«Մեր կյանքը բաժանվել է մինչև 2020թ․-ը և 2020թ․-ից այս կողմ։ Այն իրողությունը,որն ունեինք մինչև 2020թ․-ը այլևս որևէ մեկի համար նույնը չէ , փոխվել է արմատապես»,-  «Հայկական օրակարգ. կանայք պատմական այս դժվար փուլում» թեմայով քննարկմանն ասաց քաղաքական գորխիչ, ԲՀԿ նախագահ Գագիկ Ծառուկյանի մամուլի խոսնակ Իվետա Տոնոյանը։

Նրա խոսքով՝ 2020թ․-ին տեղի ունեցած իրադարձություններից հետո,որևէ մեկը չէր կարող ձեռքերը ծալած նստել։

«Նոյեմբերի 9-ի կապիտուլյացիոն փաստաթղթի ստորագրումից հետո բոլորիս համար հասկանալի էր, որ սա հայրենիքը կորցնելու գործընթացի վերջը չէր և շատ ու շատ վտանգավոր իրադարձություններ կան առջևում։ Ինձ համար քաղաքականությունը վերաարժեվորելու, սեփական սխալները վերլուծելու մասով նման մի էտապ տեղի ունեցավ իմ կյանքում։ Վստահ եմ՝ քաղաքականության մեջ ասելիքը պետք է պայմանավորել էֆեկտիվությամբ ու արդյունավետությամբ»,-ասաց Տոնոյանը։

Տոնոյանը նշեց, որ բավականին շատ հանդիպումներ են ունենում հանրության հետ և նկատել է երկու տարբեր իրողություն՝ անտարբերություն և մտահոգություն։

«Մի կողմից ունենք հասարակություն, որը սարսափելի անտարբեր է մեր երկրում տեղի ունեցող, Արցախում տեղի ունեցող զարգացումների նկատմամբ և մյուս կողմից ունենք մտահոգ, քաղաքականապես գրագետ քաղաքացիներ, որոնք խորապես մտահոգված են երկրում տեղի ունեցող իրադարձություններով և ցանկանում են իրենց ջանքը ներդնել՝ այս իրավիճակից դուրս գալու համար»,- ասաց քաղաքական գործիչը։
Ըստ նրա՝ մարդիկ ավելի հակված են քննարկելու վարչապետի փողոցում «ֆասթ ֆուդ» ուտելը, քան  Լաչինի միջանցքի փակ լինելը։

«Սա մտահոգիչ է և ողբերգություն, երբ հանրային օրակարգում կարող են  լինել ֆոտոների քննարկումներ, բայց ոչ երբեք Արցախի ճակատագրի քննարկումը»։

Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մարտի 6-ին հրավիրել է Անվտանգության խորհրդի ընդլայնված նիստ՝ Ազգային ժողովի քաղաքական ուժերի և շրջվարչակազմերի ղեկավարների մասնակցությամբ: 

Նիստը սկսելուց առաջ ներկաները նախ մեկ րոպե լռությամբ հոտնկայս հարգել են մարտի 5-ին ադրբեջանական դիվերսիայի հետևանքով ԱՀ ներքին գործերի նախարարության զոհված ոստիկանների հիշատակը, այնուհետև նախագահ Հարությունյանը հանդես է եկել հայտարարությամբ:

Երկրի ղեկավարի խոսքով՝ ստեղծված իրավիճակի հումանիտար և ենթակառուցվածքային խնդիրները քննարկելու նպատակով Արցախում տեղակայված ռուսական խաղաղապահ զորակազմի հրամանատարության  միջնորդությամբ և ներկայությամբ՝ փետրվարի 24-ին արցախյան կողմը հանդիպել է ադրբեջանական կողմի հետ: Ապա պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել երկրորդ հանդիպման կապակցությամբ, որը տեղի է ունեցել մարտի 1-ին՝ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Սամվել Շահրամանյանի գլխավորությամբ: Հանդիպումների օրակարգում չորս հարց էր՝ Լաչինի միջանցքի ապաշրջափակում, ՀՀ-ից Արցախ էլեկտրամատակարարման վերականգնում, բնական գազի անխափան մատակարարում և Կաշենի հանքավայրի վերաշահագործում:

«Երկրորդ հանդիպման ժամանակ Ադրբեջանի ներկայացուցիչը փորձել է քննարկել քաղաքական թեմաներ՝ օգտագործելով ինտեգրացիա բառը, սակայն պարոն Շահրամանյանը կանխել է՝ ասելով, որ եթե պետք է  քննարկեն քաղաքական հարցեր, դա պետք է լինի Ադրբեջանի կողմից Արցախի անկախության ճանաչման թեման: Նա հավելել է, որ քաղաքական հարցերի քննարկման համար իրենք լիազորված չեն և տվյալ հանդիպմանը չեն կարող քննարկել այդպիսի հարցեր»,- ասել է Ա. Հարությունյանը:

Երկրի ղեկավարի խոսքով՝ դրանից հետո ադրբեջանական կողմը իր խողովակներով փոխանցել է մեզ, որ կամ  ընդունում եք ինտեգրացիոն քաղաքականությունը, կամ առկա խնդիրներին որևէ լուծում չի լինելու, հակառակը՝ լինելու են ավելի կոշտ և կտրուկ քայլեր:

«Մենք չենք ընդունել, չենք ընդունում և այսօր ուզում եմ նորից հայտարարել՝ այն միայն Անվտանգության խորհրդի որոշում չէ, այլ մեր ժողովրդի գերակշիռ մեծամասնությունն ընդունում է, որ մենք մեր անկախության իրավունքից, ինքնորոշման իրավունքից չենք շեղվելու: Իսկ դա նշանակում է, որ առաջիկայում  ունենալու ենք տարբեր զարգացումներ, իրավիճակներ, որոնց պետք է դիմակայենք: Մենք ընտրում ենք՝ կամ շարունակել պայքարը, որն ընտրել ենք,  կամ եթե կան այնպիսի տրամադրություններ հանրության մեջ, որ պետք է ընդունել Ադրբեջանի կողմից ներկայացված առաջարկությունը, ապա հնարավորություն ունեն իրենց քաղաքացիական իրավունքների շրջանակում բարձրաձայնել և ասել, որ մեր ընտրած ճանապարհը սխալ է, փորձեն ձևավորել այդ տրամադրությունները, երկրում ձևավորեն նոր իշխանություն: Բայց քանի որ մենք ընտրել ենք պայքարի ճանապարհը, խնդրում եմ առաջին հերթին հարգել մեր որոշումը և ամեն նման մի երևույթի չարձագանքել և ներքաղաքական որևէ ենթատեքստ չտալ»,- ասել է Նախագահը:

Անդրադառնալով մարտի 5-ին ադրբեջանական դիվերսիոն գործողության հետևանքով ԱՀ ներքին գործերի նախարարության ոստիկանության ծառայողների զոհվելու ողբերգական դեպքին՝ Հանրապետության նախագահը նշել է, որ առաջիկայում նման սադրանքները, ցավոք, բացառված չեն:

«Այն, որ մենք երկար ժամանակ պետք է պայքարենք և այդ պայքարի շրջանակներում լինելու են նման իրավիճակներ, պետք է դա գիտակցենք և կանխարգելիչ քայլեր ձեռնարկենք: Ես պետնախարարի հետ քննարկել եմ մեր խնդիրները և այսօր ուզում եմ Անվտանգության խորհրդի որոշումով հանձնարարենք Կառավարությանը՝ մշակել ծրագիր պարենային անվտանգության ու էներգետիկ անվտանգության ուղղություններով, որովհետև մենք բոլոր սցենարները պետք է հաշվարկենք»,- ասել է Արայիկ Հարությունյանը:

Անվտանգության խորհրդի նիստին օպերատիվ իրավիճակի մասին զեկույցով հանդես է եկել Պաշտպանության նախարար Կամո Վարդանյանը: Այնուհետև տեղի է ունեցել մտքերի փոխանակում, ընդունվել են օրակարգով նախատեսված մի շարք որոշումներ:

ԱՀ պետական նախարար Գուրգեն Ներսիսյանը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է․«Այսօր ժամը 10։00-ի սահմաններում ադրբեջանական դիվերսիոն խումբը ներ է թափանցել Արցախի Հանրապետության տարածք և զինված հարձակում գործել ոստիկանության անձնագրային և վիզաների վարչության անձնակազմի հերթափոխի մեքենայի ուղղությամբ, որի հետևանքով ոստիկանության 3 ծառայող զոհվել է, մեկը ծանր վիրավորումով տեղափոխվել է հիվանդանոց ու գտնվում է բժիշկների վերահսկողության տակ։
Ադրբեջանը շտապել է կեղծ տեղեկություն տարածել այն մասին, որ իբր իրենց կողմից վնասազերծվել է Հայաստանի Հանրապետությունից Արցախ զենք տեղափոխող մեքենան։ Սա բացահայտ սուտ է և միջազգային հանրությանը մոլորեցնելու, խաբելու, իրականությունը կեղծելու հերթական փորձ։ Ոստիկանության ծառայողները երթևեկում էին մարդատար մեքենայով՝ Արցախի կողմից դեպի մեր ոստիկանական կետը, մեքենայում զենք, զինամթերք կամ ռազմամթերք չի եղել՝ ընդհանրապես։
Տեղի ունեցած դեպքի հանգամանքների վերաբերյալ Արցախի Հանրապետության իրավասու մարմինները ունեն անհերքելի ապացույցներ, տեսագրություններ ու լուսանկարներ, որոնք ամենակարճ ժամկետում մեր արտաքին գործերի նախարարության միջոցով կներկայացվեն միջազգային լսարանին։
Վերջին օրերին Ադրբեջանի զինված ուժերը ակտիվություն են ցուցաբերել շփման գծի տարբեր ուղղություններով, թիրախավորել են մեր բնակավայրերի անվտանգությունն ապահովելու նպատակով տեղադրված տեսախցիկները, վնասել կամ ոչնչացրել դրանք»։

Արցախի Ներքին գործերի նախարարության ոստիկանությունը լուսանկարներ է հրապարակել  այսօր տեղի ունեցած դիվերսիայի վայրից եւ հայտնել, որ ոստիկանության ծառայողները Ստեփանակերտից էին գնում դեպի ճանապարհին գտնվող իրենց հերթափոխի վայր եւ զենք չեն տեղափոխել:

Ինչպես հայտնել ենք արդեն, երեկ առավոտյան՝ ժամը 10։00-ի սահմաններում, ադրբեջանական զինուժի դիվերսիոն խմբի կողմից «Խայփալու» կոչվող տեղանքում ոստիկանության անձնագրային և վիզաների վարչության անձնակազմի հերթափոխի մեքենայի թիրախավորման հետևանքով զոհվել է ոստիկանության 3 և վիրավորվել մեկ ծառայող:

Ադրբեջանական կողմը կեղծ փաստեր է ներկայացնում՝ պնդելով, թե իբր ոստիկանական մեքենայով զենք էր տեղափոխվում Հայաստանից Արցախ: Այնինչ, իրականում ոչ միայն որևէ զենք չէր տեղափոխվում, այլև՝ ոստիկանության ծառայողները Ստեփանակերտից էին գնում դեպի ճանապարհին գտնվող իրենց հերթափոխի վայր:

Ադրբեջանական դիվերսիոն խումբը դարանակալել էր ճանապարհամերձ անտառապատ տարածքում և այնտեղից հարձակվել մեքենայի վրա:

Կից լուսանկարներում երևում է դեպքի վայրը և վնասված դատարկ մեքենան:

Անհրաժեշտ է ընդգծել, որ ոստիկանության ծառայողների և հարակից դիրքում գտնվող Պաշտպանության բանակի զինծառայողների ինքնապաշտպանական ու զսպիչ գործողությունների արդյունքում ադրբեջանական կողմը ևս ունեցել է զոհեր ու վիրավորներ՝ հետ շպրտվելով ելման դիրքեր:

Դիվերսիոն ներթափանցման հետևանքով զոհվել է ոստիկանության 3 ծառայող: Այս մասին հայտնում են Արցախի ՆԳ նախարարությունից:Այսօր առավոտյան՝ ժամը 10։00-ի սահմաններում, ադրբեջանական զինուժի դիվերսիոն խումբը «Խայփալու» կոչվող տեղանքում թիրախավորել և կրակ է բացել ոստիկանության անձնագրային և վիզաների վարչության անձնակազմի հերթափոխի մեքենայի վրա։Դիվերսիոն ներթափանցման հետևանքով զոհվել է ոստիկանության 3 ծառայող.Փոխգնդապետ՝ Արմեն Մայորի ԲաբայանՄայոր՝ Դավիթ Վալերիի ԴանիելյանԼեյտենանտ՝ Արարատ Թելմանի Գասպարյան:Եվս մեկ ծառայող՝ լեյտենանտ Դավիթ Աշոտի Հովսեփյանը, ստացել է հրազենային վիրավորում և գտնվում է հանրապետական բժշկական կենտրոնում՝ բժիշկների հսկողության տակ:ՆԳ նախարարությունն այս ծանր պահին կիսում է զոհված ոստիկանների կորստի վիշտը, զորակցություն հայտնում նրանց ընտանիքների անդամներին:

Հայաստանը համաձայնել է տարանջատել ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորումը հայ-ադրբեջանական գործընթացից՝ այն տրամաբանությամբ, որ Ստեփանակերտի և Բաքվի միջև կձևավորվի քննարկումների միջազգային մեխանիզմ։ Այս մասին ֆեյսբուքում գրել Սուրեն Սուրենյանցը.

«Հերթական անգամ Փաշինյանի իշխանությունը գնացել է համաձայնությունների՝ առանց ռիսկերը հաշվարկելու

Հայաստանը համաձայնել է տարանջատել ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորումը հայ-ադրբեջանական գործընթացից՝ այն տրամաբանությամբ, որ Ստեփանակերտի և Բաքվի միջև կձևավորվի քննարկումների միջազգային մեխանիզմ։ Հայաստանի համար կարևոր նշանակություն ունի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի անվտանգության և իրավունքների խնդիրների լուծմանն ուղղված երաշխիքային մեխանիզմի ստեղծումը, որը կունենա միջազգային տեսանելիություն և ներգրավվածություն:

Նիկոլ Փաշինյան

03.03.2023

• Նիկոլ Փաշինյանը փաստորեն ընդունել է, որ ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորումը հայ-ադրբեջանական գործընթացից տարանջատելու օրակարգը Երևանինը չի եղել ու մեր իշխանությունը համաձայնել է Բաքվի մոտեցմանը:

Այստեղ կատարենք մի քանի կարևոր արձանագրում.

▪︎Ստեփանակերտ- Բաքու դիալոգն այլընտրանք չունի: Ի սկզբանե պարզ է, որ այդ դիալոգը սիմետրիկ լինել չի կարող, բայց գոնե պետք է միտված լինի ԼՂ քաղաքական, քաղաքակրթական սուբեկտության ապահովմանը,

▪︎երկու առանձին տրեկներով(հայ- ադրբեջանական և Բաքու- Ստեփանակերտ) կարգավորման գնալու պարագայում՝ Հայաստանն ամբողջովին դուրս է մղվում ԼՂ ճակատագիրը որոշող գործընթացից,

▪︎ այն, ինչ առաջարկված է կարգավորման արևմտյան կարգավորմամբ, ցավոք՝ միտված է ոչ թե Ստեփանակերտ- Բաքու երկխոսության միջազգային մեխանիզմի ստեղծմանը, այլ մեծ հաշվով՝ իմիտացիոն գործընթացը «տեսանելի» է դարձնում միջազգային հանրության համար:

Սրա հանրագումարում՝ ԵՄ/ԱՄՆ-ն կարող են հասնել Արցախից ռուսական ուժերի խաղաղապահ առաքելության դուրսմղմանը, սակայն չեն ստեղծում միջազգային երաշխիքներ ԼՂ ժողովրդի անվտանգության համար՝ դա թողնելով Բաքվի ողորմածությանը,

▪︎հերթական անգամ Փաշինյանի իշխանությունը գնացել է համաձայնությունների՝ առանց ռիսկերը հաշվարկելու կամ դա անում է ուշացումով՝ պոստֆակտում»:

Պատերազմից հետո ադրբեջանցիների կողմից շրջափակման մեջ հայտնված և սպանված զինծառայող Հայկ Հարությունյանի հայրը պնդում է՝ իրենց որդիներին փրկելը խաղուպար էր, բայց ոչինչ չեն արել, ասես այդ երեխեքը որևէ մեկին պետք չէին։

«Փաստինֆո»-ի թղթակցի հաղորդմամբ՝ Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանում՝ դատավոր Ջոն Հայրապետյանի նախագահությամբ, այսօր կայացել է մարտադաշտն ինքնակամ լքելու մեջ մեղադրվող հրամանատար Իշխան Վահանյանի գործով դատական նիստը։ Գործը գտնվում է վկաների հացաքննության փուլում, սակայն, նկատի ունենալով, որ դատակոչված վկաների մի մասն Արցախում են և արդեն շուրջ երեք ամիս է, ինչ ադրբեջանական շրջափակման մեջ են, դատարանը որոշել է փոխել ապացույցների հետազոտման կարգը եւ լսել տուժողների իրավահաջորդներին։

Այսօրվա նիստին հարցաքննվեց տուժողի իրավահաջորդ Հրանտ Հարությունյանը, որի որդին՝ Հայկ Հարությունյանը, Խուռհատ սարից նահանջելուց հետո հայտնվել է շրջափակման մեջ, օրեր շարունակ սպասեզ, որ իրենց կփրկեն, բայց ադրբեջանցիներն են նրանց գտել ու սպանել։

Զինծառայողի հայրը դատարանում պատմեց, որ որդին բանակ էր զորակոչվել 2020թ հուլիսի 22-ին, սկզբում ծառայել է Մարտունի 2-ում, հետո՝ Ջաբրայիլ են տեղափոխել, ծառայությունը նորմալ է եղել։ Պատերազմի սկսվելուց հետո մինչև հոկտեմբերի 6-ը տեղեկություն չեն ունեցել որդուց, դիմել են բոլոր պատկան մարմիններին, ոչ ոք չի օգնել, «մարդիկ չուզեցին օգնել, ասացին՝ կապ չկա և վերջ», ծանոթ մարդ են գտել, ում միջոցով իմացել են, որ Հադրութում են, բայց չեն հավատացել, որովհետև գիտեին, որ որդին Ջաբրայիլում է։

«Հոկտեմբերի 6-ին գիշերը երեխեն զանգել է, ասեց՝ նորմալ է, բերել են ստեղ, ապահով է, մինչև հոկտեմբերի 8-ը խոսել ենք երեխու հետ, դրանից հետո կապը էլի կորել է։ Կրկին դիմել ենք պատկան մարմիններին, ոչնչով չեն օգնել, մի բառ գիտեին՝ կապ չկա… բա ծնողները ոնց էի՞ն գտնում։ Այդ ամենը նախապես ծրագրված էր»,- նշեց զինծառայողի հայրը՝ պատմելով, որ ծանոթի միջոցով ձեռք են բերել Գարի Վարդերեսյանի հեռախոսահամարը, նա էլ փոխանցել է սերժանտ Հարութ Ղարախանյանի հեռախոսահամարը. «Զանգել ենք Հարութին, շշուկով էր խոսում, հարցրինք՝ Հարությունյան Հայկը ձեզ հետ է, երեխեքին հարցրեր ու ասեց՝ հա մեզ հետ է, ասեցի՝ տուր խոսենք, անջատեց, հետո՝ հոկտեմբերի 16-ին իմացել ենք, որ երեխեքը շրջափակման մեջ են։ Դրանից հետո նորից զանգել եմ Գարիկին, ասել ինչ է պետք, ինչով կարանք օգնենք, որ երեխեքին փրկենք, ասեց՝ հոպար, ամեն ինչ նորմալ է, մենք զբաղվում ենք, ամսի 19-ին զանգել եմ, ասեցին՝ ճանապարհը ցույց են տվել, որ դուրս գան, ընկել են հրետակոծության տակ»։

Ծնողի խոսքով՝ տեսնելով, որ այլևս հնարավոր չէ, բոլոր ծնողներով հավաքվել են ՊՆ շենքի մոտ, քանի որ, երբ միայնակ էին գնում, իրենց չէին պատասպանում, հանդիպում է եղել Անդրանիկ Քոչարյանի հետ, հետո ծնողները ԳՇ քարտուղարությանն են ներկայացրել իրենց որդիների վերաբերյալ տվյալները, խոստացել էին՝ զբաղվել, իրենք էլ հավատացել են. «Մի շաբաթ էդպես տարել-բերել են ծնողներին։ Հանձնաժողով պետք ա ստեղծվեր, բայց մարդիկ ոչ մի բան չարեցին։ Մինչև օրս էլ դատախազին խնդրել եմ, ասում եմ՝ եթե տեղեկությունն ուզում եք իմանալ, մտեք Ուլնեցու համակարգիչը, ամբողջ տվյալները տվել ենք, էդտեղից կարող եք իմանալ, թե ով էր դավաճանը։ Մեր երեխեքին փրկելը խաղուպար էր։ Քննիչը խաբում է դատարանին, եզրակացության մեջ նշել են, որ 6 երեխուն ՊՆ-ն է փրկել, բայց էդ վեց երեխեքին մենք ենք փրկել ղարաբաղում, ՊՆ-ն ոչինչ չի արել»։

Նրա փոխանցմամբ՝ զինծառայողների գտնվելու վայրը փորձել են նկարագրել, սակայն սպաներից տեղյակ չեն եղել տարածքին. «Ինչքան կոլխոզի նախագահ կար, գեներալ են տվել, դրա համար էլ մեր երեխեքն էս օրն են եղել, տարածք չեն իմացել»։ Ծնողը պատմեց, որ սերժանտ Հարութ Ղարախանյանը, որը ևս զոհվել է, նոյեմբերի 23-24-ին զանգել էր ծնողին, ապա՝ «Ղարաբաղ Տելեկոմ»-ի օպերատորին, հայտնել, թե որտեղ են գտնվում զինծառայողների խմբերը, ասել է՝ 20 զինծառայող են, սակայն ոչինչ չեն արել այդ զինծառայողներին գտնելու համար, ասես այդ զինվորները ոչ ոքին էլ պետք չեն եղել։ Ավելին, զինծառայողներին փնտրելու համար տվյալներ են փոխանցվել համապատասխան անձանց, ասել են՝ Ձորակ գյուղի անտառում են, սակայն ռուսական խաղաղապահ զորախմբի հրամանատար Ռուստամ Մուրադովին այդ մասին հայտնելու և նրա միջնորդությամբ փնտրելու փոխարեն, նրանք իրենց խմբով են գնացել և փնտրել կողքի գյուղերում, ադրբեջանցիներն էլ իմացել են, որ անտառում կենդանի մնացած զինծառայողներ կան, գնացել ու սպանել են նրանց։ Բացի այդ, ծնողը պատմեց նաև, որ ՊՆ ներկայացուցիչ գնդապետ Ոսկանյանը, որը լիազորված էր զբաղվելու զինծառայողների հայտնաբերման հարցով, պարզվում է, որ Արցախում չի փոխանցել այն քարտեզները, որոնցով պետք է ԱԻՊԾ ծառայողները ռուս խաղաղապահների հետ փնտրեին զինծառայողներին։

Որդու մարմինը Հրանտ Հարությունյանը ստացել է 2020թ դեկտեմբերի 20-ին, պատմում է՝ Արցախից բերվել է պոլիէթիլային տոպրակի մեջ։ Որդին պատերազմի ժամանակ վիրավորում չի ստացել, սակայն կրծքավանդակին վիրավորում է եղել, ծնողը թիկունքը չի տեսել, բայց բեկորային վնասվածք եղել է նաև որդու մեջքին։ Հայրը կարծում է, որ երբ ադրբեջանցիները հայտնաբերել են թաքնված զինծառայողների խմբին, նրանց սպանելիս նաև նռնակ են նետել, քանի որ մյուս զինծառայողներից մեկի գլուխը չկար, մյուսինը՝ քիթը և այլն։ Իսկ թե ինչու են շրջափակման մեջ գտնվող զինծառայողները խմբերի բաժանվել, ծնողը պատմեց, որ մի մասը որոշել են տեղափոխվել դեպի Ստեփանակերտ, մի մասը՝ դեպի ՀՀ, իսկ երրորդ խումբը չի ցանկացել տեղափոխվել, քանի որ, ինչպես պատմել էր Ղարախանյանը, զինծառայողների մի մասը վախեցել են, որոշել են մնալ նույն վայրում՝ կարծելով, որ իրենց կփրկեն։ Միևնույն ժամանակ, Հարութ Ղարախանյանն ասել է, որ անկախ նրանից, թե որ խումբը դուրս կգա շրջափակումից, մյուսների գտնվելու վայրը կհայտնի։

Հիշեցնենք, որ Իշխան Վահանյանին մեղադրանք է առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 356-րդ հոդվածի (հրամանը չկատարելը) 3-րդ մասով և 380-րդ հոդվածի (մարտադաշտն ինքնակամ լքելը կամ զենքով գործելուց հրաժարվելը) 1-ին մասով: Նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց էր ընտրվել կալանավորումը։

Ըստ ՔԿ-ի՝ Վահանյանը, Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից Արցախի Հանրապետության դեմ սանձազերծված ագրեսիվ պատերազմի և 2020թ. սեպտեմբերի 27-ին հայտարարված ռազմական դրության ժամանակ զբաղեցնելով ԱՀ պաշտպանության բանակի զորամասերից մեկի ուսումնական գումարտակի հրամանատարի պաշտոնը, հանդիսանալով իր ենթակա անձնակազմի պետը, մարտական գործողությունների ընթացքում չի կատարել իր անմիջական պետի հրամանը, ինչպես նաև ինքնակամ լքել է մարտադաշտը, որի արդյունքում զորամասի ուսումնական գումարտակի անձնակազմից զոհվել, տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ են ստացել և գերեվարվել պարտադիր ժամկետային զինծառայողներ՝ այդ կերպ առաջացնելով ծանր հետևանքներ: Նշենք, որ այս գործով անցնող միակ մեղադրյալը Իշխան Վահանյանն է։ Քրեական գործն ի սկզբանե մակագրվել էր Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Լ․ Սեփխանյանին, սակայն հետագայում գործի ընդդատությունը փոխվել է՝ պայմանավորված միջադեպով։ Գործն այժմ Երևանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Ջոն Հայրապետյանի վարույթում է։

Գերիների, պատանդների և անհայտ կորած (գտնվելու վայրն անհայտ) անձանց հարցերով զբաղվող միջգերատեսչական հանձնաժողովը ձևավորվել է ՀՀ վարչապետի 2022թ. հոկտեմբերի 20-ի N 1236-Ա որոշմամբ:

ՀՀ ԱԱԾ տնօրենի 2022թ. նոյեմբերի 10-ի հրամանով հաստատվել են Հանձնաժողովի և դրան կից գործող աշխատանքային խմբի անհատական կազմերը:

16.11.2022թ. Հանձնաժողովի առաջին նիստի ընթացքում ընտրվել են 3 հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ, որոնք ցանկություն են հայտնել ընդգրկվել Հանձնաժողովի կազմում:

16.12.2022թ. տեղի է ունեցել Հանձնաժողովի հերթական նիստը, որին մասնակցել են հանձնաժողովին կից գործող աշխատանքային խմբի անդամները, ինչպես նաև  գերիների, պատանդների և անհայտ կորած անձանց ընտանիքների 100-ից ավելի անդամներ:

29.12.2022թ. Հանձնաժողովի հերթական նիստի ընթացքում, որին ներկա է գտնվել նաև Հայաստանում Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի պատվիրակության ներկայացուցիչը, առանձնացվել են այն խնդիրները, որոնք հրատապ լուծումներ են պահանջում, այդ թվում՝  անհայտ կորած, գերեվարված անձանց ծնողներից ու հարազատներից ստացված դիմումներում բարձրացված հարցերը:

Հանձնաժողովի երեք նիստերի վերաբերյալ համապատասխան հաղորդագրությունները հրապարակվել են ԱԱԾ պաշտոնական կայքէջում հետևյալ հղումներով՝

https://www.sns.am/hy/news/view/763, https://www.sns.am/hy/news/view/773, https://www.sns.am/hy/news/view/779:

30.12.2022թ. ԱԱԾ-ում տեղի է ունեցել Հանձնաժողովի նախագահ, ԱԱԾ տնօրեն, գեներալ-մայոր Ա.Աբազյանի հանդիպումը գերեվարված, անհայտ կորած անձանց ընտանիքների 90-ից ավելի անդամների հետ:

Ծնողների հետ մշտական կապը ապահովելու համար Ուլնեցի 56/5 հասցեում ՀՀ ՊՆ համապատասխան աշխատակիցները ծնողներից, հարազատներից ստացված դիմումները, առաջարկությունները արձանագրում են և փոխանցում աշխատանքային խմբին:

2023թ. փետրվարի 8-ից ամենօրյա ռեժիմով նույն հասցեում տեղի են ունեցել ծնողների խմբի և աշխատանքային խմբի անդամների հանդիպումներ:

27.02.2023թ. Հանձնաժողովի նախագահի նախաձեռնությամբ տեղի է ունեցել հանդիպում անհայտ կորած անձանց ընտանիքների 80-ից ավելի անդամների հետ:

Հանձնաժողովին կից գործող աշխատանքային խումբը, բացի ծնողների հետ հանդիպումներից, հանդիպումներ է ունեցել նաև Հայաստանում Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի պատվիրակության ներկայացուցիչների հետ:

Հանձնաժողովին 2022թ. դեկտեմբերի 19-ից մինչ օրս ներկայացվել է 101 գրավոր դիմում՝ անհայտ կորելու հանգամանքների վերաբերյալ տեղեկություններ տրամադրելու, իրավական, առողջապահական, սոցիալական  բնույթի հարցադրումներով: Բացի այդ, եղել են նաև բանավոր դիմումներ: Դիմումների քննարկման արդյունքում դրանց մի մասին տրվել են անհրաժեշտ լուծումներ, ներկայացվել են պահանջվող տեղեկությունները, իսկ մյուս մասը ուղարկվել են իրավասու գերատեսչությունների քննարկմանը՝ տեղեկություններ, առաջարկներ ներկայացնելու համար:   

Գերիների, պատանդների և անհայտ կորած անձանց հետ կապված հարաբերությունների իրավական կարգավորման անհարժեշտությունը կարևորելով՝ ՀՀ արդարադատության նախարարությանը Հանձնաժողովի նախագահի կողմից հանձնարարվել է մշակել գերիների, պատանդների և անհայտ կորած (գտնվելու վայրն անհայտ) անձանց վերաբերյալ օրենքի նախագծի հայեցակարգ, իսկ ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությանը՝ իրականացնել գերիների, պատանդների և անհայտ կորած անձանց ընտանիքների կարիքների գնահատում:

Ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն, գեներալ-մայոր Ա.Աբազյանը  շարունակում է պարբերաբար հանդիպումներ ունենալ անհայտ կորած անձանց ծնողների և հարազատների հետ:

44-օրյա պատերազմի  և հետպատերազմական իրադարձությունների արդյունքում Հայաստանի Հանրապետություն են վերադարձվել 422 զոհված հայ զինծառայողների դիեր (դիակ-մասունք), որոնցից 225-ը զոհվել են 2022թ. սեպտեմբերյան դեպքերի ընթացքում: 2022թ. սեպտեմբերյան դեպքերի արդյունքում զոհված 2 հայ զինծառայողների դիերի դուրսբերման աշխատանքները շարունակվում են:

Բացի այդ, 2022թ սեպտեմբերի 13-ից 14-ը տեղի ունեցած մարտական գործողությունների հետևանքով Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած տարածքից՝ հակառակորդի խորը թիկունքից, դուրս են բերվել Ջերմուկի զորամասի 1 սպա և 1 ժամկետային զինծառայող:

Մինչ օրս գերությունից վերադարձվել է 173 զինծառայող և քաղաքացիական անձ:

Արցախի կյանքի ճանապարհը պետք է բացվի՝ համաձայն Հաագայի միջազգային դատարանի որոշման։ Այս մասին գրում է «Միացյալ Հայաստան» կուսակցության հիմնադիր-նախագահ Երվանդ Թարվերդյանը․

«Աշխարհի գրեթե բոլոր հեղինակավոր միջազգային քաղաքական և դատական ատյաններն արդեն հասցեական կոչեր են հղել Բաքվին՝ բացելու Արցախի կյանքի ճանապարհը։ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարից մինչև ԱՄՆ պետքարտուղար, Հաագայի միջազգային դատարանից մինչև Մեծ Բրիտանիայի ԱԳՆ՝ բոլորն էլ մատնանշել են Ադրբեջանի թշնամական գործողությունն Արցախի հարյուր հազարավոր հայերի նկատմամբ և հորդորել ժամ առաջ բացել ճանապարհը։

Ի հեճուկս այդ կոչերի՝ Բաքուն շարունակում է փաստացի ցեղասպանական գործողությունն Արցախի հայության նկատմամբ։

Այսօր ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը Բաքվում բանակցելու է Ադրբեջանի բարձրագույն իշխանությունների հետ, միգուցե անգամ հորդորելու է բացել Բերձորի (Լաչինի) միջանցքը։ ՌԴ-ն միգուցե դա փորձի որպես սեփական դաշնակցային պարտավորությունների կատարում մատուցել, բայց ինչ էլ լինի՝ մեզ համար կարևորն արդյունքն է։ Եվ եթե դրանից հետո էլ Ադրբեջանը չվերացնի Արցախի շրջափակումը, կնշանակի, որ որևէ միջազգային ուժ կամ գործոն նրա լկտիությունը սանձելու ի զորու չէ։

Ես և մեր քաղաքական թիմը բազմիցս դեմ ենք արտահայտվել ամեն գնով զիջումների գնալու պատրաստակամությանը։ Արցախը, արցախցիները, նրանց ինքնորոշման անբեկանելի իրավունքը, անվտանգության երաշխավորումը չեն կարող սակարկման կամ աճուրդի դրվել թշնամու նախապայմանները բավարարելու գնով։

Չեմ դադարի կրկնելուց՝ խաղաղության պայմանագիր չի կարող կնքվել առանց Արցախի հայկական կարգավիճակի մասին հատուկ հիշատակման և անվտանգության միջազգային երաշխիքների սահմանման։

Հայաստանյան իշխանությունը պետք է բավարար դիվանագիտական ճկունություն ցուցաբերի՝ Արցախի կյանքի ճանապարհը բացելու բացառապես խաղաղ եղանակով՝ առանց որևէ ներքին զիջման։

Իլհամ Ալիևը չի կարող և իրավունք չունի Արցախում կադրային, պետական հարցեր լուծելու կամ որոշելու, թե իր հետ ով պիտի բանակցի։ Հաագայի միջազգային դատարանի որոշումը նպատակային օգտագործելը կարող է դառնալ մեր հաղթաթուղթը Արցախն ապաշրջափակելու գործում»։

ՀՀ ազգային ժողովը քննարկեց կառավարության ներկայացրած օրենքի նախագիծը, որով առաջարկվում է հնարավորություն տալ այն զինծառայողներին, որոնց հաշմանդամության խումբը վերափորձաքննության արդյունքում 2-րդից ճանաչվել է 3-րդ, Զինծառայողների ապահովագրության հիմնադրամից որոշակի դրամային աջակցություն ստանալ:

«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ «Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության ժամանակ զինծառայողների կյանքին կամ առողջությանը պատճառված վնասների հատուցման մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին օրենքի նախագիծն ԱԺ նիստում ներկայացրեց ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի փոխնախարար Դավիթ Խաչատրյանը:

Փոխնախարարը ներկայացրեց, որ գործող օրենքի համաձայն՝ հիմնադրամի շահառու կարող է լինել զինծառայողը, ով մարտական գործողությունների ժամանակ ստացած վնասվածքի կամ խեղման հետևանքով ստացել է 1-ին կամ 2-րդ խմբի հաշմանդամություն: Եթե զինծառայողը վերափորձաքննության արդյունքում ճանաչվում է 3-րդ խմբի հաշմանդամություն ունեցող անձ, ապա, ըստ գործող կարգավորումների, ամսական հավասար վճարումները դադարեցվում են: Այս իրավիճակում է հայտնվել 114 շահառու, ում հաշմանդամության 2-րդ խումբը վերափորձաքննության արդյունքում փոխվել է 3-րդի, ինչն էլ նրանց դժգոհությունն է հարուցել:

«Վերափորձաքննության արդյունքում 3-րդ խմբի հաշմանդամություն ձեռք բերելուց հետո պետությունից վճարվող կենսաթոշակն ու պարգևավճարը միասին կազմում են սպայի դեպքում՝ 74 հազար դրամ, հիմնադրամից նրանք ստանում են 200 հազար դրամ, իսկ պայմանագրային և զորահավաքային զինծառայողի, կամավորի դեպքում՝ 66 հազար դրամ, հիմնադրամից ստանում էին 150 հազար դրամ հատուցում, իսկ պարտադիր ժամկետայինի դեպքում՝ 66 հազար՝ 100 հազար դրամի փոխարեն»,-ներկայացրեց Խաչատրյանը:

Միաժամանակ օրենքի դրույթները սահմանափակում են հիմնադրամի հնարավորությունները, քանի որ հիմնադրամի խորհուրդը կարող է որոշում կայացնել միայն մինչև 2017 թվականի հունվարի 1-ը տեղի ունեցած դեպքերի հատուցման եղանակների և ժամկետների վերաբերյալ: Ըստ այդմ, հիմնադրամը չի կարողանում իր առաքելությանը համահունչ որոշակի լրացուցիչ աջակցության ծրագրեր իրականացնել հիմնադրամի շահառուների համար:

«Նախագծով առաջարկվում է հիմնադրամի խորհրդին լիազորել իր սահմանած պայմաններում և կարգով լրացուցիչ սոցիալական ծառայություններ մատուցել հիմնադրամի շահառուներին: Անցումային շրջանի համար մինչև անձի ֆունկցիոնալության գնահատման մասին օրենքի ամբողջական կիրարկումը, դրամական աջակցություն վճարել այն զինծառայողների համար, որոնք ունեցել ենք 1-ին կամ 2-րդ խմբի կամ ֆունկցիոնալության խորը կամ ծանր աստիճանի սահմանափակմամբ հաշմանդամություն: Այսինքն՝ եղել են հիմնադրամի շահառու և վերափորձաքննության արդյունքում ճանաչվել են 3-րդ խմբի կամ ֆունկցիոնալության միջին աստիճանի սահմանափակմամբ հաշմանդամություն ունեցող անձ»,-ասաց փոխնախարարը:

Դրամական աջակցության չափն առաջարկվում է սպայական կազմի զինծառայողներին 75 հազար դրամ, պայմանագրային և զորահավաքային կազմի զինծառայողներին և կամավորներին՝ 50 հազար դրամ, պարտադիր ժամկետային կազմի զինծառայողներին՝ 25 հազար դրամ: Այս չափերը սահմանվել են՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ այդ անձինք ստանալու են նաև հաշմանդամության զինվորական կենսաթոշակն և համապատասխան պարգևավճար:

Նախարարության տվյալներով՝ 2022-ի օգոստոսի 29-ի դրությամբ՝ 44-օրյա պատերազմի հետևանքով 3-րդ խմբի հաշմանդամություն է սահմանվել 114 անձի, որոնք նախկինում հանդիսացել են 2-րդ խմբի հաշմանդամություն ունեցող և հետևաբար հիմնադրամի շահառու: Ըստ նախարարության կանխատեսման՝ նման իրավիճակում կարող է հայտնվել ընդհանուր առմամբ շուրջ 160 շահառու:

Սպայական կազմի զինծառայողները պետությունից ստանում են 36 հազար դրամ պարգևավճար, իսկ զինվորական միջին կենսաթոշակը կազմում է 38 հազար դրամ, արդյունքում հիմնադրամի առաջարկվող հատուցման հետ միասին նրանք կստանան շուրջ 150 հազար դրամ՝ 2-րդ խմբի հատուցման 200 հազար դրամի դիմաց: Պայմանագրային, ենթասպայական և շարքային կազմերի կամավորագրվածները պետությունից ստանում են 36 հազար դրամ պարգևավճար և միջինում 30 հազար դրամ զինվորական կենսաթոշակ, հատուցման առաջարկվող 50 հազար դրամ կենսաթոշակի հետ միասին կստանան 116 հազար՝ 150 հազար դրամի փոխարեն: Իսկ պարտադիր ժամկետային զինծառայողները ստանում են 30 հազար կենսաթոշակ, 36 հազար դրամ պարգևավճար, առաջարկվող 25 հազար լրացուցիչ հատուցման հետ միասին կստանան 91 հազար՝ 100 հազար դրամի փոխարեն:

Արցախի շրջափակման պատճառով Ադրբեջանում 96 հազար հեկտար հողը բավարար ջուր չի ստանա: Այս մասին Telegram-ում գրել է Արցախի պետնախարարի խորհրդական Արտակ Բեգլարյանը:

«Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը փետրվարի 23-ի իր ուղերձում որոշ փակագծեր է բացել Արցախում տիրող էներգետիկ ճգնաժամի և Սարսանգի ջրային պաշարների վերաբերյալ։ Մի քանի փաստ և շեշտադրում դրանց վերաբերյալ:

1. Հունվարի 9-ից ամբողջությամբ ընդհատելով Հայաստանից էլեկտրաէներգիայի մատակարարումը, ինչպես նաև շրջափակման ողջ ընթացքում պարբերաբար ընդհատելով գազի մատակարարումը, ադրբեջանական կողմը միտումնավոր հրահրեց էներգետիկ ճգնաժամը՝ որպես ճնշման հիմնական միջոց։

2. Այդ ժամանակվանից մենք անցել ենք էներգետիկ համակարգի ճգնաժամային կառավարմանը՝ օգտագործելով տեղական ՀԷԿ-երը ամբողջ հզորությամբ և հնարավորինս սահմանափակելով սպառումը, այդ թվում՝ խոշոր տնտեսական ձեռնարկությունների գործունեության կասեցման և անջատումների միջոցով:

3. Այս ընթացքում Սարսանգի ջրամբարի ջրային ռեսուրսները խիստ սպառվել են, քանի որ մեր գլխավոր հիդրոէլեկտրակայանի շահագործման համար մենք բաց թողեցինք շատ ավելի շատ ջրային ռեսուրսներ՝ 50 մեգավատ հզորությամբ, քան դրանք մտնում են Սարսանգ։

4. Այժմ իրավիճակն արդեն կրիտիկական է, ինչը նշանակում է, որ կարճ ժամանակում կունենանք էլեկտրաէներգիայի արտադրության համար անհրաժեշտ ջրային ռեսուրսների ծայրահեղ պակաս՝ դրանից բխող բոլոր հետեւանքներով։

5. Գրեթե 600 մլն խմ տարողությամբ Սարսանգի ջրամբարի ջրային ռեսուրսները ճնշող մեծամասնությամբ կրճատվել են, ինչը գարնանը և ամռանը լուրջ ճգնաժամ կստեղծի առաջին հերթին ադրբեջանցի ֆերմերների համար, քանի որ ջրային ռեսուրսները չեն բավարարի Ադրբեջանի Թարթառի, Աղդամի, Բարդի, Գորանբոյի, Եվլախի և Ախջաբադի շրջաններում մոտ 96000 հեկտարը ոռոգելու համար։

6. Ուստի Ադրբեջանի այս շրջանների բնակիչները պետք է տեղյակ լինեն, որ իրենց իշխանությունների և ինքնակոչ կեղծ ակտիվիստների շնորհիվ այս տարի ոռոգման ջուր չեն ունենա և կզրկվեն սննդի և եկամտի հնարավորությունից։

Հ.Գ. Արցախի նախագահի մամուլի քարտուղարը հայտնել է, որ ռուսական կողմի միջնորդությամբ ադրբեջանական կողմի հետ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել վերանորոգել վնասված ցանցը և առաջիկա օրերին վերականգնել Հայաստանից էլեկտրաէներգիայի մատակարարումը։ Պարզ տրամաբանությունը հուշում է, որ որքան շուտ վերականգնվի Արցախի էլեկտրամատակարարումը, այնքան շուտ ոռոգման ջուրը հասանելի կլինի ադրբեջանցի ֆերմերներին»,- գրել է նա։