Հայաստանի կառավարությունը սիրում է, մեղմ ասած, երբեմն ընկնել ծայրահեղությունների գիրկը: Երբ հարցը վերաբերում է աշխատավարձերին, նպաստներին, գործադիրը դառնում է նախանձելի խնայող, բայց երբ բանը հասնում է իր կողմից գերակայություն հռչակած ոլորտներին, այդ ժամանակ էլ կառավարության շռայլությունն է նախանձելի դառնում:

Այսօր վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը ներկա էր www.armhotels.am առաջին ազգային առցանց ամրագրման համակարգի շնորհանդեսին, որի ստեղծման համար գործադիրը «Ռումեա» գայթակղիչ ճամփորդությունների ակումբ ընկերությանը տրամադրել էր 25 մլն ՀՀ դրամին համարժեք վարկային միջոցներ:

«Այս հաջող ձեռնարկի գլխավոր նպատակը Հայաստանի Հանրապետությունում զբոսաշրջության զարգացումը խթանելն է, ինչը կառավարության գերակայություններից մեկն է: Կառավարության ջանքերը զբոսաշրջության զարգացման գործում տալիս են իրենց դրական պտուղները: Դրա մասին են վկայում ցուցանիշները. 2009թ. ճգնաժամային տարվա ընթացքում, երբ ունեցանք աննախադեպ տնտեսական անկում, զբոսաշրջության ոլորտում գրանցեցինք շուրջ 4 տոկոսանոց աճ, և դա այն պարագայում, երբ 2009թ. համաշխարհային զբոսաշրջության ցուցանիշները նվազեցին: 2010թ. աճն ավելի շոշափելի էր` շուրջ 17 տոկոս: Մենք լիահույս ենք, որ 2011թ. զբոսաշրջության աճը շարունակվելու է: www.armhotels.am առցանց ամրագրման համակարգը լավագույն ներդրումներից մեկն է զբոսաշրջության զարգացման բնագավառում: Այս ժամանակակից ծրագիրը բազմաթիվ պատուհաններ է բացում աշխարհի տարբեր երկրներում Հայաստանը ներկայացնելու համար և հնարավորություն ստեղծում օնլայն ռեժիմով օգտվել ծառայություններից»,— այսօր ասել է վարչապետը:

Կառավարության կողմից զբոսաշրջությունը գերակա ճյուղ հռչակելն իրենց մաշկի վրա առաջինն զգացին Հայաստանի քաղաքացիները. քանի որ զբոսաշրջությունը գերակա ճյուղ է, այս գործով զբաղվողներն ամեն ինչ անում են գերշահույթ ստանալու համար: Գերշահույթ ստանալու սկզբունքով աշխատող Հայաստանի զբոսաշրջային կենտրոններն ըստ այդմ զրկվեցին ներգնա տուրիզմից (Հայաստանի քաղաքացիները նախընտրում են շատ ավելի մատչելի գումարներով իրենց հանգիստը վայելել արտերկրում, քան մասնակցել հայրենի զբոսաշրջության զարգացմանը), այնպես որ` հույսը մնաց դրսի զբոսաշրջիկների վրա: Հենց այս զբոսաշրջիկներն էլ պարտավոր են ամեն ինչ անել, որ կառավարության գերակա ճյուղը մնա գերակա դիրքերում:

Բայց ամբողջ հարցն այն է, որ գերշահույթով աշխատող Հայաստանի զբոսաշրջային կենտրոններից հիասթափվեցին նաև արտերկրից Հայաստան ժամանածները: Մեկ անգամ ըմբոշխնելով Հայաստանի զբոսաշրջության «վայելքները»` սփյուռքահայերն իրենց ընկերներին և ծանոթներին խորհուրդ են տալիս հեռու մնալ Հայաստանից: Հենց այս ամենը հաշվի առնելով` ավելի քան հետաքրքիր են Տիգրան Սարգսյանի ներկայացրած տվյալները: Առաջին հայացքից այս տվյալները կարող են կասկածի տեղիք տալ, սակայն ավելի ուշադիր վերլուծելով վարչապետի ներկայացրած տվյալները, դրանց հիմնավորվածության վրա կարելի է այլևս չկասկածել:

2009 թ. Ճգնաժամային տարում Հայաստանում զբոսաշրջությունը 4 տոկոսանոց աճ է ունեցել, քանի որ Հայաստանում զբոսաշրջիկ կատեգորիայի մեջ են մտնում բոլորը, ովքեր հատում են Հայաստանի սահմանը: Հայաստանում զբոսաշրջության գերակա ճյուղի արդարացման համար զբոսաշրջիկ են համարվում թե’ Հայաստան այցելած սփյուռքահայը, թե’ տուն եկող խոպանչին: Ճգնաժամային տարում զբոսաշրջությունը 4 տոկոսանոց աճ է ունեցել, քանի որ խոպանչիների վիճակը վիճակ չէր, դրսում ճգնաժամի պատճառով շատերը մնացել էին առանց աշխատանք, հետևաբար անգամ գումար չէին կարողացել հայթայթել` տուն վերադառնալու համար: 2010 թ. վիճակը համեմատաբար բարելավվել էր, ըստ այդմ` նախորդ տարի հարազատներին չայցելած խոպանչիներից շատերը վերադարձել էին: Խոպանչիների հենց այս զանգվածն էլ հնարավորություն տվեց Հայաստանի վարչապետին` այսօր պարծենալ կառավարության հռչակած գերակա ճյուղի արձանագրած աճով:

Գեղարքունիքի մարզում հունվար-փետրվար ամիսները հարսանիքների սեզոն են. խոպանչիները հենց այս ժամանակահատվածում են գալիս և, որպես կանոն, երիտասարդների պսակադրությունները հենց այս շրջանում են կազմակերպվում: Երիտասարդ խոպանչիները գալիս, արագ կարգով ամուսնանում են և նույն ձևով էլ արագ վերադառնում` իրենց հետ տանելով նաև իրենց կանանց: Ճիշտ է, այս շարժից Հայաստանի զբոսաշրջության վիճակագրությունն ահագին առաջընթաց է ունենում, սակայն իրականում դրանից տուժում է Հայաստանի դեմոգրաֆիական պատկերը: Հայաստանի դեմոգրաֆիական պատկերը տուժում է նաև սփյուռքահայերի` Հայաստանի զբոսաշրջության ցուցանիշների բարելավմանը նպաստելուց. սփյուռքահայերը ևս ձգտում են աղջիկ տանել Հայաստանից:

Այս ամենի հետևանքով, ճիշտ է, կառավարության գերակա ճյուղը մի քանի տոկոսով աճ է արձանագրում, բայց փոխարենը մեր ապագա մայրերի թիվն է օրեցօր նվազում: Բայց քանի որ Տիգրան Սարգսյանի կառավարության համար գերակա ճյուղը ոչ թե Հայաստանի դեմոգրաֆիական վիճակի բարելավումն է (հասկանալի է, որ սա չի կարող լինել տնտեսության գերակա ճյուղ, բայց, փաստորեն, իրականությունն այն է, որ տնտեսության խայտառակ վիճակն է այն հիմնական պատճառը, որ Հայաստանում արտագաղթի տեմպերն օրեցօր ավելի վտանգավոր չափերի են հասնում, իսկ գերակա ճյուղն այդպես էլ իրականում չի դառնում գերակա), այլ զբոսաշրջությունը, ենթադրելի է, որ այս տեմպերը կշարունակվեն նաև այս տարի:

Կառավարության գերակա ճյուղի առաջընթացի գործում վճռորոշ ավանդ ունենալու առումով Հրանուշ Հակոբյանին կարելի է գոնե կես դրույքով ընդունել նաև որպես զբոսաշրջության նախարար, քանի որ սազն առած տուն կանչելով` «Արի տուն» ծրագրի հեղինակը ավելի շատ գործ արեց և դեռ կարող է անել տուրիզմում թիվ նկարելու հարցում Սարգսյանին պարզերես անելու համար, քան այսօր գերակա ճյուղով զբաղվող գերատեսչությունը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ

«Շատ բան կա, որ կարող էի ժամանակին իմանալ, բայց բաց եմ թողել: Այսօր կարող էի խոսել երեք օտար լեզուներով, չեմ խոսում: Տարբեր իրադրություններում` Եվրոպայի, միջազգային պատվիրակություններում արդեն մենք նեղություն ունենք, որ մեր պատգամավորները չգիտեն շատ օտար լեզուներ: Օրինակ, մեր պատվիրակության անդամները միշտ պատմում են, օրինակ, Ադրբեջանի պատգամավորները գալիս են` երկու-երեք լեզու գիտեն, իրանք ուղղակի նախապատրաստվում են: Հիմա մենք 2012թ. պառլամենտական ընտրությունների ժամանակ նախապատրաստում ենք նման երիտասարդ կադրեր, ովքեր որ երկու-երեք լեզու գիտեն, որ մենք միջազգային կառույցներում կարողանանք ներկայացնել Հայաստանը, մեր երկիրը»,- այսօր Ազգային ժողովում աշակերտների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց խորհրդարանի խոսնակը:

Ուղիղ մեկ տարի առաջ, դեռ մի քիչ էլ ավելի` 2009 թ. դեկտեմբերի վերջին կայացած ասուլիսում Հովիկ Աբրահամյանը հնչեցրել էր իր հռչակավոր միտքը. «Քաղաքական գործիչ դառնալու համար շատ խելք պետք չէ: Այնքան մարդիկ կան, որ պատահական կարող են դառնալ քաղաքական գործիչ, բայց չկա մի մարդ, որ պատահական դառնա գործարար»: Ինչպես երևում է, ՀՀ Ազգային ժողովի չորրորդ գումարման պատգամավորները որոշ առումով բարենպաստ ազդեցություն են գործել Հովիկ Արգամիչի վրա: ԱԺ խոսնակը խորհրդարանական պատվիրակություններով էլ է սիրում շրջագայել տարբեր երկրներ, հանդիպել այդ պետությունների խորհրդարանական պատվիրակությունների հետ: Հենց այդ հանդիպումների ժամանակ էլ, հավանաբար, Արգամիչը հայտնաբերել է, որ Հայաստանի քաղաքական գործիչն այլ հասկացություն է, քաղաքակիրթ երկրների քաղաքական գործիչը` միանգամայն այլ:

Եվ փաստորեն, ՀՀ ԱԺ նախագահի խոսքից կարելի է դատել, որ անգամ ադրբեջանցիք են մերոնց թասիբի գցել և, փաստորեն, ոչ միայն տնտեսական զարգացման ցուցանիշներով, այլև օրենսդիր մարմնի որակով Իլհամ Ալիևի ղեկավարած պետությունն առաջ է անցել մեզանից: Ժամանակին կրթությանը մեծ տեղ էր տալիս Ադրբեջանի ամենամեծ քաղաքական գործիչներից մեկը` Հեյդար Ալիևը. Նրա ֆինանսավորմամբ և հովանավորությամբ մեծ թվով ադրբեջանցի երիտասարդներ բարձրագույն կրթություն էին ստանում խորհրդային պետության առաջատար բուհերում և, վերադառնալով հայրենիք, փաստորեն, հասան այն բանին, որ այս երկիրն անգամ իր կրթական որակով առաջ անցնի մեզանից: Ի դեպ, մեր հարևան մյուս պետությունը`Վրաստանը, ևս այս առումով միանգամայն օրինակելի է. Սահակաշվիլու ղեկավարած երկրի խորհրդարանը նույնպես անհնար է որևէ առումով համեմատել ՀՀ չորրորդ գումարման Ազգային ժողովի հետ. այնտեղ ևս հիմնականում երիտասարդ, մի քանի լեզու տիրապետող կադրեր են:

Իհարկե, լավ է, որ ՀՀ ԱԺ նախագահը երեխաներին նման բաներ է հորդորում, նրանց մղում լավ սովորելու, լեզուների տիրապետելու, ինչը հույս է ներշնչում, թե հաջորդ գումարման խորհրդարանում շեշտը դրվելու է միանգամայն այլ որակի ազգընտիրների վրա: Սակայն դատելով նախընտրական գործընթացներից, տեսնելով. թե կուլիսներում ինչ կարգի գործարքներ են կնքվում, և ինչպես է այս կամ այն անձնավորությունը հենց այսօրվանից հաշվում, թե ինչքան գումար է հարկավոր նախատեսել` 2012-ին մանդատ ձեռք գցելու համար, դժվար է պատկերացնել, թե Հովիկ Արգամիչի` կյանքի փորձով հասկացած ճշմարտությունը կարող է մեկ տարի հետո կյանքի կոչվել: Բայց գոնե լավն այն է, որ ի վերջո գոնե Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակը հասկացել է, որ քաղաքական գործիչ լինելու համար «շատ խելքը» պետք է գալիս… գոնե դրսում, գոնե ուրիշների մոտ խայտառակ չլինելու համար…

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ

Ամեն օր «էրեբունի» հիվանդանոցի դիմացից ես գնում եմ մամուլի շենք, ու տաքսու վարորդներն ինձանից մի անգամ քիչ վարձավճար են պահանջում, մի անգամ` շատ, սկսած 500 դրամից մինչև 800:
Ինձ շատ հետաքրքրեց, թե դա ինչ հանելուկ է, ու փորձեցի պարզել` պատճառը հաշվիչներն են, թե վարորդները. քանի որ, օրինակ, «Բռավո+» տաքսի ծառայության երկու տարբեր մեքենաներ նույն ճանապարհը անցնելու համար տարբեր չափի վարձավճար պահանջեցին: Որ երևանյան տաքսի ծառայությունները նորանոր մեթոդներ են հնարում հավելյալ գումար աշխատելու համար, նորություն չէ, սակայն խոսքն այս դեպքում տաքսիների հաշվիչ սարքերի մասին է: Վարորդներն իրենք էլ են խոստովանում, որ տերերը հաշվիչների հետ ինչ-որ բան են անում, բայց դե`իրենց ինչ, իրենք` վարորդներն են թուքումուր ուտում, տերերը հո չեն շփվում ուղևորի հետ:

Շարունակությունն ավելի հետաքրքիր է: Փորձեցինք ճշտել, թե ով է վերահսկում տաքսիների աշխատանքի թափանցիկությունը, կամ` ով է ոլորտը կանոնակարգում: Նախ` կապի և տրանսպորտի նախարարությունից պատասխանեցին, որ իրենք կապ չունեն, իրենք միայն արտոնագիր են տալիս, իսկ այդ հարցերով զբաղվում է էկոնոմիկայի նախարարությունը: Այստեղից էլ «Չափագիտության ազգային ինստիտուտ» ՓԲԸ-ն մատնացույց արեցին, որին էլ վերապահված է ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված բոլոր չափիչ սարքերի, դրանց թվում` տաքսիների հաշվիչների պետական չափագիտական վերահսկողությունը:

Փորձեցինք պարզաբանումներ ստանալ նշված կենտրոնից, սակայն մեզ ասացին, որ իրենք զբաղվում են միայն հաշվիչների ստուգաչափմամբ: Այսինքն, մինչև գործարկումը հաշվիչը ստուգվում է և, տեխնիկական համապատասխանության դեպքում, ուղարկվում շահագործման: Ստուգաչափման պարբերականությունը, ըստ օրենքի, սահմանում է իրականացնող մարմինը: Տաքսիների հաշվիչների համար «Չափագիտության ազգային ինստիտուտ» ՓԲԸ-ն սահմանել է մեկ տարի ժամկետ:

Նաև վստահեցրին, որ Հայաստանում գործող տաքսիների գերակշիռ մասի հաշվիչները ստուգաչափված են:

Հիշեցնենք, որ անցած տարի ՀՀ կառավարությունն սկսեց տաքսիների արտոնագրման գործընթաց, որով սահմանվեցին տաքսիների գործունեության որոշակի չափորոշիչներ:

Պետությունը դեղին համարանիշներ պարտադրեց տաքսի ծառայություններին, այսինքն` պահանջեց մտնել հարկային դաշտ:

Ստացվում է, որ պետության գրպանը մտնել չի կարելի, բայց քաղաքացու գրպանը` կարելի է:

Պարզ է արդեն, որ պետությունը չի վերահսկում հաշվիչների աշխատանքը: Տարեկան մեկ անգամ ստուգվող հաշվիչը (այն էլ գերակշիռ մասը, ոչ թե բոլորը) չի կարող կոռուպցիոն ռիսկեր չպարունակել: Դրա հետևանքով տուժողը ուղևորն է, որի բողոքը հասցեատեր չունի: Ու օրենքում առկա հերթական բացթողման դիմաց քաղաքացին անպաշտպան է ու խաբված:

Ռուզան Ավոյան

Lenta.ru-ի հաղորդմամբ, ռուսական Forbes-ը հրապարակել է առևտրային անշարժ գույքից առավել մեծ եկամուտներ ստացող ռուսաստանցի գործարարների ցուցակը:
Գործարարների ցուցակում առաջին տեղը զբաղեցնում է «Կրոկուս» ընկերության ղեկավար Արաս Աղալարովը: Աղալարովի որդին, որն ակտիվորեն մասնակցում է հոր բիզնես գործերին, ամուսնացած է Ադրբեջանի նախագահի դստեր՝ Լեյլա Ալիևայի հետ։ Առաջին տեղը զբաղեցրած գործարարի միայն անշարժ գույքից ստացած տարեկան եկամուտը գնահատվում է 550 մլն դոլար։

Երկրորդ տեղում են հայտնվել բիզնես գործընկերներ Զարախ Իլիևը և Գոդ Նիսանովը: Նրանց են պատկանում Մոսկվայի մի քանի առևտրի կենտրոններ, «Ուկրաինա» և «Սլավյանսկայա» հյուրանոցները և այլն։ Այս երկուսի եկամուտը կազմում է 520 մլն դոլար:

«Տաշիր» հոլդինգի տնօրեն Սամվել Կարապետյանը ցուցակում զբաղեցնում է երրորդ տեղը Մոսկվայի, Յարոսլավլի, Բելգորոդի, Իվանովոյի, Կալուգայի, Սոչիի և Յալթայի իր անշարժ գույքից ստացած 410 մլն դոլար եկամուտով։ «Տաշիրին» են պատկանում մի քանի առևտրի կենտրոններ, որոնց թվում է «Ռիո» ցանցը: 2010-ին «Տաշիր» հոլդինգի հասույթը կազմել է 1,7 մլրդ դոլար։

Ըստ Forbes-ի 2010 թ. հրապարակած վարկանիշային աղյուսակի, առաջատարը «ИКЕА Мос» ընկերությունն էր, որի եկամուտը գնահատվել էր 890 մլն դոլար:

Հենց Գյումրի ես մտնում, առաջինը, որ աչքի է զարնում` լքված, ամայի մի տարածք է`աղբանոց հիշեցնող: Սակայն` միայն առաջին հայացքից: Իրականում դա Հայաստանի կառավարության, մասնավորապես` Տիգրան Սարգսյանի կառավարության, մասնավորապես` Տիգրան Սարգսյանի կառավարության Էկոնոմիկայի նախարար Ներսես Երիցյանի հիմնած Գյումրիի հռչակավոր տեխնոպարկն է:

Որ սա հենց տեխնոպարկն է

, գլխի ընկնելու համար մեծ ջանք պետք չէ. անցող-դարձողին դրա մասին ազդարարում է մեծ վահանակը: Ճիշտ է, Ներսես Երիցյանն ավելի շուտ զրկվեց Էկոնոմիկայի նախարարի աթոռից, քան տեխնոպարկի գաղափարն իրականություն կդառնար, սակայն, ինչպես երևում է` «իդեոլոգի» հեռանալը բարերար ներգործություն է ունեցել «իդեայի» վրա: «Գյումրիի տեխնոպարկ» անվանումը կրող կազմակերպության տնօրեն Գուրգեն Պարոնյանն օրեր առաջ լրագրողներին ասել էր, թե իրենք պատրաստվում են Գյումրիում ինքնաթիռներ նախագծել: Այդ նպատակով Պարոնյանի հրավերով Գյումրի էին ժամանել «Միկա Պրոգրեսինգ» ընկերության մասնագետները` գյումրեցիների ավիաշինարարական կարողություններին ծանոթանալու նպատակով:

Արդեն իսկ «Հայկական Դավոս» հռչակված «Կամուրջ» միջազգային տնտեսական համաժողովին մասնակցող ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարար Տիգրան Դավթյանից փորձեցինք որոշ մանրամասներ իմանալ այս ծրագրից, քանի որ տեխնոպարկը Էկոնոմիկայի նախարարության ծրագրերից է:

— Պարո´ն նախարար, մենք իրո՞ք ինքնաթիռաշինության ծրագիր ունենք Գյումրիի տեխնոպարկում:
— Ճիշտ կլինի` տեխնոպարկի ղեկավարությունից ճշտեք:
— Այսինքն, հնարավոր է, որ կե՞ղծ տեղեկատվություն էր:
— Ամեն ինչ հնարավոր է, պետք է ճշտել, իմանալ:
— Այսինքն, Դուք տեղյակ չե՞ք:
— Ես դեռ ժամանակ ու առիթ չեմ ունեցել, որպեսզի ինքս ճշտեմ, ունեմ էն ինֆորմացիան, ինչ որ կա մամուլում:
— Այսինքն, կարող է տեխնոպարկի ղեկավարությունն իր նախաձեռնությամբ նման ծրագիր ունենա, հետո նոր ներկայացնի Էկոնոմիկայի նախարարին, այո՞:
— Իհարկե´, նրանք ծրագրեր են մշակում և ներկայացնում մեր հավանությանը. այնպես չի, որ անպայման մենք պետք է պարտադրենք կամ չպարտադրենք:
— Ուղղակի նման հզոր ծրագիրն առանց պետության միջամտության մի տեսակ դժվար էր պատկերացնել:
— Հզոր է, թե հզոր չի, ես դեռ չգիտեմ, ինձ կներկայացնեն, կծանոթանամ ծրագրին և էն ժամանակ Ձեզ կասեմ դրա մասին: Ծավալները, մասշտաբները, բովանդակությունը…

— Դե, ինքնաթիռաշինությունը, թեկուզև նախագծումը, ըստ էության հսկա ծրագիր կարող է լինել. եթե ստացվի, իհարկե:
— Գիտե՞ք ինչ, պետք է մի հատ նայել, ես դեռևս հնարավորություն չեմ ունեցել ծրագրի մանրամասներին ծանոթանալու, կծանոթանամ, մենք ձեզ հետ միասին կքննարկենք, կորոշենք, թե ինչքանով է դա հզոր և իրատեսական:
Նախարարի հետ այս կարճատև զրույցը, ի դեպ, անցավ շատ ուրախ մթնոլորտում: Հենց լսեց «ինքնաթիռ» բառը` նրա աչքերը սկսեցին պսպղալ, ժպիտը դեմքից չիջավ մինչև վերջ:
Իսկապես հետաքրքիր կլինի հանկարծ տեղեկանալ, որ իրոք Հայաստանում սկսել են ինքնաթիռներ նախագծել և արտադրել` առանց Էկոնոմիկայի նախարարության իմացության, և այդ ամենը հաջողվել է մի երկրում, որտեղ նույնիսկ «Երազ» ավտոմեքենայի արտադրությունը երազ դարձավ:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ

Վրաստանում այսօր ոչ պաշտոնապես արդեն հաշվվում է շուրջ 40 հազար հայ գործարար: Այս գործարարներից ոմանք Հայաստանում այլևս որևէ գործ չեն ցանկանում սկսել, ոմանք համատեղում և բիզնես ծրագրեր են իրականացնում թե´ մայր հայրենիքում, թե´ հարևան երկրում: Կապիտալի նման արտահոսքը, եթե չասենք` փախուստը, թվում է, առաջին հերթին պիտի անհանգստացներ Հայաստանի տնտեսության պատասխանատուներին: Սակայն նրանք, ինչպես երևում է, չեն էլ շտապում մտահոգվել, եթե ոչ` հակառակը

:

Վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը Վրաստանի իր գործընկերոջ այցի ժամանակ հայտարարեց, թե Հայաստանը չպետք է նախանձի ու խանդի Վրաստանին, այլ պետք է միայն ոգևորվի: Ճիշտ է, այդ ոգևորությունը Հայաստանի քաղաքացիներին դեռ չէ հասել, սակայն փետրվարի 25-28-ը Ծաղկաձորում անցկացվող «Կամուրջ» միջազգային տնտեսական համաժողովի ժամանակ բացահայտվեց, որ վարչապետի ասածից ոգևորվողներ ամեն դեպքում կան, և դեռ ավելին…

Հայաստանի արդյունաբերողների և գործարարների միության նախագահ Արսեն Ղազարյանն այնպիսի մի բացահայտում արեց Ծաղկաձորում, որ, կարելի է ասել, շշմեցրեց նրանց, ովքեր մինչև հիմա լսելով, թե ինչպես են հայ գործարարները Վրաստանում բիզնես իրականացնում և աշխատատեղեր բացում` հարևան երկրի տնտեսության զարգացմանը նպաստելով, մի տեսակ ափսոսում էին` լավ կլիներ, որ այդ աշխատատեղերը մեզ մոտ բացվեին:

«Պարո´ն վարչապետ, էդ որ ասում են, թե Վրաստան են գնում, հա ի՞նչ ա, ասենք մի 2000 հոգի գնացել են, լա´վ են արել` գնացել են, դա էքսպանսիա է, մեր գործարարներն էքսպանսիա են իրականացնում Վրաստանում և շատ էլ լավ են անում: Վաղը եթե Թուրքիայի սահմանը բացվեց, նույն էքսպանսիան էնտեղ ենք անելու` պատմական Հայաստանի տարածքում, հո չե՞նք թողնելու…»: Վարչապետը լսեց, մտքում երևի կարգին ուրախացավ նման պաշտպան ունենալու համար և ոչ մի բառ չավելացրեց, թեև, ո՞վ գիտե, գուցե գլխով հավանության նշան էլ արած լինի ելույթի ժամանակ, ինչն ուղղակի չնկատվեց:

Հ.Գ. Ի դեպ, Արսեն Ղազարյանը, ինչպես պարզվեց, իսկապես ֆենոմենալ անձնավորություն է և, փաստորեն, բոլորովին էլ պատահականություն չի, որ ընտրվել է Հայաստանի արդյունաբերողների և գործարարների միության նախագահ:
Այս շաբաթ տեղի ունեցավ նաև ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարության կոլեգիայի նիստը, որին մասնակցում էին նաև Ղազարյանի գլխավորած կառույցի անդամ-գործարարները, որոնք իրենց հուզող խնդիրները ներկայացրեցին: Մասնավորապես, ԱԺ պատգամավոր Արեգ Ղուկասյանը բորբոքված խոսում էր այն մասին, թե ինչպես է ռուսական ընկերությունը եկել` հայկական երկաթուղին կառավարում, բայց այդ կառույցում չեն բարեհաճում նորմալ աշխատանք կազմակերպել, տասն անգամ տանում-բերում են: «Մի հատ ֆաքսը ի՞նչ ա,- ասում էր պատգամավորը,- ֆաքս չունեն, ասում ենք` mail-ով ուղարկենք, ասում են` ոչ, գնում ենք, ասում են` աղջիկը չի եկել»:

Այդ օրը նախարար Տիգրան Դավթյանը զարմացած ժպիտով լսեց և ասաց, որ Շայդուլինին հրավիրել են, սակայն չի եկել` հավանաբար, իմանալով, որ բողոքողներ շատ կլինեն, և հավաստիացրեց, թե անպայման կզբաղվեն այդ խնդրով: «Հայկական Դավոսին» մասնակցում էր նաև «Հարավկովկասյան երկաթուղիներ» ընկերության տնօրեն Շևքեթ Շայդուլինը: Նա ելույթ ունեցավ և մեղադրեց մեր կառավարությանը, թե միայն ասում են, սակայն ոչ մի բան չեն անում: Որպես պատասխանող հանդես եկավ վարչապետի աջ կողմը նստած, միշտ «աջ պահող» Արսեն Ղազարյանը և… շնորհակալություն հայտնեց Շայդուլինին` ասելով, որ շատ են գնահատում նրա ղեկավարած ընկերության դերը, քանի որ ի դեմս երկաթուղու` իրենք ամուր թիկունք ունեն:
Եվ ոչ մի խոսք խնդիրների մասին… Վարչապետի ձախ կողմը նստած Տիգրան Դավթյանը ևս քար լռություն պահպանեց` հայացքը խոնարհաբար վար հառած:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ

Փետրվարի 14-ին, երբ շատերը տոնում էին Սրբ. Վալենտինի օրը, համաշխարհային ֆուտբոլը գրեթե սգում էր. Բրազիլիայում մամլո ասուլիս էր հրավիրել և իր ֆուտբոլային կարիերայի ավարտի մասին հայտարարել բոլոր ժամանակների լավագույն ֆուտբոլիստներից մեկը` Ռոնալդոն (Ռոնալդո Լուիս Նազարիո Դելիմա):
«Ես սիրում եմ ֆուտբոլը, նրանից ստացած էմոցիաները, հաղթանակների քաղցրությունն ու այն ամենը, ինչ կապված է ֆուտբոլի հետ, բայց եկել է ժամանակը խոստովանելու, որ այլևս չեմ կարող վազել գնդակի ետևից, քանի որ ծնկներս չեն դիմանում ծանրաբեռնվածությանը: Հոգեպես դեռ պատրաստ եմ խաղալու, բայց ֆիզիկապես այլևս ի զորու չեմ, և ստիպված եմ համակերպվել, որ սա իմ ֆուտբոլային կարիերայի ավարտն է: Ֆուտբոլիստ դառնալը շատ դժվար է, միաժամանակ` չափազանց հաճելի: Խորհուրդ եմ տալիս ժամանակակից երիտասարդությանը` սիրել ֆուտբոլը և լիովին նվիրվել, քանի որ ֆուտբոլը ոչ միայն մարզաձև է, նաև կենսակերպ է: Ֆուտբոլ խաղալ, նշանակում է` հրաժեշտ սովորական ապրելակերպին, քանզի այստեղ գործում է զինվորական կարգ ու կանոն: Անհրաժեշտ է երես թեքել այն մանրուքներից, որոնք հաճելի են երիտասարդներին` երջանիկ լինելու համար: Պետք է կենտրոնանալ ու սպասել, իհարկե` հուսալով, որ կգա ժամանակը, երբ քեզ ամբողջ աշխարհը կսիրի, կընդունի և կհարգի: Խորհուրդ եմ տալիս երիտասարդներին` պարապել մեծ նվիրումով և միշտ հիշել, որ չպետք է հուսահատվել, պետք է պայքարել նպատակներին հասնելու համար»,- ասել է համաշխարհային ֆուտբոլի գերաստղը և արտասվելով հեռացել:

Փոքրիկ գավառական քաղաք Սևանը դեռ ձմեռում է, դրան նպաստում են թե’ անգործ ու անհեռանկար օրերը, թե’ ծայրահեղ աղքատության շեմը հատող քաղաքացիների հիասթափությունը, թե’ պետական կառույցների հետ նրանց տիրոջ ու վասալի հարաբերությունը: Փոքրիկ մի շրջայց Սևանում ու բազում խնդիրներ, որոնցից միայն մի քանիսին անդրադառնանք:

Ստորագրիր, թե չէ…

Ամանորյա «կերուխումից» հետո երկրորդ ամիսն է, որ այն քչերին, ովքեր պետական աշխատանք ունենալու երջանկությունն են վայելում, ստորագրել են տվել դիմումներ` իրենց հաշվին արձակուրդ գնալու խնդրանքով:

Դե’, ամեն տարի նույնն է, ասում են սևանցիները, չնայած որոշ հիմնարկներում իբր փետրվար ամսվա համար կիսով չափ վարձատրելու են, սակայն ղեկավարությունը` մեկին սպառնալով , մեկին դուռը ցույց տալով, մյուսին էլ` համոզելով և սիրաշահելով ճամփու է դնում: Պատճառաբանում են, թե քաղաքի բյուջեն դափ-դատարկ է, բայց մեզ ինչ` բնակչության 60%-ից ավելին այսօր «արձակուրդում» է, ու պարտքեր են, որ կուտակվում են:

Գերևարված գրքույկ

Պատմում են, որ Սևանի տարածքային սոցիալական ապահովության կենտրոնը գրավատուն է դարձել: Կենսաթոշակ ստանալու համար պահանջվող յուրաքանչյուր թղթի համար, փաստորեն, քաղաքացին պետք է վճարի, իսկ եթե` ոչ, ապա պետք է ինչ-որ բան գրավ դնի: Այդպիսի իրավիճակում է հայտնվել Սևանի քաղաքացի Ն. Ղազարյանը, որի աշխատանքային գրքույկը մոտ երկու տարի գտնվում է Սևանի սոցիալական ապահովության կենտրոնի աշխատակից Դ. Ղալթախչյանի դարակում: Ղալթախչյանը պահանջել է մեկ ամսվա թոշակն իրեն տալ, հակառակ դեպքում` սպառնացել է գրքույկը չվերադարձնել: Ղազարյանը, որը ծանր հիվանդ է, և իր թոշակը հազիվ բավականացնում է դեղերին, չի կարողացել վճարել աշխատակցի պահանջած փայը: Ի դեպ, Ղազարյանը չի ըմբոստանում. սպասում է, թե երբ բավականաչափ գումար կունենա, որ իր անձնագիրը գերությունից ազատի: Իսկ եթե երբեք էլ չունենա, ուրեմն`

թող մնա Ղալթախչյանին: «Միգուցե մի օր պետք կգա իրեն», — ասում է թոշակառու Ղազարյանը:

Հանգած «Փարոս»

Խայտառակ վիճակ է նպաստների համակարգում կամ, ինչպես իրենք են ասում, «Փարոս»-ում: Այստեղ բնակիչները ոչ միայն օգնություն չեն ստանում, այլև պարզաբանման հետ կապված տարրական հարցերը մութ են մնում: Պետը` Լևոն Պողոսյանը, երբեք տեղում չի լինում: Ի դեպ, ոչ միայն բնակիչներին է անհասանելի, նա չի պատասխանում նաև անծանոթ համարներով զանգերի: Անհնար է պարզել` առհասարակ աշխատանքի ներկայանում է, թե ոչ. կարծես էժանագին դեդեկտիվ խաղ լինի, նույնիսկ ծառայողական հեռախոսն է լռում: Սոցապ նախարարությունում մեր փորձերը` պարզել, թե իրականում ինչ է կատարվում Սևանի տարածքային բաժնում, ի դերև ելան: Պարզվեց` կառույցը մարզային ենթակայության է, իսկ Լյովա Պողոսյանը Գեղարքունիքի մարզպետ Նվեր Պողոսյանի հորեղբոր որդին է.

Գուցե մեզ հասցեագրված դիմումների հրապարակումն օգնի, որ մարդիկ ստանան իրենց հուզող հարցերի պատասխանները:

Դիմում եմ «Հայկական վարկած» թերթի խմբագրությանը և խնդրում օգնել «Փարոս»-ի հետ կապված որոշ հարցեր պարզաբանելու համար: Սևանի քաղաքացի եմ, ունեմ մեկ երեխա, իսկ երկրորդը շուտով կծնվի: Ես ու ամուսինս չենք աշխատում, ոչ մի տեղից եկամուտ չունենք: Դիմել ենք ընտանեկան նպաստ ստանալու համար, և ոչ մի արձագանք չենք ստացել: Ամեն անգամ ստանում ենք անիմաստ և հակիրճ պատասխաններ: Չունենք ոչ մեքենա, ոչ էլ այնպիսի շարժական գույք, որը խթան կհանդիսանա փարոս ստանալու համար:

Առաքելյան Լիլիթ Արտուշի

Դիմում եմ «Հայկական վարկած» թերթի խմբագրությանը, Սևան քաղաքի Ելենովկա 10 հասցեի բնակիչ`Հովիկ Ղարիբյանից:

Հարգելի խմբագիր, ես` Հովիկ Ղարիբյանս, 2008-2009թթ.-ին օգտվել եմ «Փարոս» ծրագրից: Այժմ աշխատում եմ և, քանի որ ստանում եմ 36000 դրամ, զրկվել եմ «Փարոս» ծրագրից: Սևանում «Փարոս»-ի աշխատակիցներն ասում են, որ իրենք ոչինչ չեն կարող անել, որովհետև ըստ համակարգչում տեղադրված ծրագրի` բալերը չեն բավականացնում: Ապրում եմ շատ վատ պայմաններում` վարձակալական հիմունքներով: Ունեմ 2 անչափահաս երեխա: Ընդհանրապես ոչ մի սեփականություն չունեմ: Այդ գումարը չի բավականացնում նույնիսկ տան վարձի և կոմունալ վճարումների համար: Խնդրում եմ, եթե հնարավոր է, աջակցեք ինձ, որպեսզի կարողանամ օգտվել ընտանեկան նպաստի «Փարոս» ծրագրից:

Ստրկացված դպրոց

Սևանում անասելի վատ է անչափահասների վիճակը: Նախ, դպրոցների վիճակն է անմխիթար: Գրեթե երեխա չկա Սևանում: Ուսուցիչները պատմում են, որ դրա պատճառով ստրկական վիճակում են հայտնվել: Նրանք կախված են ոչ միայն ծնողի քմահաճույքից, այլև երեխայի: «Եթե համարձակվես երեխայի ասածը չանել, սպառնում են, թե դպրոցը կփոխեն: Ըստ աշակերտների թվի ֆինանսավորումը ստիպում է մեզ` «ֆանարը» ձեռքներս աշակերտ փնտրել: Իսկ դա ոչ միայն պատիվ չի բերում մեզ, այլև այդ դեպքում կրթության որակի մասին խոսելն անիմաստ է դառնում»,- բողոքում են ուսուցիչները:

Ուզում են լավ հագնվել

Սևան քաղաքում վերջին շրջանում ավելացել են գողությունները: Մեկ ամսվա ընթացքում չորսից ավելի գողություն, որոնք կատարել են հիմնականում պատանիները, իսկ մեկը` երեք անչափահասներ: Նրանք օրը ցերեկով ներխուժել են Սևան քաղաքի, ինչպես իրենք են ներկայացնում, «մեծահարուստների» խանութներ ու գողացել մի քանի հագուստ: Հասկանալի է, որ սոցիալական ծանր վիճակն է դրդել անչափահասներին` նման քայլի դիմել: Անչափահասներին հանձնելով ոստիկաններին` Սևանի մեծահարուստները պահանջել են խստագույնս պատժել այդ երեխաներին, որոնք երևի ընդամենը երազում են հագնվել այնպես, ինչպես այդ խանութների տերերի երեխաները:

Իտալական ֆուտբոլի վերջին 20 տարիների լավագույն ներկայացուցիչը Թուրինի լեգենդն է` Յուվենտուսի արքա Ալեսսանդրո Դել Պիերոն (Պինտուրիկիո):
Նա ծնվել է 1974-ի նոյեմբերի 9-ին` Տրևիզո քաղաքում: Մայրը տնային տնտեսուհի էր, իսկ հայրը մինչև մահ (2001թ.) էլեկտրիկ է աշխատել: Այդ համեստ ընտանիքը գոյատևում էր ֆինանսական ծանր պայմաններում , և Դել Պիերոյին անհասանելի էր Ֆուտբոլային ակադեմիան: Սակայն 7-ամյա Ալեքսը ֆուտբոլից հրաժարվելու մտադրություն չուներ, և մայրը չկարողացավ մերժել որդու խնդրանքը: Դել Պիերոյի առաջին թիմը Սան Վենդեմյանն էր, որտեղ նա անցկացրեց 8 հրաշալի մրցաշրջան` իր առաջին մարզիչ Ումբերտո Պրեստոյի գլխավորությամբ (1981 — 1988թթ.):

-Երբ առաջին անգամ դիտեցի Դել Պիերոյի խաղը` 7 տարեկան էր, հասկացա, որ համաշխարհային ֆուտբոլը ևս մի տաղանդով հարստացավ, և իտալական ֆուտբոլի ապագան հուսալի ձեռքերում է,- ասել է Ումբերտո Պրեստոն:

1988-1993թթ. Դել Պիերոն ուղևորվում է Պադովա, որտեղ իր ապշեցուցիչ խաղով զարմացնում է ողջ Իտալիային: Դրանից հետո Իտալիայի երիտասարդական հավաքականից հրավերը չուշացավ:

Այդ ժամանակ Յուվենտուսի հարձակման գծում խաղում էին Ռավանելին, Վիերին, Բաջոն, և ոչ ոք չէր էլ կարող ենթադրել, որ երիտասարդ Դել Պիերոն կդառնա Յուվենտուսի արքան` գլխավոր Յուվենտինիոն: Այժմ Դել Պիերոն Յուվենտուսի ավագն է ու խորհրդանիշը:

Նա ընդգրկվել է աշխարհի բոլոր ժամանակների 125 լավագույն ֆուտբոլիստների ցուցակում: 2000թ. Դել Պիերոն աշխարհի ամենաթանկարժեք ֆուտբոլիստն էր (տարեկան 10 մլն եվրո) և առաջ էր անցել այնպիսի ֆուտբոլիստներից, ինչպիսիք են Զինեդին Զիդանը, Ռոնալդոն, Քրիստիան Վիերին և այլք: Խաղադաշտում ետ քաշված հարձակվողի դիրքը համարվում է Դել Պիերոյի տարածքը, և իտալացիները դա կոչում են La Zona Del Piero: Նա համարվում է Յուվենտուսի ողջ պատմության լավագույն ռմբարկուն, ինչպես նաև Չեմպիոնների լիգայի և Իտալիայի հավաքականի գոլահարը, ներկայիս ֆուտբոլի խորհրդանիշներից մեկը և Ջամպաուլո Պացինիի, Ռոնալդինիոյի նման ֆուտբոլիստների կուռքը:

2005թ. հունիսի 12-ին Դել Պիերոն ամուսնացավ իր թիմակից Նիկոլլո Ամորուզոյի քրոջ հետ: Ունի երկու որդի և մեկ դուստր և իրեն համարում է հաջողակ անձնավորություն:

-Շնորհակալ եմ Աստծուց իր ողորմածության համար: Յուվենտուսն իմ տունն է, և ես կխաղամ այստեղ այնքան ժամանակ, քանի դեռ ոտքերս ենթարկվում են ինձ: Ես ողջ հոգով սիրում եմ Թուրինը,- ասել է Ալեքս Դել Պիերոն:

Իսկ ներքոգրյալը մի քանի ֆուտբոլային լեգենդների կարծիքներն են Ալեքսի մասին:

Ես երջանիկ եմ, որ նա իմ թիմակիցն է, ոչ թե մրցակիցը:

Լիլիան Թյուրամ

Նա Թուրինի աստվածն է և երկրպագուների սիրելին:

Զինեդին Զիդան

Համաշխարհային մակարդակի աստղերը կարիք չունեն ներկայացվելու, և Պինտուրիկիոն նրանցից մեկն է:

Կարլո Անչելոտտի

Ալեքսին և Ռոբերտո Բաջոյին տեսնել մեկ թիմում, նշանակում է` արվեստի հրաշալի մի ներկայացում դիտել. ես նրանց համեմատում եմ արվեստի այնպիսի ներկայացուցիչների հետ, ինչպիսիք են` աշակերտ Պինտուրիկիոն և ուսուցիչ Պերուջինին:

Ջիովանի Անիելլի

Տիտղոսները`

Աշխարհի չեմպիոն` 2006թ.

Եվրոպայի փոխչեմպիոն` 2000թ.

Եվրոպայի չեմպիոն U-21` 1992 – 1994թթ., 1994 – 1996թթ.

Չեմպիոնների լիգա` 1995 – 1996թթ.

Չեմպիոնների լիգայի եզրափակչի մասնակից` 1996 – 1997թթ., 1997 – 1998թթ., 2002 – 2003թթ.

Իտալիայի չեմպիոն` 1994 – 1995թթ., 1996 – 1997թթ., 1997-1998թթ.,

2001 – 2002թթ., 2002 – 2003թթ.

Իտալիայի գավաթակիր` 1994 – 1995թթ.

Իտալիայի սուպերգավաթակիր` 1995 – 1996թթ., 1996 – 1997թթ., 2001 – 2002թթ., 2002 – 2003թթ.

Եվրոպայի սուպերգավաթակիր` 1995 – 1996թթ.

Միջմայրցամաքային գավաթ` 1996 թ.

Ոսկե խաղակոշիկ (Golden Fool)` 2007թ.

Չեմպիոնների լիգայի լավագույն ռմբարկու` 1998թ.

Իտալիայի գավաթի լավագույն ռմբարկու 2006թ.

Իտալիայի առաջնության լավագույն ռմբարկու` 2007 – 2008թթ.

Իտալիայի I լիգայի լավագույն ռմբարկու` 2006 – 2007թթ.

Լավագույն իտալացի ֆուտբոլիստ` 1998 – 2008թթ.

Իտալիայի լավագույն մարզիկ` 2008թ.

ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարության` այսօր կայացած կոլեգիայի նիստում «Բիոկաթ» ընկերության տնօրեն Գարիկ Սարուխանյանը որոշ նրբություններ բացահայտեց պանրի թանկացման պատճառների վերաբերյալ:
«Նախագահը մեզ հարցրեց, թե պանիրը ինչի՞ թանկացավ

, մենք չկարողացանք ոչ մեկս պատասխան տալ նախագահին և ասել, թե իրականում պանիրը ինչու թանկացավ: Ա´յ, էն Պարկինսոնի հիվանդությունից, որ էդքան տառապում են, դա բրուցիլոզով վարակված կովերի կաթից պատրաստված պանիր ուտելուց է, դա ի հայտ է գալիս 10 տարի հետո` հոդերի թուլացումը: Դրա դե´մ պայքարեք, մի´ թողեք, որ էդ տիպի կաթից պանիր սարքեն:
Հայաստանի Հանրապետության կաթը էսօր բավարարում ա մեկ, մեկուկես ամիս միայն: Բնականաբար, 80 տոկոսը փոշին ա, պանիրը ինչի՞ թանկացավ, կաթը գնում ա կաթի փոշի, կաթնամթերք, պաղպաղակ սարքելու վրա: Էն փոշին, որ էժան գալիս էր, դառնում էր կաթնամթերք ու պաղպաղակ: Մեր եղած տեղական կաթը դառնում էր պանիր ու 1000 դրամով ման էր գալիս շուկայում: Հիմա որ փոշին թանկացավ, եղած կաթը դառավ փոշի` ապահովելու կաթնամթերքը: Էլ պանրին չբավարարեց: Մենք ուտում ենք տարեկան 20 հազար տոննա պանիր: Մի կիլոն ստացվում է 8-10 լիտր կաթից: Արտահանման մասին եք խոսում, ինչի՞ մասին է խոսքը, եկեք մի հարվածով երկու նապաստակ խփենք: Քվոտավորում դրեք, ոնց որ մյուս պետությունները, եթե դուք չեք կարողանում ապահովել տեղական շուկան, ինչի՞ եք արտահանում, 100 կիլո պանիր տեղում ա ծախում, 100 կիլո արտահանում ա, էլի արտահանենք, բայց եթե մեզ չի բավարարարում… Եթե մենք երշիկեղենը պատրաստենք տեղական մսով, կբավարարի 15 օր, 20 օր, բոլոր տեսակի մսամթերքը…»:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ