Գորիսի փոխքաղաքապետ Կարո Քոչարյանը Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ իրեն իրանցի վարորդը տեղեկացրել է, որ Գորիս-Կապան ճանապարհին ոստիկանական անցակետ տեղադրած ադրբեջանցիները գումար են պահանջում իրանական բեռնատարների վարորդներից։

Իրանից վարորդն է ասել, որ փաստաթղթերի համար 30 դոլար, ճանապարհի համար 130 դոլար են ուզում, մեծ մեքենաների համար 260 դոլար, իսկ վառելիքաքսուքային նյութերի տեղափոխման համար՝ 500 դոլար վճար»,–ասաց նա։

Նա նշեց, որ մեր ղեկավարությունը պետք է որոշի՝ Ադրբեջանը ունի՞ նման իրավունք, թե չունի։ Նա ասաց, որ այդ հարցով զբաղվում է ԱԱԾ–ն, սակայն ոչ մի տեղեկություն չունեն, թե ինչ փուլում է, քանի որ իրենց հետ չեն խորհրդակցում, չեն տեղեկացնում։

«Վաղն էլ կսկեն մեր մեքենաները ստուգել , պահանջներ դնել»,–ասաց նա և նշեց, որ իրանցի վարորդները արդեն իրենց բողոքի ձայն են բարձրացնում։

Առաջիկայում որոշում է կայացվելու քրեական գործով նախաքննությունը վերսկսելու մասին, նշված է Արցախի դատախազության տարածած հաղորդագրության մեջ՝ ի պատասխան երեկ «Iravunq.com» կայքում հրապարկվնած «Ինչպես են թալանում մեծ բարերար Lևոն Հայրապետյանի ունեցվածքը, ո՞ւր են նայում Արցախի իշխանությունները» վերտառությամբ հոդվածի։

Հոդվածում տեղեկություններ են ներկայացվել բարերար Լևոն Հայրապետյանի ժառանգական գույքը հափշտակելու, նրա ժառանգների իրավունքները խախտելու վերաբերյալ:

«Վերոգրյալի կապակցությամբ տեղեկացնում ենք, որ Լ.Հայրապետյանի ժառանգի  ներկայացուցչի կողմից ԱՀ գլխավոր դատախազություն ներկայացված հաղորդման հիման վրա 14.03.2019թ. հարուցվել էր քրեական գործ ԱՀ քրեական օրենսգրքի 222-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված (Առևտրային կամ այլ կազմակերպությունների ծառայողների կողմից լիազորությունները չարաշահելը) հանցագործության հատկանիշներով, որը նախաքննություն կատարելու համար 16.03.2019թ. ուղարկվել էր ԱՀ քննչական կոմիտե: Պատերազմական գործողություններով պայմանավորված՝ 2020թ. սեպտեմբերի 28-ին քննչական կոմիտեի քննիչի կողմից որոշում էր կայացվել հիշյալ քրեական գործի վարույթը կասեցնելու մասինղ,-աշել են դատախազությունից։

Հաղորդագրության մեջ նշվում է, որ առաջիկայում որոշում է կայացվելու քրեական գործով նախաքննությունը վերսկսելու մասին, որի շրջանակում ձեռնարկվելու են քրեադատավարական օրենսդրությամբ նախատեսված բոլոր հնարավոր միջոցները Լ.Հայրապետյանի ժառանգների սեփականության իրավունքը պաշտպանելու, իրավունքի խախտումները վեր հանելու և հանցավոր արարք կատարած անձանց քրեական պատասխանատվության ենթարկելու ուղղությամբ:

Հիշեցնենք, որ բարերար Լևոն Հայրապետյանի դուստրը` Զարուհի Հայրապետյանը, բաց նամակով դիմել է Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանին՝ իր հոր՝ Լևոն Հայրապետյանի ունեցվածքի նկատմամբ սեփականության իրավունքները ճանաչելուն աջակցելու և մի խումբ անձանց կողմից ապօրինի օգտագործումը դադարեցնելու խնդրանքով:

Ծագումով արցախցի Լևոն Հայրապետյանն Արցախի ամենախոշոր ներդրողներից էր։ Նրա տրամադրած ֆինանսական միջոցներով վերակառուցվել է 13-րդ դարի հայտնի Գանձասարի վանական համալիրը։ Նրա օգնությամբ Արցախում կառուցվել է փայտամշակման գործարան, հանգստյան գոտիներ ու դպրոց։ 7 մլն դոլար էլ տրամադրել է Մարտակերտում ջրամբարի կառուցմանը։

ԱԺ նախագահը հարցուպատասխանի ժամանակ փաստացի ընդունեց, որ չի տիրապետում՝ ինչ է կատարվում այսօր Սյունիքում, ինչ իրավիճակ է եւ ինչ պայմաններում են առաջացել այն անվտանգային ռիսկերը, որոնք այտեղ կան: Այս մասին, այսօր՝ սեպտեմբերի 13-ինն, ԱԺ-ում դիմելով ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանին՝ ասաց «Հայաստան» խմբակցության անդամ Աննա Գրիգորյանը:

«Եթե թիվ մեկ մանդատ ունեցող կառույցի ղեկավարը առհասարակ չգիտի՝ ինչ է կատարվում Սյունիքում, սա ինչպե՞ս կարող ենք բացատրել: Պարոն Սիմոնյանն ասում է՝ մենք ոչինչ չենք զիջել: Ես համոզված եմ, որ պարոն Սիմոնյանը կարդացել է նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը, որտեղ առաջին կետում գրված է, որ զորքերը կանգնում են այն դիրքում, որտեղ գտնվում են յդ պահին: Բայց հետո հետ են քաշվել ձեր հրամանով: Քանի որ Կովսականն ու Սանասարը որեւէ կերպ ներառված չեն եղել նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մեջ, հետեւաբար, դուք այո, դուք այդ տարածքները հանձնել եք: Հանձնել եք Գորիս-Կապան, այն է՝ Հայաստան-Իրան միակ միջպետական ճանապարհը»,-ասաց Աննա Գրիգորյանը:

Նա տեղեկացրեց, որ ինքը ժամանակին հարցապնդումներ է ուղարկել տարբեր գերատեսչությունների՝ փորձելով հասկանալ, թե Որոտանի ճանապարհահատվածում ճանապարհի շահագործումը եւ երթեւեկությունը ինչ տրամաբանությամբ պետք է կարգավորվի, կամ հնարավոր վթարների դեպքում ինչպես պետք է կարգավորվի խնդիրը, երբ պատահարի կողմերը կհանդիսանան Հայաստանի եւ Ադրբեջանի քաղաքացիները: Առհասարակ, անվտանգության ինչ երաշխիներ պետք է այստեղ գործեն: Առայժմ ինձ ՊՆ-ից է նամակ եկել, որտեղ գրված է, որ իրենց լիազորությունից անդին են իմ հնչեցրած հարցերը: : Այսինքն ՊՆ-ն պտասխան չունի, իսկ մարզպետը երեկ գնացել ու ասում է՝ գիտեք, այնտեղ ադրբեջանցիներն իրենց տարածքում են դրել, մի անհանգստացեք, ռուսներն էլ էնտեղ են: Բա դուք ինչի՞ համար եք: Դուք իշխանություն եք, թե իշխանություն չեք: Եվ ժողովրդի անունից հաճախ խոսողները ճիշտ կանեն ժողովրդի հետ խոսեն, բացատրեն ինչպիսի իրավիճակ է եւ մարդիկ ինչպիսի խնդիրների առջեւ կարող են կանգնել»,-ասաց «Հայաստան» խմբակցության պատգամավորը:

Գեներալ Արզումանյանը պատերազմի ծանր փուլում ստանձնեց ՊԲ հրամանատարի առաքելությունը, լրիվ այլ հարթության մեջ, մեկ այլ բարդ իրավիճակում էլ Կամո Վարդանյանը ստանձնում է վերակազմավորման մեջ գտնվող ՊԲ-ի հրամանատարությունը։ Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանը:

«Արցախի պաշտպանության բանակի հրամանատարի փոփոխությունը, դրա դրդապատճառները փորձում եմ փնտրել զինված ուժերի վրա դրվող նոր խնդիրների տրամաբանության մեջ։

Սա, իհարկե, այն պարագայում, եթե այս փոփոխությունը իռացիոնալ դաշտում չէ։ Ի՞նչը չէր կարող անել պաշտոնաթող ՊԲ հրամանատարը, որն ունակ է անել նորանշանակը։
Նաև անհրաժեշտ է հասկանալ, թե ինչո՞ւ զբաղեցրած պաշտոնից հեռացավ Միքայել Արզումանյանը՝ պաշտոնական առաջընթացի՞, թե՞ անբավարար արդյունքների համար։
Միգուցե ուղղակի հոգնել էր և նպատակահարմար չհամարեց իր հետագա ծառայությունը։

Այսպիսի ծանր փուլերում անհատների դերը կարևոր է, սակայն շատ ավելի կարևոր է հասկանալ, թե ինչ խնդիր է դրված Արցախի պաշտպանության բանակի առաջ, ինչ ձևով է ապահովելու խնդիրների կատարումը և միայն այս համատեքստում գնահատել ՊԲ նոր հրամանատարի հնարավորությունները և նախորդի ազատումը։

Անկախ Միքայել Արզումանյանի և Կամո Վարդանյանի նկատմամբ հանրային տարբեր գնահատականներից, մի բան պետք է արձանագրենք։ Գեներալ Արզումանյանը պատերազմի ծանր փուլում ստանձնեց ՊԲ հրամանատարի առաքելությունը, լրիվ այլ հարթության մեջ, մեկ այլ բարդ իրավիճակում էլ Կամո Վարդանյանը ստանձնում է վերակազմավորման մեջ գտնվող ՊԲ-ի հրամանատարությունը։

ՊԲ մարտունակությունը պետք է ոչ միայն վերականգնել, այլ որակական առումով նոր՝ ավելի բարձր մակարդակի հասցնել. սա պետք է լինի ցանկացած հրամանատարի առաքելությունը»,- գրել է նա:

Անկախության տոնի առթիվ մասշտաբային ու գունագեղ միջոցառում անցկացնելու վերաբերյալ վարչապետի հայտարարության շուրջ աղմուկը ստվերում թողեց կարեւոր իրադարձություն. ռուսալեզու «Վեստնիկ Կավկազա» լրատվականի  հաղորդմամբ, վերջին 30 տարում առաջին անգամ Turkish Airlines ավիաընկերության ինքնաթիռը Հայաստանի օդային տարածքով սեպտեմբերի 4-ին Գյանջա-Նախիջեւան ուղղությամբ չվերթ է իրականացրել։

Կայքը հղում անելով Flight Radar ռեսուրսի տվյալներին, հաղորդել էր, որ թռիչքը տեւել է 35 րոպե եւ ինքնաթիռն անցել է Սեւանա լճի եւ Գեղարքունիքի մարզի վրայով։

Արդյոք Հայաստանն իրավունք ուներ արգելելու թուրքական ավիաընկերության թռիչքն իր օդային տարածքով եւ ինչպես է ստացվել, որ 30 տարում առաջին անգամ թուրքական ավիաընկերությունը Հայաստանի տարածքով ադրբեջանական ներքին չվերթ է իրականացրել։

Ավիացիայի գծով վարչապետի նախկին խորհրդական Հակոբ Ճաղարյանը NEWS.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ Քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կազմակերպության կանոնադրության եւ Չիկագոյի կոնվենցիայի համաձայն՝ երկրներն իրավունք չունեն խոչընդոտել միմյանց ավիաընկերությունների թռիչքներին, չտալով օդային տարածքի օգտագործման իրավունք, առանց հիմնարար պատճառի:

«Մենք ընդհանուր համաձայնագրի մասնակիցներ ենք. ի՞նչ հիմնավորմամբ պետք է արգելենք թուրքական քաղաքացիական օդանավերին օգտագործել Հայաստանի օդային տարածքը։ Նույն հիմնավորմամբ հայկական օդանավերն են  թուրքական օդային տարածքն օգտագործել՝ մինչեւ սեւ ցուցակում հայտնվելը»,– ասաց Հակոբ Ճաղարյանը։

Ավիացիայում գոյություն ունի օդի ազատության աստիճան, որի վերջին աստիճանն ըստ Հակոբ Ճաղարյանի՝ կաբոտաժ է կոչվում։ Սա նշանակում է, որ ինչ–որ երկրի  օդանավ թռչում է մեկ այլ երկիր եւ նրա տարածքում ներքին թռիչք կատարում, այդ ընթացքում հավանական է՝ երրորդ երկրի օդային տարածքով անցնի, ինչը մասնագետի խոսքով չի վերաբերում տվյալ պետությանը։ 

«Հիմա թուրքական օդանավը ադրբեջանական մի քաղաքից թռել է մյուս քաղաքը. իրավաբանորեն եւ՛Գանձակը, ե՛ւ Նախիջեւանը Ադրբեջանի տարածքում են, մենք ի՞նչ կապ ունենք դրա հետ։ Մենք մեր օդային տարածքում կառավարման մուտքի թույլտվության պատասխանատուն ենք, անկախ նրանից, թե որ կետից որ կետն է այդ օդանավը թռնում, դա մեր գործը չի»,–  նշեց նա։ 

Արդյոք վտանգավոր է, երբ Հայաստանի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ չունեցող երկրի՝ Թուրքիայի օդանավը կարող է մեր երկրի տարածքով չվերթ կատարել դեպի Նախիջեւան. Հակոբ Ճաղարյանն ասաց, որ  նման պնդում անելու համար պետք է հիմնավոր պատճառ ներկայացվի։

«Մենք կարո՞ղ ենք ապացուցել, որ այդտեղ վտանգ կա, մենք  կարո՞ղ ենք ապացուցել, որ այդ օդանավի մեջ հետախուզական գործիքներ են տեղադրված։ Եթե մենք չենք կարողանալու Գանձակում, Բաքվում կամ Նախիջեւանում նրանց ձեռքը բռնել ու ցույց տալ, որ…,  այդ դեպքում հակասում ենք միջազգային պայմանավորվածություններին։ Դա մեզ այնքան է վտանգ սպառնում, ինչքան որ հայկական օդանավերի՝ Թուրքիայի տարածքով թռչելը թուրքերին վտանգ կսպառնա»,– նշեց Հակոբ Ճաղարյանը։

Այդուհանդերձ, Թուրքիայի օդային տարածքը հայկական օդանավերի համար փակ է։ Նախկինում Հայաստանից Եվրոպա, Լիբանան, Իսրայել  թռիչքները իրականացվում էին Թուրքիայի օդային տարածքով, եւ այդ երկիրը որեւէ իրավական հիմք չի ունեցել խոչընդոտելու այդ թռիչքներին։ Սեպտեմբերից սկսած, սակայն, հայկական գրանցմամբ օդանավերը Թուրքիայի օդային տարածքով թռիչքներ չեն իրականացնում, որովհետեւ Հայաստանի Քաղաքացիական Ավիացիայի Կոմիտեն հայտնվել է Եվրամիության ավիացիոն անվտանգության գործակալության սեւ ցուցակում։ Եվրամիության օդային տարածք հայկական օդանավերի մուտքն արգելված է 2020 թ. մարտի 17-ից:

Ադրբեջանը շարունակում է ագրեսիվ քարոզչություն իրականացննել Հայաստանի դեմ: Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում հայտնել է բոգեր Ալեքսանդր Լապշինը: Ադրբեջանից բլոգերի ընկերը լուսանկար է ուղարկել այնտեղի հասարակական տրանսպորտից, որտեղ Հայաստանի դեմ նոր ագրեսիվ քարոզչություն են իրականացնում:

«Հայաստանի տարբեր քաղաքների անունները ցուցադրվում են էկրանին, դրանց կողքին պահին հայտնվում են քաղաքների ադրբեջանական անունները: Տղան նկարահանել է Վարդենիսի մասին, բայց ինչպես հասկանում եմ, նրանք արդեն վերանվանել են նաև Երևանը, Վանաձորը, Էջմիածինը, Ստեփանավանը և ներկայացրել դրանք որպես իրենց տարածք»։

Ավելի ուշ հրապարակվեց մեկ այլ նկար, որտեղ Սյունիքի անվանումը ջնջված է ու ներկայացված է ադրբեջանական «տարբերակը»։

Լապշինը հայտարարել է, որ այդ քարոզչությունը շարունակվում է Ադրբեջանի բոլոր ավտոբուսներում, մետրոյում և Բաքվի փողոցներում։

Ռուս-վրացական սահմանի մոտակայքում սկսվել է ինը կիլոմետրանոց թունելի շինարարությունը: Սեպտեմբերի 10-ին պաշտոնական միջոցառում է տեղի ունեցել Կազբեգիի մունիցիպալիտետում (Մցխեթա-Մթիանեթիի շրջան)։ Jnews-ի հաղորդմամբ,  հայտնում է Վրաստանի կառավարության մամուլի ծառայությունը:

Խաչաձև լեռնանցքի տակ փորվող թունելը` Ծկղերե գյուղից մինչև Կոբի գյուղը, Քվեշեթի-Կոբի նոր ճանապարհի ամենաբարդ ինժեներական կառույցներից մեկն է: Դրա տրամագիծը 15 մետր է կազմում:

«Սա Անդրկովկասում ամենամեծ թունելն է, որի երկարությունը 9 կիլոմետր է, և այն եզակի է իր պարամետրերով», – միջոցառման ժամանակ հայտարարել է Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին:

Օգտագործելով Քվեշեթի-Կոբի ճանապարհը՝ վարորդները կկարողանան շրջանցել Մցխեթա-Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհի ամենախնդրահարույց` Կոբի-Գուդաուրի հատվածը, որը ձմռանը հաճախ փակ է ձնահյուսի վտանգի պատճառով: Վարչապետը հիշեցրել է, որ մայրուղով ամեն օր շարժվում է 3-4 հազար ավտոմեքենա, որոնցից 30 տոկոսը բեռնատարներն են:

«Սա իսկապես դարի նախագիծ է, քանի որ այս ճանապարհը տարվա ընթացքում փակ է մոտ հարյուր օր, և մեր բնակչությունը չի կարողանում տեղաշարժվել: Ըստ այդմ, այս նախագիծը կարևոր է և՛ մեր երկրի, և՛ բնակչության, և՛ ամբողջ տարածաշրջանի համար», – ասել է Ղարիբաշվիլին:

Ինը կիլոմետրանոց թունելի կառուցման համար նախապես հավաքվել էր հատուկ հորատիչ մեքենա: Նախագծի հեղինակները վստահեցնում են, որ սարքավորումը ցուցաբերում է նվազագույն վիբրացիա: Նրանց կարծիքով, դա կապահովի շինարարության անվտանգ գործընթացը և նվազագույն ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա:

Ընդհանուր, Քվեշեթի-Կոբի ճանապարհին պետք է կառուցվի հինգ կամուրջ և հինգ թունել: Ճանապարհահատվածի երկարությունը 23 կիլոմետր է, ինչը 11 կիլոմետրով պակաս է գոյություն ունեցող ճանապարհի երկարությունից: Այս հատվածով երթևեկելու ժամանակը պետք է կրճատվի 1 ժամով:

Նախագծի համաձայն՝ նոր ճանապարհի գոտում կընդգրկվեն Քվեշեթի, Արախվեթի, Զաքաթքարի, Բենիանի-Բեգոնի, Սվիանա-Ռոստիանի, Մուղուրե, Ցքերե և Կոբի գյուղերը: Միևնույն ժամանակ, տարանցիկ փոխադրումներն այլևս չեն իրականացվի Գուդաուրի հանգստավայրով:

Քվեշեթի-Կոբի ճանապարհի նախագծի արժեքը 1,2 մլրդ լարի է: Շինարարությունը ֆինանսավորվում է Ասիական զարգացման բանկի (ԱԶԲ) և Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ) կողմից: Աշխատանքը վերահսկվում է UBM միջազգային վերահսկիչ ընկերության կողմից: Նախագիծը ծրագրվում է ավարտին հասցնել մինչև 2024 թվականը:

Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի օրհնությամբ  սեպտեմբերի 9-10-ին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում անցկացվում է «Միջազգային կրոնական ազատություն և խաղաղություն» խորագրով համաժողով։

Համաժողովին ելույթ է ունեցել Ն.Ս.Օ.Տ.Տ Գարեգին Բ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը.

«Բարձրաշնորհ Հոգևոր Հայրեր,

Մեծահարգ տիկնայք և պարոնայք,

Ուրախ ենք ողջունելու ձեզ հայոց հոգևոր կենտրոն Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում և բերելու Հայրապետական Մեր օրհնությունը «Կրոնական ազատություն և խաղաղություն» խորագրով այս համաժողովի անցկացման առթիվ: Գնահատելի են Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում գործող Արցախի հոգևոր-մշակութային ժառանգության պահպանության գրասենյակի և հանձնախմբի ջանքերը՝ այստեղ մեկտեղելու ազատության ու խաղաղության վեհ գաղափարների համար իրենց ծառայությունն աշխարհում բերող նվիրյալների, որոնց համատեղ ջանքերի համագումարը մեծապես կնպաստի այդ գաղափարների վերարժևորմանն ու ամրապնդմանը։

Ազատության և խաղաղության գաղափարները մարդկության պատմության տարեկիցներն են և այսօր էլ շարունակում են մնալ արդիական, մանավանդ երբ աշխարհի տարբեր մասերում բռնությունների, հակամարտությունների, պատերազմների առկայությունը հաճախ փորձ է արվում հիմնավորել ազատության կամ խաղաղության հաստատման կեղծ օրակարգերով։

Քրիստոնեական մտածողության համաձայն՝ ազատությունը դրսևորվում է Բարձրյալի կամքի հետ մարդկային կամքի ներդաշնակությամբ: Այս համոզումով է Պողոս առաքյալը հայտարարում. «Ուր որ Տիրոջ Հոգին է, այնտեղ ազատություն է» (Բ Կորնթ. 3.17)։ Հիրավի, առանց ազատության և խաղաղության գաղափարների վերաբերյալ կրոնական վսեմ ըմբռնումի հնարավոր չէ հասնել մարդկային ազատությունների ու իրավունքների ճշգրիտ ընկալմանն ու իրացմանը։

Աշխարհիկ հասկացողությամբ ազատությունը մեկնաբանվում է որպես անձի կամարտահայտման և ազատ գործելու իրավունք՝ այլոց ազատությունների հանդեպ վտանգների ու սահմանափակումների բացառումով։ Ազատության գաղափարի ըմբռնումները, ինչպիսի հիմքի վրա էլ կառուցվեն, անվիճարկելիորեն պիտի կոչված լինեն ծառայելու մարդկանց ներդաշնակ ու խաղաղ համակեցության ապահովմանը, սուրբգրային «յերկիր խաղաղութիւն, ի մարդիկ հաճութիւն» (Ղուկ. 2.14) պատգամի իրագործմանը։

Այս իմաստով ցանկանում ենք բարձրաձայնել Մեր երջանկահիշատակ նախորդներից Վազգեն Ա Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի խոսքերը խաղաղության մասին. «Ամեն բանի մասին կարելի է տարակարծիք լինել և վիճել. խաղաղության հրամայականը, սակայն, վեր պետք է լինի ամեն վեճից և դառնա բոլորի համար մտածելու և գործելու գերագույն կանոն։ Մեր՝ հոգևորականներիս առաքելությունը պետք է լինի մեր հոգու բոլոր ուժերով աղոթել Աստծուն և չտկարացող եռանդով գործել՝ բարոյական ուժը առավել ու առավել հզորացնելու ուղղությամբ, որպեսզի ազգությունների ու պետությունների միջև ստեղծվեն խաղաղարար հարաբերություններ բոլոր տեսակի հարցերի լուծման ճանապարհի վրա»։

Սիրելիներ, Աստծո օրհնությունը, կյանքի առաջընթացն ու երջանկությունը, խաղաղության մեջ է։ Խաղաղության մեջ է նաև հույսը գալիքի: Քրիստոնյաներիս համար խաղաղության կոչել և խաղաղություն հաստատել նշանակում է վկայել Քրիստոսին: Մեր Տիրոջ ու Փրկչի պատգամն է` «Խաղաղութիւն արարէք ընդ միմեանս» (Մարկ. 9.49): Արդարև, առ Աստված մեր հավատի դրսևորումն են խաղաղությանն ուղղված մեր քայլերը, քանզի հավատն ինքը մարդու խաղաղության ուխտն է Աստծո հետ:

Խաղաղությունը կարող է արգասիքներ բերել և հարատևել արդարության գործադրմամբ։ Պարտադրված խաղաղությունը, առանց արդարության, բարիքի փոխարեն ցավ ու տառապանք է ծնում, ատելություն ու թշնամանք բերում մարդկային կյանքում։ Չնայած ազատության ու խաղաղության անհրաժեշտության համընդհանուր գիտակցումին ու ձգտումին, աշխարհում առ այսօր հաղթահարված չեն բռնությունները, պատերազմները, էթնիկ-ազգամիջյան ատելությունը և դրանց հիմքի վրա իրագործվող աշխարհավեր ոճրագործությունները։ Ավելին, այդպիսի գործողությունները շարունակում են իրականացվել արդիական նորագույն գիտատեխնիկական նվաճումների և միջոցների օգտագործմամբ։

Անհատի և ազգերի ազատության ու խաղաղության նկատմամբ ատելության և անհանդուրժողականության դրսևորումների մարդկությունը բախվել է բազմիցս: Մեր ժողովուրդը իր պատմության ընթացքում ևս կրել է ազատության ոտնահարման և էթնիկ ատելության հետևանքները։

Մեր ժողովրդի կյանքում այդպիսի ողբերգական իրադարձություններ տեղի ունեցան 20-րդ դարասկզբին, երբ Օսմանյան կայսրությունում մեկ և կես միլիոն հայեր զոհ դարձան Ցեղասպանության, և հայ ժողովուրդը մեծագույն կորստի վիշտը կրեց՝ զրկվելով նաև իր պատմական հայրենիքից։

Մարդկության պատմության առաջին ցեղասպանության հանդեպ անտարբերությունն ու իրավական միջոցների կիրառման հապաղումը բերեցին այլ ցեղասպանությունների և մարդկության դեմ հանցագործությունների, որոնց ցավալի հետևանքներից էին անցյալ դարի կեսերին իրագործված հոլոքոստը, 20-րդ դարավերջում՝ Կամբոջայի, Ռուանդայի, Դարֆուրի ցեղասպանությունները և այլն։ 

Նման ցավալի իրադարձությունների բախվեցինք բոլորովին վերջերս, երբ Արցախում բնակվող մեր ժողովրդի նկատմամբ Ադրբեջանի կողմից լայնածավալ պատերազմ սանձազերծվեց: Ռազմական գործողությունների ընթացքում, որում ներգրավված էին թուրքական զինված ուժեր, միջազգային ահաբեկչական խմբավորումներ, գործածվեցին ֆոսֆորային և արգելված այլ զինատեսակներ նաև խաղաղ բնակավայրերի և ժողովրդի դեմ։

Այդ ողբերգական իրադարձությունների հետևանքով զոհվեցին ու հաշմանդամ դարձան հազարավոր անձեր, ավերվեցին բնակավայրեր, տասնյակ հազարավոր ընտանիքներ դարձան գաղթականներ, շատեր, ինչպես զինվորականների, այնպես էլ խաղաղ բնակչության շրջանից, անգամ ռազմական գործողություններից հետո գերեվարվեցին և մինչ այսօր Ադրբեջանում պահվում են դաժան պայմաններում, միջազգային մարդասիրական իրավունքի կոպիտ խախտումներով:

Հայ ռազմագերիների ազատ արձակման և կրոնամշակութային արժեքների պահպանության ուղղությամբ կատարած աշխատանքի համար ցանկանում ենք ևս մեկ անգամ Մեր գնահատանքը և շնորհակալությունը հայտնել միջազգային մարդասիրական, եկեղեցական ու միջեկեղեցական բոլոր հաստատություններին և կազմակերպություններին և այստեղ ներկա ձեզ ամենքիդ։

Պատերազմի օրերին սրբավայրերի ռմբակոծությունը և ավերումը, որի դրսևորումները եղան նաև պատերազմից հետո, վկայում են Արցախից հայկական հետքը ջնջելու Ադրբեջանի քաղաքականության մասին, ինչպես որ 2003 թ. հիմնապես ոչնչացվեցին Ջուղայի հայկական գերեզմանոցի ավելի քան վեց հազար խաչքարեր, և տարածքը վերածվեց հրաձգարանի։

Դեռևս թարմ են հիշողությունները, թե պատերազմական գործողությունների հետևանքով վերջին տասնամյակներին ինչպիսի մշակութային կոթողների ավերածություններ տեղի ունեցան Աֆղանստանում, Իրաքում, Սիրիայում, Եգիպտոսում։ Այս առումով խիստ անհրաժեշտ են միջազգային հանրության և համապատասխան կազմակերպությունների միահամուռ ջանքերը՝ կանխելու մշակութային եղեռնը, ապահովելու կրոնական և մշակութային հուշարձանների պահպանությունը։

Հրամայական է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած տարածքներում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի փորձագիտական առաքելության կողմից հայկական մշակութային ժառանգության վիճակի գնահատումը, որին ամեն կերպ խոչընդոտում է Ադրբեջանը: Ի հավելումն նշենք, որ Մոսկվայի և համայն Ռուսիո Ամենապատիվ Կիրիլ Պատրիարքի, Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ տիար Վլադիմիր Պուտինի, ռուսական խաղաղապահ ուժերի ջանքերով հնարավոր եղավ ապահովել Դադիվանքի պատմական մեր հնագույն սրբավայրի կենսագործունեությունը, որտեղ այսօր վեց վանականներ իրենց հոգևոր ծառայությունն են իրականացնում։

Սիրելիներ, հայ ժողովուրդը և Հայոց Եկեղեցին դարեր ի վեր պատմական  հանգամանքների բերումով և հատկապես Հայոց Ցեղասպանության հետևանքով ապրել և շարունակում են ապրել աշխարհի գրեթե բոլոր աշխարհամասերում, ամենատարբեր կրոնամշակութային միջավայրերում՝ խաղաղ համակեցությամբ բնակվելով իսլամական, բուդդիստական, հինդուիստական, հուդայական, քրիստոնեական հարանվանությունների հետ՝ լավագույն վկայությունը բերելով աշխարհում կրոնների երկխոսության և խաղաղ համակեցության։

Կրոնի ազատությունը այսօր էլ գերակա սկզբունք է: Այն ամրագրված և երաշխավորված է միջազգային հիմնարար հռչակագրերով, պայմանագրերով, ժողովրդավարական երկրների սահմանադրություններով և օրենքներով։ Կրոնական ազատության գաղափարը, սակայն, հաճախ իրագործվում է խղճի ու դավանանքի համամարդկային արժեքների ներքո քողարկվող կրոնական ազատության չարաշահումով։

Ակնհայտ է, որ դավանանքի ազատության իրավունքի շղարշի տակ ներկայիս ձևավորվում և գործունեություն են ծավալում կրոնական նորօրյա տոտալիտար աղանդներ, որոնք, խեղելով մարդկանց հոգևոր և հոգեկան վիճակը, քայքայիչ գործունեությամբ պառակտում են մտցնում ընտանիքներում, հասարակության կյանքում, թշնամանք սերմանում ավանդական կրոնական կառույցների նկատմամբ։ Այս առումով ևս պետք է ամեն ջանք ներդնել, որպեսզի կրոնական ազատության գաղափարները չարիքի պատրվակ չդառնան, այլ ծառայեն մարդկանց, հասարակությունների և ժողովուրդների բարօրությանն ու լուսավոր գալիքին, ամրապնդեն արդեն կես դարից ավելի զարգացող միջեկեղեցական եղբայրության ու համագործակցության ոգին, ծառայեն համընդհանուր քրիստոնեական վկայությանն աշխարհում։

Համաժողովի հարգարժան մասնակիցներ, առ Աստված աղոթքով վերստին Մեր օրհնությունն ենք բերում ամենքիդ և ողջունում ձեր ներկայությունը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում։ Մաղթում ենք, որ աշխարհի տարբեր երկրներից ժամանած կրոնական առաջնորդների, եկեղեցականների, առաջատար գիտնականների ու փորձագետների կողմից ներկայացվող զեկույցները և արգասավոր քննարկումները բարի նպաստ լինեն աշխարհում ազատության և խաղաղության ամրապնդմանը։ Սուրբ Հոգու առաջնորդությունն ենք հայցում ձեզ և արդյունավոր ընթացք համաժողովի աշխատանքներին»։

«Արցախում նոյեմբերի 9-ից հետո գրեթե ոչինչ չի փոխվել, այս իշխանություններն ամեն ինչ անում են, որ արցախցին անընդհատ ընկճված, հուսահատված վիճակում լինի»,- «Հայելի» մամուլի ակումբում հայտարարեց Արցախի ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանը և բացատրեց, որ այն խուճապը, որ իշխանությունները  պատերազմի ժամանակ տարածում էին բանակի, բնակչության մեջ՝ շարունակում են անել նաև այսօր:

Ըստ պատգամավորի՝ իշխանություններն արցախցիներին հասցնում են այն հոգեվիճակին, որ նրանք ապրեն մեկ օրով ու ժամով և ոչինչ չպլանավորեն:

Մետաքսե Հակոբյանն անդրադարձով նախորդ օրը Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանի՝ ժողովրդին ուղղված այն խոսքին, որ 68 հազար ՀՀ դրամ օգնությանը կհաջորդի 25 հազար դրամի օժանդակությունը և մարդիկ պետք է մտածեն սեփական ներդրումների մասին:

Ըստ բանախոսի՝ նման խոսքերն անհասկանալի են, քանի որ այսօր Արցախում հասարակ քաղաքացին սոված ու ընկճված է և աշխատանք չունի, եթե Արայիկ Հարությունյանի կողմնակիցը չէ:

«Ի տարբերություն այն հանգամանքի, որ Նիկոլ Փաշինյանը, Արայիկ Հարությունյանը և Մանե Թանդիլյանը պնդում են,  որ Արցախում խնդիրներ չկան՝ թող գան, ինձ դիմեն և ես ցույց կտամ իմ տետրը, թե քաղաքացիներն ինչքան են ինձ դիմում ու ինչ խնդիրներով»,- հայտնեց պատգամավորը և հավելեց, որ ընդդիմության կողմից ներկայացված խնդիրները իշխանությունները չեն լուծում:

Արցախի ԱԺ ընդդիմադիր պատգամավորը տեղեկացրեց, որ օրերս իր մոտ են եկել Արցախի քաղաքացիներ, որոնցից մեկը փողոցում է հայտնվել, մյուսն այնքան պարտք ունի խանութներին, որ նրան անգամ հաց չեն տալիս և պնդեց, որ հենց ընդդիմությունը նման խնդիր է  բարձրացնում՝ Արայիկ Հարությունյանի ֆեյքերի քարոզչամեքենան հայտարարում է, որ սուտ տեղեկություններ են տարածում:

Չժխտելով, որ Արցախը վերածվել է շինհրապարակի՝ Մետաքսե Հակոբյանը նկատեց, որ եթե ուշադիր նայեն, ապա կտեսնեն, որ ուղղակի հարդարման աշխատանքներ են տարվում, սալիկապատվում ու գեղեցկացվում են շենքերը:

«Այս վիճակում մարդիկ ֆանտաստիկ բաներից են խոսում, որը թղթի վրա է գրված և գրավիչ խոսք է ընդամենը»,-անդրադառնալով հեռանկարային կրթության մասին Արայիկ Հարությունյանի հայտարարությանը՝ նշեց պատգամավորը:

Նա հայտնեց, որ Արցախի իշխանություններն ընդդիմությանը մեղադրում են, որ ծրագիր չեն ներկայացնում, սակայն իրենք ներկայացնում են, ուղղակի իշխանական պատգամավորները առանց կարդալու մերժում են, իսկ դրանք ուղղված են Արցախը ոտքի հանելուն: 

Պնդելով, որ տեղի իշխանություններին հետաքրքիր չէ Արցախը և նրա ոտքի կանգնեցնելը՝ Արցախցի պատգամավորն ասաց. «Իսկ մենք խոսում ենք Հայաստանի իշխանություններից, որոնց համար Արցախը հետաքրքիր չէ: Իրենք այստեղ կան՝ այնտեղ՝ Արցախում իրականացնում են իրենց պրոյեկտները, այն գաղափարները, ինչին որ այսօր լծված են ՀՀ իշխանությունները»:

Հակոբյանը  հայտարարեց, որ Մանե Թաանդիլյանի նշանակումը հեռահար նպատակներով Նիկոլ Փաշինյանի պրոյեկտն է և Արայիկ Հարությունյանն առանց հասկանալու կատարելու է այն , քանի որ ՀՀ-ից եկած հրահանգները չեն քննարկվում:

Նա պնդեց, որ Թանդիլյանն իր հիմնական գործառույթն իրականացնելու փոխարեն ստեղծեց հիմնադրամ, որի նպատակաները հայտնի են, և Սոցիալական ապահովության նախարարությունը կորցրեց տարիների ընթացքում ձևավորած իր գործառույթը:

ՀՀ ԱԳՆ-ն ձեռնպահ է մնում պաշտոնական որեւէ մեկնաբանություն տալ Տիգրանաշենը հանձնելու մասին փաստաթղի ստորագրվելու վերաբերյալ բլոգեր Միկա Բադալյանի հայտնած տեղեկատվության վերաբերյալ։

Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք՝ բլոգերը, հղում կատարելով իր աղբյուրներին, տելեգրամի իր ալիքում հայտնել էր, որ մի քանի ժամ առաջ Նիկոլ Փաշինյանն ստորագրել է Տիգրանաշենը հանձնելու մասին փաստաթուղթը։

Փաստաթղթի գոյության մասին տեղեկությունը ճշտելու համար «Փաստինֆո»-ն կապ հաստատեց ՀՀ ԱԳ մամուլի քարտուղար Վահան Հունանյանի հետ։ Վերջինս նշեց, որ չի մեկնաբանի նման «հիմարությունները»։

«Հիմարությունները ես պարզապես չեմ մեկնաբանում, ու մեկնաբանություն չեմ տալիս ինչ-որ մի բլոգերի մտքի հիվանդ արգասիքին»,- նշեց Հունանյանը։