Եվ այսպես, ընտրարշավի 8-րդ օրը ընտրությունների ինտրիգը սպառվեց: Հրապարակվեցին Գելլափի սոցհարցման թվերը, և եթե ելնենք նախորդ ընտրությունների փորձից, ապա կարող ենք ասել, որ իրական արդյունքները  լինելու են դրան շատ մոտ: Հարցվածների 66 տոկոսը նախագահական ընտրություններին կքվեարկի գործող նախագահ Սերժ Սարգսյանի օգտին, 10 տոկոսն ասել է, որ քվեարկելու է Րաֆֆի Հովհաննիսյանի օգտին, Պարույր Հայրիկյանի օգտին՝ 4տոկոսը, Հրանտ Բագրատյանի օգտին՝ 4 տոկոսը, Արամ Հարությունյանի օգտին՝ 1 տոկոսը, Անդրեաս Ղուկասյանի օգտին՝ 0,3 տոկսոը, Արման Մելիքյանի օգտին՝ 0,2 տոկոսը, Վարդան Սեդրակյանի օգտին՝ 0,1 տոկոսը: Հարցվածների 16 տոկոսը պատասխանել է, որ չգիտի՝ ում օգտին է քվեարկելու:

Այսինքն` հացադուլավոր Անդրեաս Ղուկասյանը, ընտրողների ցուցակների անունով երդվող Արման Մելիքյանը, էպոսագետ Վարդան Սեդրակյանը և փետրվարի 8-ից մարաթոնը լքող Արամ Հարությունյանը եղանակ չեն ստեղծելու, զի բոլորը միասին տեղավորվում են 1,5 տոկոսի մեջ:  Իսկ պայքարը կենտրոնանալու է 16 տոկոս չկողմնորոշվածների քվեների շրջանակում, ուր Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, Հրանտ Բագրատյանը և Պարույր Հայրիկյանը ձգտելու են բարելավել սեփական ցուցանիշները:

Ամենայն հավանականությամբ, Րաֆֆի Հովհաննիսյանը կմոտենա իր երազած 20 տոկոսի ցուցանիշին, զի գործում է շատ բարենպաստ լրատվական միջավայրում` և լրատվական դաշտն է ողողված նրա մասին նյութերով, և ՀՀԿ-ն է ձգտում լրջորեն, բայց կոռեկտ պատասխանել նրա մեղադրանքներին: Բագրատյանն ու Հայրիկյանն էլ թերևս հատեն 5 տոկոսի սահմանագիծը, լուրջ խախտումների ապացույց չի գտնի գործնականում ոչ ոք, ու փետրվարի 19-ի լուսաբացին թերևս գոհ ու շնորհակալ կլինեն բոլորը: Միգուցե նույնիսկ գրանցվի նախադեպ, որ շնորհավորեն հաղթող թեկնածուին: ԲՀԿ-ն, ինչպես պնդում է բազմափորձ Դավիթ Շահնազարյանը, կվերադառնա իշխանության գիրկը, Հայրիկյանը կլուծի քաղաքական ասպարեզում ինքզինքը պահպանելու խնդիրը, Րաֆֆին կվայելի գլխավոր ընդդիմադիրի տիտղոսի բերկրանքը, Բագրատյանն էլ կդառնա ՀԱԿ-ից մնացած եղած-չեղածի փաստացի առաջնորդը: Դե, ՀՅԴ-ին էլ դժվար թե նեղացնեն, ի վերջո սփյուռքի հետ կապերի հանգամանքը կա…

Տպավորությունն այնպիսին է, որ բոլորը պատրաստվում են ընտրություններից ավելի կարևոր բաների: Մերձավոր Արևելքից վառոդի հոտ է գալիս, իսկ մեր երկրում արդեն բանակի տոնից` հուվարի 28-ից սկսյալ, լսվում է զենքի շաչյունը. Միաժամանակ ժամանել են Ռուսաստանի պաշտպանության նախարար Շոյգուն և ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Բորդյուժան: Եվ նրանց հետ եկել են Ռուսաստանի ռազմարդյունաբերական առաջատար ձեռնարկությունների ղեկավարները: Նման է, որ այս այցելությունները միտված են գործնական տեսքի բերել դեռ միայն վերջերս Վլադիմիր Պուտինի կողմից հավանություն  ստացած այն ծրագրերը, որոնք նախատեսում են հայ-ռուսական ռազմատեխնիկական հարաբերությունների էական խորացում: Դրա հետ կապված, օրինակ Ն. Բորդյուժան խոսեց այն մասին, որ իրականացվում են ռազմատեխնիկական, ռազմատնտեսական համագործակցության կատարելագործման միջոցառումների մի ամբողջական շարք: Ենթադրվում է զրահատեխնիկական, ինժեներական, հակաօդային պաշտպանության համակարգերի, ռազմական նշանակության ավտոմեքենաների, ռազմական ուղղաթիռների սպասարկման և վերանորոգման մի քանի կենտրոններ ստեղծել Հայաստանում: Սերգեյ Շոյգուն, խոսելով այցի շրջանակներում քննարկվող ծրագրերից, նշեց կոնկրետ ժամանակացույց. «Փետրվարին կորոշվի նվազագույնը հինգ տարով գործնական համագործակցության ծրագիրը»:

Հարց է ծագում` իսկ ի՞նչ նպատակով պիտի մեր երկրում այդքան շտապ հիմնվեն մարտական տեխնիկայի վերանորոգման գործարաններ, չէ՞ որ այդքանն ակնհայտորեն չափից շատ է մեր բանակի և Գյումրիի ռուսական հենակետի պահանջարկը բավարարելու համար: Պատասխանը տվել են ռուսները` վերջերս էր, որ Ռուսաստանի պաշտպանության նախարարը հայտարարել էր, որ. «Մի քանի ուղղություններով ՌԴ-ի համար մեծանում է ռազմական վտանգը, «թեժ կետերը» գտնվում են մեր սահմանների մերձակայքում»: Եվ եթե նախարարը նկատի ունի նաև մերձավորարևելյան ուղղությունը, ապա Հայաստանում վերանորոգման մի քանի կենտրոնների ստեղծումը սկսում է նմանվել մարտերում վնասվելիք տեխնիկան նորոգելու համար նախատեսված կառույցները ճակատային գծին հնարավորինս մոտեցնելու ռազմական մասշտաբային տրամաբանությանը…

Կարճ ասած, կարծես թե բոլորի վրա թևածի ռազմի աստծո շունչը, ու պատահական չէ, որ և թեկնածուները  հատուկ ուշադրությամբ էին վերաբերվել  մեր բանակի տոնին, և ընդարձակ ձևով անդրադարձել են բանակի օրվան իրենց նախընտրական ծրագրերում: Նույնիսկ ուղնուծուծով ամերիկացի մնացած Րաֆֆի Հովհաննիսյանն այցելեց «սովետաբույր»  անհայտ զինվորի գերեզման, ինչը նախորդ տարիներին անպատկերացնելի էր:

Ինչևէ, վերջում որպես տեղեկանք ներկայացնենք նաև թեկնածուների` բանակին վերաբերող ծրագրային դրույթները:

 ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍՅԱՆ. «Հայաստանի Հանրապետության շուրջ ձևավորված ռազմաքաղաքական իրավիճակը և մեր երկրի առջև ծառացած մարտահրավերները պահանջում են ունենալ մարտունակ, մշտապես կատարելագործվող, ռազմական գիտության արդի ձեռքբերումներն արդյունավետ կիրառող զինված ուժեր, որոնց հետագա կատարելագործման և ամրապնդման համար առաջիկա 5 տարվա ընթացքում հասնելու ենք նրան, որ`

1. Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերը չզբաղվեն հյուծող ու պասիվ պաշտպանությամբ, ունակ լինեն իրենց շարժունակությամբ և մարտունակությամբ անվտանգություն սփռել մեր տարածաշրջանում և անդին, որի հիմքն արդեն իսկ դրված է աշխարհի տարբեր ծագերում մեր խաղաղապահների կողմից մարտական խնդիրների գերազանց կատարմամբ,

2. շարունակվի Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի համալրումը ժամանակակից սպառազինությամբ և ռազմական տեխնիկայով, այդ թվում` հայրենական արտադրության: Առաջնահերթությունը տրվելու է բազմաֆունկցիոնալ համալիրներին, որոնք կլինեն հետախուզության, դիտարկման, հայտնաբերման, թիրախորոշման և խոցման միասնական համակարգեր: Այս ամենում իր կարևորագույն դերն է ունենալու ժամանակակից և կենսունակ հայրենական ռազմարդյունաբերական համալիրը, որի մշտական արդիականացումը լինելու է պետության ուշադրության կենտրոնում,

3. անկարգությունն ու ծառայակիցների ահաբեկումը տեղ չունենան Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում: Զինված ուժերի անձնակազմը լինելու է առավել կրթված ու արհեստավարժ: Կարգապահությունը հիմնված է լինելու զինծառայողների միջև փոխադարձ հարգանքի և Հայրենիքի պաշտպանության գործում ներդրում կատարելու գիտակցումով` հրամանների անվերապահ կատարման վրա: Այս ամենում օրինակելիության կատարյալ տիպար են լինելու հրամանատարները` ղեկավարելով անձնական օրինակով,

4. կոռուպցիան վանվի զինված ուժերից, և բանակի անձնակազմը վերջնականապես ձերբազատվի առօրյա սոցիալական խնդիրներից` հիմնական ուժերը կենտրոնացնելով մարտունակության և սեփական գիտելիքների շարունակական բարձրացման վրա,

5. շարունակվի բանակ-հասարակություն կապերի ամրապնդման գործը, որի արդյունքում ավելի բարձրանա զինված ուժերի թափանցիկության և քաղաքացիական վերահսկողության մակարդակը: Այս ամենի հիմքում դրվելու է «զինվորական համազգեստով քաղաքացու» գաղափարը. նրա, ով պետության անվտանգության գործում համարժեք պարտավորություններ ունենալուց բացի, օգտվում է նաև Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և օրենքներով յուրաքանչյուր քաղաքացուն վերապահված իրավունքներից,

6. մեծ տեղ հատկացվի բանակը գրագետ մասնագետներով համալրելու գործին, որտեղ իր կարևոր դերն է խաղում Հայաստանում մրցունակ և որակյալ ռազմական կրթահամակարգի վերջնական կայացումը: Ռազմակրթական բարեփոխումներում առաջադեմ լավագույն չափորոշիչների ներմուծմամբ ստեղծվելու է Հայաստանի կարիքներին համապատասխանող ուրույն ռազմակրթական համակարգ, որն ունակ է լինելու փակ շրջափուլով ապահովել բոլոր կատեգորիաների սպայական ու սերժանտական կադրերի պատրաստման մեր կարիքները»:

ՀՐԱՆՏ ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ. «Պետք է ներդնել պարտադիր վճարովի զինվորական ծառայության համակարգը` զինվորի համար նախատեսելով 20%-ով ավելի միջին աշխատավարձ, քան պետական հատվածի միջին աշխատավարձը: Այս խնդիրը կարելի է լուծել 4 զորակոչի ընթացքում` սկսած 2015թ.-ից: Վճարովի զինծառայությունը հայրենիքին ծառայելու պահանջարկ կստեղծի ոչ միայն տղամարդկանց, այլև կանանց մի մասի մոտ (կամավոր զինվորական ծառայություն): Արդյունքում բանակում (կանացի գնդերում) ծառայելու հնարավորություն կստանան երիտասարդ կանայք»:

ՐԱՖՖԻ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ. «Պետության անկախության, երկրի սահմանների պաշտպանության, տարածքային ամբողջականության և ժողովրդի ֆիզիկական անվտանգության երաշխավոր հանդիսացող կանոնավոր, մարտունակ, ուժեղ և ծավալվելու կարողունակությամբ օժտված բանակը, որը ոչ թե պատերազմ հրահրող է, այլ այն կանխարգելող: Հայոց բանակը հիմնված է բացառապես կանոնադրական հարաբերությունների վրա, զերծ է կոռուպցիայից, որտեղ զինվորների իրավունքները պաշտպանված են օրենքով, անկախ դատական իշխանությամբ, և որի հավաքագրումն ու համալրումը վտանգված չեն ժողովրդագրական նվազման, սոցիալական ու քաղաքական անվստահության, բարոյալքության հիմնախնդիրներով: Զինվորի ու սպայակազմի մարտական ու հայրենասիրական բարձր ոգին, բանակի հանդեպ հանրային լայն վստահությունը, զինված ուժերի քաղաքացիական ու ժողովրդավարական վերահսկողությունը, միջազգային խաղաղապահ ու խաղաղարար առաքելություններում պատվավոր դերակատարությունն ու փորձառության հարաճուն ավելացումը, հանրության համար թափանցիկ բյուջետային պլանավորումը, բարձր տեխնիկական ու տեխնոլոգիական զինվածությունը պետք է դառնան մերօրյա բանակի բնութագրիչները»:

Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Ուղիղ մի ամիս անց ունենալու ենք նորընտիր նախագահ: Նրա անունը արդեն հայտնի է` Սերժ Ազատի Սարգսյան: Ընտրվելու է ձայների մեծ առավելությամբ, առանց ընտրակաշառքների, կրիմինալի, ընտրակեղծիքների ու այլ կասկածելի և հակաօրինական հնարքների: Ու ՀՀԿ-ի խոստումը` անցկացնել ՀՀ պատմության ամենամաքուր ընտրությունները, միանգամայն իրատեսական է: Թերևս միակ դժվարությունը ընտրողներին ընտրատեղամաս բերելն է, իսկ թե դրա համար ինչ և ինչպես կարվի, կերևա մի փոքր ուշ: Իսկ այժմ կարելի է հավատալ գլխավոր դատախազի և ոստիկանապետի խոստումներին, որ բոլոր ընտրախախտները պատժվելու են օրենքի ամենայն խստությամբ: Այդ իրավիճակը հնարավոր դարձավ, քանզի ուղղակի կամ անուղղակի ձևով ընտրություններին չեն մասնակցում առաջին և երկրորդ նախագահները:

Եվ քանի որ ընտրությունների հաղթողը կանխորոշված է, հարց է ծագում, թե ինչ նպատակով են ընտրություններին մասնակցում մնացյալ 7 թեկնածուները: Նրանց կարելի է բաժանել երկու խմբի` քաղաքական գործիչներ և քաղաքական կլոուններ: Առաջին խումբը ներկայացված է Րաֆֆի Հովհաննիսյանով, Հրանտ Բագրատյանով և Պարույր Հայրիկյանով, երկրորդը` Արամ Հարությունյանով, Անդրեաս Ղուկասյանով, Արման Մելիքյանով և Վարդան Սեդրակյանով: Քաղաքական գործիչները մրցակցում են պատվավոր երկրորդ տեղի համար և լուծում են սեփական քաղաքական վարկանիշի և քաղաքական ապագայի հարցը: Քաղաքական կլոունները լուծում են ընտրությունները կրկեսի վերածելու և հնարավորինս վարկաբեկելու հարցը, զուգահեռաբար բարելավելով սեփական նյութական կացությունը:
Իսկ այժմ` թեկնածուների և նրանց մարտավարության մասին: Սկսենք քաղաքական գործիչներից:

ՐԱՖՖԻ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆԸ  երկրորդ տեղի գլխավոր հավակնորդն է: Խոշոր հաշվով, իշխանությանն էլ ձեռնտու է, որ հենց նա լինի երկրորդը, այդ պատճառով էլ նա ունի տեղեկատվական դաշտում առավելագույն բարենպաստման միջավայր, իսկ իշխանական գործիչներն ամենայն լրջությամբ, բայց կոռեկտ պատասխանում են նրա հնչեցրած մեղադրանքներին: Քարոզարշավի տեխնոլոգիան ստանդարտ է` հնարավորինս շատ անցկացնել հանդիպումներ ընտրողների հետ, հնարավորինս շատերին ձեռքով բարևել, հնարավորինս շատ բանավոր և գրավոր ելույթներ գեղեցիկ հայերենով, բայց առանց էական բովանդակության:

ՀՐԱՆՏ ԲԱԳՐԱՏՅԱՆԸ  փորձելու է շահել արմատական ընդդիմադիր ընտրազանգվածի համակրանքը: Նրա մեթոդաբանությունն է` ծրագրային բանավեճերի ծավալում ու հնարավորինս շատ հեռուստաեթերով հանդես գալը: Նա արդեն հայտարարել է, որ գնելու է այնքան եթերաժամանակ, ինչքան թույլ է տալիս օրենքը: Փորձելու է ընտրազանգված փախցնել նաև Րաֆֆիից:

ՊԱՐՈՒՅՐ ՀԱՅՐԻԿՅԱՆԸ, որը նաև էքստրավագանտ մտքեր է արտահայտում քարոզչության ընթացքում, ըստ էության, լուծում է քաղաքական դաշտում մնալու խնդիրը: Նա թերևս գերազանց արդյունք կհամարի, եթե անցնի 5 տոկոսի շեմը:

Իսկ այժմ անցնենք քաղաքական ծաղրածուներին: Բնականաբար, հարց է ծագում` ով է նրանց ասպարեզ բերել և ապահովել ֆինանսավորմամբ: Եվ այսպես…

Էպոսագետ ՎԱՐԴԱՆ ՍԵԴՐԱԿՅԱՆ: Ամենահին ծաղրածուական նախագիծն է, որը գործում է դեռ անցյալ տարվա ամռանից և գործարկվել է ԱԺ ընտրություններից անմիջապես հետո: Միանգամից ստացել է առատ ֆինանսավորում, այժմ ունի երեք շքեղ ավտոմեքենա և կառուցում է երեք առանձնատուն: Աչքի է զարնում հոգեպես անհավասարակշիռ մարդու զառանցանք հիշեցնող քարոզչությամբ, սակայն հոգեպես միանգամայն առողջ է, ու «գժական» քարոզչությունն իրականացվում է միանգամայն գիտակցված: Նրա գործառույթն է, ամենայն հավանականությամբ, վարկաբեկել ընտրական գործընթացն ամբողջությամբ` իշխանությունով և ընդդիմությունով հանդերձ: Նրա պարագայում արդեն լայնորեն կիրառվում է կեղծված սոցհարցումների տեխնոլոգիան: Գրեթե բոլոր ինտերնետային հարցումներում Վարդան Սեդրակյանն առաջին տեղում է, ինչը հնարավոր է միայն այն դեպքում, եթե գործում է համակարգչային քվեարկությամբ հատուկ խումբ: ԱԺ ընտրություններին համակարգչահենական հատուկ խումբը գործում էր հոգուտ ԲՀԿ-ի` կեղծելով ինտերնետ-քվեարկություններն այնպես, որպեսզի ԲՀԿ-ն հայտնվի առաջին տեղում: Հիշեցնենք, որ այն ժամանակ Ֆեյսբուքում հայտնաբերվել էր անձ, որը ԲՀԿ-ի օգտին աշխատող միանգամից 700 կեղծ էջեր էր ստեղծել, իսկ համակարգչահենները ակտիվորեն վնասում էին այն տեղեկատվական համացանցային ռեսուրսները, որոնք գործում էին ընդդեմ ԲՀԿ-ի: Տաշած քարը գետնին չի մնա, ուստի, ամենայն հավանականությամբ, այժմ հենց այդ խումբն է աշխատում հօգուտ էպոսագետի: Հետևաբար` առաջիկայում կլինեն նաև հաքերական հարձակումներ այն կայքերի վրա, որոնք թթու խոսք կասեն Վարդան Սեդրակյանին: Գումարած դրան, էպոսագետի «տիեզերական աջակցության» տեսությունն առաջ տանելու համար ակտիվորեն կշարունակվի այն լուրերի տարածումը, իբր Վարդան Սեդրակյանն օժտված է էզոթերիկ, մոգական ունակություններով, ու հավանաբար արհեստականորեն կստեղծվեն դրվագներ, որոնք արտաքնապես նման են մոգական ներգործությանը…

Ամենայն հավանականությամբ` էպոսագետի պարագայում պատվիրատուն Ռոբերտ Քոչարյանի թիմն է, քանզի ՀՀ երկրորդ նախագահին օդի և ջրի պես անհրաժեշտ է ինչպես ընտրությունների, այնպես էլ ամբողջ քաղաքական դաշտի վարկաբեկումն ու փչացումը, որպեսզի հեշտանա վերադարձն իշխանության 2017-2018 թվականների ընտրությունների ժամանակ: Նման է, որ խնդիր է դրված էպոսագետին բերել երկրորդ տեղ, ինչը հնարավորություն կտա անընդհատ շրջանառելու այն միտքը, որ Սերժ Սարգսյանն իշխանությունով հանդերձ հաղթել է մի «ծալը պակաս» թեկնածուի, իսկ ընդդիմադիրներն այդ «ծալը պակասի» չափ էլ չկան: Բնականաբար, դա առավելագույնս կվարկաբեկի և՛ ընտրությունները, և՛ քաղաքական դաշտը, ու նման է, որ իշխանությունը ստիպված կլինի ջանքեր գործադրել` կանխելու ձայների գնումը Վարդան Սեդրակյանի համար: Իսկ որ Քոչարյանի թիմն ի վիճակի է դա անել` կասկածից վեր է: Ու նաև կանխատեսելի է, որ վարձվելու են միանգամայն լուրջ սոցիոլոգներ (փողին մուննաթ), ովքեր էպոսագետին ներկայացնելու են որպես հստակորեն երկրորդ տեղ վերցնող…

Բնականաբար, հիմնական ծաղրածու թեկնածուների կողքին անհրաժեշտ են «դամ պահողներ», ու այստեղ գտնում ենք զոքանչին մամլո խոսնակ հռչակող հավերժական թեկնածու ԱՐԱՄ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻՆ: Նրան էլ կվերապահվի իռացիոնալ ընտրողների գլուխը լրացուցիչ տանելու գործառույթը:

«Դամ քաշողներից» ամենազգուշավորը թերևս ԼՂՀ նախկին արտգործնախարար ԱՐՄԱՆ ՄԵԼԻՔՅԱՆՆ է, ում հիմնական թեզն էլ այն է, որ եթե ընտրողների ցուցակում ներգրավված լինի ավելի քան 1 միլիոն 300 հազար ընտրող, ապա ընտրությունները կանխավ կեղծված են: Ոստիկանությունը ներկայացրել է դրա կրկնակին` 2,5 միլիոն ընտրող, և Ա. Մելիքյանը դիմել է ԿԸՀ` ներկայացնելու տեղեկանք, թե անկախանալուց ի վեր քանի մարդ է լքել Հայաստանը, քանի երկքաղաքացի է ընդգրկված ընտրողների ցուցակում, և քանի ՀՀ քաղաքացի, ովքեր այժմ երկրից դուրս է: Առաջին մասով ոչ ոք չի պատասխանի, երկրորդ մասով հանձնարարվել է պատասխան տալ ոստիկանությանը: Բնականաբար, պատասխանը թեկնածուին չի բավարարելու, և նրա հիմնական կարգախոսն է լինելու «միևնույն է, ընտրությունները կեղծված են» բանաձևը:

Եվ վերջապես, ԱՆԴՐԵԱՍ ՂՈՒԿԱՍՅԱՆԸ:

Ի դեպ, մինչ այս, նա ընդամենը հայտնի ճարտարապետ Արթուր Թարխանյանի դստեր՝ Անահիտ Թարխանյանի ամուսինն էր, ու հանկարծ… թեկնածուի սպառնալիքը` նստել հացադուլի, եթե ԿԸՀ-ն չեղյալ չհամարի Սերժ Սարգսյանի թեկնածության գրանցումը, միայն առաջին հայացքից է ծիծաղելի թվում: Չէ՞ որ դա առաջին դեպքն է, որ նախագահի թեկնածուն հացադուլ է հայտարարում, և հաստատ նրա մասին սյուժեները պտտվելու են համաշխարհային հեռուստացանցերով: Համ էլ սովից մեռնող թեկնածուի հոգեցունց թատերականացված տեսարանները արցունք կհանեն բարի և միամիտ հայ ընտրողների աչքերից` նրան քվեներ բերելով, ու եթե հաջողվի անցնել 2 տոկոսի շեմը, ապա Անդրեաս Ղուկասյանը հաջողությամբ մուտք կգործի քաղաքական դաշտ և արդեն կկարողանա մտածել ԱԺ 2017-ի ընտրություններին մասնակցելու մասին: Գումարած դրան` իշխանությունն ուզած-չուզած պիտի նրան ինչ-որ բան տա, որպեսզի ձայնը կտրի և իր հացադուլով չփչացնի ընտրարշավի պատկերը…

Ահա այդպիսի բաներ: Առջևում ունենք մեկ ամիս, որի ընթացքում հեռուստաեթերը հեղեղված է լինելու քաղաքական կլոունադայով: Ու որպեսզի մեր քաղաքացիները զզվանքից չվազեն «ունիտազը գրկելու», թերևս ճիշտ կլինի, որ հիմիկվանից կողմնորոշվեն, թե ում են տալու իրենց ձայնը, և ընդհանրապես չհետևեն հեռուստաքարոզչությանը. հասարակ ընտրողը, ի տարբերություն լրագրողների, ովքեր պարտավոր են դիտել այդ ամբողջ աղբը, իրեն կարող է նման շռայլություն թույլ տալ: Անջատեք ձեր հեռուստացույցները, քարոզարշավ է սկսվել…

Շաբաթվա վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Մինչ ՀՀ բոլոր նորմալ քաղաքացիները զբաղված էին Ամանորյա հարբեցողությամբ, ՀՀ նախագահի թեկնածու առաջադրվելու գործընթացում ծավալվեց անհասկանալի «մանրապճեղների» խրախճանք: Նրանցից 13 –ը փորձեցին դառնալ 2013 թվականի ընտրությունների մասնակից և լիովին օրինական հիմքով` ընտրարշավի անվան տակ հեռուստաէկրաններից անկոչ հյուրի պես խցկվել բոլորիս տները: Գարշելի քրեական և անբարոյական սերիալները, հեռուստաարյունը, հեռուստաանառակությունը և հեռուստալացը քիչ էին, հիմա էլ` սրանք…

Դեռ մինչև Ամանոր ԿԸՀ-ն դրանցից երկուսին խոտանեց` ՀՀ-ից վերջին 10 տարիներին բացակայելու թույլատրելի սահմանը խախտելու հիմքով: Դիմեցին դատարան, դատավորի ականջները լցնելով անասելի զառանցանքով, թե ՀՀ նախագահի, ԱԱԾ-ի, ԱԳՆ-ի հանձնարարությամբ արտերկրում գաղտնի հանձնարարություն էին կատարում, բայց բարեբախտաբար դատարանը բանի տեղ չդրեց այդ ամենը, ու այդ երկուսի ծամածռություններից պրծանք: Մնացին 11-ը, որոնցից 7-ի համար 8 միլիոն դրամ դնող չգտնվեց, և նրանց` «օգտագործիր ինձ» անզոր աղաղակը մնաց ձայն բարբառո հանապատի: 4-ին ճանաչեցին պիտանացու, որպեսզի շուրջ 20 հազարական դոլարներ, չհաշված բուկլետների, տեսահոլովակների և այլնի փողը, ծախսվի նրանց վրա` Լեռնային Ղարաբաղի նախկին արտգործնախարար Արման Մելիքյանը, «Ռադիո հայ» ՍՊԸ-ի տնօրեն Անդրեաս Ղուկասյանը, էպոսագետ, անկուսակցական Վարդան Սեդրակյանը և «կրկին փորձիր» Արամ Հարությունյանը:

Ռեալ քաղաքական թեկնածուները նույնպես չորսն են` ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, «Ժառանգություն» կուսակցության առաջնորդ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, Հայ ազգային կոնգրեսից առանձնացած «Ազատություն» կուսակցության ղեկավար Հրանտ Բագրատյանը, «Ազգային ինքնորոշում» միավորման ղեկավար Պարույր Հայրիկյանը: Դե պարզից էլ պարզ է, որ Սերժ Սարգսյանն այս ֆոնի վրա անմրցելի է, իսկ երկրորդ տեղի ու միաժամանակ ԱՄՆ-ի ֆավորիտի կարգավիճակի համար մրցակցում են Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, Հրանտ Բագրատյանը և Պարույր Հայրիկյանը: Եվ, ի դեպ, ահավոր չսխալվող Ահարոն Ադիբեկյանն արդեն հայտարարել է ապագա տոկոսները. 72 տոկոս` Սերժ Սարգսյան, 20 տոկոս` Րաֆֆի Հովհաննիսյան, մնացյալ 8 տոկոսը կբաժանվի Բագրատյանի, Հայրիկյանի և 4 «մանրապճեղների» միջև: Իսկ լուրջ քաղաքական ֆիգուրներից և ուժերից մասնակցելուց ձեռնպահ մնացին Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը, ԲՀԿ-ն և ՀՅԴ-ն: Տեր-Պետրոսյանն ըստ էության գնաց քաղաքական թոշակի` կործանման դատապարտելով ՀԱԿ-ը, ՀՅԴ-ն տազ արած սպասում է, թե երբ և որտեղից կփչեն կողմնորոշիչ քամիները, ԲՀԿ-ն կբաժանվի գործարար-կարիերիստական քաղաքական-կիսահեղափոխական թևերի, իսկ Ռոբերտ Քոչարյանը լրջորեն պատրաստվում է 2017-2018 թվականների ընտրություններին:

ՀՀ երկրորդ նախագահի թիմը այդ նախապատրաստման համար առայժմ ընտրել է բոլորի տոտալ ամենօրյա վարկաբեկման մարտավարությունը: Մի կողմից, զբաղված են գործող հրապարակային ուժերին և գործիչներին «փչացնելով», մյուս կողմից Ռոբերտ Սեդրակիչը «գույքագրում» է իր բոլոր տեսակի ռեսուրսները, որպեսզի ստեղծի մարտունակ կուսակցություն կամ քաղաքական ալյանս: Եվ նրա մարտավարությունը պարզորոշ երևում է նրա ոչ պաշտոնական կայքի վերջին` հունվարի 8-ի հրապարակումից: Մասնավորապես. «Այսօր Հայաստանի քաղաքական, լրատվական և քաղաքացիական դաշտը վեր է ածվել կարմիր լապտերների փողոցի:

Փետրվարի 18-ից այն կարող է փակվել, ենթարկվել ձևափոխման, բայց դրանից այն ահռելի վնասը, որը հասցվել է մեր հասարակությանն ու պետությանը չի վերանալու կամ մեղմվելու:
Մեզ համար կարևոր խնդիր է անուն առ անուն, դետալ առ դետալ, բացել կեղտոտ առուծախի մանրամասները. Սա է միակ առողջացման ճանապարհը…

…Ուղղակի սահմռկեցուցիչ է մարդկանց, գործիչների այն քանակը, ովքեր մտան կեղտոտ խաղի մեջ, ովքեր թվում էր, թե պետք է կարողանային զերծ մնալ կեղտոտվելուց, ովքեր, ի դեպ, կյանքի տարբեր փուլերում կարողացել էին զերծ մնալ, բայց հիմա չկարողացան:

Ի դեպ, կեղտոտելու, այլասերելու մեքենան ամեն նոր զոհի խժռելուց հետո հրճվում էր: Ամեն նոր զոհը նրա վառելիքն էր` գոյատևելու և անխափանության պայմանը: Դիմադրության հատուկենտ օջախները այդ մեքենայի ամենակարողության լեգենդը ջարդում էր:
Վերջին մի քանի տարում, օրինակ, ամեն փորձ արվեց այս խաղի մեջ ներքաշելու երկրորդ նախագահ` Ռ. Քոչարյանին: ԲՀԿ-ի և ՀԱԿ-ի ակնհայտ օբյեկտիվ փոխհարաբերությունները փորձում էին խափանել Քոչարյանի գործոնով, տնտեսական ակնհայտ տապալումները փորձում էին պայմանավորել Քոչարյանի գործոնով, Ղարաբաղյան հարցում ակնհայտ փակուղին` նույնպես փորձում էին արդարացնել Քոչարյանի գործոնով: Ցանկացած ձախողման հիմքում փորձում էին դնել երկրորդ նախագահի անունը: Չստացվեց: Ռ. Քոչարյանը ընդգծված հետ քաշվեց, իր գործոնով չխոչընդոտելով քաղաքական պրոցեսներին, տնտեսական բարեփոխումներին, հայ-թուրքական սահմանի բացմանը, արտագաղթի նվազեցմանը, ներդրումների մեծացմանը և այլն: Արդյունքում Ռ.Քոչարյանը ստացավ եզակի կարգավիճակ` նա միակն է, ով մասնակցություն չի ունեցել վերջին հնգամյա պատմությանը»:

Այսինքն` փորձ է արվում ներկայացնել այնպես, թե բոլորն անխտիր քաղաքական պոռնիկներ են, և միայն Ռոբերտ Քոչարյանն է սպիտակ հանդերձներով, սպիտակ ձիու վրա և հրեշտակի թևերով: Բայց ճշմարտության հատիկ էլ այդտեղ կա, և իրոք քաղաքական թեկնածուներ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի, Հրանտ Բագրատյանի և այլոց վարքագծում առկա են առկա են Բաղրամյան-26-ի քաղաքական թրաֆիքինգի կամովի օբյեկտների տարրեր: Սակայն «կարմիր լապտերների փողոցի» իսկական ապրանք են թերևս չորս մանրապճեղ թեկնածուները:

Թեև նրանք չորսով միասին իրար մեջ կկիսեն քվեների մեկ տոկոսը կավ ավելի քիչը, սակայն նրանց քաղաքական կլոունադան ամենևին էլ անշառ զբաղմունք չէ: Այն ուղղված է շատ կոնկրետ ստվերային շահերի սպասարկմանը, և տիկնիկավարների համար քոսոտ $20.000+ չափսով ծախսերը միանգամայն արդյունավետ ներդրում են բիզնեսի ամենաեկամտաբեր ճյուղում` քաղաքականությունում: Ոչ ոք «իր կայֆի համար» իր գրպանից այդքան գումար չի ներդնում ու, օրինակ, մեջներից ամենաանշառները` որոշ մասնավոր բուհերի սեփականատերերը, դրանով գովազդ էին ապահովում իրենց բուհերի համար: Իսկ, օրինակ ընտրությունից-ընտրություն առաջադրվող և մշտապես 1 տոկոսից քիչ հավաքող Արման Մելիքյանի և Արամ Հարությունյանի անձնական բարեկեցությունը, մեղմ ասած, դրանից չի տուժում, մեկ էլ տեսնում ես, որ արանքում նոր ավտոմեքենաներ և «օբյեկտներ» են ծլում:

Այսինքն հիմքեր կան ենթադրելու, որ քաղաքական ծաղրածուի աշխատանքը լավ էլ վարձատրվող է: Ըստ ամենայնի, Արամ Հարությունյանը բոլոր իշխանություններին օգնում է լուծել թեկնածուների գլխաքանակի և բազմազանության խնդիրը, իսկ Արման Մելիքյանը թերևս Արևմուտքի համար ունի նույն ֆունկցիան, ինչ Վարդան Օսկանյանն իր «Սիվիլիթասով», պարզապես նրա մասշտաբը սահմանափակվում է Արցախով, նրան պահում են ջրի երես մինչ այն պահը, երբ հարմար կլինի ամերիկյան երկար քիթը խոթել Ստեփանակերտ…
Սակայն անդրադառնանք «նորերին»: Անդրեաս Ղուկասյանը առաջարկում է բոլորով միասին ինքնաբացարկ հայտնել, իսկ դրանից հրաժարվողների ճակատին միանգամից դնել «Սերժ Սարգսյանի դրածոյի» խարանը, այսինքն` օբյեկտիվորեն սպասարկում է Քոչարյանի ճամբարի քարոզչական նպատակները: Իսկական «կարմիրլապտերային» գործառույթ: Իսկ «էպոսագետ» Վարդան Սեդրակյանը, պարզվում է, «самозванец» էպոսագետ է, իրականում ճարտարապետ-շինարար է: 2007-ին լինելով պատգամավորի թեկնածու` բուկլետ տպելու փող չուներ, իսկ հիմա հանկարծ հարստացավ, կառուցում է 3 առանձնատուն, նոր ավտոմեքենաների տեր դարձավ: Կարելի է ենթադրել, որ մեր ինքնության կոդի բաղկացուցիչ մաս կազմող «Սասնա ծռեր» էպոսի արժեզրկման համար լավ գին տվող կա… Եվ ուշագրավ է վարչապետի խորհրդական Միհրան Հակոբյանի դիտարկումը. «”Սասնա ծռերը” մեր ինքնության կարևորագույն մասն է: Էպոսը քաղաքական նկատառումներով շահարկելու անհաջող փորձերն ու էպոսագիտությունը խեղկատակության հետ կանխամտածված շփոթությունը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ ազգային անվտանգության խնդիր… Փետրվարի 18-ին կայանալիք ընտրությունները կանցնեն-կգնան, կմոռացվեն, բայց երկար ժամանակ “էպոս” բառը կնույնականացվի ծաղրածուի կերպարի հետ…»:
Չէ, ինչքան զզվելի են այդ մանրիկ խաղերը: Եվ ինչքան շատ են նրանք, ովքեր «Մերսեդես» ավտոմեքենայի կամ այլ գույքի դիմաց պատրաստ են լումա ներդնել պետականության և ազգի հիմքերը խարխլելու զազրելի գործում… Հենց այդիսինների բնութագրման համար է ռուսական նորագույն ասացվածքը` «Один раз-не педераст»:

Երևի թե ժամանակն է հարևան Իրանի օրինակով մտցնել թեկնածուների գրանցման մերժման ինստիտուտը ազգային անվտանգության նկատառումների հիման վրա: Ջհանդամի, թե մեզ չեն համարի հետամնաց ավտորիտար և հակաժողովրդավարական պետություն` ազգն ու հայրենիքը ավելի կարևոր են, քան ինչ-որ կիսագոմիկ եվրոպացու կամ ամերիկացու դրական կարծիքը:

Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Ինչպես և սպասվում էր` «աշխարհի վերջ» չեղավ: Ընդամենը զանգվածային փսիխոզ էր աշխարհով մեկ, որը բարեբախտաբար շրջանցեց մեր երկիրը: «Աշխարհի վերջին» հավատացող հայեր չգտնվեցին, ինչպես և վայել է հավերժությանը հավատացող հնագույն ազգին: Նրանք, ովքեր խոր հավատացյալ են, առաջնորդվեցին Աստվածաշնչով, որն անմեկնելի և անկանխատեսելի է համարում Քրիստոսի երկրորդ գալստյան օրը, և չտաջեցին իրենց անիմաստ սպասումով, դե իսկ մյուսները ծաղրի ու կատակների առարկա դարձրին ընդհանրապես «աշխարհի վերջի» գաղափարը: Բայց, այնուամենայնիվ, իշխանությունները զգուշավորություն դրսևորեցին և կանխավ արգելեցին զվարճավայրերին «աշխարհի վերջի» երիտասարդական կոլեկտիվ տոնակատարությունների պատվերներ ընդունել, թեև երիտասարդությունը ցանկություն ուներ ընդամենը զվարճանալ և ուրախ տրամադրությամբ հրաժեշտ տալ Մայաների օրացույցի վրա կառուցած ցնդաբանությանը:

Բայց Մայաների օրացույցը արձանագրել էր, այնուամենայնիվ, կարևոր պահ, որը հայտնի է աստղագետներին` արեգակի ծագման կետի անցումը Ձկների համաստեղությունից Ջրհոսի համաստեղություն: Այդ կետը լրիվ պտույտ է կատարում ամբողջ կենդանակերպով մոտ 26.000 տարվա ընթացքում, և համաստեղությունից համաստեղություն անցում է կատարում շուրջ 2160 տարին մեկ: Այսինքն` դարաշրջան փոխեցինք: Մտանք Ջրհոսի դարաշրջան, որը մեր նախնիները անվանում էին Տիեզերական Գարուն:

Մեր իմաստուն նախնյաց պատկերացմամբ, Տիեզերական Գարնան բնութագրիչն է կեղծիքների ու ստերի դիմակազերծումը, հրաժեշտը կույր հավատին, վախկոտությանն ու բռնակալությանը: Ինչը և տեսնում ենք մեր քաղաքական դաշտի պարագայում: Քանի որ անցումը դարաշրջանից դարաշրջան համընկավ նախընտրական կրքերի եռուն շրջանի հետ, պատռվեցին բոլոր քաղաքական ուժերի դիմակները, և ժողովուրդը պարզ տեսավ, թե ով ով է: Ուստի` համառոտակի դիտարկենք այդ գործընթացը:

«Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը ցույց տվեց, որ իրականում քաղաքական ուժ է չէ, այլ ընդամենը իր օլիգարխ առաջնորդի փողերից ու լծակներից օգտվող շահամոլների և կարիերիստների բանակ: Այդ ռեսուրսը տարատեսակ ինտրիգների և ճնշումների միջոցով փորձեցին իրենց շահերին ծառայեցնել և՛ ՀՀ բոլոր երեք նախագահները, և՛ գերտերությունները (Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն), սակայն ԲՀԿ առաջնորդ Գագիկ Ծառուկյանը քաջություն ունեցավ լքել այդ խաղը: Ճիշտ է, նա դրանով խաչ քաշեց իր քաղաքական կարիերայի վրա, ու հիմա և՛ «տուկի թելով» քվե ծախող հարյուր հազարավոր ընտրողների հուսախաբ արեց, և՛ բորբոքեց բոլոր նրանց ատելությունն ու վրեժխնդրությունը, ովքեր հույս ունեիր իրենց ծառայեցնել ԲՀԿ-ի ռեսուրսը, ու հարվածներ ստանալն անխուսափելի է: Բայց ամենևին էլ ոչ անբիծ կենսագրություն ունեցող Գագիկ Ծառուկյանի վրա փաստորեն ազդեց մոտեցող «Ջրհոսի» շունչը, և նա տղամարդկային շիտակ քայլ կատարեց ու պատմության մեջ մտավ որպես քաղաքական անազնիվ խաղերից հրաժարված գործիչ:

Հայ ազգային կոնգրեսն էլ ինքնաբացահայտվեց որպես ուժ, որը զբաղված էր ՀՀ դժգոհ քաղաքացիներին տարիներ շարունակ իշխանափոխության տեսիլքով խաբող, բայց իրականում անձնական և խմբակային շահ հետապնդող մի խումբ: Ու երբ պարզ դարձավ, որ չի ստացվում օգտագործել ԲՀԿ-ին` նրա շալակի վրա կա՛մ իշխանության գալու, կա՛մ գոնե որպես վրեժխնդրության ակտ երկիրը ցնցումների մեջ գցելու  նպատակով, այդտեղ ծայր առան քայքայման երևույթները և ճղճիմ խաղերը: Լևոն Զուրաբյան-Վարդան Օսկանյան առանձնազրույցի գաղտնաձայնագրության հրապարակումը ցույց տվեց ՀԱԿ-ի գործիչների ողջ մանրախնդիր և շահամոլ էությունը: ՀՀՇ համագումարից առաջ ու դրա ընթացքում էլ եղավ շարունակությունը: Հրանտ Բագրատյանը հայտարարեց, որ լքում է ՀԱԿ քաղխորհուրդը և դեկտեմբերի 24-ի համագումարով առաջադրում է իր թեկնածությունը, սակայն ինքնաբացարկ կհայտնի, եթե Լևոն Տեր-Պետրոսյանն առաջադրվի: Դրան ի պատասխան համագումարին իր ողջ կենսագրության ընթացքում ամենաանհետաքրքիր և բան չասող ելույթով հանդես եկած Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հայտարարեց, որ մի երկու օր հետո կասի իր առաջադրվել-չառաջադրվելու մասին: Փաստորեն դա քալ էր` Բագրատյանին անհարմար վիճակի մեջ դնելու, քանի որ ավելի վաղ Բագրատյանը նրան անհարմար վիճակի նեջ դրեց: Փաստորեն ինչպիսի քաղաքական դեգրադացիա անցավ ՀՀ առաջին նախագահը` 2007-2008-ին նա ահարկու ընդդիմադիր առաջնորդ էր, հետո «երկխոսվեց» ու լուծեց այդ գնով մի քանի պատգամավորական մանդատի հարց, ու այդ պատգամավորները բոլորովին նման չեն կուռ միասնական թիմի, հետո տանջալիորեն սպասում էր Գագիկ Ծառուկյանի որոշմանը, հիմա էլ հասավ այնպիսի զավեշտի, ինչպիսին է Հրանտ Բագրատյանի որոշման սպասելը…

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցությունը նույնպես բացահայտեց իր իրական արժեքը` գլորվել-հասնելով մինչև քաղաքական արժեզրկում, փչացնելով իրեն իշխող կոալիցիա մուտքուելքերով, խաղեր խաղալով գաղափարապես իր հետ անհամատեղելի ՀԱԿ-ի և ԲՀԿ-ի հետ, մեկ նալին, մեկ մեխին խփելով: Հիմա էլ ՀՅԴ-ն չի ուզում աջակցել նույնիսկ գաղափարապես մոտ Րաֆֆի Հովհաննիսյանին ու մտադիր է, որ եթե մասնակցի ընտրություններին, ապա միայն սեփական թեկնածուով: Ու միաժամանակ սիրախաղի մեջ է Սերժ Սարգսյանի հետ` հավանաբար հույս ունենալով, որ իշխանությունը դաշնակ թեկնածուին ինչ-որ տոկոս ձայն կնվիրի…

Մյուսների ֆոնի վրա համեմատաբար շահեկան է երևում միայն այնպիսի բառադի քաղաքական ուժը, ինչպիսին Րաֆֆի Հովհաննիսյանի «Ժառանգությունն» է: Գոնե գլխանց ազնվորեն հայտարարել է, որ մասնակցելու է: Ու այդ համեմատական շիտակ խաղի շնորհիվ  վարձահատույց է եղել, բոնուս է ստացել Ջրհոսի դարաշրջանի արշալույսին` այժմ Րաֆֆին թերևս ունի միակ քչից-շատից լուրջ արևմտամետ թեկնածուի կարգավիճակ: Ամերիկացիները ուզած-չուզած նրա պարագայում պիտի որ վարվեն «На безрыбье и рак-рыба» սկզբունքով ու քաղաքականապես աջակցեն նրան…

Դե «Օրինաց երկիր» կուսակցության պարագայում մեկնաբանություններն ավելորդ են. ԱԽՔ-ը մնում է ԱԽՔ, և Արթուր Բաղդասարյանի քաղաքական փոփոխամտության վարձատրությունն այն է, որ ընդամենը ՀՀԿ-ի կցորդն են, ու հաջորդ ԱԺ-ում արդեն չի լինի ՕԵԿ խմբակցություն:

Ինչ վերաբերում է Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությանը, ապա Սերժ Սարգսյանը գործնականում մնացել է առանց մրցակից, իսկ ՀՀԿ-ն բացարձակ քաղաքական մենաշնորհ ունի: Սակայն այս պարագայում էլ զգացվում է Ջրհոսի դարաշրջանի շունչը. ՀՀ նախագահը, որի վերընտրությունը այլևս մեխանիկական գործընթաց է, և նա վերարտադրության համար կարիք չունի օլիգարխիկ շերտի աջակցության, իրեն ամենևին չի պահում բռնակալի պես:

Սակայն ցանկացած գարնանը (և Տիեզերական Գարունն այդ առումով բացառություն չէ) բնորոշ են և կարճատև ցրտահարություններ: Ուստի, թեև քաղաքական կյանքում ցնցումներ չեն սպասվում, սակայն կարող են լինել չափազանց տհաճ և վատ նստվածք թողնող միջադեպեր: Դրա նախակարապետը պատգամավոր Մհեր Սեդրակյանի` լրագրողի հանդեպ թույլ տված զազրելի արարքն է, ու առաջիկայում նաև ավելի վատ միջադեպեր են հնարավոր: Ուստի զգոնությունն ավելորդ չէ: Առավելևս, որ օրինակ հոգևոր ոլորտում արդեն կան շատ լուրջ մարտահրավերի սաղմերը: Արդեն Երևանում են և իրենց «թրեյնինգներն» են սկսել աշխարհի ամենավտանգավոր աղանդի` Ֆալուն-գունի երկու քարոզիչները` Արմինա Միխայլովան և Ալյոնա Բալակինան: Իսկ դա այն աղանդն է, որը հազարապատիկ վտանգավոր է «Եհովայի վկաներից», իր հետևորդներից շատ սեղմ ժամկետում սարքում է ագրեսիվ զոմբիներ, փաստացի ցանկացած առաջադրանքի պատրաստ ռոբոտներ: Այդ աղանդի դեմն առնելու համար մի քանի տարի առաջ Չինաստանի իշխանությունները հարկադրված էին եղել բանտարկել կամ հարկադիր բուժման ուղարկել 6 միլիոն մարդու, մի քանի հազարի էլ մահապատժի ենթարկել….

Դե եթե դրան գումարենք նաև պատերազմի սպառնալիքը, ապա պարզ է, որ մուտքը լուսավոր Ջրհոսի դարաշրջան այնքան էլ անամպ չէ:

Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

ՀՀԿ 14-րդ համագումարը, ինչպես և սպասվում էր, անցավ շատ հանդարտ, Սերժ Սարգսյանի ելույթն էլ շատ ինքնավստահ: Եվ խոշոր հաշվով, ինչու պետք է ինքնավստահ չլինի, եթե ՀՀԿ-ն մնաց անմրցակից:

Գագիկ Ծառուկյանի որոշումից հետո գալիք ընտրություններում էլ ինտրիգ`  որպես այդպիսին, չմնաց: Այլևս «մրցակից» են միայն չուլ դառած ընդդիմադիրները` ի դեմս Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և Րաֆֆի Հովհաննիսյանի, մեկ էլ էպոսագետի պես կուրիոզային ֆիգուրները: Իսկ դա նշանակում է, որ միգուցե պատմության մեջ առաջին անգամ ընտրակեղծիքներ կատարվեն հօգուտ ընդդիմության, որպեսզի գործող նախագահը հանկարծ 70-80 տոկոս քվեների ցուցանիշ չգրանցի…
Ծառուկյանի որոշման շնորհիվ, Ռոբերտ Քոչարյանը զրկվեց ընտրությունների ժամանակ ՀՀԿ-ի համար վտանգավոր իրավիճակներ ստեղծելու հնարավորությունից: Վարդան Օսկանյանով էլ չի կարող խաղալ, քանզի Օսկանյանն առանց ԲՀԿ գործնականում շատ թույլ է, անգամ եթե ամբողջ ընդդիմադիր դաշտը նրան համարի միասնական թեկնածու:

Անձամբ առաջադրվելն էլ Ռոբերտ Քոչարյանի համար անիմաստ է, քանի որ, ըստ «Ահավոր Սուտիբեկյանի» թվերի, միայնակ նա ունի 10 տոկոս քվե, իսկ ընդդիմությունից աջակցություն ստանալու դեպքում` 20 տոկոս: Համ էլ Ծառուկյանի ընտրազանգվածի վրա առանձնապես հույս դնել չի կարող, քանզի ԲՀԿ առաջնորդի ընդդիմադիր ընտրողները Քոչարյանին ձայն չեն տա, իսկ քվազիիշխանամետների քվեները նա ստիպված կլինի կիսել Սերժ Սարգսյանի հետ: Համ էլ մեջները կա նաև կոնտինգենտ, որ բացի Ծառուկյանից ոչ ոքի քվե չի տա…

Այս պայմաններում միակ խաղալու հնարավորությունը Ռոբերտ Քոչարյանի համար մնում է Լևոն Տեր-Պետրոսյանին ուժեղացնելը, որպեսզի նա զբաղեցնի երկրորդ տեղը` 20-25 տոկոս ցուցանիշով, ու հնարավորություն ունենա զանգվածներին հանել փողոց` ինչպես 2008-ին: Այն ժամանակ էլ, ի դեպ, Քոչարյանը «տակից» շատ օգնեց Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, որպեսզի հենց նա լինի երկրորդը, այլ ոչ թե ԱԽՔ Արթուր Բաղդասարյանը, որն այն ժամանակ դեռ ԱԽՔ չէր ու ընկալվում էր որպես լավ չափավոր ընդդիմություն: Ճիշտ է, Քոչարյանը հիմա իշխանական լծակ չունի, բայց Լևոնի համար քվեներ գնելու և օրավարձով միտինգավորներ ապահովելու հնարավորություն լավ էլ ունի:

Բնականաբար, իշխանությունն էլ ձգտելու է Րաֆֆի Հովհաննիսյանին ապահովել երկրորդ տեղով: Դե, առաջին անգամ չի. օգնել են ինչպես 2007-ի, այնպես էլ 2012-ի ԱԺ ընտրությունների ժամանակ:

Բայց Լևոնի պարագայում, շաբաթն ուրբաթից շուտ եկավ: Լևոն Զուրաբյանի և Վարդան Օսկանյանի սրճարանային զրույցի գաղտնաձայնագրության հրապարակումը միանգամից խոցելի դարձրեց ՀԱԿ-ին իր առաջնորդով հանդերձ, որովհետև դրանից ակնհայտ դարձավ, որ Նիկոլին ու Բագրատյանին համարում են խանգարող հանգամանք, և ձգտում են ոչ թե իշխանափոխության, այլ մի 10 տոկոս ձայն իշխանությունից պռճոկելու:Գումարած դրան, այնպիսի արհամարհանքով են խոսում մարտիմեկյան զոհերի մասին, որ ակնհայտ երևում է արյունը սակարկության առարկա դարձնելը:

Այդ բացահայտումը (ու հաստատ դա վերջինը չի լինի) նույնիսկ եթե Լևոն Տեր-Պետրոսյանի տոկոսը շատ չպակասացնի (Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից գնվելիք ձայների ջանը սաղ լինի), էապես նվազեցնում է ՀԱԿ-ի մարտունակությունը: Օրավարձով միտինգավորները կռիվ անող պտուղ չեն, նրանք փախչող են ռետինե մահակի առաջին իսկ հարվածն ուտելուց հետո:

Ոստիկանության հետ փողոցային մարտերին, պետական շենքերը գրոհելուն և պետության նավակը ճոճելու այլ ատրիբուտների համար անհրաժեշտ են առաջնորդին սրտանց հավատացողներ: Իսկ այդպիսի բացահայտումներից հետո տակը հավատացող չի մնում…
Ինչևէ, պարզից էլ պարզ է, որ ՀՀԿ-ին այլևս ոչինչ չի խանգարում ունենալ հանդարտ ու անցնցում ընտրություններ: Այդ ընտրություններին թերևս պոզուպոչ կպցնող էլ չլինի, քանզի դժվար թե ընդդիմադիրները բողոքեն, որ իրենց համար ձայներ են գնվում:

Ու ստացվում է, որ 2013-ի ընտրություններից հետո ՀՀԿ քաղաքական մենաշնորհը դառնում է բացարձակ: Եվ այլևս ոչ ոք չի կարողանալու խանգարել կատարելու ցանկացած փոփոխություն:
Ուստի ավելորդ չենք համարում մեջբերել Սերժ Սարգսյանի` ՀՀԿ համագումարին հնչեցրած առանցքային խոստումները, քանի որ հանրությունը պարզապես պարտավոր է խստապահանջորեն հետամուտ լինել դրանց կատարմանը և պահանջել, պահանջել և պահանջել. Ահա դրանք.
« Հավատացնում եմ ձեզ, որ հայաստանցիների նոր սերունդն անպատժելիության այլևս հանդիպելու է միայն ծնողների հուշերում»:
«Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերը չեն զբաղվելու հյուծող ու պասիվ պաշտպանությամբ, քանի որ ունակ են լինելու իրենց շարժունակությամբ և մարտունակությամբ անվտանգություն սփռել մեր տարածաշրջանում և նրանից դուրս»:
« Մենք վճռական ենք` հասնելու այնպիսի իրականության, երբ Հայաստանի ցանկացած քաղաքացի վստահ կլինի, որ իր ձայնը լսելի է, իր քննադատությունը՝ ուշադրության ու հարգանքի արժանացող: Մեր երկրում քաղաքացիական հասարակության կայացումն այլևս փաստ է: Քաղաքացիների ոչ ֆորմալ միավորումները` իրենց հուզող խնդիրները լուծելու համար, դարձել են գործոն` իշխանությունների որոշումների վրա ազդող և յուրօրինակ հավասարակշռող մեխանիզմներ: Մենք շարունակելու ենք առաջ գնալ այս ճանապարհով: Այս ամենով հանդերձ, ապահով Հայաստանի կարևորագույն հիմքը ապահովված ընտանիքներն են: Մենք լուրջ նպատակներ պիտի ամրագրենք տնտեսական, սոցիալական, մշակութային, կրթական, առողջապահական, տարածքային համաչափ զարգացման մեր քաղաքականությունների համար»:
« Ես ասում եմ՝ հետևողականորեն մի կողմ ենք նետելու ամբողջ վատն ու թերին, որ կա մեր աշխատանքում և կենցաղավարության մեջ: Դրա համար մենք բազում քայլեր արդեն արել ենք, որ դեռ նոր պիտի պտուղներ տան: Արդեն սկսում ենք վերջնախաղը: Հաղթական վերջնախաղը:
Սա նո՛ր Հայաստան է և վերջ:
Սա խոսքի ազատության, ժողովրդավարության Հայաստան է և վերջ:
Սա օրենքի գերակայության և իրավունքի Հայաստան է և վերջ:
Սա տնտեսական ազատության և մրցակցության Հայաստան է և վերջ:
Սա այստեղ ապրող բոլոր ազգերի, բոլոր քաղաքացիների համար պատասխանատու Հայաստան է և վերջ:
Սա միջազգային իր բոլոր հանձնառությունները հարգող Հայաստան է և վերջ:
Սա իր պատմությունը հիշող, նրանից հզոր լիցքեր առնող, բայց նաև հնոտիքը իր վրայից թափող, նոր պատմություն կերտող Հայաստան է և վերջ»:
Դե ինչ, 2013-ին ՀՀԿ-ն և ՀՀ նախագահը ունենալու են դիկտատորական լիազորություններ և հնարավորություններ: Մենք բոլորս էլ իրավունք ենք ձեռք բերելու պահանջել, որ այդ դիկտատուրայի հնարավորությունները ծառայեցվեն այն ամենին, ինչը խոստացավ երկրի ղեկավարը: Կարևորը` հանկարծ չդառնանք անտարբեր… այ անտարբերությունից վատ բան չկա:

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Եվ այսպես, ԲՀԿ առաջնորդը որոշեց չառաջադրվել և չպաշտպանել որևէ այլ թեկնածուի: Ճիշտ է, ԲՀԿ-ի քաղաքական վարկանիշի վրա դա հույժ բացասաբար կազդի, սակայն փաստ է, որ Գագիկ Ծառուկյանը շատ-շատերի հաշվարկը խառնեց:

Շատերը տարբեր դրդապատճառներով ցանկանում էին, որ նա առաջադրվի.

Սերժ Սարգսյանին ցանկալի էր, որ Ծառուկյանն առաջադրվի, ընտրությունների արդյունքով ստանա երկրորդ տեղը և շնորհավորի ՀՀԿ առաջնորդի հաղթանակը:

Ռոբերտ Քոչարյանին ցանկալի էր, որ Ծառուկյանն առաջադրվի, որպեսզի նրա միջոցով կոշտ ճնշում գործադրի Սերժ Սարգսյանի վրա և ապահովի սեփական սահուն վերադարձը իշխանական դաշտ:

Լևոն Տեր-Պետրոսյանին ցանկալի էր, որ Ծառուկյանն առաջադրվի, որպեսզի առճակատվի իշխանության հետ և երկրում հեղափոխական իրավիճակ ստեղծի:

Շատերը նաև որպես տարբերակ հույս էին փայփայում, որ կվայելեն Ծառուկյանի պաշտպանությունը: ՀՀԿ-ի համար «հին, բարի» կոալիցիայի վերականգնումը կնշանակեր ազատվել մի շարք գլխացավանքներից: Ռոբերտ Քոչարյանի համար իդեալական տարբերակ էր Վարդան Օսկանյանի առաջադրումը և նրա պաշտպանությունը Ծառուկյանի և ԲՀԿ-ի կողմից: Իսկ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն իր «քաղաքագիտական վերլուծությամբ» նաև հույս ուներ, որ որոշակի իրավիճակի դեպքում Ծառուկյանը հենց իրեն կսատարի…

Իսկ իր որոշումով ԲՀԿ առաջնորդը փաստորեն բոլորին ուղարկեց գրողի ծոցը: Քաղաքական տեսակետից, իհարկե, դա նշանակում է քաղաքական կարիերայի ավարտ և դաժան հարված իր իսկ կուսակցության վարկանիշին, ինչպես նաև «տուկի թել» և անվճար տրակտորներ սիրող ընտրողների դառը հիասթափություն: Սակայն Ծառուկյանի վճիռն անթերի է արժանապատվության տեսակետից, թեև մեզանում, ցավոք, արժանապատվությունը քաղաքական կատեգորիա չէ:

ԲՀԿ առաջնորդը փաստորեն պարզ ասաց բոլորին, որ թույլ չի տա իրեն օգտագործել, ու դրանով արժանապատվության դաս տվեց շատ-շատերին: Իսկ դա երկրի համար շատ պոզիտիվ է, որ արժանապատիվ վճիռ է կայացնում, մեղմ ասած, ոչ անթերի կենսագրություն ունեցող օլիգարխը: Իսկ եթե որպես շարունակություն նա Վարդան Օսկանյանին վռնդի նույն խայտառակ ձևով, ինչ ձևով, որ ժամանակին վռնդել էր Հմայակ Հովհաննիսյանին, ապա հրաշալի կլինի, որովհետև դրանով շառաչուն ապտակ կհասցվի նաև արտերկրյա խաղացող-օգտագործողներին…

Գագիկ Ծառուկյանին «պլյուս» է նաև այն, որ իր որոշումը հրապարակայնացրեց ՀՀԿ համագումարից առաջ և դրանով քաղաքական խաղացողներին հստակություն ապահովեց, քանզի եթե ձգեր մինչև վերջին հնարավոր ժամկետը, դա կլիներ ամբողջ դաշտը լարվածության մեջ պահող նենգություն:

ԲՀԿ առաջնորդը իր որոշմամբ նաև ցույց տվեց, որ հեռանկար չեն կարող ունենալ խամաճիկային ապագաղափարական կուսակցությունները: Ժամանակին նա ԲՀԿ-ն ստեղծել էր Ռոբերտ Քոչարյանի «քավորությամբ»` վերջինիս նպատակները սպասարկելու համար:

ԲՀԿ-ն նախատեսված էր 2007-ի ԱԺ ընտրություններում հաղթելու համար, ու հետագայում դրա շնորհիվ Վարդան Օսկանյանը պետք է դառնար Ռոբերտ Քոչարյանի իրավահաջորդ: Սակայն Սերժ Սարգսյանը հաղթեց ՀՀԿ-ով, ու 2008-ին ընտրվելուց հետո «ֆուկ» արեց Քոչարյանին:

Իսկ Օսկանյանը, Հմայակն էլ վրադիր, Քոչարյանի ձեռամբ հայտնվեցին ԲՀԿ-ում այս տարվա ԱԺ ընտրություններին: Երկուսն էլ իրենց ամպագորգոռ հայտարարություններով քանիցս Ծառուկյանին անհարմար վիճակի մատնեցին` թիկունքում ունենալով Ռոբերտ Քոչարյանին: Հմայակն ի վերջո աքացիներ ուտելով դուրս թռավ, սակայն Օսկանյանը շարունակեց իր պրակտիկան արդեն նախագահական ընտրություններից առաջ, երբեմն ԲՀԿ առաջնորդի համար ստեղծելով ոչ միայն անհարմար, այլև նվաստացուցիչ կացություն: Իսկ Օսկանյանի ծրագրով Բրյուսել կատարած ձախողակ այցն արդեն Ծառուկյանին նաև ծիծաղելի վիճակի մատնեց…

Ինչևէ, հիմա ԲՀԿ առաջնորդը վերջ տվեց իրեն օգտագործելու պրակտիկային: Ամենայն հավանականությամբ, նախագահական ընտրություններից հետո նաև հաճույքով հրաժեշտ կտա քաղաքականությանն ընդհանրապես, և ԲՀԿ-ում ծվարած կարիերիստները կթռնեն ՀՀԿ-ի գիրկը: Իսկ Քոչարյանի կադրերի հետագա ճակատագիրն այլ խնդիր է…

Անշուշտ, Ծառուկյանի քայլն ամենից առավել խանգարեց նախևառաջ իր գլխավոր օգտագործողին` Քոչարյանին, որն օրերս հոխորտում էր, որ իր վերադարձն անխուսափելի է: Քաշվեց նաև Տեր-Պետրոսյանը, քանզի եթե առաջադրվի` մեծ տոկոսների շանս չունի, իսկ չառաջադրվելու դեպքում ո՞ւմ սատարի` արդեն կրկես հիշեցնող ընտրարշավը սկսած Րաֆֆի Հովհաննիսյանի՞ն, դաշնակների թեկնածուի՞ն… Ախր ծիծաղի առարկա կդառնա: Ճիշտ է, կա մի տարբերակ, որի դեպքում Լևոնը քչից-շատից դեմքը կպահպանի` եթե Վարդան Օսկանյանը դուրս գա ԲՀԿ-ից և ինքնուրույն առաջադրվի: Այդ դեպքում էլ Օսկանյանը կդառնա թեկնածու, ում միաժամանակ սատարում են և Քոչարյանը, և Տեր-Պետրոսյանը: Անհարմար բան կստացվի, քանզի դրանով ՀՀ առաջին նախագահը կգործակցի մարտիմեկյան արյան պատասխանատու երկրորդ նախագահի հետ:

Արյունն ուրանալը գարշելի բան է, սակայն քաղաքական մեծ ամբիցիա ունեցողները հաճախ են գնում անթասիբ քայլերի… Սրանք դժար թե ընդունակ լինեն օրինակ վերցնելու արժանապատվորեն  հեռացած Ծառուկյանից: Քաղաքական դաշտում առկա է բարքերի անկում և անպակաս են անկման բարքերը: Ու ցավալի է, որ այդ տեսանկյունից մականունավոր հանցագործ օլիգարխը ավելի բարձր է կանգնած լինում, քան երկրի նախկին նախագահները:

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Այս կիրակի թիվ 1 և թիվ 35 ընտրատարածքներում տեղի ունեցած ԱԺ լրացուցիչ ընտրությունները թեև խորհրդարնի պատկերը չեն փոխում (ՀՀԿ-ն ստանում է մեկ լրացուցիչ մանդատ), սակայն ի ցույց են հանում մի քանի կարևոր միտումներ, որոնք լակմուսի թղթի պես բացահայտում են և ապագա նախագահական ընտրությունների սպասվելիք պատկերը:

Նախ` ընտրողների մասնակցությունն է շատ ցածր եղել, ընդամենը 31-32 տոկոս: Եթե հաշվի առնենք այն, որ ըստ Ստյոպա Սաֆարյանի շտաբի, Ռոբերտ Սարգսյանի ընտրողներից  շուրջ 10 հազար հոգի ավտոբուսներով և «գազելներով» են տեղափոխվել ընտրատեղամասեր, ապա կստացվի, որ իրենց ոտով տեղամաս եկողները 20 տոկոսից ավել չեն: Մոտավորապես նույն պատկերն է և Գյումրիում: Ակտիվության այդպիսի ցուցանիշը նախագահական ընտրություններից 2,5 ամիս առաջ, երբ ընդհակառակը, ավելի  սպասելի պետք է լիներ ընտրողների ակտիվությունը, ցույց է տալիս, որ ժողովուրդը ընտրությունների նկատմամբ դարձել է անտարբեր, ընտրությունների հետ ընդհանրապես առանձնակի հույսեր չի կապում:

Երկրորդ առանձնահատկությունն այն է, որ և Գյումրիում, և Ավանում ՀՀԿ թեկնածուները ստացել են շուրջ 4 անգամ ավել քվե, քան ընդդիմադիրները: Դա նշանակում է, որ ընդդիմության հանդեպ վստահությունն էլ է կտրուկ անկում արձանագրել: Շատ ցայտուն է Ստյոպա Սաֆարյանի օրինակը` այդ ակտիվ և ժրաջան ընդդիմադիրը այս անգամ ստացավ գրեթե 3 անգամ քիչ քվե, քան մայիսի 6-ի ընտրություններին:

Իսկ ընդհանուր առմամբ, ընդդիմադիր թեկնածուներ Ստյոպա Սաֆարյանը և Մուրադ Գրիգորյանը չեն ստացել ընդդիմության միասնական աջակցությունը: Օրինակ, ո՞ւր էր Ավանում ՀԱԿ-ի աջակցությունը, կամ ո՞ւր էր Գյումրիում «Ժառանգության» աջակցությունը:

ՀՅԴ-ի դիրքորոշումն էլ քիչ հասկանալի է. Ավանում չշտապեցին աջակցել Ստյոպա Սաֆարյանին, իսկ Գյումրիում «տակից» աջակցում էին ՀՀԿ թեկնածու Արման Սահակյանին: ԲՀԿ-ի մասին չենք էլ խոսում` Ավանում զրո աջակցություն Ստյոպա Սաֆարյանին, իսկ Գյումրիում պաշտպանեցին Արման Սահակյանին: Հիմա այդպիսի մոտեցումներով արժի՞ ակնկալել, որ նախագահական ընտրություններում հանդես կգան միասնական թեկնածուով: Եւ, եթե նույնիսկ միասնական թեկնածուի գործընթաց սկսվի, հազիվ մինչև դեկտեմբերի վերջ պայմանավորվեն, հետո գալիս են ամանորյա տոները… էլ ընտրարշավի համար տակը բան չի մնում: Այնպես որ, նույնիսկ եթե համախմբվեն, դրանից հեղափոխական արդյունք սպասելի չէ…

Բայց հիմա էլ անորոշ վիճակում են, ամբողջ ընդդիմությունը սպասում է Գագիկ Ծառուկյանի «հաջորդ դասին», սպասման ընթացքում էլ մատնվելով պարապուրդի և իրականացնելով քաղաքական գործունեության իմիտացիա:

«Հաջորդ դասի» կարգավիճակն էլ է անհասկանալի: Եթե ինքը Ծառուկյանն է առաջադրվում, ապա նրան զորակցելը կարող է ՀԱԿ-ը ներսից պայթեցնել, համ էլ մեծ հարցական է` ի՞նչ դիքորոշում կորդեգրեն ՀՅԴ-ն ու «Ժառանգությունը»: Եթե ԲՀԿ-ն առաջադրի Վարդան Օսկանյանին, ապա ԲՀԿ բովանդակ ռեսուրսը նրան չի աջակցի, զորօրինակ, բացառված է Սամվել Բալասանյանի աջակցությունը:

Ինչևէ, ԱԺ լրացուցիչ ընտրությունները ինչ-որ տեղ նախագահական ընտրությունների մոդել են: Եթե Ծառուկյանը չմասնակցի այդ ընտրություններին, ապա Սերժ Սարգսյանը կստանա 70-80 տոկոս քվե, մնացյալ 30 տոկոսը կբաժանվի ընդդիմադիրների մեջ: Իսկ եթե մասնակցի, ապա Ծառուկյանը կտանի իր 30-35 տոկոսը ու կշնորհավորի Սերժ Սարգսյանի հաղթանակը: Իսկ մնացյալն արդեն քաղաքական ճղճիմ սակարկությունների տիրույթից է:

Ահա այդպիսի տխուր պատկեր: Ընդդիմության հայ-հայը գնացել, վայ-վայն է մնացել, գարնանը ընդդիմության վարկանիշը էլ ավելի ցածր կլինի, ժողովուրդն էլ թքած ունի ընտրությունների վրա:

Ստեղծվել է իրավիճակ, որ շտապ պահանջվում է գործունակ ընդդիմություն: Ճիշտ է, ՀՀԿ-ն հանձն է առնում ընդդիմությանը նախագահական ընտրություններից հետո ընդառաջել ցանկացած հարցում, բացի իշխանությունը հանձնելու հարցից (օրինակ, սիրով ընդառաջեցին ՀԱԿ-ին մարտիմեկյան նոր հանձնաժողով ստեղծելու հարցում), բայց ախր տակը պիտի գոնե ընդդիմություն մնա, որ ընդառաջեն: Ու ընտրություններից հետո ծառանալու նոր, գործունակ ընդդիմություն ձևավավորելու հարցը: Եղածը բանի պիտանի չէ, ԲՀԿ-ն էլ թեկուզ մեջտեղից պատռվի, չի կարող նորմալ ընդդիմություն դառնալ:

Միգուցե ընդդիմության նախարարությո՞ւն ստեղծենք: Եւ ծիծաղելի է, և լացելու է…

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Սկսենք պոզիտիվից: Ռուսաստանի միգրացիոն ծառայությունը մեր երկրում դադարեցրել է «Հայրենակիցներ» ծրագիրը, որը ոչ այլ ինչ էր, քան կազմակերպված արտագաղթի մի տարբերակ: Հիշեցնենք, որ ժամանակին այդ ծրագիրը անհանդուրժելի էր անվանել վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը, սակայն դա չէր խանգարել, որ այն անխափան գործի մինչ օրերս: Կարող էինք ասել` ապրի մեր վարչապետը, տարոսը ամերիկյան «Գրին-քարտ լոտոյին», և անցնել առաջ, բայց…

Արևմուտք — Ռուսաստան մրցակցության ֆոնի վրա ինչ աբսուրդային բաներ ասես կարելի է տեսնել: Համացանցը լեցուն է պնդումներով, թե «ռուսական կայսերապաշտությունը» կերավ մեր ինքնիշխանությունը, վայ-վույ, ինչ վատ բան է Եվրասիական միության մեջ մտնելու գաղափարը: Բայց ոչ ոք չգիտես ինչու չի ասում, թե ինչ վատ բան է Եվրամիություն ձգտելու գաղափարը: Մինչդեռ Եվրասիական միություն մեզ սիրով հրավիրում են, բայց Եվրամիություն մտնելու համար հազարավոր նախապայմաններ են դեմ տալիս: Համ էլ Եվրամիությունը մեզանից հազարավոր կիլոմետրերով հեռու է, իսկ Եվրասիական միությունից բաժանված ենք ընդամենը փոքրիկ Վրաստանով, որն էլ Իվանիշվիլու` իշխանության գալուց հետո ձգտում է ռուսների հետ լեզու գտնել, ուղիներ է փնտրում Աբխազական երկաթգիծը բացելու:

Կամ վերցնենք Մաքսային միության հարցը: Չգիտես ինչու մերոնց շատ է այդտեղ խանգարում ընդհանուր սահմանի բացակայությունը, բայց Եվրամիության հետ ընդհանուր սահմանի էլ ավելի բացակայությունը չի խանգարում միանալ «եվրաինտեգրացիոն» ցանկացած աղբի:

Մինչդեռ Մաքսային միության ավելի քան տրիվիալ է: Ընդամենը մեր օլիգարխների շահերի հարցն է: Օլիգարխից մեր մաքսավորները գրեթե մաքս չեն վերցնում, իսկ ոչ օլիգարխիկ ներմուծողից հազար կաշի են քերթում: Իսկ մաքսային միության դեպքում Ռուսաստանի, Բելառուսի, Ղազախստանի ցանկացած ապրանք կներմուծվի առանց մաքսի, ու մեր օլիգարխը արդեն ոչ մի առավելություն կամ արտոնություն չի ունենա: Իսկ, ասենք, Ուկրաինայից կամ Չինաստանից ներմուծվող ապրանքի մաքսի հարցն արդեն Ռուսաստանի սահմանին է լուծվելու, և մեր մաքսավորները չեն կարողանալու որոշել` օլիգարխ Պողոսից կամ Պետրոսից մաքս չենք վերցնում, իսկ միջին գործարար Կիրակոսից ու Մարտիրոսից վերցնում ենք… Ահա ամբողջը` ընդամենը օլիգարխների շահը, որի համար վարչապետով, պատգամավորներով, դիվանագիտական կորպուսով, վարձու փորձագետներով ինչ խուճուճ բացատրություններ ասես դեմ են տալիս և մեզ, և ռուս գործընկերներին, և աշխարհին:

Բայց մի պահ վերադառնանք «Հայրենակիցներ» ծրագրին: Վարչապետը ելույթ ունեցավ` ռուսներն ընդառաջեցին: Իսկ պատկերացնո՞ւմ եք, ինչ համաշխարհային ոռնոց կբարձրացնեն ամերիկացիները, եթե հանկարծ Հայաստանի տարածքում կառավարությունը որոշի արգելափակել «Գրին-քարտ լոտոյի» կայքէջը: Հիմա ո՞վ է մեր ինքնիշխանության հերն անիծում` ռո՞ւսը, թե՞ ամերիկացին: Կամ գանք ռազմական համագործակցությանը և ռուսների, և ՆԱՏՕ-ի հետ: ՆԱՏՕ-ի հետ անհատական գործընկերության քոսոտ ծրագիր ունենք, որի տակ մի հատիկ ավելորդ փամփուշտ չենք ստանում, բայց համաձայնագրում հազարումի նախապայման կա, ընդհուպ մինչև այն հարցը` ինչ դատական համարարգ ունենք, ինչ մամուլ, Երևանի քաղաքապետն ընտրվի՞ է, թե՞ նշանակովի: Բայց գրողը տանի, ի՞նչ կապ ունի այդ ամենը ռազմական ոլորտի հետ: Իսկ ռուսը մեզ մոտ ռազմաբազա ունի, մեր բանակի ամբողջ սպառազինությունն ու ռազմամթերքը շան մսի գնով ռսից ենք ստանում, ՀԱՊԿ ռազմական դաշինքի լիարժեք անդամ ենք, բայց տեսե՞լ եք երբևէ, որ որևէ ռուս գեներալ քիթը խոթի մեր ընտրական համակարգի, դատարանների, մամուլի, ցանկացած այլ ոչ ռազմական ոլորտի մեջ:

Հիմա ո՞վ է խանգարում մեր ինքնիշխանությանը, ռո՞ւսը, թե՞ ՆԱՏՕ-ն: Ոմանք կասեն, թե ՆԱՏՕ-ն մեզ ժողովրդավարությո՞ւն է բերում` թող գնան այդ հեքիաթները իրենք բակի հավերին պատմեն…

Լավ, գրողի ծոցը ռսին էլ, ամերիկացուն էլ, դառնանք մեր ներքաղաքական աբսուրդներին: Օրինակ, ո՞ւր են ՀԱԿ-ի, ՀՅԴ-ի, ԲՀԿ-ի նախագահական թեկնածուները: Ինչ-որ «խորհրդարանական հանրապետություն» են խաղացնում, չկայացած արտահերթ նստաշրջաններ հրավիրում, այլ անիմաստ բաներով զբաղվում… ՀԱԿ-ը Արամ Մանուկյանի շուրթերով ասում է, թե «ինկուբացիոն շրջանից» հետո կակտիվանա, կարծես իրենք վարակիչ հիվանդություն են կամ ինկուբատորում ձվերի վրա թուխս են նստելու, ՀՅԴ-ն Ամանորի տոներից առաջ` դեկտեմբերի 21-ին, նոր-նոր է քննարկելու, թե ինչ է անելու նախագահական ընտրություններին, ԲՀԿ-ն մինչև հիմա չգիտի` ինքը ընդդիմությո՞ւն է, թե՞ ոչ, Ծառուկյանի «հաջորդ դասն» էլ հա հետաձգվում է ու հետաձգվում:

Լավ, դուք կուսակցություննե՞ր եք, թե՞ …., ժողովրդի՞ն եք ձեռ առնում, թե՞ ձեր անելիքը չգիտեք: Եթե չգիտեք, գրողը տանի, ապա գնացեք թոշակի, քաղաքականության փոխարեն այլ բանով զբաղվեք, գոնե դրանով օգուտ կտաք ձեզ և ժողովրդին:

Էպոսագետը, չհաշված, ընդամենը երկու կուսակցություն պարզ ասացին, թե ովքեր են իրենց թեկնածուները` ՀՀԿ-ն և «Ժառանգությունը»: Դե, առաջինը, հասկացանք, «վերարտադրությանը ձգտող հանցագործ ռեժիմ» է, բայց երկրորդի առաջնորդ Րաֆֆի Հովհաննիսյա՞նը ինչ էր կորցրել Բաքվում: 1992-ին, երբ Աշոտ Բլեյանը գնաց Բաքու, նրա անունով «քֆուրներ» գրվեցին մայրաքաղաքի բոլոր աղբամանների վրա, իսկ Րաֆֆուն բոլորը մի գլուխ գովում են: Նույնիսկ Հ1-ով են գովերգում: Բլեյանը իրավացիորեն համարվեց դավաճան, որովհետև Բաքու գնալուց հետո սկսեց գովերգել «լույսերով ողողված այդ քաղաքը» ու ադրբեջանցիներին, բայց ինչո՞ւ հանկարծ Րաֆֆին, որը հայտարարեց, թե 700 հազար ազերիներ իրավունք ունեն վերադառնալ հայոց հող, հանկարծ դառավ «հայրենասեր»: Սա ի՞նչ մարազմ է:

Իսկ ՀՀԿ-ի թեկնածու Սերժ Սարգսյանի դեմ նրա թունդ հակառակորդները նախընտրական պայքարի այլ ձև չգտան, քան քաղաքի կենտրոնում գիշերով մի քանի հարյուր տեղ սև ներկով տրաֆարետով նկարել նրա` խաչ քաշած դեմքը, և մակագրություն` «Մի՛ ենթարկվիր»: Լավ, դրանից Սարգսյանի քվենե՞րը պակասեցին, թե՞ ընդամենը շենքերի պատերն ու մայթերը կեղտոտվեցին: Վաղը որ ձեզ ոստիկանությունը բռնեց, ինչ-որ մեկն էլ կսկսի լրջորեն ասել, որ դուք ոչ թե խուլիգան եք, այլ «քաղբանտարկյալ»: Եթե ատում եք ՀՀ նախագահին` դա ձեր գործն է և ձեր իրավունքը, բայց գոնե առանց քաղաքի պատերն ապականելու դա արտահայտեք: Գոնե «Ֆեյսբուքի» պատերով ու մամուլի էջերով բավարարվեք:

Կարճ ասած` մարազմ, մարազմ մինչև վերջ: Իսկ հանրությունը արդեն հոգնել և զզվել է այդ ամենից, բոլորդ գնացեք գրողի ծոցը` ձեր արտաքին ու ներքին քաղաքականությունով հանդերձ…

Վարկածները մշակեց Արսեն ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Սերժ Սարգսյանի, Հովիկ Աբրահամյանի և Ռոբերտ Քոչարյանի`միաժամանակ արտերկրում գտնվելը վերլուծաբաններին և լրագրողներին առիթ տվեց մտածելու, որ ինտենսիվ ստվերային բանակցություններ են ընթանում առաջիկա նախագահական ընտրությունների շուրջ: Սակայն տարօրինակ նյարդային շեշտադրումներով Քոչարյանն արձագանքեց դրան` իր խոսնակ Վիկտոր Սողոմոնյանի շուրթերով. «Այդ հրապարակումներն իրականությանը չեն համապատասխանում: Ռոբերտ Քոչարյանը և Սերժ Սարգսյանը չեն հանդիպել, այդ լուրերի ի հայտ գալու պահին էլ Ռոբերտ Քոչարյանը Կանադայում էր: Թերևս, կարող էի բավարարվել այս կարճ պատասխանով, բայց կուզենայի մի հռետորական հարց տալ. իսկ ինչո՞ւ պետք է Ռոբերտ Քոչարյանը և Սերժ Սարգսյանը, Երևանը թողած, հանդիպեն արտասահմանում: Կոնսպիրատիվ տեսության սիրահարներին առաջարկում եմ թողնել այս թեման և դադարեցնել խորհրդավոր հանդիպումների փնտրտուքը, առավել ևս` օտար երկրներում: Վստահ եմ, դա անպտուղ զբաղմունք է»:

Հասկացանք`չեն հանդիպել: Բայց ի՞նչ կապ ունի Երևանը կամ արտերկիրը: Համ էլ ընդհանրապես անկախ աշխարհագրական վայրերից Քոչարյանն ու Սարգսյանը կարող են հարկ եղած պահին զրուցել` հուսալի կապի միջոցներ կան, որ չեն կարող գաղտնալսվել, բայց…

Արի ու տես, Քոչարյանը «նյարդացած» ժխտում է ու ժխտում: Ի՞նչն է նրան հունից հանել` թերևս այն, որ ԲՀԿ-ի միջոցով չի կարողանում իր ուզածին հասնել:

Այն, որ Գյումրիի ընտրատարածքում ԲՀԿ-ն սատարում է ՀՀԿ-ական Արման Սահակյանին, Սամվել Բալասանյանի ցուցադրական ակտն է, որ 2013-ին նա սատարելու է հենց Սերժ Սարգսյանին: Բայց դա քիչ էր, մի բան էլ չի ստացվում ԲՀԿ-ի վրա փաթաթել՝ Օսկանյանի թեկնածությունը:

Ահա մի հատված նրա սրտաճմլիկ ֆեյսբուքյան գրառումից. «Հանդիպումները ԲՀԿ տարածքային կառույցներում ցույց տվեցին, որ կուսակցության ակտիվ անդամները գտնում են, որ ԲՀԿ-ն նախագահական ընտրություններին պետք է մասնակցի սեփական թեկնածուով և այդ թեկնածուն պետք է լինի Գագիկ Ծառուկյանը: Այդ հանդիպումների ընթացքում արվել է հետևյալ հարցադրումը. «Նախագահական ընտրություններին մասնակցելու դեպքում ԲՀԿ թեկնածուն պետք է լինի Վարդան Օսկանյանը, բայց չի բացառվում անհրաժեշտության դեպքում Գագիկ Ծառուկյանի առաջադրումը»: Չնայած այն հանգամանքին, որ հենց Գագիկ Ծառուկյանի առաջարկով որպես առաջնային տարբերակ քննարկվել է իմ թեկնածությունը, կուսակցության անդամները արտահայտվել են հօգուտ Ծառուկյանի առաջադրման, ինչին համաձայն եմ նաև ես:

Գագիկ Ծառուկյանը ժողովրդի մոտ մեծ հեղինակություն և համակրանք է վայելում: Միաժամանակ, ժողովրդի և քաղաքական ուժերի մոտ պահանջ կա հասարակական համախմբման և համակարգային լուրջ փոփոխություններ ենթադրող օրակարգի հիման վրա միասնական ուժերով, ինչու չէ՝ նախագահական ընտրություններին նաև միասնական թեկնածուով երկիրը դուրս բերել ծանր վիճակից»:

Այսինքն ի՞նչ ստացվեց`Քոչարյանը փորձեց Ծառուկյանին պարտադրել Օսկանյանի առաջադրումը, Ծառուկյանն էլ դրան պատասխանեց ԲՀԿ կառույցների «ոչ»-ով, Օսկանյանն էլ ճարահատյալ դա բացահայտեց «Ֆեյսբուքում», փորձելով անհարմար վիճակ ստեղծել Ծառուկյանի համար…

Ակամա հիշում ես ԱԺ քարոզարշավի ժամանակ ԲՀԿ-ի մասին հակաքարոզչական հոլովակից մի հատված. «Բժիշկ, բժիշկ, եկ մեր տուն, շատ «Սիվիլիթաս» է մեր կատուն»: Դե այն ժամանակ Քոչարյանի կերցրած «առյուծի սրտով» Հմայակ Հովհաննիսյանը բերանը հրապարակավ շաղ տվեց Ծառուկյանի վրա, և զրկվեց մանդատից: Հիմա էլ Օսկանյանն է ավել-պակաս խոսում, ու թեև նրան դժվար թե ծանոթացնեն ոսկեզօծ կրակող «Վերտու» հեռախոսի և «տնական» տփոցի հետ, բայց ԲՀԿ-ում նա կայուն հեռանկար, էլ հաստատ չունի: ԲՀԿ-ն հաստատ ամերիկամետ «ավազակապետություն կազմաքանդող» չի դառնա, կմնա Եվրասիական միության հավատարիմ կողմնակից, հետևաբար Օսկանյանն այդտեղ անելիք չունի: Իսկ առանց ԲՀԿ նա ոչինչ է`ինչքան էլ «միասնական թեկնածու» հռչակվի ու վերահռչակվի:

Հա, ի դեպ, եթե խորանանք ոչ վաղ անցյալի քաղաքական խոհանոցի մեջ, ապա սա Օսկանյանին առաջ մղելու ամենևին առաջին փորձը չէ: Հիշենք Օսկանյանի խոստովանությունը, որ իրեն առաջարկվել էր ԲՀԿ մտնել դեռ 2006-ի վերջին կամ 2007-ի սկզբին: Ռոբերտ Քոչարյանը ԲՀԿ-ն ստեղծել էր, որպեսզի 2007-ի ԱԺ ընտրություններին վերցնի մեծամասնություն, իսկ այնուհետ իրավահաջորդ նշանակի իր և ԱՄՆ-ի հավատարիմ Վարդան Օսկանյանին: Չստացվեց`Սերժ Սարգսյանը ՀՀԿ-ում հավաքեց գրեթե բոլոր «հայերեն վատ խոսող» «ֆեոդալներին» ու վերցրեց ԱԺ մեծամասնությունը, և Քոչարյանը ստիպված եկավ գնալ ՀՀԿ գրասենյակ և անձամբ շնորհավորեց: Եվ Օսկանյանի իրավահաջորդությունը գրվեց սառույցին, ու անխուսափելի դարձավ Սերժ Սարգսյանի իրավահաջորդությունը: Ճիշտ է, 2008-ի մարտի 1-ին Քոչարյանը, ուշացնելով արտակարգ դրություն մտցնելը, արյունով ներկեց Սարգսյանի նախագահության մեկնարկը, սակայն շախմատի ֆեդերացիայի նախագահ Սարգսյանը քաղաքական շախմատային պարտիայով հաջողությամբ չեզոքացրեց ու փոշիացրեց ՀԱԿ-ի հսկայական հեղափոխական ներուժը, ու այսօր Լևոն Տեր-Պետրոսյանի առաջադրումն է նաև մեծ հարցականի տակ: Ու ԱԺ արտահերթ նիստ հրավիրելու ՀԱԿ-ի նախաձեռնությունն էլ դառավ ոչ թե ընդդիմության բեկումնային համախմբման առիթ, այլ վերածվեց ծիծաղելի ֆարսի:

Փաստորեն Ռոբերտ Քոչարյանը այդպես էլ չկարողացավ ԲՀԿ-ով ու Օսկանյանով հաջող շախմատ կամ բասկետբոլ խաղալ` 2007-ից սկսած մինչ օրս: Ամեն հաջորդ քայլին ուժեղացան ոչ թե իր, այլ Սերժ Սարգսյանի ու ՀՀԿ-ի դիրքերը: Ռևանշը հա չի ստացվում ու չի ստացվում: Ու հիմա մնացել է նախագահական ընտրությունների երկու ամենահավանական սցենար.

1)  ԲՀԿ-ն առաջադրում է Գագիկ Ծառուկյանի թեկնածությունը, վերջինիս սատարում կամ չի սատարում ընդդիմությունը: Նա ստանում է մինչև 30 և ավել տոկոս քվե, այնուհետ շնորհավորում է Սերժ Սարգսյանի հաղթանակը, և ԲՀԿ-ն վերադառնում է իշխող կոալիցիա,

2)  ԲՀԿ-ն սատարում է Սերժ Սարգսյանին, միգուցե` խորհրդարանական կառավարմանն անցնելու նախապայմանով: Երկրորդ տեղը ստացած ընդդիմության թեկնածուին (լինի դա Լևոնը, Րաֆֆին թե Արամ Զավենիչը) չի հաջողվում ընտրությունները չճանաչելու ժողովրդական ալիք բարձրացնել` ակնհայտ թուլության պատճառով, ԲՀԿ-ն, բնականաբար, վերադառնում է կոալիցիա:

Բնականաբար, երկու դեպքում էլ ներկայիս ընդդիմությունից մնում են «կոտոշներ և սմբակներ», ՀՀԿ-ն այնքան է ուժեղանում, որ իր ազդեցությամբ գրեթե հավասարվում է խորհրդային ժամանակների Կոմկուսին: Իսկ արդյո՞ք Քոչարյանը տեղ ունենլու է քաղաքական մենաշնորհատեր ՀՀԿ-ում, թե՞ նախաձեռնելու է նոր ընդդիմության ձևավորումը, դա այսօր գուշակությունների ոլորտից է:

Ինչպես կասեր Արթուր Մեսչյանը` «ահա և վերջ…»:

 Վարկածները մշակեց Արսեն ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Եվ այսպես, բոլորը զբաղված են ԲՀԿ-ի առաջարկությունով` խորհրդակցություններ խորհրդարանական կառավարմանն ու 100 տոկոսանոց համամասնական ընտրակագի անցնելու վերաբերյալ:

«Խորհրդակցությունների» բոլոր 4 մասնակիցները ԲՀԿ-ի գլխավորությամբ ընկել են գաղտնապահության գիրկը, Լևոն Զուրաբյանը «չի բացառում» միասնական թեկնածու ունենալը, Էդուարդ Շարմազանովը սպառնում է «դիմակներ պատռել», իր իսկ խոսքով սեփական մասնակցությունը գործընթացին մատնում է Ռոբերտ Քոչարյանը…

ԲՀԿ-ն գործընթացի հաշվին, իհարկե, ընտրություններից առաջ սակարկելու լրացուցիչ հնարավորություն կստանա… իսկ մյուսնե՞րը:

Ինչ վերաբերում է ՀՅԴ-ին ու ՀԱԿ-ին, ապա ԱԺ ընտրություններին արդեն տեսանք, թե ինչ եղավ ՀԱԿ-ի վարկանիշի ու ընտրազանգվածի հետ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի «քաղաքագիտական վերլուծության» և ԲՀԿ-ի հետ սիրախաղի հետեւանքով: ՀԱԿ-ը, գործնականում ոչինչ չստանալով եւ ԱԺ չմտնելու ռիսկի գնով իր քաղաքական կապիտալը կամա թե ակամա նվիրեց ԲՀԿ-ին: Հիմա նույնն է սպասվում եւ ՀՅԴ-ին, իսկ ՀԱԿ-ի քաղաքական կապիտալից արդեն երեւի թե ոչինչ չմնա: Դա` բոլոր հնարավոր տարբերակներում, նույնիսկ, եթե ԲՀԿ-ն սեփական թեկնածուով փայլուն մասնակցի նախագահական ընտրություններին: Այդ դեպքում նույնիսկ «փոքր ախպերներին» միայն կրճոնները կհասնեն… Իսկ եթե ԲՀԿ-ն, այնուամենայնիվ, պաշտպանի Սերժ Սարգսյանի թեկնածությունը, այդ դեպքում ՀԱԿ-ի ու ՀՅԴ-ի համար քաղաքական աղետ կլինի: «Ժառանգությունը» կարող է նվազագույն կորուստներով այդտեղից «պլստալ», քանի որ սեփական թեկնածու և «թռնելու» խասիաթ ունի:

Հիմա ի՞նչ ունենք ասպարեզում. Սերժ Սարգսյանն ու Րաֆֆի Հովհաննիսյանը որպես թեկնածուներ, և Ռոբերտ Քոչարյանի ստվերային խաղը: Ռոբերտ Քոչարյանը կրկին խոսեց` այսպիսով արդարացնելով Էդուարդ Շարմազանովի` «դիմակ պատռելու» հույսերը:

Շարմազանովը նրան ակնարկով մեղադրել էր ԲՀԿ-ի նախաձեռնության թիկունքում կանգնած լինելու մեջ, և Ռոբերտ Քոչարյանն իր ուղղակի հայտարարությամբ պարզապես արդարացրեց մեղադրանքը` փաստորեն հաստատելով, որ նախաձեռնության ետևում կանգնած է հենց ինքը:

Խորհրդարանական կառավարման համակարգի անցնելն էլ լրիվ բլեֆ դուրս եկավ, «ԲՀԿ+»-ի թիկունքում կանգնած Ռոբերտ Քոչարյանը շեշտեց, որ դա իրեն պետք չէ. «Եթե ես խորհրդարանական կառավարման համակարգի համոզված կողմնակիցը լինեի, ապա հավանաբար այն Հայաստանի Հանրապետությունում կգործեր արդեն 2005 թվականի սահմանադրական հանրաքվեից հետո, որի նախաձեռնողը հենց նախագահն էր: Պետությունն ապաշնորհ կամ իմաստուն կարելի է ղեկավարել ինչպես նախագահի աշխատասենյակից, այնպես էլ` վարչապետի: Ինչքան ասես այդպիսի օրինակներ կան համաշխարհային պրակտիկայում: Հարցը ոչ թե կառավարման ձևի մեջ է, այլ զսպման և հակակշիռների ճիշտ համադրության, գործող քաղաքական կառուցվածքի կիրառելիության, ավանդույթների և քաղաքացիական հասարակության հասունության»:

Փոխարենը Քոչարյանը շեշտեց, որ իրեն պետք է 100 տոկոսանոց համամասնական ընտրակարգ. «Այժմ Խորհրդարանի ձևավորման 100 տոկոսանոց համամասնական կարգին անցման մասին:

Հայաստանում մեծամասնական ընտրակարգը նպաստում է տարածքների ֆեոդալականացման գործընթացին` ընտրատարածքների սահմաններում, ընդ որում՝ իշխանությունը կամա թե ակամա աջակցում է դրան, քանի որ միտված է վերարտադրման: Երևույթը չափազանց վնասակար է, և որքան շուտ դրանից հրաժարվենք` այնքան լավ: Իմիջիայլոց, հենց այդ պատճառով մեծամասնական պատգամավորների թիվը մեզանում բազմիցս կրճատվեց: Ափսոսում եմ, որ ես չավարտեցի այդ գործընթացը: Ինչո՞ւ չավարտեցի: Հասարակ պատճառով. իշխանությունն ուզում էր «ֆորա» ունենալ միամանդատ ընտրատարածքներով»:

Դե, Ռոբերտ Քոչարյանի ստեղծած «ֆորայից» հաջողությամբ օգտվեց ՀՀԿ-ն, ու բնականաբար կցանկանա կրկին օգտվել և 2017 թվականին: Իսկ այն, որ Քոչարյանը հիմա փաստացի պայքարում է այդ «ֆորայի» դեմ, նշանակում է, որ նա շատ լրջորեն պատրաստվում է 2017 թվականի ընտրություններին: 2013-ի`կանխորոշված ելքով նախագահական ընտրությունները նրան հետաքրքրում են լոկ որպես գործընթաց, որի ընթացքում պետք է փորձի կորզել լավագույն մեկնարկային պայմանները 2017-ի ԱԺ-ում հնարավորինս շատ մանդատ կորզելու համար: Այդ դեպքում նա 2018-ին կկարողանա լիարժեք վերադառնալ իշխանության: Չէ՞ որ ԱԺ վերջին ընտրություններում ՀԱԿ-ին «ռասխոդ» անելու գնով կրկնապատկվեց ԲՀԿ-ի ընտրազանգվածը: Հիմա էլ «ռասխոդ» անելու հերթը հասավ նաև ՀՅԴ-ին…

Բայց հարց է ծագում. ի՞նչ կլինի, եթե տեսականորեն Սերժ Սարգսյանը հանկարծ ընդունի ԲՀԿ-ի բոլոր առաջարկությունները: Այդ դեպքում ԲՀԿ-ն հարկադրված կլինի անվերապահ ու առանց շատ պորտֆելների պաշտպանել Սերժ Սարգսյանին: Ու հետևանքը կլինի ԲՀԿ-ի գոնե մասամբ «ՕԵԿացումը», իսկ խորհրդարանական կառավարման մոդելը կարող է դառնալ Սերժ Սարգսյանի` երրորդ ժամկետի շանսը: Եթե, իհարկե, 2017-ին ՀՀԿ-ն կրկին վերցնի մեծամասնությունը: Բայց Ռոբերտ Քոչարյանը այդքան հեշտ նահանջող չի, և նա միգուցե բացահայտ ստեղծի սեփական կուսակցությունը կամ, ասենք, անձամբ գլխավորի արդեն «չուլ» դարձած ՀՅԴ-ն ու դրանով կտրուկ ուժեղացնի ՀՅԴ-ն: Բայց արդյո՞ք նա կկարողանա մինչև 2017-ը ժողովրդի «աչքի գրողից» դառնալ կարոտախտի աղբյուր: Միգուցե` քանզի ժողովուրդը կարճ հիշողություն ունի, իսկ կյանքը մեր երկրում քանի գնում դժվարանում է…

Վարկածները մշակեց Արսեն ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ