«Իրեն հարգող որեւէ մարդ «Եվրատեսիլում» կերգի՞…«Եվրատեսիլն» առհասարակ իդիոտիզմ է, փող լվալու տեղ, մարդիկ լավ էլ փող են աշխատում »,-Aravot.am-ի հետ զրույցում ասաց ճանաչված երգիչ, երգահան Ռուբեն Հախվերդյանը:

Մեր հարցին` հավանե՞լ է Հայաստանի ներկայացուցչի ելույթը, արվեստագետը պատասխանեց. «Ես այդքան ցածրորակ մարդ չեմ, որ «Եվրատեսիլ» նայեմ, ես Ռեյ Չարլզ եմ լսում, դասականներ … էդ էշությունն ինչ է, որ լսեմ: Չեմ հասկանում, թե այդ մրցույթին Հայաստանում ինչու են այդքան նշանակություն տալիս…»:

Ռուբեն Հախվերդյանը կարծում է, որ այսօր «Եվրատեսիլում» հանդես եկողները չունեն իրենց ձեռագիրը եւ ընդհանրապես, նրա ձեւակերպմամբ. «Եվ Եվրոպայում, եւ Ամերիկայում երգը մեռել է, որովհետեւ շոու բիզնեսը կերել է երգը, բիզնեսը արվեստի հերն անիծել է…Ժամանակին, երբ Ռաֆայելը նկարելիս է եղել, Հռոմի պապն եկել-ասել ա` էստեղ մի քիչ կապույտ ավելացրու, Ռաֆայելն ասել ա, գնա գործիդ, դու ի՞նչ ես հասկանում…»:

Մեր հարցին` այսինքն` նկատի ունի, որ արվեստագետը պետք է կախյալ չլինի՞, Ռուբեն Հախվերդյանը պատասխանեց. «Չէ, մեկ է կախյալ լինում ես, բայց էս չափերի, որ բիզնեսն են կարեւորում, եւ էս չափերի, որ երգն է ցածրացրել ողջ աշխարհում, երբեք չի եղել…Էլ չեմ խոսում Հայաստանի մասին: Բաբաջանյանի, Խաչատրյանի կամ մյուսների մակարդակի երաժշտություն, երգ գրող կա՞…»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Ամենակարեւոր հարցը, որն առաջանում է խորհրդարանական եւ երեւանյան ընտրություններից հետո, հետեւյալն է. արդյոք մարդիկ իրենց հոժար կամքով գնում եւ ընտրում են ՀՀԿ-ի՞ն: Նայած, թե ինչն ենք մենք «հոժար կամք» անվանում:

Մարդուն կանգնեցնում են ընտրության առաջ՝ վերցնե՞լ 10 հազար դրամը, թե՞ չվերցնել: Եթե նա չվերցնի, նրան կգնդակահարե՞ն, բա՞նտ կնետեն: Ըստ ամենայնի՝ ոչ: Պարզապես չվերցնելով՝ նա չի կարողանա հոգալ իր կես օրվա, մեկ օրվա կամ, ենթադրենք, մի քանի օրվա հոգսերը: Եթե մարդը կանգնած է ահա այսպիսի ընտրության առաջ, արդյոք նրա ընտրությունն ազա՞տ է: Իհարկե: Արդյոք 10 հազար դրամից հրաժարվելը նրանից հերոսական ջանքե՞ր է պահանջում: Հաստատապես՝ ոչ:

Բայց նույնիսկ եթե մարդուն սպառնում է բանտ կամ գնդակահարություն, նա, միեւնույն է, ազատ ընտրություն է կատարում: Ոչ ոք նրան չի կշտամբի, եթե նա ընտրել է կյանքն ու չազատազրկվելը, պարզապես արձանագրենք՝ նա նույնպես ընտրելու հնարավորություն ուներ:

1930-ական թվականներին ստալինյան եւ հիտլերյան ճամբարներում մարդիկ շարունակում էին ստեղծագործել, իրար ձեռք մեկնել, սիրահարվել՝ այդ մարդիկ ընտրություն էին կատարել, շատ ավելի ծանր ընտրություն, քան 10 հազար դրամ վերցնել-չվերցնելը: Բայց այն մարդիկ, որոնք «ժողովրդի թշնամիներին» գնդակահարում էին կամ տանում էին գազային խցիկներ, նույնպես ընտրություն էին կատարել:

Ուզում եմ ասել՝ կյանքը միշտ ընտրություն է, իսկ ոչ տոտալիտար համակարգերում այդ ընտրությունն այդքան էլ դրամատիկ եւ ճակատագրական չէ, բայց էլի որոշակի ջանքեր է պահանջում:

Ես այնքան էլ համաձայն չեմ, որ ժողովրդի սոցիալական վիճակի բարելավմանը զուգահեռ մարդիկ կհրաժարվեն ընտրակաշառք վերցնելուց: Ի՞նչ է, հիմա, 2017 թվականին, 10 կամ 20 հազար դրամ էին վերցնում միայն չքավորնե՞րը, ելք չունեցողնե՞րը: Ոչ, ես հակված եմ մտածելու, որ վերցրել են նաեւ միանգամայն կուշտ եւ սոցիալական շատ լուրջ խնդիրներ չունեցող մարդիկ: Վերցնում էին ոչ այն պատճառով, որ հակառակ դեպքում սովից կմահանային, այլ որովհետեւ դրա մեջ ոչ մի վատ բան չեն տեսնում՝ այդպիսին է վերջին 25 տարում ձեւավորված մշակույթը:

Ես դա անվանում եմ «խեղճության մշակույթ»: Մեզանում սիրում են ամեն պատեհ կամ անպատեհ առիթով բացականչել՝ «վայ, խեղճ ժողովուրդ», «ողբամ զքեզ, Երկիր հայոց» եւ այլն: Զոհի կերպարը ենթադրում է պատասխանատվության լիակատար բացակայություն: Պատասխանատվության բացակայությունից բխում է անտարբերությունը պետության հանդեպ: Իսկ եթե այդպես է, վերցնեմ այդ մի քանի կոպեկը, մեկ է՝ ինձնից ոչ մի բան կախված չէ: Սա էլ է ընտրություն: Դիրքորոշման, արժեքների ընտրություն է: Եվ, ինչպես ցանկացած այլ դեպքում, այդ ընտրությունն ազատ է»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Մի քանի օր է՝ մամուլում բուռն քննարկումներ են ընթանում Ավետիսյանների 7 հոգանոց ընտանիքին գազանաբար ոչնչացրած Վալերի Պերմյակովին ՌԴ տեղափոխելու խոսակցությունների շուրջ։ Ի դեպ, այս մասին հաղորդում է նաև «Ինտերֆաքսը»՝ վկայակոչելով Հայաստանի արդարադատության նախարարությանը, որը քննարկում է Գյումրիում Ավետիսյանների ընտանիքին սպանած Վալերի Պերմյակովի պատժի կրման վայրը փոխելու հարցը: Ավետիսյանների փեսան՝ Արթուր Կոշտոյանը Aravot.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ սա իրենց համար անակնկալ չէր, քանի որ ի սկզբանե Պերմյակովը հանձնված չի եղել հայկական կողմին։

«Մենք ի սկզբանե դեմ ենք եղել, որ նա մնար ռուսների հսկողության տակ, ու օրը գար հասներ, որ իրեն տեղափոխեին Ռուսաստան։

Սա ի սկզբանե կանխատեսելի էր, որովհետև Պերմյակովն ի սկզբանե իրենց հսկողության տակ էր․․․

Եթե հիշում եք, մենք, դեմ լինելով, բողոքի ակցիաներ անցկացրեցինք, որ դատավարությունը ռազմաբազայի ներսում չկայանա, մեր դատարանի դահլիճում կայանար, սակայն արդյունքի չհասանք։ Հիմա, քանի որ մեր դատական ատյանները սպառված են, Շիրակի մարզի առաջին ատյանի դատարանի որոշումը մնացել է անփոփոխ, այսինքն` մեր բողոքները մերժեցին, բնականաբար օրենքի ուժ է ստացել ու հասունացել է պահը, որ իրեն պիտի տեղափոխեն։

Մենք, բնականաբար, դեմ ենք սրան, հեչ մարդ չգիտի, որ տեղափոխեցին Ռուսաստան արդյոք կնստի՞ ճաղերի հետևում ու իրեն հասանելիք պատիժը կկրի՞, թե՞ ազատ կարձակեն։ Մեր անելիք քայլն այն է, որ մենք բողոքարկելու ենք մինչև Եվրադատարան, ուրիշ հնարավոր անելիքներ չունենք»,-ասաց Արթուր Կոշտոյանը։

Վերջինս ասաց, որ այդպես էլ պարզ չդարձավ անմեղ ընտանիքին բնաջնջելու պատճառը։

«Եթե դատավարության նիստերի ընթացքին հետևել եք, ահագին միջնորդություններ մեր փաստաբանները փորձեցին անել, որպեսզի քննություն անցկացնեն մեզ անհասկանալի մնացած փաստերի առումով, մերժում ստացանք դատավորի կողմից․ որ փաստի ուղղությամբ որ ուզում էին քննություն տանել, քննությունը տարան իրենց ձևով։ Դատավարությունը կայացրեցին, դատավճիռը կայացրեցին, էդպես էլ շատ-շատ փաստեր մութ մնացին մեզ, ուրիշ հնարավոր տարբերակներ էլ մենք չունեինք»։

«Առավոտ»

Ամբողջությամբ կարող եք կարդալ  թերթի այսօրվա համարում:

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Ծառուկյանի ցուցակի «ապստամբ» 8 անդամները, որոնք ի հեճուկս իրենց «դաշինքային շեֆի» ցանկության՝ երեսները պնդացրին ու պահանջեցին իրենց մանդատները, օրենքի տեսանկյունից միանգամայն իրավացի էին, քաղաքական առումով նույնպես գուցե ունեն իրենց հիմնավորումները:

Բայց մեր Ազգային ժողովի դեպքում օրենքի կամ քաղաքականության չափանիշները գրեթե կիրառելի չեն: Մեզանում գործում են «տղայական» չափանիշները, ըստ որոնց՝ ձեզ Ծառուկյանը չի ուզում, ո՞ւր եք խցկվում: Կամ ամբողջ նախընտրական շրջանում փառաբանում էիք Ծառուկյանին, որը ձեզ լավություն էր արել՝ ընդգրկելով իր ցուցակի մեջ, այդ ինչու հանկարծ գնացիք ձեր փառաբանած բարերարի կամքին հակառակ: Եվ ասել, որ այդ «տղայական» մոտեցումները ծայրից ծայր սխալ են, նույնպես արդար չի լինի՝ պարզապես դա որոշակի հասարակական մակարդակ է, որը հատուկ է ոչ միայն այդ քաղաքական ուժին: Ավելին՝ հատուկ է ոչ միայն քաղաքական ուժերին:

Իրականում, եթե չափանիշն այն է, թե ով որքան է ձայն բերել, ով որքան է փող ծախսել, ով ում խնամին է եւ ով ում փեսան, այդ համակարգում խոսել քաղաքական թիմի մասին՝ ավելորդ է: Ինչն է կապում ասենք Արարատ Զուրաբյանին կամ Նապոլեոն Ազիզյանին Գագիկ Ծառուկյանի հետ: Միեւնույն գեղագիտական կամ փիլիսոփայական հայացքնե՞րը, միեւնույնը տեսլականնե՞րը տնտեսության, կրթության կամ մշակույթի զարգացման վերաբերյալ: Ոչ, նրանց միավորում էր պայմանավորվածությունը՝ դու կծախսես այսքան փող, կբերես այսքան ձայն, կփառաբանես կուսակցության ղեկավարին, ուրիշ թեմաներով ավել-պակաս չես խոսի, դրա դիմաց կհայտնվես ցուցակի այսինչ տեղում կամ հնարավորություն կստանաս անցնել «ռեյտինգայինով»:

Կողմերը կարող են տարբեր պատկերացումներ ունենալ այն մասին, թե որքանով են այդ պայմանավորվածությունները պահպանվել, եւ այստեղից էլ, հավանաբար ծագեցին որոշակի «թյուրիմացություններ»:

Ինչն այդ 8 հոգուն դրդեց «ապստամբել» եւ ակնհայտորեն փչացնելով հարաբերությունները Ծառուկյանի հետ, ու հարվածի տակ դնելով մարդկային արժանապատվությունը, կռիվ տալ մանդատների համար: Հավանաբար, նրանց ինչ-որ տեղից «բզել» են: Հիմա, լինելով «տարած-հետբերածի» կարգավիճակում, նրանք, իհարկե, չեն կարողանա քաղաքական գործունեություն ծավալել խորհրդարանում: Բայց դա նրանց, հավանաբար, պետք էլ չէ»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Այսօր պաշտպանվող բանակից փոխակերպվել ենք մի բանակի, որը կարող է լուծել մեր ժողովրդի ֆիզիկական անվտանգության հետ կապված ցանկացած խնդիր` Ադրբեջանի տարածքի ցանկացած կետից, եթե մեր հայրենիքի հանդեպ սպառնալիք լինի», «Առավոտ»-ին տված հարցազրույցում նշեց Արցախի Հանրապետական կուսակցության համանախագահ, «Հելսինկյան նախաձեռնություն-92»-ի ԼՂՀ կոմիտեի համակարգող, խաղաղության եւ մարդու իրավունքների միջազգային մրցանակների դափնեկիր, ղարաբաղցի իրավապաշտպան Կարեն Օհանջանյանը:

Արցախի Հանրապետական կուսակցության համանախագահ, «Հելսինկյան նախաձեռնություն-92»-ի ԼՂՀ կոմիտեի համակարգող, խաղաղության եւ մարդու իրավունքների միջազգային մրցանակների դափնեկիր, ղարաբաղցի իրավապաշտպան Կարեն Օհանջանյանը «Բոլոր նրանց համար, ովքեր, երբեմն, խուճապային տրամադրությամբ չեն նկատում դրական փոփոխությունները եւ վախենում են ռազմական նոր գործողություններից, ես՝ որպես մեր բանակի ձեռքբերումներից իրազեկ մարդ, ուզում եմ հավաստիացնել, որ լայնածավալ ռազմական գործողությունների վերսկսման սպառնալիքը պրակտիկորեն բացառվում է, քանի որ մենք ունենք անհրաժեշտ բոլոր զինանոցները, որոնք ի վիճակի են ագրեսորի մայրաքաղաքը՝ Բաքուն, ամբողջովին ուղարկել այն դատարկությունը, որի վրա կանգնած է այդ երերուն քաղաքը, ու ծածկել այն Կասպից ծովի ջրերով:

Այս մասին շատ լավ տեղյակ է Ադրբեջանի ղեկավարությունը եւ նա չի համարձակվի սկսել այն արկածախնդրությունը, որը ձեռնարկել էր անցած տարի ապրիլին Ռուսաստանի, Թուրքիայի եւ Իսրայելի աջակցությամբ»:

«Առավոտ»

Ամբողջությամբ կարող եք կարդալ  թերթի այսօրվա համարում:

«Ապրիլը դարձել է ջրբաժան Արցախի ռուսամետ տրամադրությունների եւ այդ վերաբերմունքի վերագնահատման արանքում: Եթե մինչեւ 2016 թ. ապրիլ գրեթե ողջ բնակչությունը համոզված էր, որ Ռուսաստանը մեր դաշնակիցն է եւ թույլ չի տա, որ մեզ վիրավորեն, ապա այսօր գրեթե բոլորը համոզված են մի բանում՝ չի կարելի վստահել Ռուսաստանին. ՌԴ-ն հակամարտությունում իր շահերն է հետապնդում:

Եվ ամենահետաքրքիրն այն է, որ մենք արդեն չենք էլ զարմանում, որ երբեմնի մեր ժողովրդի բարեկամ քաղաքական-հասարակական գործիչները, լրագրողները փոխում են իրենց վերաբերմունքը՝ ելնելով իրենց կամ իրենց երկրի շահերից: Այդ իսկ պատճառով ինձ եւ շատ ուրիշների համար Սոլովյովի հիմնավորումները անակնկալ չէին:

Ինձ եւ իմ ժողովրդին չի հետաքրքրում՝ կդավաճանի՞ Պուտինն Ալիեւին, թե՞ ոչ, ինձ հուզում է միայն մի բան՝ ինչպես ամրապնդել մեր ժողովրդի ոգին եւ ուժը, որպեսզի նրանք հեգնանքով արհամարհեն քաղաքական գործիչների նման տատանումները»,- «Առավոտ»-ին տված հարցազրույցում նշեց ղարաբաղցի իրավապաշտպան Կարեն Օհանջանյանը»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Կարծում եմ՝ շատերի համար ակնհայտ է, եւ անցած խորհրդարանական ընտրությունները դա ապացուցեցին, որ մեր քաղաքական լիդերները շատ քիչ են մտածում նույնիսկ այն խնդիրների մասին, որոնց վերաբերյալ «նախընտրական դատողություններ» են անում: Անգամ տնտեսական հարցերի մեջ չխորացած մարդը, եթե 2-3 րոպե «գլխին զոռ տա», կհասկանա, որ «ծանոթ շեյխ գտնեմ, նա ներդրում կանի», կամ «Նաիրիտը խոդի տանք» տիպի արտահայտությունները պարզապես օդի տատանում են: Կամ՝ այս, ավագանու ընտրարշավում մեկն առաջարկում է հետեւյալ կերպ լուծել Երեւանի տրանսպորտի խնդիրը՝ ավելացնել մետրոյի վագոնների թիվը: Էլ ո՞ւր մնացին ավելի բարդ՝ անվտանգության, պետական կառավարման, աշխարհաքաղաքական խնդիրները:

Ես մեր լիդերներին չեմ մեղադրում՝ նրանք հաստատ Թրամփից հիմար չեն: Պարզապես կայացած երկրներում կա նաեւ կայացած մտավոր վերնախավ, որն, ի վերջո, ուղղորդում է քաղաքական գործիչներին: Այդ վերնախավը հենց այնպես չի «ծլի», այն պետք է դաստիարակվի, նաեւ՝ ինքնադաստիարակվի: Երբ Արմեն Աշոտյանը հրավիրեց Առաջին նախագահին դասախոսություններ կարդալու ՀՀԿ քաղաքական դպրոցում, դա ընկալվեց որպես կատակ: Բայց աշխարհում ընդունված պրակտիկա է. փորձ ունեցող, բայց թոշակի գնացած գործիչները, այդ թվում առաջին դեմքերը հովանավորում են լուրջ վերլուծական կենտրոններ, դասախոսություններ են կարդում համալսարաններում: Մեզանում ամեն ինչ առայժմ գավառական նեղվածությունների մակարդակին է:

Այստեղից էլ քննարկումների ահավոր ցածր մտավոր մակարդակը: Բերեմ մի օրինակ: Ես փորձում եմ ինչ-որ հասարակական խնդրի շուրջ իմ (ճիշտ թե սխալ) մտքերը ձեւակերպել: Բայց այդ տեսակետի շուրջ որեւէ քննարկում չի ծավալվում: Ամենահաճախ հանդիպող մեկնաբանությունը մոտավորապես հետեւյալն է. «էս երկրին, էս ժողովրդին պետք է էս երկիրը, էս ժողովրդին սիրող, նրա մասին հոգ տանող իշխանություն, մնացածը սաղ սուտ է»: Այդ պարզունակ, սնամեջ եւ կասեի անգամ՝ «լալահառաչ» եզրահանգմանը գալիս են ոչ միայն տաքսու վարորդները կամ կանաչի ծախողները, այլեւ մարդիկ, որոնք հավակնում են հանդես գալ որպես «խորիմաստ մեկնաբաններ»:

Քանի վերլուծաբանների եւ քաղաքական գործիչների մտավոր մակարդակը սա է, քանի նրանք բոլորի հետ միասին սպասում են «ազգասեր, հայրենասեր եւ հոգատար իշխանության», դժվար է ակնկալել այլ արդյունք, քան այն, որը մենք ունենք: Ինքնին հարցը՝ թե ինչ իշխանություն է պետք «էս երկրին», սխալ է ու անիմաստ. իշխանությունը տեխնիկական կատեգորիա, ֆունկցիա է, ոչ լավ կամ վատ «պապաների» խումբ: Հակադրվելով «խորիմաստ վերլուծաբաններին», կրկնեմ՝ մեր երկրին (ոչ թե «էս երկրին») պետք է մտավոր վերնախավ»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Անցած ապրիլի 24-ի հետ կապված` ես Հայաստանում նկատում եմ դրական փոփոխություններ: Թե պաշտոնական քարոզչության մեջ, թե Եղեռնի հուշարձանի մոտ խոսող մեր քաղաքացիների մեջ եւ թե ընդհանրապես հասարակության մեջ էապես պակասել են լալկան, խղճահարություն առաջացնող հնչերանգները: Քչացել են հեռուստատեսությամբ ցուցադրվող գանգերը, դիակները, վայրագությունների նկարագրությունները: Օրվա «պաշտոնական» եզրափակումը՝ Համահայկական նվագախմբի համերգով, եւ այդ համերգի ավարտը Տիգրան Մանսուրյանի «Հաղթանակի պոեմով», ինձ թվում է, նույնպես շատ տրամաբանական էր:

Պահանջատեր լինելը շատ լավ է: Եթե դու իսկապես պահանջատեր ես, ոչ թե «խնդրանքատեր» կամ «աղաչանքատեր»: Որովհետեւ՝ եթե դու խնդրողի դերում ես, ապա անպայման պետք է հանդես գաս նաեւ խեղճի, ծեծվածի դերում, որին անցյալում ամեն ինչից զրկել են, եւ հիմա, որպես բացառություն, դու արդարություն ես պաղատում, որ քեզ քո կորցրածի մի փոքրիկ կռճոնը տան: 1965 թվականին մարդիկ դուրս էին եկել փողոց եւ վանկարկում էին՝ «հո-ղեր»: Ո՞վ պետք է մեզ տար մեր հողերը: Բնականաբար, Մոսկվան: Ենթադրենք, «տվեց». վերցրեց Թուրքիայից Արեւմտյան Հայաստանը եւ «տվեց» մեզ: Ո՞ւմը կլինեն այդ հողերը: Բնականաբար, Մոսկվայինը, ոչ՝ մերը: Ո՞րն է ապա ներկայիս վիճակի հետ տարբերությունը:

1988 թվականին սկզբնական շրջանում ումի՞ց էինք ուզում Արցախը: Բնականաբար, «Լենին-պարտիա-Գորբաչովից»: Դարձյալ ենթադրենք՝ Գորբաչովը դուրս բերեց Արցախը Խորհրդային Ադրբեջանի կազմից եւ միացրեց Խորհրդային Հայաստանին: Բայց այդ հողը նույնպես մերը չէր լինի… Եվ ահա մի պահ մեր գլխում ինչ-որ բան «չխկաց». ախր, մեզ ոչ ոք ոչինչ չի տա, եթե մենք ինքներս չվերցնենք: Եվ դա վերաբերում է ոչ միայն հողերին:

Հայաստանում մենք դա սկսել ենք հասկանալ, եւ այս տարվա ապրիլի 24-ը, կրկնեմ, դրա ապացույցն է: Հավանաբար, պիտի դրանում համոզենք նաեւ Սփյուռքում ապրող մեր եղբայրներին: Մենք չենք կարող ասել նրանց՝ մի՛ պայքարեք Ցեղասպանության ճանաչման, դրա հետեւանքների վերացման համար, որովհետեւ այդ մարդկանց պապերն օտար ափերում են հայտնվել հենց Ցեղասպանության պատճառով: Բայց, հարազատներս, այս կամ այն քաղաքի, նահանգի կամ նույնիսկ երկրի կողմից Ցեղասպանության ճանաչումն իր նշանակությամբ պակաս կարեւոր է, քան որեւէ ազդեցիկ անձի (էլ չեմ ասում՝ քաղաքի, նահանգի եւ այլն) կողմից Արցախին քաղաքական աջակցություն ցույց տալը: Դրա համար գուցե արժե այն հսկայական քաղաքական, կազմակերպչական եւ նյութական ներուժը, որն օգտագործվում է հույզերի եւ «բարոյական հաղթանակների» վրա, գոնե կիսով չափ ուղղվի իրականում գոյություն ունեցող Արցախի անվտանգությանն ու ճանաչմանը՝ այդ բառի ամենալայն իմաստով: Ավելի կարեւոր Հայ Դատ այսօր գոյություն չունի»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Ինձ թվում է, մոտակա պատմական ապագայում Հայաստանում հաջողության են հասնելու ազգայնական քաղաքական ուժերը: Չգիտեմ, թե երբ է դա տեղի ունենալու, գուցե 10 կամ 20 տարի հետո, բայց հետեւելով մեր երկրի եւ աշխարհի զարգացումներին, կարելի է կանխատեսել հետեւյալը. եթե հայտնվի լուրջ ազգայնական ուժ, ապա այն կստանա շատ լայն աջակցություն, եւ դրա դեմ անզոր կլինեն փողը, ճնշումները եւ կեղծիքները: Գուցե դա լինի խիստ մոդիֆիկացված Դաշնակցությունը, գուցե ձեւավորվի նոր շարժում, բայց , կարծես թե, այդ ճանապարհն է երեւում:

Անձամբ ինձ այդ ճանապարհը դուր չի գալիս՝ ես շատ ուրախ կլինեմ, եթե մանր եւ միջին սեփականատերերը՝ մարդիկ, որոնք հարուստ չեն, բայց կարողանում են «գլուխները պահել», կարողանան ինքնակազմակերպվել եւ ձեւավորել իշխանություն, որը կարտահայտի իր շահերը: Այդ խավն է ազատական գաղափարախոսության հիմքը, ոչ թե մերօրյա ֆեոդալները՝ աղքատիկ ներաշխարհով եւ նույնքան աղքատիկ բառապաշարով: Օլիգարխներին խաղի կանոններ պետք չեն, նրանց պետք են արտոնություններ, անվերահսկելիություն եւ «անթափանցություն»:

Բայց իրապես ազատական կարգեր հաստատելու համար պետք են (մի զարմացեք) շատ խիստ, նույնիսկ կասեի՝ դաժան բարոյական, գուցե կրոնական սահմանափակումներ: «Թասիբով», «ջիգյարով» եւ «մաղարիչով» կապիտալիզմ չես կառուցի, այն հնարավոր է կառուցել արժանապատվությամբ, ինքնազսպմամբ եւ բծախնդիր պարկեշտությամբ: Քանի դեռ մեր հասարակությունն այս արժեքները չի դավանում, միջին խավ չի ձեւավորվում: Ոչ էլ իսկական շուկայական հարաբերություններ:

Այնուամենայնիվ, պետությունն ու հասարակությունը արդիականացման կարիք ունեն: Ստալինի, Հիտլերի կամ Պինոչետի տարբերակը Հայաստանում չի անցնի՝ ռեսուսրներ չկան: Ուրեմն պետք կլինեն ինչ-որ գաղափարներ, եթե ուզում ենք՝ մոլորություններ, որոնց շուրջ հասարակությունը կհամախմբվի: Դրանք, ենթադրում եմ, կլինեն ազգայնական գաղափարները: Մի քանի օլիգարխ, մի քանի տոկոս միջին խավ եւ ավելի քան 90 տոկոս լյումպեններ ունեցող հասրակությանը անհնաժեշտ են պատրանքներ, որոնց հետեւից այդ ճնշող մեծամասնությունը կգնա: Առայժմ այդ «արժանահավատ պատրանքները» չկան: Հակառակ դեպքում մեծամասնությունը չէր գնա 10 հազարանոցների հետեւից: Վաղը դրանք կերեւան: Նկատի ունեմ մոտակա 10-20 տարում: Այդ պատրանքները կարող են հանել պետությունը ճահճացած վիճակից: Իհարկե, դրանք նաեւ շատ վտանգավոր են: Բայց ուրիշ ճանապարհ առայժմ չեմ տեսնում»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Վերջերս շատ է խոսվում Արեւմուտքի եւ Ռուսաստանի միջեւ վերսկսված «սառը պատերազմի» մասին: Չեմ կարծում, որ դա ճշգրիտ բնորոշում է: Եթե խոսքն այն «սառը պատերազմի» մասին է, որի մեկնարկը տրվեց 1946 թվականին Չերչիլի Ֆուլթոնյան ճառով, ապա նմանությունները քիչ են:

Գլխավոր տարբերությունն այն է, որ Խորհրդային Միության եւ Արեւմուտքի միջեւ «սառը պատերազմը», իսկ այնուհետեւ՝ սպառազինությունների մրցավազքը տեղի էր ունենում տնտեսական եւ ռազմական ներուժի առումով համադրելի միավորների միջեւ, գումարած դրան՝ Խորհրդային Միությունն ուներ բազմաթիվ դաշնակիցներ (արբանյակներ) Եվրոպայում, որտեղ պահում էր իր զորքը, ինչպես նաեւ Ասիայի, Աֆրիկայի եւ Լատինական Ամերիկայի երկրներում:

Այսօր Ռուսաստանը նույնիսկ Բելառուսի եւ Ղազախստանի վերաբերյալ չի կարող 100 տոկոսով վստահ լինել: Իսկ եթե խոսենք տնտեսական ներուժի մասին, ապա հանած գազը եւ նավթը՝ Ռուսաստանն իր տնտեսության «հզորությամբ» հավասար է Թուրքիային: Այո, Ռուսաստանը միջուկային տերություն է, բայց ինձ թվում է՝ 21-րդ դարում միջուկային մահակը թափահարելն այնքան էլ արդյունավետ մարտավարություն չէ՝ դա ավելի շուտ Հյուսիսային Կորեայի նման «ոչ ադեկվատ» պետությունների ոճն է:

«Սառը պատերազմ», հետեւաբար, չկա: Կա աղքատ, տեխնոլոգիապես թերզարգացած երկրի դիմակայելու փորձերը աշխարհի հզորներին: Այդ փորձերն առանձնապես հաջող չեն՝ Ռուսաստանը չկարողացավ մարսել Ղրիմը, Դոնեցկը եւ Լուգանսկը: (Մինչդեռ Միացյալ Նահանգները մարսեց, մասնավորապես, Իրաքի եւ Լիբիայի ավերումը): Պուտինը փորձեց հակախաղ գտնել Սիրիայում՝ հաշվի առնելով, որ Բաշար Ասադին այս պահին ձեռնտու է լինել Ռուսաստանի դաշնակիցը:

Մտնելով այդ խաղի մեջ` Ռուսաստանը հույս ուներ Միջին Արեւելքում դառնալ գործոն, որի հետ հաշվի կնստեն: Որոշ ժամանակ դա, կարծես, հաջողվում էր՝ Օբամայի վարչակազմը թեեւ դժգոհ էր, բայց կտրուկ քայլեր չէր ձեռնարկում: Եկավ Թրամփը, որը սկզբում թվում էր, թե Պուտինի գրեթե եղբայրն է, բայց իրականում ավելի կարծր դիրքորոշում ունի Սիրիայի հարցում: Տրամաբանական է ենթադրել, որ Ռուսաստանն ի վերջո ստիպված կլինի Ասադին «հանձնել» եւ Սիրիայից գնալ (գուցե կիրառելով «դեմքը փրկելու ինչ-ինչ հնարքներ):

Որեւէ լավ բան Սիրիայի եւ մասնավորապես սիրիահայության համար դա, կարծում եմ, չի խոստանում: Եթե Սիրիայում տերուտիրականը դառնա, այսպես կոչված, «զինված ընդդիմությունը», որն ակնհայտորեն թուրքամետ ուղղվածություն ունի, ապա քրիստոնյաների, քրդերի, եզդիների եւ շիաների վիճակին չես նախանձի: Միացյալ Նահանգներն այդպիսով կիրականացնի Սիրիան վերջնականապես ավերելու իր ծրագիրը»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։