Հունվարի 18-ին Արդարադատության նախարարության 2023-ի գործունեության հաշվետվության քննարկման ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ Հայաստանը կարիք ունի նոր Սահմանադրության, ոչ թե Սահմանադրական փոփոխությունների. Ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է քաղաքագետ Տիգրան Գրիգորյանը։

«Նա նշել է, որ մենք պետք է ունենանք Սահմանադրություն, որը Հայաստանի Հանրապետությունն ավելի մրցունակ և ավելի կենսունակ է դարձնում աշխարհաքաղաքական և ռեգիոնալ նոր պայմաններում՝ ընդգծելով, որ խոսքը կառավարման մոդելի փոփոխության մասին չէ։ Այս մասին դեռևս մեկ ամիս առաջ էի գրել։ Երբ Ալիևը դեկտեմբերի 6-ին հայտարարեց՝ Բաքուն Երևանից երաշխիքներ է ակնկալում, որ հայկական ռևանշիզմը ապագայում գլուխ չի բարձրացնելու, հենց սա նկատի ուներ։ Ադրբեջանը պահանջում է, որպեսզի Հայաստանը փոփոխի իր պետականության հիմքում դրված նորմատիվ իրավական բազան»,-գրել է նա՝ ներկայացնելով դեկտեմբերի 20-ի սյունակից մի հատված։

«Թե ինչ երաշխիքների մասին է խոսում Ալիևը, կարելի է կռահել, օրինակ, ադրբեջանցի իշխանամետ հայտնի փորձագետ, «Թոփչուբաշով կենտրոնի» ղեկավար Ռուսիֆ Հուսեյնովի վերջին հոդվածից։ Հուսեյնովը (նա ադրբեջանական այն փորձագետներից է, որոնց գործառույթների մեջ է մտնում ընկալելի լեզվով արտաքին լսարանին ներկայացնել Բաքվի մոտեցումներն ու դիրքորոշումները) IPG Journal գերմանական ամսագրում լույս տեսած իր հոդվածում նշում է․ «Իրավիճակը նաև բարդանում է նրանով, որ Հայաստանի օրենսդրությունը դեռևս ներառում է տարածքային պահանջներ Ադրբեջանի նկատմամբ, իսկ նորմատիվ իրավական փաստաթղթերը, ինչպիսին է 1990 թվականի սեպտեմբերի 21-ին ընդունված Հայաստանի անկախության հռչակագիրը, հղում են անում Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միավորման մասին 1989 թվականի համատեղ որոշմանը։ Այս իրավական ֆոնը անհանգստություն է առաջացնում Ադրբեջանում, որտեղ կանխատեսվում են այնպիսի սցենարներ, որոնց դեպքում Հայաստանի սահմանադրական դատարանը կարող է մերժել խաղաղության պայմանագիրը կամ հետագայում իշխանափոխությունը կարող է վերհանել տարածքային պահանջները»։

Նմանատիպ մտահոգություններ արտահայտում են նաև Ադրբեջանի փորձագիտական ու քաղաքական դաշտերի այլ ներկայացուցիչներ։ Կա մեծ հավանականություն, որ Ալիևի նշած երաշխիքներից մեկը Երևանի կողմից հենց այդ նորմատիվ իրավական ֆոնից ձերբազատվելն է»,-գրել է նա։

Վերջին տարիներին զինված ուժերում նկատվում է խաղաղ պայմաններում զինծառայողների մահվան ու ինքնավնասումների թվի դինամիկ աճ, ասել է

ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմի Քրեական արդարադատության ոլորտում և զինված ուժերում մարդու իրավունքների պաշտպանության դեպարտամենտի Զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների իրավունքների պաշտպանության բաժնի պետ Անդրանիկ Եղոյանը։

Նրա փոխանցմամբ՝ ՄԻՊ աշխատակազմում մշտապես վիճակագրություն է վարվում, որի հիմքում պետական իրավասու մարմինների տրամադրած տեղեկություններն են: Ըստ այդմ՝ խաղաղ պայմաններում 2018թ. արձանագրվել է մահվան 63 դեպք, 2019-ին՝ 49, 2020թ.՝ 54 դեպք, 2021-ին՝ 58 դեպք, 2022-ին՝ 64, իսկ նախորդ տարի այդ թիվն ավելի շատ է եղել։

«Վերջին 4 տարիների վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ Զինված ուժերում ունենք մահացության դեպքերի դինամիկ աճ»,- ասել է ՄԻՊ-ի ներկայացուցիչը՝ ավելացնելով, որ դինամիկ աճ ունենք նաև ինքնավնասումների մասով։ Այսպես՝ 2020թ. արձանագրվել է 65, 2021թ՝ 77, 2022-ին՝ 108 ինքնավնասման դեպք։

«Այս ամեն ինչը խոսում է նախ և առաջ Զինված ուժերում կարգապահության հետ կապված լրջագույն խնդիրների մասին։ Մարդու Իրավունքների Եվրոպական Դատարանն ասում է, որ զինծառայողները գտնվում են պետության ձեռքերում, զինված ուժերում ինչ տեղի է ունենում՝ մահացություն, ինքնվնասում, վնասում, բոլորն ուղիղ պետության պարտականության պատասխանատվության տիրույթում են»,- ընդգծել է Անդրանիկ Եղոյանը։

Մշակույթի գործիչներին չճանաչելու, նրանց գործն արժեզրկելու գործընթացը մեր երկրի դեմ հյուսվող շղթայի օղակներից մեկն է:

Այն կարծես մտել է նոր փուլ, նորօրյա չինովնիկների ձեռամբ տեղի են ունենում շատ տգեղ և վտանգավոր խաղեր:

Դրամատուրգ, արձակագիր Սամվել Խալաթյանն արձագանքել է Աժ -ում մշակույթի փոխնախարար տիկնոջ ելույթին. «Կոչումներ կշնորհվե՞ն, թե՞ ոչ, ինձ չի հուզում, բայց ցավ եմ ապրում և ապշած եմ, որ Հայաստանի ԱՆ փոխնախարարն այդ բարձր ամբիոնից հնչեցնում է տաղանդավոր, հանրահայտ արվեստագետների անուններ, ասելով, թե՝ «…որևէ մեկս մի՞թե ճանաչում է այս անձանց» … Ա՜յ քեզ տգիտություն…՚

Եթե դուք և ձեր թիմակիցներն արվեստ հասկանալու և գնահատելու կարողություն չունեք և կամ չեք ճանաչում Հայաստանի, ՌԴ, Ֆրանսիայի, Ուկրաինայի, Բելառուսի, ԱՄՆ-ի, Հնդկաստանի, Սիրիայի, Իսպանիայի թանգարաններում և մասնավոր հավաքածուներում ստեղծագործություններ ունեցող նկարիչ, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների և արվեստի Պիոտրովսկի ակադեմիայի անդամ Փարավոն Միրզոյանին, ով բազմաթիվ անհատական ցուցահանդեսներով ներկայացվել է արտասահմանյան երկրներում և շուրջ տասն անգամ Հայաստանում, սիմֆոնիկ, կամերային, երգչախմբային ստեղծագործություններով և հայ ժողովրդի մի քանի սերունդների իր՝ «Սերս գաղտնի թող մնա», «Կուզես լինիմ», «Գյումրի-Լենինական» և այլ երգերով հմայած կոմպոզիտոր Վլադիլեն Բալյանին, մեզանում հանրահայտ բեմադրիչ, նաև՝ Մոսկվայում, Կիևում, Վրաստանում, Արցախում, Հալեպում, Բեյրութում, ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի պատվերով՝ Նյու-Յորքում բեմադրություններ իրականացրած Նիկոլայ Ծատուրյանին, եթե դուք Երևանի Սայաթ-Նովա պողոտայի և Տերյան փողոցի խաչմերուկում չեք տեսել «Ղարաբաղցի կինը», Օղակաձև զբոսայգում՝ «Վարք հավերժության» քանդակը, Մաշտոցի պողոտայի և Մոսկովյան փողոցի խաչմերուկում՝ Վիլյամ Սարոյանի հուշարձանը և չգիտեք, որ դրանք Դավիթ Բաբայանի ստեղծագործություններն են, ապա դա դեռ չի նշանակում, որ հայ ժողովուրդն էլ չի ճանաչում նրանց»:

Երկրի ամենահարգված արվեստագետներից մեկը՝ Փարավոն Միրզոյանը, ում պատիվ ունեմ ճանաչելու, և վստահ կարող եմ ասել, որ նրան ճանաչում է մեր երկրում յուրաքանչյուր երրորդ մարդ, վիրավորված է ոչ թե ԱՆ չինովնիկի ասածից, այլ մշակութային միությունների լռությունից:

«Խոսում են անհատներ, իսկ այ գրողների, նկարիչների, կոմպոզիտորների , ճարտարապետների միությունները և այլ ստեղծագործական կենտրոնների ղեկավարները լուռ են»,զարմացած ու տարակուսած է վարպետը:

Մի վախեցեք, վաղն ավելի վատ է լինելու, սա այն դեպքն է, որ լռությունը ոսկի չէ: Եթե մեր մշակույթի մեծերն իրոք իրենց բարձրության վրա լինեն, և ժամանակին ձայն բարձրացնեին հաստատուն քայլերով գրողի ծոցը գնացող մեր արժեքների մասին, չէր լինի նման վիճակ։

Այսօր Նիկոլայ Ծատուրյանի նման «բարեփոխումները» ողջունածներն էլ են հայտնվել չճանաչվածների ցանկում:

Ժամանակին, երբ նրանք պետք էին, բարեհաջող օգտագործվեցին։ Հիմա մեր մտածելու ժամանակն էլ անսահման չէ, եթե սա էլ ենք լռությամբ կուլ տալու՝ վաղվա օրվա մեր գլխին գալիքից չպետք է զարմանանք:

Ռ.Ա.

Ազգային ժողովում կառավարության հետ հարցուպատասխանի ժամանակ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին հիշեցրեց հայրենիքի մասին իր իսկ գրած մի շարք քառատողեր։

«Ուզում եմ հիշեցնել 2020 թվականին ձեր կողմից գրված «Հայաստանն իմ օջախն է, ժողովուրդը` ընտանիքը» մտքի մասին, ինչպես նաև հետևյալ քառատողը`
Տիգրանի քաղաքի լանջերին հորիզոն է ծփում անսահման
Դարեր անց մենք այստեղ ենք նորից,
Մենք կանգնած ենք հեռվին հանդիման։

Ստեփանակերտում, երբ այս բանաստեղծությունը կարդում էիք, սեպտեմբերի 27–ին, որ հրապարակում էիք, Տիգրանի քաղաքի լանջերից պատկերացնո՞ւմ էիք, որ դա ձեր հայրենիքն է, թե՞ մտածում էիք, որ գալու է մի ժամանակ, որ հայրենիք ու պետություն հակադրելու եք իրար», հարցրեց պատգամավորը։

Հարցին ի պատասխան վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ այդ նշված բոլոր տողերն իրենց արդիականությունը չեն կորցրել։

«Ամենևին էլ հայրենիքը պետությանը չի հակադրվում. երբ հայրենիքը փորձում ենք հակադրել պետությանը, ոչ հայրենիք ենք ունենում, ոչ էլ պետություն։ Հայրենիք ունենում ենք այն ժամանակ, երբ հասկանում ենք, որ հայրենիքը պետությունն է։ Այնպես որ` Հայաստանն իմ օջախն է, ժողովուրդը` ընտանիքը», հայտարարեց Փաշինյանը։

Մանուկյանն արձագանքեց, որ օջախը ատամներով են պահում, որ անգամ 1 սմ չկորչի, իսկ ընտանիքի անդամների վրա ոստիկանական մահակներ չեն բարձրացնում։

«Ես չեմ ուզում վիրավորել ձեր դասղեկին կամ հայոց լեզվի ուսուցչին, սակայն եթե դպրոցում Շիրազի` «Ո՞րն է բաբո, մեր հայրենիքը» բանաստեղծությունը լավ սովորացրած լինեիք, հայրենիքն ու պետությունը չէիք հակադրի, Արարատն էլ Արագածի հետ չէիք հակադրի»,– նկատեց Մանուկյանը։

Փաշինյանն հակադարձեց, որ ինքը մի երկրի վարչապետն է, որի ամենաբարձր գագաթը Արագած լեռն է։

«Հայոց պատմության» 7-րդ դասարանի դասագրքում առկա սխալների ու ակնհայտ խեղաթյուրումների շտկումներով ներդիրները դեռ հասանելի չեն աշակերտներին։ Արդյունքում՝ դասապրոցեսն անցկացնելու են մեր պատմությունն աղճատող այդ դասագրքով։

Հիշեցնենք, որ ԿԳՄՍ նախարար Ժաննա Անդրեասյանը դեռ 2023 դեկտեմբերին հայտնել էր, որ սխալների ուղղումներով ներդիրները այս տարվա երկրորդ կիսամյակում արդեն կբաժանվեն աշակերտներին։
Նախարարի մամլո խոսնակ Կարինե Մանուկյանը «Փաստինֆոյի» հետ զրույցում ասաց, որ դեռևս այն ամփոփաթերթը, որի հիման վրա կազմվելու էին ներդիրները, վերջնականացված չէ։

«Եթե հիշում եք, ստացված դիտարկումներն ու դիտողությունները հեղինակի կարծիքի հետ միասին պետք է ուղարկվեր 3-րդ կարծիքի փորձաքննության, որի հիման վրա էլ կազմվելու էին ներդիրները, դրանք դեռ ուղարկված չեն փորձաքննության»։

Դիտարկմանը, , որ, չնայած խոստմանը, այդուհանդերձ, նախարարությունը չի ապահովել ներդիրների տրամադրումը դպրոցներին եւ ուսուցման գործընթացը տեղի է ունենալու մեր պատմությունն աղճատված ներկայացնող դասագրքով՝ Մանուկյանն ասաց, որ դեռ կիսամյակը նոր է սկսվել, բայց փորձաքննության արդյունքներն էլ դեռ չկան։

«Նախարարությունը շահագրգիրռ է և առաջիկայում դրանք կուղարկվեն անկախ փորձաքննության, սական, թե որքան ժամանակ է հատկացվելու փորձաքննության համար և թե, ի վերջո, դրանք երբ դրանք կբաժանվեն աշերտներին՝ դեռևս հնարավոր չէ ասել։ Ամեն դեպքում, մենք շահագրգիռ ենք՝ պրոցեսն արագ իրականացնելու»,- նշել է նա։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ դասագիրքն արժանացել է կոշտ քննադատության ոլորտի մասնագետների կողմից՝ պահանջելով այն հանել կիրառումից։ Ի վերջո, 2023 թվականի դեկտեմբերի 14-ին ԿԳՄՍ նախարարի մոտ տեղի է ունեցել քննարկում՝ մասնագիտական համայնքի մասնակցությամբ, որի ընթացքում հեղինակավոր պատմաբանները անհանգստություն են հայտնել տեղ գտած փաստական անճշտությունների կապակցությամբ, որոնք, ըստ գիտնականների, սկզբունքային խնդիրներ են պարունակում։

Միայն պատմության ինստիտուտը 36 էջանոց դիտողություն է ներկայացրել՝ դասագրքի վերաբերյալ։

Նախարարի մոտ քննարկմանը պարզվել է, որ դասագիրքը հրատարակվել ու կրթական ծրագրում ներառվել է առանց նախապես մասնագիտական կառույցների գրախոսմանը այն ներկայացնելու, քանի որ հեղինակ Սմբատ Հովհաննիսյանի պատճառաբանությամբ, ժամանակը սուղ է եղել ու չի հասցրել։

Արդյունքում՝ ՀՀ կառավարության նախաձեռնությամբ Հայաստանի Հանրապետության դպրոցներում 7-րդ դասարանում հայոց պատմությունն ուսումնասիրում են մեր պատմությունն աղճատող ու աղավաղող դասագրքերով։

Պարեկն ավելորդ բան թույլ չի տվել, շատ կուլտուրական մոտեցել և զգուշացրել է Սամվել Շահրամանյանին, որ ավտոշարասյունով երթևեկելու իրավունք չկա:

Հայտարարեց ներքին գործերի նախարար Վաե Ղազարյանը՝ մեկնաբանելով Արցախի Հանրապետոթյան նախագահ Սամվել Շահրամանյանի ավտոշարասյան հետ կապված միջադեպը։

«Ավտոշարասյունով երթևեկելու իրավունք ունեն այն պաշտոնական անձինք, որոնց կառավարության որոշումով նախատեսված է ավտոշարասյուն ունենալ»,- նշեց Ղազարյանը՝ հորդորելով ավտոշարասյունով չերթևեկել բացառությամբ օրենքով սահմանված կարգի։

Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ Երևանում պարեկները կանգնեցրել էին Սամվել Շահրամանյանի ավտոշարասյունը և ասել, որ նա իրավունք չունի ավտոշարասյունով երթևեկել։

Երևանի ավագանու «ազգային առաջընթաց» խմբակցության անդամ Հովսեփ Կուբաթյանը, արձագանքելով Երևանի քաղաքապետ Տիգրան Ավինյանի՝ ճանճերի մասին հայտարարությանը, գրառում է արել Facebook-ի իր էջում:

«Վստահության մասին կամ ով է նման ճանճի

(մեղմ և կարճ արձագանք անպատեհ մեկնաբանությանը)

Թեև ես դեռ կարծիք չէի հայտնել Օղակձև այգու 4-րդ հատվածի վերակառուցման մասին (դեռ ուսումնասիրում էի), բայց հետևել եմ քննարկումներին, լուսաբանումներին ու Ավինյանի այսօրվա մեկնաբանությունից հետո պետք է ասեմ, որ ոչ մեկ չի ուզում քաղաքական դիվիդենտներ շահի, այլ տեսնելով, թե օրինակ, նույն մեխանիզմով բարեկարգվող Մերգելյանի այգին ինչ վիճակում է, պարզապես չեն վստահում ձեզ:

Այ, որ մի օրինակ լիներ, թե ոնց եք ինչ-որ այգի բարեկարգել մասնավորի հետ համատեղ, հիմա շատ ավելի քիչ քննարկում ու քննադատություն կլիներ: Որ Վարդանյանների կողմից բարեկարգված այգին, որտեղ, ի դեպ, չկա ոչ մի կոմերցիոն կոմպոնենտ (Ավինյանը ասել էր, որ դեռ չի տեսել, որ որեւէ մի ներդրող առաջարկի 8-9 մլն դոլար ներդնել կանաչ տարածքների վերականգնման համար և չպահանջի էական բիզնես կոմպոնենտ), դուք նախաձեռնած լինեիք, չեմ կարծում, որ հիմա այսպիսի աղմուկ կբարձրանար:

Երբ նախագծի հեղինակ ընկերությունից ասում են, որ քաղաքապետարանն է իրենց առաջարկել նախագիծը, քաղաքապետարանը ասում է, իրենք են առաջարկել, այդ ամենն արվում է նորաստեղծ ընկերության միջոցով, որի կայքից երևում է, որ ավելի լավ է և շատ ավելի հեշտ է դեռ որ մի հատ նորմալ կայք սարքեին (բանկի սեփականատիրուհուն, իր նվիրաբերումներին և այլ կասկածելի դեպքերին դեռ չեմ անդրադառնում),  առնվազն խիստ անվստահություն է առաջանում այն ամենի նկատմամբ ինչ դուք անում եք։

Իսկ ճանճի մասին Տիգրան Ավինյանի մեկնաբանությունը լսելիս միանգամից հիշեցի Չուկովսկու հայտնի բանաստեղծությունը ու այստեղ ճանճը ավելի շատ նման է, ինքներդ կռահեք՝ ում:

Муха, Муха-Цокотуха,

Позолоченное брюхо!

Муха по полю пошла,

Муха денежку нашла.

Լուսանակրում Մերգելյանի այգին շուրջ վեց ամիս վերակառուցումը սկսելուց հետո»։

Մանուչարյանների որդու զորացրման խնջույքը շաբաթ օրը՝ հունվարի 13-ին, այդպես էլ չկայացավ։ Ձնահյուսից մահացած Բենիամին Մանուչարյանի հարևանն ու դասվարը պատմում է, որ հանդիսությունների սրահում ընտանիքի անդամները, հարազատներն ու ընկերները սպասում էին, որ բանակից զորացրման խնջույքը սկսեին։ Սակայն Բենիամինն ուշացել է։ Նրա հետ կապը կորել է կեսօրին։ Զորացրման օրը Սիսիանում ծառայող Բենիամինը որոշել էր ծառայակից ընկերներին հրաժեշտ տալ։ Բարձրացել էր դիրք։ Խիստ անբարենպաստ եղանակի պատճառով դիրքից մշտական տեղակայման վայր տեղափոխվելու ճանապարհին նրա հետ կապը կորել էր։ Որոնողական աշխատանքը տևեց մեկ օր։ Նրա դին հայտնաբերվեց ձնահյուսի տակ՝ հունվարի 14-ին՝ 14։20-ի սահմանում՝ Ցղունի գյուղի տարածքում։ Դեպքի մանրամասները հարազատներին ու գյուղացիներին հայտնի չեն։ Ըստ շրջանառվող լուրերի՝ զրոացրվող զինվորը սեփական նախաձեռնությամբ է դիրք բարձրացել։

Բենիամին Մանուչարյանը Մասիս համայնքի Այնթափ բնակավայրից էր։ Այնթափի համայնքապետարանի ներկայացուցիչը դեպքի հանգամանքներից տեղյակ չէ, բայց նա վստահ է՝ եթե բանակում կարգուկանոն լիներ, այս ողբերգությունը չէր լինի։

«Փաշինյանը հրապարակային խոստովանեց, որ ձախողել է իր «խաղաղության օրակարգը» և երկիրը կանգնեցրել նոր պատերազմի առաջ»,- նման տեսակետ է հայտնում ՀՅԴ ԳՄ ներկայացուցիչ, ԱԺ «Հայաստան» ծմբակցոթյան պատգամավոր Իշխան Սաղաթելյանը։

Ըստ նրա դա հրապարակային խոստովանություն էր այն մասին, որ ինքը ձախողել է իր «խաղաղության օրակարգը» և երկիրը կանգնեցրել նոր պատերազմի առաջ:

«Դա Նիկոլ Փաշինյանի շուրթերով արձանագրում էր այն մասին, որ Ադրբեջանն Արցախով չի բավարարվել, զորքերը ՀՀ տարածքից դուրս չի բերելու, ավելին նոր տարածքային հավակնություն ունի Հայաստանի նկատմամբ. այն ամենը, ինչի մասին մենք ասում ենք ավելի քան երեք տարի»,- գրել է նա։ 

Ձնահյուսի տակ մնացած 20-ամյա զինծառայող Բենիամին Մանուչարյանը Արարատի մարզի Այնթափ գյուղից էր, դժբախտ դեպքը նրա զորացրման օրն է տեղի ունեցել: Այս մասին NEWS.am-ին հայտնեց Այնթափի վարչական շրջանի ղեկավար Գեղամ Հովհաննիսյանը:

«Բենիամինը արդեն զորացրվում էր, նրա զորացրման օրն է դեպքը եղել, ասել են սարից իջի, որ գնաս տուն, մնացել է ձյան տակ, այլ մանրամասներ էլ չեն ասում, որ իմանանք՝ ոնց է եղել: Շատ լավ երեխա էր, երաժիշտ էր, դհոլ էր նվագում, համ էլ  երգում էր, այսօր էլ պետք է զորացրվեր»,- պատմեց նա: 

Բենիամինը տան ավագն էր, ունի իրենից փոքր քույր եւ եղբայր:

Ավելի Վաղ ՀՀ ՆԳՆ փերկարար ծառայությունից հայտնել էին, որ հունվարի 14-ին, ժամը 14։20-ի սահմաններում Ցղունի գյուղի վարչական տարածքում ձնահյուսի տակից հայտնաբերվել է զինծառաող Բենիամին Մանուչարյանի դին (ծնված 2003 թ․)։

Ավելի վաղ ՊՆ-ից հայտնել էին վատ եղանակային պայմանների պատճառով զինծառայողի հետ կապը կորելու մասին: