Գերության մեջ հայտնված անձանցից՝ թվով 19-ը,  խոշտանգվել ու սպանվել են ադրբեջանական զինծառայողների կողմից: Այս մասին Facebook-ի իր էջում նշել է իրավապաշտպան Արտակ Զեյնալյանը՝ հրապարակելով նրանց անունները։

Խոշտանգվածների ու սպանվածների թվում ինչպես քաղաքացիական անձինք են՝ այդ թվում կանայք, այնպես էլ զինծառայողներ։ 

Ստորեւ ներկայացնում ենք նրա գրառումն ամբողջությամբ.

«Եվրոպական դատարանում հայ գերիների իրավունքների պաշտպանության մասին

2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին սկսված արցախյան երկրորդ պատերազմի ընթացքում, ինչպես նաև 2020 թ-ի նոյեմբերի 9-ին կնքված եռակողմ համաձայնագրի ստորագրումից հետո, շարունակվել են գերեվարվել ազգությամբ հայ քաղաքացիական անձինք և զինծառայողներ:

Գերության մեջ հայտնված անձանցից՝ թվով 19-ը, խոշտանգվել ու սպանվել են ադրբեջանական զինծառայողների կողմից, ինչը համարվում է ռազմական հանցագործություն:

Ռազմագերիների, ազատազրկված անցանց խոշտանգելու, սպանելու փաստերի առնչությամբ դիմել ենք Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան:

Ստորև ներկայացնում ենք նրանց ցուցակը:

Քաղաքացիական անձինք`

1. Էդուարդ Շահգելդյան

2. Արսեն Ղարախանյան

3. Բենիկ Հակոբյան

4. Էլենա Հակոբյան

5. Սերժիկ Վարդանյան

6. Էլլա Վարդանյան

7. Գենադի Պետրոսյան

8. Յուրիկ Ասրյան

9. Միշա Մովսիսյան

10. Անահիտ Մովսիսյան

11. Նինա Դավթյան

12. Միշա Մելքումյան

Զինծառայողներ`

13. Էրիկ Մխիթարյան

14. Գագիկ Մկրտչյան

15. Արայիկ Պողոսյան

16. Վարդգես Ղազարյան

17. Յուրի Ադամյան

18. Արթուր Մանվելյան

19. Նարեկ Բաբայան

ՄԻԵԴ-ում գերիների ու ռազմագերիների շահերի ներկայացուցիչներ

Սիրանուշ Սահակյան

Արտակ Զեյնալյան

Քաղտեխնոլոգ Արմեն Բադալյանը Sputnik Արմենիայի եթերում անդրադարձել է արտահերթ ընտրություններից առաջ քաղաքական դաշտում առկա ուժերի դասավորվածությանն ու քաղաքական դաշինքների և կուսակցությունների հնարավորություններին։

Արմեն Բադալյանի դիտարկմամբ` վերջին անորոշությունը կապված էր Հանրապետական կուսակցության հետ, որն այս պահին ունի ոչ այնքան թույլ, միջին հզորության կազմակերպչական, լրատվական, մարդկային և ֆինանսական ռեսուրսներ, բայց քանի որ հստակեցվեց նաև ՀՀԿ–ի մասնակցության հարցը, հետևաբար այժմ քաղաքական դաշտի հիմնական խաղացողներն արդեն հայտնի են։

«Դրանք են վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ղեկավարվող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը, երկրորդ նախագահի կողմից ղեկավարվող դաշինքը, Արթուր Վանեցյանի կողմից ղեկավարվող «Հայրենիք» կուսակցությունն ու նրա հետ դաշինք կազմած ՀՀԿ–ն։ Ընդ որում` ֆավորիտներն առաջին երկուսն են, քանզի Փաշինյանն ու Քոչարյանը պայքարում են վարչապետ դառնալու համար»,– նշեց քաղտեխնոլոգը։

Բադալյանի կարծիքով` «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը գտնվում է երկրորդ էշելոնում կամ երկրորդ հարթության մեջ, իսկ երրորդում մնացած բոլոր մասնակիցներն են։ Ըստ նրա`Հայ ազգային կոնգրեսի հնարավոր մասնակցության պարագայում անգամ երրորդ բևեռ ասվածը մի փոքր ծանր է հնչում, որովհետև այդ ուժի աստղային ժամը 2008 թվականն էր, և նա այժմ ազդեցիկ քաղաքական ուժերի շարքին չի դասվում։ Քաղտեխնոլոգի համոզմամբ` թերևս չկա որևէ քաղաքական ուժ, որը կգնա ու կմիանա ՀԱԿ–ին և այդ քայլով նրան կդարձնի ավելի ազդեցիկ։   

«Ընտրողներն այսօր երկու հոգու են տեսնում վարչապետի պաշտոնում` կա՛մ Նիկոլ Փաշինյանին, կա՛մ Ռոբերտ Քոչարյանին։ Ընտրական ցուցակներն ընտրողի վրա ազդեցություն չեն գործի, կարևոր է վարչապետի թեկնածուն, հետևաբար սա լինելու է ոչ թե քաղաքական կուսակցությունների, այլ հենց վարչապետի ընտրություն։ Թեև ցուցակներում կարող են լինել ազդեցիկ գործիչներ, գիտակ, պրոֆեսիոնալ անձինք, բայցևայնպես ընտրողները կողմնորոշելու են վերոհիշյալ երկու անձանց հարցում»,– նշեց քաղտեխնոլոգը։

Բադալյանի համոզմամբ` «Հայրենիք» կուսակցության և ՀՀԿ–ի միջև ձևավորված դաշինքում լիդերի խնդիր չի առաջանա, որովհետև Արթուր Վանեցյանը թեև նոր է մտնել քաղաքականության մեջ, սակայն նրա մեջ արդեն իսկ կան լիդերության սաղմեր, և ավելի գրագետ աշխատանքի դեպքում լիդերի կերպարը կարող են դարձնել ավելի ընդգծված։

Ուշադրություն. Սյունիքում հայ և ազերի զինվորականների վիճաբանության ժամանակ մերոնք զինված չեն: Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է քաղաքագետ Գագիկ ՀԱմբարյանը:

«Երեկ համացանցում տեսանյութ տարածվռեց, որտեղ հայ և ադրբեջանցի զինվորականները վիճում են, քաշքշվում…

Ըստ mediaport-ի ադրբեջանցները չէին թույլատրում հայ սահմանապահներին տեղաշարժվել մեր տարածքում, սակայն դիմադրության արժանանալով՝ նահանջեցին…

Խայտառակությունն այն է, որ տեսանյութում շատ պարզ երևում է, որ մեր սահմանապահներն, ի տարբերություն ադրբեջանցիների զինված չեն… Սա է դավաճան Նիկոլի կողմից ապահով համարվող Սյունիքը…

Հետաքրքիր է, ինչու՞ են մերոնք առանց զենքի… Ո՞վ էր պատասխան տալում, եթե թուրք-ազերիները կրակ բացեին մերոնց վրա…

Թուրքի դեմ ծնկած կապիտուլյանտը դիտավորյալ զինաթափում է մեր զինվորականներին Սյունիքում, որպեսզի թուրք ասկյարներն անեն այն ինչ ցանկանում են…»,- գրել է Համբարյանը:

Սյունիքի մարզի Տեղ խոշորացված համայնքի Խնածախ գյուղի գլխին ադրբեջանցիները երկու օր առաջ շինարարական տեխնիկա են բերել, մարտական հենակետեր են կառուցում: Տեղեկությունը հայտնեց Տեղ խոշորացված համայնքի ղեկավար Ներսես Շադունցը։

«Երեկ չէ առաջին օրն են տեխնիկան բերել, բայց այնպես չէ, որ ադրբեջանցիները մեր տարածքում են մարտական հենակետեր կառուցում։ Սահմանազատման աշխատանքներից հետո այդ տարածքը համարվում է իրենց սահմանը, նախկինում կար պայմանավորվածություն, որ իրենք չգան այդտեղ կանգնեն, մենք էլ չկանգնենք, ուղղակի դրոշները լինեն, բայց իրենք եկան։ առաջիկայում, երբ եղանակային պայմանները թույլ տան, մենք էլ մեր հենակետերն ենք կառուցելու՝ 5-10 մետր հեռավորության վրա։ Մեր դիրքերն ամրացնելու ենք կանգնենք, որ իրենց դիմացը փակենք, որ իրենց արածը նպատակին չծառայի»,-ասաց Շադունցը։

Համայնքի ղեկավարի խոսքով՝ ընդանուր իրավիճակը հանգիստ է, բայց ոչ այնպես, որ այդ ուղղությամբ չմտածեն։

«Պետք է զգոն լինենք ու մեր տեղում լինենք ասաց նա»,- ասաց նա։

Մարտակերտի Նոր Ղազանչի գյուղի ուղղությամբ առաջացած հակառակորդը հետ է քաշվել ելման դիրքեր: «Արմենպրես»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց Արցախի Ազգային ժողովի պատգամավոր Արամ Հարությունյանը, որը գործընկերոջ հետ այցելել է Նոր Ղազանչի:

«Աշոտ Դանիելյանի հետ այցելեցինք Մարտակերտի շրջանի Կիչան և Նոր Ղազանչի համայնքներ, որտեղ վերջերս հակառակորդի կողմից առաջխաղացում էր նկատվել։ Հանդիպեցինք համայնքների ղեկավարների և գյուղերի բնակիչների հետ։ Բնակչության մեջ որևէ խուճապ չկա, իրավիճակը կայուն է, իսկ հակառակորդը արդեն հետ է քաշվել իր ելման դիրքեր։ Առաջնահերթությունը տալով անվտանգությանը, քայլեր ենք ձեռնարկելու այն ավելի բարձրացնելու համար։ Տեղում նաև արձանագրեցինք գյուղերում առկա տարբեր բնույթի սոցիալական խնդիրներ և համապատասխան լիազոր մարմինների հետ աշխատելու ենք կարճ ժամկետներում առաջացած խնդիրների համար լուծումներ գտնել»,-նշեց պատգամավորը:

Նոր Ղազանչի համայնքի ղեկավար Ռուսլան Առուստամյանն «Արմենպրես»-ի թղթակցի հետ զրույցում հաստատեց, որ ադրբեջանցիները հետ են գնացել ելման դիրքեր: «Ադրբեջանցիները 2 օր առաջ կրկին հետ են գնացել: Այդ տարածքում 101 հեկտար աշնանացան է արված: Այնտեղ են եղել նրանք»,- ասաց Նոր Ղազանչիի համայնքապետը՝ հավելելով, որ գյուղի առօրյան բնականոն է շարունակվում:

Մայիսի 30-ի առավոտյան թշնամու զինծառայողները Տեղ համայնքի հայ հովիվներից պահանջել են, որ անասուններին չարածացնեն Հայաստանի պետական տարածքում և սպառնացել են նրանց: Տեղեկությունը Sputnik Արմենիայի հետ զրույցում հայտնեց Տեղ խոշորացված համայնքի ղեկավար Ներսես Շադունցը

Նրա խոսքով` հովիվների դիմադրության արդյունքում միջադեպը հարթվել է, բայց ոչ մի երաշխիք չկա, որ նման դեպքերը չեն կկրկնվի։

«Այդպիսի դեպքեր լինելու են, եղել են ու կլինեն։ Պետք է խելքներս գլուխներս հավաքենք, մեր բանակը զինենք»,-ասաց նա։

Շադունցն ասում է` փոքր միջադեպերը չհաշված` այս պահի դրությամբ համայնքում ընդհանուր առմամբ հանգիստ է, բայց ամեն պահի իրավիճակը կարող է կտրուկ փոխվել։ Պետք է շատ աշխատել, զգոնությունը բարձր պահել։

«Գիշերը գյուղի տղաները գնում են հերթապահության։ Փորձում ենք օգտակար լինել։ Ուզում ենք այնպես անել, որ ժողովուրդը գիշերները հանգիստ քնի։ էն, որ ասում էին` զենք չունենք, զինեք մեզ, զինել ենք»,- նշեց Շադունցը։

Նշենք, որ վերջին շրջանում Սյունիքի և Գեղարքունիքի մարզերում հայերի և ադրբեջանցիների մասնակցությամբ միջադեպերը բավականին հաճախակի բնույթ են կրում։ Խնդրին անդրադարձել է նաև ՀՀ ՄԻՊ Արման Թաթոյանը` կարևորելով Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին անվտանգային գոտի ստեղծելու անհրաժեշտությունը։

Բաղրամյան պողոտայի 3-րդ նրբացնքի բնակելի շենքերի բակում այսօր ծառահատումներ են իրականացվել՝ առաջացնելով բնակիչների դժգոհությունը։ 

Հենց շենքի մոտ իրականացրած բողոքի ակցիայի ժամանակ բնակիչները պատմեցին, որ 10-ից ավելի ծառ է հատվել. «Կտրում են 60-70 տարվա ծառեր։ Ժողովուրդը չէր թողնում, ոստիկանները եկան, մեզ հանեցին, մի 2 հոգու տարան բաժին։ Ոստիկանները պաշտպանում են տարածքը ձեռք բերած սեփականատիրոջը, իսկ մենք մեկ ամիս առաջ ենք տեղեկացել, որ այն վաճառվել է, գնում ու դիմում ենք ամեն տեղ, բայց ոչ մի արդյունք։ Մենք 90-ականների նկարներ ենք ներկայացրել դատախազություն, որ այդ հատվածում այգի է եղել»,- ասաց բնակիչներից մեկը։

Բնակիչների տեղեկություններով՝ տարածքը վաճառվել է ազգությամբ ադրբեջանցի Իրանի քաղաքացու, որն էլ որոշել է հատել ծառերը։

«Մենք վիրավորվում ենք, որ մեր ոստիկաններն ազերիներին են պաշտպանում։ Հլը ինչ-որ տեղ հայ լիներ, էլի ցավալի կլիներ, բայց դե…։ Այս այգուց ենք օգտվում բոլորս, երեխաների խաղահրապարակ կա, մարդիկ երեխաներին իջեցնում են զբոսանքի։ Մենք միայն մեկ ամիս առաջ իմացանք, որ այդ տարածքը սեփականաշնորհվել է»,- նշեց նա։

«Կանաչ զոնան վերացնում են, որ շենք կառուցե՞ն»,- տարակուսած ասել է բնակիչը՝ նշելով, որ տարածքի նոր սեփականատերը հայտարարել է, թե պետք լինի, այդտեղ տեղադրված խաչքարն էլ կհանեն, որը նվիրված է պատերազմում զոհված Արմեն Մարտիրոսյանի հիշատակին։

Մեկ այլ բնակիչ էլ արձագանքեց՝ ադրբեջանցիները Շուշիում ու Հադրութում տարածքներ են պղծում, Երևանում էլ երեխաների խաղահրապարակն են ավերում։

Ռազմական գործիչ Գևորգ Գևորգյանը, արձագանքելով Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանի այսօրվա հայտարարություններին, գրում է.

«Արայի´կ, նիկոլի հետ ձեռ-ձեռի տված, ծախեցիք երկիրս, շան բերան տվեցիք, էլի մեղադրում եք ընդդիմությա՞նը:

Դու՞ք էիք պատասխանատու երկրի համար, թե՞ ընդդիմությունը։
Դու ասում էիր՝ օդը փակ է, մեր երկինքը հիմա առավել քան երբևէ պաշտպանված է, «հայերնավաճառ դախլիդ» ընկերն էլ ասում էր` չկասկածե´ք, իմ՝ գլխավոր հրամանատարիս, ընդունակությունների վրա։

Դուք ինչի՞ համար էիք պատասխանատու, մենակ իշխանություն-ընդիմություն խաղերի համա՞ր, ժողովրդին խաբելու և 44-օր կոտորելու համա՞ր։

Ընդիմությու՞նն էր կանոնավոր բանակն առաջնորդողը: Ընդդիմությո՞ւնն էր բանակցողը:

Ընդդիմությո՞ւնն էր գլխավոր շտաբում, բունկեռներում, ռազմավարական տակտիկա մշակողը, գործողությունների հաջորդականությունը որոշողը, ըստ հետախուզական տվյալների, թե՞ ընդդիմությունը բայրաքդարների ու սնարյադների տակ էր, որպես կամավորական, զինվորների կողքին և զիվորների հետ՝ քո «փակ» երկնքի տակ։

Ընդդիմությո՞ւնն էր ռազմավարական դաշնակից գործընկերոջ, հարևանների հետ պաշտոնական հարաբերությունները փչացնում, դիշովի «ես խաղալով, ժողովրդի աչքերին թոզ փչելու համար, հետո էլ կզելով՝ «օչեն ռադ շտօ յա պայավիլսյա վ Մասկվե» վիճակով…:

Ընդդիմությա՞ն ձայնին ու որոշմանն էին սպասում, թե՞ քո ու «հայրենավաճառ դախիլիդ» գործընկերոջ:

Քաղաքական բառիգնե´ր, անհայրենի´ք թշվառներ, հերի´ք եղավ, բոլո´րդ հատուցելու´ եք, բոլորի´դ նյուրնբերգյան դատավարություն է սպասվում»։

Բռնցքամարտի մարզիչ Արման Սարգսյանն ընդամենը 5-6 տարեկան փոքրիկ էր, երբ մայրը նրան տարավ Վլադիմիր Ենգիբարյանի անվան բռնցքամարտի օլիմպիական մանկապատանեկան մարզադպրոց: Այդ օրվանից շատ տարիներ են անցել, իսկ այսօր Արմանի սան Պետրոս Անանյանն արդեն այնպիսի հաղթանակներ է գրանցում, որ պատիվ կբերեին ամենահայտնի բռնցքամարտիկներին:

Հաղթանակները հեշտ չեն տրվում, յուրաքանչյուր հաղթանակի հետևում ահռելի աշխատանք կա, որը սպորտի պարագայում տարվում է ոչ միայն մարզիկի, այլև մարզիչի կողմից:

Հավանաբար մարզասերներից շատերը կհիշեն, որ ընդամենը ամիսներ առաջ բռնցքամարտիկ Պետրոս Անանյանը մենամարտում հաղթանակ տարավ պուերտոռիկացի Սաբրիել Մատիասի նկատմամբ։ Նշենք, որ մենամարտը տեղի է ունեցել Լաս Վեգասում Premier Boxing Champions-ի շրջանակում։ Մատիասը, ի դեպ, իր նախորդ 15 մենամարտերում հաղթել էր նոկաուտով, և ոչ բոլորն էին համաձայնվում մենամարտել նրա հետ, իսկ Անանյանն այսօր Մոսկվայի ԲԿՄԱ-ի բռնցքամարտի դպրոցի սան է, Ռուսաստանի սպորտի վարպետ:

Մեզ հետ զրույցում նշեց նրա մարզիչ Արման Սարգսյանը նշեց՝ Մատիասի հետ մենամարտելու առաջարկն իրենք ընդունել են առանց վայրկյան իսկ վարանելու, քանի որ այն լայն հնարավորություններ կբացեր Պետրոս Անանյանի առջև, և, փաստորեն, այդպես էլ եղավ:

Մեզ հետ զրույցում Պետրոս Անանյանը նշեց, որ, անշուշտ, հաջողված է համարում իր և Արման Սարգսյանի համագործակցությունը: ՛՛Մեր գաղափարները շատ հարցերում են համընկնում, և ամենակարևորը՝ պարապում ենք հաղթանակի համար և լիովին հասկանում ենք միմյանց՛՛,-նշեց Պետրոսը:

Մարզիչն էլ հավելեց, որ հավատում է իր սանի հաջողություններին՝ այդպիսով մեծացնելով նրա վստահությունը դեպի հաղթանակ, իսկ Պետրոսն էլ, իր հերթին, ինքնավստահ քայլերով շարժվում է առաջ:

Ի դեպ՝ նշենք, որ իր կարիերայի ընթացքում ինքը՝ մարզիչ Սարգսյանը, ունեցել է ընդհանուր 14 մենամարտ, բոլորը` հաղթանակով, ընդ որում՝ 8-ը նոկաուտով։

2010-ին նա Լաս Վեգասում անցկացրել է իր վերջին մենամարտը՝ այդպիսով դադարեցնելով մարզիկի կարիերան և 2013-ից զբաղվելով բացառապես մարզչական գործունեությամբ:

Մենք փորձեցինք Արման Սարգսյանից պարզել, թե նա ինչպե՛ս է վերաբերվում հաղթանակներին, և արդյոք նրա համար մասնակցությու՞նն է կարևոր, թե՞, այնուամենայնիվ, հաղթանակը: ՛՛Ես համամիտ չեմ, որ կարևորը մասնակցությունն է: Միշտ մասնակցության դեպքում պետք է մտածել հաղթանակի մասին, հաղթանակը շատ կարևոր է, պետք է չմտածել պարտվելու մասին՛՛,-ասաց Սարգսյանը:

Ինչ վերաբերում է իր սանի՝ Պետրոս Անանյանի հաղթանակին, մարզիչն ասաց, որ պատրաստվել են մեծ հավատով՝ առ հաղթանակ. ՛՛Հպարտանում ենք, որ քրտնաջան աշխատանքից հետո զգալի արդյունք է լինում՛՛:

ԱՄՆ-ում ապրող ու գործող Սարգսյանը հավելեց.  ՛՛Միակ երազանքս՝ համախմբել բոլոր հայերին, երեխաներին, երիտասարդներին, ԱՄՆ-ում շատ հայեր կան, շատ երեխաներ կան, որ կարիք ունեն լավ մասնագիտացված մարզիչի, որ իրենց ճիշտ ուղու վրա դնի, և ոչ բոլորը, բայց ոմանք ինչ-որ հաջողությունների անպայման կհասնեն, ու ամեն ինչ կանենք, որ համախմբենք բոլորին՛՛:

Նա նշեց նաև, որ թե՛ ինքը, թե՛ Պետրոս Անանյանն այժմ շարունակում են պարապել և պատրաստվում են նոր հաղթանակների:

Ամալյա Հովհաննիսյան

Պատերազմի հետևանքով Ադրբեջանում գերեվարված անձինք Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի ներկայացուցիչների միջոցով տեսահաղորդագրություն են փոխանցել իրենց ընտանիքներին։ Տեղեկությունը Sputnik Արմենիային հայտնեց Հայաստանում ԿԽՄԿ պատվիրակության հաղորդակցման ծրագրերի ղեկավար Զառա Ամատունին:

«Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեն աշխատում է բարելավել հաղորդակցությունը գերեվարված անձանց և նրանց ընտանիքների միջև։ Իհարկե, ամեն ինչ համաձայնեցվում է գործընթացում ընդգրկված իշխանությունների կողմից։ Այսինքն` նամակների հետ մեկտեղ հնարավորություն է ընձեռվել նաև հաղորդակցման այլ միջոցներ նույնպես ապահովել` եղել են դեպքեր, որ կարողացել ենք հեռախոսազանգ իրականացնել։ Իսկ վերջերս տեսակցությունների շրջանակներում տեսագրություններ են արվել»,–ասաց Ամատունին։

Նա հայտնեց, որ այդ հաղորդագրությունն արդեն իսկ փոխանցել են բոլոր այն ընտանիքներին, որոնց հարազատին տեսակցել են Ադրբեջանում։ Ամատունին նշեց` հարազատների հետ գերիների կապի այս միջոցն առաջին անգամ է գործարկվել։

Իսկ ինչ վերաբերում է տեսակապի միջոցով շփմանը, Ամատունու խոսքով` նման հնարավորություն դեռևս մեր տարածաշրջանում չի եղել, սակայն ամեն ինչ կախված է այդ գործընթացում ներգրավված իշխանությունների համաձայնությունից։

«Մենք մեր կողմից շարունակաբար փորձում ենք կազմակերպել այն հնարավորը, ինչը թույլ է տալիս, որ հարազատների հետ կապի մեջ լինեն գերիները, քանի դեռ անազատության մեջ են»,–իր խոսքն ամփոփեց Ամատունին։