Երևանի թիվ 12 հատուկ դպրոցը տևական ժամանակ գտնվում էր բոլորի  ուշադրության կենտրոնում: Դրա պատճառը նախ այն էր, որ դպրոցը գտնվում էր Երևանի կենտրոնում, ի տարբերություն այլ նմանատիպ դրպոցների, որոնք սովորական մահկանացուն պետք է կողմնացույցով գտնի: Բացի այդ այս դպրոցի նախկին դաշնակացական քմահաճ տնօրենը, օգտագործելով իր կուսակցության անունը և իր հաշմանդամությունը,  շատ էր աղմկում վիրավորում կոլեկիվի անդամներին, երեխաների ծնողներին, ինչն էլ առիթ դարձավ ,որ խնդիրների կծիկ ունեցող ոլորտում այս մեկի մասին ավելի շատ խոսվի: Իրականում նմանատիպ բոլոր դպրոցներն էլ ունեն շատ լուրջ պրոբլեմներ, որ նախարարությունը ուղղակի կոսմետիկ փակում է:  Ի վերջո՝ բողոքների արդյունքում, 2010 թվականի հոկտեմբերին տնօրենի փոփոխություն եղավ և ժամանակավոր պաշտոնակատար նշանակվեց նախարարության հատուկ դպրոցների գլխավոր մասնագետ Արծվիկ Արշակյանը:

Մեր մի քանի այցելությունները դպրոց՝ ակնհայտորեն անհանգստացնում էր Արծվիկ Արշակյանին, ինչը նա չէր էլ փորձում թաքցնել. «Հըլը ճիշտն ասեք՝ լա՞վ բան եք ուզում գրել, թե՞ վատ: Ճիշտն ասած, այնքան են գրել այս դպրոցի մասին, որ էլ չասած: Ու գիտե՞ք՝ կան ընենց մութ ու մռայլ լրագրողներ, որ ուզում են մի բան գտնել, սենսացիա անել, բայց հավատացեք՝ էս էն ոլորտն ա, որտեղ շատ զգույշ պետք է լինել, ի վերջո՝ գործ ունենք ոչ սովորական երեխաների հետ»:

Ժամանակավոր պաշտոնակատար Արծվիկ Արշակյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ մեծ դժվարությամբ է համաձայնել ստանձնել այդ պաշտոնը, քանի որ դպրոցը իսկապես ողբալի վիճակում է եղել. «Երբ եկա, դպրոցում մնացել էր 25-30 աշակերտ: Շատերի ծնողները երեխաներին այլ դպրոցներ էին տեղափոխել ինչ-ինչ պատճառներով: Այնուհետև նորից թիվը վերականգնվեց, հիմա  դպրոցում 63 երեխա կա»:

Այսօր դպրոցում սովորում է 63 մտավոր հետամնաց երեխա: Մեր այցելության ժամանակ ներկա էին 53-ը: Ի դեպ դպրոց հաճախող երեխաների թիվը, եթե ոչ նկարվում` ապա ուռճացվում է. մի քանի պատճառներով` նախ ֆինանսավորումը տրվում է երեխաների քանակի հիման վրա, երկրորդ` քիչ աշակերտ ունենալու դեպքում դպրոցին սպառնում է փակվելու հեռանկարը և երրորդ հատկապես այս դպրոցներում  աշխատակազմ`ասել է թե դասարան և ուսուցիչ  հավաքվում է երեխաների քանակով, իսկ դա արդեն լուրջ խնդիր է:

Այս տարի դպրոցն ավարտելու է 9 երեխա: Ըստ տնօրենի՝ դպրոցից հետո ծնողները կարող են նրանց, դարձյալ պետպատվերի շրջանակում, տեղափոխել հատուկ կրթահամալիրներ, որտեղ մասնագիտություններ կստանան՝ այգեգործություն, գորգագործություն և այլն:

Դպրոցում սովորող ամենափոքր երեխան 7 տարեկան է, իսկ ամենամեծը՝ 21:

Առաջին հայացքից երեխաների մոտ միշտ չէ, որ նկատելի է մտավոր խնդիրները, ու այս տիպի հատուկ դպրոցներում սողանց է թողնում,որ դպրոց հաճախեն երեխաներ`որոնք մտավոր խնդիրներ չունեն, բայց սոցիալական ծանր պայմանները ստիպել են, որ այս կարգի դպրոց հաճախեն:

«Շատ ճիշտ հարց եք բարձրացնում, քանի որ այսօր չեն գործում գիշերօթիկ դպրոցները, որոնք լուծում էին սոցիալապես անապահով ընտանիքի երեխայի խնդիրը: Մինչև 2005 թվականը մենք ունեինք 12 խոշոր գիշերօթիկ դպրոց, որոնցից օգտվում էր շուրջ 4000 երեխա, սակայն 2005-2006 թվականներին կառավարությունը բեռնաթափման ծրագիր իրականացրեց, և ներմուծվեց ներառական կրթություն, ինչի հետևանքով գիշերօթիկները փակվեցին`վերածվելով սոցիալապես անապահով երեխաների խնամքի կենտրոնների, և տրվեցին սոցապնախարարությանը: Այսինքն, այդ երեխաները կարող են այնտեղ մնալ, սնվել, բայց հաճախել հանրակրթական դպրոց: Այսօր մեր հանրապետությունում կա այդպիսի  7 կենտրոն: Բայց բացառվում է, որ այդ երեխաները հատուկ դպրոց հաճախեն: Իհարկե, մինչև 2005 թվականը հնարավոր էր, և իսկապես շատ էին նման դեպքերը: Երբ սկսեցին գործել բժշկահոգեբանամանկավարժության գնահատման կենտրոնները, որոնց միջոցով երեխաները տարբեր ստուգումներ են անցնում, դրանից հետո, եթե տեսնում են, որ երեխան իրոք կարիք ունի հատուկ դպրոցի, ուղարկում են օժանդակ դպրոց: Ծնողն է կատարում օժանդակ դպրոցի ընտրությունը: Տարին երկու անգամ երեխաներն այստեղ գնահատվում են: Առաջներում հանձնաժողովը դպրոցում էր գնահատում և ցանկացածի կարող էր ընդունել»:

Դպրոցի հիմնական խնդիրներից Արծվիկ Արշակյանը մատնանշեց շենքի խարխուլ վիճակը. «Մի քանի օր առաջ ենք մաքրել. չեք պատկերացնի՝ դպրոցը վերածվել էր զիբիլանոցի, ինչ ասես՝ չէիր գտնի: Կառավարությունը 2010-ի հոկտեմբերին 60 միլիոն դրամ տրամադրեց վերականգնման համար, 30 միլիոն էլ հետագայում պետք է տրամադրի: Բայց տարօրինակն այն է, որ մինչ այժմ շինարարությունը  չի սկսվում… Ես չեմ հասկանում, թե ինչ պրոբլեմ կա. մրցույթը եղել է, հաղթող կազմակերպությունը կա»:

Գլխավոր խնդիրներից է նաև տրանսպորտի հարցը, քանի որ շատ ծնողներ հնարավորություն չունեն երեխաներին դպրոց բերելու՝ հատկապես մարզերից: Իսկ այս դպրոցում երեխաներ կան Սևանից, Չարենցավանից, Արտաշատից: Եվ տնօրենը հաճախ ստիպված է լինում ձեռքը իր գրպանը տանել: Այս խնդրով  դիմել են Ռալֆ Յիրիկյանին: Նա մերժել է` պատճառաբանելով, որ նման ծրագիր չունեն: Արծվիկ Արշակյանի խոսքով՝ տեղի գործարարներից այս հարցով ոչ մեկը ձեռք չի մեկնել, և իրենք դիմել են ամերիկյան մի կազմակերպության ու սպասում են պատասխանի:

Ինչևէ, շրջեցինք դպրոցում. մթությունը, պատերի գորշությունը,  խոնավահոտը սարսափելի տպավորություն գործեցին: Ճաշարանում ինչպես նախկինում, ծանր հոտ էր, անհասկանալի է ի՞նչ են եփում այս դպրոցների խոհարարները, որ գրեթե բոլոր նմանատիպ դպրոցներից նույն տհաճ ճենճի հոտն է գալիս: Իհարկե, տնօրենը վստահեցրեց, որ վերանորոգումից հետո դպրոցը նոր տեսք կստանա և ավելի տրամադրող կլինի: Երբ ուզում էի լուսանկարել երեխաներին, շատերը խուսափում էին՝ ասելով` ես սիրուն չեմ դուրս գալիս… Փոխարենը՝ սիրով պատմում էին, թե ինչ են ուզում դառնալ և ինչպես են պատկերացնում իրենց ապագան: Որոշ երեխաների մեջ արտաքուստ ոչ մի տարօրինակ բան չնկատեցի, սակայն, ըստ մանկավարժի, կան և՛ շատ թեթև, և՛ շատ ծանր շեղումներով երեխաներ: Ոմանք մի քանի տարի շարունակ չեն հաղթահարում տվյալ դասարանը: Օրինակ՝ 7-րդ դասարանում սովորում է 21-ամյա մի տղա, իսկ 3-րդ դասարանում՝ 16-ամյա: Երեխաներ կան, որոնք համարյա չեն խոսում, չեն լսում, և ըստ մանկավարժի՝ նրանց հետ աշխատանքը շատ ծանր է ընթանում:

Զրուցեցինք նաև սոցմանկավարժի հետ: Ըստ նրա՝ դրսից շատ հեշտ է  երևում, բոլորը քննադատում են, բայց երբ ներս են մտնում՝ չեն կարողանում երկար մնալ: Այս երեխաների հետ աշխատելը շատ դժվար է՝ ասաց նա: Մեր հարցին, թե կա՞ն արդյոք խեղված, խաթարված ճակատագիր ունեցող երեխաներ, որոնք բռնության են ենթարկվում կամ ծնողները ստիպում են տարբեր, ամոթալի աշխատանքներ կատարել, պատասխանեց. «Այս երեխաները շատ խոցելի են: Պատկերացրեք, եթե չվերահսկենք՝ այդպիսի դեպքերը չեն բացառվի: Եթե երեխան մի օր բացակայում է, անմիջապես զանգում ենք, որ ճշտենք, թե ինչու ծնողը դպրոց չի բերում նրան… Պարզվում է՝ երեխային տարել է մուրացկանություն անելու, տարաներ հավաքելու: Հավատացեք, ամեն ինչ պետք է ծնողներից սկսել,  որովհետև կան երեխաներ, որոնք տարրական կուլտուրայից զուրկ են: Պատկերացրեք, որ նույնիսկ գդալ բռնել չգիտեն: Ուստի, մեր աշխատանքը, կարելի է ասել, ջուրն է ընկնում՝ հենց երեխաները շաբաթ-կիրակի վերադառնում են տուն»:

Պարզվեց նաև, որ այս դպրոցում սովորում են մի քանի պաշտոնյաների երեխաներ, որոնք նույնպես մտավոր խնդիրներ ունեն: Դաստիարակի խոսքով՝ նրանց միայն դասերին են բերում, ճաշի ժամերին տանում են:

Հիշեցնենք նաև, որ այս դպրոցի տնօրենի ընտրությունը կկայանա աշնանը, քանի որ հատուկ դպրոցների նոր կանոնադրությունը դեռ չի հաստատվել կառավարության կողմից, և ընտրության համար խորհուրդ չի ձևավորվել: Ժամանակավոր պաշտոնակատարը սովորաբար նշանակվում է վեց ամսով, իսկ Արծվիկ Արշակյանի ժամանակավոր պաշտոնավարման ժամկետը լրացել է: Հարցին` արդյո՞ք դա օրենքի խախտում չի, Արծվիկ Արշակյանը պարզաբանեց. «Նախարարի հրամանում կոնկրետ ժամկետ նշված չի, այլ գրված է` տնօրինել մինչ նոր տնօրենի ընտրությունը»:

Ի դեպ, Արծվիկ Արշակյանը տնօրենների հավաստագրման քննությունները հաջողությամբ հանձնած բախտավորներից է:

Շուշան Գալստյան

Այսօր գրախանութներում կարելի է հեշտությամբ գտնել հայ դասական գրողների վեպերի կրճատված և պարզեցված տարբերակները: Այս գործընթացը սկսվեց դեռևս 2007 թվականից, երբ լույս տեսան չորս սեղմավեպեր՝ Մուրացանի «Գևորգ Մարզպետունին», Շիրվանզադեի «Քաոսը», Դերենիկ Դեմիրճյանի «Վարդանանքը» և Րաֆֆու «Սամվելը»: Վեպերի էջերի քանակը կրճատված է, սակայն բովանդակությունը, իբր, պահպանվել է:

Սեղմավեպերի հետ կապված տարբեր և շատ հակասական կարծիքներ կան: Ոմանց կարծիքով՝ առանց դրա էլ մեր երեխաներն անգրագետ են, իսկ այս գրքերով առավել անգրագետ ենք դարձնում մեր սերնդին: Բայց հակառակ՝ դրական կարծիքն էլ կա և իշխում է հատկապես ուսանողության շրջանում:

Հենց նրանցից էլ փորձեցինք պարզել, թե ինչքանով է նպատակահարմար 500-600 էջանոց պատմավեպերի փոխարեն կարդալ 30 էջում «սեղմված» համանուն վեպերը: Հատկապես հիմա, երբ  բուհերում արդեն սկսվել են ավարտական քննությունները: Մասնավորապես ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետում, որտեղ ամենաշատն է ընթերցվում գրականություն,  մի քանի ուսանողներ այս պատասխանը տվեցին. «Շատ լավ բան ա: Իսկապես ուսանողների մասին են մտածել, համ ժամանակ ենք խնայում, համ էլ՝ ում էդքան ներվ կա՝ նստի հազար էջանոց գիրք կարդա»:

Իսկ նույն ֆակուլտետի Հայ գրականության պատմության ամբիոնի վարիչ Սամվել Մուրադյանը ասաց. «Հատկապես քննությունների ընթացքում շատ պարզ երևում է, թե հանձնարարված գրականությունը ինչ տարբերակով են կարդացել: Ուսանողներին թվում է, թե մենք չենք հասկանում, բայց հենց ստեղծագործության նկարագրական մասերից հարց ենք ուղղում`  արդեն ամեն ինչ պարզ է դառնում: Ես մինչ այժմ  այդպես էլ չեմ կարողանում որևէ  դրական բան գտնել սեղմավեպերի մեջ: Դրանք ուղղակի չարիք են՝ հատկապես ուսանողության համար: Մյուս կողմից,  այդ գրքերը կազմելիս առաջնայինը հանվում են նկարագրական հատվածները: Բայց ո՞վ է ասում, որ դրանք իրենց մեջ գաղափարներ չեն պարունակում: Պատկերացրեք «Սամվել»-ը՝ առանց Արարատյան դաշտի նկարագրության, կամ՝ Աբովյանի «Վերք Հայաստանի» վեպում պահպանված չէ Քանաքեռի բարբառը: Չի պահպանվել նաև վեպի առաջաբանը, և  ընթերցողը, փաստորեն, չի ծանոթանում Աբովյանի ծրագրային դրույթներին` նոր գրականության, նոր հերոսի, նոր բովանդակության և, առավել ևս, նոր լեզվի կարևորության խնդրին»:

Այս հարցի վերաբերյալ  Կրթության և գիտության նախարարությունից չկարողացանք որևէ բան ճշտել, իսկ Հանրակրթության վարչության պետ Նարինե Հովհաննիսյանը մեզ հետ զրույցում ասաց. «Կրթության և գիտության նախարարությունը չի զբաղվում այդ հարցով, և դպրոցներում ու բուհերում դրանք որպես ուսումնական դասագիրք  չեն ճանաչվել»:

Բայց եթե ԿԳ նախարարությունում այդքան  էլ տեղյակ չէին այս խնդրին,  ապա նույնը չէր կարելի ասել Կրթության ազգային ինստիտուտի մասին: Թեև ինստիտուտի  գլխավոր մասնագետ Նաիրա Տողանյանը երկրում չէր, սակայն մեզ մի քանի պարզաբանումներ տվեց հայագիտության  և սոցիալ-մշակութային առարկաների բաժնի աշխատակից, հայոց լեզվի և գրականության  մասնագետ Նվեր Վիրաբյանը: «Մենք վերահսկում չենք իրականացնում, միայն գնահատում ենք, այսինքն՝ կարծիք հայտնում: Սակայն սեղմավեպերը մեզ մոտ ուղարկում են միայն հրատարակելուց հետո, և կարելի է ասել, որ ինչ կարծիք էլ հայտնենք՝ պարզապես ձևական բնույթ է կրում: Սակայն սեղմավեպերի վերաբերյալ մենք մեր կարծիքը չենք փոխել: Նախ նշեմ, որ վեպը սեղմելու հատուկ կարգ, քաղաքականություն գոյություն ունի, ինչը սեղմավեպի հեղինակի մոտ չի պահպանվում: Օրինակ` այնտեղ, որտեղ կրճատում է եղել, պետք բազմակետեր, կախման կետեր դրվեն, որպեսզի ընթերցողը հասկանա, որ տվյալ հատվածը կրճատված է և, հարկ եղած դեպքում, բնօրինակից գտնի ու կարդա համապատասխան հատվածը: Կրթության ազգային ինստիտուտի կողմից ձեռնարկի հեղինակներին անգամ առաջարկ է արվել համապատասխան հանձնաժողով ստեղծել և գործին ավելի մասնագիտորեն մոտենալ, սակայն այս առաջարկը մերժվել է, իսկ Կրթության և գիտության նախարարությունը որևէ քայլ չի ձեռնարկում այս ուղղությամբ»,- ասաց Նվեր Վիրաբյանը և հավելեց, որ այսօր դասականներին «համառոտում» է Արփիկ Ավետիսյանը, որը 50 տարի շարունակ հայոց լեզվի և գրականության ուսուցիչ է եղել: Կրթության և  գիտության նախարարությունը սեղմավեպերն ընդունել է որպես ուսումնական գրականություն, բայց միայն սփյուռքի համար:

Ի դեպ, սեղմավեպերը վաճառվում են մատչելի գներով՝ 600-1200 դրամ: Տեղեկացանք նաև, որ Երևանի գրախանութներում սեղմավեպերով հետաքրքրվողները շատ են: Զրուցեցինք մի քանի գրավաճառների հետ, նրանցից մի  երիտասարդ գրավաճառուհի ասաց, որ ինքը կտրականապես դեմ է սեղմավեպերին, սակայն այդ գրքույկները մեծ պահանջարկ ունեն, և գրավաճառուհու խոսքով՝ իրենք պարտավոր են վաճառել: Ի պատասխան  մեր հարցի, թե ովքեր են սեղմավեպ գնողները, ասաց` և՛ դպրոցականները, և՛ ուսանողները:

Ի դեպ, գրավաճառուհու հետ մեր զրույցի ընթացքում մի քանի հաճախորդներ «խայտառակություն» կոչեցին սեղմավեպերի «հայտնությունը», ավելին՝ պնդեցին, որ դրանք երեխաներին փչացնելու նոր ձև է: Մի քանի գրավաճառներ էլ ասացին, որ իրենք, կոպիտ ասած, վռնդում են այդ գրքերը «մատակարարողներին»:

Ինչևէ, եթե նույնիսկ անտեսենք հասարակության պահանջները, չենք կարող անտեսել նաև ակնհայտը՝ «սեղմավեպ» կոչվածով ոտնահարվում են հայ դասականների հեղինակային իրավունքները: Ի դեպ, ոտնահարվում են ազատ, անկաշկանդ և առանց խղճի խայթի, որովհետև նրանց իրավունքները պաշտպանող չկա ընդհանրապես:

Շուշան Գալստյան

Մարզային կտրվածքով միայն Կոտայքի մարզն է կատարել բյուջեն, մյուսներում առկա է եկամուտների թերհավաքագրում: Երեւանի բյուջեն կատարվել է 76,1 տոկոսով,  Արագածոտնինը` 82,3 տոկոսով, Լոռունը` 90, Շիրակինը` 91,2 տոկոսով Սյունիքում բյուջեն կատարվել է 90,9 տոկոսով:

Նախատեսված 29,2 մլն դրամի փոխարեն համայնքները հունվար-ապրիլին կարողացել են հավաքագրել միայն 24 մլն դրամ:

Հայաստանի համայնքների բյուջեների կատարողականը 2011 թ. 4 ամիսների կտրվածքով ընդամենը 82,4 տոկոս է, տեղեկացնում է տարածքային կառավարման նախարարության պաշտոնական կայքէջը:

Այսօր քաղաքի տարբեր հատվածներում ականատես ենք լինում ապօրինի, անհիմն շինարարական աշխատանքների:

Կեղծ PR-ի մակարդակում դրանք սկսվում են անհիմն, ցուցադրական պաստառների հրապարակումից:

Այսօր Նալբանդյան 106/1–ի հարակից շենքերի բնակիչները կազմակերպել էին Ապապաստառապատում խորագրով բողոքի ակցիա՝ ընդդեմ դեռևս չհաստատված նախագծի, որը պաստառի տեսքով փակցվել էր իրենց բակում:

Ակցիայի մասնակիցները ստորագրահավաք կազմակերպեցին, որը մտադիր են հանձնել «Ավագ Շին» ՍՊԸ-ի տնօրենությանը: Պահանջի ձևակերպմամբ տեքստի մեջ մասնավորապես նշվում է.

«Հիմք ընդունելով Սայաթ-Նովա պող., Նալբանդյան, Ա. Պետրոսյան և Թումանյան փողոցներով պարփակված տարածքի 150 բնակիչների ստորագրությամբ պատկան մարմիններին ուղղած մեր դիմումին Երևանի քաղաքապետարանի  23.03.2011-ի N 18/08/1-Կ-402 պատասխանը՝ պահանջում ենք դադարեցնել վերոնշյալ տարածքում իրականացվող շինարարական աշխատանքները և տարածքից անհապաղ դուրս բերել ողջ շինարարական տեխնիկան:

Պահանջում ենք նաև տարածքից հանել դեռևս չհաստատված շինարարական ծրագրի նախագիծը պատկերող ցուցապաստառը՝ մինչև պատկան մարմինների կողմից վերջնականապես չմշակվեն և չհամաձայնեցվեն տարածքի բարեկարգմանն առնչվող համապատասխան փաստաթղթերը:

Միաժամանակ տեղեկացնում ենք, որ Երևանի քաղաքապետի կարգադրությամբ նշանակված գալիք շաբաթօրյակի շրջանակներում մենք՝ բնակիչներս ու Երևանի ազատ քաղաքացիներս, պատրաստվում ենք շաբաթօրյակի ժամանակ մասնակցել Նալբանդյան 106/1-ի նախկին մանկապարտեզի տարածքում ծառերի արմատների խնամքի աշխատանքներին»:

Հիշեցնենք, որ բողոքի ալիք բարձրացրած պաստառը փակցվել է ՀՀ բնապահպանության և քաղաքաշինության նախարարների այցի հաջորդ օրը, գաղտագողի` երեկոյան ժամը 22:00-ի սահմաններում: Դեռևս առանց շին.թուլտվության և այլ անհրաժեշտ նախագծային փաստաթղթերի առկայության փակցված պաստառը, որը ներկայացնում է տեղում իբր-կառուցվելիք շենքի համակարգչային գրաֆիկական պատկերը, պատվիրատու «Ավագ Շին» և կատարող «Դիաբազ» ՍՊԸ-ների տվյալները և քանդման թույլտվության համարը, շինարարությունն արտոնող ոչ մի հիմնավոր տեղեկություն չի ներկայացվում:

Նշենք, որ ԶԼՄ որոշ ներկայացուցիչներ, որոնք ժամանել էին ակցիայի սկսվելուց տասնհինգ րոպե առաջ, դժգոհեցին մասնակիցների թվից ու թերևս թերագնահատելով այդ հանրային նախաձեռնության կարևորությունը հեռացան նախքան մասնակիցների հավաքվելը: Չնայած ընդունելի է, որ ակցիայի մասնակիցներն այս անգամ համեմատաբար սակավաթիվ էին, սակայն նրանք արտահայտեցին իրենց ասելիքն՝ ի լուր պատկան մարմինների, ինչպես նաև հանձնեցին վերոհիշյալ պահանջագիրը:

Մեր Քաղաքը քաղաքացիական նախաձեռնություն

Երեկ Երևանի թիվ 114 ավագ դպրոցում շարունակվեց հանրակրթական ուսումնական հաստատության ղեկավարման իրավունք  ստանալու համար քննությունների հանձնման երկրորդ ` բանավոր փուլը: Միջանցքում սպասող տնօրենացուների հուզմունքը նմանվում էր  ընդունելության քննության եկած ուսանողների: Ամենահետաքրքիրն այն էր,  որ դուրս եկող  մասնակիցները   նախ և առաջ  թելադրում էին  այն հարցերը, որոնք քննական տոմսի մեջ էին և հաջորդ օրվա  մտնողները հերթով  գրում էին այդ հարցերը:

Քննությունը բավականին թափանցիկ էր: Լրագրողներին հնարավորություն էր տրված լուսանկարել և ձայնագրել մասնակիցների պատասխանը: Որպես դիտորդ հրավիրված  Ժառանգություն խմբակցության պատգամավոր  Անահիտ Բախշյանը ևս այդ կարծիքին էր. «Ճիշտն ասած քննությունները բավականին արդար և թափանցիկ են կազմակերպված: Եթե հետևենք ամբողջ ընթացքին կտեսնենք, որ որևէ տեղ չի թողնված կաշառքի համար: Կարող են խախտումներ լինել փաստաթղթերում այսինքն կեղծել  ստաժը նույնիսկ եղել են այդպիսի մի քանի դեպք, բայց բացահայտվել է: Եվ ես լինելով ընդիմադիր գործիչ ուզում եմ այս մասին բացահայտ հայտարարել: Այս ամենը կբացառի, որ  տնօրենը լինի անգրագետ ու անկիրթ, քանի որ գոնե 60 հարցի տիրապետելը այն էլ օրենքների  մասին, գոնե ահագին գիտելիք կտա տնօրենին: Այսինքն ստեղծվել է մի  շեմ, որից ցածր չի կարող լինել տնօրենը»,-ասաց Անահիտ Բախշյանը: Մեր այն հարցին թե նախկինում իր ղեկավարած դպրոցի տնօրենը անցե?լ է այս փորձությունը նա ասաց.  «Ես տեղյակ չեմ : Մեր հարաբերություները բավականին լարված են, քանի որ նա այն մարդը չէր, ով արժանի էր գալ ու իմ ստեղծածին տիրապետել»:

Քննությանը որպես դիտորդ հրավիրված Մեհրաբայն գիտաուսումնական կենտրոն ՀԿ նախագահ Վահե Բաբայանը քննության թափացիկությունը հիմնավորեց  նրանով, որ ԶԼՄ-երին հնարավորություն է տրված հետևել գործընթացին:  Նա ասաց նաև, որ այս անգամ բավականին բարձր է  հայտատուների գիտելիքների մակարդակը. «Երևի  կազակերպված վճարովի դասընթացներին մասնակցելը բավականին օգնել է և համեմատած անցած փուլի, որից շատերը կտրվեցին այս անգամ բավականին լավ են պատրաստվել»:

Նշենք , որ առաջին փուլց կտրվեցին երեք հայտատուներ:

Իռլանդիայի Դուբլին քաղաքի «Ավիվա» մարզադաշտում կայացավ Եվրոպայի Լիգայի 2010/11 խաղարկության եզրափակիչ հանդիպումը: Այս անգամ մրցաշարի ամենակարևորագույն խաղը պատմության մեջ առաջին անգամ լիովին պորտուգալական էր: Միմյանց դեմ պայքարի էին դուրս եկել «Պորտուն» և «Բրագան»: Հանդիպումն ավարտվեց 1-0 հաշվով` հօգուտ Պորտուգալիայի չեմպիոնների` «Պորտուի» ֆուտբոլիստների:

Հաղթական գոլը հանդիպման առաջին կեսի վերջին վայրկյաններին իր հաշվին գրանցեց մրցաշարի լավագույն ռմբարկու Ռադամել Ֆալկաոն: Վերջինս դառլնալով 18 գոլի հեղինակ, շրջանցեց «Բավարիայի» լեգենդար ֆուտբոլիստ Յուրգեն Կլինսմանին, ով 1995/96թթ. մրցաշրջանում աչքի էր ընկել 16 անգամ:

ևս մեկ հետաքրքիր փաստ: «Պորտուի» գլխավոր մարզիչ Անդրե Վիլաշ-Բոաշը դարձավ ամենաերիտասարդ մարզիչը, ով կարողացավ իր թիմի հետ նվաճել Եվրոպայի Լիգայի գավաթը: Վիլաշ-Բոաշը պատվավոր մրցանակը նվաճեց 33 տարեկան 213 օրեկան հասակում: Նախկին «ռեկորդը» պատկանում էր Ջանլուկա Վիալիին, ով «Չելսիի» հետ չեմպիոն էր հռչակվել 33 տարեկան 308 օրեկան հասակում:

Հավելենք, որ «Պորտուի» օգտին ևս մեկ ռեկորդ գրանցվեց: Թիմը կարողացավ հաղթել անցկացրած խաղերից 14-ում, այդկերպ թարմացնելով «Բարսելոնայի» 2002/03թթ. ռեկորդը, երբ կատալոնացիները հաղթել էին 13 խաղում:

Թբիլիսիում ընթացող Եվրոպայի կանանց շախմատի անհատական առաջնությունն ավարտվեց:  Վերջին տուրում Լիլիթ Գալոյանը հերթական հաղթանակը տոնեց ադրբեջանուհու նկատմամբ: Նա հաղթեց Խայալա Իսքանդարովային:

Վրացուհի Մայա Լոմինաշվիլուն հաղթեց Լիլիթ Մկրտչյանը, Նելլի Աղինյանը՝ շախմատիստուհի Մարիա Գևորգյանին:

Լիլիթ Մկրտչյանը զբաղեցրեց 21-րդ, Գալոյանը՝ 41-րդ, Աղինյանը՝ 55-րդ տեղը:

Նշենք, որ Էլինա Դանիելյանն այս առաջնությունում զբաղեցրել է երրորդ տեղը՝ արժանանալով բրոնզե մեդալի:

Երևանի թիվ 114 դպրոցում իրարանցում էր: Տնօրենները խառնվել էին իրար մի ուրիշ կարգի: Քննասենյակից դուրս եկողի գլխին էին հավաքվում միանգամից մի քանի հոգի, ու սկսվում էր. դուրս եկածը հերթով իրեն տրված հարցերն էր ասում, լսողները փորձում էին սերտել: Իսկ ներսում երկու հանձնաժողով վճռում էր տնօրենների պաշտոնավարման հետագա ճակատագիրը:

Քննական գործընթացին հետևում էր նաև նախկին տնօրեն, բայց քաղաքականություն մտնելու շնորհիվ պատգամավոր դարձած Անահիտ Բախշյանը: Փորձեցինք տիկին Բախշյանից որոշ մանրամասներ պարզել այս իրարանցումից:

— Տիկի´ն Բախշյան, այս քննություններն ի վիճակի՞ են լիարժեք պատկերացում տալ, թե ինչ տնօրեններ ունենք այսօր:

— Ինչպիսի մանկավարժ է, ինչքանով կազմակերպիչ է, կառավարիչ է, մարդկային փոխհարաբերությունները ինչպես է կառուցում՝ չէ´, բայց էստեղ մի նշաձող կա դրված, որից ցածրը չի կարող անցնել: Այսինքն, գրավոր 60 հարցերից ամեն քննության ժամանակ 60-ը ընտրվում է, բաժանվում է, էդ 60-ից 54-ին պատասխանողը նվազագույնը անցնում է բանավոր փուլը:

— Իսկ «զուբրիտ»-ի խնդիր չկա՞:

— Անպայման կա, բայց եթե անգամ անգիր են արել ինչ-որ բաներ, էդ անգիր բանը մի օր հետք թողնում է ուղեղի մեջ և աշխատանքի ընթացքում: Եթե էդպիսի սիտուացիա լինի, կսկսի հիշել` ա´յ մարդ, ես սրա մասին մի տեղ կարդացել էի, նորից կվերցնի` կկարդա, այսինքն` ինքը կիմանա գոնե, որ դա օրենքով կարելի է կարգավորել` արի` գնամ օրենքի մեջ նայեմ, ոչ թե ինքս որոշեմ ինչ անել:

— Իսկ որ նախարարը ասել էր, թե մեր դպրոցներում էլ կարող են տգետ մարդիկ աշխատել… «տգետ» որակումը նախարարի կողմից, դե, մենք գիտենք` ինչ մակարդակ է դպրոցներում, բայց ամեն դեպքում, որքանո՞վ է արդարացված նման գնահատականը նախարարի կողմից, և եթե տգետներ կան, ապա ինչպե՞ս են հայտնվել այդ պաշտոններին և ինչպե՞ս են շարունակում պաշտոնավարել, երբ կան նախարարություն, կրթության վարչություն:

— Ես լիովին նախարարին համամիտ եմ էդ հարցում: Դպրոցում տգետ, հենց «տգետ» բառն եմ ասում, դպրոցի տնօրեն չպիտի լինի:

— Այսինքն՝ կան:

— Իհարկե´ կան:

— Եվ շա՞տ կան` մե՞ծ տոկոս է կազմում:

— Նու, եթե չլիներ էդպես, անհրաժեշտություն չէր լինի օրենքով էս շեմը դնել: Սա փաստորեն մի շեմ է, որից ցածր չես կարող  դպրոցի տնօրեն ունենալ:

— Ես մեկ-երկու րոպե հետևեցի քննական պրոցեսին, քանի որ Դուք ավելի տևական ժամանակով եք հետևում, ինչպե՞ս է ընթանում հենց քննելու գործը, ինչ-որ հոգեբանական ճնշում կամ հակառակը՝ հուշում, նկատե՞լ եք:

— Ո´չ մի, ում ուզում եք` հարցրեք, առավել ևս՝ հուշել:

— Իսկ փողով հարցերը լուծե՞լ, ծանոթո՞վ…

— Ուրեմն, առիթը օգտագործեմ հայտարարելու հասարակությանը, որ բոլոր այն պաշտոնյաները` գյուղապետ, քաղաքապետ, մարզպետ, նախարար, նախագահ… ինչ-որ մեկը խոստանա փողով էս գործը դզել, չի հաջողվելու:

— Ասենք, տեսա՝ Նարինե Հովհաննիսյանն էր հանձնաժողովում. դե, նրան շատ տնօրեններ կճանաչեն, հնարավոր չէ՞, որ, ասենք, նախապես համաձայնության գան:

— Նարինե Հովհաննիսյանը էսօր ա էստեղ, վաղը էստեղ չի լինի: Էս հանձնաժողովը մեկ օր է մնում ընդամենը:

— Այսինքն` ԽԾԲ-ն այստեղ չի՞ աշխատում:

— Դե, հիմա իմ երևակայությունը թույլ չի տալիս երևակայել, թե ԽԾԲ ո՞նց կարող է լինել: Գրավորի մեջ ես բացառում եմ, բանավոր քննության մեջ էլ:

— Ասենք, աչքերով, շարժումներով, չգիտեմ, ինչ-որ մի ձևով:

— Դե, ի՞նչ պիտի լինի, հարցը պիտի կարդա, բանավոր քննությունը ձայնագրվում է, յուրաքանչյուր հարցի պատասխանից հետո հանձնաժողովի նախագահը իրեն ասում է` ճիշտ է կամ սխալ է: Դա գրվում է, բացի ձայնագրությունից, գրվելուց հետո հանձնաժողովի անդամները տակը ստորագրում են, քննություն հանձնողն էլ դրա տակ է ստորագրում: Հետևաբար, չգիտեմ, ինչքան էլ ուզենան…

— Եվ էսպիսի մի հարց. էստեղ տնօրենները խառն են` և´ մայրաքաղաքից են, և´ մարզերից: Ինչ-որ տարբերություն կա՞, ո՞ր մասն է մեզ մոտ ավելի խոցելի, չէի ուզենա էլի էդ բառը օգտագործել, բայց դե, տգետ տնօրենները ավելի շատ մայրաքաղաքու՞մ են, թե՞ մարզերում:

— Բոլորովին,  ո´չ , չէ´, կարող է առոգանության մեջ լինի տարբերությունը, ասենք, Գեղարքունիքի, չէ´, չէ´, չէ´, չկա´, մարզերից էլ էնքան պատրաստված տնօրեններ են գալիս, քեֆդ գալիս է: Եվ հեռավոր գյուղ, սահմանամերձ գյուղ, բայց պատրաստված, կարգին մարդիկ: Երևանից է գալիս՝ բանի պետք չի:

— Բա «էդ բանի պետք չի»-ն ո՞նց է մինչև հիմա մնացել տնօրեն:

— Դրա համար կկտրվի: Էրեկ գործող տնօրեն կտրվեց, հլը լավ է, որ էս անգամ քիչ կտրվեցին: Բայց օր է եղել, որ 25-ից 13-ը կտրվել են` անցած անգամ:

— Տիկին Բախշյան, Դուք Ազգային ժողովում կառավարության առջև հարց բարձրացրիք այն տնօրենների դիմումի վերաբերյալ, որոնց 5 տարի է մնացել պաշտոնավարել, և որոնք խնդրել էին իրենց զերծ պահել քննություններին մասնակցելուց: Նրանք հասա՞ն իրենց ուզածին, թե՞ ոչ:

— Իհարկե, հասա´ն: Հիմա ասեմ:

— Այսինքն` իրենք քննություն չե՞ն հանձնելու:

— Միայն գրավորն են տալու, բանավորից ազատվեցին: Ուրեմն դա ինչ է` օրենքի մեջ փոփոխություն մտցվեց, 61 տարին 2011 թ. լրացած տնօրեններին տրվեց արտոնություն` միայն գրավոր փուլը տալ:

— Բայց ավելի վատ չէ՞, տարիքով տնօրենը ավելի մեծ շանսեր չունի, ասենք, հիշողության հետ կապված խնդիրներ ունենալ, հազար ու մի թերություն կարելի է գտնել, չգիտեմ, տարեցը կարող է շատ ավելի վատը լինել, քան երիտասարդը:

— Դե, հիմա, ես էդ փոփոխությանը կատեգորիկ դեմ էի, բայց դե մեծամասնությունը` կոալիցիան, քվեարկեց, անցավ:

— Դա, ըստ էության, խտրականություն էր:

— Չէ´, ես նորից եմ ուզում ասել, դա ժեստ էր: Մի խումբ տնօրեններ, առանց ստորագրելու, նամակով դիմել են նախագահին, որ արտոնություն տա: Էդ ո՞ր տնօրենն ա դիմում նախագահին` որը հիշեցնում ա նրան, որ գիտե՞ս, ես էսինչ ժամանակ քեզ ծառայություն եմ մատուցել, քո ընտրությունը հաջողացրել եմ, հիմա դու ինձ տուր էդ արտոնությունը, և տրվեց: Այսինքն` նախագահը հաստատեց, որ էդ արտոնության ժամանակը եկել է, էլի:

— Դե, մարզերում ինչպե՞ս է, տնօրեններին նշանակում է մարզպետը, որի հիմնական ֆունկցիան տվյալ մարզում ընտրություն կազմակերպելն է: Ըստ այդմ, տնօրեն նշանակելիս մարզպետը կողմնորոշվում է հենց այս չափանիշով, թե ում մոտ ավելի լավ կստացվի ընտրության կազմակերպման գործը: Այս առումով տնօրեններին այդքան էլ չի կարելի մեղադրել, վերևից է իջեցվում հրահանգը, նրանք էլ կատարում են:

— Հիմա չեն կարող: Հիմա ենթադրենք՝ մարզպետը ուզում ա սիրուհուն տանի դպրոցի տնօրեն: Էս սիրուհին ուզի-չուզի՝ պիտի գա էս փուլով անցնի:

— Դե, 60 հարց ա, կսովորի, կանցնի, էլի:

— Դե հիմա , թող սովորի, դե հիմա, թե կսովորի, 5 հատ էլ բանավոր հարցին կպատասխանի, ջհանդամ, որ սիրուհի ա, գոնե կիմանանք, որ մի բան գիտի: Դե հիմա, մնացածը իրանց գործն ա արդեն, բարոյականության խնդիր ա:

Հ.Գ.Մեզ պատահած ծանոթ տնօրեններից մի քանիսը, ի դեպ, հաստատեցին, որ չեն կարողացել «դոստուպ» գտնել դեպի քննական հանձնաժողով: Այնպես որ, հուսանք՝ գոնե այս քննությունը կանցնի առանց չարաշահումների:

Լուսինե Կեսոյան

Գիտական, պետական ոլորտի, Հ կ- ների, և քաղաքական կուսակցությունների ավելի քան 150 կանայք մասնակցում են մայիսի 18-ին Երևանում մեկնարկած երկօրյա համաժողովին, որը կազմակերպվել է ԱՄՆ Ազգային Ժողովրդավարական Ինստիտուտի (NDI) և ԱՄՆ ՄԶԳ կողմից` Հայաստանում Մեծ Բրիտանիայի դեսպանատան և Միացյալ ազգերի զարգացման ծրագրի (ՄԱԶԾ) աջակցությամբ:

ԱՄՆ Միջազգային զարգացման Գործակալությունից հայտնում են, որ համաժողովը կրում է «Խրախուսել Հայաստանում կանանց քաղաքական մասնակցությունը. կանանց համազգային համաժողով և հայեցակարգ» խորագիրը, որի նպատակն է ուշադրություն հրավիրել կանանց հիմնախնդիրներին և նպաստել Հայաստանի քաղաքականության մեջ նրանց ներկայացվածությանն ու մասնակցությանը:

Համաժողովը մեկնարկել է Միացյալ Նահանգների և Եվրոպայի հայտնի կին քաղաքական գործիչների ելույթներով: Հյուրերի թվում են ԱՄՆ դեսպան Մարի Լ. Յովանովիչը, դեսպան Մերիլ Ֆրանկը (ԱՄՆ ներկայացուցիչը ՄԱԿ-ի «Կանանց կարգավիճակ» հանձնաժողովում), Հայաստանում Շվեդիայի դեսպան Դիանա Յանսեն (նստավայրը` Թիֆլիս), Ալբանիայում Մակեդոնիայի նախկին դեսպան Բլագորոդնա Մինգովա Կրեպիեվան, Հայաստանում ՄԱԶԾ-ի մշտական ներկայացուցիչ Դաֆինա Գերչևան, ԱՄՆ Միզուրի նահանգի պետքարտուղար Ռոբին Կարնահանը, և Հայաստանում Մեծ Բրիտանիայի դեսպան Չարլզ Լոնսդեյլը: Միջոցառմանը մասնակցել են նաև Հայաստանի կառավարության բարձրաստիճան անձինք,  տեղական ու միջազգային կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ: Բացման խոսքում, դեսպան Յովանովիչն ընդգծել է, որ Հայաստանն իր լիարժեք ներուժն իրագործելու համար պետք է հենվի իր բոլոր տաղանդների վրա, այդ թվում նաև կանանց:

Համաժողովի ընթացքում կին մասնակիցները բաժանվել են փոքր աշխատանքային խմբերի` հայեցակարգը մշակելու նպատակով, այստեղ կներկայացվեն կանանց հիմնախնդիրները և դրանց լուծման հետ կապված առաջարկությունները: Քննարկվել են բավականին հետաքրքիր թեմաներ` կոալիցիայի ձևավորումը, գենդերային հավասարության խթանումը կուսակցություններում և տարբեր բնագավառներում, ինչպես նաև տղամարդ քաղաքական գործիչների և հասարակության խրախուսումը` կանանց քաղաքական իրավունքների ընդլայնման աջակցելու նպատակով:

Ինչպես տեղեկացնում է Sky Sports-ը, Անգլիայի ֆուտբոլի ասոցիացիան (FA) նախազգուշացրել է Լոնդոնի «Չելսիի» գլխավոր մարզիչ Կառլո Անչելոտիին: Նախազգուշացման պատճառ է հանդիսացել Անգլիայի պրեմիեր լիգայի առաջնության 36-րդ տուրի «Մանչեսթեր Յունայթեդ» — «Չելսի» հանդիպման նախաղային ասուլիսը, որտեղ իտալացի մասնագետն իր բացասական կարծիքն է արտահայտել խաղի մրցավար Հովարդ Վեբի մասին եւ մասսայականորեն քննարկել է նրա աշխատանքը: Ըստ FA-ի կանոնադրության, մարզիչներն իրավունք չունեն քննադատելու մրցավարերին խաղից առաջ:

Հավելենք, որ եւս մեկ նման նախազգուշացման դեպքում Անչելոտիին կսպասվի որակազրկում մի քանի խաղով: