«Փաստորեն, մեր մթնոլորտն այնքան ճգնաժամային չէ, որքան՝ տնտեսական իրավիճակը: Մենք հոգեբանորեն ավելի կայուն ժողովուրդ ենք, մենք տեսել ենք 93- 95 թթ. մութ օրերը, բարեգործական բրնձից եփած փլավը՝ առանց յուղի և աղի, այնպես որ՝ մեզ նման ճգնաժամով չես վախեցնի»,- այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց սոցիոլոգ Ահարոն Ադիբեկյանը`անդրադառնալով  երկրում սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի հետ կապված սոցհարցման արդյունքներին:

Ըստ Ադիբեկյանի՝ Երևանում և բոլոր մարզերում անցկացված սոցհարցման միջոցով պարզվել է, որ աղքատների թիվը կրկնապատկվել է, բայց աղքատների կեսն իրեն աղքատ չի համարում, ինչը հոգեբանական ինքնապաշտպանություն է: «Այդ պատճառով ըմբոստ սոցիալական խմբեր չեն ձևավորվում, և այդ ալիքի վրա քաղաքական ալիքի ձևավորումը դառնում է անիմաստ»,- ասաց սոցիոլոգը` հավելելով, որ լավատեսները հոռետեսներին թվով գերազանցում են, սակայն, իր կարծիքով, պետք է հակառակը լիներ: Ուշագրավ է, որ, ըստ Ադիբեկյանի, լավատեսների մեջ մեծ մասը հույս տածող է, որոնց մեջ մեծ թիվ են կազմում կանայք, երիտասարդները, ուսանողները, ամուրիները, բարձրագույն կրթությամբ մարդիկ, պետական ծառայողներն ու ունևորները: Հոռետեսների խմբում են տղամարդիկ, միջնակարգ կրթություն ունեցողները, տարեցները, գործազուրկ և աղքատ մարդիկ:

Ադիբեկյանը չշրջանցեց նաև ներքաղաքական զարգացումները: Հայ ազգային կոնգրեսը, ըստ նրա, ծայրահեղ ընդդիմադիր դաշտից անցում է կատարում դեպի կենտրոնամետ դաշտ, քանի որ հասկանում է՝ սեփական նախընտրական պայքարը ժողովրդի սոցիալական ըմբոստության վրա կառուցելը մեծ արդյունքների չի հանգեցնի, և դրա պատճառն այն է, որ դժգոհության ալիքն այնքան էլ մեծ չէ: «Միակ վատ կողմն այն է, որ ՀԱԿ-ը, ծայրահեղ ընդդիմադիր դաշտից անցում կատարելով դեպի կենտրոնամետ դաշտ, բավական մեծ թվով ձայներ է կորցնում՝ մոտ 2/3-ը։ Հավանաբար, այս ամենից հետո նրան հավատարիմ կմնա ընտրողների 1/3-ը։ Բայց հեռացողները կկազմեն ընդամենը 4-5 տոկոս։ Այստեղ ավարը բավականին մեծ է, ՀԱԿ-ն իր օգտին կարող է հավաքել մինչև 15-20 տոկոս ձայն, այսինքն, մեր գնահատականներով՝ 20-25 տոկոս ընդդիմադիր և իշխանամետ ձայների մի զանգված կարող է դառնալ ՀԱԿ-ի նախընտրական պայքարի արդյունք»,- ասաց սոցիոլոգը՝ ավելացնելով, որ եթե որոշ ժամանակ առաջ պայքարը ընդդիմություն-իշխանություն բնույթի էր, ապա այժմ պայքար կա ինչպես «Ժառանգության», ՀՅԴ-ի և ՀԱԿ-ի, այնպես էլ՝ Հանրապետական և «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունների միջև:

Ամփոփելով՝ Ահարոն Ադիբեկյանը հույս հայտնեց, որ խորհրդարանական ընտրությունները Հայաստանում ավելի արդար և թափանցիկ են անցնելու:

«Ինքնասպանությունների պատճառների մասին խոսելիս առաջին հերթին պետք է նկատի ունենանք մարդկանց սոցիալական վիճակը, որովհետև  ինքնասպանության դիմելուն դրդում է սոցիալ-տնտեսական վիճակը, մանավանդ եթե բնակչության կեսը գործազուրկ է: Գրեթե ամեն շաբաթ բերվում են գործեր։ Ես ընթերցում եմ այդ բազմահատոր ինքնասպանության գործերը, և կարող եմ ասել, որ սովորաբար խոսում են կոնկրետ մեկ դրդապատճառի մասին, բայց այդպիսի դեպքեր շատ քիչ են պատահում, քանի որ այդ քայլին դիմում են մի շարք պատճառներ ունենալով»,- այսօր, «Ընտրություն»  մամուլի ակումբում, լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց ԵՊՀ պրոֆեսոր, դատական փորձագետ, հոգեբան, արձակագիր  Էլդա Գրինը:

Ըստ նրա, այսօր առավել գերիշխում են անզորությունից, ելք չգտնելուց, փակուղում գտնվելու զգացողությունից և օտարացումից ինքնասպանության դիմելու դեպքերը։ Ըստ որում` ամենաշատն ինքնասպանության են դիմում դեռահասները և պատանիները: Հոգեբանը նշեց, որ ինքնասպանություն գործելու դրդապատճառները շատ են,  հիմնականում` հոգեբանական պրոբլեմները:

Ըստ դատական հոգեբան-փորձագետի, ինքնասպանության դիմելու համար կա ընդունված 5 դրդապատճառ:

Ինքնասպանության դիմելու առաջին դրդապատճառը կոչվում է «կանչ».  մարդը կարող է ինքնասպանության դիմել, քանի որ ուզում է՝ ի վերջո, իր վրա ուշադրություն դարձնեն, հասկանան, որ կողքով անցել են ու իրեն չեն նկատել: Այս դրդապատճառը հատուկ է դեռահասներին, որոնց հաճախ թվում է, թե այդպես է, սակայն իրականում այդպես չի լինում: Հոգեբանի խոսքով՝ պատճառն այն է, որ դեռահասները մաքսիմալիստ են ամեն հարցում և շատ զգայուն:

Երկրորդ դրդապատճառը խուսափումն է. ինքնասպանության դիմելով՝ մարդը  փորձում է խուսափել սպասվող պատժից կամ վախենում է ապագայից, ապագայի հանդեպ վախից, իր ունեցած հիվանդության զարգացումից կամ այլ տառապանքներից:

Երրորդ դրդապատճառը կարող է լինել ինքնապատիժը, այսինքն` մարդն ինչ-որ արարք է գործել և այդկերպ փորձում է պատժել ինքն իրեն:

Չորրորդ դրդապատճառը մերժումն է. կյանքը մերժում է նրան իր ամբողջ գեղեցկությամբ, այսինքն՝ ընթանում է հակառակ իր բնազդի, քանի որ մենք ունենք ապրելու բնազդ:

Իսկ հինգերորդն ինքնամեղադրումն է, որն ինքնապատժի զուգորդումով սոցիալ-հոգեբանական դեզադապտացիայի արդյունք է. մարդն իրեն հարմարավետ չի զգում այս կյանքում և ուզում է հեռանալ այս աշխարհից:

Էլդա Գրինի խոսքով, այժմ ամենաշատը տարածված է ինքնասպանության դիմելու այն դրդապատճառը, երբ մարդն օտարացված է, անզոր է և ապագա չի տեսնում: «Ինքնասպանություն չգործելու համար կարևոր է, որ մարդիկ լավ պատկերացնեն ապագան: Ինքնասպանությունների տարածման հիմնական գործոնները սոցիալ-հոգեբանական արտահարմարումը և տնտեսական ծանր վիճակն են: Քաղաքակիրթ երկրներում հաշվում են՝ ինչքան մասնագետ է պետք, պատրաստում են մոտավորապես այդքան։ Իսկ մեզ մոտ, վերցնենք հոգեբաններին, հոգեբան պատրաստում են Հայաստանի գրեթե բոլոր բուհերը, արդյունքում՝ հոգեբան շրջանավարտները պատրաստ են կատարել ցանկացած աշխատանք, բայց հաճախ դա էլ չեն գտնում»,- ասաց նա:

Փաստորեն, բալանսը խախտված է մասնագետների և նրանց պահանջարկի միջև, պետք է պատրաստվեն այնքան թվով մասնագետներ, որքան պահանջվում է:

Թվելով հոգեբանության մեջ ինքնասպանության  ընդունված սահմանումները՝ Էլդա Գրինը նշեց, որ եթե նախկինում համարվում էր, որ ինքնասպան լինում են մարդիկ, որոնք հոգեպես առողջ չեն, ապա այսօր հոգեբանները պնդում են, որ ինքնասպանությունը վկայում է հասարակության մեջ հավասարակշռության խախտման մասին։

Ըստ դատական փորձագետի՝ ինքնասպանության դեպքերն ավելացել են նաև բանակում: Սակայն, այս թեմայով խոստացավ խոսել ավելի ուշ:

Շուշան Գալստյան

ՀՀ կառավարությունը 2011թ. հունվարի 13-ի նիստում որոշում կայացրեց առանց վերջնաժամկետի դադարեցնել մանր և միջին բիզնեսի ոլորտում ստուգումները: Ստուգումներ կարելի էր անցկացնել միայն 70 մլն դրամի շրջանառություն ունեցող օբյեկտներում:

Սննդի անվտանգության ծառայության աշխատակիցների երեկվա արշավի արդյունքում վերջնականապես փակվեցին Գումի շուկայի մսի պասաժները: Ըստ օրենքի՝ այս կրպակների ստուգումը թույլատրվում է տարին մեկ: Անգամ վարչապետական կարգադրությունը զանց առնելու դեպքում՝ այս տեսչական ստուգումն ապօրինի էր, քանի որ վերջին ստուգումն այստեղ իրականացվել է անցյալ տարվա նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին: Այն ժամանակ Սննդամթերքի անվտանգության տեսչության աշխատակիցները դարձյալ փակել տվեցին բազմաթիվ կրպակներ, դարձյալ տուգանեցին բազմաթիվ տնտեսվարողների: Այն ժամանակ դրվեց հստակ պահանջ. մսի կրպակը փակվեց, բայց թույլատրվեց բացել, եթե կատարվեն պահանջները: Դրանից հետո կրպակատերերը մի մարդու նման տեղադրեցին անհրաժեշտ սառնարանները, վճարեցին տուգանքները, մի խոսքով՝ կարգի բերեցին իրենց տնտեսությունը: Մեր տեղեկություններով, անգամ կրպակատերեր կան, որ մինչ օրս վճարում են այդ 100 հազար դրամ տուգանքը: Եվ հանկարծ՝ երեկ դարձյալ հայտնվում են ինչ-որ տեսուչներ և փակում նույն կրպակները: Այս անգամ՝ առանց բացատրության և առանց նույնիսկ ներկայանալու:

Երեկ, Գումի շուկայի տարածքում կրքերն անասելի թեժացել էին: Կրպակների մոտ մեծ թվով մարդիկ էին հավաքված: Այստեղ էին նաև Սննդի անվտանգության ծառայության աշխատակիցները, սակայն տեսուչը չցանկացավ ո´չ ներկայանալ, ո´չ նույնիսկ ասել, թե ինչ է արձանագրել: Ակնհայտ էր, որ խստորեն հրահանգված էր չխոսել լրագրողների հետ:

— Մեր մամուլի բաժնի պետի հետ ճշտեք,- արագ-արագ վրա բերեց նա:

— Մամուլի բաժնի պետը ի՞նչ գիտի, թե Դուք կամ ես էս պահին ինչ տեսանք. ես դա՛ եմ Ձեզ հարցնում:

— Չեմ կարող:

Անհասկանալի մնաց տեսուչի` գաղտնի գործակալին բնորոշ վարքագիծը, ի՞նչն էր նման վախի պատճառը, ինչու՞ են այս նորաստեղծ ծառայության աշխատակիցներն այս աստիճան խուսափում իրենց բացահայտածը ներկայացնելուց: Այն, որ կրպակաշարի մերձակայքում գարշահոտ էր տիրում, նկատեցինք նաև մենք: Կրպակատերերը դա բացատրեցին այսպես. «Շուկայի մայթը լվանում են, կեղտաջրերը գալիս՝ մեր կողմն են հավաքվում, ի՞նչ անենք»: Դա, իհարկե, այնքան էլ այդպես չէ, կարելի է ասել՝ հակառակն է. երբ իրե՛նք են լվանում իրենց տարածքը, կեղտաջրերը հոսում են փողոց:Սակայն խնդիրը դա չէ, կարելի է լուծում գտնել:

Առնվազն հարյուր կրպակի աշխատանք տեսուչները գնահատել են անբավարար և փակել: Ի՞նչ է լինելու այս մարդկանց ճակատագիրը: Նրանց անգամ չեն տեղեկացրել, թե ինչն է անբավարար և ինչ պետք է անել: «Բա սա երկիր ա՞, մեզ գցում են փողոց՝ ոչինչ չասելով»,- ասում էին մարդիկ` մինչ տեսուչը խիստ ու լուրջ դեմք ընդունած ինչ-որ գրառումներ էր անում:

«Իրենք իրավունք չունեն առանց փաստաթղթի մտնելու կրպակ, բայց ոչ էլ փաստաթուղթ են ցույց տալիս: Գալիս՝ միսը վերցնում են, դնում տոպրակի մեջ, վրան գրում անուն-ազգանունը ու տանում: Բա կարող ա՝ տանում-փոխում են, ես ի՞նչ իմանամ: Առանց կնքելու, առանց մեր ներկայության բացում-ստուգում են, ես ինչի՞ պիտի իրանց ասածին վստահեմ»,- ասում էր մսավաճառներից մեկը:

Սննդի անվտանգության նորաստեղծ ծառայության պետը, ասում են, ոչ թե հասարակ տեսուչ է, այլ սուպերտեսուչ: Հանրապետության ամենայուղոտ պաշտոններից մեկը բաժին է հասել ժելեած սանրվածքով, եվրոպոիդ «կաստայի» պատկանող մի առանձնյակի, որը, մտնելով իրեն վստահված «օբյեկտ», հենց առաջին օրից աշխատակիցների հետ սկսեց խոսել ակնհայտ արհամարհանքով, կիսապառկած, լոթիավարի և միանգամից բացահայտեց, որ գաղափար անգամ չունի, թե ուր է եկել:

Մենք հարցում ուղղեցինք կառավարությանը` փորձելով պարզել՝ տեսչական ստուգումներն արգելելու վերաբերյալ վարչապետի հրահանգի գործողության ժամկետը լրացել է, թե՝ ոչ, կամ՝ ստուգումները վերսկսելու նոր հրաման կա՞: Կառավարությունից պաշտոնական պատասխան չստացանք, ըստ այդմ՝ ստիպված ենք ենթադրություններ անել:

Վարկած առաջին. Գրիգոր Գրիգորյան անուն-ազգանունը կրող Հայաստանի թիվ մեկ տեսուչ-պաշտոնյան միանգամից հասկացել է, որ կարելի է կլորիկ գումար աշխատել և, առանց սպասելու լրացուցիչ հրամանի, գործել է: Ասում են՝ տեսչական ստուգումներ են անցկացվում գրեթե բոլոր մանր ու մեծ սննդի օբյեկտներում: Իսկ Գումի շուկայի մսի պասաժները միշտ էլ խոցելի են եղել, և ցանկացած տեսչական ստուգում այստեղ կարող է ինչ-ինչ խախտումներ հայտնաբերել:

Վարկած երկրորդ. Գրիգորյանը կարողանում է հասնել իր պես եվրակատեգորիայի պաշտոնյա Տիգրան Սարգսյանի դաբրոյին և ձեռնամուխ է լինում յուղոտ օպերացիային: Ըստ այս վարկածի, Գրիգորյանը գործում է օրինականության սահմաններում, այլ հարց է, թե ինչ մեթոդներ է կիրառվելու առանց այդ էլ խայտառակ վիճակում գտնվող մանր ու միջին բիզնեսը նոր հարվածի տակ դնելու գործընթացում: Իսկ  վարչապետին համոզել` սեփական հրահանգը դադարեցնել և մեկ այլ հրահանգ տալ ու կառավարությանը դնել իր խոսքից հետ կանգնողի դերում, ինչպես ասում են՝ տեխնիկայի հարց է: Այն բանից հետո, երբ թիվ 1 տեսուչը, առանց աչքը թարթելու, աշխատանքից ազատում է իր գլխավորած ծառայության կազմի մեջ մտած տեսչությունների շուրջ 70 աշխատողների, պարզ է դառնում, որ ինչքան էլ նրան «պրախոդ» տված լինի վարչապետը, այդքանը միայն նորելուկ պաշտոնյայի հագով չի:

Եվ վերջապես, վարկած երրորդ, ինչը նույնպես բացառել չի կարելի, և որը ավելի խորքային արմատներ ունի: Մի անգամ, «Տաշիր» առևտրի կենտրոնի բարձունքից շրջակայքը ուսումնասիրելու ժամանակ, ասում են, նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի աչքը «կպել է» այս տարածքին. էլիտար շինարարության ղադրը իմացող նախկին նախագահը միանգամից ֆիքսել է, որ տարածքը բավական հարմար է նման շինարարության համար: Չի բացառվում, որ Գրիգորյանի պլոճիկի նման պնդությունը պայմանավորված է հենց քոչարյանական գործոնով, և որ նա դաբրոն ստացել է ոչ թե տիգրանսարգսյանական, այլ շատ ավելի բարձր մակարդակով:

Իսկ այս վարկածներից այն կողմ դառն իրականությունն է. հերթական անգամ աշխատանք ունեցող հարյուրավոր մարդիկ պարզապես փողոց են նետվում, հարյուրավոր ընտանիքներ զրկվում են ապրուստի իրենց աղբյուրից և, որ ամենավատն է, այդ ամենն արվում է առանց բացատրության և առանց վաղվա օրվա երաշխիքի:

Այսօր մեր աչքի առջև մշակութային արժեքները զոհ են գնում քաղաքաշինության կամ քաղաքաքանդության մոլուցքով տարապող գործարարների կամայականություններին: Քաղաքային իշխանությունները, ՀՀ մշակույթի նախարարությունը և իշխանություններն առհասարակ այսօր հանգիստ աչք են փակում այնպիսի վանդալիստական արարքների վրա, ինչպիսիք են հայ ազգի մշակութային բացառիկ արժեքների վերացումը՝ հանուն «գերակա շահ» հռչակված տարածքի «մաքրման»:

Այո, խոսքը կրկին Նալբանդյան, Ա. Պետրոսյան, Սայաթ-Նովա և Թումանյան փողոցներով պարփակված ներբակային տարածքի մասին է, որտեղ գտնվում է նաև ՀՍՍՀ ժողովրդական նկարիչ, ՍՍՀՄ գեղարվեստի ակադեմիայի իսկական անդամ, հայ դասական շրջանի քանդակագործության թերևս վերջին ներկայացուցիչ Ղուկան Չուբարյանի սեփականությունը:

Կենդանության օրոք նա զբաղվում էր իր գործով՝ համեստ, ինքնամփոփ մի անձնավորություն, ում իրավունքները իր իսկ սեփականության նկատմամբ քաղաքային իշխանությունները համառորեն չճանաչեցին՝ չնայած առկա  են հիմնավոր և անհրաժեշտ բոլոր փաստաթղթերը: 2009 թ. մարտին Չուբարյանի մահվանից հետո փաստաթղթային հիմունքներով նրան պատկանող հողատարածքը, որը գտնվում է իր իսկ սեփական տան դիմաց, հայտնվեց կալվածատիրական ու զավթողական երազներով տարված տարբեր գործարարների ուշադրության կենտրոնում:

Տարածքի մի մասն անհայտ հիմունքներով իբր վարձակալությամբ հանձնվեց «Զովք» խանութին, իսկ 2010–ին հարակից մանկապարտեզը բացառիկ գերակա հանրային շահի պատրվակով ձեռք բերած Ավագ Շինն արդեն սպառնում է ավիրել այն ամենը, ինչ կանգնած է հերթական «էլիտարի» ճանապարհին: Ու թեև Չուբարյանի հողատարածքը, որտեղ, ի դեպ անմխիթար վիճակում դեռևս պահպանվում են նրա հեղինակած բազմաթիվ քանդակներ, ամենևին էլ կապ չունի ՆԳՆ նախկին մանկապարտեզի տարածքի հետ և չի սպառնում «էլիտարի» անցանկալի շինարարությանը, այնուամենայնիվ, քանդողները որոշել են քանդելիս քանդել ամեն ինչ…և «ինչու ոչ», ինչպես սիրում են ասել նրանց «տերերը» շինել ու շենացնել տարածքը, ինչի համար ցավոք ստիպված կլինեն ոչնչացնել, մի ողջ պատմական, մշակութային ժառանգություն:

Տարածքում աճող ծառերը պիտի հատվեն ու կանաչ խոտի վրայով պիտի ճռճռալով անցնի քանդող տեխնիկան: Համենայն դեպս սա այն է, ինչ բխում է Ավագ Շինի հետ համագործակցող անհայտ անձանց այսօրվա բանավոր սպառնալիքներից: Բնակիչները թեթև խուճապի մեջ նույնիսկ չմտածեցին ոստիկանությանը հանցագործության մասին ծանուցում տալու մասին, սակայն սա դեռ վերջը չէ: Անհայտ, սև հագուստով անձինք սպառնացին վաղը առավոտյան քանդող տեխնիկայով մտնել Չուբարյանների բակ ու հողին հավասարեցնել ամեն ինչ՝ առանց ներկայանալու և առանց բնակիչների հետ նախապես պայմանագրեր կնքելու, ինչն, ըստ օրենքի, պարտադիր պայման է հանդիսանում:

Միաժամանակ, վաղը առավոտյան՝ ժամը 9-ին, նույն այգում բնապահպանական ՀԿ-ների, քաղաքացիական կառուցների և իրավապաշտպան կազմակերպությունների անդամները ակտիվ բնակիչների հետ որոշել են քանդակների ցուցահանդես բացել: Սրանով քանդարարները ու ֆեոդալական-կալվածատիրական մղումներով տառապող թերուսները, ինչպես նաև նրանց հրաման տվող համապատասխան չինովնիկները հնարավորություն կունենան քանդարարական գործողություններից առաջ վայելելու արվեստի բացառիկ նմուշներով լեցուն ցուցահանդեսը և կրթվելու՝ ի բարօրություն հայ առաջադեմ հանրության:

Զավթողական-ահաբեկչական շինարարության և մշակութային արժեքների բախումն արդեն իսկ անխուսափելի է, իսկ բոլորիս մասնակցությունը՝ առնվազն ցանկալի…
Մեր Քաղաքը հասարակական նախաձեռնություն

Ըստ սոցիոլոգ Ահարոն Ադիբեկյանի, վիճակագրական տվյալներից դատելով՝ Հայաստանում փեսացուները «պառավել են» 5 տարով, իսկ հարսնացուները՝  3-4։ Այս իրավիճակը նա համարում է հասարակության ծերացում: Դատելով այս իրողությունից՝ Եվրոպան, Միացյալ Նահանգները վաղուց թևակոխել են ծերացման փուլ, իսկ «ամենաթարմը» մահմեդական երկրներն են: «Եթե 20 տարի առաջ փեսացուների միջին տարիքը 22-ն, էր ապա այժմ՝ 27-ն է։ Հարսնացուների մոտ այդ տարիքը տատանվում է 24-25-ի միջև։ Մարդիկ այժմ ուշ են ամուսնանում, հետևաբար՝ քիչ երեխաներ են ունենում»,- ասաց Ադիբեկյանը:

Այսօր սոցիոլոգը բանավիճում էր արդարադատության նախարարի տեղակալ Արամ Օրբելյանի հետ և, հակադարձելով նրան, պնդում էր, որ ամուսնությունների գրանցման ժամկետը մեկ ամսից մեկ շաբաթ դարձնելու օրինագիծն ուղղակի աբսուրդ է, և խորհրդարանի նման որոշումը հնարավորություն է տալիս Հայաստանից հարսնացուներ և փեսացուներ «առևանգել»: «Եթե առաջ մեր հայրենակիցները գալիս էին Հայաստան ամուսնանալու, ծանոթանում էին և ստիպված էին լինում մեկ ամիս անց կրկին գալ և ձևակերպել ամուսնությունը։ Այժմ մի շաբաթվա ընթացքում հարցերը լուծվում են։ Սրանով մենք հեշտացնում ենք հարսնացուների և փեսացուների «արտահանումը» Հայաստանից։ Անհատների՝ մանավանդ աղջիկների համար դա լավ է, իսկ երկրի համար՝ արտագաղթի ևս մեկ խողովակ»:

Մինչդեռ Օրբելյանը համոզված էր, որ օրենքի փոփոխությունը դրական ազդեցություն կունենա։ «Մարդիկ ավելի հեշտ կգրանցեն իրենց ամուսնությունը։ Որևէ հավելյալ խոչընդոտ դնել այն պատճառով, որպեսզի ամուսնությունը գրանցելուց առաջ երկար ժամանակ անցնի՝ չենք տեսնում: Դրա համար էլ ամուսնությունների գրանցման կարգը պետք է պարզեցնել։ Ենթադրում ենք, որ գործընթացի հեշտանալուն զուգահեռ՝ ամուսնությունների թիվն այսուհետ կավելանա։ Բացի այդ, կնվազեցվեն ոլորտում առկա կոռուպցիոն ռիսկերը»: Ըստ նրա, ամուսնությունը ՔԱԳՎ-ներում ժամկետից շուտ գրանցելու համար մարդիկ այսուհետ հավելյալ «լավություններ» չեն անի: Պարոն Օրբելյանը իրավացի է, սակայն դժվար թե չիմանա, որ ամենաչաղլիկ «լավությունը» արվում էր հենց իր հարազատ նախարարությունում, երբ հարկ էր լինում գրանցել ամուսնությունը օտարերկրյա քաղաքացու հետ:

«Քաղաքացիական կացության ակտերի մասին» օրենքում փոփոխություններ անելու մասին օրինագիծը, որով նախատեսվում է կրճատել ամուսնության գրանցման ժամկետը՝ մեկ ամսից հասցնելով յոթ օրվա, Հայաստանի խորհրդարանն առաջին ընթերցմամբ ընդունել է արդեն: Եվ եթե ընդունվի նաև երկրորդ ընթերցմամբ, ավելի արագ կսկսեն ամուսնությունները գրանցել երեխայի ծննդյան, հղիության վերջին շրջանի, բանակային ծառայության անցնելու և ծանր հիվանդության դեպքերում:

Երևանի քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանի «Մաքրենք քաղաքն աղքատներից» օպերացիայի հետևանքով մանր առևտրականները մետամորֆոզ ապրեցին և հարմարվեցին նոր, էքստրեմալ պայմաններին։ Նրանց մի մասը փոխակերպվեց մուտքային առևտրականների։ Նժդեհի փողոցում, համանուն հրապարակին հարող «ստալինկաների» մուտքերում այժմ կարելի է տեսնել լոլիկի, թարմ կանաչու և մրգի խնամքով դարսած կույտեր, իսկ շենքի բնակիչները հնարավորություն ունեն այս ամենը գնելու անմիջապես սեփական դռան շեմից՝ առանց փողոց դուրս գալու կամ շուկա հասնելու։

Առևտրականների մյուս մասը՝ առավել անապահովները, անցան շրջիկ ռեժիմի։ Նրանք ավելի փոքր տոպրակներ և պայուսակներ են վերցրել, որ հեշտ տեղաշարժվեն և հենց ոստիկան տեսնեն՝փախչեն կամ ձևացնեն, թե տրանսպորտի են սպասում։ Արդեն իսկ ակնհայտ է, որ սա Կարեն Կարապետյանի ամենամեծ պարտությունն է, որովհետև հնամաշ շոր-կոշիկով այս մարդիկ իրենց նույնքան հնամաշ տոպրակներով կրկին ներկա են մեր մայթերին՝կանգնած, թե շարժվող։ Այս կանանցից ու տղամարդկանցից ոմանք կարողացել են լեզու գտնել «էժան գներ» առևտրի սրահների տերերի հետ, և դրանք, ինչպես, օրինակ, այս  լուսանկարում պատկերվածը, նման չեն մայրաքաղաք Երևանի առևտրային կետերին, այլ վերածվել են «գյուղական» խանութի, որտեղ «կալգոտկին» ու սխտորը կողք կողքի են վաճառվումև ,ի դեպ, համարյա նույն գնով։ Բայց առևտրականներից առավել «շուստրիները» հաջողացրել են ոչ թե խանութների տերերի, այլ թաղային ոստիկանների, հեղինակությունների և այլ «ռեկետչիկների» տանիքի տակ մտնել։ Օրինակ՝ Էրեբունու ոստիկանության, որը հնագույն ժամանակներից կայարանի հրապարակում առևտուր անողներից «նալոգ» է հավաքում։

Առաջին օրերին, երբ Կարեն Կարապետյանն սկսեց իր անկոտրում պայքարը, բոլորին թվաց, թե Սասունցի Դավթի արձանի մերձակայքը գրեթե տեսքի եկավ, բաայց չանցավ երկու ամիս, և կայարանամերձ հրապարակը նույն գավառային «բազառի» տեսքըվերագտավ։ Առևտրականներն իրենց  սեղանիկները միացրեցին և դրանցից մի երկար սեղան ստացան։ Թե ինչու են առանձին-առանձին դրված սեղանիկները փողոցային առևտուր համարվում, իսկ ընդհանուր ծածկով և իրար կպցրածները՝ ոչ, կռահել դժվար է։ Փաստ է, որ դրանք այժմ ավելի մեծ տարածք են զբաղեցնում՝ վայելելով և՛քաղաքապետարանի,և՛ Էրեբունու ոստիկանության բարեհաճությունը։

Սյուզան Սիմոնյան

Այսօր Վերահսկիչ պալատի նախագահ Իշխան Զաքարյանը, Սոցիալական ապահովության պետական ծառայության 51 տարածքային բաժիններից, ԱԺ-ին ներկայացրեց 14 տարածքային բաժիններում  ընտրանքային ստուգմամբ արձանագրված  բազմաթիվ խախտումների հաշվետվությունը:

2010 թվականին կենսաթոշակների և նպաստների վճարման գործընթացի օրինականության և արդյունավետության գնահատման նպատակով՝

1. Մահացած կենսաթոշակառուներին վճարված գումարներ.
2008, 2009 թթ. և 2010 թ. ութ ամիսների կտրվածքով մահացած կենսաթոշակառուների թիվը եղել է 58,921:
Ընտրանքային կարգով ստուգվել է 843 գործ:  Հայտնաբերվել է տարբեր բնույթի 581 խախտում:

Մահացած կենսաթոշակառուներին վճարվել է դեպոնենտային գումար: 2005 թ. օգոստոսին մահացած կենսաթոշակառուն 2009 թ. հուլիսին «դիմել և ստացել է» 1,024,404 դրամի չափով դեպոնենտային գումար:

Մահվանից հետո կենսաթոշակառուի անվամբ պարբերաբար վճարվել է ամենամսյա թոշակ:
Կենսաթոշակառուն մահացել է 02.09.2005 թ., սակայն մինչև ստուգման պահը «վճարվում էր կենսաթոշակ»:

Մահվանից հետո «վճարված» գումարը կազմում է 1.1 մլն դրամ:

2. Դեպոնենտի ձևով կատարվող վճարումների մասով.
2008, 2009 թթ. և 2010 թ. ութ ամիսների կտրվածքով դեպոնենտ ստացող կենսաթոշակառուների թիվը կազմում է 14.287 հոգի:

Ընտրանքային կարգով ստուգվել է 1,656 գործ:
Հայտնաբերվել է տարբեր բնույթի 1,157 խախտում:

Կենսաթոշակառուին 2008 թ. հոկտեմբերին միանվագ վճարվել է 6 ամսվա կենսաթոշակ: Վճարումը կատարելուց 3 ամիս հետո՝ արդեն վճարված ժամանակաշրջանի համար կրկին կատարվել է վճարում:

Դեպոնենտի վճարում կատարելուց հետո տեղեկատվական բազաներում «2009 թ. օգոստոսին կենսաթոշակառուին վճարված 1 մլն 85 հազ. դրամի չափով դեպոնենտի գումարը տարածքային տեղեկատվական բազայում ներկայացվել է որպես «չվճարված»:

Դեպոնենտի վճարումից հետո տվյալ գործը կրկին մնում է ցուցակում և ներկայացվում որպես դեպոնենտ:
Համաձայն գործող կարգի` դեպոնենտի վճարումից հետո կենսաթոշակառուի գործը

Երեկ ներկա էի «Մեր քաղաքը» հանրային քաղաքացիական նախաձեռնության սոցիալական էջի նախաձեռնած «Ծառափրկիչ» հերթական ակցիային, նախկին մանկապարտեզի տարածքում: Տեսել էի, քանի հոգի էին ընդունել մասնակցության հրավերը, եւ քանի հոգի էին ներկա բուն ակցիային:  Գրիգոր Ղազարյանին` մոդերատորներից մեկին խնդրեցի պատմել  նախաձեռնության մասին, նաև՝ զրուցեցինք մեզ երկուսիս հուզող նույն հարցի ՝ ֆեյսբուքյան նախաձեռնությունների իրական դաշտ տեղափոխվելու  բարդության մասին.

— Սովոր եմ տեսնել քեզ «Մեր քաղաքը» էջի լոգոյով, Գրիգոր, կյանքում ինչո՞վ ես զբաղվում: Ի՞նչ նպատակ է հետապնդում նախաձեռնությունը:

— Նախաձեռնությունը հանրային է, և նույնացնել նախաձեռնողներից որևէ մեկի հետ սխալ կլիներ: Բոլորս էլ համամասնակից ենք: Ես լեզվաբան եմ, թարգմանիչ,  զբաղվում եմ միջմշակութային հաղորդակցության խնդիրներով, նշանագիտությամբ, նաև՝ դասավանդում եմ: Թեև «Մեր քաղաքի» ստեղծման հիմնական նպատակը հայ հասարակության և հատկապես երևանցիների համար քննարկման պլատֆորմի ձևավորումն էր, վիրտուալ այս խմբում ներգրավված անձինք դիմում են նաև իրական քայլերի: Քայլերը միտված են կոնկրետ հարցերի շուրջ հասարակական կարծիքի վերհանմանն ու լուսաբանմանը:

«Մեր քաղաքի» մոդերատորները էջում տեղադրում են Երևանի քաղաքաշինական, բնապահպանական, սոցիալական բնույթի սուր հարցեր շոշափող լրատվական, վերլուծական և անհատական /ֆեյսբուքային/ նյութեր: Խմբի ֆեյսբուքային էջում դրա գործունեության և նպատակների բնորոշումը Ֆեյսբուք սոցիալական ցանցից օգտվողներին թույլ է տալիս պատկերացնել «Մեր քաղաքի» հիմնական առաքելությունը, այն է՝ նպաստել քաղաքացիական հասարակության ձևավորմանը:

— «Մեր քաղաքը» էջի մոդերատոր ես դարձել ֆեյսբուքում, որ պահպանես մեր քաղաքը, որքանո՞վ են արձագանքում համաքաղաքացիները, չի՞ մնում արդյոք դա ֆեյսբուքյան տարածքի վրա, մի բան ստացվո՞ւմ է:

— Կարծում եմ՝ ամեն ինչ կախված է մոտիվացիայից և իրադարձության կարևորությունը ճիշտ ներկայացնելուց: Արձագանքներ շատ են լինում, բայց հարցի ձևակերպմամբ ճիշտ նկատեցիք, որ հաճախ վիրտուալից իրական կյանք տեղափոխվելու խնդիր է առաջանում:

— Քանի՞ քաղաքապահպան միջոցառման հրավեր եք սարքել, որքա՞ն մարդ է ընդունել հրավերը, և որքանն են դրանցից ներկայացել ակցիաներին:

— Մոտ կես տարվա պատմություն ունեցող այս կիբեր-նախաձեռնության ներցանցային քննարկումների արդյունքում մինչ այժմ կազմակերպվել են իրական հանդիպումներ, քննարկումներ «Մենք ենք այս քաղաքի տերը» նախաձեռնության անդամների հետ, ինչպես նաև «Ծառափրկիչ», «Առանց ծառերի՝ քաղաքը ապագա չունի» և «Ուրբաթօրյակ բնապահպանական» ակցիաները, ինչը չի նշանակում որ «Մեր քաղաքի» ընկերները քննարկում և գործողություններ են ձեռնարկում բացառապես բնապահպանական խնդիրների առնչությամբ: Հետագայում ակնկալում ենք խնդիրների սպեկտրի ընդլայնում. հնարավոր է նաև լիազորված մոդերատորների միջև բաշխվեն երևանցիներին հուզուղ խնդիրների հիմնական ոլորտները և ստեղծվեն համապատասխան ենթաբաժիններ:

Իսկ ֆեյսբուքահայերը… տարբեր են լինում արձագանքները,  ընթացքում պատահում են հրավերը ընդունողներ, ովքեր, իրենց մեկնաբանմամբ, «հոգեպես աջակցելու» միտումով են ընդունում հրավերը, սակայն քիչ չեն նաև իրական մասնակիցները: Որպես այս սոցիալական էջի մոդերատոր՝ ես ողջունում եմ բոլոր նրանց, ովքեր կարողանում են հաղթահարել պատնեշը վիրտուալի և իրականի միջև:

— Պետք է երևի ֆեյսբուքում առաջարկել ավելացնել «Հոգեպես աջակցում եմ» կոճակը…

— Այո, դա միանշանակ կհստակեցնի իրադարձության իրականանալիության ընդհանուր պատկերը:

— Ես էլ եմ հաճախ նախաձեռնություններ սկսում, ու բախվում եմ նույն խնդրի հետ՝ մարդիկ կարծես արձագանքում են, իսկ իրական գործողությունների շատ դժվար է լինում մղել նրանց, ինչի՞ց է դա, ի՞նչ եք կարծում:

— Կարծում եմ՝ դա պայմանավորված է նրանով, որ մենք՝ հայերս, չափազանց պրագմատիկ ենք. միշտ ցանկանում ենք տեսնել լույսը թունելի վերջում, բյաց նաև, որ թունելն էլ կարճ լինի: Հավանաբար, եթե հստակ նպատակ և խրախուսական միջոցներ սահմանվեն, շատերը կներկայանան:

— Բնապահպանական ակցիաները պետք է, որ բոլորին համամասնակից դարձնեն, ամեն գաղափարախոսության, համոզմունքների, քաղաքական ու կրոնական հայացքների տեր մարդու պիտի որ անհանգստացնի շրջակա միջավայրի վիճակը, մենք հո ինքնասպաններ չե՞նք, ինչո՞ւ են մարդիկ պասիվ, ինչո՞ւ են հապաղում, ինչն՞է պատճառը, որ մինչև գործը իրենց անձամբ չի հասնում տեղից չեն շարժվում:

— Ես միանգամայն համոզված եմ, որ այս բարդույթը ազգային մտածելակերպի մակարդակում է. մենք բնույթով ու գենետիկորեն՝ վերապրուկներ ենք. ֆիզիկական գոյությունը պահպանելու ճանապարհին հայերս այնպիսի մեխանիզմներ ենք մշակել, որ հիմա դրանց ձեռքը կրակն ենք ընկել /հուսով եմ՝ ոչ անվերադարձ/: Խոսքս նրա մասին է, որ մեր հասարակությունն առաջնորդվում է «առաջ քո ծառը ջրիր, հետո ուրիշինը» մտակաղապարով ու «իմը»-«ուրիշինը» սահմանագծերը թույլ չեն տալիս, որ ստեղծվի առողջ փոխկապակցված, գործուն հասարակություն:Եվ սա տարածվում է մարդկային գործունեության բոլոր ոլորտների վրա:

— Անշուշտ, ես կասեմ նույնիսկ ավելին, թեկուզ եթե վերցնենք ֆեյսբուքյան նախաձեռնությունները: Օրինակ՝ մենք քաղցկեղով հիվանդ կնոջ համար գումար ենք հավաքում, մի այլ տեղ, նույն օրը մեր միջոցառումից առաջ բնապահպանական միջոցառում են կազմակերպում, ես էդ էջում դնում եմ մեր հրավերը, ջնջում են, ասելով, որ դա իրենց ֆորմատի մեջ չի: Բայց ի՞նչը կարող է լինել առավել նույն թեմայի մեջ եթե ոչ էկոլոգիան ու քաղցկեղը:  Սա միայն մի օրինակ բերեցի, իրականում ֆեյսբուքյան նախաձեռնությունների «իմը»-«ուրիշինը» նույն կերպ է գործում, ինչպես իրականության մեջ:

— Ու նորից վերադառնում ենք ծայրահեղ պրագմատիզմի խնդրին, որը բացառում է ինքն իրեն. այսինքն՝ մարդիկ երկրորդական են դասում այն, ինչը առաջնային է կամ ուղղակիորեն կապված է առաջնայինի հետ:

— Իսկ քաղաքային իշխանությունները, նրանք ինչ-որ կերպ արձագանքո՞ւմ են ակցիաներին, գուցե ի գիտություն են ընդունում, կամ կոնկրետ քայլեր ձեռնարկում, կա՞ արձագանք:

— Ի վերջո՝ այս ամենը պետք է նպաստի քաղաքային իշխանությունների հետ պրոակտիվ համագործակցական դաշտի ձևավորմանը, որտեղ հնարավոր կլինի հանդես բերել կոնկրետ հարցերի շուրջ քաղաքացիների հանընդհանուր կարծիքը (լրատվական, վերլուծական, անհատական և այլ նյութերի հիման վրա): Հուսանք, որ նախաձեռնությունը կգնահատվի դրական լույսի ներքո և, որ հանրության ակտիվ մասնակցությունը մայրաքաղաքի տարաբնույթ խնդիրների լուծման գործում ընդհանուր առմամբ կբարձրացնի նաև քաղաքային իշխանությունների գործունեության արդյունավետության մակարդակը:

Այսօր Նալբանդյան 106 հասցեում, նախկին թիվ 1մանկապարտեզի դիմաց հավաքվել էին  «Ծառափրկիչ» ակցիայի մասնակիցները, որոնք ցանկանում էին  պաշտպանել նախկին մանկապարտեզի տարածքում մնացած ծառերը` դրանց  բները սպիտակ ներկելով:

Այս կերպ նրանք նպատակ ունեն ցույց տալ, որ մեր քաղաքային իշխանությունների և բնապահպանությամբ զբաղվող պետական մարմինների մեղքով` քաղաքի կենտրոնում մնացած սակավաթիվ ծառերը շուտով կհատվեն: Իսկ նրանց հեչ պետքն էլ չի:

Ակցիայի մասնակիցներին սկզբում չհաջողվեց մտնել մանկապարտեզի տարածք, քանի որ դարպասները փակ էին,  իսկ պահակը  ամեն ինչ արեց խոչընդոտելու ակցիայի մասնակիցների մուտքն: Բնակիչներից ոմանք  էլ զայրացան թե. «պարապ մարդիկ եք՞ գնացեք ձեր գործով զբաղվեք, եկել եք ստեղ անկապ շուխուռ եք անում»:

Քիչ անց ի վերջո թույլ են տվեցին ակցիայի  մասնակիցներին ներս մտնել, իսկ վերջիներս էլ ներկեցին ծառերի բները և հեռացան:

Հիշեցնենք,  որ  Նալբանդյան 106 հասցեում գտնվող թիվ 1 քանդված մանկապարտեզի տեղում  կառուցվելու են երկու բարձրահարկ շենքեր: Իսկ բակում արդեն ապամոնտաժվել է մի քանի ավտոտնակ:  Սակայն ոչ մեկին պարզ չի,  թե  շինարարական ինչ կազմակերպություն է աշխատում  և արդյո՞ք  այս ամբողջ գործընթացը օրինական է:

Այս խնդիրը ակտիվորեն քննարկվում է  «Facebook»սոցիալական ցանցում, որտեղ  ստեղծվել է հատուկ   էջ` «Մեր քաղաքը» խորագրով, որի նպատակը Երևանի բնակիչների համար քաղաքին վերաբերող տարաբնույթ հարցերի շուրջ քննարկման պլատֆորմի ձևավորումն է:

Իսկ  «Ուրբաթօրյակ» բնապահպանական  ակցիայի միջոցով կոչ է արվում  Երևանի քաղաքացիներին, ամեն գնով պաշտպանել նախկին մանկապարտեզի տարածքում մնացած տասնյակ ծառերը:

Երևանի ավագանու խորհուրդն այսօր պետք է հաստատեր քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանի որոշումներից մեկը, որով «Թիվ 4 բուժսանմաս» և «Թիվ 13 պոլիկլինիկա» ՓԲԸ-երը միացման ձևով վերակազմակերպվելու էին: «Թիվ 4 բուժսանմաս»-ը նախկին Կաուչուկի պոլիկլինիկան էր, որի տարածքը, պարզվեց, «Նաիրիտ» գործարանը վիճարկում է դատական կարգով: Որոշման հիմքում ասված է. ««Թիվ 4 բուժսանմաս» ՓԲԸ ձևավորվել է «Նաիրիտ» ԳԱ ՓԲԸ-ի և Շենգավիթ

համայնքի (նախկին Լենինյան շրջան) տարածքում գործող գործարանների

աշխատակիցների պրոֆքննություններ իրականացնելու համար։

ՀՀ անկախացումից հետո գործարանների մեծ մասը դադարեցրեց իր

գործունեությունը, բուժսանմասի հետագա աշխատանքները շարունակելու համար

Երևանի քաղաքապետի համապատասխան որոշմամբ ամբուլատոր—պոլիկլինիկական սպասարկման համար կցագրվել է թվով 4200 ազգաբնակչություն (2 թերապևտի տեղամաս)։ «Թիվ 4 բուժսանմաս» ՓԲԸ-ն ի սկզբանե իր գործունեությունն իրականացրել է «Նաիրիտ» ԳԱ ՓԲԸ-ի հաշվեկշռում ներառված Թամանցիների 58 հասցեում գտնվող շենքում։ Շենքն ընկերության հաշվեկշիռ ընդգրկելու համար կայացել է ՀՀ կառավարության 12.09.2001թ. հ.841, 06.05.2004թ. հ.667-Ն և Երևանի քաղաքապետի 25.03.2001թ. հ.261 որոշումները, որոնք տարբեր պատճառներով չեն իրականացվել։ «Նաիրիտ» ԳԱ ՓԲԸ-ի տնօրինության կողմից վերջնաժամկետ է ներկայացվել ընկերությանը՝ մինչև 01.01.2011թ. ազատել առանց իրավական հիմքի զբաղեցրած տարածքը, Երևանի քաղաքապետարանի կողմից պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել տարածքն ազատել մինչև 2011թ. հունիս ամիսը։

Հարկ ենք համարում նշել նաև, որ սպասարկվող ազգաբնակչության փոքր քանակը,

ըստ ՀՀ ԱՆ կողմից հաստատված չափորոշիչների, թույլ չի տալիս իրականացնել

նախատեսված բոլոր նեղ մասնագիտական և լաբորատոր—գործիքային

հետազոտությունների ամբողջ ծավալը։

Ազգաբնակչության սպասարկման տարածքային առումով մոտ է «Թիվ 13

պոլիկլինիկա» ՓԲԸ—ն, որն ունի անհրաժեշտ բոլոր պայմանները մեծահասակ և

մանկական ազգաբնակչությանը ՀՀ ԱՆ չափորոշիչներով սահմանված բժշկական

օգնություն ցուցաբերելու համար, հագեցած է բարձր որակավորում ունեցող բժիշկ—

մասնագետներով։

Ելնելով վերոգրյալից` ավագանու քննարկմանն ենք ներկայացնում «Թիվ 4

բուժսանմաս» փակ բաժնետիրական ընկերությունը վերակազմակերպելու հարցը»։

Թվում էր` ամեն ինչ հասկանալի է, բայց ավագանու անդամներից ոմանք սկսեցին հանդես գալ «Թիվ 4 բուժսանմաս»-ի պաշտպանությամբ:

«Եկե´ք վարձակալենք այդ տարածքը «Նաիրիտից»,- ասաց անդամներից մեկը:

Է~դ էր մնացել` սուպեր-մենեջեր Կարեն Կարապետյանը փող ծախսեր նման բաների վրա. քաղաքապետը միանգամից մերժեց սա:

«Եթե տարածքը մերն է եղել, եկեք հե´տ վերցնենք դա` «Նաիրիտը» մեզ ինչքա~ն  պարտք ունի»,- շարունակեց պաշտպանությունը ավագանու անդամներից մյուսը:

«Նաիրիտը բանկրոտ ա, մեզ պարտք ա, ՀայՌուսգազարդին պարտք ա, ով էդ շենքի չորս կողմը պտտվել ա, պարտք ա: Անհուսալի պարտքի դիմաց տարածք տալը բանկրոտստվա ա, մենք էդ ցուցակի մեջ 1000-րդն ենք, գալու ա ՀայՌուսգազարդը…»,- թեման էլի փակեց Կարապետյանը:

«Էս «Նաիրիտը» լրիվ փորձանք դառավ մեր գլխին, հա~»,- նկատեց մեկ ուրիշ ավագանու անդամ:

Իսկ թե ինչպե՞ս կարող էր Խորհրդային Միության մասշտաբով կաուչուկի հսկան վերածվել «փորձանքի», ամենալավը կիմանա երևի թե ՀՀ վարչապետը, նա էլ խիստ գաղտնապահ է…