Սև լճի հարակից օկուպացված տարածքներում ադրբեջանցիները այրել են խոտածածկ տարածքները, չեն կարողանում մարել։ Համացանցում տեսանյութեր են տարածվում, որում երևում է, ինչպես են այրվում Սև լճի հարակից բարձունքներից մեկի խոտածածկ հատվածները։

«Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ԱԻՆ լրատվական բաժնից հավաստիացրեցին, որ կրակը չի մոտեցել հայկական դիրքերին։ ԱԻՆ մամուլի խոսնակ Աննա Բաղդասարյանը տեղեկացրեց, որ հրդեհը ադրբեջանական հատվածում է։

«Մեր կողմում՝ Խոզնավարի ուղղությամբ, հրդեհ չկա։ Ադրբեջանցիների կանգնած տարածքում է։ Մենք ուղարկել ենք մեկ մարտական հաշվարկ, որ հանկարծ կրակը մեր կողմ չանցնի»։

Ավելի վաղ «Փաստինֆո»-ն կապ էր հաստատել Տեղ համայնքի ղեկավարի և լճի հարակից բնակավայրում հերթապահություն իրականացնող կամավորներին, ովքեր նշեցին, որ կրակ իրենց ուղղությամբ չի երևում, սակայն քամին ուժեղացել է, ավելի ուշ գուցե կրակը նկատելի լինի։

Փաստացի, կրակը սկզբում շարժվել է դեպի հայկական դիրքեր, սակայն չեն հաշվարկել քամու ուղղությունը և հրդեհը ուղղել է դեպի ադրբեջանական դիրքեր։

Հիշեցնենք, որ վերջին օրերին ադրբեջանական զինծառայողները իրենց վրանների մոտից դիտավորյալ հրդեհում են Գեղարքունիքի Սոթք և Կութ գյուղերի հարևանությամբ գտնվող արոտավայրերը։

Երեկվա դրությամբ իրականացվել է 6394 թեստավորում, որից 636-ը եղել է դրական. Այսինքն 10 տոկոսի շեմը հատում ենք: Այս մասին, այսօր՝ սեպտեմբերի 2-ին, կառավարության նիտում հայտարարեց առողջապահության նախարար Անահիտ Ավանեսյանը:

«Ցավոք սրտի երեկ գրանցվել է 19 մահ: Ցավոք սրտի Դելտա շտամը աչքի է ընկնում ավելի մեծ վարակելիության աստիճանով: Բացի դրանից հիվանդության ընթացքն ավելի ծանր է: Նաև նկտում ենք հիվանդության երիտասարդացում: Նախորդ շաբաթ ես հրապարակել էի, որ ունենք 20-28 տարեկան երիտասարդներ: Ցավով պետք է ասեմ, որ նրանցից մեկը մահացել է: Այսօր էլ ունենք 18 տարեկան երիտասարդ, որը գտնվում է վերակենդանացման բաժանմունքում»,-ասաց նա:

Նախարարը տեղեկացրեց, նոր այս պահն ունենք ծավալված մոտ 1600 մահճակալ, որոնցից 1400-ը զբաղված են. «Ծանր վիճակում են 650 քաղաքացիներ, ծայրահեղ ծանր՝ 126 քաղաքացի: Արհեստական շնչառական ապարատներին միացված է 51 քաղաքացի: Հոսպիտալացման որևէ հերթ չունենք: Հընթացս ծավալում ենք նոր մահճակալներ: Սա շատ մեծ լարվածություն է ստեղծում համակարգում»:

Անդրադառնալով պատվաստումներին, Անահիտ Ավանեսյանն ասաց. «Այս պահին ունենք իրականացրած 293 955 պատվաստում: Օրական պատվաստումների շեմը անցնում է 6 հազարից: Նկատում ենք քաղաքացիների հոսք: Հարցումներով քաղաքացիների 40 տոկոսից ավելին պատրաստ է պատվաստվելու»,-ընդգծեց նա:

Եվս 80 ռազմագերու առնչությամբ ունենք անվիճելի ապացույցներ, որ նրանք գերեվարվել են: Այս մասին , լրագրողների հետ ճեպազրույցում ասաց Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում Ադրբեջանում գտնվող հայ ռազմագերիների շահերի ներկայացուցիչ, իրավապաշտպան Սիրանուշ Սահակյանը:

«Այլ հարց է՝ գերեվարումից հետո որքա՞ն ժամանակ են ողջ մնացել կամ արդյո՞ք այս պահին ողջ են, այդ հարցում բավարար ապացույցներ չկան»,-հավելեց Սահակյանը՝ ընդգծելով, որ պաշտոնապես հաստատված 45 ռազմագերուց բացի ևս 80-ը պետք է իրականում հայրենադարձվեին:

«Թե ինչու Ադրբեջանը չի հաստատում, որ նաև հայրենադարձում լինի, կարող է երկու հանգամանքի արդյունք լինել՝ նախ՝  քաղաքական, որ դրանով պատասխանատվություն չի ստանձնում նոր քանակի անձանց ճակատագրի համար, երկրորդ՝ գերեվարված քաղաքացիական անձինք կամ ռազմագերիները ուղղակի խոշտանգվելով սպանվել են»,-ասաց նա:

Գեղարքունիքի մարզի Կութ և Սոթք գյուղերի ուղղությամբ դեռևս օգոստոսի 29-ին ադրբեջանական զինծառայողների դիտավորյալ առաջացրած հրդեհներն ավելի են ընդարձակվել։ Սոթքում հրդեհները դեռ ամբողջությամբ մարել չի հաջողվել։

«Փոքր օջախներ կան, բայց հրդեհը ավելի շատ Կութում է։ Օջախների մարելու խնդիրը նրանում է, որ դեռ երեք ամիս կա անասնապահության համար։ Եթե հրդեհը շարունակվի, բնակիչները անասուն պահելու լուրջ խնդիր կունենան, հատկապես այս տարի անասնակերի դեֆիցիտ կա»,- «Փաստինֆո»-ին տեղեկացրեց Սոթքի բնակիչ Սևակ Խաչատրյանը։ Վերջինս նշում է՝ տեսել են, թե կրակը ո՞ր կողմից է եկել ու համոզված են, որ ադրբեջանցիները միտումնավոր են արել։

«Ադրբեջանցիներից ենք խոսում, իրենցից ամեն ինչ սպասելի է։ Կլիման այնպիսինն է, որ քամին Քարվաճառի կողմից դեպի Սոթք է փչում ու իրենց կողմից հրդեհելը արդեն կրակը դեպի մեր կողմ էր բերելու։ Հրդեհները Սոթքի հանքից հեռու չեն, բայց հանքի մոտ չի հասնի, որովհետև ճանապարհը կտրում է»։

Խաչատրյանը տեղեկացրեց, որ նախորդ երկու օրը հրդեհները մարելու աշխատանքներին մասնակցել է բնակիչների մեծ մասը, սար են բարձրացել, օգնել զինվորներին։ Նաև Վարդենիսի և Մարտունու հրշեջ փրկարարների ստորաբաժանումներն են եղել Սոթքում։ Կրակը մարելու փորձ իրականացնող սոթքեցիների ուղղությամբ ադրբեջանցիները զենք չեն կիրառել, փոխարենը տեղյակ են, որ Կութում հրդեհը մարողների ուղղությամբ թշնամին այս գիշեր կրակել է։

«Երկու օր առաջ տեսել ենք, որ խնդիր կա, որ հրդեհը հասնելու է մեր զինվորների դիրքերին։ Սահմանին տեղ կա մենք ենք առաջ, տեղ կա՝ ադրբեջանցիները։ Սահմանային վիճակը խառն է։ Երբ տեսանք հասնում է մեր տղաներին, նախորդ գիշեր գրեթե 22։00-ի կողմերը գնացել ենք մինչև լուսադեմ օգնել ենք տղաներին։ Այս գիշեր կրակը հատկապես Սոթքոմ հանգիստ է եղել, հիմա Կութի հատվածում է շարունակվում մեծ քանակությամբ»։

Սոթքի խոտհարքները և ձմռան պաշարների մեծ մասը այրվել է։ Տարին էլ բարենպաստ չէր, ուստի բնակիչների մի մասը խոտհունձը ավելի շուտ էին սկսել։ Նրանք կարողացել են ձմռան համար խոտ քաղել։

«Այն հատվածներում, որ մարդիկ պետք է քաղեն խոտը, հրդեհներ են։ Մարդիկ կան, որ ամբողջ գիշեր, ամբողջ օրը հերթապահում են, որ կրակը իրենց խոտհարքներին, քաղածին, կամ դեռ չքաղածին չմոտենա։ Վտանգներ կան որոշ բնակիչների մասով»։

Նրա փոխանցմամբ՝ հաշվարկներ դեռ չեն իրականացրել, հասկանալու, թե քանի՞ հա խոտածածկ տարածք է այրվել, բայց Սոթքի անասնապահությունն ապահովող տարածքը կիսով չափ այրվել է։ Սոթքի բնակավայրին հրդեհը չի մոտենա, սակայն Կութում վտանգը կա, հնարավոր է կրակը մոտենա նաև Ազատ բնակավայրին։

ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը գրում է. 

Համաշխարհային դիվանագիտության ալֆա՝ Լավրովի և գործակալալան ցանցի օմեգա՝ Միրզոյանի ասուլիսից մի քանի կարևոր շեշտադրում:

1. Գերիների հարցը

Ասուլիսը ևս մեկ անգամ փաստեց, որ մեր տղաների շարունակվող գերեվարումը Ադրբեջանի կողմից բացառապես կապիտուլյանտի մեղքով է՝

ա. Ինչո՞ւ հայկական կողմը միանգամից, անվերապահ և մի բան էլ ավել կատարեց նոյեմբերի 9-ի հայտարարության 8-րդ կետը գերիների փոխանակման մասին:

բ. Ինչո՞ւ գերիների փոխանակման պրոցեսում ավելացավ նոր տարր՝ ականապատված տարածքների քարտեզներ: Չէ՞ որ նման նախապայման նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ չկար:

գ. Ինչո՞ւ առանց մեր տղաների հարցը լուծելու Ադրբեջանի հետ գնացիք հետագա պայմանավորվածությունների: Չէ՞ որ եթե ինքներդ չեք կարևորել այդ խնդիրը, թշնամին կձգի այնքան, որքան կարող է օգուտով շահարկել այն: Խոսքը գնում է Զանգելանի և Կուբաթլուի տարածքները հանձնելու դեկտեմբերյան «բանավոր» պայմանավորվածության և հունվարի 11-ի «ապաշրջափակող»հայտարարության մասին:

դ. Միջնորդ երկիրը հստակ ընդգծեց, որ ջանքեր չի խնայում այս հարցը կարգավորելու համար, սակայն իր վրա խնդրի կարգավորման պատասխանատվություն չի վերցնելու:

2. Խաղաղ պայմանագրի մասին

ա. Ռուսաստանի արտգործնախարարը ասուլիսին հստակ տարանջատեց դելիմիտացիայի հարցը Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղ պայմանագրից, երբ առաջին դեպքում ընդգծեց Ռուսաստանի պատրաստակամությունը լիակատար աջակցելու, իսկ երկրորդ դեպքում ուղղակի վերահասցեագրեց հարցը օմեգային:

բ. Լավրովը շատ ուղիղ մեսիջ տվեց մեզ. եթե Հայաստանը հրաժարվի Արցախից, դա բացառապես այսօրվա կապիտուլյանտների մեղքն է լինելու»:

ՀՀ պաշտպանության նախարարի խորհրդական Վարդան Ավետիսյանը պարզաբանում է 44-օրյա պատերազմում զոհված և «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնում հուղարկավորված զինծառայողներից մեկի գերեզմանը սահմանված ընդհանուր չափորոշիչներին համապատասխանեցնելու որոշումը։

«Ծնողների հետ մենք խոսել ենք, բազմիցս անգամներ հորդորել ենք և փոխանցել ենք հարևան գերեզմանների, նահատակվածների ծնողների ՛խնդրանքները, որ հարգեն նրանց ևս,  ինչպես նաև ընդունեն ՊՆ կողմից սահմանված պայմանները:

Սակայն ծնողը՝ Ռոման Գևորգյանը՝ չանսալով մեր խնդրանքներին ու հորդորներին, խնդրանքներին, շարունակել է աճյունատեղում կառուցել դամբարանատիպ, երկու հսկա կոթողներով շիրիմ, որըմ բնականաբար, ստվեր է ձգել կողքի շիրիմների վրա, իսկ հետևում գտնվող շիրիմներն ընդհանրապես չեն երևում»:

Մանրամասները՝ տեսանյութում

Շուշիում գտնվող Ադրբեջանի բռնապետը մասնակցել է հինգ աստղանի հյուրանոցի հիմնարկեքին, որի ժամանակ հայտարարել է, որ այդ տեղում ատելի թշնամին, այսինքն հայերը, կառուցում էին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության խորհրդարանի շենքը, որը նա անվանել է դևի որջ և որը նա ոչնչացրել է: Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանը:

«Սա այն Ալիևին է, որի հետ նրա դեմ ծնկած և կապիտուլյացիոն ակտը ստորագրած Նիկոլն առաջարկում է հայերին նորմալ հարաբերություններ հաստատել և հարևանություն անել…

Նիկոլ Անհողը շատ լավ հասկանում է, որ իր առաջարկած թեզերն ուղղակի անհետաքրքիր են Բաքվում և քանի որ այդ թեզերի հասցեատերերից մեկն՝ ադրբեջանցիները, ուղղակի ցանկություն չունեն նորմալ հարաբերություններ հաստատել հայերի հետ, ավելին, Իլհամն առիթը բաց չի թողնում, որպեսզի ծաղրի և վիրավորի հայերին, ապա Նիկոլի խաղաղասիրությունն ավելի շատ դիտվում են որպես քծնանք, վախկոտություն և նվաստացում Բաքվի առաջ…

Նիկոլի՝ թուրքերին ուղղված խաղաղասիրական կոչերը Բաքվում և Անկարայում դիտվում են որպես հայերի կողմից “ինքնագոլ”, որը երբեք դրական արձագանքի չի արժանանա…

Որքան Նիկոլ Անհողը շատ է խոսում թուրքերի հետ լավ հարաբերություններ հաստատելու մասին, այնքան թուրքերն ավելի շատ նախապայմաններ են դնում նրա առաջ այդ հարաբերությունները հաստատելու պահով…», — գրել է Համբարյանը:

Գեղարքունիքի մարզի Կութ գյուղի սարերում նախօրեին կեսօրից բռնկված հրդեհը դեռ չի մարվել։ Տեղեկությունը «Փաստինֆո»-ին հայտնեց գյուղի բնակիչներից մեկը։ Նրա համոզմամբ, այրվող տարածքը բավական մեծ է, կլինի մոտ 30-40 հա-ի չափ։

«Կրակը բնակավայրից ահագին հեռու է։ Ձախ թևում կրակը իջնում է վերևից, բայց կրակ ու բոց չէ, ծուխն է ուժեղացել։ Թեքվել է Կութի սարերի մյուս կողմը՝ երևի դեպի Սոթքի կողմ։ Այդ կողմից է ծուխը երևում, բայց կրակը վառվելով իջնում է։ Մութը հեսա մի քիչ տա, կրակը երևի տեսանելի կլինի»։

Բնակչի պնդմամբ կրակը սկսվել է այն վայրից, որտեղ ամիսներ առաջ ադրբեջանցիները տեղակայվել են։ Այն հատվածը ուր նկատվում է ծուխը, ըստ բնակիչների, չեզոք հատված է, մոտ է հայ դիրքապահների տեղակայման վայրին։

«Այդտեղից է կրակը սկսվել ու իջնում է դեպի մեր դիրքերը, քամին բերում է դեպի էս կողմ։ Մոտ է մեր դիրքապահներին»։

Բնակիչները պնդում են, որ հրշեջ փրկարարները գյուղում են, պարզապես այրվող հատվածը անհարմար է։ Սպասում են՝ եթե վտանգ լինի, կբարձրանան»։

Ավելի վաղ հաղորդել էինք, որ ադրբեջանցիները երեկ ժամը 11։00-12:00-ի սահմաններում Գեղարքունիքի մարզի Կութ գյուղի ուղղությամբ հերթական սադրանքին են դիմել: Թշնամին, որ տեղակայվել է գյուղի սարերին, կրակ է վառել, որի հետևանքով գյուղը հայտնվել է ծխի մեջ, այրվում են նաև Սոթք գյուղի արոտավայրերն ու խոտհարքները։

ՊՆ-ն հաղորդում է Սոթքի դիրքերի հատվածում, գիշերը տեղի ունեցած 2 ժամ տևողությամբ ինտենսիվ փոխհրաձգության մասին։ Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը:

Մեկ օր առաջ էլ ՊԲ-ն հաղորդեց Արցախի Թաղավարդ համայնքի դիրքերի ուղղությամբ իրականացված սադրանքի մասին, որի հետևանքով հայ զինծառայող է վիրավորվել։
Ագրեսիայի դրսևորումների աշխարհագրությունն ու բնույթը փոփոխվում են, իսկ նպատակը շարունակում է մնալ մեկը՝ մեծացնել ճնշումը Հայաստանի իշխանության վրա՝ կորզել առավելագույնը։

Ադրբեջանում համարում են, որ Հայաստանի այս որակի իշխանության պարագայում կարող են անընդհատ ճնշել և պարտադրել սեփական օրակարգը։

Իսկ ի՞նչ է անում իշխանությունը ստեղծված իրադրության պայմաններում, օրինակ՝ սադրանքներ է հրահրում Ազգային ժողովում, բռնության ալիք ծավալում ընդդիմադիր հայացքներ ունեցող անձանց նկատմամբ, խրախուսում ադրբեջանական գործողությունները և հասարակությանը նախապատրաստում նոր տարածքային կորուստների։

Առավոտյան ժամը 11-ից ադրբեջանական զինծառայողները դիտավորյալ հրդեհներ են գցել Սոթք և Կութ գյուղերի հարևանությամբ՝ իրենց վրանների մոտից:
Օրվա ընթացքում ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Սոթք գյուղի ուղղությամբ հրդեհները մարվել են, իսկ Կութի հարևանությամբ հրդեհները չեն մարել ու տարածվել են եղանակային պայմաններից ելնելով: Այս մասին ասվում է ՀՀ ՄԻՊ Արման Թաթոյանի տարածած հաղորդագրությունում:
«Առավոտյան ժամը 11-ից ադրբեջանական զինծառայողները դիտավորյալ հրդեհներ են գցել Սոթք և Կութ գյուղերի հարևանությամբ՝ իրենց վրանների մոտից:
Օրվա ընթացքում ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Սոթք գյուղի ուղղությամբ հրդեհները մարվել են, իսկ Կութի հարևանությամբ հրդեհները չեն մարել ու տարածվել են եղանակային պայմաններից ելնելով: Հրապարակվող լուսանկարները ցույց են տալիս այս պահի վիճակը:
Հատուկ եմ նշում, որ այս վայրերում համայնքների բնակիչների խոտհարքերն են ու արտովայրերը, իսկ հրդեհներով դրանք պարզապես ոչնչացվում են: Հաշվի առնելով նաև, որ ադրբեջանական զինված ուժերը ներխուժել ու տեղակայված են գյուղերի անմիջական հարևանությամբ՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքում, ապա հրդեհներն իրական վտանգ են ներկայացնում նաև գյուղերի քաղաքացիական բնակչության համար:
Բնակիչների ահազանգերի ստուգումները վկայում են, որ ՀՀ քաղաքացիական բնակչության նկատմամբ այս դիվերսիոն հանցավոր արարքերը կատարվում են դիտավորությամբ. նախ, ադրբեջանական զինծառայողները հստակ գիտակցում են, որ տեղակայված են քաղաքացիական բնակիչներին պատկանող արոտավայրերի ու խոտհարքերի, ինչպես նաև վարելահողերի մեջ և որ մարդիկ չեն կարողանում օգտագործել անգամ ադրբեջանական դիրքերի հարևանությամբ գտնվող տարածքները, քանի որ այդ վայրերին մարդկանց անգամ մոտենալու դեպքում նրանք արձակում են կրակոցներ:
Դրանից բացի, ադրբեջանական զինծառայողները գիտակցում են, որ ներկայում եղանակային պայմաններն այնպիսին են, որ հրդեհն արագորեն տարածվելու է ու ոչնչացնելու է մարդկանց պատկանող տարածքները, զրկելու են ապրուստի աղբյուրից: Եվ հետո, նրանք գիտակցում են նաև, որ բնակիչները նույնպես տեսնելու են այս հրդեհները և դա ակնհայտորեն անում են քաղաքացիական բնակչությանը վախեցնելու նպատակով:
Երեկ էի նշել, որ ադրբեջանական զինված ուժերի հեռանալը ՀՀ գյուղերից և համայնքների միջև ճանապարհներից այլընտրանք չունի՝ երաշխավորելու համար ՀՀ սահմանային բնակիչների իրավունքները, մարդկանց խաղաղ ու անվտանգ կյանքը:
Սյունիքում, Գեղարքունիքում ու Արարատում ադրբեջանական վերջին ժամանակաշրջանի արարքների, այդ թվում՝ կրակոցների փաստերը վկայում են, որ դրանք դառնում են ավելի ու ավելի վտանգավոր քաղաքացիական բնակիչների համար, ունեն ուղղակի դիտավորություն, դարձել են թիրախային, իսկ իրավունքների խախտումներն կրում են զանգվածային բնույթ:
ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի այս հերթական հաղորդումը երկուշաբթի օրը՝ օգոստոսի 30-ին համապատասխան առաջարկներով կամ պահանջներով պաշտոնապես կուղարկվի միջազգային կառույցներին, ինչպես նաև ՀՀ պետական մարմիններին ու ՀՀ քաղաքացիական հասարակության կազմակերպություններին»: