժողովրդավարության հասնելու և ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացու ինքնադրսևորման աստիճանը բարձրացնելու ամենաարդյունավետ ճանապարհը:
Երբեմն երիտասարդների կողմից կազմակերպված բողոքի ակցիաների ժամանակ հնչում է մի հրաշալի վանկարկում. «Մենք ենք տերը մեր երկրի»: Համաձայնեք՝ շատ ոգևորիչ փաստ է: Մենք յուրաքանչյուր քաղաքացու համար իրեն երկրի տերը զգալու և այդ զգացումն իրականացնելու հնարավորությունները պետք է արդյունավետ դարձնենք: Քաղաքացու համոզմունքը կամ բողոքը կարող են իրացվել հասարակական շարժումների միջոցով՝ հասարակական գործընթացներին ակտիվ մասնակցելու բաց հնարավորություններ ունենալով: Քաղաքացու պատկերացումներն ու պետության ընթացքի վերաբերյալ գաղափարները կարող են իրացվել նաև քաղաքական դաշտում՝ ընդգրկուն ու գործուն կուսակցական խողովակների հասանելիությունն ունենալով: Ամենագետ ու փրկիչ առաջնորդի գաղափարը սին է, դա ամբողջովին այլ տեղ է տանում, և մարդիկ դրա մասին լավ գիտեն: Առաջընթացի ճանապարհը նստել սպասելը չէ, թե նախագահը կամ վարչապետը որտեղից կհայտնվեն և ինչ կասեն, որ անենք: Չկա՛ նման ճշմարտություն:
Առաջընթացի ճանապարհը միավորումն է, մտքերի, գաղափարների ու դժգոհությունների համատեղումն է, գործուն մեխանիզմներն են, որոնք թույլ են տալիս դրանք առանձնացնել, մշակել և իրագործել: Եվ Հայաստանը հաստատապես այդ ճանապարհով է շարժվում: Առնվազն վերջին մի քանի տարիների ընթացքում:
Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունը քաղաքական դաշտի առաջատարն է և ամենամեծ քաղաքական կառույցը: Հետևաբար մեր կուսակցությունը կրկնակի խնդիր ունի լուծելու: Մենք ենք, որ առաջին հերթին պետք է շարունակենք խթանել քաղաքական դաշտի զարգացումը, բյուրեղացումն ու հավասար հնարավորությունների ապահովումը կուսակցությունների և դասական երկբևեռ քաղաքական դաշտի կայացման համար:
Եվ երկրորդ, Հանրապետականի զարգացումն ինքնին չպետք է հետ մնա ժամանակի թելադրանքից: Մեր կուսակցությունը շարունակելու է աճել ու ամրանալ, ամրանալու է նաև կուսակցություն-հասարակություն կապը: Ներկուսակցական ժողովրդավարության զարգացմանը պետք է նոր թափ հաղորդենք, խթանենք կանանց և երիտասարդական կառույցների բովանդակային ներգրավման մեծացումը: Ներքևից վերև տեղեկատվական հոսքերի անընդհատ ավելացման պայմաններում Մելիք-Ադամյան 2-ում պետք է հզորանա վերլուծական բաղադրիչը: Այս և բազմաթիվ այլ նպատակներ լինելու են մեր առաջիկա աշխատանքի առաջնահերթությունները:
Գալիք տարիների ընթացքում պետական ողջ համակարգն աշխատելու է ուժերի գերլարումով: Իշխող կուսակցության խնդիրն է օժանդակել այս գործընթացին զտված ու մշակված գաղափարների անընդհատ հոսքով և տեղերում՝ իրականացվող քաղաքականության արդյունքների ստուգման ու հետադարձ կապի ապահովման ճանապարհներով:
Սիրելի՛ հանրապետականներ,
Ամփոփելով խոսքս՝ կոչ եմ անում բոլորիդ տրամադրվել լուրջ և տևական աշխատանքի: Այն գաղափարներն ու ծրագրերը, որոնք մենք պատրաստվում ենք կյանքի կոչել և այն քայլերը, որոնք մենք պատրաստվում ենք իրականացնել, կենսական նշանակություն ունեն մեր երկրի և մեր ժողովրդի համար: Դրանից կախված է ոչ միայն մեր կուսակցության, այլև մեր ողջ երկրի վարկը: Եթե մենք այսօր ամենամեծ կուսակցությունն ենք Հայաստանում, ապա դա հիմք չէ թուլանալու կամ ավելորդ ինքնավստահության: Ճիշտ հակառակը, մենք ամեն օր պարտավոր ենք վերահաստատել առաջատարի մեր դիրքերը՝ վերահաստատել գործով, կեցվածքով ու նպատակամղվածությամբ:
Մաղթում եմ բոլորիս արդյունավետ գործունեություն՝ ի փառս մեր հայրենիքի և ի բարօրություն մեր ժողովրդի:
Շնորհակալ եմ ուշադրության համար:
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը (ՄԻԵԴ) մայիսի 12-ին արձակել է իր ամենամեծ դատավճիռը, որ երբևէ կայացրել է որևէ երկրի դեմ` պարտավորեցնելով Թուրքիային վճարել 123 միլիոն դոլար վնասի փոխհատուցում անհետ կորած կիպրացի հույների հարազատներին և Հյուսիսային Կիպրոսի հունական անկլավի բնակիչներին:
«Կիպրոսն ընդդեմ Թուրքիայի» գործով դատարան էին դիմել 1999 թվականին` Հյուսիսիային Կիպրոսի գրավումից 25 տարի անց: Դեռևս 2001 թվականին, այն բանից հետո, երբ դատարանը վճռել էր, որ Թուրքիայի կառավարությունը խախտել է Եվրոպական կոնվենցիայի մարդու իրավունքների բազմաթիվ հոդվածներ, ՄԻԵԴ-ը հետաձգել էր Թուրքիայի կողմից վճարվելիք տուգանքի չափի սահմանումը:
Այդ որոշումը կայացվեց այս ամսվա սկզբին, երբ ՄԻԵԴ-ի Մեծ պալատի 17 դատավորները հրապարակեցին իրենց վերջնական դատավճիռը: 16 կողմ և 1 դեմ քվեարկությամբ (հայ և կիպրացի դատավորները քվեարկել էին մեծամասնության հետ, իսկ թուրք դատավորը միակ ընդդիմադիրն էր) Եվրադատարանը վճռեց, որ դատարանի 2001 թվականի որոշումն անվավեր չի կարող ճանաչվել այն պատճառով, որ անցել է 13 տարի, ինչպես պնդում էր Թուրքիան: 15 կողմ և 2 դեմ քվեարկությամբ ՄԻԵԴ-ն ընդունեց, որ Թուրքիայի կառավարությունը պարտավոր է վճարել 41 միլիոն դոլար, ավելացրած ցանկացած հարկեր և տոկոսներ (եթե չի վճարվում երեք ամսվա ընթացքում) 1456 կիպրացի հույների համար, որոնք անհետ կորել են 1974 թվականին Կիպրոս թուրքական ներխուժման պատճառով: Մեկ այլ՝ 15 կողմ և 2 դեմ ձայներով ՄԻԵԴ-ը վճռեց, որ Թուրքիան պետք է վճարի լրացուցիչ 82 միլիոն դոլար, ավելացրած ցանկացած հարկեր և տոկոսներ (եթե չի վճարվում երեք ամսվա ընթացքում) այն վնասների համար, որ կրել են Թուրքիայի կողմից օկուպացված Հյուսիսային Կիպրոսի Կարպաս անկլավային թերակղզում բնակվող կիպրացի հույները:
Թուրքիայի արտգործնախարար Ահմեդ Դավութօղլուն, դատարանի վճռից անմիջապես առաջ, զուր ջանքեր գործադրեց կանխելու ՄԻԵԴ-ի ակնկալվող բացասական որոշումը, նախազգուշացնելով, որ Թուրքիայի դեմ կայացվող վճիռը կխոչընդոտի Կիպրոսի հակամարտության կարգավորմանը ուղղված ընթացիկ բանակցություններին: Դատարանն արդարացիորեն անտեսեց Դավութօղլուի սպառնալիքը և արձակեց իր որդեգրած սկզբունքային վճիռը հօգուտ Կիպրոսի:
Անկարող լինելով վախեցնել դատավորներին, Դավութօղլուն արհամարհանքով հայտարարեց, որ Թուրքիան մերժում է մարդու իրավունքների Եվրոպայի բարձրագույն դատարանի դատավճիռը և իր երկիրը հրաժարվելու է վճարել 123 միլիոն դոլար գումարը որպես վնասի փոխհատուցում:
Հարկ է հիշեցնել Դավութօղլուին, որ ՄԻԵԴ-ի «Մեծ պալատի դատավճիռները վերջնական են». դրանք վերանայման ենթակա չեն, և ըստ դատական գործերի նյութերի, «բոլոր վերջնական դատավճիռները փոխանցվում են Եվրոպայի խորհրդի Նախարարաների կոմիտեին դրանց գործադրման վերահսկողության համար»:
Թուրքիայի արտգործնախարարի անբարտավան հայտարարությունը անկասկած մոտ ապագայում իր ժխտական ազդեցությունը կունենա նրա կառավարության վրա: Եվրոպայի խորհրդի բոլոր անդամները, առանց բացառության, պարտավոր են կատարել Եվրադատարանի որոշումները: Դատարանի վճիռները պարտադիր են բոլոր անդամ պետությունների համար: Վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում Թուրքիան հարյուրավոր դատական գործեր է տանուլ տվել Եվրադատարանում, և ուզած, թե չուզած, տասնյակ միլիոնավոր դոլարներ վճարել որպես տուգանք: Թուրքիան այլընտրանք չունի, եթե ցանկանում է մնալ Եվրոպայի խորհրդի անդամ: Եղել են մի քանի ՄԻԵԴ որոշումներ, երբ թուրքական իշխանությունները սկզբում հոխորտացել են, որ չեն վճարելու սահմանված տուգանքները, սակայն, ի վերջո, ամբողջությամբ վճարել են պահանջված փոխհատուցումը տոկոսներով հանդերձ:
Եթե Թուրքիայի կառավարությունը համառորեն կառչած մնա Դավութօղլուի պարծենկոտ մերժմանը, ապա Թուրքիան կզրկվի ոչ միայն Եվրոպայի խորհրդի անդամակցությունից, այլև կկորցնի Եվրամիությանը միանալու իր չնչին հնարավորությունը…
Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետությունները իրավունք չունեն որոշել` արդյոք ցանկանում են կատարել ՄԻԵԴ-ի վճիռները: Հակառակ դեպքում, ինչո՞ւ 47 եվրոպական երկրներ միասնաբար տարեկան մոտ 100 միլիոն դոլար կծախսեն դատարան պահելու համար, եթե նրա վճիռներն անիմաստ են կամ ենթակա են կամավոր կատարման:
Վերջերս Թուրքիայի ղեկավարները արհամարհել են գրեթե բոլոր ներքին և միջազգային օրենքները` բանտարկելով ռեկորդային թվով լրագրողների, կրակելով Գեզի այգու խաղաղ ցուցարարների վրա, ծեծելով հանքերի պայթյունից տուժածների ընտանիքի անդամներին, հակասեմական հայտարարություններ անելով, սպառնալով վտարել ԱՄՆ դեսպանին և մատ թափ տալով նախագահ Օբամայի վրա Սպիտակ տանը…
Եվրոպայի խորհրդի նախարարների կոմիտեն չպետք է հանդուրժի խայտառակված անդամ պետությանը, որը մարդու իրավունքների հիմնական խախտողներից է: Խորհուրդը պետք է Թուրքիային ազդարարի, որ եթե նա անհապաղ միջոցներ չձեռնարկի 123 միլիոն դոլար տուգանքը վճարելու համար, ապա կհեռացվի Եվրոպայի խորհրդից և կառգրավվեն նրա կալվածքները երրորդ երկրներում` ստիպելով նրան ի կատար ածել դատարանի վճիռը:
Եվրոպան պետք է խիստ դիրքորոշում ցուցաբերի այս դատավճռի հարցում, քանի որ նման դատավճիռներ դեռ շատ կլինեն Թուրքիայի դեմ Կիպրոսի վերաբերյալ և հնարավոր է մի օր նաև հայկական փոխհատուցման և հողային պահանջներով…
Հարութ Սասունյան
www.TheCaliforniaCourier.com
Թարգմանությունը` Ռուզաննա Ավագյանի
Գորիսում` քաղաքապետի ընտրության շուրջ, հետաքրքիր զարգացումներ են տեղի ունենում: Քաղաքապետի թեկնածու «Վարարակն» ՍՊԸ տնօրեն, ՀՀԿ-ական Արա Բուդաղյանն այսօր ինքնաբացարկի դիմում է ներկայացրել թիվ 37 ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողով:
Գորիսի քաղաքապետի թեկնածուները երեքն են. «Գամմա» ԲԲԸ տնօրեն Տիգրան Կարապետյանը, «Շանի» ՍՊԸ տնօրեն, Գորիս քաղաքի ավագանու անդամ Հրայր Յոլյանը և «Հայջրմուղկոյուղու» Գորիսի տեղամասի պետ Վաչագան Ադունցը:
Ադունցը, որը Սյունիքի նախկին մարզպետ Սուրեն Խաչատրյանի հովանավորյալն է, առաջադրվել է նաև ՀՀԿ-ի կողմից:
Մեր ունեցած տեղեկություններով, ինքնաբացարկի դիմում կներկայացնի նաև Տիգրան Կարապետյանը, որին սատարում է Սյունիքի ներկայիս մարզպետ Վահե Հակոբյանը:
Մայիսի 21-ից սկսվում է քարոզարշավը: Թեկնածուներն ընտրողներին իրենց ծրագրերը կներկայացնեն մինչև հունիսի 6-ը:
Ապրիլի 8-ին Գլենդելի քաղաքային խորհրդի անդամներից մեկը՝ Զարեհ Սինանյանն ընտրվեց Գլենդելի քաղաքապետ:
Ընտրական պրոցեսը բավականին հետաքրքիր էր, (հայաստանցիներիս համար զարմանալիորեն) առանց ցուցադրական աղմուկի:
Օգտվելով այդ ժամանակահատվածում Գլենդելում լինելու հանգամանքից՝ զրուցեցինք Զարեհ Սինանյանի հետ.
— Պատմեք ձեր մասին.
— Ծնվել եմ Երևանում՝ ինժիներների ընտանիքում, հայրս անհաշտ հակակումունիստ էր, չէր հաշտվում համակարգի անհեթեթության հետ: Ինքը հայրենադարձ էր (ծնվել է Թուրքիայում և հայրենադրձվել է 40-ականների վերջում), շատ ազգականներ ունեինք Միացյալ Նահանգներում՝ նամանավանդ Լոս Անջելեսում:
Եվ ի վերջո, հեռացանք Սովետական Հայաստանից 88 թվականին: Մայիսին արդեն Լոս Անջելեսում էինք: Այդ ժամանակ ես 14 տարեկան էի, սովորում էի Երևանի «փոսի» անգլիական դպրոցում, 8-րդ դասարանում, ինչպես նաև Սայաթ-Նովայի երաժշտական դպրոցի դաշնամուրային դասարանում, երկուսն էլ մեծ դեր են խաղացել իմ կյանքում՝որպես մարդ ձևավորվելու հարցում:
-Դժվար չէ՞ր 14 տարեկան պատանու համար՝ Հայաստանից հեռանալը.
-Գիտեք, իրոք, դժվար էր, ես ճիշտն ասած, լավ կյանք ունեի Հայաստանում, ընտելացել էի, ընկերական մեծ շրջապատ ունեի, շատ ակտիվ էի երկու դպրոցներում:Անցած օրը հեռուստացույցով համերգ էին ցուցադրում, տեսա իմ կոմպոզիցիայի ուսուցչին՝ Արամ Սաթյանին, որը հիմա ՀՀ կոմպոզիտորների միության նախագահն է, այդպիսի ուսուցիչներ եմ ունեցել: Ամեն տարի ծնողներս ինձ ուղարկում էին պիոներական ճամբար, այնտեղ էլ շատ սիրով գնում էի, ինձ համար Հայաստանում շատ լավ էր, սակայն հայրս տեսնում էր, որ կոմունիզմի վերջը վատ է լինելու և մենք հեռացանք:
Տեղափոխվեցինք ԱՄՆ, մի քաղաք, որտեղ շատ քիչ հայ կար, դպրոցում երևի հինգս էինք հայ, բոլորն էլ լավագույն դեպքում 70-ական թվականներից էին եկել Միացյալ Նահանգներ, մի քանիսն էլ Պարսկաստանից էին եկել. մեծացել եմ Բրբանկ քաղաքում, հիմա շատ է փոխվել, այն ժամանակ միջին ամերիկյան մի քաղաք էր, որտեղ հոգեհարազատ մթնոլորտ չէր, շուրջ բոլորը ամերիկացի էին: Պարզ է, խորթ միջավայր էր, մյուս կողմից էլ լավ էր, որովհետև ես շատ կարճ ժամկետում հարմարվեցի, անգլերեն սովորեցի ու երևի մի 6 ամիս հետո, արդեն հանգիստ կարողանում էի ամերիկացիների հետ սովորել նույն դասարանում: Իսկ ծնողներիս համար շատ-շատ ավելի դժվար էր:
Միջին դպրոցն ավարտեցի, հետո ավարտեցի UCLA համալսարան՝ պատմագիտության բաժինը, նախ ընդունվեցի ուրիշ՝ բիզնես-էկոնոմիկայի ֆակուլտետ, սակայն զգացի, որ ինձ հետաքրքրում են այլ թեմաներ՝ պատմություն և քաղաքագիտություն, երկուսից էլ բակալավրի դիպլոմ ստացա, պատմությունից դիսերտացիա պաշտպանեցի, որը հազվադեպ է լինում, դիսերտացիան ավելի բարձր՝ դոկտորատի համար են պաշտպանում, բայց պատմությունն այնքան հետաքրքիր էր ինձ համար, որ դիսերտացիա պաշտպանեցի՝ Ղարաբաղյան հարցի վերաբերյալ, արդյունքում՝ հատուկ պատվո շքանշան ստացա:
-Դուք այդ ժամանակ արդեն ցանկանո՞ւմ էիք քաղաքական գործիչ դառնալ:
-Ես չէի ուզում ընդհանրապես, կյանքի բերումով ստացվեց, ես մտածում էի, որ շարունակելու եմ իրավաբանական գծով, իսկ քաղաքականություն մուտքը ինքն իրեն, ժամանակի ընթացքում եղավ:
-Ասում են, որ հայկական ավանդական ընտանիք ունեք:
— Այո, ես իմ ընտանիքն այսօր էլ համարում եմ հայկական ավանդապաշտ, մենք թե Հայաստանում, թե այստեղ հայկական ընտանիք ենք, այն իմաստով, որ հետևում ենք հայկական մշակույթին՝ հարգանք մեծի նկատմամբ, փոքրի նկատմամբ, ընտանիքով ապրել, միասին՝ ծնողներիս հետ ենք ապրում, մենք ընդունել ենք կյանքի այդ ձևը, և շատ գոհ ենք, այլապես չէինք կարող 4 երեխա մեծացնել, կինս էլ է աշխատում՝ իրավաբան է, մենք շատ զբաղված մարդիկ ենք, բայց, բարեբախտաբար, կարողանում ենք սիրով մեծացնել մեր զավակներին:
— Օտար ափերում շատ ընտանիքներ են կործանվում. հատկապես այն դեպքերում, երբ հայերը հայտնվում են զուտ ամերիկյան միջավայրում, դժվա՞ր էր…
-Ես տարբերություն չեմ տեսնում, մարդիկ մի ծայրահեղությունից մյուսն են թռչում, նախ հայկական ընտանիք պատկերացնում են ինչ-որ միջնադարյան վիճակ, կամ էլ ընդհակառակը՝ կապները թողնում են ու հասնում մեկ այլ ծայրահեղություն, մոլորված մարդ են դառնում: Մի ոսկի կենտրոն կա, միջին՝ որտեղ մնալը ճիշտ է:
-Այնուամենայնիվ, պատանեկան տարիքում նոր միջավայր, համալսարան, հե՞շտ է եղել դիմակայել ազատ երկրի բազում հետաքրքրություններին.
-Գիտեք, ինչպես ցանկացած երիտասարդի, ինձ էլ է հետաքրքրել, սակայն չափի մեջ, ես այնքան եմ սիրել իմ տունը, որ այդ ամենը տեսել եմ զուտ որպես զվարճանք, և չի դարձել կենցաղ:
-Հաճախ այդ ճանապարհը երիտասարդների սեփական նախընտրությունն է.
-Ընտանիքն էլ մեծ դեր է խաղում, այսինքն այնպիսի վիճակ է, որ եթե մի պահ ուշադրության կենտրոնից դուրս թողնես պատանուն, ամեն բան կարող է պատահել, որովհետև այնքան մեծ է տարածքը, մարդիկ շատ են, շփման առանցքները մեծ են, շատ հեշտ է «կորելը», ու մարդիկ շատ զբաղված են, հասարակությունն էլ այնպես չի դասավորված, որ տատիկ — պապիկ ունենաս, որ քեզ հետևեն: Այդ պատճառով շատ կարևոր է, որ ընտանիքն ամուր լինի, ինչ-որ արժեքներ ներդրված լինեն երեխաների մեջ, որ կարողանան լավը վատից տարբերել:
-Ինչպե՞ս եք հանդիպել ձեր կնոջը.
-Կինս Միացիալ Նահանգներում է ծնվել, նրա ծնողները 60-ական թվականներին են տեղափոխվել Բուլղարիայից, հանդիպել ենք համալսարանում՝ հայ-ուսանողական միության ժողովներից մեկի ժամանակ, մեր առաջին հանդիպումն անցել է, այսպես ասած, միմյանց նկատմամբ ոչ բարյացակամ (ժպտում է), դա շատ հետաքրքիր պատմություն է:
Իսկ հիմա կինս ինձ համար մեջք է, առանց իրեն, ես ոչինչ չէի կարող անել, մենք միասին մեծ զոհողությունների ենք գնացել, և եթե կինս չլիներ կողքիս կանգնած, բոլոր իմաստներով, դժվար կլիներ հաջողություններ արձանագրել: Կինս առանձնահատուկ, գերօժտված անձնավորություն է, ես շատ երջանիկ եմ, որ բախտ է վիճակվել, որ մենք ամուսիններ լինենք:
— Պատմեք ձեզ վստահված քաղաքի մասին, ի՞նչ առանձնահատկություններ ունի Գլենդելը . ինչպե՞ս դարձաք քաղաքապետ.
-Ես քաղաքային խորհրդից բացի, 6 տարի գործել եմ քաղաքի տարբեր հանձնաժողովներում, հասարակական կազմակերպություններում, այսինքն բավականին խորը հասկացել եմ, թե, ինչ խնդիրներ ունի քաղաքը: Առանձնահատկություներից երևի ամենաբացահայտն այն է, որ բնակչության 44 տոկոսը հայ են, երկրորդը՝ ամբողջ Լոս Անջելեսի տարածքում (17 մլն բնակչություն ունեցող Լոս Անջելեսն ԱՄՆ-ի ամենամեծ մարզն է, ամենախիտ բնակեցվածը) Գլենդելը մոտ 40 քաղաքներից 3-րդն է իր մեծությամբ՝ առաջինը Լոս Անջելեսն է, երկորդը՝ Լոմբիչն է, երրորդը՝ Գլենդելը: Լոմբիչը կես միլիոն բնակիչ ունի, մենք՝ 200.000: Ունենք բավական դիվերսիֆակցված տնտեսական հիմք, զվարճանքին ծառայող ընկերություններ՝ ինչպես օրինակ՝ Disney, Jun works՝ ոչ միայն ԱՄՆ-ի, այլև աշխարհի ամենախոշոր մանկական ստուդիաներն են: Ունենք բազմաթիվ ռեստորաններ, խանութներ, երկու մեծ առևտրի կենտրոններ՝ Glendle Gallery, Americana, վերջինս բավականին յուրահատուկ է, որը ոչ միայն ունի խանութներ, ռեստորաններ, կինոթատրոններ, այլև այգի:
Ունենք հսկայական շինություններ, բազմաթիվ հայտնի խոշոր ընկերություններ, բանկային համակարգի ներկայացուցիչներ, որոնց փորձում ենք ընդլայնել: Ցավոք սրտի, սկսել է թուլանալ մի ճյուղ՝ Title insurance ապահովագրական ընկերությունը:
Ես հիմա աշխատում եմ մի նախագծի վրա. Ամերիկայի միակ, հայ տերերի մեծամասնություն ունեցող բանկը, աշխատում եմ բերել Գլենդել, նրանց կենտրոնը բերել այստեղ, նրանց կորպորատիվ գրասենյակը հիմնել, որպեսզի աշխատատեղեր ստեղծվեն:
Մենք գտնվում ենք աշխարհագրական խաչմերուկային դիրքում՝ մոտ 5 — 6 մայրուղիներ են անցնում Գլենդել քաղաքով, դա մեծ ուժ է տալիս մեզ: Ունենք նաև հյուսիսային Գլենդելը, որտեղ կան բազմաթիվ տներ:
-Ամերիկյան օրենքները խիստ են ու կարծես, ամեն ինչ կարգավորում է օրենքով, քաղաքն ի՞նչ խնդիր ունի.
-Խնդիրներին անցնելուց առաջ, խոսեմ օրենքների մասին, որոնք բարելավման, մեկնաբանման, իրագործման կարիք ունեն՝ անկախ նրանից, կան այդ օրենքները, թե ոչ, լավն են, թե ոչ, ինչ-որ մեկը պետք է հետևի դրանց, մշակի, հասկանա, ճիշտ են իրագործվում, թե ոչ:
Ինչպես բոլորի համար, մեզ համար էլ առաջնային խնդիրը տնտեսական է, կարծես, տնտեսական ճգնաժամից դուրս ենք գալիս, սակայն մեզ սպասվում է նոր ճգնաժամ՝ նահանգային կենսաթոշակային համակարգի հետ կապված, բայց ոչ թե բնակչության, այլ պետական ծառայողների համար:
Կալիֆորնիայի ինչպես բոլոր մյուս քաղաքների պետական կառույցները, տարիների ընթացքում, սխալ ստրատեգիական որոշումների արդյունքում, բարդացել է: Օրինակ՝թոշակային համակարգը. մենք ունենք ծերացող բնակչություն, ունենք աշխատողներ, որոնք ցմահ ապահովված են թոշակով, ստանում են աշխատավարձի 90 տոկոսը, օրենքն այդպիսին է՝ վերջին օրվա քո աշխատավարձի 90 տոկոսը դու ցմահ ստանալու ես, դա նշանակում է, որ մի մարդ, որը 25 տարի աշխատելուց հետո, ունեցել է տարեկան 100.000-150.000 դոլար աշխատավարձ, կստանա 100-120.000 դոլար թոշակ, դա հիանալի է մարդու համար, բայց մղձավանջային տարբերակ է պետական կառույցների համար: Մարդիկ երկար են ապրում և մենք անընդհատ պետք է վճարենք, արդյունքում մեր ֆինանսական բեռը կապված է թոշակի անցած մարդու հետ, քան քաղաքում տեղի ունեցող որևէ խնդրի լուծման հետ: Պետք է բալանսը կարգավորել, մենք արդեն պարտավորվածություն ունենք այդ մարդկանց հանդեպ, փոխելը պրակտիկորեն անհնար է: Ինչ որ արվում է հիմա, դա կվերաբերվի այն մարդկանց, ովքեր նոր են գալու:
-Իսկ ոչ պետական համակարգի աշխատողների դեպքո՞ւմ.
-Դա ֆեդերալ կառավարության խնդիրն է:
— Ի՞նչ քանակ են կազմում պետական ծառայողները.
-Գլենդելը կրճատումներից հետո, ունի մոտ 1580 աշխատակից, մինչ այդ ունեինք 1850, ու պատկերացրեք, դա շարունակական հոսք է, մի մասը թոշակի է անցնում, նորերն են գալիս:
-Ինչքա՞ն է միջին աշխատավարձը.
-Միջին աշխատավարձ գոյություն չունի, որովհետև դժվար է հաշվել, օրինակ՝ քաղաքի բարձրագույն մենեջմենթը ստանում է 200.000-270.000 հազար դոլար աշխատավարձ: 270.000-ը նախկին քաղաքապետի՝ սիթի-մենեջերի աշխատավարձն էր, հիմա ստանում է 250.000, այդքան են ստանում նաև ոստիկանության պետը, հրշեջ-ծառայության պետը, մոտ 30 մարդ կա, որոնք 200.000-ից ավել աշխատավարձ են ստանում:
-Ամենացա՞ծրը.
-Դժվար է ասել, չեմ կարծում, որ քաղաքում 50.000-60.000-ից պակաս աշխատավարձ ստացող կա:
-Պետական ծառայողների մեջ շա՞տ կան հայեր.
-Ըստ վերջին՝ այս տարվա տվյալների, հայերը կազմում են աշխատողների մոտ 11 տոկոսը, որն իմ կարծիքով, շատ ցածր թիվ է, սակայն պետք է ասեմ, որ սա ավելի բարձր թիվ է, քան ասենք 5 տարի առաջ: Այո, մենք այդ խնդիրներն ունենք, համակարգային խտրականության հայերի նկատմամբ:
-Կա՞ն խտրականություններ.
-Այո, օրինակ քաղաքի կեսը հայ է, և հրշեջ ծառայությունում 180 հոգուց երեքն են հայ, իմ ընտրվելուց հետո, հայերի թիվը կրկնապատկվել է, և ես երաշխավորում եմ, որ մինչ իմ առաջին ժամկետը՝ 4 տարին ավարտվի, այդ թիվը կտրուկ կբարձրանա:
-Դուք ընտրվել եք, և ուզում եք կոնկրետ հայերի համար ինչ-որ բաներ անել, դա որևէ խնդիր չի առաջացնի՞.
-Հարցը նրանում չի, թե ես ում համար ինչ եմ ուզում, ես ուզում եմ բալանս պահպանվի, որպեսզի ծառայություն մատուցող քաղաքի մարմինները համապատասխանեն քաղաքի բնակչությանը: Եթե հրշեջ ծառայությունը գնում է ինչ-որ մեկի տուն՝ օգնելու, մտնում են տուն և չեն կարողանում բացատրվել այդ մարդու հետ, հասկանում եք ինչ լուրջ խնդիր է դա, և անընդունելի է, Ամերիկայի նման երկրում նման խնդիրներ չպետք է լինեն: Նույնն էլ ոստիկանությունում էր, սակայն ոստիկանությունը շատ շուտ ուղղեց խնդիրը, հիմա մենք ունենք 27 հայ ոստիկան, շարունակաբար քաջարելում ենք, որ մեր երիտասարդները մտնեն այդ համակարգ, ակադեմիա ընդունվեն, շատ կադրեր ունենանք:
-Քաղաքային խորհրդում քա՞նի հայ կա.
-Երկու. Ես ու Արա Նաջարյանը, և կա քարտուղար, մեկ թափուր տեղ կա՝Րաֆֆի Մանուկյանի տեղն է: Նա նախկին քաղաքային խորհրդի անդամ էր, հիմա քաղաքի գանձապահն է. նա էլ է ընտրված պաշտոնյա, Արտաշես Քասախյանն էլ, վերջինս քաղաքի գործավարն է, քարտուղարն է, իսկ թափուր տեղում հայ կլինի, թե ոչ, կիմանաք ընտրությունների արդյունքում, որոնք տեղի կունենան հունիսին:
-Այո, կա:
-Ինձ շատ հաճախ հարցնում են արժե՞ ապրել Ամերիկայում. հիմա ուզում եմ Ձեր կարծիքն իմանալ, Ամերիկայի պես բազմազգ երկրում նման հաջողությունների հասնելը, բարձր պաշտոն զբաղեցնելը կապված է աշխատասիրության, համառության, խտրականությանը դեմ գնալու հետ, հեշտ չէ: Հակասական կարծիքներ կան, ի՞նչ կասեք:
-Հասարակ մի բան ասեմ, այսօր ԱՄՆ-ում մոտ 19-20 մլն չփաստագրված անօրինական էմիգրանտներ կան, ինչ եք կարծում, եթե սա չլիներ մի երկիր, որտեղ արժեր ապրել, 20 մլն մարդ իրեն կենթարկեր այդ նվաստությանը՝ գար , առանց փաստաթղթերի բնակվեր Միացյալ Նահանգներում: Ամերիկան էմիգրանտների երկիր է, թեորիան է այդպիսին, բայց իհարկե սահմանափակումներ ևս կան, ամեն երկիր չի կարող կլանել, ընդունել և մարսել անսահմանափակ թվով մարդկանց, նրանց պետք է աշխատանքներով ապահովես, դա կարող է սոցիալական համակարգը կրախի առաջ կանգնեցնել:
Փորձում եմ նրբորեն պատասխանել, որովհետև դրա մյուս կողմն էլ կա, Հայաստանում մարդիկ մի տեսակ դեպի դուրս մոլուցքով են տարված, ես հաճախ եմ գնում Հայաստան, և բեկումնային փոփոխություններ եմ տեսնում, մարդիկ, որոնք նույնիսկ ամենավատ օրերին չեն մտածել այդ մասին, այսօր միջոցներ են փնտրում երկիրը լքելու: Շատ ցավալի է, և շատերն էլ շատ սխալ պատկերացումներով են գնում Հայաստանից՝ կարծելով՝ ուր էլ գնան, Հայաստանից լավ կլինի, սակայն դա այդպես չի: Եթե խոսքը գնում է երկրում վիճակը բարելավելու մասին, խոսքը գնում է պայքարի մասին, մարդիկ պետք է մնան պայքարեն, երբ արդեն չեն ուզում պայքարել, հեռանում են.
-Պայքարում են, սակայն ոչինչ չի փոխվում.
-Հասկանում եմ, երկար է պետք պայքարել, ես այդ բարոյական իրավունքը չունեմ, որ ասեմ մնան, թե գնան, ինձ կասեն՝ դու 27 տարի վայելում ես: Շատ մարդկանց գիտեմ, որ Հայաստանում ամեն ինչ ունեն, թողնում գալիս են այստեղ, կամ մեկ ուրիշ երկիր՝ կամ տունը ծախում են, ինքնաթիռի տոմս են առնում, հետո հասկանում են, որ լավ մտածված քայլ չէր ասում են՝ Էս ինչ արեցի,, իսկ հետ գալու ճանապարհ արդեն չունեն: Տենդեցիոզ, վարակիչ վիճակ է: Տարբեր տեղերից են գալիս, մի բան է Ֆրանսիայից գաս, մի ուրիշ բան է Հոնդուրասից, Հոնդուրասում սարսափելի վիճակ է, աշխարհի ամենահանցավոր երկիրն է, իսկ Ֆրանսիան բավականին լավ սոցիալ տնտեսական վիճակում է գտնվում, բայց երկու տեղից էլ գալիս են:
-Այստեղ գրավիչ է շատ հայերի համար, աշխատանք կա, հայկական մթնոլորտ է.
-Հիմա շատ ավելի մեղմ է վիճակը, շատ ավելի մերված են իրար համայնքները, մեկը մյուսի հետ է ամուսնացել, որը շատ լավ բան է, մենք մի ազգ ենք, Թուրքիայի հանցագործության պատճառով հայտնվել ենք ցաքուցրիվ վիճակում, մեկը բաղդատցի է դարձել, մեկը արգենտինացի, մեկը ֆրանսիացի: Երբ մենք 88 թվին եկանք ԱՄՆ, այստեղ շատ ընդգծված ներքին և արտաքին քաղաքականություն կար, թե՝ հայաստանցիներին մի օգնեք՝ ինչու են գալիս, իրենք վատն են, մենք լավն ենք, այսպիսի անհեթեթ բաներ: Ինձ այնպես են մեծացրել ծնողներս, որ հայ լինելու գիտակցությունն ամեն ինչից բարձր է եղել: Ես ներգրավվեցի մի կազմակերպության շարքերում, որտեղ հայաստանցիներին մատերի վրա կարելի էր հաշվել, ինձ համար դա խնդիր չէր, նույնիսկ այն մարդիկ, որոնք կարող էին առաջին անգամ ծուռ հայացքով նայել, հետո ժպտում էին: Դու քո ճիշտ ձևը պետք է թելադրես, ոչ թե ենթակա դառնաս գրված և չգրված սխալ օրենքներին, դա էլ կար համայքնում, սակայն հիմա ներհամայնքային վիճակն առողջ է, սակայն իդելական չի: Իրար հետ չհամագործակցել- այդպիսի բան չկա, եթե կա, ապա միայն զուտ անեկդոտային մակարդակի վրա:
-Իսկ մշակութային կյանքն ինչպիսի՞ն է.
— Մշակութային կյանք կա՝ թե հայկական, թե ոչ հայկական: Հայկական մշակութային կյանքը բավական առույգ է, ակտիվ է, շատ են գալիս Հայաստանից, շաբաթը 2 անգամ համարյա համերգ կա:
-Դա ձեր ծրագի՞րն է, թե իրենց նախաձեռնությամբ են գալիս.
-Ծրագիր չէ, քաղաքը նման հարցերով չի զբաղվում: Մշակույթի խթանման գործի շրջանակներում մենք զբաղվում ենք թատրոնների ֆինանսավորմամբ, որպեսզի լավ գործեն, հետևում ենք, որ այդ թատրոնները բաց լինեն բոլորի համար:
Անվճար չէ, եթե գործող թատրոն է, որը պետք է ֆինանսական արդյունքներ ցույց տա, չի կարող անվճար լինել: Մենք նոր բրենդ –գրադարան ենք բացել բարձրունքում, որը մի չքնաղ շինություն է: Դա Գլենդելի մեծահարոստ դոկտոր Բրանդի տունն էր, որը հիմա դարձել է թանգարան: Մենք միացրել ենք հինը և նորը, հին տունը և գրադարանի նոր մասը, որը մոդեռն է, ունենք նաև համերգի փոքրիկ սրահ:
-Իսկ թանգարաններ ունե՞ք, որոնք ցուցադրում են համաշխարհին նկարիչների գործերը.
-Մի քանի գալերիաներ ունենք, սակայն այնպիսի թանգարան, որ մշտական ցուցահանդես լինի, չունենք, որոհետև դա շատ թանկ հաճույք է: Ամբողջ Լոս Անջելեսում մի քանի թանգարաններ կան՝ Մալիբույի, Գեթթիի և բարձրունքի վրայինը: Գեթթիին միլիարդատեր էր, որը գանձեր էր հավաքել 30-40 ական թվականներին աշխարհի տարբեր մասերից: Մի քանիսը կան, որոնք Լոս Անջելես քաղաքում են, նման մասշտաբային թանգարաններ չունենք Գլենդելում:
-Քա՞նի հայ կա Գլեդելում.
-85.000-90.000,
-Իսկ ընդհանուր բնակչության թի՞վը.
-Մոտ 200.000:
-Ի՞նչ կցանկանայիք ասել՝ որպես Գլենդելի նորընտիր քաղաքապետ, որպես հայաստանցի հայ.
-Մեր հայրենիքում, վերջին մի քանի օրվա ընթացքում, ես հասկացա, որ սխալ պատկերացում ունեն, թե ինչ է նշանակում քաղաքապետ լինել Միացիալ Նահանգներում, մեր գործունեության և իրավասության շրջանակը շատ կոնկրետ է և հետևաբար՝ սահմանափակ, այն իմաստով, որ մենք զբաղվում ենք այս քաղաքի և քաղաքի բնակիչների խնդիրներով, որևէ տեղ չի մնում զբաղվել քաղաքից դուրս գտնվող որևէ մեկի խնդիրներով, էլ չեմ ասում ԱՄՆ-ից դուրս գտնվող, և քաղաքապետն, ըստ իմ ընկալման, ունի քաղաքական և սոցիալական պայմանագիր բնակչության հետ, նրանք քեզ ընտրել են, դու նրանց առջև պարտականությունների մի շարք ունես:
-Կասեք ձեր իրավասությունների սահմանը, ի՞նչ կարող եք անել, օրենք կարո՞ղ եք փոխել.
-Իհարկե, ես կարող եմ փոխել քաղաքի օրենսդրությունը այն պրոցեսով, ինչ որ ցանկացած քաղաքային խորհրդի այլ անդամ, այն փոքր տարբերությամբ, որ ես՝ որպես քաղաքապետ, կարող եմ որոշել, թե դա երբ կդրվի քննարկման, և այլն:
Իրավասությունների մեջ մտնում է օրենսդիր պարտակությունները, մենք ենք որոշում, թե այս քաղաքն ինչ օրենքներով պետք է գործի, բնականաբար, ներքին օրենքները պետք է համապատասխանեն առաջին հերթին նահանգային, երկրորդ հերթին՝ դաշնային օրենքներին, մեր իրավասությունների մեջ մտնում է քաղաքի ընդհանուր տեսլականի մշակումն ու իրագործումը, իրագործումը ոչ թե օրենսդիր, այլ վերահսկիչ իմաստով: Մենք հանձնարարում ենք քաղաքի մենջերին՝ գործադիրին, աշխատակազմի ղեկավարին (նա ազգությամբ հայ չէ ):Գործադիրը ստանում է մեզանից ինստրուկցիաներ, և իր պատասխանատվությունն է՝ իրագործել: Մենք էլ վերահսկում ենք. իր աշխատողներն իրեն են հաշվետու, ինքն էլ՝ մեզ: Մենք՝ մանավանդ քաղաքապետը, նաև բարի կամքի դեսպաններն ենք, մենք ենք ներկայացնում քաղաքը դրսում, գնում ենք տարածաշրջանային միջոցառումների, կոնֆերանսների,տարբեր կառույցների հետ ենք բանակցում, մասնակցում ենք ենթակառուցվածաքային նախագծերում:
Ռուզան Ավոյան
Այսօր «Yerevan Expo» ցուցահանդեսային համալիրում LOGOS EXPO Center ցուցահանդեսային ընկերության, Հայաստանի Արդյունաբերողների և Գործարարների (Գործատուների) միության նախաձեռնությամբ տեղի ունեցավ «Կովկաս. Շինարարություն և վերանորոգում EXPO 2014» միջազգային մասնագիտացված ցուցահանդեսի բացման արարողությունը:
Մայիսի 16- 18 ը կազմակերպված «Կովկաս Շինարարություն և վերանորոգում EXPO 2014» ցուցահանդեսը մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում բազմաթիվ տեղական և արտասահմանյան կազմակերպությունների համար: Այն նաև բավականին լավ հարթակ է հանդիսանում նոր ապրանքների և ծառայությունների ներկայացման համար: Կարևոր է այս միջոցառման դերը նոր գործնական կապերի ստեղծման, դրանց զարգացման և կայացման հարցում, ինչպես նաև ոլորտի իրական հաջողությունները գրանցելու և ամփոփելու գործում:
«Հայկական Վարկած»-ը զրուցեց ներկայացվածներից մեկի Հայաստանում խոշոր ընկերության՝ «ՎԻ ԷՅՋ ՍԹՈՈՒՆ» բնական քարերի արդյունահանման գործարանի տնօրեն Արայիկ Անդրեասյանի հետ՝ պարզելու, թե ինչպիսի գործունեություն է ծավալում ընկերությունը, որ երկրներ է արտահանվում նրա արտադրանքը և ինչ ծրագրեր ունեն ապագայի հետ կապված:
«Մեր կազմակերպությունը, որը գտնվում է Սիսիանում, զբաղվում է քարերի արդյունահանմամբ և վերամշակմամբ արդեն 14 տարի: Մշակում ենք գրանիտ, մարմար, բազալտ: Հիմնականում մասնագիտացված է երեսպատման սալիկների արտադրության ոլորտում , որոնք արտադրվում են բարձրորակ սարքավորումների միջոցով և լայն սպառում են գտնում ինչպես Հայաստանում, այդպես էլ արտերկրում»,-պատմեց Արայիկ Անդրեասյանը:
Գործադիր տնօրենի խոսքերով՝ արտահանում են հիմնականում Ռուսաստան, ԱՄՆ, Հարավային Կորեա, ինչպես նաև պայմանագիր կա Ավստրիայի հետ:
Խոսելով ընկերության առավելությունների մասին՝ գործադիր տնօրենը նշեց լավ վարպետների, եվրոպական սարքավորումների և գնային ցածր սահմանման առկայությունը:
«Մեր գործարանը, կարելի է ասել, խոշորագույնն է Հայաստանում, իսկ էքսպո ծրագրերն էլ նպաստում են նոր պայմանագրերի ստեղծմանը, քանի որ շատ հյուրեր ենք ունենում աշխարհի տարբեր երկրներից»,- նշեց Արայիկ Անդրեասյանը:
Ընկերությունն ունի 180 աշխատող, բայց ծավալները շարունակում է ընդլայնել, որը նաև ենթադրում է, որ նոր աշխատատեղեր կբացվեն:
[nggallery id=164]
Մարիանա Պետրոսյան
Տավուշի մարզի սահմանամերձ Մովսես գյուղի դպրոց հաճախում է 147 աշակերտ, նրանցից՝ 19-ը ներառական կրթություն են ստանում:
Դպրոցը բարեկարգվել է կառավարության կողմից, ունի անհրաժեշտ դասագրքեր, համակարգիչներ (թեև ինտերնետ-կապը թույլ է), Պաշտպանության նախարարության կողմից տրամադրել է մենամարտ-վարժասարք, որի էկրանի վրա կրակել են սովորում թե՛ ուսուցիչները, թե՛ աշակերտները:
Դպրոցի միակ խնդիրը, փոխտնօրենի հավաստմամբ, աշակերտների թվի նվազումն է:
«Առաջ դուրս էինք գալիս փողոց` 10-15 երեխա խաղում էր, հիմա ոչ մի երեխա չես տեսնի դրսում խաղալիս: Ես երեք աղջիկ ունեմ, բակ իջնելիս, երեխեքը խաղընկերներ չունեն, ես ինչքա՜ն խաղեր գիտեմ մանկական, իսկ իրենք ոչ մի խաղ չգիտեն»,-պատմեց Առաքելյանը:
Եթե Երևանում երեխաները բակային խաղերը փոխարինում են համակարգչայինով, ապա սահմանամերձ գյուղերում նրանք բակ չեն իջնում՝ նշանառության տակ չընկնելու համար:
«Պատկերացրեք՝ երեխաները մեզնից անվախ են, երիտասարդ տղաները, 16-18 տարեկան, ցանկանում են, որ իրենց զենք տան՝ ապահովության համար», -ասում է դպրոցի փոխտնօրենը:
«Հաճախ կեսգիշերին սկսվում են կրակոցները և տևում են մինչև ժամը 4-5-ը, չենք կարողանում քնել, իսկ հաջորդ օրն արդեն դաս պարապելը շատ է դժվարանում, թեև երբեք դասերը չեն դադարեցվել, սակայն քիչ թվով աշակերտներ են գալիս դպրոց,-պատմում է նա, -«Երբ կրակում են դասապրոցեսի ժամանակ, ուսուցիչները մի քիչ սպասում են, որ հանդարտվի իրավիճակը և միայն ծնողների վերահսկողությամբ են տուն ուղարկում աշակերտներին»:
Գյուղում բնակիչներին աշխատանքի պակասն այնքան չի անհանգստացնում, ինչքան խաղաղության հարցը. «Մեզ խեղճացնողը կրակոցներն են, ոչ ապրանք թանկացնելը, ոչ աշխատատեղերի բացակայությունը, չենք առնի, չենք ուտի, երեխեքս բարձրագույն չեն սովորի, մենակ կրակոց չլինի, իմանանք, որ հանգիստ քնելու, հանգիստ արթնանալու ենք: Մի 5 տարի առաջ էլ աշխատանք չկար, բայց այսքան չէին գնում: Ջահել, սիրուն աղջիկներ ունեինք՝ գնացին քաղաք, էլ հետ չեկան, հիմա հարսնացու չես ճարի, փեսացու չես ճարի, բոլորը դրսում են»:
Փոխտնօրենը հիշեց, որ վերջին հարսանիքը գյուղում եղել է հունվար ամսին, այն էլ ամուսնանալուց հետո, զույգը հեռացել է:
Գյուղում տոնական օրերն ուղեկցվում են կրակոցներով, ինչպես նաև ադրբեջանական Բայրամի օրերին հակառակորդն ակտիվ է լինում: Գյուղացիները այդպիսի դեպք չեն հիշում, որ մայիսի 9-ին չկրակեն:
Մեր զրուցակիցը զարմանում է, երբ սահմանամերձ գյուղերի բնակիչներն ասում են, թե չեն վախենում կրակոցներից. «Պաթոսով ասված խոսքեր են, էտպիսի բան չկա, որ չվախենան: Կարող է մի քանի օր անընդմեջ կրակեն, մի երկու շաբաթ դադարեցնեն, հենց հանգստանում ենք, նորից սկսվում է: Մենք էլի ոչինչ, թող սահման պահող տղաներին լավ նայեն, պայմանագրային զինծառայողների աշխատավարձերը բարձրացնեն, ընտանիքներին արտոնություն տան»:
Տիկին Առաքելյանն, իր ամուսնու ու երեք երեխաների հետ ապրում է գյուղում. «Ամուսնուս ասում եմ արի գնանք, ասում է չէ, դու երեխեքի հետ գնա, ես էստեղից գնացողը չեմ: Հետաքրքիրն այն է, որ ինքն այստեղի ծնունդ չէ, մենք ամուսնալուց հետո ենք եկել Մովսես: Առաջ մեր տունը գտնվում էր հենց հակառակորդի դիրքերի դիմաց, հիմա տեղափոխվել ենք մյուս կողմ, բայց դե վտանգն անցած չէ, նրանց կողմից արձակված պարկուճները հավաքել, պահել ենք»:
2010 թվականին Մովսես գյուղում ավարտվել է Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու շինարարությունը: Այն կառուցվել է մովսեսցի բիզնեսմեն Վազգեն Վանեսյանի և նրա ընկերների նախաձեռնությամբ:
Դպրոցի փոխտնօրենը հիշում է, երբ իմացել է, որ եկեղեցին կառուցում էին, ինքը նախ հարցրել է պատի հաստության չափը. «Հարցրեցի՝ գրանատը կպահի, պատասխանեցին՝ այո, ասացի՝թող շինեն, գոնե պատսպարվել կլինի»:
Աննա Սարգսյան
Պետական այցով Երեւան ժամանած Ֆրանսիայի նախագահի հանդիպումներն ու հայտարարությունները ընդհանուր մի խորպատակերի վրա դիտարկելով կարելի է որոշ հետեւություններ անել Արցախյան հարցի, Ցեղասպանության ժխտողականության քրեականացման ուղղությամբ Փարիզի դիրքորոշման, ընդհանրապես երկու երկրների միջպետական հարաբերությունների ներկա իրավիճակի եւ հայտարարված առաջադրանքի մասին։
Այս բոլորի մեջ պետք է առանձնացնել նախագահ Օլանդի հայտարարությունը` ԵՄ-ի հետ ՀՀ-ի ասոցացման անհրաժեշտությունը ընդգծող։ Մանավանդ ըմբռնելի նկատելով ՀՀ-ի ՄՄ-ի անդամակցության որոշումը։
Նախ մեջբերենք Ֆրանսիայի նախագահի երեք առիթներով այս մասին կատարած հայտարարությունների ամփոփումը.
«Հայաստանի համար կարելի է գտնել խելամիտ մոդել Եվրամիության հետ ասոցացվելու համար: Հատուկ մոդել Հայաստանի համար: Եվրոպան պետք է Հայաստանի հետ ասոցացվելու համաձայնագիր ընդունի: Հայաստանը կարող է գնալ Ռուսաստանի հետ Մաքսային միություն, ես դրանում խնդիր չեմ տեսնում,- Հնարավոր է համագործակցել Եվրամիության հետ՝ չհրաժարվելով Մաքսային միությունից: Մենք պետք է աշխատենք դրա շուրջ։»
Փորձենք մեկնաբանել. ՀՀ-ի համար կարելի է գտնել յուրահատուկ ձեւաչափ ԵՄ-ի հետ ասոցացման պայմանագիրը կնքելու համար։ ՄՄ-ի անդամակցության որոշումը արգելք չէ, որ ՀՀ-ն ԵՄ-ի հետ ասոցացվի։ ԵՄ-ն ի՜նքն է, որ խելամիտ եւ հատուկ մոդել պետք է գտնի իրականացնելու համար ՀՀ-ի` ԵՄ-ի հետ ասոցացումը։ Իսկ ա՜յս առաջադրանքի համար «մենքը» կարող է նշանակել թե՜ ՀՀ եւ թե՜ ԵՄ, բայց այս դեպքում առաւելաբար ԵՄ, քանի որ խելամիտ եւ հատուկ ձեւաչափ գտնելու առաջարկը վերաբերում է Բրյուսելին։
Ուրեմն. ԵՄ-ն ղեկավարող հիմնական գերուժերից մեկի ներկայացուցիչը առաջադրում է ՀՀ-ի ասոցացումը ԵՄ-ին։ Եւ երբ հստակեցնում է նաեւ, որ ՄՄ-ին անդամակցելու ՀՀ-ի որոշումը խոչընդոտ չէ այս գործընթացի համար, խորքում ջրում է արեւելյան գործընկերության ծրագրի պատասխանատուների ա ՜յն հայտարարությունները, որոնք ասոցացման պայմանագիրը ընկալում էին տնտեսական եւ քաղաքական պայմանավորվածությունները ճշտող իբրեւ մեկ համապարփակ փաստաթուղթ եւ որոնք ճշտում էին, որ ՄՄ-ն եւ ԵՄ-ն անհամատեղելի են եւ թե ՄՄ-ի ճանապարհն ընտրած ՀՀ-ն չի կարող միաժամանակ ասոցացվել ԵՄ-ի հետ։
Այսպիսով սակայն, հող է շահում Բրյուսելյան ճանապարհը Արեւմտյան Եւրոպայից եւ ոչ թէ արեւելյանից տեսնող քաղաքական վարկածը։ Փաստորեն ԵՄ-ի համեմատաբար ուշ անդամակցած Արեւելյան Եւրոպայի երկրների շրջանակների մոտ առկա հակառուսական տրամադրությունները հանգեցրել էին արեւելյան գործընկերության ծրագրի ղեկավարներին բացարձակացնելու ասոցացման պայմանները «կա՜մ- կա՜մ»-ի տեսությունը առաջ քաշելով։
Իրավացի էր ՀՀ-ի Եւրանեսթի այն ժամանակվա ղեկավար Վահան Հովհաննիսյանը, երբ շեշտում էր, որ ՀՀ-ի դեպի Եւրոպա համարկումը պետք է անցնի Արեւմտյան Եւրոպայի երկրներից, ովքեր ճշտել ու ամրագրել են եվրոպական չափանիշերը եւ շարունակում են գծել Եւրոպայի աշխարհագրաքաղաքական սահմանները։
ԵՄ-ն ղեկավարող գլխաւոր ուժերից մեկի ներկայացուցիչը պարտավորեցնում է Բրյուսելին, որ նոր, խելամիտ եւ հատուկ ձեւաչափ ճշտի Հայաստանի համար, որպեսզի այն կարողանա ասոցացվել իր հետ։
Հետագա իրադրությունները իհարկե որոշիչ դեր են ունենում այս նոր ձեւաչափի կայացման կամ չկայացման մեջ։ Այժմ պարզ է, որ Օլանդը առաջադրում է «Թե՜ -Թե՜»-ի կամ «Ե՜ւ-Ե՜ւ»-ի աշխատելը։ Որի համար էլ ԵՄ-ին հանձնարարում է պատրաստել նոր, խելամիտ եւ հատուկ մոդել ։
Շահան Գանտահարյան
«Ազդակ» թերթի գլխավոր խմբագիր
Մոտ մեկ ամիս առաջ, ԱՄՆ հայ վետերանների միությունը մոտ 700 կգ բարեգործական բեռ էր բերել Հայաստան, թե ինչ տհաճ պատմությունների մեջ էր ընկել կազմակերպության նախագահը, այլ թեմա է, որին կանդրադառնանք մեկ ուրիշ հրապարակման մեջ:
Այժմ միայն նշենք, որ բերված հագուստը, հաշմանդամի սայլակները, հենակները, տեղաշարժման հարմարանքները և այլն, բարեգործական չճանաչվեցին ինչ-ինչ փաստաթղթային խնդիրների պատճառով: (Սա էլ առանձին թեմա է, որը դարձյալ լուսաբանման կարիք ունի):
Սակայն, այնուամենայնիվ, բարեգործությունն ի կատար ածվեց շնորհիվ մարդկանց, որոնք սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների խնդիրները մի փոքր թեթևացնելու բարի կամք ունեցան:
Հաշմանդամի սայլակները, հենակները՝ մի շարք այլ բժշկական պարագաների հետ մեկտեղ, տրամադրվեցին Սիսիանի հիվանդանոցին, իսկ հագուստը բաժանվեց Սյունիքի գյուղերի զոհված ազատամարտիկների, ինչպես նաև սոցիալապես անապահով ընտանիքներին:
ԱՄՆ-ում իմ այցի ժամանակահատվածը համընկավ սուրբ Զատիկի տոնին, որին հաջորդեց Ապրիլի 24-ը:
Երկու միջոցառումների հիմնական կազմակերպիչը ՀՅԴ –ն էր: Ապրիլի 24-ը բավականին լավ էր կազմակերպված Մոնտե Բելոյում. այդ թեմային լոսանջելեսյան մամուլը բավականին հանգամանորեն անդրադարձել է, ուստի, կանգ չառնելով մանրամասների վրա, առանձնացնենք մի հանգամանք, որը գրավել էր բոլորի ուշադրությունը, և որի մասին բարձրաձայնում էին գրեթե բոլորը:
Արդեն ապրիլի 25 -ին հայությունը քննարկում էր Լոս Անջելեսում Հայաստանի գլխավոր հյուպատոս, նախկին մոսկվայաբնակ գործարար Սերգեյ Սարկիսովի պահվածքը: Ներկաներն իրավացիորեն վրդովված էին.Սարկիսովը հուշարձանին այցի էր եկել սև բլուզով, որի «քշտած» թևերի տակից երևում էր նրա «տատուները», մինչդեռ ԱՄՆ պաշտոնյաները կոստյումով և փողկապով էին:
Ներկաներին տհաճ էր նաև հյուպաստոսի պահվածքը. աստիճաններից, որոնք տանում էին դեպի Եղեռնի զոհերի հուշարձան, Սարկիսովը ցած իջավ ցատկելով: Անկեղծ ասած, Ռուսաստանից այստեղ տեղափոխված պարոնի պահվածքը անհարիր էր օրվա խորհրդին ու օտար երկրում Հայաստանի ներկայացուցչի դիրքին:
Մեր հայենակիցները համոզված են, որ չնայած նրան, որ Սարկիսովը հետխորհրդային Ռուսաստանում ապահովագրական ոլորտի կայսրություն ստեղծած անձ է, (նա «ՌԵՍՈ-գարանտ» ապահովագրական ընկերության, որը Ռուսաստանի 5 ամենահզոր ապահովագրական ընկերություններից մեկն է, խորհրդի նախագահն է և նրա կարողությունն այս տարի Forbes անսագիրը գնահատել է 1.3 մլրդ դոլար), չպետք է իրեն թույլ տար նման պահվածք, այլ պետք է իրեն պատշաճ դրսևորեր՝ որպես Հայսատանը Լոս Անջելեսում ներկայացնող պաշտոնյա:
Խոսակցություններ էին պտտվում, որ Հայաստանի հյուպատոսն իր նշանակման համար պարտական է ոչ թե իր արժանիքներին, այլ ֆինանսական կարողությանը. ի դեպ Սարկիսովը 2012 թվականին 4 մլն դոլար նվիրատվությամբ հանդիսացել է «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հեռուստամարաթոնի ամենամեծ միասնական դոնորը:
[nggallery id=158]
Ռ. Ա.
ԱՄՆ-ում ապրիլի 24 -ին Մոնթե Բելո կոչվող բլուրի վրա տեղադրված հուշարձանի այցելուների մեջ չնկատեցինք հայկական շուոբիզնեսի այն դեմքերին, ովքեր այդ օրերին Կալիֆորնիայում էին: Բանն այն է, որ նրանք Միացյալ Նահանգներ էին եկել բոլորովին այլ նպատակով. ապրիլի 26-ին իր ծննդյան տարեդարձն էր նշելու ամերիկաբնակ, «օրենքով գող» Արմեն Ղազարյանը` Պզոն:
Պզոյի ծննդյան տարեդարձի ճոխ խնջույքին մասնակցելու էին եկել նաև հանցաշխարհի հայտնի դեմքերից շատերը, և ոչ միայն Հայաստանից: Իսկ շոուբիզնեսի աստղաբույլը՝ Թաթա, Հրանտ Թոխատյան, Արմենչիկ, Արման Հովհաննիսյան, Սուպեր Սաքո, Արա Մարտիրոսյան, Ձախ Հարութ, Տիգրան Ասատրյան, Գրիգոր Նազարյան, Գրիշա Սանդալյան, հանդիսավար Գայանե Ասլամազյանի հետ մեկտեղ՝ ծաղկացել են Պզոյի տարեդարձը:
Ռ.Ա.
- Տեսանյութ
- Օրվա միտք
- Խմբագրի վարկած
- Ֆոտո
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.