Չեչնայի ղեկավար Ռամզան Կադիրովը և մուֆտի Սալահ Մեժիևը Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնին քննադատել են իսլամի վերաբերյալ նրա հայտարարության համար և կոչ արել դադարեցնել «հավատքի դեմ հարձակումները», գրում է ng.ru կայքը։

«Մակրոնը չի կարող չիմանալ, որ հավատացյալները մարգարեի ծաղրանկարներին հիվանդագին են վերաբերվում, և իր գործողություններով նա կրակն էլ ավելի է թեժացնում»,- նշել է Կադիրովը և հավելել, որ մինչև Մակրոնը և եվրոպական այլ երկրների առաջնորդներ չսկսեն հարգանքով վերաբերել այնպիսի հասկացությունների ինչպիսիք են «կրոնը», «մշակույթը», «բարոյականությունը», իրենց պետություններին ապագա չեն ունենա։ 

Չեչնիայի ղեկավարը ընդգծել է, որ այլ կրոնների նկատմամբ ծաղրական վերաբերմունքը եվրոպական առաջնորդները խոսքի ազատության դրսևորում են համարում, սակայն դրանով իրականում վիրավորում են այլ մարդկանց արժեքները։ 

Մինչդեռ մուֆթի Սալահ Մեժիևը, իր հերթին, Մակրոնին «համար մեկ ահաբեկիչ» է անվանել՝ նշելով, որ իր արտահայտությամբ Մակրոնը վիրավորել է բոլոր մարգարեներին և բոլոր կրոնները։ Հոգևորականը Ֆրանսիայի ղեկավարին անվանել է բոլոր մահմեդականների և մարդկության թշնամի՝ ընդգծելով, որ նա զրկված է բարոյական արժեքներից ու սկզբունքներից։ 

Հիշեցնենք, որ Ֆրանսիայի և մահմեդական որոշ երկրների միջև լարվածություն առաջ է եկել հոկտմբերի 16-ին Ֆրանսիայում պատմության ուսուցչի գլխատման դեպքից հետո։ Հայտնի է, աշակերտն ուսուցչին գլխատել է, քանի որ վերջինս Մոհամեդ մարգարեի ծաղրանկարներն է ցույց տվել: Այս դեպքից հետո Մակրոնը խոստացել է պայքարել իսլամիստական անջատողականության դեմ, որը նրա կարծիքով՝ տարածվում է Ֆրանսիայի մուսուլմանական որոշ համայնքներում։ 

Մակրոնի այս հայտարարության պատճառով Էրդողանը հայտարարել է, թե նա «հոգեկան խանգարումներ» ունի, ինչց հետո էլ Փարիզն իր դեսպաանին հետ է կանեչել Անկարայից, իսկ Էրդողանը՝ կոչ արել բոյկոտել ֆրանսիական արտադրանքը։ 

Մարդու իրավունքների մշտադիտարկման սիրիական կենտրոնը (SOHR) հայտնում է, որ թուրքական կառավարության կողմից Սիրիայից Ադրբեջան ուղարկված և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում կռվող վարձկաններից մահացել է ևս 18-ը։ Զոհվածների թվում է նաև Թուրքիայից աջակցություն ստացող «Ալ Համզա» դիվիզիայի հրամանատարը։

SOHR-ի աղբյուրների համաձայն՝ զոհված հրամանատարը հիմնականում պատասխանատու էր Լեռնային Ղարաբաղում կռվող «Ալ Համզա» դիվիզիայի խմբերին առաջնորդելու և ղեկավարելու համար:

Ինչպես հայտնում է Կենտրոնը, Թուրքիայի կողմից աջակցություն ստացող խմբավորումների շրջանում զոհվածների ընդհանուր թիվը առնվազն 188 է, ներառյալ՝ 123 գրոհայինները, որոնց մի մասի մարմինները տեղափոխվել են Սիրիա, իսկ մյուսներինը մնացել են Ադրբեջանում:

Նշվում է, որ միայն վերջին մի քանի օրվա ընթացքում SOHR-ի ակտիվիստներն արձանագրել են 36 գրոհայինի մահը։

Թուրքիայում ԱՄՆ ներկայացուցչությունը հավաստի հաղորդագրություններ է ստացել Ստամբուլում ԱՄՆ քաղաքացիների եւ արտասահմանցիների պոտենցիալ առեւանգումների, ինչպես նաեւ ահաբեկչական հարձակումների մասին, այդ թվում ԱՄՆ գլխավոր հյուպատոսության, ինչպես նաեւ Թուրքիայում այլ վայրերի դեմ: Այս մասին ասվում է Թուրքիայում ԱՄՆ դիվանագիտական ներկայացուցչության կայքում:

«ԱՄՆ քաղաքացիներին խորհուրդ է տրվում զգոնութոյւն ցուցաբերել վայրերում, որտեղ կարող են հավաքվել ամերիկացիներ կամ օտարերկրացիներ, ներառյալ՝ մեծ գրասենյակային շենքերը կամ առեւտրի կենտրոնները»,-ասվում է հայտարարության մեջ:

Նշվում է, որ ժամանակավորապես կդադարեցվի վիզաների տրամադրումը: Անձանց, որոնց հանդիպումներ էին նշանակվել, կտեղեկացնեն էլեկտրոնային փոստի միջոցով ցուցումներով այն մասին, թե ինչպես հետաձգել հանդիպումները:

Խորհուրդ է տրվում զգոնություն ցուցաբերել, խուսափել մարդաշատ վայրերից, զգոն լինել վայրերում, որտեղ ամերիկացիներ են հավաքվում, հետեւել տեղական մեդիայի թարմացումներին:   

Ռուսական «Նովայա գազետա» թերթը ԼՂ հակամարտության գոտի տեղափոխվող զինյալների հավաքագրման մեխանիզմների, նրանց անձնական տվյալների և վարձատրման մասին մանրամասներ է հրապարակել։

Մանրամասնել հաղորդելով վարձկաններից մեկի՝  Մոհամեդ Շաալանի մասին, թերթը նշում է, որ «նա սիրիացի է, ծնունդով Հալեպի մոտ գտնվող ալ Աթարիբ փոքր քաղաքից: Նախկինում կռվել է Սիրիայի ազատ բանակի կազմի մեջ մտնող «Սուվար ալ-Շամի» բրիգադի կազմում։ Լեռնային Ղարաբաղում մարտական գործողությունների սկսվելուց հետո մեկնել է այնտեղ՝ պատերազմելու Ադրբեջանի համար։ Սպանվել է հակամարտության առաջին օրերին»։

Ինչպես նշում է թերթը, թեև Մարդու իրավունքների սիրիական դիտորդական կենտրոնի տվյալներով՝  Լեռնային Ղարաբաղում զոհվել է Սիրիայի 134 քաղաքացի, իրենց աղբյուրները հաղորդում են շատ ավելի մեծ կորուստների՝ 185 զոհերի մասին։

Թերթը նշում է, որ իրենց հաջողվել է մանրամասներ պարզել սիրիական Իդլիբում գրոհայինների հավաքագրման համակարգի և Ադրբեջանի կողմից պատերազմին մասնակցելու պայմանների մասին։ Թերթի տվյալներով՝ գործընթացին մասնակցել են միանգամից մի քանի մարտական խմբավորումներ Իդլիբում և Հարավային Թուրքիայում։

«Նովայա գազետա» -ն նեկայացրել է այն սիրիացի հրամանատարների անունները, որոնք անմիջականորեն ներգրավված են հավաքագրմանը։

• Մուստաֆա Սեյջարի- Թուրքիայի հովանու ներքո ձևավորված «Սիրիական ազգային բանակի» հրամանատարներից մեկը, որն ավելի վաղ ներկայացնում էր Հյուսիսային Սիրիայում «Մուտասիմ» մարտական բրիգադը,
• Աբու Ամշա- «Սուլեյման Շահ» բրիգադի առաջնորդն է,
• Սեիֆ Աբու Բաքր- «Համզա» բրիգադի առաջնորդն է,
• «Սուլթան Մուրադ» բրիգադի հրամանատարները:

«Վարձկաններին առաջարկվում են գրավիչ պայմաններ՝ ամսական 1800 դոլար աշխատավարձ, որը նա կստանա վերադարձից անմիջապես հետո։ Չվերադառնալու դեպքում նրա ընտանիքը կստանա այդ գումարը, ինչպես նաև ևս 30 000 դոլար»,- նշում է թերթը՝ հավելելով, որ վարձկաններին ու նրա ընտանիքի անդամներին նաև խոստացել են Թուրքիայի քաղաքացիություն։

Թերթն ընդգծում է, որ ԼՂ-ում ընթացող պատերազմին հիմնականում մասնակցում են թուրքմենները՝ ենթաէթնիկական խումբ, որը բնակվում է Սիրիայի հյուսիսում։

«Պատմականորեն նրանք հավատարիմ են Թուրքիային, և նրանցից շատերը հավատում են «երկնագույն հայրենիքի» գաղափարին։ «Երկնագույն հայրենիքի» դոկտրինը Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի՝ 2006թ.- ից ի վեր պաշտոնապես հայտարարված և իրականացվող արտաքին քաղաքական նախաձեռնությունն է, որը վկայակոչում է Օսմանյան կայսրության փառքը։ Ինչպես հայտնի է, օսմանները վերահսկում էին Միջերկրական ծովից դեպի Սև ծով տանող ծովային ճանապարհները, ինչպես նաև նրանց միջև ընկած հողերը, այդ թվում՝ Ղրիմը»,- գրում է թերթը։

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում էսկալացիայի ընթացքում զոհերի ընդհանուր թիվը մոտենում է 5000-ի: Այս մասին հայտարարել է ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը:

Նա նշել է, որ Ռուսաստանը միշտ հատուկ կապեր է ունեցել եւ՛ Հայաստանի, եւ՛ Ադրբեջանի հետ: «Ռուսաստանում բնակվում է ավելի քան 2 մլն հայ եւ մոտ 2 մլն ադրբեջանցի, որոնք ժամանել են ՌԴ ոչ միայն ժամանակավոր աշխատանքի, այլ նաեւ մշտական բնակության նպատակով: Այդ պատճառով մեզ համար եւ՛ Հայաստանը, եւ՛ Ադրբեջանը հավասար գործընկերներ են, եւ մեզ համար մեծ ողբերգություն է, երբ մարդիկ են զոհվում»,-ասել է նա:

«Մենք ցանկանում ենք լիարժեք հարաբերություններ կառուցել ինչպես Երեւանի, այնպես էլ Բաքվի հետ»,-նշել է ՌԴ նախագահը:

Նրա խոսքով՝ կան տարրեր, որոնք առանձնացնում են հարաբերություններն այլ գործընկերների հետ. «Հայաստանի դեպքում դա քրիստոնեությունն է, սակայն մենք սերտ կապեր ունենք Ադրբեջանի հետ՝ այլ ուղղություններով: Ինչ վերաբերում է կրոնական բաղադրիչին, ապա ՌԴ բնակչության գրեթե 15 տոկոսն իսլամ է դավանում: Եվ նույնիսկ այդ առումով Ադրբեջանը մեզ համար օտար երկիր չէ: Սակայն մենք չենք կարող մոռանալ այն, ինչ տեղի ունեցավ հայ ժողովրդի հետ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ՝ հայ ժողովրդի մեծագույն ողբերգությունը»:  

Իրանական Azariha տելեգրամյան ալիքը ցույց է տվել Իրանի սահմանային բնակավայրերի բնակիչների տների ավերումը` իրանական սահմանների երկայնքով ադրբեջանական զորքերի գործողությունների պատճառով:

«Իրենց դիրքերը հյուսիս-հարավ ուղղությամբ տեղակայելու փոխարեն, Բաքվի ուժերը տեղակայվեցին արեւելք-արեւմուտք ուղղությամբ:

Մյուս կողմից, նա անօդաչու թռչող սարքեր է ուղարկում Իրան և իրանական սահմանին տեղակայել է թաքֆիրիստներ (ահաբեկիչներ – խմբ.):

Ժամանակը չէ՞, որ իրանական բանակը բուֆերային գոտի հայտարարի Լեռնային Ղարաբաղի խորքում », – գրում է լրատավամիջոցը:

Ռուսական С-400 համակարգի փորձարկումը տագնապալի հանգրվան է Վաշինգտոնի եւ ՆԱՏՕ-ի հետ Անկարայի հարաբերությունների անշեղորեն վատթարացման հարցում` մեծացնելով հավանականությունը, որ Վաշինգտոնը պատժամիջոցներ կկիրառի Թուրքիայի դեմ՝ «Պատժամիջոցների միջոցով Ամերիկայի հակառակորդներին հակազդելու» օրենքի համաձայն, գրում է The National Interest-ը:

Թուրքիայի կողմից իրականացված փորձարկումները հաջորդեցին չհաստատված հաղորդագրություններին այն մասին, որ Թուրքիան С-400-ներ է օգտագործել հունական F-16-ին հետապնդելու համար: Անցյալ տարի, չնայած ԱՄՆ-ի բազմաթիվ խնդրանքներին, Թուրքիան ակտիվացրեց С-400-ները եւ նախնական փորձարկումներ անցկացրեց: Մարտական կրակի վերջին փորձարկումը ցույց է տալիս, որ Թուրքիան մտադիր չէ թաքցնել С-400-ները, չնայած Վաշինգտոնի կամ Բրյուսելի առարկություններին:

Թուրքիայի կողմից С-400-ների ձեռքբերումն ու ակտիվացումը խնդրահարույց է մի շարք պատճառներով: Նախ, դրանք իրենցից ներկայացնում են դեպի Ռուսաստան Թուրքիայի շեղման շոշափելի դրսեւորում՝ վերջին տարիների ամենաէական աշխարհառազմավարական իրադարձություններից մեկը: Այս տեղաշարժը հատկապես խնդրահարույց է` հաշվի առնելով Եվրոպայում եւ Մերձավոր Արեւելքում Մոսկվայի գործողությունները, որոնք սպառնում են ԱՄՆ-ի եւ ՆԱՏՕ-ի հիմնական շահերին: Թուրքիայի տեղաշարժը մտահոգություն է առաջացնում նաեւ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրի կարգավիճակի, ինչպես նաեւ՝ ռազմավարական դիրքորոշման պատճառով:

Թուրքիայի կողմից С-400-ների օգտագործումը նույնպես մտահոգիչ է՝ հաշվի առնելով F-35 կործանիչներին հետեւելու համակարգի հնարավորությունը: Անկարայի հավաստիացումները, որ նման տեղեկատվությունը չի հասնի Մոսկվա, համոզիչ չեն: С-400-ի եւ F-35-ի համատեղ տեղակայումը, ամենայն հավանականությամբ, Մոսկվային թույլ կտա ստանալ արժեքավոր հետախուզական տվյալներ, որոնք օգտակար են ամերիկացիների եւ նրանց դաշնակիցների կողմից ղեկավարվող F-35-ները խոցելու համար: Այս պատճառով Վաշինգտոնը ճիշտ էր, որ նախորդ տարի Անկարային հանեց F-35-ի ծրագրից:

Բացի այդ, ԱՄՆ-ն ու ՆԱՏՕ-ն «Ռեժիմ 4» ինքնաթիռների նույնականացման համակարգից անցում են կատարում դեպի հաջորդ սերնդի «Ռեժիմ 5» կոդավորման համակարգ: Այս համակարգը թույլ է տալիս ՆԱՏՕ-ի մարտկոցներին եւ ՀՕՊ ինքնաթիռներին որոշել՝ արդյոք անհայտ օդանավը բարեկամ է կամ թշնամի: ԱՄՆ-ը թույլ չի տա, որ С-400- ը ունենա «5-րդ ռեժիմի» հնարավորություններ, քանի որ դա թույլ կտա Ռուսաստանին կոտրել ՆԱՏՕ-ի նույնականացման կոդերը եւ արագորեն բացահայտել ինքնաթիռները:

Սակայն ՆԱՏՕ-ի հակաօդային պաշտպանության համակարգերից թուրքական С-400-ների բացառումը կարող է հանգեցնել նրան, որ Թուրքիան կսկսի կուրորեն կրակել հակամարտությունում: Ըստ այդմ, Թուրքիայի նման սցենարի դեպքում ՆԱՏՕ-ին դժվար կլինի տարբերել թշնամու ինքնաթիռները, ինչը կարող է հանգեցնել եղբայրասպանության:

Այս իրողությունը Թուրքիային կդարձնի ՆԱՏՕ-ի պակաս մարտունակ դաշնակից եւ կմեծացնի ռիսկը ԱՄՆ-ի եւ նրա դաշնակիցների օդաչուների համար, որոնք գործում են Թուրքիայի օդային տարածքում կամ դրանց հարեւանությամբ:

Սա կարող է ուղղակի ազդեցություն ունենալ այն բանի վրա, թե արդյոք ԱՄՆ-ը կուզի պահպանել իր ներկայությունը Ինջիրլիք ավիաբազայում: Ամեն դեպքում, եթե լարվածությունը շարունակի սրվել, Անկարան կարող է ԱՄՆ-ին վտարել բազայից կամ խիստ սահմանափակումներ մտցնել նրա գործունեության մեջ:

Այս հնարավորության լույսի ներքո կարելի է հուսալ, որ Պենտագոնը թարմացրել եւ մանրամասնել է Ինջիրլիքից ամերիկյան զորքերի հնարավոր դուրսբերման ծրագրերը: Հունաստանը կարող է պոտենցիալ այլընտրանք տրամադրել:

Միեւնույն ժամանակ, հնարավոր ցանկացած պատժամիջոցներից բացի, Կոնգրեսի առաջնորդները կարող են Պենտագոնից գաղտնի տվյալներ պահանջել С-400-ների ռազմական գործողությունների համար փորձարկումների հետեւանքների եւ ԱՄՆ-ի ու նրա դաշնակիցների բազավորման վերաբերյալ:

Ի վերջո, դաշնակիցը չպետք է ՀՕՊ առաջատար համակարգ ձեռք բերի դաշինքին հիմնական սպառնացողից: Քանի որ Էրդողանը հերթական անգամ անտեսել է Ամերիկայի մտահոգությունները, վճռական պատասխանի բացակայությունը կարող է Անկարայի եւ այլ երկրներին մոտ այնպիսի տպավորություն ստեղծել, թե նրանք կարող են անտեսել Վաշինգտոնին՝ ոչ մեծ հետեւանքներով»:

Քննարկումներ են գնացել այն մասին, թե որ կառույցը և ինչպես է վերահսկվելու ղարաբաղյան հակամարտության գոտում հրադադարի ռեժիմի պահպանումը: Անվտանգության խորհրդի փակ խորհրդակցություններից հետո «ՌԻԱ նովոստի»-ին հայտնել է  ՄԱԿ-ում ՌԴ մշտական ներկայացուցիչ Վասիլի Նեբենզյան:

Ավելի վաղ Ռուսաստանի Դաշնությունը, Ֆրանսիան և Միացյալ Նահանգները (որոնք կազմում են ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը) խնդրել էին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի փակ խորհրդակցություն անցկացնել Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակի վերաբերյալ:

«Հրադադարի մասին համաձայնության ձեռքբերումից հետո այն չի պահպանվել: Հիմնական հարցն այն է, թե ինչպես ապահովել վերահսկողությունը հրադադարի ռեժիմի պահպանման վրա», — լրագրողներին ասել է Նեբենզյան:

Նրա խոսքով՝ երկուշաբթի օրը հնչեցին հայտարորություններ, որ ՌԴ ՊՆ-ն բանակցություններ է վարում Հայաստանում և Ադրբեջանում իր գործընկերների հետ, թե ինչպես իրականացնել այդ վերահսկողական մեխանիզմը: «Իհարկե, այս հարցը բարձրացվեց խորհրդակցության ժամանակ, և Խորհուրդը միասնական դիրքորոշում ունի այդ հարցում»,- ասել է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը նախագահող Ռուսաստանի մշտական ներկայացուցիչը:

Պատասխանելով այն հարցին, թե որ կազմակերպությունը՝ ՄԱԿ-ը թե ԵԱՀԿ-ն ավելի հարմար կլինեն Լեռնային Ղարաբաղում հրդադարի պահպանումը դիտարկելու համար՝ Նեբենզյան ասել է. «ՄԱԿ-ը պետք է Անվտանգության խորհրդի մանդատ ունենա, դա հեշտ և արագ բան չէ: ԵԱՀԿ-ն մեծ դեր է խաղում կարգավորման գործընթացում: Ով կլինի այնտեղ և ինչ կարգավիճակով, ով կստուգի,  սրանք դեռ հարց են: Քննարկվում է: Թե ինչպես դա գործնականում կիրականացվի, դա այլ պահ է»:

Ստամբուլի հայ համայնքն էլ ավելի է վախենում իր անվտանգության համար՝ հայկական շրջաններում ուլտրաազգայնական բողոքի ցույցերից հետո, հաղորդում է France 24-ը:

Մեկ օր անց այն բանից հետո, երբ սեպտեմբերի 27-ին մարտական գործողություններ սկսվեցին Լեռնային Ղարաբաղում, թուրք ուլտրաազգայնականները ավտոերթ կազմակերպեցին Կումպակապի շրջանում, որտեղ գտնվում է հայոց Պատրիարքարանը: Այդ շրջանում տեղի շատ հայեր են բնակվում:

Վարորդները ավտոմեքենաների շչակների ներքո ադրբեջանական դրոշներ են ծածանել: Այս մասին Twitter-ում գրել էր հայազգի լրագրող Ռոբեր Կոպտաշը՝ բողոքի ակցիաները «շատ վտանգավոր» անվանելով:

«Ժողովուրդների դեմոկրատիա» ընդդիմադիր կուսակցությունից պատգամավոր Կարո Փայլանը դա «սադրանք» էր անվանել:

Թուրքական կառավարամետ Yeni Safak թերթը հայտնել էր, որ ակցիան կազմակերպել է մարդասիրական օգնության թուրքական գործակալությունը (IHH), որը սերտ կապեր ունի Թուրքիայի կառավարության եւ հատուկ ծառայությունների հետ:  

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը պնդում է, որ Ղարաբաղում խաղաղապահների մասնակցությունն ու կազմը հակամարտության կարգավորման հիմնարար սկզբունքներում է, սակայն դրանք դեռեւս քննարկումների փուլում են, Բաքուն այդ հարցը վաղաժամ է համարում, նաեւ Ադրբեջանի ղեկավարը հայտարարել է, որ հակամարտության ամենահիմնարար սկզբունքները դեռեւս համաձայնեցված չեն՝ քննարկման առարկա են: Այս մասին ՌԻԱ Նովոստի-ի փոխանցմամբ հայտարարել է Ալիևը թուրքական NTV հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում:

«Տարածաշրջանում խաղաղապահների տեղակայումը հիմնարար սկզբունքներում է։ Պետք է ուշագրավ լինի այն, որ հակամարտության հիմնարար սկզբունքները համաձայնեցված չեն, դրանք միայն քննարկման առարկա են։ Խաղաղապահների տեղակայման հարցը դեռեւս լայնորեն չի քննարկվել Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ։ Այդ պատճառով դեռ հայտնի չէ, թե ով է ընդգրկվելու նրանց կազմում: Ներկա պայմաններում, երբ ընթանում է ռազմական գործողությունների ակտիվ փուլը՝ մի քիչ վաղ է։ Բայց այդ հարցում պետք է հաշվի առնվի Ադրբեջանի խոսքը, քանի որ գործողությունները կատարվում են Ադրբեջանի տարածքում», — հայտարարել Է Ալիեւը։