Ինչպես երևում է, վարչապետ Տիգրան Սարգսյանին արդեն հունից հանել են խոսակցություններն այն մասին, թե ինքը կապ ունի «Նաիրիտ» գործարանի հետ: Վարչապետի եղբայր Արմեն Սարգսյանը Չինաստանում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպանն է, ում միջոցով էլ «Նաիրիտ»-ի մի ամբողջ արտադրամաս մասնագետներով տարվեց Չինաստան, որի արդյունքում այսօր չինացիներն են հաջողությամբ զբաղվում կաուչուկի արտադրությամբ:

Էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Արմեն Մովսիսյանը մանրամասն հաշվետվություն էր պատրաստել, որով պետք է այս գործարանի հետ կապված խոսակցություններին վերջ դրվեր: Ըստ դրա, «Նաիրիտ»-ի պրոբլեմների գլխավոր պատճառը հենց իր մեջ է. այս ընկերության հիմնական արտադրանքը քլորոպրենային կաուչուկներն են և լատեքսները, որոնց ինքնարժեքի 70-75 տոկոսը էներգակիրներն են` գազ, էլեկտրաէներգիա և շոգի: 2006-2007 թթ. մասնավորեցումից հետո, երբ ընկերությունը սկսել է արտադրանք տալ, գազի ներկրման գինը 54 դոլար էր: Նախարարի ասածի իմաստն այս էր` օրեցօր էներգակիրների գինը բարձրացավ, այսինքն` «Նաիրիտ»-ի արտադրանքի ինքնարժեքը մեծացավ, ըստ այդմ, աստիճանաբար ավելի մեծացան ծախսերը, դրա համար էլ եկամուտները նվազեցին:

«Նաիրիտ» գործարանի բաժնետոմսերի 90 տոկոսը պատկանում է «Ռայնովիլ Փրոփըրթի Լիմիթիդ» (Rhinoville Property Limited) ընկերությանը, 10 տոկոսը ներկայացնում է էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարարությունը: Ընկերությունը նման անհուսալի վիճակից հանելու համար հիմա նոր ծրագիր է կազմվել, հայտարարվել է մրցույթ, և շուտով պարզ կդառնա, թե ով է այն համարձակը, որ իր վրա կվերցնի «Նաիրիտ»-ի բեռը: Այստեղ հարկավոր է 400-500 մլն դոլարի ներդրում` գործարանը նոր տեսքի բերելու և հարցերը լուծելու համար: Թե որ ընկերությունը, ի վերջո, կհամաձայնի ստանձնել նման պատասխանատվություն, հայտնի չէ, բայց արդեն իսկ այսօրվանից կարելի է ենթադրել, որ ինչ ընկերություն էլ դա լինի, գալով և ստանձնելով ներդրումների պատասխանատվությունը` անակնկալի է գալու` հայտնաբերելով, թե ինչ հետաքրքիր անձնակազմ ունի «Նաիրիտ»-ը: Այսպես, Արմեն Մովսիսյանի ներկայացրած պաշտոնական տվյալներով, այս ընկերությունում ամեն 6 աշխատողի հասնում է մի ղեկավար. հաշվառված է 3074 մարդ, որից ղեկավար անձնակազմը` 554 մարդ, մասնագետներ և ծառայողներ` 686 մարդ, մնացածը բանվորական անձնակազմն է: «Նաիրիտ»-ի բանվորները մշտապես բողոքի ցույցեր էին անում` պահանջելով վճարել իրենց աշխատավարձը: Կարելի է ենթադրել, որ 554 ղեկավարներից և ոչ մեկը չի մասնակցել այդ ցույցերին. անգամ ղեկավարների թվից կարելի է եզրակացնել, որ նրանք խիստ հարգի դիրքերում են:

Ինչ վերաբերում է վերջին շրջանում տարածված այն լուրերին, թե գործարանում արդեն հաստոցներն են որպես մետաղաջարդոն ապամոնտաժում և վաճառում, նախարար Մովսիսյանն ըստ էության չհերքեց, այլ ընդամենը պարզաբանեց, որ այստեղ կան 4 սերնդի սարքավորումներ, շենքեր, շինություններ, հանձնաժողովով նայում են, թե որոնք են այլևս անպիտան, դրանք էլ հեռացնում են:

Քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանը Երևանի ավագանու խորհրդի նիստերից մեկում «Նաիրիտ»-ի վերաբերյալ մի դիպուկ արտահայտություն արեց. «Նաիրիտը ում ասես պարտք ա, ով էդ շենքի չորս կողմը պտտվել ա, պարտք ա»:

«Նաիրիտ»-ը 120-130 մլն դոլար պարտք է Միջպետական բանկին, որ այս տարիների ընթացքում ֆինանսավորել է ընկերության աշխատանքը, և մոտ 20-25 մլն դոլար էլ հայկական բանկերին` աշխատավարձերի և այլ պարտավորությունների հետ կապված:

ՀՀ կառավարությունը 2011թ. հունվարի 13-ի նիստում որոշում կայացրեց առանց վերջնաժամկետի դադարեցնել մանր և միջին բիզնեսի ոլորտում ստուգումները: Ստուգումներ կարելի էր անցկացնել միայն 70 մլն դրամի շրջանառություն ունեցող օբյեկտներում:

Սննդի անվտանգության ծառայության աշխատակիցների երեկվա արշավի արդյունքում վերջնականապես փակվեցին Գումի շուկայի մսի պասաժները: Ըստ օրենքի՝ այս կրպակների ստուգումը թույլատրվում է տարին մեկ: Անգամ վարչապետական կարգադրությունը զանց առնելու դեպքում՝ այս տեսչական ստուգումն ապօրինի էր, քանի որ վերջին ստուգումն այստեղ իրականացվել է անցյալ տարվա նոյեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին: Այն ժամանակ Սննդամթերքի անվտանգության տեսչության աշխատակիցները դարձյալ փակել տվեցին բազմաթիվ կրպակներ, դարձյալ տուգանեցին բազմաթիվ տնտեսվարողների: Այն ժամանակ դրվեց հստակ պահանջ. մսի կրպակը փակվեց, բայց թույլատրվեց բացել, եթե կատարվեն պահանջները: Դրանից հետո կրպակատերերը մի մարդու նման տեղադրեցին անհրաժեշտ սառնարանները, վճարեցին տուգանքները, մի խոսքով՝ կարգի բերեցին իրենց տնտեսությունը: Մեր տեղեկություններով, անգամ կրպակատերեր կան, որ մինչ օրս վճարում են այդ 100 հազար դրամ տուգանքը: Եվ հանկարծ՝ երեկ դարձյալ հայտնվում են ինչ-որ տեսուչներ և փակում նույն կրպակները: Այս անգամ՝ առանց բացատրության և առանց նույնիսկ ներկայանալու:

Երեկ, Գումի շուկայի տարածքում կրքերն անասելի թեժացել էին: Կրպակների մոտ մեծ թվով մարդիկ էին հավաքված: Այստեղ էին նաև Սննդի անվտանգության ծառայության աշխատակիցները, սակայն տեսուչը չցանկացավ ո´չ ներկայանալ, ո´չ նույնիսկ ասել, թե ինչ է արձանագրել: Ակնհայտ էր, որ խստորեն հրահանգված էր չխոսել լրագրողների հետ:

— Մեր մամուլի բաժնի պետի հետ ճշտեք,- արագ-արագ վրա բերեց նա:

— Մամուլի բաժնի պետը ի՞նչ գիտի, թե Դուք կամ ես էս պահին ինչ տեսանք. ես դա՛ եմ Ձեզ հարցնում:

— Չեմ կարող:

Անհասկանալի մնաց տեսուչի` գաղտնի գործակալին բնորոշ վարքագիծը, ի՞նչն էր նման վախի պատճառը, ինչու՞ են այս նորաստեղծ ծառայության աշխատակիցներն այս աստիճան խուսափում իրենց բացահայտածը ներկայացնելուց: Այն, որ կրպակաշարի մերձակայքում գարշահոտ էր տիրում, նկատեցինք նաև մենք: Կրպակատերերը դա բացատրեցին այսպես. «Շուկայի մայթը լվանում են, կեղտաջրերը գալիս՝ մեր կողմն են հավաքվում, ի՞նչ անենք»: Դա, իհարկե, այնքան էլ այդպես չէ, կարելի է ասել՝ հակառակն է. երբ իրե՛նք են լվանում իրենց տարածքը, կեղտաջրերը հոսում են փողոց:Սակայն խնդիրը դա չէ, կարելի է լուծում գտնել:

Առնվազն հարյուր կրպակի աշխատանք տեսուչները գնահատել են անբավարար և փակել: Ի՞նչ է լինելու այս մարդկանց ճակատագիրը: Նրանց անգամ չեն տեղեկացրել, թե ինչն է անբավարար և ինչ պետք է անել: «Բա սա երկիր ա՞, մեզ գցում են փողոց՝ ոչինչ չասելով»,- ասում էին մարդիկ` մինչ տեսուչը խիստ ու լուրջ դեմք ընդունած ինչ-որ գրառումներ էր անում:

«Իրենք իրավունք չունեն առանց փաստաթղթի մտնելու կրպակ, բայց ոչ էլ փաստաթուղթ են ցույց տալիս: Գալիս՝ միսը վերցնում են, դնում տոպրակի մեջ, վրան գրում անուն-ազգանունը ու տանում: Բա կարող ա՝ տանում-փոխում են, ես ի՞նչ իմանամ: Առանց կնքելու, առանց մեր ներկայության բացում-ստուգում են, ես ինչի՞ պիտի իրանց ասածին վստահեմ»,- ասում էր մսավաճառներից մեկը:

Սննդի անվտանգության նորաստեղծ ծառայության պետը, ասում են, ոչ թե հասարակ տեսուչ է, այլ սուպերտեսուչ: Հանրապետության ամենայուղոտ պաշտոններից մեկը բաժին է հասել ժելեած սանրվածքով, եվրոպոիդ «կաստայի» պատկանող մի առանձնյակի, որը, մտնելով իրեն վստահված «օբյեկտ», հենց առաջին օրից աշխատակիցների հետ սկսեց խոսել ակնհայտ արհամարհանքով, կիսապառկած, լոթիավարի և միանգամից բացահայտեց, որ գաղափար անգամ չունի, թե ուր է եկել:

Մենք հարցում ուղղեցինք կառավարությանը` փորձելով պարզել՝ տեսչական ստուգումներն արգելելու վերաբերյալ վարչապետի հրահանգի գործողության ժամկետը լրացել է, թե՝ ոչ, կամ՝ ստուգումները վերսկսելու նոր հրաման կա՞: Կառավարությունից պաշտոնական պատասխան չստացանք, ըստ այդմ՝ ստիպված ենք ենթադրություններ անել:

Վարկած առաջին. Գրիգոր Գրիգորյան անուն-ազգանունը կրող Հայաստանի թիվ մեկ տեսուչ-պաշտոնյան միանգամից հասկացել է, որ կարելի է կլորիկ գումար աշխատել և, առանց սպասելու լրացուցիչ հրամանի, գործել է: Ասում են՝ տեսչական ստուգումներ են անցկացվում գրեթե բոլոր մանր ու մեծ սննդի օբյեկտներում: Իսկ Գումի շուկայի մսի պասաժները միշտ էլ խոցելի են եղել, և ցանկացած տեսչական ստուգում այստեղ կարող է ինչ-ինչ խախտումներ հայտնաբերել:

Վարկած երկրորդ. Գրիգորյանը կարողանում է հասնել իր պես եվրակատեգորիայի պաշտոնյա Տիգրան Սարգսյանի դաբրոյին և ձեռնամուխ է լինում յուղոտ օպերացիային: Ըստ այս վարկածի, Գրիգորյանը գործում է օրինականության սահմաններում, այլ հարց է, թե ինչ մեթոդներ է կիրառվելու առանց այդ էլ խայտառակ վիճակում գտնվող մանր ու միջին բիզնեսը նոր հարվածի տակ դնելու գործընթացում: Իսկ  վարչապետին համոզել` սեփական հրահանգը դադարեցնել և մեկ այլ հրահանգ տալ ու կառավարությանը դնել իր խոսքից հետ կանգնողի դերում, ինչպես ասում են՝ տեխնիկայի հարց է: Այն բանից հետո, երբ թիվ 1 տեսուչը, առանց աչքը թարթելու, աշխատանքից ազատում է իր գլխավորած ծառայության կազմի մեջ մտած տեսչությունների շուրջ 70 աշխատողների, պարզ է դառնում, որ ինչքան էլ նրան «պրախոդ» տված լինի վարչապետը, այդքանը միայն նորելուկ պաշտոնյայի հագով չի:

Եվ վերջապես, վարկած երրորդ, ինչը նույնպես բացառել չի կարելի, և որը ավելի խորքային արմատներ ունի: Մի անգամ, «Տաշիր» առևտրի կենտրոնի բարձունքից շրջակայքը ուսումնասիրելու ժամանակ, ասում են, նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի աչքը «կպել է» այս տարածքին. էլիտար շինարարության ղադրը իմացող նախկին նախագահը միանգամից ֆիքսել է, որ տարածքը բավական հարմար է նման շինարարության համար: Չի բացառվում, որ Գրիգորյանի պլոճիկի նման պնդությունը պայմանավորված է հենց քոչարյանական գործոնով, և որ նա դաբրոն ստացել է ոչ թե տիգրանսարգսյանական, այլ շատ ավելի բարձր մակարդակով:

Իսկ այս վարկածներից այն կողմ դառն իրականությունն է. հերթական անգամ աշխատանք ունեցող հարյուրավոր մարդիկ պարզապես փողոց են նետվում, հարյուրավոր ընտանիքներ զրկվում են ապրուստի իրենց աղբյուրից և, որ ամենավատն է, այդ ամենն արվում է առանց բացատրության և առանց վաղվա օրվա երաշխիքի:

«Ֆրանսիական համալսարանի շրջանավարտների ասոցիացիան» հայտարարություն է տարածել, որով պահանջում է անհապաղ զբաղեցրած պաշտոնից ազատել համալսարանի պրոռեկտոր Արայիկ Նավոյանին:

Հայտարարության մեջ մասնավորապես ասվում է. «Ըստ բազմաթիվ աղբյուրների, սույն թվականի մայիսի 23-ին, Հայաստանում ֆրանսիական համալսարանում (ՀՖՀ) տեղի է ունեցել միջադեպ, որի ընթացքում համալսարանի պրոռեկտոր Արայիկ  Նավոյանը, ականատեսների ներկայությամբ, հայոյել և հարվածել է ուսանողական  տարիներին բարձր  առադիմությամբ  և ուսանողական  կյանքում ակտիվությամբ  աչքի ընկնող  մի շրջանավարտի, ինչին ականատես են եղել ուսանողներ և համալսարանի վարչակազմի անդամներ:

Նման պահվածքը ոչ միայն վայել չէ մեր «ալմա մատեր»-ի պաշտոնատար անձին, այլև անհանդուրժելի երևույթ է և չի կարող մնալ անպատիժ: Ֆրանսիական համալսարանի հազարի հասնող շրջանավարտներն իրենց ակտիվ մասնագիտական և հասարակական գործունեությամբ միշտ ձգտում են բարձր պահել համալսարանի պատիվը, մինչդեռ վարչակազմի բարձրաստիճան մեկ անդամի կողմից կատարված նման դատապարտելի արարքները արժեզրկում են Հայաստանում ֆրանսիական համալսարանի, որպես բարձրորակ եվրոպական ուսումնակրթական օջախի, ստեղծման և գոյության գաղափարը:

Հաշվի առնելով վերոնշյալը` Ֆրանսիական համալսարանի շրջանավարտների ասոցիացիայի ղեկավար խորհուրդը, համալսարանի կողմից որևէ հակաքայլ անելու մտադրություն չտեսնելով, ելնելով համալսարանի բարի համբավը և շրջանավարտների շահերն ու իրավունքները պաշտպանելու իր կանոնադրական նպատակներից, պահանջում է ուսումնական հաստատության պաշտոնատար անձին անհարիր պահվածք դրսևորող և ողջ համալսարանի բարձր հեղինակությունն ու պատիվը ստվերող անձի անհապաղ ազատում իր զբաղեցրած պաշտոնից»:

Ով երեխաներին չի սիրում, նա չի կարող լավ մարդ լինել: Դա իմ խորը համոզմունքն է: Բնազդի մակարդակի վրա դրված մարդկային ցեղի շարունակելիությունը քարե դարում, միայն մոր պատասխանատվությունն ու խնամքը երեխայի հանդեպ մինչև այսօր ենթարկվել է էվոլյուցիոն ու քաղաքակրթական զարգացումների ու փոխակերպումների: Այսօրվա քաղաքակիրթ երկրներում երեխան, մանուկը, նրա իրավունքները, առողջ մանկությունը, զարգացման ու կրթության ապահովումը, ծնողների, հասարակության ու պետության կողմից երևի թե ամենալավն են պաշտպանված, ու այդ ամենը փոխկապակցված է:

Ինչպե՞ս կարելի է այս անարդարության պայմաններում խոսել երեխայի պաշտպանության մասին, եթե ծնողը սոցիալապես պաշտպանված չէ: Փաստորեն, պետությունը խաբո՞ւմ է: Կասեք` ինչո՞վ է խաբում: Խաբում է նրանով, որ հայտարարելով «Երեխայի պաշտպանության օր»՝ կազմակերպում է աչք փակող, աչք ծակող միջոցառումներ, որոնց ժամանակ սոցիալապես անապահով երեխան իրեն է´լ ավելի անապահով է զգում:

Երեխաների իրավունքների մասին կոնվենցիան Հայաստանը վավերացրել է 1992 թվականին, որից հետո 1996-ին ընդունվել է «Երեխայի իրավունքների մասին» ՀՀ օրենքը:

Բոլորս էլ երեխա ենք եղել, բոլորս էլ ուզեցել ենք մեծանալ, որովհետև մտածել ենք, որ երեխաներին չի կարելի շատ բան, որ մեծերին է կարելի, ու երևի թե մեծանալով` հուսախաբ ենք եղել, քանի որ, էդ «կարելիների» հետ միասին, ստացել ենք պրոբլեմներ, որոնք պետք է լուծել, և որոնք չունեն երեխաները: Ովքեր չեն ուզեցել` չեն մեծացել: Դե, իսկ մեծերն էլ պատասխանատու են փոքրերի համար և պետք է հոգան նրանց կարիքները: Իսկ էդ կարիքները շատ-շատ են, մանավանդ՝ մեր սոցիալապես անապահով երկրում:

Հիշո՞ւմ եք, սովետի տարիներին կային իմպորտնի կալգոտկաներ, որոնցով էին միայն դպրոցական ֆորմա հագնող դպրոցականների մեջ Մոսկվա գնացող-եկողների երեխեքը շահավետ տարբերվում սովետական փոթեր տվող, ներվայնացնող ռետուզներ հագնողներից. այլ ձև չկար, բոլորը միանման էին հագնվում: Հիմա ստացվում է՝ ավելի՞ վատ է: Ըստ իս՝ այո: Եւ էդ ամենը առավել սուր զգացվում է նմանատիպ օրերին` Նոր Տարի, Զատիկ, Հունիսի 1 և այլն: Մտածում եմ, որ անապահով խավի երեխաները սովորական օրերից ավելի են ատում  էդ օրերը, ամեն անգամ հուզմունքով սպասում են, որ բարի ձյաձյան կամ ծյոծյան կգա, ու իրենց համար պաղպաղակ կառնի, կնստեցնի կարուսել:

Ընտանիքներ կան, որոնց կենսամակարդակն էնքան ցածր է, որ չեն կարողանում ապահովել իրենց երեխաներին ամենաառաջին անհրաժեշտության իրերով, դասագրքերով, որոնք վճարովի են: Այս պարագայում չգիտես՝ ասել, թե լա՞վ է երեխան մանկատանը մեծանա ու ունենա գոնե նվազագույնը, թեկուզ կողքը ծնող չլինի, թե՞ ունենա ծնող և անապահով մանկություն…

Չի իմացվի: Բայց որ՝ երեխայի մանկությունից է կախված, թե նա ինչպես կդիմակայի կյանքի հարվածներին, անժխտելի փաստ է: Լավ մանկություն տեսած երեխան շատ ավելի վստահելի ու «առողջ» մարդ է դառնում:

Եթե ծնողը լավ չի հոգ տանում երեխային, այլ երկրներում սոցիալական ծառայությունները ուշի ուշով հետևում են ընտանիքին ու, բավականաչափ հիմքերի դեպքում, կարող են ծնողին զրկել ծնողական իրավունքներից: Երեխան կարող է զանգահարել հեշտ հիշվող հեռախոսահամարով ու տեղեկացնել ոստիկանությանը, սոցիալական կառույցներին, եթե տանն իր հանդեպ բռնություն է կիրառվում կամ նույնիսկ, իր կարծիքով, ոտնահարվում են «Երեխայի իրավունքները»:

Եղբորս ընտանիքն ապրում է Գերմանիայում, երեխաները համ հայ են, համ եվրոպացի. այսինքն, Մարիամիկը 8 տարեկանում գիտեր իր իրավունքները ու երբեմն, երբ մայրը ձայնը բարձրացնում էր նրա վրա, սպառնում էր. «Պոլիցային կասեմ, երեխայի վրա չի կարելի գոռալ ու ծեծել»: J

Կարող ենք ասել. «Ով մայրական ծեծից չի լացել՝ որբ է մեծացել»՝ մեջբերելով ռաբիսի դասական Տոտիկին, ու որ Մարիամիկը «փչանում է եվրոպաներում»՝ էդ ո՞նց կլինի, երեխան ծնողների վրա «գործ տա»: Իսկ ո՞նց է հնարավոր 21-րդ դարում երեխաների պարբերական բռնաբարություններ ընտանիքի ներսում ՝ընտանիքի անդամների կողմից, էլ չեմ ասում դրսի մասին:

Հայ մանուկը, երեխան այսօր, էս ազիզ ՝ Երեխաների պաշտպանության միջազգային օրով մեր երկրում պաշտպանված չի: Ինչևէ, ինչպես ամեն ինչում, այնպես էլ այս հարցում մենք մեր խոցելի խավին, իսկ երեխաները 1959 թ. ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի կողմից ընդունված 1989 թ. Երեխաների իրավունքների մասին կոնվենցիայով, ըստ էության, համարվեցին խոցելի հատուկ խումբ, հիշում ենք միայն նրանց համար որոշակի ընտրված օրերին:

Այսօր երեխաների 80 տոկոսը պարբերական բռնության է ենթարկվում։ Եթե նախկինում նվաստացման դեպքերն էին գերակշռում, ապա այսօր ֆիզիկական և սեռական բռնություններն են աճել: Մեր օրենքով ծիծաղելի պատժաչափ է սահմանված մանկապղծության համար, մանկապիղծների համար մեր երկիրը սարքելով դրախտ՝ ո՞նց կարող է մեր երեխան պաշտպանված լինել:

Մեր երեխան սոցիալապես լավ չի ապրում:

Մեր երեխան իրավականորեն ու սոցիալապես պաշտպանված չի:

Մեր երեխան իրազեկված չի իր իրավունքների մասին:

Մեր երեխան, որպես հասարակության մոդել, վատ օրինակ ունի իր աչքի առջև:

Մեր երեխան հեռուստատեսությունից է սնվում հիմնականում, իսկ հեռուստատեսությամբ ոչ մի իրազեկում չկա, քարոզվում են կեղծ արժեքներ, շատ են բռնության տեսարանները, որոնք երեխան ընկալում է որպես գործող օրինակներ:

Հազարավոր երեխաներ օրվա հացի խնդիր ունեն, հազարավորները՝ հագուստի: Մեր ծնողազուրկ երեխաներն ապրում են կասկածելի կառույցներում, նրանք բարեգործության շղարշի դեր են կատարում սևը սպիտակացնել ցանկացող օլիգարխների համար:

Մեր երեխաները, մեծանալով, կյանքից հավաստի ակնկալիքներ չեն կարող ունենալ:

Մեր երեխաները վաղվա մեր հույսն են, մեր ապագան կերտողները, մենք պետք է նրանց պաշտպանենք, հոգանք նրանց, կրթենք, դարձնենք քաղաքակիրթ երկրի արժանապատիվ քաղաքացիներ, որ մի օր էլ նրանք ստիպված չլինեն «սոցիալականով» մեզ հանձնել ծերատներ:

Պաշտպանենք երեխաներին, խնամենք ու հոգանք նրանց, որ երբ մեծանան, կարողանանք  պահանջել նրանցից նույնը՝ ծերերի հանդեպ:

Մեր հասարակությանը բնորոշ է կարծրատիպային մտածելակերպը՝ մասնավորապես  կին-տղամարդ փոխհարաբերություններում:

Մայիսի 31-ին «Կոնգրես» հյուրանոցում ամփոփվեց ու հասարակությանը ներկայացվեց Նորվեգիայի արտաքին գործերի նախարարության հովանավարած «Կոտրենք գենդերային կարծրատիպերը» սոցիոլոգիական հարցումը, որն իրականացրել է «Հասարակություն առանց բռնության» հասարակական կազմակերպությունը: Հարցվել է  ՀՀ մայրաքաղաքի և մարզերի ընդհանուր թվով 550 բնակիչ, 66.5 տոկոսը` մարզերից, 34.5 տոկոսը` Երևանից, 67.3 տոկոսը՝ իգական սեռի ներկայացուցիչներ, 33.7 տոկոսը` արական սեռի:

Ըստ Հ/Կ-ի ծրագրերի ղեկավար Աննա Նիկողոսյանի, վերջին տասը տարիների ընթացքում, հատկապես մարզերի երիտասարդության ակտիվացմանն ու նրանց իրավունքների պաշտպանությանն ուղղված ցանկացած հանդիպման ընթացքում, իրենք կանգնել են գենդերային կարծրատիպերի լուրջ խնդրի առջև: «Ամենաանհանգստացնող փաստն այն է, որ գենդերային կարծրատիպերը վառ արտահայտված են հատկապես նոր սերունդներին կրթող և դաստիարակողների մոտ` ընտանիքի անդամներ, դպրոցների ուսուցիչներ, համալսարանների դասախոսներ, հոգեբաններ, ինչը, բնականաբար, հետք է թողնում այսօրվա երիտասարդության վրա, այնինչ երիտասարդությունը պետք է ոչ թե այդ կարծրատիպերը կրողն ու փոխանցողը լինի, այլ շարժիչ, մոտիվացնող ուժ` դրանք աստիճանաբար հաղթահարելու և դուրս մղելու բարդ գործընթացում», — ասաց Նիկողոսյանը:

Առաջին հայացքից գուցե թվա, թե հանրապետությունում շատ ավելի լուրջ խնդիրներ ունենք, իսկ կարծրատիպերի հաղթահարումը կարելի է մղել երկրորդ պլան` ամենևին չկարևորելով: Այնինչ, հասարակության գիտակցության մեջ արմատացած կարծրատիպերը կործանարար ազդեցություն են թողնում հասարակության վրա և չեն թողնում, որ նա բնականոն զարգանա: Իրավիճակն ավելի է ծանրանում, երբ նույնիսկ կրթված և բավականին ինֆորմացված երիտասարդները չեն կարողանում ազատ լինել իրենց կյանքում, մշտապես կախված են լինում հասարակության կարծիքից` դառնալով կարծրատիպերի գերի:

Հետազոտության հարցվողների 74%-ը, այսինքն` ամեն 4 մասնակցից 3-ը «Ո՞վ կամ ի՞նչն է սահմանափակում Ձեր ազատությունը» հարցին» պատասխանել է՝ «Հասարակության կարծիքը»:

Կարծես սպասելի թվեր են, չէ՞: Դե, ո՞վ չգիտի, որ մենք հասարակական կարծիքի գերի ազգ ենք: Ինքներս մեզ չենք գիտակցում: Իսկ ինչպե՞ս կարող է մարդն ինքն իրեն գիտակցել գլոբալ, համատիեզերական առումով,  այլ կերպ նա չի կարող դառնալ ընդհանուրի բովանդակալից մասնիկը, եթե վախենում է նայել իր մեջ: Վախենում է, որովհետև այնտեղ, ինչպես ասում է իմ մի լավ ընկերը, «գոյացել են ահռելի օտարածին շերտեր», և դրանց մեջ շատ դժվար է գտնել նախնականը` մաքուր գիտակցությունը, որը դեռ պղտորված չէ վզին փաթաթված զանազան մտքերով, ընդունված վարքականոններով և այլ աղտոտվածություններով: Ալարում է նաև: Եթե ամեն մեկն իր հետ երբեմն անկեղծ շփվի, ապա ուրիշների հետ էլ այդպես կսկսի շփվել:

Նաև հեշտ է ապրել տղամարդկանց պատրիարխալ հասարակության մեջ տղամարդ լինելով, իսկ կինը… դե, կինն ի՞նչ, կնոջ տեղը խոհանոցն է, ու նա պետք է կիրթ լինի, որ երեխաներին կրթի ու դաստիարակի: Սա ևս գերակշռող պատասխանի տարբերակ է այս սոցհարցման մեջ: Այսինքն, մեր տեղը խոհանո՞ցն է: Խոհանոցը չէ ու չի լինելու, որովհետև միտում է նկատվում երիտասարդ աղջիկների ակտիվացման ու հիմար կարծրատիպերի դեմ դուրս գալու համարձակություն՝ գոնե խոսելու ու ընդունելու մակարդակով:

Բերեմ մի քանի փաստ  սոցհարցումից, որոնք բնորոշում են հայ հասարակությանն իր մտքի ողջ տկարությամբ, ու թող էլ ոչ մի պատրիարխալ էպոտաժնիկ ինձ չասի, որ մեզ մոտ ֆեմինիստներն անելիք չունեն: Ունեն, էն էլ ոնց ունեն: Երբ խոսում են՝ դա հեչ, խոսում են, իսկ այստեղ ահա՝ թվեր են, թող որ հարցումը գլոբալ մարդահամարի նման չի եղել, թող որ հարցվել է ընդամենը 550 քաղաքացի, բայց, իմ կարծիքով, այստեղ էական է ոչ թե հարցվողների թիվը, այլ բազմազանությունն ու աշխարհագրական ընդգրկվածությունը:

«Արդյոք  հանդիպե՞լ եք ձեր կյանքում գենդերային անհավասարության դրսևորումների» — այո՝ 68.5 տոկոս, մեծամասնությունը՝ կանայք:

«Պատահու՞մ են կյանքում այնպիսի պահեր, երբ ափսոսում եք, որ հակառակ սեռի ներկայացուցիչ չեք ծնվել» — կանանց` 63.8%-ը տոկոսը, որոնք համաձայն չեն ընտանիքում դերերի ավանդական բաշխմանը կամ սեռի հետ կապված սահմանափակումներին, տղամարդկանց 15.4 %-ը` «Որ բանակ չգնամ» ու «Ծանր գործեր չանեմ»:

«Արդյոք հանդիպե՞լ եք ձեր շրջապատում բռնության դրսևորումների» — այո՝  52%-ը, մեծամասնությունը`74.2 տոկոսը, մարզերի բնակիչների պատասխան է:

Սոցիոլոգ Արմինե Ասատրյանն ասաց. «Ստանդարտացված հարցազրույցի առավելություններից է այն, որ հարցազրուցավարները` հարցվողի հետ անմիջական շփման մեջ կարող են որոշ դիտարկումներ անել տվյալ հարցի նկատմամբ հարցվողի վերաբերմունքի մասին, և դա նույնպես հաշվի է առնվում վերլուծության մեջ: Հարցազրուցավարների վկայությամբ, մարզերում բնակվող կանանց մեծամասնության մոտ այս հարցն ուղղակիորեն անհանգստություն է առաջացրել, և նրանք պարզապես  խուսափել են հստակ պատասխանելուց` նշելով «Դժվարանում եմ պատասխանել» տարբերակը: Կարելի է հետևություն անել, որ նրանց այդ թեմայի շուրջ խոսելը  առհասարակ արգելվում է, սակայն ու՞մ կողմից` ծնողների՞, ամուսնու՞, սկեսրո՞ջ, թե՞ սեփական «ես»-ի: Չէ՞ որ մեր հասարակությունում այդքան ընդունված է այն համոզմունքը, թե «տան եղածը պատերից դուրս չեն հանում»:

«Ծնողները պե՞տք է խառնվեն ապագա հարսի-փեսայի ընտրությանը» — 58%-ը ընտրել է փոխհամաձայնեցման տարբերակը: Իսկ ծնողների նկատմամբ առավել անհանդուրժողական են արական սեռի ներկայացուցիչների 18-25 (37.7%)  և  26-35 (31.2%) տարիքային  խմբերը, ընդհանուր առմամբ՝ բոլոր հարցվողների 29.3 տոկոսը: Հարցվողների կրկին  29.3 տոկոսը համարում է, որ ամուսնացող զույգի կուսության հարցը, բացի նրանցից, ոչ ոքի չպետք է մտահոգի, իսկ 34.5 տոկոսի կարծիքով՝ կարևոր է միմիայն աղջկա կուսությունը:

«Արդյոք կարևո՞ր է ձեզ համար ձեր ապագա ամուսնու/կնոջ կուսությունը» — Երևանում բնակվող կանանց ու աղջիկների 54.8 տոկոսը ընտրել է «Դա վերաբերում է միայն ամուսնացող զույգին», իսկ մարզերում` ամենից շատ նշել են՝ կարևոր է «թե՛ տղայի, թե՛ աղջկա կուսությունը»` 31.9 տոկոսը, և 22.3 տոկոսը համակարծիք է «Կարևոր է միայն աղջկա կուսությունը» տարբերակին:

Ինչ վերաբերում է տղամարդկանց պատասխաններին, ապա այստեղ թե’ մարզերում, թե’ Երևանում բնակվող տղամարդկանց համար առաջին տեղում է «Կարևոր է միայն աղջկա կուսությունը» տարբերակը:

«Համամի՞տ եք այն մտքին, որ կինն ինքն է դրդում տղամարդուն՝ իր վրա ձեռք բարձրացնել» — «Այո, միշտ» և «Այո, երբեմն» պատախանել է, ընդհանուր առմամբ, հարցվողների 51.1 տոկոսը: «Այո, միշտ» և «Այո, երբեմն» պատասխանել էին կանանց 43.7 տոկոսը և տղամարդկանց 56.6 տոկոսը: Սոցիոլոգին շատ մտահոգում է կանանց պատասխանների 43.7 տոկոսը. «Ցավալի է, որ կանայք շարունակում են այդպես մտածել»:

«Ինչու՞ են կանայք հանդուրժում ընտանեկան բռնությունը» — Առաջին տեղում է «Հանուն երեխաների»  տարբերակը. անձնական կյանքում բազմահազար դժբախտ կանայք ու տղամարդիկ, որոնք միասին ապրում են միայն ձևի համար` ծնողների, ծանոթների, հարևանների համար, ու էդ երեխան անիծում է ամեն Աստծո օր, երբ աչքի առաջ տեսնում է կռվող ծնողներին, մորը ծեծող հորը, երեխան դառնում է հոգեկան հաշմանդամ, նա չի կարողանում կենտրոնանալ իր տարիքին բնորոշ բաների վրա, ստիպված է ապրել «ղալմաղալի» մեջ, ու հետևանքը՝ բարդույթավորված երեխաներ, կոտրված ճակատագրեր: Այս պարագայում ավելի ազնիվ են ամուսնալուծվողները: Սոցիոլոգը շեշտեց. «Հավանաբար, նկատի են ունեցել նյութական կողմը, այն, որ սեփական ուժերով չեն կարողանա երեխաներին պահել: Բայց եթե մայրերը լավ գիտակցեն, նրանք կհասկանան, որ վտանգում են երեխայի հոգեկան առողջությունը: Այս հարցն այն եզակի հարցերից էր, որի վերաբերյալ կանայք ունեին հստակ դիքորոշում, սա վկայում է, որ  կանայք, բախվելով ընտանեկան բռնությանը, իրենք իրենց այդ հարցն են տալիս»:

Երեխայի խնամքի հետ կապված պարտականությունները հայ ծնողները բաշխում են հետևյալ կերպ` երեխայի խնամքի հետ կապված բոլոր հարցերով անխտիր զբաղվում են մայրերը: Հայրերը նույնպես փորձում են մասնակցել այդ գործին, և դա, հիմնականում, սահմանափակվում է զբոսանքով կամ դպրոց-մանկապարտեզ ուղեկցելով: Պահպանվում է պարտականությունների խիստ բաշխում`տղամարդուն վայել և անվայել  կարծրատիպի շուրջ:

Կենցաղային պարտականություններից ամենատղամարդկայինը, չգիտես ինչու, «աղբ թափելն» է:

Առավել կանացի են համարվում շատախոսությունը, զգացմունքայնությունը, բամբասկոտությունը, իսկ տղամարդկային են` կոպտությունը, ուժը և խելքը;

Մասնագիտության առումով զուտ կանացի են համարվում դաստիարակի և մոդելի մասնագիտությունները, իսկ տղամարդկային` թիկնապահը, ոստիկանը, զինաշխատողը և վարորդը:

Ըստ հարցման արդյունքների, կանացի սպորտ, բացի մարմնամարզությունից, լողից ու սպորտային պարերից, ոչինչ չունենք, այնինչ մեր ծանրամարտիկ կանայք տղամարդկանց վաղուց տվել անցել են, ու որքան տեղյակ եմ՝ մեր կանանց ֆուտբոլի հավաքականն էլ վատ չի խաղում այս մրցաշրջանում, ու չնայած դրան՝ ոչ մի ուշադրության չի արժանանում Ֆուտբոլի ֆեդերացիայի կողմից: Ուղղակիորեն գենդերային կարծրատիպերի հետևանք է մեր կանանց ֆուտբոլի «բրախած» վիճակը:

Էլ որն ասեմ, էլ որը: Թվերը շատ են, ու բոլորը՝ հետաքրքիր: Երկար ստացվեց, բայց էդ թվերն են, որ ցույց են տալիս հասարակության ներկա վիճակը, և որ «հայ ենք» գոռալու փոխարեն՝ պետք է նայենք ինքներս մեր մեջ, բայց չենք նայում, որովհետև վախենում ենք մեզ հանձնարարված` քաղաքակթությունից հետ մնացած ու անգիտակից քաղաքացու դերը տեսնել «ճիշտ հայի» կերպարի տեղ:

Ամփոփում

Որ մեր հասարակությունում դիտվում է գենդերային կարծրատիպերի թուլացման միտում, ակնհայտ է: Սակայն ներկա սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական փոփոխությունների հետևանքով ծնվում են նոր կարծրատիպեր, որոնց մնայունությունը և կենսունակությունը կախված են երիտասարդ սերնդից: Ինչպե՞ս նրանք կընդունեն այդ կարծրատիպերը, կկարողանա՞ն դիմակայել դրանց, չէ՞ որ կառչելով անցյալում ստեղծված կերպարներին, յուրաքանչյուր քայլ, որոշում համաձայնեցնելով ոչ թե բանականության, առողջ մտածելակերպի կամ սեփական ցանկությունների, այլ հասարակական կարծիքի հետ՝ մարդը շեղվում է զարգացման ուղուց և ապրում անհետաքրքիր ու միապաղաղ կյանքով:

Արդյունքները մտահոգվելու տեղիք են տալիս: Եթե երևանաբնակ երիտասարդության մոտ նկատվում է մտածելակերպի առաջադիմություն, որոշ կարծրատիպեր արդեն կոտրվել են, իսկ մյուսներն այդ ճանապարհին են, ապա մարզերում, ցավոք, այդ միտումը դեռևս չի նկատվում կամ աննշան է:

Ցանկացած քաղաքացիական հասարակություն պետք է ազատվի կարծրատիպերից, քանի որ դրանք, բռնությունների, մարդու հիմնարար ազատությունների ոտնահարման նախապայմանը լինելով, սահմանափակում են մեր իրավունքները:

Անգլիայի հավաքականի նախկին ֆուտբոլիստ Մայքլ Օուենը  համաձայնել է երկարացնել իր պայմանագիրը անգլիական Մանչեսթեր Յունայթեդի հետ ևս մեկ տարով:

Խոսակցություններ կային« թե անգլիացին այս ամառ կլքի Օլդ Տրաֆորդը` 2 ոչ այնքան հաջող տարիներ անցկացնելու և հիմնական կազմում չընգրկվելու պատճառով£ Սակայն 31-ամյա ֆուտբոլիստը բազմիցս հայտարարել է  Մանչեսթերում մնալու ցանկության մասին:«Ես շատ գոհ եմ այս որոշման համար: Այսպիսի բացառիկ մարզիչի գլխավորությամբ  խաղալ այս հրաշալի  ֆուտբոլիստների հետ` ինձ համար իսկական ոգեշնչում է: Անհամբեր սպասում եմ  հաջորդ մրցաշրջանի սկսելուն»«- ասել է Օուենը:

Մանչեսթեր Յունայթեդի գլխավոր մարզիչ Սըր Ալեքս Ֆերգյուսոնը խոստացել է հարձակվողին ավելի շատ հնարավորություններ տալ մյուս մրցաշրջանում:

Երեկ` ժամը 17.50-ին, վթարի պատճառով, խափանվել էր Երևանի մետրոպոլիտենի աշխատանքը՝ «Գործարանային»-«Շենգավիթ» կայարանների հատվածում, ինչի հետևանքով գծերը հոսանքազրկվել էին։ Թեև մետրոպոլիենի տնօրեն Փայլակ Յայլոյանը պնդում է, որ «Սասունցի Դավիթ», «Գարեգին Նժդեհ», «Բարեկամություն» կայարաններում երթևեկությունը կես ժամվա ընթացքում վերականգնվել է, սակայն իրականում վթարային վիճակն ավելի երկար է տևել։ Ժամը 21.00-ին նշված կայարաններում խմբված մարդիկ դժգոհում էին, որ արդեն մեկ ժամ է սպասում են։ Մետրոպոլիտենի աշխատակիցները և տարածքը հսկող ոստիկանները ոչ մի բացատրություն չէին տալիս։ Ի դեպ, հանրահավաքից տուն վերադարձողները չէին կողմնորոշվում՝ շարունակել սպասե՞լ, թե՞ դուրս գալ «գետնի տակից»: Ըստ նրանց՝ մետրոյի ղեկավարությունը «ձև է տվել, թե գծերն է սարքում», իսկ իրականում իշխանությունից հրահանգ են ստացել խանգարել հանրահավաքի մասնակիցներին։

ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայությունը հրապարակել է այս տարվա մայիս ամսվա գնաճի վերաբերյալ տվյալները.

2011թ. մայիսին, նախորդ տարվա նույն ամսվա համեմատ (տասներկուամսյա գնաճ), սպառողական ապրանքների գներն աճել են 9%-ով։

Նախորդ` ապրիլ ամսին գնաճը 8.7% էր։

Նշենք, որ այս տարվա հունվար-մայիս ամիսների միջին գնաճը նախորդ տարվա հունվար-մայիսի համեմատ կազմել է 10.2%:

Այսօր Երևանի Խ. Դաշտենցի անվան թիվ 114 միջնակարգ դպրոցում անցկացվում էր տնօրենների հավաստագրման հերթական քննությունը: Այս անգամ ներկա էր նաև  Կրթության և գիտության նախարար Արմեն Աշոտյանը: Նա հավանաբար եկել էր, որ հետևի շպարգալկայից օգտվող տնօրեններին:

Նա այս անգամ էլ կրկնեց նույնը ինչ ասել է այդ առիթով.« Այսօր ամեն ինչ փոխվել է և քննությունները մեզ համար սովորական են դարձել»,- նշեց նախարարը՝ ավելացնելով, որ ինքն այսօր վստահաբար կարող է նշել, որ չկա որևէ կողմնակալ վերաբերմունք, և նա երաշխավորում է քննությունների օբյեկտիվությունը:

Ա. Աշոտյանը խոսակցությունների դիմացն առնելու համար, թե հնարամիտ տնօրեններն աշակերտներից ոչ պակաս քննությունների ժամանակ օգտվել են ծածկագրերից, ասաց .«Այո նրանց մոտ հայտնաբերվել են ծածկագրեր:
Այդ իսկ պատճառով այսուհետ քննություններին կհետևեն նաև հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, պատգամավորներ և այլ դիտորդներ»,- ասաց ՀՀ ԿԳ նախարարը:
Նա նաև կարծիք հայտնեց, որ տնօրենի լավ անունից է կախված դպրոցի համբավը: «Իսկ լավ անուն ասելով՝ ես հասկանում եմ գիտելիքներով, կարողություններով և հմտություններով հարուստ մարդ»,- նկատեց նախարարը:

Հիշեցնենք որ, «Հայկական վարկածը»  մասնակցել է նախորդ քննություններին: Ընդհանուր առմամբ, քննությունների երկրորդ փուլին նախատեսվում է 1066 վերապատրաստված մասնակիցներ մասնակցությունը: Առաջին փուլում վերապատրաստվել է 450 տնօրեն, քննությանը մասնակցել 360-ը, իսկ արդյունքում հավաստագիր ստացել է 267-ը: Քննության հանձնելու համար տրվում է 90 րոպե: Հարցաշարը բաղկացած է 60 հարցից,  անցողիկ շեմը համարվում է պատասխանների 90 տոկոսի ճշգրտությունը:

Քննությանը մասնակցեցին 93 գործող և հավակնող տնօրեններ՝ 95-ի փոխարեն:

Երևանի քաղաքապետ Կարեն Կարապետյանը որոշել է «վկաների» կամ, այսպես ասած, անվճար «գործ տվողների» մի նոր համակազմ ձեռք բերել: Ինչպես հայտնի է, քաղաքապետարանն արդեն իսկ ունի նման «գործ տվողների» բանակ, որոնց վճարում է, սակայն կարծես նրանց աշխատանքի արդյունավետությունից այնքան էլ գոհ չէ, քանի որ որոշել է ներգրավել հավելյալ ուժեր: Այդ գործին են ծառայում քաղաքապետարանի, թաղապետարանների, համատիրությունների հարյուրավոր աշխատակիցներ, ինչպես նաև՝ ոստիկանության աշխատակիցներ:

Տարիներ շարունակ արմատացած այս համակարգի պատճառով որևէ քաղաքացի չի կարող ինքնագլուխ ավտոտնակ կառուցել, անգամ իր բնակարանի հետ կապված շինարարություն իրականացնել կամ նմանատիպ մի բան անել: Միանգամից բուսնում են թաղայինը, համատիրության աշխատողը և այդպես շարունակ: Դրա համար ցանկացած գործ անելուց առաջ քաղաքացին գիտի, որ հարկավոր է վճարել` փակելու համար հնարավոր «գործ տվողների» բերանները, դրանից հետո միայն անցնել գործի:

Սակայն, ինչպես երևում է, յուրաքանչյուր բակից տեղյակների այս բանակը քիչ է Երևանի «դրայվոտ» քաղաքապետին: Եվ քաղաքապետը ահա թե ինչպես է որոշել ավելացնել «գործ տվողների» իր բանակը: Կարեն Կարապետյանը Facebook-ի իր էջում երևանցիներին կոչ է արել նկարել մայրաքաղաքի անբարեկարգ տարածքները և նշելով հասցեն՝ ուղարկել քաղաքապետարան:

«Մենք շատ ենք կարևորում, որ մեր քաղաքում կանաչապատման նոր մշակույթ ձևավորվի: Կանաչապատ տարածքը ոչ միայն խոտն ու ծառն են, այլ նաև հոգատար վերաբերմունքն ու խնամքն այդ ամենի հանդեպ:

Այդ նպատակով մենք ձեռք ենք բերելու շուրջ 1000 խոտհնձիչ մեքենաներ, որոնք նվիրելու ենք կրթական և առողջապահական հաստատություններին, համատիրություններին՝ կանաչապատման նորովի մշակույթ դրսևորելու համար:

Մեր քաղաքում արդեն իսկ բավականին շատ հաստատություններ մեծ եռանդով բարեկարգում են իրենց հարակից տարածքները, որի համար մեր շնորհակալություն ենք հայտնում:

Ցավոք, դրանց կողքին կարելի է նկատել նաև անտարբեր հաստատությունների անբարեկարգ տարածքներ:

Խնդրում եմ մեր քաղաքացիներին՝ անտարբեր չգտնվել, նկարել և նշելով հասցեն՝ ուղարկել մեզ:

Վստահ եմ, որ ձեր օգնությամբ մենք կարող ենք անել ավելին»,—  ասված է քաղաքապետի ուղերձում:

Ինչպես տեսնում ենք, քաղաքապետի մենեջերական հերթական անվրեպ նախաձեռնության շնորհիվ՝ քաղաքապետարանի «գործ տվողների» թիվը եթե չքառապատկվի, ապա առնվազն կկրկնապատկվի: Ավելին, կենդանի գործ տվողների թվի ավելացման միջոցառմանը զուգընթաց, քաղաքապետը շուտով քաղաքով մեկ անշունչ «գործ տվողների գումարտակ» էլ է ունենալու. Երևանի բանուկ խաչմերուկներում և կանգառներում կտեղադրվեն 60 տեսախցիկներ, որոնք իրենց հերթին կհսկեն անցուդարձը: Այդպես, ՀՀ իշխանությունները կարող են թեթևացած շունչ քաշել. Այսպես որ գնա, Հայաստանը շուտով կդառնա աշխարհի ամենահսկելի կամ վերահսկելի պետությունների առաջատարը: Մնում է հուսալ, որ այդ վերահսկողությունից դուրս մնալու համար ոստիկանները շարքային քաղաքացուց գումար կորզելու նոր ոսկեբեր երակ չեն բացի: