Շիրակի մարզի Մարմաշեն համայնքից եղել են շատ կամավորականներ, որոնց այդպես էլ չտարան ճակատ, որովհետեւ գիտեին՝ չեն նահանջելու։ Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում ասաց Մարմաշենի համայնքապետ Կարեն Արշակյանը, որը նույնպես միացել է Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջին։

«Նրանց տեղափոխեցին չաստեր, այնտեղ ամսով պահեցին ու չտարան։ Տեսան՝ կային լավ դիպուկահարներ, լավ հրաձիգներ ու չտարան։ Պետք է լուրջ հետաքննություն իրականացնել հասկանալու՝ դավաճանությո՞ւն էր, թե՞ անգրագիտություն։ Չեմ կարծում, որ անգրագետ մարդը կընտրվեր վարչապետ։ Մի քանի վայրկյանում չպարտված մեր հայ զինվորին տվեցին պարտություն։ Եվ այսքանից հետո մնանք նույն տեղն ու շարունակե՞նք, ինչի՞ համար։ Նույն գաղթի ճանապարհը սարքեցին»,- ասաց նա։

Կարեն Արշակյանը երկու պատերազմի մասնակից է, նրա խոսքով, գերեզմաններ գնալիս գլուխը չի կարողանում բարձրացնել, չգիտի՝ Շուշին ազատագրած ընկերներին՝ ինչ պատասխան տա. «Հիմա մենք անարժանապատիվ մարդիկ ենք։ Մեր գերեզմանի վրա ծաղիկ չեն դնելու, որովհետեւ մենք հող տվող ենք։ Զոհվեցին այն երեխեքը, որոնք մեր ազգի սերուցքը պիտի լինեին»։

Համայնքապետը նշեց, որ այս պահին ամենակարեւոր հարցն անհետ կորած զինծառայողներն են, որոնց վայրկյան առաջ պետք է գտնել. «Ամենակարեւորը մեր տղերքն են, որոնք անտառներում դեռ ողջ են, մեր զոհված տղերքի մարմիններն են, որոնք այդպես էլ չեն տեղափոխվել Հայաստան»։

Արշակյանը համաձայն չէ, որ հայ զինվորը պարտվել է, նահանջել է. «Մեր զինվորը չի պարտվել, անգամ մի քայլ չի նահանջել։ Ամսի 10-ին երբ կապիտուլյացիայի այդ հայտարարությունը կար, ես խոսել եմ Շուշիում կռվող ընկերներիս հետ, որոնք դեռ այնտեղ կռվում էին։ Ի՞նչ է մտածում մեր ղեկավարությունը. չնայած իրենք չեն հասկանա, որովհետեւ չեն տեսել։ Ձախողել էինք և դիվանագիտական ասպարեզում, եւ բոլոր տեղերում»։

Սյունիքի մարզի Արավուս գյուղը նոյեմբերի 9-ին Նիկոլ Փաշինյանի ստորագրած հայտարարությունից հետո դարձել է սահմանամերձ։ Հայկական կողմն էլ ստիպված ևս 800 մետր նահանջել է։ Այս մասին Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց Արավուսի գյուղապետ Արգամ Հովսեփյանը,ով տևական ժամանակ դիրքերում է։

Նա պատմեց, որ ադրբեջանցիները GPS համակարգով նոր սահմանները են գծում, և ըստ նրանց` այդ քարտեզի համաձայն` հայկական կողմը 800 մետր պետք է հետ գնա։

«Բանակցելու փորձ արեցինք, բայց մեզ սպառնացին, թե եթե իրենց ուզածի չափով` 800 մետր հետ չգնանք, մեզ վերացնելու են։ Գեներալներ են եկել, մեզ վախեցնում են, թե ձեզ անօդաչու սարքով վերացնելու ենք, ես էլ ասացի` հլը մինչև վերացնելը մտածեք՝ վերանալու եք, թե չէ։ Բոլորին դիմել եմ, GPS-ով են սահմանները գծում, դրա համար 800մ հետ ենք եկել»,-ասաց նա։

Համայնքապետի խոսքով` բազմաթիվ հարցեր կան, որ իրենց հետաքրքիր են.«Օրինակ՝ մեր հողերը ոնց են անցել Ադրբեջանին, մեզ դա է անհանգստացնում»։

Սահմանամերձ համայնքների ղեկավարները՝ թե Սյունիքում եւ թե Գեղարքունիքում ահազանգում են, որ ադրբեջանցիները՝ ընդհուպ գեներալների մակարդակով պահանջներ են ներկայացնում հայկական գյուղերի բնակիչներին՝ հեռանալ տարածքներից եւ տեղում գյուղացիները փորձում են իրենք լուծել իրենց հարցերը, քանի որ Հայաստանի իշխանություններից որեւէ մեկը չի մասնակցում սահմանազատման այդ գործընթացին:

Սահմանագծման խնդիրների շուրջ «Փաստինֆո»-ն փորձեց պարզաբանում ստանալ վարչապետի խոսնակ Մանե Գևորգյանից՝ թե որն է GPS-ով սահմանազատում իրականացնելու գործընթացի իրավական հենք եւ ինչու են մնացել մեր գյուղացիները մենակ դեմ առ դեմ ադրբեջանցիների հետ՝ սակայն վերջինս ձեռնպահ մնաց մեկնաբանությունից՝ ուղղորդելով ԱԳՆ կամ ՏԿԵ նախարարություն։

«Նման հարցերով հիմնականում ԱԳՆ-ն է զբաղվում, բայց նման բան չկա, դա մեծ հաշվով իրականությանը չի համապատասխանում , ես իրավասու չեմ պատասխանել այդ հարցին:Դրա վերաբերյալ շատ են պարզաբանումները, եթե չեմ սխալվում, ՊՆ-ն պարզաբանում է տվել այդ հարցին»,-ասաց Մանե Գևորգյանը:

Վարչապետի խոսնակից հետաքրքրվեցինք նաև՝ GPS համակարգով սահմանների որոշումը արդյո՞ք վարչապետի որոշումն է.

«Դա վարչապետի որոշումը չէ:Ընթացակարգն է այդպիսին, թե այդ ընթացակարգը ինչ գործիքակազմ է ենթադրում, պարզեք ԱԳՆ-ից, քանի որ այդ հարցերին պատասխանելը իմ իրավասության մեջ չի մտնում»,-ասաց խոսնակը:

Համացանցում տեսանյութ է տարածվել, որտեղ երևում է, թե ինչպես են Նիկոլ Փաշինյանի առանձնատունը հսկում զինված նշանառուները։ Վերջիններս այս պահին «դուրս» են բերվել՝ Փաշինյանի հրաժարականը պահանջող քաղաքացիների դեմ։ Նշենք, որ դեռևս ամիսներ առաջ մամուլում տեսանյութեր, լուսանկարներ են շրջանառվել ՝ Փաշինյան՝ հրաձիգների ուղեկցությամբ շրջելու մասին։

Ավելի վաղ հայտնել էինք, որ հայրենիքի փրկության հարահավաքի մասնակիցներն Ազատության հրապարակից քայլերթով շարժվել են դեպի կառավարական ամառանոց՝ պահանջելու ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականը։ Ընդդիմադիրները Փաշինյանին մինչև երեքշաբթի օրը՝ ժամը 12։00-ն ժամանակ տվեցին հեռանալու համար, հակառակ դեպքում՝ կդիմեն անհնազանդության ակցիաների։

Վարչապետի հրաժարականի հասնելու ուղին «Իմ քայլը» խմբակցության նկատմամբ բարոյաքաղաքական և հասարակական ճնշումն է,- «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց քաղտեխնոլոգ Արմեն Բադալյանը:

Նշենք, որ ընդդիմությունը վստահաբար հայտարարել է, որ Փաշինյանը հրաժարական կտա ու որպես «Հայրենիքի փրկության շարժման թեկնածու» առաջադրել է Վազգեն Մանուկյանին։ Նույն օրը ՀՀ ԱԺ ԼՀԿ խմբակցության քարտուղար Գեւորգ Գորգիսյանը հայտարարել է, որ ԼՀԿ-ի՝ վարչապետի թեկնածուն Էդմոն Մարուքյանն է։

Քաղտեխնոլոգի գնահատմամբ՝ կա մի քանի չափանիշ, որոնց հիման վրա ընդդիմությունը անցումային կառավարության կոնսեսուսային ղեկավար է առաջադրել նախկին վարչապետ Վազգեն Մանուկյանին.

«Պետք էր փորձված քաղաքական գործիչ, երկրորդ՝ պետք էր քաղաքական գործիչ, որը սովոր կլիներ ճգնաժամի ժամանակ ղեկավարել, Վազգեն Մանուկյանը կառավարել է այնպիսի տարիներին, երբ Հայաստանը հիմքն էր դնում իր անկախ պետականության, երբ 88-ի սարսափելի երկրաշարժից երկու տարի էր անցել, լուրջ քայլեր էին պետք աղետի գոտին վերացնելու համար, հիմք էր դրվում բանակի կառուցմանը, Ղարաբաղյան հարցը վեր էր ածվում ռազմական հակամարտության, իսկ Վազգեն Մանուկյանը, այս ճգնաժամային իրավիճակում ստանձնելով վարչապետի պաշտոնը,  կարողացավ արդյունավետ կառավարել»:

Արմեն Բադալյանը նաև հիշեցրեց, որ Վազգեն Մանուկյանը, դառնալով ՊՆ նախարար, կարողացել է կասեցնել հայկական կողմի նահանջային քաղաքականությունը և հենց իր ժամանակ է, որ հայկական կողմերի վերահսկողության տակ անցավ Քարվաժառը և ազատագրվեց Արցախի մեծ մասը»։

«Կարևոր է նաև, որ Վազգեն Մանուկյանը որևէ կուսակցության հետ ասոցացված չէ, ինչը կարող է հավասար պայմաններ ստեղծել այն ուժերի համար, որոնք մեկ տարի հետո կմասնակցեն խորհրդարանական արտահերթ ընտրություններին, նրա մոտ ազգային պահպանողական հայացքները բավականին ամուր են, Ռուսաստանի և այլ երկրների ղեկավարությունները նրա հետ շատ ավելի լուրջ հարաբերություններ կկառուցեն»,-ասաց քաղտեխնոլոգը՝ նկատելով, որ ցանկացած այլ թեկնածու, լինելով կուսակցական, ընտրությունների ժամանակ աշխատելու էր իր կուսակցության համար և մյուս կուսակցությունների մոտ առաջացնելու էր կասկած:

Արմեն Բադալյանի դիտարկմամբ՝ ԱԺ-ն վարչապետին անվստահություն է հայտնելու և նոր վարչապետ ընտրելու գործընթաց կսկսվի, ինչպես տեղի ունեցավ 2018-ի մայիսին, երբ Սերժ Սարգսյանը հրաժարական տվեց և քաղաքական մեծամասնությունը վարչապետ ընտրեց Նիկոլ Փաշինյանին:
«Վարչապետի հրաժարականի հասնելու ուղին «Իմ քայլը» խմբակցության նկատմամբ բարոյաքաղաքական և հասարակական ճնշումն է»,-ասաց Արմեն Բադալյանը:

Իսկ «Լուսավոր Հայաստանի» առանձին թեկնածու առաջադրելը քաղտեխնոլոգը որակեց քաղաքական առևտուր ընդդիմադիր այլ ուժերի հետ՝ ապագա իշխանափոխությունից հետո ինչ-որ բարձր պաշտոն ստանալու նպատակով.

«Չեմ կարծում, որ Հայաստանում կգտնվի մեկ մարդ, որ կմտածի «Լուսավոր Հայաստան»-ի ղեկավարը կարող է դառնալ վարչապետ այս ճգնաժամային վիճակում: Ի վերջո, Հայաստանը փորձադաշտ չէ, որ ով ցանկանա վարչապետ դառնա: Սա ընդամենը քաղաքական առևտուր է: Եթե վարչապետը փոխվի, փոխվելու է ԱԺ-ի միջոցով է, իսկ դա նշանակում է, որ ԱԺ-ում ուժերի հարաբերակցությունը փոխվելու է, այս դեպքում էլ ԱԺ ղեկավարության հետ կապված խնդիրներ են առաջանալու և շատերը լքելու են պաշտոնները, նոր պաշտոններ են ազատվելու։ ԼՀԿ-ն հնարավոր է վարչապետի թեկնածու է առաջադրել այն պայմանով, որ հետո հանելու է թեկնածուին, իսկ փոխարենը իրենց օգնելու են ինչ-որ պաշտոն զբաղեցնել»,-մեզ հետ զրույցում ասաց Արմեն Բադալյանը:

Սյունիքի, Գեղարքունիքի մարզի տարբեր սահմանամերձ համայնքներից պարբերաբար ահազանգում են ադրբեջանցիների տարաբնույթ սադրանքների մասին։ Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է «Հենակետ» վերլուծական կենտրոն ՀԿ ղեկավար Տիգրան Աբրահամյանը:

Նա, մասնավորապես, նշել է.

«Սյունիքի, Գեղարքունիքի մարզի տարբեր սահմանամերձ համայնքներից պարբերաբար ահազանգում են ադրբեջանցիների տարաբնույթ սադրանքների մասին։

Ակնհայտ է, որ նոր իրողություններով պայմանավորված, Սյունիքի, Վայոց ձորի, Գեղարքունիքի մի շարք համայնքներ ինքնաբերաբար սահմանամերձ համայնքի կարգավիճակ են ստացել, որոշ հատվածներում խնդիրներ են առաջացել մեր ենթակառուցվածքների անվտանգ շահագործման հետ։

Զինված ուժերի՝ սահմանային պահպանություն/պաշտպանություն իրականացնելուն զուգահեռ ակնհայտորեն խնդիր կա այդ համայնքներում լրացուցիչ միջոցառումներ իրականացնելու եւ բնակիչների անվտանգությունն ապահովելու համար։

ՀՀ ոստիկանապետը սահմանամերձ համայնքներում ոստիկանական հսկողությունն ուժեղացնելու փոխարեն Նիկոլ Փաշինյանի քմահաճույքներն է կատարում։

Արդեն քանի անգամ է այս ու նմանատիպ հարցեր են բարձրաձայնվում, սակայն ոստիկանապետն արհամարհելով քաղաքացիների անվտանգության հետ կապված հարցերը, ոստիկանական ուժերը բացառապես Նիկոլ Փաշինյանի առանձնատան ու աշխատավայրի պաշտպանության համար է կիրառում։

Մեկումեջ էլ՝ ապօրինաբար Փաշինյանի հրաժարականը պահանջող քաղաքացիներին բերման ենթարկում։

Ուզում եմ հասկանալ, արդյո՞ք հասկանալու հետ կապված խնդիրներ ունեն ոստիկանությունում, թե՞ Նիկոլ Փաշինյանի դավաճանության քողարկումն ավելի կարեւոր է, քան մեր սահմանամերձ համայնքների բնակիչների ավտանգությունը։

Արդյո՞ք ոստիկանապետը գիտակցում է իր քայլերի վտանգավորության աստիճանն ու դրա հետեւանքները»։

Սյունիքի մարզի Խոզնավար գյուղը, որ դեկտեմբերի 1-ին Քարվաճառը Ադրբեջանին հանձնելուց հետո սահմանամերձ է դարձել, ընդամենը 1 կմ է հեռու սահմանից։

«Գյուղը փոսի մեջ է, երեք կողմից շրջափակված, ու իրենք մեզնից բարձր դիրքում են։ Տները բոլորն էլ մոտ 1 կմ են հեռու սահմանից։ Իսկ գյուղի ճանապարհն անցնում է վտանգավոր տեղով՝ սահմանից մի 600-700 մետր է հեռու»,- NEWS.am-ի հետ զրույցում նշեց hամայնքի վարչական ղեկավար Վարո Գրիգորյանը` նշելով, որ ադրբեջանցիները գյուղի սահմանի հատվածում դեռ չեն դիրքավորվել, սահմանը մեր կողմից պահում են զինվորականները։ 

Թեեւ ադրբեջանցիները դեռեւս չեն մոտեցել գյուղի սահմանին, սակայն գյուղացիների շրջանում տարակուսանք է՝ արդյոք կկարողանան շարունակել ապրել գյուղում, երբ հակառակորդն այդքան մոտ է։ 350 բնակիչ ունեցող գյուղում մարդիկ մեծամասամբ անասնապահությամբ են զբաղվում, իսկ այժմ զրկվել են արոտավայրերից, քանի որ դրանք մնացել են սահմանից այն կողմ։ 

«Մենք էդ տարածքով էինք ապրում, հիմա ոչ մի բան չի մնում մեզ, մարդիկ ուզում են գնալ  գյուղից։ Մարդ կա՝ 10 հատ խոշոր ունի, ասում է՝ չեմ կարող պահել։ Ուզում են ծախեն, էն էլ այնպիսի թվեր են ասում, որ գժվում են մարդիկ։ Չորս գլուխ անասունի համար մեկի արժեք են տալիս»,- նշեց նա։

ՀՀ առողջապահության նախարարության դատաբժշկական ծառայությունը ողջ պատերազմի ընթացքում՝ սկսած սեպտեմբերի 27-ից, փորձաքննվել է 2718 զոհված զինծառայողի մարմին։ Այս մասին «Փաստինֆո»-ին հայտնեց ՀՀ ԱՆ մամուլի խոսնակ Ալինա Նիկողոսյանը։ 

Նրա փոխանցմամբ՝ 2718-ից կան նաև չճանաչված մարմիններ, դատաբժշկական փորձաքննություններ են անցկացվում, դիերի փոխանակման դեպքում գործընթացը շարունակվում է:

Նշենք, որ պաշտոնապես ԱՀ ՊԲ-ն հրապարակել է 1746 զոհված զինծառայողի անուն։ Փաստորեն մոտ 1000 անուն դեռ գաղտնի է պահվում, կամ էլ ինքնությունը դեռ չի ճանաչվել։

«ԱԱԾ-ի, ոստիկանության, դատախազության, քննչականի աշխատակիցներ, սա ներքաղաքական պայքար չի, սա աթոռակռիվ չի, սա հայրենազրկված մարդկանց պայքար է։

Եթե այս պարզ ճշմարտությունը չե՞ք գիտակցում՝ եկեք մանրամասն բացատրեմ, եթե գիտակցաբար եք անում, ուրեմն իմացեք, որ բոլոր առումներով պատասխան եք տալու Նիկոլ Փաշինյանի բոլոր հանցանքների համար։

Ու հիշեք, որ մեզ հայրենիքից զրկողները, մեր մի քանի հազար ընկերների զոհվելու պատախանատուները երբեք չեն մարսելու։

Եթե շարունակելու եք համալրել նրանց շարքերը, ապա պատրաստ եղեք հավասարապես կրելու պատասխանատվությունը, որը որ վաղ թե ուշ կրելու է Նիկոլ Փաշինյանը»։

Հիշեցնենք, որ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով քաղաքացիները երթ են անում, նրանց մեծ մասին ոստիկանությունը բերման ենթարկեց՝ բիրտ ուժ կիրառելով:

Կառավարության շենքի առջև երեկ բողոքի ակցիա իրականացնող՝ Արցախում ծառայության մեջ գտնվող ծնողներից մի քանիսին ընդունեց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։         

Նշենք, որ ծնողները պահանջում են Հայաստան վերադարձնել իրենց զավակներին, քանի որ ռազմական գործողություններն ավարտվել են, իսկ նրանք այնտեղ պահվում են անմխիթար պայմաններում։

Հանդիպումից հետո նրանցից մեկը տեղեկացրեց, որ վարչապետն իրենցից 2 օր ժամանակ է խնդրել՝ խոստանալով երկու օրից հստակ պատասխան տալ իրենց հարցերին։

«Ինքն ասաց՝ ես անձամբ երաշխավոր եմ, մենք ասացինք՝ ոչ, մենք ոչ մի երաշխավորություն չունենք, մենք չենք հավատում, դուք մեզ վերջնական պատասխան տվեք։ Ասաց՝ ամենաուշը ամսի 30-ին ձեզ վերջանական պատասխան կտանք։ Մենք էլ ասացինք, որ եթե ամսի 30-ին վերջնական պատասախան չեղավ, մենք գնում ենք մեր երեխաների ետևից», -ասաց հանդիպման մասնակիցներից մեկը։

Հանդիպման մասնակիցների կարծիքով, սակայն, պատասխանը լինելու է բացասական։

«Ամեն ինչ տանում էր նրան, որ շնորհակալ եղեք, որ ձեր երեխաները ողջ են։ Կարծում ենք ՝ պատասխանը բացասական կլինի։ Մեզ ասածին, որ ձեր ձայնն ավելի բարձր է, քան զոհվածների ծնողների ձայնը։  Այսինքն՝ փորձում էին մանիպուլյացիայի ձևով մեզ խեղճացնել։ Լավագույն դեպքում ակնկալում ենք արձակուրդ»,- ասաց հանդիպման մասնակիցներից մեկը։

Ծնողներից մեկն էլ ասաց, որ ինքն արձակուրդի հետ համաձայն չէ։ Իրենց պահանջն է, որ ժամկետային զինծառայողներին տեղափոխեն Հայաստանի զորամասեր՝ ծառայության։

Նշենք, որ ծնողները պահանջում են, որ զինծառայողներին բերեն Հայաստան մինչև նոյեմբերի 30-ը, քանի որ դեկտեմբերի 1-ին Բերձորը հանձնվելու է Ադրբեջանի վերահսկողությանը, և նրանք մտավախություններ ունեն, որ դրանից հետո իրենց զավակները չեն կարողանա դուրս գալ Արցախից։