Մենք սիրում ենք պատմել և խոսել, թե որքան հին ազգ ենք մենք, բայց ի՞նչ ենք մենք սովորել այդ հազարավոր տարիների ընթացքում:

Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է ՀՀ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը:

«Գլուխ գովալ անցյալով և բաժանվել իրարից: Դու հայաստանցի ես, ես՝ ղարաբաղցի, դու սիրիահայ ես, ես՝ ռուսաստանահայ, ես՝ ապարանցի, դու՝ գյումրեցի, վանաձորցի, երևանցի, հետո օրինակ՝ Երևանում՝ կոմիտասցի, կենտրոնցի, արեշցի, հետո՝ մեր թաղ, ձեր թաղ, մեր շենք, ձեր շենք:

Հիմա այս առիթը փորձելու են օգտագործեն մեզ հերթական մահացու հարվածը հասցնելու համար: Հերի՛ք է, հերի՛ք:

Ախր սպանելուց մեզ առանձին-առանձին չեն սպանում է, սպանում են բոլորիս մի տեղում ու մի զարկով:

Ես չեմ հավատում, որ այսօր կա մի հայ, որի սրտից արյուն չի գնում, ով ուզում է լինի, որ անկյունում ուզում է լինի և ինչ գաղափարի կրող լինի:

Այս օրերին լավ առիթ է հասկանալ, որ հայը հային չի կարող թշնամի լինել, ատել, ուզենալ սպանել, մենք ոչ դրա ռեսուրսն ունենք, ոչ էլ իրավունքը: Հարցեր ունենք շատ իրար, անհամաձայնություններ՝ ավելի շատ, բայց կա գիծ, որը անցնել չի կարելի, վերջացել է այդ լիմիտը վաղուց, վերջացե՛լ է, լսո՞ւմ եք:

Հա, ու մեղավորներ մի փնտրեք, բոլորս էլ մեղավոր ենք, բոլորս: Հիմա մի բան կա, որ պետք է անենք՝ ՄԻԱՍՆԱԿԱՆ լինենք: Մեր վերքերը բուժենք ու գնանք առաջ:

Մեր սարերի պես պինդ ենք, սա էլ կանցնենք, դիմանալ է պետք»,- գրել է նա:

Ադրբեջանցիներն ավերել են Հադրութի Ուխտաձոր գյուղի՝ Արցախյան ազատամարտին նվիրված հուշարձանը և խաչքարը: Այս մասին գրում է Արցախի մշակութային ժառանգության մշտադիտարկում իրականացնող monumentwatch.org կայքը:

«2023 թվականի սեպտեմբերի 7-ին թելեգրամյան ալիքներից մեկում տարածվեց մի տեսանյութ, որտեղ հստակ երևում է, որ Ադրբեջանի կողմից բռնազավթված Հադրութի շրջանում շարունակվում է հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացումը։ Տեսանյութը հստակ արձանագրում է, որ  ոչնչացված և գետնին է տապալված Արցախի Հադրութի շրջանի Ուխտաձոր գյուղի՝ Արցախյան ազատամարտին նվիրված հուշարձանը, ջարդուփշուր են արված հուշարձանի առանձին մասերը։ Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ, դեռևս 2021 թվականին,  ադրբեջանական վանդալիզմի արդյունքում ոչնչացվել էր նույն մշակութային համալիրի մաս կազմող խաչքարը։ Այս շարունակական և միասնական շղթայի մաս կազմող գործողություններն ապացուցում են այն, որ մշակութային ժառանգության ոչնչացումն Ադրբեջանի կողմից հստակ մշակված ռազմավարություն է։

Մեր արձագանքը

Միջազգային մարդասիրական իրավունքի շրջանակներում մշակութային ժառանգությունը համարվում է մարդու ստեղծագործ մտքի բացառիկ արտահայտություն, որի ոչնչացումը կամ վնասումը ուղղակիորեն խախտում է մարդու/համայնքի անդամների մշակութային իրավունքները թեˊ պատերազմի ժամանակ, թեˊ պատերազմից հետո։

Միջազգային քրեական դատարանի 8-րդ հոդվածը օկուպացված տարածքներում  մշակութային ժառանգության ոչնչացումը միջազգային ռազմական հանցագործություն է համարում․ «Արգելվում է դիտավորյալ ուղղորդել հարձակումները կրոնին, կրթությանը, արվեստին, գիտությանը կամ բարեգործական նպատակներին նվիրված կառույցների, պատմական հուշարձանների, հիվանդանոցների, վրա, եթե դրանք ռազմական թիրախներ չեն»:

Զինված բախումների ժամանակ և դրանից հետո՝ օկուպացված տարածքներում մշակութային ժառանգության ոչնչացումն արգելված է նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից 2003 թ. ընդունված «Մշակութային ժառանգության դիտավորյալ ոչնչացման մասին հռչակագրով»։

Զինված բախումների դեպքում մշակութային արժեքների պաշտպանության Հաագայի 1954 թվականի կոնվենցիայի 1999 թվականի երկրորդ արձանագրությունն իր 9-րդ հոդվածով նույնպես արգելում է մշակութային արժեքների ոչնչացման գործողությունները թշնամու վերահսկողության տակ գտնվող  տարածքներում»։ 

Գորիսում լրագրողների հետ ճեպազրույցում ՀՀ առողջապահության նախարար Անահիտ Ավանեսյանն ասաց, որ Արցախից Հայաստան ճանապարհին մահվան դեպքեր են գրանցվել։ 

«Ցավոք սրտի, նման դեպքեր էլ կան», — նշեց նա։

«Մարդիկ 40 ժամից ավելի ճանապարհին են եղել, և այդ ընթացքում գրանցվել են մահեր՝ ինսուլտից, մեծահասակ մարդկանց մահ: Հիմա գիտեք, որ Կոռնիձոր հասնելու ընթացքը բավականին կրճատվել է և 10 ժամից ավելի չի տևում: Գիտեք՝ բռնի տեղահանումը նաև ունի ցավագին հետևանքներ, որի ականատեսն ենք մենք այսօր. հյուծված, մի քանի ժամվա ընթացքում թողնելով իրենց ամբողջ ունեցվածքը, առաջին անհրաժեշտության պարագաներ, դեղեր չունենալով՝ ընկել են ճանապարհ և 40 ժամից ավելի գտնվել են ճանապարհին՝ խցանման մեջ, և նման հետևանքներն այս պարագայում անխուսափելի են»,- նշեց նախարարը:

Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության գործադիր մարմինը հայտարարություն է տարածել։

«Ազգային ժողովի պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովն այսօր  դրական եզրակացություն է տվել Հռոմի կանոնադրության վավերացման նախագծին: Ակնհայտ է, որ կառավարող մեծամասնությունը մտադիր է այն շուտափույթ վավերացնել:  Նախկինում (ս. թ. մարտի 28-ին) Հանրապետական կուսակցությունը հայտարարությամբ անդրադարձել է Հռոմի կանոնադրության` ՀՀ Սահմանադրությանը հակասելու հանգամաքին և այն փաստին, որ Սահմանադրական դատարանն ակնհայտորեն վերազանցել է   իր լիազորությունները` այն ճանաչելով սահմանադրական:
Հայաստանի իշխանությունների այս որոշումը ներկա աշխարհաքաղաքական իրավիճակում, հատկապես նկատի ունենալով Միջազգային Քրեական Դատարանի վերջին որոշումը Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ձերբակալման օրդերի վերաբերյալ, հղի է անկախատեսելի հետևանքներով: Գաղտնիք չէ, որ Միջազգային քրեական դատարանը չափազանց քաղաքականացված մարմին է և բոլորովին էլ պատահական չէ, որ նույնիսկ ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամներ հանդիսացող այնպիսի հզոր տերություններ, ինչպիսիք են ԱՄՆ, Չինաստանը և Ռուսաստանը, չեն ստորագրել կամ վավերացրել այդ կանոնադրությունը և նման մտադրություն չունեն նաև ապագայում:

Ակնհայտ քաղաքական կարճատեսություն է կարծելը, որ այդ դատարանին միանալը կարող է երբևէ օգտագործվել Հայաստանի շահերի պաշտպանության համար: Իշխող մեծամասնության այն փաստարկը, որ Հռոմի կանոնադրության վավերացման հարցը օրակարգ բերելով՝ Հայաստանը հիմքեր է ստեղծում Ադրբեջանի պատերազմական  հանցագործությունները Հաագայի դատարանում քննության առարկա դարձնելու համար, ամբողջությամբ սին է: Հայաստանի Հանրապետության տարածքի դեմ ագրեսիա իրականացնելու հարցով Հայաստանի դիմումը Միջազգային Քրեական Դատարանին` ադրբեջանական հանցագործներին պատասխանատվության ենթարկելու հարցով, գործնականում հնարավոր է միայն այն դեպքում, երբ հանցագործություն կատարած անձանց պետությունը համագործակցի ՄՔԴ հետ: Քանի որ ոչ Ադրբեջանը, ոչ Թուրքիան  Հռոմի կանոնադրությունը նույնիսկ չեն էլ ստորագրել, առավել քան ակնհայտ է, որ նրանք որևէ համագործակցություն ՄՔԴ հետ չեն իրականացնելու, առավել ևս, եթե խոսքը գնա Ադրբեջանի ղեկավարի և բարձրաստիճան պաշտոնյաններին պատասխանատվության կանչելու մասին: Ուստի ՄՔԴ-ին միանալը Հայաստանի շահերի պաշտպանության համար գործնականում չի կարող ծառայել Հայաստանի շահերին:

Միաժամանակ Հռոմի կանոնադրության վավերացումը անդառնալի հարված է հասցնելու Ռուսասատանի հետ Հայաստանի հարաբերություններին: Կառավարության մանիպուլյատիվ պնդումները, որ Հռոմի կանոնադրության 96-րդ հոդվածի 2-րդ մասը իբր հնարավորություն է տալիս որոշակի երաշխիքներ ստեղծել Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի` ՀՀ մուտք գործելու պարագայում նրան չձերբակալելու համար, ամբողջովին զուրկ են իրավական հիմքից, քանի որ այդ հոդվածը ընդհանրապես չի առնչվում ձերբակալման օրդերի հետ հապված հարցերին:

Ձերբակալման հարցի հետ կապված անդամ պետությունն ընդամենը իրավունք ունի դրա կատարման բարդությունների վերաբերյալ խորհրդակցություններ անցկացնել Միջազգային Քրեական Դատարանի հետ: Երբ Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունը այս տարի դիմեց այդ դատարանին` Ռուսաստանի Դաշնության նախագահին ձերբակալելու բարդությունների հետ կապված, Միջազգային Քրեական Դատարանը որոշեց, որ Հարավաֆրիկյան Հանրապետության կառավարությունը և ցանկացած այլ պետություն, որը վավերացրել է Հռոմի կանոնադրությունը, պարտավոր է ձերբակալել Վ. Պուտինին, եթե Վ. Պուտինը գտնվում է իրենց երկրի տարածքում: Ակնհայտ է, որ վավերացնելով Հռոմի կանոնադրությունը, Հայաստանի իշխանությունները միտումնավոր կերպում գնում են ՌԴ հետ մեր դաշնակցային հարաբերությունները հարվածի տակ դնելու քայլի, ինչը ճակատագրական հետևանքների կարող է ուենալ Հայաստանի համար»,- ասվում է հայտարարությունում։

Դատապարտում եմ Ռուբեն Վարդանյանի ձերբակալման փաստը. ՀՀ ԱԳՆ-ից (եթե մնացել է այդպիսի կառույց) էլ ոչ մի պահանջ չունեմ. նրանց միջամտությունն ավելի կբարդացնի վիճակը:

Ֆեյսբուքյան էջում գրել է «Ջենեսիս Արմենիա» ուղեղային կենտրոն-հիմնադրամի ղեկավար Աբրահամ Գասպարյանը․

«Ռ. Վարդանյանի ձերբակալության մասին կամ ինչու՞ Իժոն չձերբակալվեց․

ադրբեջանցին…ԴԱ մի բան է, որ կարող է մի ձեռքով բաց թողնել Սամվել Բաբայանին, որպեսզի Երևանում վերահսկի «ռևանշիստ» ղարաբաղցիներին՝ թե՛ ծառայություն մատուցելով բաքվին, թե՛ պահելով նփ-ի իշխանությունը, մյուս ձեռքով ձերբակալել Ռուբեն Վարդանյանին (կամ թույլ չտալ նրա ու մնացած հակաթյուրք ղեկավարների հեռացումը), հետո տելեգրամյան անկապ մի ալիքով շա՜տ պատահական արտահոսք ապահովել, թե ինչ են պայմանավորվել Իժոյի հետ…մնացածը թողնում եմ ձեր ֆանտազիային…:

Տեղեկատվական արտահոսքն էլ, հավանաբար, ապահովեն ռուսակա՛ն ալիքներով, որպեսզի Հայաստանում հավելյալ սրեն հակառուսականությունը: Սա պրիմիտիվ քաղտեխնոլոգիա է, որն, ի դեպ, նիկոլին ծառայող 3 մանետանոց պրոպագանդիստները հաճախ օգտագործում են՝ իրենց տերերի թելադրանքով:

Չմոռանանք նաև փաստը, որ ռուսական կողմը, ավանդույթի ուժով, կարող է օգտվել երկու հակամարտող կողմերի սայթաքումներից ու տաքգլուխ որոշումներից, Հայաստանում իրեն սպասարկող ու ծառայող հականիկոլական մեդիայի միջոցով՝ որոշի բացահայտել Իժո-ադրբեջանցիներ շփումների ամբողջական հետախուզական դոսյեն…:

Դե ռուսաստանցի պաշտոնյաներին էլ Աստված տվել, չի խնայել…որքան ուժ ունեն, ցինիկանում են, իրենք իրենց էժանացնում ու հեղինակազրկում: Եթե Դ. Պեսկովը կամ Մ. Զախարովան այնքան են մանրանում, որ երեսով են տալիս Ռ. Վարդանյանի՝ Ռուսաստանի քաղաքացի չլինելու փաստը, արդեն իսկ ծիծաղելի է…և այդ գործին լծվել են այն նույն պաշտոնյաները, որոնք նիկոլ հողատուին «խիզախ ղեկավար» էին համարում նոյեմբերի 9-ից հետո…թարգե՛ք, ամոթ է…

Գուբեռնիստ, բրիտանական կոլոնիալիստ, գլոբալիստ, կամ՝ Արևմուտքի ու Մոսկվայի կոնսենսուսային թեկնածու, չգիտեմ ինչ…Վերացե՛ք անձից, իր նկատմամբ ունեցած համակրանքից կամ հակակրանքից. ձերբակալվել է և ի լուր աշխարհի «ահաբեկչի» պիտակավորմամբ մեդիայի խոշորացույցի տակ է Արցախի նախկին Պետնախարարը: Անձամբ դատապարտում եմ Վարդանյանի ձերբակալման փաստը. ՀՀ ԱԳՆ-ից (եթե մնացել է այդպիսի կառույց) էլ ոչ մի պահանջ չունեմ. նրանց միջամտությունն ավելի կբարդացնի վիճակը:

Իսկ վերջում կոնկրետ հարց Սամվել Բաբայանին. դու ադրբեջանի պահանջվածների ցուցակում ինչո՞ւ չկաս…

Պի՛նդ եղեք»:

Արցախի Հանրապետության նախագահ Սամվել Շահրամանյանը հրամանագիր է ստորագրել 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ից հետո ստեղծված իրավիճակից բխող գործողությունների մասին։

Ըստ հրամանագրի՝ ստեղծված ռազմաքաղաքական ծանր իրավիճակում, ելնելով Արցախի ժողովրդի ֆիզիկական անվտանգության և կենսական շահերի ապահովման առաջնահերթությունից, հաշվի առնելով ռուսական խաղաղապահ ուժերի հրամանատարության միջնորդությամբ Ադրբեջանի Հանրապետության ներկայացուցիչների հետ ձեռք բերված պայմանավորվածությունը Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչների, այդ թվում՝ զենք վայր դրած զինծառայողների՝ Լաչինի միջանցքով սեփական գույքով տրանսպորտային միջոցներով ազատ, կամավոր և անխոչընդոտ տեղաշարժի ապահովման վերաբերյալ և ղեկավարվելով Լեռնային Ղարաբաղի Սահմանադրության 93-րդ հոդվածով՝ որոշում է կայացվել.

• Մինչև 2024 թվականի հունվարի 1-ը լուծարել գերատեսչական ենթակայության բոլոր պետական հիմնարկները և կազմակերպությունները. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը (Արցախ) դադարում է գոյություն ունենալ։
• Լեռնային Ղարաբաղի բնակչությունը, ներառյալ հանրապետությունից դուրս գտնվողները, սույն հրամանագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո պետք է ծանոթանան Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից ներկայացված վերաինտեգրման պայմաններին` ապագայում Լեռնային Ղարաբաղում մնալու (վերադառնալու) հնարավորության մասին անկախ և անհատական որոշում կայացնելու նպատակով:

Սույն հրամանագիրն ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից անմիջապես հետո։

ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր, ՀՅԴ Հայաստանի Գերագույն մարմնի անդամ Թադևոս Ավետիսյանը հոդված է հրապարակել՝ ներկայացնելով Արցախում կրած նյութական կորուստները։ Հոդվածում ասվում է․

«Ընդհանուր նյութական կորուստները խիստ նախնական գնահատումներով կազմում է շուրջ 50 միլիարդ ԱՄՆ դոլար։

Բերեմ որոշ թվային չոր փաստեր։

Մինչև 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմը 20 տարի շարունակ Արցախի Հանրապետության տնտեսությունը տարեկան միջինը գրանցել է երկնիշ աճ։

Այսպիսով, 2019 թվականին ՀՆԱ-ն կազմել է շուրջ 343 միլիարդ դրամ, ներկա փոխարժեքով ավելի, քան 900 միլիոն ԱՄՆ դոլար, պետական բյուջեն՝ շուրջ 145 միլիարդ դրամ, ներկա փոխարժեքով ավելի, քան 380 միլիոն ԱՄՆ դոլար։

Արցախում գործել են շուրջ 300 հանքավայրեր, որից 83-ը մետաղական, 197-ը՝ ոչ մետաղական, 5-ը՝ վառելանյութի։ Գործել են 36 հիդրոէլեկտրակայաններ։

Տնտեսվարող սուբյեկտների թիվը կազմել է շուրջ 16 000, որից 11 600-ը՝ անհատ ձեռնարկատերեր։

2020 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ մշտական բնակչության թվաքանակը կազմել է 149 000 մարդ։

Տնտեսության տարբեր ոլորտներում զբաղված է եղել շուրջ 60 000 մարդ, որից շուրջ 45 000-ը եղել են վարձու աշխատողներ։

Արցախում գործել են 92 հյուրանոցներ։ 2019 թվականին Արցախ այցելել են ավելի, քան 42 000 միջազգային զբոսաշրջիկներ։

Գյուղատնտեսական նշանակության տարածքները կազմել են 580 000 հեկտար։ Մասնավորապես, հացահատիկային մշակաբույսերի ցանքատարածքը կազմում էր 80 000 հեկտար, որտեղից տարեկան ստացվում էր շուրջ 140 000 տոննա բերք։ Արցախը հացահատիկային մշակաբույսերի մասով ինքնաբավ էր ու բերքի մոտ 25 տոկոսն էլ արտահանում էր Հայաստան:

Տեխնիկական մշակաբույսերը զբաղեցնում էին 5300 հեկտար, որից ստացվում էր տարեկան շուրջ 8 000 տոննա բերք, պտղատու այգիները՝ 4400 հեկտար, որի տարեկան բերքը՝ 8600 տոննա։

Խոշոր եղջրավոր անասունների թիվը կազմում էր շուրջ 50 000 գլուխ։

Առկա էր շուրջ 5300 միավոր գյուղատնտեսական տեխնիկա, այդ թվում՝ տրակտորները՝ շուրջ 1250, բեռնատարներ՝ շուրջ 1500։

Արցախում գործել է 51 նախադպրոցական հիմնարկ, որտեղ հաճախել են շուրջ 4 000 երեխաներ, 2606 հանրակրթական դպրոցներ՝ շուրջ 24 000 աշակերտներով, 20 երաշտական և արվեստի դպրոցներ՝ 7 000 սաներով, 10 գրադարան՝ 400 000 միավոր գրքային ֆոնդով։

Շարունակելի ․․․»

«Ֆուտբոլի դաշտի չափ մեծ տարածք է եղել, որի ներքևի մաս աստիճաններ էին տանում․ մարդիկ հերթով իջնում էին ու տարաները լցնում։ Վերևում էլ մարդիկ հորից դույլով բենզին էին բարձրացնում, ինձ շատ պետք չէր, դրա համար վերևում էի հերթ բռնել, համ էլ չէի ուզում իջնել ու շնչել այդ ամենը։ Ով ծխում էր, տղաները միանգամից ուղարկում էին փշալարի մյուս կողմ։ Մի պահ տեսա, որ փշալարի մյուս կողմում մի երեք հոգի ծխում են, բայց դե նրանք հեռու էին»,- ՍիվիլՆեթի հետ զրույցում ասաց Խաչատուր Հայրիյանը, որը երեկ Ասկերանի շրջանում գտնվող վառելիքի պահեստի պայթյունի ականատեսն է դարձել։ Այս օրերին Արցախից Հայաստան տեղահանվող քաղաքացիները փորձում են վառելիքի հարց լուծել։

Խաչատուրը ասում է, որ ռեզերվուարի վերևում երկու անցք կար՝ մեկը օդափոխանակման համար, մյուսը՝ հորի․ «Հերթը արդեն ինձ էր հասնում և մի պահ օդափոխանակման անցքը օդը ներս քաշեց, հետո հասկացա, որ դա պայթյունի սկիզբն էր, միանգամից պայթեց ու մարդկանց շպրտեց տարբեր ուղղություններով»։
Ըստ ականատեսի՝ դրանից հետո բռնկում տեղի ունեցավ․ «Երբ սկսեց բոլորին նետել, մեկին գրկեցի, որ շատ հեռու չշպրտի։ Պայթյունների դադարից հետո տղաներից մեկը սկսեց գոռալ՝ հեռո՛ւ անցեք, ամեն ինչ պայթում է։ Մեջտեղում կրակ էր և մտածեցինք, որ եթե բոլոր հորերից կրակ դուրս գա, մնալու ենք այստեղ։ Թե ոնց անցանք փշալարերի արանքով՝ ես էլ չեմ հասկանում։ Արդեն կրակ կար, բայց պայթյուններ չկային»։

Խաչատուրը ասում է, որ դրանից հետո տեսան վառված մարդկանց, որոնց վրա նույնիսկ ներքնազգեստ չկար․ «Այրվածքներով մարդիկ էին, որոնք գոռում էին՝ տարե՛ք մեզ հիվանդանոց։ Շորերի վառվող մասերը պոկում էինք նրանցից։ Ճանապարհն էլ փակ էր՝ ռեզերվուրաից մինչև հիմնական՝ Ասկերան-Ստեփանակերտ ճանապարհ։ Սկսեցին խցանում ստեղծած մեքենաները հանել, նույնիսկ այրված մարդիկ էին օգնում։ Երբ հասանք հիմնական ճանապարհ, սկզբում տեսանք փրկարարներին, «Շտապ օգնության» մեքենաները, հետո՝ հրշեջներին։ Ճիշտն ասած, ծայրահեղ վիճակում գնտվող մարդկանց չեմ տեսել, իմ տեսածները իրենց ոտքով էին քայլում, ճիշտ է, բողոքում էին, որ մարմինը ցավում է»։

Դեպքի վկան վառելիքի պահեստի պայթյունի երկու պատճառ է նշում։ Նախ՝ այդ օրը կայծակը շատ ցածր էր խփում, սակայն պահեստի մոտ հակակայծակնային սարքեր կային։ Երկրորդը՝ փշալարից այն կողմ ծխողների պատճառով կամ էլ ռեզերվուարի ներսում ինչ-որ մեկը մի բան արել է։

Արցախի առողջապահության նախարարությունը երեկ հայտնեց, որ բժշկական հաստատություններում ընդունել են 290 հիվանդ։ 7 հիվանդի կյանք հնարավոր չէր փրկել և նրանց մահացել են։ Պայթյունից տուժած տաստնյակ հիվանդներ գտնվում են ծայայեղ ծանր վիճակում։ 13 չճանաչված մարմին ուղարկվել է «Դատաբժշկական փորձաքննություն» բյուրո։ Բազմաթիվ անձինք անհետ կորած են համարվում։

Այսօր՝ սեպտեմբերի 26-ին, Հայաստանի առողջապահության նախարարությունը հայտնեց, որ ուղղաթիռով բժիշկների թիմ է մեկնել Ստեփանակերտ։

Քաղաքագետ Ալեն Ղևոնդյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրում է.«Փաստորեն սենց… ва банк… շտապեցնում են…

-Էրդողանը և Ալիևը ասեցին, որ նա տեղյակ էր Արցախի վրա մի քանի օր առաջվա հարձակումից (ի դեպ ՀՀ-ում էլի ֆիգուրանտ կար, որ տեղյակ էր): Դա նշանակում է, որ Անկարային ու Բաքվին սա այլևս ձեռնտու չէ: Սա էլ հասկացավ, որ միակ թեման մնաց հակառուսականության դոզայի բարձրացումը ու թափով է սկսել: Վախեցած է ու գիտի որ գալու են հետևից:

Ամեն դեպքում որևէ մեկին ձեռնտու չէ, որ սա կենդանի մնա, ի դեպ թե՛ ներսում, թե՛ դրսում:

Արդեն վաղուց պոպուլիստական, հանրային ականջահաճո տեքստերը ՀՀ սուվերենիտետի մասով, որ զգայական կերպով արտացոլվում են կայքերում, հոլովակներում, դավադիր ու գումարով խոսք ասող իբր մասնագետների մոտ, այս ամենի, ինչի տեղի է ունենալու հող էին/են նախապատրաստում:

Չբացառեք քաղաքացիական բախումները ինչպես հանրահավաքների ժկ, այպես էլ տեղերում: Դրա համար պատրաստ եղեք նաև նման զարգացումների:

Մեծագույն հավանականությամբ խաղի մեջ կմտցնեն կիսառազմականացված կառույցներին, ու «սուվերենիտետի» վերաբերյալ կուտ տալով կտանեն քաղաքացիական բախումների, իսկ գիտե՞ք ովքեր են դրանց կուռատորները արդեն տևական ժկ.՝ Սորոսենք, մեկը Արցախցի իբր քաղաքագետ, մյուսը նախկին կուսկացական:

Ի դեպ, էդ կառույցերի անդամների մի զգալիագույն մասը ազնիվ, միամիտ, արդար ու քաղաքականապես ոչ էդքան գրագետ, մանիպուլյացիայի ենթարկվող քաղաքացիներ են:

Չմոռանամ ասել, որ գործի է անցնելու նաև «Հաղթելու ենք»-ի թիմը, իր նոր կազմով, որ այսքնա ժկ զգայակի հողի վրա պոստերի, զինվորների ու նման թեմաներով մեծ լսարան են ձեռք բերել ու հանրային վստահություն: Ի դեպ, մենք դիտենք, թե դու ում անվան տակ ես պոստեր գրում.:

Հակառուսական պրոպագանդան դառնալու է բացարձակ, այն շատերի մոտ արդեն վերածվել է աղանդի:

Ընդդիմության մի մասը բացահայտ, մի մասը՝ լատենտ մտնելու են հակառուսականության թեմայի տակ: Անուններով կարող եմ ասել, բայց դա հետո: Անգամ կարող եմ ասել, ո՞վ ու՞մ որքա՞ն փող է տվել էդ գործի համար վեչջին առնվազն 8 ամսվա մեջ: Անհատական մակարդակում դուք ձեր շուրջը նման շատ մարդիկ եք տեսնելու: Մի մասը մոլորյալ, մյուսը դավադիր, մի մասը ուղղակի իրավիճակը չհասկացող:

Բոլոր այլ մոտեցում ունեցողները հռչակվելու են «դավաճան» օրինակ՝ ինչպես ես և ևս մի շարք այլ մարդիկ:

Ցանցերում այս մասին դեռ շատ վաղուց եմ գրել:

Բացառապես մի քանի օր առաջ եմ ասել իմ՝ մի շարք ընկեր գործընկերների այս մասին:

Սադրանքներ են լինելու ՌԴ-ի 102 ռազմաբազայի նկատմամբ, չեմ բացառում նաև էստեղ ապրող ՌԴ ռուս քաղաքացիների, զինվորականների, ՌԴ դեսպանության նկատմամբ սադրիչ քայլեր:

Սադրանքերն են լինելու Արցախում, որ կազմակերպվելու են Երևանից, նիկոլոսի խորհրդատուների աջակցությամբ:

Տեղի է ունենալու հակառուսականության ու ռուսների նկատմամբ ատելության գեներացիա, որ որոշ դեպքերում տեղերում դուրս է գալու որևէ վերահսկողությունից, անպատժելի է լինելու, քանի որ արժանանալու է նիկոլոսի հովանավորությանը:

Հակառուսական պլանավարված ցանցային կառույցները մասնագիտորեն բարձ որակով են աշխատում, քանի որ տասնամյակներ էդ գործին են. նրանք կան ամենուր: Ավելին հակառուս լինելը դարձել է թրենդային: Իսկ նրանց հակադիր որևէ կառույց առհասարակ գոյություն չունի:

Այս ամենը ճակատագրական է լինելու մեզ ու պետություն համար:

Սակայն դեռ՝ առնվազն երկու օր կա հասկանալու համար արտաքին/ներքաղաքական ռասկլադների ֆորմատը ու միտումները:

Ամեն դեպքում քո հետևից գալու են, ինձ թվում է նման որոշում արդեն կայացվել է:

Ինձ թվում է, քեզ էլ է դա թվում, դրա համար ես խառնվել:

Նայիր Սաքո, ինչ լավ եղավ, էն Դվինի հրավառությունը եղավ:

դեռևս էս ա:

սպասենք»,- գրում է Ղևոնդյանը։

Արցախում պայթյունի հետևանքով այրվածքներ ստացած մարդիկ ջրափոսից ջուր են վերցնում երեսները լվանում, խնդրում են պատշգամբից իրենց վրա սառը ջուր լցնել: Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է արցախցի լրագրող, Արցախի մայրիկների աջակցման Կենտրոն ՀԿ-ի համահիմնադիր Տաթևիկ Խաչատրյանը։

«Ապոկալիպսիս բաց երկնքի տակ:

Այրված մարդիկ պատուհանի տակով անցնում են, ջրափոսից ջուր են վերցնում երեսները լվանում, խնդրում են պատշգամբից իրենց վրա սառը ջուր լցնել: Հրավիրում ենք տուն, որ վերքերն ու այրվածքները մշակենք, չեն գալիս, ասում են` մեր վիճակը մյուսների համեմատ գերազանց է», — գրել է նա։

Հիշեցնենք, որ Ստեփանակերտ-Ասկերան ավտոճանապարհի հարակից տարածքում՝ բենզինի պահեստում պայթյուն է տեղի ունեցել, ինչի հետևանքով կան զոհեր և վիրավորներ։ Այրվածքներ ստացած բազմաթիվ տուժածներ տեղափոխվել են բուժհաստատություններ։Ականատեսների խոսքով՝ դեպքի վայրում մեծ թվով տղամարդիկ են եղել․ նրանք փորձում էին ավտոմեքենաների համար վառելիք գտնել Լեռնային Ղարաբաղից դուրս գալու նպատակով։ Նշվում է, որ պայթյունի հետևանքով բազմաթիվ զոհեր ու տուժածներ կան։ Տեսանյութը՝ Tert.am-ի թելեգրամյան ալիքում։