ԵՊԲՀ Սեքսոպաթոլոգիայի կլինիկայի բժիշկ-սեքսոպաթոլոգ, սեքսոլոգիայի ամբիոնի դասախոս Վրեժ Շահրամանյանը պարզաբանել է, թե իրականում ինչ է տեղի ուենցել «Շողիկ» ճամբարում.

Այս թեման, ցավոք, վերջերս դարձել է ամենաքննարկվողներից մեկը, ինչը, իհարկե, ինձ՝ որպես մասնագետի և քաղաքացու, մտորելու տեղիք տվեց: Երբ որևէ մեկի անզգույշ ասված խոսքը դառնում է պատուհաս, ակամայից հիշում ես հայկական ասացվածքի մեղմացված տարբերակը՝ մեկը քար հորը գցեց, հազար խելոք հավաքվեցին՝ չկարողացան հանել: Ահա և նմանատիպ իրավիճակ ստեղծվեց վերջերս, երբ ասուլիսներից մեկի ժամանակ հայտարարվեց, թե «Շողիկ» ճամբարում երեխաների սեռական դաստիարակության դասընթացի ժամերին ցուցադրվել են պոռնոֆիլմեր, կանանց և տղամարդկանց մերկ մարմիններ: Մի ակնթարթում այս ստահոդ հայտարարությունը դարձավ տասնյակ հոդվածների վերնագիր: Բազմաթիվ լրատվամիջոցներ վերընթաց ու «շիկացած» ռեյտինգային սանդղակ ապահովելու նպատակով առանց պարզելու նյութի իսկությունը հևիհև սկսեցին նույնությամբ վերահրապարակել այդ բարբաջանքը՝ բացարձակ չմտածելով, որ նման անզգույշ և անուշադիր աշխատանքի արդյունքում մի ամբողջ հանրություն կհայտնվի լարվածության և ապատեղեկատվության մթնոլորտում: Եվ այդպես էլ եղավ:

Ցանկացած երևույթի մասին խոսելիս պետք է առանջնորդվել փաստերով, ոչ թե զարկ տալ անառողջ երևակայությանը և օդում անհաջող կրակել: Իսկ փաստը հետևյալն է.

Անցյալ տարի՝ օգոստոսին, «Շողիկ» ճամբարի կազմակերպիչների հրավերով հասարակական հիմունքներով երկու անգամ այցելել եմ Հանքավանի ճամբար՝ դասախոսություն կարդալու: Հրավիրող կողմը, նախապես համացանում ծանոթանալով իմ հանրամատչելի նյութերին, ցանկություն էր հայտնել, որ դասախոսությունը նվիրված լինի սեռական դաստիարակության հարցերին: Նախապես քննարկվել էր դասախոսության անցկացման ձևաչափը, տևողությունը և օրերը: Հաշվի առնելով հեռավորության խնդիրը և ժամանակի սղությունը՝ որոշվեց դասախոսությունը անցկացնել 2 անգամ՝ 2 տարբեր օրերի՝ ճամբարի մասնակիցներին բաժանելով 2 մեծ խմբի: Ընդհանուր առմամբ՝ 2 օրվա դասախոսություններին ներկա են եղել 250-ից ավելի մասնակիցներ, ընդ որում ոչ թե 13-17 տարեկան անչափահասներ, ինչպես թյուրիմացաբար ասվել է մամլո ասուլիսին, այլ 17-30 տարեկան երիտասարդներ, այդ թվում` ներկա են եղել թե՛ ճամբարի տնօրենը, թե՛ կազմակերպիչները, հոգեբանը, մանկավարժը, ինչպես նաև դասախոսությանը հրավիրված հատուկ հյուրերը: Բայց նույնիսկ եթե դասախոսությանը ներկա լինեին 13-17 տարեկան պատանիները, սեռադաստիարակչական այդ ծրագիրը նախատեսված է նաև նրանց համար և որևէ խնդիր չի հարուցում, քանի որ ցանկացած անձ ունի սեռապես կիրթ լինելու իր իրավունքը, և սեռական դաստիարակությունը նախատեսված է նաև դեռահասների համար՝ ըստ տարիքային և բովանդակային առանձանահատկությունների:

Երկու օրերի դասախոսությունները տևել են գրեթե 3 ժամ, ինչը նախատեսվածից շատ էր՝ հարցերի և քննարկումների պատճառով: Ներկաների մոտ դասախոսությունն առաջացրել էր բուռն հետաքրքրություն, ինչն արտահայտվեց բաց և անկեղծ հարցերով, ընդ որում՝ թե՛ գրավոր, թե՛ բանավոր: Նկատելի էր տղաներից մի քանիսի ագրեսիվ վարքը, որը արտահայտվում էր աղմուկով և ազատ ելումուտով: Հանդիպման ժամանակ քննարկվել են երիտասարդների սեռական առողջության հիմնահարցերը՝ սեռական դաստիարակության սխալները, ամուսնական նորաստեղծ ընտանիքի խնդիրները, թեթևամիտ սեռական կենսակերպի և սեռավարակաների հետևանքները, ամուսնական առաջին գիշերվա, պահպանակաների վերաբերյալ տարածված սխալ կարծրատիպերը և այլն:

Դասախոսություններն ուղեկցվել են հանրամատչելի և բացատրական սլայդներով, որոնք ավելի հետաքրքրիր են դարձնում դասախոսությունը և հեշտացնում նյութի ընկալումը: Երկու օրերի դասախոսություններն էլ բարեհաջող են ընթացել՝ ավարտվելով ծափահարություններով, գոհունակությամբ և շնորհակական խոսքերով:

Բոլորովին անսպասելի էր և խիստ զարմանալի, երբ այս տարվա մայիսին ինձ զանգահարեցին ՀՀ ԱՆ աշխատակազմի օրինականության վերահսկողության տեսչությունից և հայտնեցին, թե գրեթե մեկ տարվա պատմություն ունեցող դասախոսության կապակցությամբ ստացել են բողոք, ինչի կապակցությամբ հրավիրում են համապատասխան մեկնաբանություն տալու: Իրավիճակը հասկանալու և չարության արմատը գտնելու նպատակով զանգահարեցի գլխավոր կազմակերպիչներից մեկին և տեղեկացա, որ ստեղծված տհաճ իրավիճակը անձամբ ինձ չի վերաբերում, դա իրենց կազմակերպության ներքին խնդիրն է և լարված միջանձնային հարաբերությունների ու խռովքների հետևանք, ինչի համար հայցում են իրենց ներողամտությունը և խոստանում կարճ ժամանակահատվածում շտկել այդ անառողջ քաոսը: ՀՀ ԱՆ-ում համապատասխան մեկնաբանություններից հետո տեղեկացա, որը վարույթը ավարտվել է: Երկու ամիս անց՝ բոլորովին վերջերս, զարմանքի հերթական ալիքը պատեց, երբ տեղեկացա, որ ասուլիսներից մեկի ժամանակ անդրադարձ է եղել վերոնշյալ երիտասարդական ճամբարի դասախոսությանը՝ փորձելով այն արժանացնել հերոստրատյան հռչակի և հնչեցնելով անլուրջ և վտանգավոր մտքեր: Ասուլիսի այդ հատվածը դարձավ հանրության բուռն քննարկման թեմա, ինչն էլ հիմք հանիսացավ, որպեսզի այդ կնճռոտ պատմությանը տամ իմ մասնագիտական գնահատականը և վերլուծությունը:

Ընդհանրապես, նման թեմաների համառ և տևական քննարկումը անցանկալի է և վտանգավոր, քանի որ հաճախ արդյունքում ապատեղեկացված և սիրողական կարծիքները միախառնվում են՝ ստեղծելով քաոսային տհաճ իրավիճակ: Հայտնի խոսքն ասում է՝ երբ չես անկարող ես օգնել, գոնե մի վնասիր: Եվ հոնքը շտկելու փոխարեն աչքը մի հանիր…

Երեկ երեկոյան Մադրիդի «Ռեալ»-ն իր առաջին հանդիպումն է անցկացրել Կարլո Անչելոտիի գլխավորությամբ: Ընկերական խաղում մադրիդցիները 6:0 հաշվով հաղթել են անգլիական «Բորնմուտ»-ին:

«Արքայական ակումբ»-ի կազմում գոլեր են հեղինակել Ռոնալդուն, Խեդիրան, Իգուաինը, Դի Մարիան և Կասեմիրոն:

Նշենք, որ երեկ իրենց մեկնարկային հանդիպումն են անցկացրել Իսկոն և Ասյեր Իլյարամենդին:

«Մեր քաղաքը» հանրային-քաղաքացիական նախաձեռնությունը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է.
«ՀՀ իրավապահ մարմինների ներկայացուցիչները այսօր զարհուրելի պահվածք դրսևորեցին մի խումբ ՀՀ քաղաքացիների նկատմամբ, ովքեր խաղաղ ակցիա էին իրականացնում ընդդեմ տրանսպորտի ուղեվարձի բարձրացման։
Տեսանյութում ակնհայտ է, թե ինչպես քաղաքացիների հետ խոսելով դու-ով, սպառնալից տոնով, թույլ տալով մի շարք ժարգոնային, ցածր կարգի և ոստիկանին անվայել արտահայտություններ՝ ոստիկանը փորձում է հոգեբանական ճնշում գործադրել ՀՀ ազատ քաղաքացիների վրա՝ խաղաղ ակցիայի միջոցով իրենց կարծիքն արտահայտելու և խոսքի ազատության հիմնարար իրավունքը սահմանափակելու համար։
Խստիվ դատապարտում ենք անհիմն կերպով բարձրացված ուղեվարձը ժողովրդին պարտադրելու հայահալած գործողությունները և պահանջում իրավապահ մարմիններից հարգել ՀՀ Սահմանադրությունը, օրենքները և մարդու հիմնարար իրավունքներն ու ազատությունները, ինչպես նաև պահպանել տարրական էթիկայի նորմերը քաղաքացիների հետ հաղորդակցվելիս։ Միաժամանակ պահանջում ենք անհապաղ ազատ արձակել անհիմն կերպով բերման ենթարկված ակտիվիստներ Վահագն Մինասյանին և Տարոն Հարությունյանին։
Կոչ ենք անում Երևանի քաղաքացիներին չհուսահատվել նման գործողություններից և տեր կանգնել սեփական իրավունքներին»:

«Տրանսպորտային անհնազանդությունը սկսված է» ֆեյսբուքյան նախաձեռնությունը  հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է.

«Հուլիսի 20-ի առավոտից սկսում ենք երթուղայիններում թռուցիկների տարածումը, ցուցադրական 100 դրամների վճարումը, մարդկանց իրազեկումը, հիմնավորումը, թե ինչու է պետք վճարել 100 դրամ: Արդեն կազմվել են մի քանի խմբեր, որոնք քաղաքի տարբեր հատվածներում առավոտից կաշխատեն: Եթե կան այլ մարդիկ, որոնք ցանկանում են մասնակցել ու ներգրավված չեն այդ խմբերում, կարող են միանալ ֆեյսբուքյան միջոցառմանը, կազմել իրենց խումբը և անցնել գործի, կամ դա իրականացնել միայնակ` տպելով թռուցիկի տեքստը կամ գրելով ֆեյսբուքյան միջոցառման մեջ, և եթե կլինեն պատրաստի տպված թռուցիկներ, վերցնել դրանք: Նույնիսկ թռուցիկի բացակայության պարագայում նստում ենք երթուղայիններ, դեմոնստրատիվ վճարում ենք 100 դրամը` բացատրելով վարորդին և մյուս ուղևորներին, թե ինչու է դա արվում՝ կոչ անելով մյուս ուղևորներին ևս վճարել 100 դրամ»։
Նախաձեռնության՝ երեկ գիշերը տարածած հայտարարության մեջ ասվում է.
«ՉԵ՛ՆՔ ՎՃԱՐԵԼՈՒ ՀԱՎԵԼՅԱԼ 50 ԴՐԱՄ

Հայաստանցի՛, քեզ խաբում են՝ հայտարարելով, թե տրանսպորտի 50-100 % թանկացումը ընդհանուր թանկացումների անխուսափելի հետևանքն է։ Հանրային տրանսպորտը թանկացնում են 50-100 %՝ շատ ավելի բարձր տոկոսով, քան թանկացումներն է։ Ավելին, դիզվառելիքը չի թանկացել, բայց դրանցով աշխատող ավտոբուսների ուղեվարձը նույնպես պատրաստվում են դարձնել 150 դրամ:

ՄԻ՛ ԹՈՂ ՔՈ ՀԱՇՎԻՆ ՈՒՐԻՇՆԵՐԸ ԳԵՐՇԱՀՈՒՅԹ ՍՏԱՆԱՆ

Չորս անձից կազմված միջին վիճակագրական ընտանիքի ամսական ծախսը այս թանկացումով կավելանա ամենաքիչը 10 000 դրամով: Ո՞ւր է գնալու այս գումարը, արդյո՞ք դրա արդյունքում թեթևանալու է վարորդների հոգսը կամ բարձրանալու է սպասարկման մակարդակը։ Ո՛չ, հայաստանցու գրպանից պակասող այս գումարի հաշվին ընդամենը էլ ավելի մեծանալու են այն օլիգարխների շահույթները, որոնց պատկանում են երթուղային ավտոբուսների գծերը։

ԲՈՅԿՈՏԻ՛Ր ԹԱՆԿԱՑՈՒՄԸ

Ի՞նչ անել։ Հաշտվել այս թանկացման հետ ու հնազանդվե՞լ։ Բայց եթե այս թանկացման նախաձեռնողները տեսնեն, որ դիմադրություն չկա, այս թանկացմանը կհետևեն համանման ուրիշ թանկացումներ՝ ավելի ու ավելի ծանր։ Դա թույլ չտալու համար պետք է բոյկոտել այս թանկացումը, չվճարել 150 դրամը և հասնել նրան, որ թանկացումը չեղյալ հայտարարվի։

ՄԻ՛ ՎՃԱՐԻՐ 150 ԴՐԱՄ

Միասին մենք կհասնենք նրան, որ այս թանկացումը չեղյալ հայտարարվի։ Մեր բոյկոտը բնավ ուղղված չի հանրային տրանսպորտի վարորդների դեմ։ Ընդհակառակը՝ 150 դրամ ՉՎՃԱՐԵԼՈւ մեր այս բոյկոտը կարող է խթան հանդիսանալ, որ վարորդները ավելի լավ գիտակցեն սեփական շահերը պաշտպանելու իրենց իրավունքը և օրենքով թույլատրված ձևերով, որոնցից է նաև գործադուլը, հասնեն իրենց սոցիալական վիճակի բարելավմանը»։

Տիտո Վիլանովան   հեռանում է «Բարսելոնա» ֆուտբոլային ակումբի գլխավոր մարզչի պաշտոնից, այս մասին հայտարարել  է կատալոնական թիմի նախագահ Սանդրո Ռոսելը:

Ինչպես  հաղորդում է «ԻՏԱՌ-ՏԱՍՍ» լրատվական գործակալությունը, 44-ամյա մասնագետը լքել է պաշտոնը առողջական խնդիրների պատճառով:

Նշենք, որ Վիլանովան տառապում է քաղցկեղով:

Մարզչի պարտականությունները ժամանակավորապես կատարելու է Վիալոնայի օգնական Ռուբին:

Այսօր «Վարկած» մամուլի ակումբում հյուրընկալվեց նախագահի նախկին թեկնածու, քաղաքագետ Անդրեաս Ղուկասյանը:

Նա անդրադարձավ կառավարման որակին, մոլեգնող թանկացումներին:

Նրա պարզաբանմամբ՝ քանի որ մարդիկ զանգվածաբար լքում են երկիրն, ուստի նվազում են շահույթի և հավաքագրվող հարկերի մեծությունները, հետևաբար, ըստ նրա, բարձրանում են գները։ «Այսինքն, ովքեր մնում են Հայաստանում, նրանք ստիպված հատուցում են արտագաղթի պատճառով քրեաօլիգարխիկ համակարգի կրած վնասը և այլ կերպ, քան ժողովրդին թալանելով՝ այդ համակարգը չի կարող գոյատևել»,- ընդգծեց Ա.Ղուկասյանը։

Քաղաքագետն ասում է, որ Հայաստանում կյանքի արժեքը 1.5 անգամ թանկացել է։

Ա. Ղուկասյանը կարծում է, որ Հայաստանում ձևավորվել է հեղափոխական վիճակ, սակայն հույսեր չի կապում ընդդիմության, խորհրդարանում ներկայացված կուսակցությունների հետ. «Քաղաքացիական ուժերը պետք է միավորվեն, և դա պետք է դառնա քաղաքացիական շարժման հիմք, որն իր ուսերի վրա կվերցնի հեղափոխություն իրականացնելու պատասխանատվությունը»:

Բանախոսը դրական է գնահատում հասարակության շատ ակտիվ արձագանքն այս կամ այն խնդիրների շուրջ՝ համարելով, որ այդ ընդվզումը կարող է վերածվել սոցիալական բունտի։ «Ժողովուրդը զայրացած է և այն վիճակում է գտնվում, որ ցանկացած խայծ կարող է զանգվածային խռովության բերել։ Եթե քաղաքական ուժերը չեն կարող կառավարելի գործընթացներ իրականացնել, ապա այդ խռովությունը կարող է դառնալ նաև անկառավարելի»- նշեց Ա.Ղուկասյանը։

Պոդոլսկի մոտ տեղի ունեցած վթարի մեջ մեղադրվող Հրաչյա Հարությունյանը հետազոտվում է Մոսկվայի «Բուտիրկա» բանտի հոգեբուժական բաժանմունքում, այս մասին հաղորդում է «Կոմսոմոլսկայա պրավդա»-ն:

Վթարից հետո Հարությունյանի մոտ ախտորոշվել էր գլխուղեղի ցնցում, ինչը հսկողության կարիք ունի:

Բացի այդ, քննիչին վախեցրել է Հարությունյանի՝ ինքնասպանություն գործելու մասին հայտարարությունը:

«Քննչական մեկուսարանի այս կլինիկայում կան սենյակներ հոգեբուժական ախտորոշմամբ մարդկանց և նրանց համար, որոնք քննիչի որոշմամբ գտնվում են հոգեբույժների հսկողության տակ: Հրաչյա Հարությունյանն այժմ գտնվում է հոգեբուժական բաժնի սովորական սենյակում»,- նշել է Հարությունյանի փաստաբան Ալեքսանդր Մելցևը:

Ինչպես հաղորդվում է, Հարությունյանին սովորական բանտախուց կտեղափոխեն ոչ այդքան շուտ: Վթարից հետո, բացի գլխուղեղի ցնցումից, նա կոտրել է նաև ձեռքը, որը գիպսի մեջ են դրել արդեն «Բուտիրկայում»:

Երևանի քաղաքապետարանը փողոցների ասֆալտապատման աշխատանքներն իրականացնում է կեսօրին, ինչի պատճառով արդեն քանի օր է մայրաքաղաքի փողոցներում խցանումների շքահանդես է։ Աշխարհում ընդունված է փողոցների բարեկարգումն իրականացնել գիշերային ժամերին, որպեսզի երթևեկությունը կաթվածահար չլինի։ Մեզ մոտ ուրիշ է։ Մոտ տասը օր է՝ շինարարներն ասֆալտապատելու համար փակել են Բագրատունյաց փողոցի մեկ երթևեկելի գոտին, ինչի պատճառով ամեն օր խայտառակ խցանումներ են։ Երեկ մի քանի ժամ շարունակ խցանված էր նաև Արշակունյաց պողոտան։ Այդ պահին, ըստ «Հայպետհիդրոմետի» ջերմաչափի, Երևանում 40 աստիճան էր։ Որոշ ավտոմեքենաներ խափանվել էին՝ ռադիատորի ջրի եռման պատճառով։ Սա քիչ էր, խցանման մեջ իրար բախվեցին «8» համարի երթուղայինն ու «ԼԱԴԱ» մակնիշի ավտոմեքենա, ինչը կրկնակի խցանում առաջացրեց։

Եթե սովորական պայմաններում 2-3 րոպեում կարելի է կտրել Արշակունյաց պողոտան, ապա երեկ վարորդները չգիտեին, թե որքան կարող են մնալ խցանումների մեջ»,– գրում է թերթը։ Հոդվածի շարունակությունը՝ թերթի այսօրվա համարում։

Թերթի թղթակիցը Երևանի քաղաքապետարանի Շինարարության և բարեկարգման վարչության պետի տեղակալին խնդրել է մեկնաբանել իրավիճակը։ Ներկայացնում ենք հարցուպատասխանը.

-Պարոն Շաքարյան, այլ երկրներում ընդունված է ասֆալտապատման աշխատանքներն անել գիշերային ժամերին։

-Միշտ բաց է մնում այդ հարցը։ Գիշերային ժամերին պետք է լուսարձակների հարց լուծվի, լուսավորության խնդիր է առաջանում։

-Դժվա՞ր է լուսարձակներ ձեռք բերել։ Այս վտանգավոր շոգին մարդիկ մեքենաների մեջ տանջվում են։

-Ընդունում եմ։ Բայց մարդիկ էլ պետք է հասկանան, որ մի 2-3 օր իրենց նեղություն են տալու, բայց դրանից հետո կունենանք բարեկարգ ճանապարհ։ Մենք էլ ենք բնակիչ, նույն վիճակում մենք էլ ենք հայտնվում։

-Ձեր վարչության պետը ծառայողական մեքենա ունի՞։

-Այո։ Բայց դա կապ չունի։ Վարչության պետը ամբողջ օրը դրսում է, գիտի մարդկանց դրությունը։

-Բայց փաստն այն է, որ այս հարցը տարիներով չի կարգավորվում։

-Ընդունում եմ։ Մի քանի անգամ փորձեցինք գիշերն աշխատել, մոտակա շենքերի բնակիչներից բողոք է գալիս, որ իրենց հանգիստը խանգարում ենք։ Դե ասեք՝ ոնց առաջնորդվենք։ Մեզ էլ ձեռնտու է գիշերն աշխատել՝ էս ավելորդ խոսակցությունները հաճելի բան չէ։

Հայկական ժամանակ

Կա մի երկիր, որտեղ  վերջին 20 տարիների ընթացքում ձևավորվել է զավեշտ առ այն, որ այնտեղ գիտությունը հայտարարվել է գերակա ոլորտ, միաժամանակ, այդ երկրում գիտնականները չկան մտավոր գործունեությամբ զբաղվող մարդկանց թվում: Սա Ջիվանու քնարին վայել թեմա է. խելքի՛ աշեցեք:

Խնայելով մեր քաղաքացիների՝ առանց այն էլ ո՛չ լավ վիճակում գտնվող նյարդերը, ասեմ, որ այդ առանձնահատուկ և նման հարցում հավասարը չունեցողը մե՛ր երկիրն է. ողբա՜մ զքեզ, Հայո՜ց աշխարհ, որ գնալով ավելի ու ավելի ես վերածվում աբսուրդների թագավորության: Ուրեմն՝

Այն, որ գիտական աշխատանքը չի՛ համարվում մտավոր գործունեություն, դա արդեն զավեշտ է, բայց զավեշտն է՛լ ավելի է խորանում, երբ հաշվի  ենք առնում, որ դա ա՛յն երկրում է, որը գիտությունը հայտարարել է գերակա ոլորտ:

(-Այս հակասությունն ո՞վ է հորինել և ինչի՞ համար…

-Պարզ չէ՞. կառավարությունը՝ ցուցամոլությունից ելնելով, որ աշխարհին զարմացնի գիտելիքահենք բառով: Նա երբեք գործով չի զարմացնում, այլ միայն բառերով:

-Մի՞թե չկա մեկը, որ կարողանա խոսքն ու գործը համատեղել:

Այստեղ ես չդիմացա ու աղջկաս պատասխանեցի Մեծ Ջիվանու հանճարեղ տողերով՝

-Մեծամեծ մարդիկը հեռու են կանգնած, Ասպարեզը համբակներուն են թողած…)

Աշխարհում գիտությունը գերակա ոլորտ հայտարարել են շատ քիչ երկրներ: Օրինակ, ԱՄՆ-ում գիտությունը գերակա ոլորտ չէ, Ռուսաստանում գերակա ոլորտ չէ, եվրոպական երկրների մեծ մասում գերակա ոլորտ չէ: Իսկ այն երկրներում, որտեղ գիտությունը որպես գերակա ոլորտ է դիտվում, այնտեղ այն ամենը, ինչը գիտությանն է վերաբերում, քարոզվում է, պրոպոգանդվում, դրվում ուշադրության կենտրոնում: Ֆինն գիտնականը, ֆինն հանրության տեսակետից, կուռք է: Չինաստանում, Կորեայում ևս փաստացի գիտությունը գերակա ոլորտ է, և այդ երկրները գիտնականի ու գիտության հանդեպ վերաբերմունքով ամեն պահ ապացուցում են դա: Օրինակ՝ Չինաստանում պրոֆեսորի աշխատավարձը ամսական 5-6 000 դոլար է:

Ընդհանրապես, երկրները, որոնք իրենց հույսը կապում են գիտության հետ, շատ քիչ են, և դրանք հիմնականում այն երկրներն են, որոնք բնական ռեսուրսներով հարուստ չեն: Մեր երկրում բոլորի համար ակնհայտ է, որ գիտությունը պիտի՛ լինի գերակա ոլորտ, քանի որ մենք շատ ռեսուրս չունենք՝ չունենք նավթ, գազ և այլն: Պետք է կարծել, որ, հե՛նց այդ գիտակցությունից ելնելով է, որ մեր երկրում գիտությունը հայտարարվել է գերակա ոլորտ: Բայց արի ու տես, որ հայտարարվե՜լ է… ու միայն այդքանը… խելքի՜ աշեցեք…

ՀՀ քաղաքացին հիմնականում արդեն իմունիտետ է ձեռք բերել զավեշտների հանդեպ: Օրինակ, երբ ԿԳ նախարար Արմեն Աշոտյանը դեռ ԿԳ նախարար չէր, միտք է հայտնել, որ, որ զավեշտալի է և նոնսենսային, որ գիտակրթական համակարգում ավելի բարձր մակարդակի վրա գտնվող մարդը՝ գիտնականը, վճարվում է ավելի ցածր, քան նույն համակարգում ավելի ցածր գտնվողը: Նա ասաց, որ ոչ թե պետք է կտրել ուսուցչի աշխատավարձից, որն իրականում բարձր է միայն՝ համեմատա՛ծ գիտնականի աշխատավարձի հետ, այլ պիտի նկատելիորեն բարձրացնել գիտնականի աշխատավարձը: Ցավոք, նա էլ շատ արագ իմունիտետ ձեռք բերեց ու սովորեց գիտության դոկտոր-պրոֆեսորի՝ դպրոցի ուսուցչուհու աշխատավարձի կեսի չափ ստանալը չդասել զավեշտների թվում:

Մեր երկրում այժմ կա ընդամենը 4 000 գիտնական: Այնպես որ, Հայաստանի դպրոցներում դասավանդող 40 000 ուսուցիչների աշխատավարձերը 10 000 դրամով բարձրացնելով, միևնույն է, երկու անգամ ավելի մեծ գումար է հատկացվում, քան յուրաքանչյուր գիտնականին 50 000 ավելացնելիս: Այս պարզ թվաբանությունը կարող է անել յուրաքանչյուր աշակերտ, իսկ գիտնականները դեռևս սպասում են, թե երբ պիտի ղեկավարությունը կարողանա 3-րդ դասարանցու չափ հաշիվներ անել:

Թեև ՀՀ քաղաքացու կաշին արդեն հաստացել է մշտական իմունիտետներից, բայց մեկ-մեկ, չդիմանալով, կրկին ու կրկին զարմանում է աբսուրդի ու զավեշտի առատությունից… և ինչպե՞ս չզարմանալ, թե ինչպես շատ պաշտոնյաներ, լինելով տկարամիտ, ժողովրդին տկարամիտի տեղ են դրել…

Խելքի՛ աշեցեք:

Նաիրա Վարդապետյան

Այսօր Հանրային խորհրդի նախագահ Վազգեն Մանուկյանն ընդունեց մի խումբ գիտնականների, որոնց հետ քննարկվեցին գիտության ոլորտին առնչվող մի շարք հարցեր:

Հիշելով խորհրդային տարիներին գիտության զարգացման աննախադեպ աճը, երբ Հայաստանը բարձրակարգ գիտնականների թվով առաջնային տեղեր էր զբաղեցնում աշխարհում՝ գիտնականներն անդրադարձան ներկայիս իրողությունը և փաստեցին, որ Հայաստանում գիտությունը ծերանում է, քանի որ տարեց գիտնականներին փոխարինողներ չկան, իսկ եղածներն էլ նախընտրում են մեկնել արտերկիր:

Գիտնականները հանդիպմանը եկել էին կոնկրետ հարցադրումներով ու առաջարկներով, որոնք, ըստ նրանց, անհապաղ իրականացման կարիք ունեն:

Բարձրացվեց օրենսդրությամբ ամրագրված, բայց չգործող դրույթների հարցը՝ մասնավորապես գիտական կոչում ունեցող անձանց հավելավճարների վճարումների հետ կապված (կենսաթոշակներից բացի), ինչը սահմանվել է դեռևս 2000 թ. ընդունված՝ «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի 19-րդ հոդվածի 3-րդ կետով: Ընդգծվեց նաև հատուկ պայմաններում աշխատող առանձին կատեգորիայի աշխատողների ցանկում (որոնց աշխատանքը կապված է մտավոր և հուզական  գերլարվածության կամ մասնագիտական ռիսկի հետ) գիտնականների ընդգրկման հարցը, ինչը նախատեսում է լրացուցիչ ամենամյա արձակուրդ վերջիններիս: Այդ ցանկում գիտնականներին ընդգրկելը, ըստ նրանց, առավել կարևոր է բարոյահոգեբանական տեսանկյունից:

Գիտնականներն առաջարկում են նաև սահմանել հոնորարներ՝ բարձր ազդեցության գործակցով ամսագրերում տպագրված հոդվածների համար, ասպիրանտներին տրամադրել միանվագ գումար՝ մասնագիտական գրականության ձեռքբերման, գիտական ամսագրերին բաժանորդագրվելու, հետազոտությունների համար անհրաժեշտ պարագաներ գնելու և պահանջվող նյութեր ձեռքբերելու, ոլորտի պրոֆեսիոնալ միություններին անդամակցելու, գիտաժողովներին մասնակցելու և այլ՝ երիտասարդ գիտնականի մասնագիտական աճին նպաստող նպատակներով ծախսելու համար, հավելյալ ֆինանսներ հատկացնել Հայաստանում PostDoc-ական համակարգի ներդրման համար՝ առանձին համակարգված ծրագրով, նկատելիորեն ավելացնել մրցութային կարգով հատկացվող դրամաշնորհների թիվը և կրկնապատկել յուրաքանչյուր դրամաշնորհով տրվող գումարը և այլն:

Նշվեց, որ Հայաստանին անհրաժեշտ են հետազոտական համալսարաններ, որոնք ուսանողներ կընդունեն ոչ միայն Հայաստանից, այլև ամբողջ աշխարհից և հետազոտական խմբեր կձևավորեն՝ ներգրավելով նաև արտասահմանյան գիտնականների:

Կարևորվեց միջազգային դրամաշնորհները հարկերից ազատելու, ինչպես նաև ներմուծվող գիտական սարքավորումներն ու նյութերը մաքսային տուրքերից ազատելու հարցը:

Բարձրացվեց «Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին» ՀՀ նոր օրենքի ընդունման անհրաժեշտությունը:

Ըստ գիտնականների՝ կարևոր է նաև քայլեր ձեռնարկել վենչուրային հիմնադրամներ ստեղծելու ուղղությամբ՝ տեղական և արտասահմանյան կապիտալի ներգրավմամբ, որոնք կֆինանսավորեն ինովացիոն նախագծերը և կնպաստեն հաջողված նախագծերի առևտրայնացմանը:

Գիտնականները նաև գտնում են, որ որ Հայաստանում պետք է ունենալ գիտության և տեխնիկայի, տեխնոլոգիայի պետական թանգարան, որը նաև կծառայի որպես ուսումնական կենտրոն՝ հագեցած բնագիտական տարբեր բնագավառներից լաբորատոր փորձերի հնարավորությամբ, ինչը նոր սերնդին կրթելու և ուղղորդելու կարևորագույն բաղադրիչ կլինի:

Գիտության հեղինակության բարձրացման նպատակով գիտնականներն անհրաժեշտ են համարում Հանրային հեռուստառադիոընկերության եթերում գիտակրթական ծրագրերի հեռարձակման հարցը: Պրոֆեսոր Արթուր Իշխանյանն այդ առումով կոնկրետ հեռուստանախագծի առաջարկ ներկայացրեց, ինչը ՀԽ նախագահը խոստացավ քննարկել Հանրային հեռուստաընկերության  նոր ղեկավարության հետ:

Վազգեն Մանուկյանը կիսեց գիտնականների մտահոգությունները և ընդունեց բարձրացված հարցերի հրատապությունը՝ առաջարկելով Հանրային խորհրդի հետ համատեղ քննարկել դրանց լուծման ուղիները: Պայմանավորվածություն ձեռք բերվեց հետագա համագործակցության վերաբերյալ: