Facebook-ն աշխարհի ամենամեծ ու արագ աճող սոցիալական ցանցն է, որի օգտատերերի թիվն անցնում է 600 միլիոնը: Եթե Facebook-ը լիներ ոչ վիրտուալ տարածք, ապա կլիներ բնակչությամբ երրորդ երկիրն աշխարհում:

Facebook-ում գրանցված մարդկանց թվով Հայաստանը 124-րդն է ցանցում ներկա` 213 երկրներից: Հայաստանյան 1.5 մլն ինտերնետ-օգտվողներից 120 000 Facebook- ի օգտատերեր են, նկատվում է նաև աճի թռիչքային ավելացման տենդենց՝ մեկ ամսվա մեջ 20 000 մարդ է ավելացել:

Դժվար է պատկերացնել այսօր մեկին, ով կարողանում է գոնե զննարկիչը՝ browser-ը աշխատացնել, որ լսած չլինի Odnoklassniki.ru-ի ու Facebook-ի մասին: Odnoklassniki.ru կայքի կոնտինգենտը ինտելեկտուալ ու սոցիալ-հասարակական առումով զգալիորեն տարբերվում է ֆեյսբուքի կոնտինգենտից, օգտագործման նպատակներն էլ տարբեր են: Նաև դժվար է պատկերացնել Odnoklassniki.ru-ում ինչ-որ ակտիվ հասարակական քննարկումներ, ինչն անպակաս է Facebook-ում, գոնե էն հատվածում, որը ես սիրով անվանում եմ Ֆեյսբուքահայաստան:

Odnoklassniki.ru-ն արդեն իսկ վեր է ածվել ծանոթությունների կայքի, լավագույն դեպքում, որովհետեւ լիքն են սեռական առաջարկներով անկետաները, ասես բոլորովին բացակա է ինչ-որ ցենզուրա: Նաեւ ասում են, որ կայքն ամբողջությամբ վերահսկվում է ռուսական КГБ-ի կողմից, հետևաբար՝ այն երկրների տեղական ԱԳԳ-ների կողմից, ովքեր «ռուսահպատակ» են: Ես դրա մասին գիտեմ ոչ ասեկոսեներից. ադբեջանցի մի աղջիկ, որի հետ ծանոթացել էի Վրաստանում, ու հետո ընկերացել էի նաև Odnoklassniki.ru-ով, որի հետ միայն անձնական «ոնց ես ինչ կա-չկա»-ի կարգի զրույցներ ենք միայն արել, հանկարծակի ջնջեց ինձ իր ընկերների ցուցակից: Հետո իմացա, որ ադրբեջանական ԱԳԳ-ն կանչել է նրան ու պահել մի օր էնտեղ: Բնականաբար, մեր ԱԳԳ-ն էլ է Odnoklassniki.ru-ից օգտվում իրեն հարկ եղած ինֆորմացիան ստանալու համար: Դրա համար են գրանցվելուց հեռախոսիդ համարի վրա ծածակագիր ուղարկում՝ ճշտելու ինքնությունը:

Odnoklassniki.ru-ում ես կամ, կան մարդիկ, ովքեր միայն էդտեղից են կարողանում օգտվել, ու կապը նրանց հետ միայն էդ կայքի միջոցով կարող եմ պահպանել: Գոյություն ունի ինտերնետային սնոբիզմ՝ ֆեյսբուքցիները «օդնո»-ն համարում են «անմակարդակ», բայց միայն դա չի, որ շատերին համոզում է Ֆեյսբուքի գերադասության մեջ Odnoklassniki.ru-ի նկատմամբ: Ավելի կարևոր է անվտանգությունն ու անձնական ինֆորմացիայի պաշտպանվածությունը սոցիալական ցանցերից օգտվողների համար: Ֆեյսբուքի էդ համակարգն էլ իհարկե, կատարյալ չի, զանազան ենթածրագրերի օգնությամբ հնարավոր է օրինակ՝ ստանալ ձեր անձնական տվյալներն ու անցուդարձը, երբեմն պատին տեսանյութ է դրված լինում, որը սեղմելով համակարգիչ են ներթափանցում վիրուսներ: Facebook- ի անվտանգ լինելու առասպելը սուտ է:

Ըստ CNET-ի, չնայած դեռ չկա պաշտոնական հաստատում ընկերության կողմից, Facebook-ը բանակցություններ է վարում ինտերնետ մեդիայի այլ ազդեցիկ դերակատարների հետ՝ գործընկերային համաձայնություններ ձեռք բերելու համար, որպեսզի այլ կայքեր նույնպես իրենց նյութերի քննարկման կարողանան ներդնել Facebook շարժիչը:

Այդ ամենն, իհարկե, կարագացնի ցանցային ինտեգրացիան, բայց ի՞նչ են անելու, անանուն մեկնաբանությունների հետ, չէ որ Facebook-ում nick-երն արգելված են:

Կա մի բան, որ ինձ, որպես օգտատեր անհանգստացնում է՝ իսկ չի՞ լինի էնպես, որ իմ ֆեյսբուքյան մեկնաբանությունները հայտնվեն որոնման համակարգերում կամ այլ սոցիալական վիրտուալ տարածքներում, չէ՞ որ ֆեյսբուքյան իմ անձնական տարածքը իմն է, ու ես եմ որոշում ինչը ում ցույց տամ, իսկ այս դեպքում, վախենամ շատ «թափանցիկ» դառնա ամեն ինչ:

Ոչ էնքան վաղուց մի լուր էլ լսեցի, որ ինձ վրդովեցրեց. ըստ The Wall Street Journal-ի, Facebook-ի օգտատերերը շուտով ակամա գովազդ կցուցադրեն իրենց ընկերներին: Գլխավոր էջում(home) կցուցադրվեն գովազդներ, որոնք կապված են օգտատերերի հավանած կամ մեկնաբանած որևէ բրենդի հետ:

«Հովանավորված պատմությունները» կերևան գլխավոր էջի վերին աջ անկյունում` այլ հայտարարությունների հետ միասին: Գովազդներում կնշվի նաև օգտատիրոջ անունն ու նկարը: Օգտատերերը չեն կարողանա անջատել այս ֆունկցիան ու դադարեցնել իրենց անվան ու նկարի օգտագործումը: Ըստ իս, դա խախտում է իմ իրավունքները` որպես օգտատեր:

Նշենք, որ Facebook-ի գովազդային եկամուտն անցած տարվա ընթացքում կազմել է 1 մլրդ 860 մլն դոլար, որի 60%-ը ստացել է միջին ու փոքր բիզնեսի գովազդատուներից:

Facebook-ի առավելությունները շատ են, բայց որքան շատ են նրա թերությունները: Ու զարմանալին էլ այն է, որ կարծես թե գնալով պետք է, որ ավելի հարմար դարձնեն օգտվելը օգտատերերի համար, իրականում գնալով բարդացնում են, գուցե հարմրարացնելով իրենց, կամ գուցե՞ անվտանգության ծառայություններին:

Թերությունները՝ «անցքերը» շատանում են: Օրինակ, առաջ ես կարող էի փնտրել իմ հղումները առանձին նախատեսված «հղումներ» բաժնում, հիմա չեմ կարող: Առաջ մարդու ստատուսը երևում էր հենց մտնում էիր նրա էջը, հիմա պիտի ման գաս, տեսնես ի՞նչ ա ստատուսը: Առաջ քեզ խումբ ավելացնելու համար հրավեր էին ուղարկում, հիմա նայում ես տեսնում գցել են ինչ-որ խումբ, ու քեզ էդ խմբերից անդադար հաղորդագրություններ են գալիս: Էլ չեմ ասում, որ վերցնում ու նշում են խմբակային նկարի վրա, ու Facebook-ի աջ անկյունում կարմրում ու կարմրում է անդադար:

Համացանցային մարկեթինգ, նորագույն տեխնոլոգիաներ… Էլի լավ է, հնարավորությունները մեծ են, բայց, կներեք, ինչի՞ պետք է ես ամեն օր նամակներ ստանամ զանազան կայքերից իրենց նյութերի հղումների տեսքով բավականին մեծ քանակությամբ կամ անդադար գովազդ: Դա արդեն ներքին կուլտուրայի հարց է, որը կարծում եմ էդ շուկայում պետք է, որ ինչ-որ կերպ ներկա լինի, բայց չկա:

Նաև մեկնաբանման համակարգում լավ կլիներ մի քանի փոփոխություն մտցնեն Facebook-ի շեֆերը, ենթածրագրերին «դաբրո» տալու փոխարեն: Օրինակ՝ «չեմ հավանում» կոճակի անհրաժեշտությունը զգում են բոլորը: Նաև ցանկալի կլիներ հղման դեպքում լիներ հնարավորություն «հավանում եմ» կոճակի փոխարեն լիներ երկու կոճակ՝ «հավանում եմ հոդվածը», «հավանում եմ բովանդակությունը», որպեսզի անհեթեթություններ չստացվեն հղումը հավանած մարդկանց մեջ, որի բովանդակությունը հեչ հավանելու բան չի, մարդիկ նկատել են որպես լուր կամ շարադրանքը: Հնարավոր է նաև «նկատել» տարբերակը:

Բայց Facebook-ի ամենամեծ թերությունը ադմինիստրացիայի և օգտատերերի հետ ուղղակի կապի դժվարությունն է, համարյա անհնարինությունը, քանի որ էդ «անցքերը» թույլ են տալիս մի քանի բողոք-հայտերով զրկել մարդուն իր էջից, ջնջել Facebook-ից, ինչպես արել են շատ ու շատ պոպուլյար օգտագերերի հետ արդեն: Մի քանի տեղ հղում են տեղադրում, էդ մարդու անձնական էջին հղումով ու գործողությունների շարքով: Չգիտեմ քանի բողոք պետք է անել, որ էջը փակեն:

Հաշվի առնելով, որ Հայկական Facebook-ը շատ է տարբերվում մնացածներից՝ նայած բնակչության քանակին օգտագետերերի թիվը մեծ է, մեծ է քաղաքական, հասարակական ու քաղաքացիական ակտիվությունը Facebook-ի տարածքում, բնականաբար՝ սուր իրավիճակների, ինչպես նաև անձնական հակակրանքի հետևանքով զանազան թշնամական գործողությունների հավանականությունը: Իմ կարծիքով, ժամանակն է Facebook-ի ղեկավարությանը պարզեցնել կապն իրենց հետ ու դարձնել ավելի կոմունիկատիվ ու մարդկային, որպեսզի չնպաստի դավադրություններին:

Մի խոսքով, ես դժգոհ եմ Facebook-ից, ու գնալով դժգոհությունս աճում է:

Լուսինե Վայաչյան

2009 – 2010 թթ. մրցաշրջանի Իսպանիայի մեծագույն չեմպիոններն էին` Կառլոս Սայնս (ռալլի), Իսպանիայի հավաքական (ֆուտբոլ), Ալբերտո Կոնտադոր (հեծանվասպորտ), Դանիել Պեդրոսո (մոտոսպորտ թագավորական ձև), Ռաֆայել Նադալ (թենիս):
Խոսքս, հատկապես, վերբերում է 2010թ. լավագույն մարզիկ Ռաֆա Նադալին և Իսպանիայի ֆուտբոլի հավաքականին, որոնք գերծանր գրաֆիկով անցկացվող մրցաշրջանում ապացուցեցին իրենց ահռելի առավելությունը մրցակիցների նկատմամբ:

Ողջ տարվա ընթացքում իսպանացիներին կանգնեցնելը անհնարին էր և 2010 թվականը, ըստ իսպանական ԶԼՄ-ների, լավագույն մրցաշրջանն էր իսպանական սպորտի պատմության ընթացքում:

Սպորտային տարվա ամփոփումը ֆուտբոլի 2010թ. ոսկե գնդակի մրցանակաբաշխությունն էր, որը պետք է որոշեր տարվա լավագույն ֆուտբոլիստին: Իսպանիան ներկայացնում էին կատալոնական Բարսելոնայի առաջատարներ Անդրես Ինիեստան և Չավի Հեռնանդեսը, որոնց դիմակայելու էր մոլորակի 2009թ. լավագույն ֆուտբոլիստ, ներկայիս ֆուտբոլի լավագույն վարպետ` արգետինացի (նույնպես կատալոնական Բարսելոնայի առաջատար) Լեոնել Մեսսին: Չնայած վերջինիս վարպետությանը` ֆուտբոլային հասարակությունում ձևավորվել էր անհասկանալի, բայց մյուս կողմից տրամաբանական կարծիք. աշխարհի վերջին երեք առաջնությունների լավագույն ֆուտբոլիստներ էին ճանաչվել չեմպիոնական թիմի առաջատարներ` 1998թ. Զինեդին Զիդան (Ֆրանսիա), 2002թ. Ռոնալդո (Բրազիլիա), 2006թ. Նաբիո Կանավառո (Իտալիա): Ելնելով վերը նշված փաստից` այս տարվա ոսկե գնդակի հավակնորդներ էին համարվում իսպանացիները:

Բայց սա ֆուտբոլ է, և նորին մեծություն ֆուտբոլի գեղեցկությունը անկանխատեսելիությունն է, որը ևս մեկ անգամ իրավացիորեն ապացուցվեց այս մրցանակաբաշխության ընթացքում: 2010թ. լավագույն ֆուտբոլիստ ճանաչվեց 2009թ. լավագույն ֆուտբոլիստ հանդիսացող արգենտինացի, կատալոնական Բարսելոնայի առաջատար Լեոնել Մեսսին: Այս անգամ իսպանացիները մնացին ձեռնունայն, և 2010թ. փառահեղ մրցաշրջանը ավարտվեց փոքր-ինչ տխուր նոտայով, որը ոչ մի կերպ չնսեմացրեց իսպանական սպորտի առաջնային դերն աշխարհում և ավելի ամրացրեց Պրեմիերայի (Իսպանիայի առաջնություն) առավելությունը եվրոպական հզոր ֆուտբոլային տերությունների նկատմամբ:

Գոռ Ղազարյան

Կառավարության երեկվա նիստում ՀՀ գործադիրը 3,5 մլն դրամ գցեց ջուրը, թեև դժվար է կոնկրետ մարդկանց գրպանների համար նախատեսված գումարի մասին ասել, թե` ջուրն է գցվում: Իսկ ամբողջ հարցն այն է, որ կառավարության որոշմամբ ևս մեկ` «թե ում է պետք և ինչի համար` Աստված գիտե» սկզբունքով ստեղծվող հիմնադրամ ձևավորվեց:

ՀՀ գործադրին նման հիմնադրամ ստեղծելու գործում գլխի գցողը «Ազգային համագործակցություն» հասարակական կազմակերպությունն է: Եվ քանի որ այդ հիմնադրամի «պապան» այս հ/կ-ն է, այդ հիմնադրամն էլ կրելու է իր «պապայի» անունը` կոչվելով «Ազգային համագործակցություն» հիմնադրամ: Այստեղ էլ կամավոր գույքային ներդրում կատարելու նպատակով ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությանը հատկացվեց 3500,0 հազար դրամ:

«ՀՀ կառավարության որդեգրած ժամանակակից տեղեկատվական հասարակության կազմավորման գործընթացի շրջանակում նախատեսվում է ձևավորել տեղեկատվության և հեռահաղորդակցության ոլորտում բազմակողմանի ծառայություններ մատուցող մի կառույց` «Ազգային համագործակցության ցանց» կայք-պորտալ, որի շնորհիվ մեր հայրենակիցները, անկախ բնակության և գործունեության վայրից, կստանան գործնական խնդիրների լուծման, ինքնազարգացման, հանգստի, ուսման, փոխօգնության կազմակերպման լրացուցիչ հնարավորություններ»,-ասվեց նիստում։

Թե այդ ի՞նչ ինքնազարգացում է ընթանալու այդ պորտալում, այդ ի՞նչ համագործակցություն պետք է իրականանա այստեղ, որ փորձ էր արվում, բայց մինչ օրս չէր հաջողվում, այդպես էլ անհայտ մնաց: Եվ հետաքրքիր է, թե հազար ու մի նման հիմնադրամներ և փող լվալու այլ կառույցներ ձևավորելու հետ մեկտեղ, որոնք այդքան հաջողությամբ առաջ են տանում ազգային համագործակցության հարցերը, կառավարությունն էլ ինչու՞ է առանձին փող հատկացնում Սփյուռքի նախարարություն պահելու համար: Ինչ է Հրանուշ Հակոբյանը պակաս է՞ «ազգային համագործակցություն» խաղում:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ

2010 թվականի դեկտեմբերի 27-ին տեղի էին ունեցել ԳԱԱ ակադեմիկոսների ու թղթակից անդամների ընտրությունները և ակադեմիկոսի 8 տեղ թափուր էր մնացել։ Այն, որ Ակադեմիան կարիք ունի կադրերի թարմացման, միանշանակ է։ Ներկայիս ծերակույտը կենդանի պատնեշ է երիտասարդների համար, չնայած արդարացի լինելու համար պիտի նշել , որ նրանք առանձնակի ձգտում էլ չեն դրսևորում դեպի գիտությունը, որի խայտառակ ֆինանսավորումը հոսում է միայն մեկ երկուսի գրպանը։

Այսօր Երևանի պետական համալսարանի ռեկտոր Արամ Սիմոնյանն ասուլիսի ժամանակ ասաց, որ ափսոսում է տեղի ունեցածի համար. «Կային արժանավոր մարդիկ, ովքեր, ցավոք, այդպես էլ չընտրվեցին՝ գուցե նաև նրանց հանդեպ եղած ինչ-ինչ անձնական նկատառումներից ելնելով։ Չընտրվեցի նաև ես։ 7 պարտադիր ձայներից հավաքեցի 6-ը, ինչը ևս մեծ նվաճում եմ համարում»,- ասաց Սիմոնյանը։

Նրա համոզմամբ, ԳԱԱ ընտրություններից հետո շատերը հասկացան, որ ոլորտում լուրջ բարեփոխումների կարիք կա։ Ցավալի է, իհարկե, որ ընտրությունից –ընտրություն է պարզվում առկա խնդիրների իրական պատկերը, բայց առավել տարօրինակ է, որ դրանից հետո էլ ակնառու ոչինչ չի արվում։

Մի հարցում չի կարելի չհամաձայնել Սիմոնյանի հետ. «Ակադեմիկոսների մեծ մասը 80 և ավելի տարեկան է։ Այնտեղ երիտասարդացման կարիք է զգացվում։ Բացի այդ, ակադեմիայի նախագահությունը պետք է մտածի՝ ինչպես փոխել ԳԱԱ ընտրությունների կարգը», — նշեց նա։

Այս օրերին բոլորը գրեթե հիվանդ են։ Ու հանրապետությունից դուրս , կամ տաք երկրներում Ամանորը նշած մարդիկ մի տեսակ վերևից են նայում ուտելուց հոգնած, մրսած ու հարբեցողությանը տրված իրենց ընկերներին։
Գաղտնիք չէ, որ ձմեռային ամիսներին շնչական հիվանդությունների թիվը կտրուկ ավելանում է. Թեպետ ամեն տարի մարդկանց մոտ այն տպավորությունն է, թե այս տարի հիվանդության աննախադեպ աճ է եղել ։ Ճշգրիտ թվեր դժվար է նշել, քանի որ մեր հիվանդ հայրենակիցների միայն մի մասն է դիմում բժիշկի։ Ինչքան էլ հավատացնեն, թե առաջնային բուժսպասարկումը անվճար է միևնույնն է, մարդիկ գիտեն, որ ինչ որ «բան» բժիշկին պարտավոր են տալ։

Հանրապետության գլխավոր համաճարակաբան Արա Ասոյանը տեղեկացրել է, որ միայն « Նորքի ինֆեկցիոն» հիվանդանոցում գրիպի բարդացած ձեւերից այժմ 15 հիվանդ է բուժվում։
Այս օրերին շատ են, թունավորման, ստամոքսի խանգարման դեպքերը հատկապես սոցիալապես անապահով խավում։ Այս մարդիկ ափսոսում են թափել հնացած սննդամթերքը, ինչի օգտագործումը հանգեցնում է թունավորման։ Չնայած դրան գլխավոր թունաբան Միքայել Գաբրիելյանը տեղեկացրել է, որ 2010-ի հունվարին Հայաստանում գրանցվել է թունավորման 45 դեպք, իսկ այս տարվա հունվարի սկզբի դրությամբ դեռեւս 16- է հաշվառվել։ Դրանք ըստ մասնագետի հիմնականում ալկոհոլային բնույթի են։

Երկրում գրիպին զուգահեռ տարածվում է նաեւ ջրածաղիկը։ Այս մտահոգությունը կար նաև տարեվերջին, երբ դասապրոցեսը կաթվածահար էր լինում ջրծաղիկով հիվանդ երեխաների բացակայությունից։ Վարակները տարածվում են տարվա հատկապես` դեկտեմբերի վերջ- հունվարի կես հատվածում, երբ մարդկանց շփումը հասնում է մաքսիմումի։ Իսկ մայրաքաղաքի բնակչության խտությամբ պայմանավորված է, թե գրիպի, թե ջրծաղիկի առավել մեծ տարածումը։

Երեկ ձուն երևանյան խանութներից անհետացել էր, իսկ «Երևան Սիթի» սուպերմարկետների ցանցում վաճառվում էր 80 դրամով, այսօր այն դարձել էր 120- 150դրամ։ Քաղաքում լուր տարածվեց, որ սննդի ներմուծողների թագավոր ԱԺ պատգամավոր Սամվել Ալեքսանյանը Թուրքիայից ձու է բերում։ Վերջին 10 տարիներին Հայաստանում թռչնաբուծությունն այնքան էր զարգացել, որ լիարժեք ձևով ապահովում էր բնակչության պահանջարկը, ձու արտադրող փոքր ու մեծ տնտեսությունների համար արդիական էր դարձել նույնիսկ արտահանման համար պայմաններ ստեղծելու հարցը։

Այս ֆոնին Լֆիկ Սամոյի ձվով զբաղվելու մասին լուրն անհավանական թվաց, մինչև որ երեկ երեկոյան էկոնոմիկայի նախարարությունը հայտարարեց այս մասին։ Իհարկե, առանց Սամվել Ալեքսանյանի գործոնը նշելու։ «Ներկայումս արտադրողների և ներմուծողների հետ համատեղ իրականացվում են օպերատիվ միջոցառումներ` ուղղված հավի ձվի մանրածախ շուկայում իրավիճակի կայունացմանը, այդ թվում` ձվի պահանջարկի ապահովմանը ներկրման ծավալների հաշվին», — ասված է հայտարարության մեջ։ Ներմուծողների «կայֆը» հասկանալի է ` պետությունը պարտվեց, իսկ նրանք նախատոնական օրերին հերթական անգամ միլիոններ կդնեն գրպանները ։

Բայց թե ինչ «նակաուտ» կստանա 2010-ի ավարտին մտահոգ դեմքով սուպերմարկետներում թափառող, առանց այդ էլ Նոր տարվա տոնը, իր համար բեռ համարող «միջին» հայ բնակիչը, իր ամանորը հարամած կառավարության ջանքերից, հայտնի է միայն էկոնոմիկայի նախարարությանը։

«Ակնկալում ենք, որ ստեղծված իրավիճակը առաջիկայում կկայունանա, և ամենակարճ ժամկետներում տեսանելի կլինեն իրականացվող միջոցառումների արդյունքները»,- ասում են նախարարության «խելոքները», իսկ թխվածքն արդեն թանկացել է, և հենց ձվի գնի գերաճն է դրա պատճառը։ Այսօր տորթի մեկ կտորը «ցեխերը» վաճառում են 350-400 դրամով՝ քաղցրավենիք սիրող հայերի համար աննախադեպ թվեր։ Մնում է «ստոլիչնիի» ձուն, որը շատ տնային տնտեսուհիներ արդեն միմյանց խորհուրդ են տալիս ուղղակի բացառել բաղադրատոմսերից, ասելով, որ, ախր, ձվով պատրաստած մայրաքաղաքային աղցանն ավելի շուտ է փչանում։ Եւ ուրեմն, ո՞վ շավեց ներմուծումից, Լֆիկից և նրա «Սիթիներից» բացի։ Արձագանքե՜ք։

Շաքե Թերզյան

Նախագահի վերահսկողական ծառայության` երկու օր առաջ հրապարակած ուսումնասիրությունները հաստատեցին լուրերը, որ Կոտայքի մարզպետ Կովալենկո Շահգալդյանը շուտով պաշտոնանկ կարվի:

ՀՀ Վերահսկիչ պալատը Հայաստանի ամենաերկարակյաց մարզպետին` Տավուշի մարզի ղեկավար Արմեն Ղուլարյանին այսօր «արդարացրեց»` մարզում կատարած ուսումնասիրության արդյունքը որակելով «դրական երևույթ» և հնարավորություն տալով Ղուլարյանին` ռեկորդային ցուցանիշներ սահմանել մարզպետության ասպարեզում, թեև ինչ-ինչ, բայց մարզպետի պաշտոնավարել-չպաշտոնավարելը որոշողը Իշխան Զաքարյանը չէ: Սակայն Իշխան Զաքարյանն այն մարդն է, ում ղեկավարած կառույցի ուսումնասիրությունը կարող է հիմք դառնալ այս կամ այն պաշտոնյային ասպարեզից հեռացնելու համար: Ամենաթարմ օրինակը` Վազգեն Խաչիկյանի հետ կատարվածը:

Եվ այսպես, ՎՊ-ն այս տարվա ապրիլից ուսումնասիրություններ էր սկսել Տավուշի մարզում. մարզպետարանում և համայնքներում: Ստուգման ժամանակահատվածն ընդգրկել է 2008, 2009թթ. և 2010թ. առաջին կիսամյակը: Ստուգումներից պարզվել է, որ Տավուշի մարզը ոչ մի բանով չի տարբերվում մյուս մարզերից. այստեղ հայտնաբերվել են այն նույն խախտումները, ինչ մյուս մարզերում:

Քաղաքաշինության բնագավառում 51 օբյեկտներից 28-ի ուսումնասիրությունը բացահայտել է 98 097 500 դրամի խախտում: Առողջապահության բնագավառում պետական բյուջեին վնաս է հասցվել 11 708 000 դրամի չափով, կրթության ասպարեզում` 4 646 000 դրամի չափով: Մարզի սոցիալական ծառայության տարածքային գրասենյակներում իրականացված աշխատանքի 22%-ի ստուգման արդյունքում հայտնաբերվել է ընտանեկան նպաստի տրամադրման 221 խախտում, որի հետևանքով 88 ընտանիք զրկվել են նպաստի իրավունքից: Իսկ չհավաքագրված վարձավճարների գումարը կազմել է 9 113 800 դրամ:

Այդպես, Տավուշի մարզպետարանի ստուգումների ժամանակ ընդհանուր առմամբ հայտնաբերվել է 144 955 800 դրամ: Սակայն սա դեռ ամենը չէ: Արմեն Ղուլարյանը պատասխանատու է նաև համայնքներում տիրող իրավիճակի համար: ՎՊ-ն ստուգել է 4 քաղաք` Իջևան, Դիլիջան, Նոյեմբերյան, Բերդ, և 10 գյուղական համայնք, որտեղ արձանագրված խախտումների ընդհանուր ծավալը կազմել է 295 521 000 դրամ:

Այս ամենով հանդերձ, Իշխան Զաքարյանը Վերահսկիչ պալատի` Տավուշի մարզում անցկացվող արտագնա նիստում հայտարարեց, որ Տավուշի մարզում իրենք ականատես եղան «դրական երևույթի»: Իսկ «դրական երևույթն» այն էր, որ նույն այդ նիստում մարզպետը` խախտումները լսելուց հետո սկսեց մեկ առ մեկ բացատրել. Քաղաքաշինության բնագավառում ՎՊ-ի հայտնաբերած խախտումը վերականգնվել է 79 970 000 դրամի չափով` մի մասը աշխատանքով, մնացածը` գումարով: Արմեն Ղուլարյանն ասում է, թե խախտումներն իրենց մեջ օբյեկտիվ պատճառներ էլ ունեն. օրինակ, նախագծերը կազմված են եղել վաղուց` 5-6 տարի առաջ, իսկ արդեն շինարարության փուլում նոր ծախսեր կարող են ի հայտ գալիս, ինչն էլ խախտման հիմք է դառնում (մարզպետի այս փաստարկը կարելի է բավական հիմնավոր համարել` հաշվի առնելով, որ, օրինակ, 5-6 տարի առաջ Արարատի ցեմենտի գործարանը Գագիկ Ծառուկյանի ցանկությամբ չէր սահմանել աբսուրդային այն գները, որ գործում են այսօր-Լ.Կ.), կամ` շինարարությունը անորակ է որակվել, սակայն անորակ է կատարված եղել միայն մի հատվածը:

Այն բանից հետո, երբ ՎՊ-ն մարզպետին տեղեկացրել է առողջապահական հաստատություններում իր ստուգումների մասին, վերջինս խորհրդակցություն է հրավիրել, կանչել է վերը նշված հիմնարկների ղեկավարներին, պատասխանատուներին կարգապահական տույժերի ենթարկել, իսկ այն հաստատությունների ղեկավարներին, որոնց պաշտոնավարման ժամկետը մոտեցել է ավարտին և որոնք թույլ են տված եղել առավել կոպիտ խախտումներ, տեղեկացրել, որ այլևս չեն պաշտոնավարելու: Նույն կերպ պատժվել են դպրոցների տնօրենները. ստուգվել են դպրոցների միայն մի մասը, սակայն խախտումները քննարկվել են բոլոր 81 տնօրենների ներկայությամբ: Այստեղ ևս միտումնավոր խախտումներ կատարածներին արգելվել է մասնակցել տնօրենների հավաստագրման գործընթացին: Կարգապահական տույժեր են ստացել նաև սոցիալական ծառայությունների աշխատակիցները, որոշ աշխատակիցներ էլ հեռացվել են աշխատանքից:

Ինչ վերաբերում է համայնքներում հայտնաբերված խախտումներին, ասյտեղ ևս լուրջ քայլեր են ձեռնարկվել գումարների վերականգնման ուղղությամբ. տեղական տուրքի պարտքը վերականգնվել է 65%-ով, հողի հարկի ապառքի վերականգնումը կազմել է 34%, գույքահարկի գծով` 71% վերականգնում է եղել, իսկ վարձակալության տրված հողերի վարձավճարները հաջողվել է համայնքային բյուջե մուտքագրել 56%-ի չափով:

Այդպես, Տավուշի մարզպետարանում արձանագրված խախտումները վերականգնվել են 70%-ով, համայքներինը` 60%: Հենց սա էր Իշխան Զաքարյանի մատնանշած «դրական երևույթը», այն, որ մինչև Վերահսկիչ պալատի խորհրդի նիստը 60,65, 70%-ի չափով գումար է վերականգնվել: «Երեք տարիների մեր ստուգումների մեջ սա առաջին դեպքն է»,-հայտարարեց ՎՊ նախագահը: ՎՊ նախագահի վրա դրական տպավորություն էին թողել նաև մարզպետի պատժիչ գործողությունները. «խնդիր չենք դնում պատժել, բայց եթե թույլ են տվել խախտումներ, պիտի պատժվեն»:

Եվ այսպես, Վերահսկիչ պալատի այս ուսումնասիրությունը ևս ցույց տվեց, որ Հայաստանում խախտումներ և ապօրինություններ թույլ չտվող մարզեր, համայնքներ ու պաշտոնյաներ չկան: Տավուշի մարզը բացառություն լինել չէր կարող` անգամ եթե այնտեղի մարզպետը չտես պաշտոնյաներից չէ, որոնք փորձում են իրենց տրված շանսը օգտագործել սեփական բյուջեն լցնելու նպատակով. Ղուլարյանը մարզում 1990թ.-ից Իջևանի քաղաքապետն էր, իսկ 1999-ից մինչ օրս ղեկավարում է Տավուշը` արդեն մարզպետի կարգավիճակով: Հայաստանի ամենաերկարակյաց մարզպետին հաջողվեց, իհարկե, այս անգամ համոզել, որ ինքն այդ խախտումների հետ կապ չունի և իր գլխի վրայից մի փոքր շեղել պաշտոնազրկման դամոկլյան սուրը, սակայն հաշվի առնելով Վերահսկիչ պալատի ուսումնասիրությունների փորձը կարելի է համոզված ասել, որ եթե անգամ հաջորդ տարի էլ այստեղ ուսումնասիրություն կազմակերպվի, դարձյալ կարելի է ականատես լինել միլիոնների խախտումների ու չարաշահումների: Իսկ սա արդեն մեր նման փոքր ռեսուրսների տեր պետության համար պարզապես կործանարար է:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ

Ձվեր հաշվելու ժամանակը եկավ, ինչպես և մասնագետները կանխատեսում էին, ձմռանը, ամանորից առաջ։ Հաշվեցին, և տեսան, որ կորցրել են։ Դեռեւս մայիսին, երբ «X GPOUP»-ը տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահի հետ հանցավոր համաձայնությամբ դեմպինգ սկսեց ձվի շուկայում, այն «իրենով անելու» մտադրությամբ, թռչնաբույծների միության նախագահ Սերգեյ Ստեփանյանը մեզ հետ զրույցում կանխատեսեց, որ դեկտեմբերին 1-ին ձվի գինը հասնելու է 80 դրամի։ Այս նույն պրոգնոզը թռչնաբույծները, համապատասխան հաշվարկներով ուղարկել էին վարչապետին և ՏՄՊՊՀ նախագահին, խնդրելով օգնել։

Բայց պետությունն օլիգարխի մեջքին կանգնեց։ Ավելին, պետությունը օլիգարխի մեջքին կանգնած էր դեռեւս 2009 թվականից, երբ մի շարք խոշոր ձեռնարկություններ հակաճգնաժամային միջոցներ ստացան ՀՀ կառավարությունից։ Այդ միջոցները, որոնք անհրաժեշտ էին Հայաստանի ձեռնարկություններին չսնանկանալու համար, վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը բաժան-բաժան արեց ամենահզորների միջեւ։ Նրանց թվում էր ԵԹՖ տեր, Ջրաշխարհի Խաչիկը, որն այժմ վաստակել է նաև ձվի Խաչիկ անունը։ Այն ժամանակ պետությունը ԵԹՖ-ին 3 մլն եվրո աջակցություն հատկացրեց։ Իսկ «ԱՐԱՔՍ» թռչնաֆաբրիկային, որը կրկին ձվի Խաչիկինն է, որպես 300 մլն դրամից ավելի շրջանառություն ունեցող ձեռնարկության, 3 տարով ազատեց ԱԱՀ-ից։ Եվ վերջապես ձվի Խաչիկին տրվեց բանակը ձվով մատակարարելու իրավունքը։ Այսպես պետությունը ստեղծեց բոլոր պայմանները Խաչատուր Խաչատրյանի համար, որպեսզի նա կայուն թվեր ստանա։ Ինքն էլ ուրախացավ, և որոշեց, որ հիմա կարող է «կզացնել» հակառակորդներին, և ինքնարժեքից ցածր գնով ձու վաճառելով, սնանկացնել նրանց։ Հուլիսին ձվի շուկայական գինը ռեկորդային ցածր նիշի հասավ՝ 20 դրամ հատը։ Փոքր տնտեսությունները, որոնք սկսել էին շնչել և բազմանալ, ուղղակի ։ Հանրապետությունում հավի զանգվածային մորթ սկսվեց։ Չկարողանալով ձուն պահել, շատերն այն ուղղակի թափում էին, թաղում էին ամայի վայրերում, ինչը աղքատության խնդիր ունեցող երկրի համար ուղղակի հանցագործություն էր։ ԵԹՖ-ին պետականորեն «աճեցնելու», մարդկանց գլխին պատուհաս դարձնելու հարցը դեռեւս հուլիսին մի քանի անգամ դրել ենք ՏՄՊՊՀ նախագահ Արտակ Շաբոյանի առաջ։ Պատասխանը հետևյալն էր. «Էդ մի քանի գործոնները՝ գումար է ստացել կառավարությունից, ՊՆ-ի պատվեր, մեզ հայտնի չեն։ Ինչ վերաբերում է ԱԱՀ-ի արտոնութանը` տեղյակ ենք։ Հրապարակային որոշում է եղել, և դա նպաստել է «Արաքսի» արտադրական հզորությունների ավելացմանը, նոր տեխնիկա և նոր տեխնոլոգիաներ են ներդրվել»։ Այսօր Շաբոյանը լռում է, ինչը հասկանալի է։ «Чукча не читатель, чукча писатель», — հայտնի տրամաբանությամբ։ Եվ ի վերջո, հո չի կարող խոսել «շեֆի» Տիգրան Սարգսյանի դեմ՝, որի թիմից է ինքը և որն իրեն այդ պաշտոնին է նստեցրել։ Այսպես էլ ապրում ենք. կառավարությունը «սատկացրեց»  ձվի արտադրությունը, բայց  ձվերը հիմա կորցնելով, արտակարգ միջոցներ է ձեռնարկում, ու էլի տուժողը ժողովուրդն է, որի առաջնային համարվող ուտելիքներից ևս մեկը գնային անտարմաբանական` գրեթե եռակի թռիչք ունեցավ։

Շաքե Թերզյան

Երևանի ավագանու խորհրդի այսօրվա նիստի հարցերից մեկը վերաբերում էր ստեղծագործական միություններին գույքահարկի արտոնություն տալուն:

Գրողների, կոմպոզիտորների, նկարիչների և մյուս միությունները զբաղեցնում են մայրաքաղաքի կենտրոնում տեղակայված շինություններ, սակայն դրանց համար գույքահարկ վճարել, ինչպես պարզվեց, խուսափում են: Խուսափում են, որովհետև խորհրդային տարիներից եկած ավանդույթով գիտեն, որ իրենց համար պետությունը մշտապես զիջումների է գնում և որովհետև պարզապես սովոր են ամեն ինչ ձրի վերցնել` չնայած հենց իրենք էլ իրենց շենքերի շատ ու շատ սենյակներ վարձով են տալիս և կայուն եկամուտ ապահովում կլոր տարին:

Երևանի նախկին քաղաքապետ Գագիկ Բեգլարյանն էլ, ընդառաջ գնալով այս միությունների ղեկավարների` հավանաբար բազում խնդրանքներին, որոշել էր ընդառաջ գնալ և այս տարի էլ նրանց գույքահարկը զիջել: Ավագանու խորհուրդը կողմ քվեարկեց այս որոշմանը, որից հետո նոր քաղաքապետը ելույթ ունեցավ և հասկացրեց, որ ինքը Գագիկ Բեգլարյանը չէ, և որ այս պրակտիկան այլևս չի շարունակվելու:

«Նույնիսկ մեր տեսակետից` դիվիդենտ ստանալու տեսակետից ոչ մեկ սա որպես լավություն չի ընդունելու, ասելու են` ըտենց էլ պիտի անեին, ի՞նչ պիտի անեին: Սակայն, եթե գույքահարկը վերցնենք, հետո փողը տանք, հաստատ ավելի շատ կհարգեն մեզ դրա համար»:

Ավագանու խորհրդի այսօրվա նիստի ամենակարևոր հարցը 2011թ. քաղաքապետարանի բյուջեի ընդունումն էր: Քանի որ բյուջեն կազմվել էր նախկին քաղաքապետի օրոք, պարզվեց, որ չի կարող ընդունելի լինել նոր քաղաքապետի համար:

«Ես նայել եմ` այնտեղ հիմնականում դեկլարատիվ բնույթի ձևակերպումներ են, ասենք` մեծ և միջին տարողության ավտոբուսների ներկրում և այսպես շարունակ: Հարցերը հարկավոր է կոնկրետ դնել, քանի հատ ենք պատրաստվում բերել, երբ, թե չէ ինչ գրված է, ընդամենը ուղեցույցի դեր է կատարում: Եկեք սա ընդունենք այս տեսքով, սակայն կծանոթանանք և շտկումներ կկատարենք տարվա ընթացքում», -ասաց քաղաքապետը, որից հետո բյուջեն, այսպես ասած, ընդունվեց:

«Մեր քաղաքում որոշակի բաներ ռեալ պիտի փոխենք: Մենք միակ մայրաքաղաքն ենք, որ Նոր Տարուն տուրիզմը զրո է, եկողը մաքսիմում կարող է գնալ սրա-նրա տուն` բուդ ուտելու, այս օրերին ոչ մի բան չի աշխատում: Տուրիզմի վարչությունը պետք է ամեն ինչ անի` տուրիստների համար Երևանը հասկանալի դարձնելու համար` սկսած սերվիսից, տրանսպորտից, քարտեզներից, զուգարաններից: Ինվեստիցիաների համար պետք է բարենպաստ միջավայր ստեղծենք, թե չէ չերեսչուր ուտոպիա է: Մարդը գալիս է, ուզում է մի 50 մլն ներդնել, ասում ենք, գնա տես ինչ ես ուզում, արա: Պիտի հստակեցնենք, ոնց ենք տեսնում մեր քաղաքը 2015թ. …»:

«Հմուտ մարդը խելոքից գիտե՞ք ինչով ա տարբերվում` խելոքը երբ ընկնում ա դժվար իրավիճակի մեջ, կարողանում է լուծել և դուրս գալ, հմուտը այնպես է անում, որ չընկնի: Մենք պիտի հմուտ ձևով գործենք: Մեր քաղաքը լավն ա, ուղղակի պիտի կարողանանք լավ կառավարել»:

Քաղաքապետի այսօրվա ելույթները թույլ են մտածելու որ նա չի ընդունում, ու 100 տոկոսով փոխելու է նախորդի կառավարման մեթոդները։ Իհարկե, ուզում ենք հավատալ, որ Երևանն իսկապես լավ մենեջեր է ձեռք բերել` ի դեմս Կարեն Կարապետյանի, սակայն մի բան է խոսելը,այլ բան մենեջմենթը կիրառելի դարձնելը քուչի օրենքներով կառավարվող Երևանում։ Իսկ որ դա կերևա առաջիկայում ու շատ շուտով կարելի է չկասկածել: