«ԲԱԺՆԷ ՈՐ ՏԻՐԵՍ»-ի նենգամիտ քաղաքականութեամբ, ԳԵՐՀԶՕՐ ոյժերը կրցան ԱՐՑԱԽԸ բաժնել ՀԱՅԱՍՏԱՆԷՆ, որպէսզի կարենան յետոյ իրենց կամայականութիւնները պարտադրել մեզի….«ՄԻԱՑՈՒՄ» աղաղակող հայ հանրութեան հակադրեցին ԱՆՋԱՏՈՒՄԸ երկու հայրենական տարածքներուն…: Ներկայիս, առաւել քան երբեւէ, ՀՐԱՄԱՅԱԿԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹԻՒՆ է ԱՐՑԱԽԸ ՄԻԱՒՈՐԵԼ ՄԱՅՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՆ, որուն անքակտելի մասն է ան: Միջազգային օրէնքի դրոյթներուն համադրելով մեր քայլերը, ՀՐԱՄԱՅԱԿԱՆ է անյապաղ անցկացնել այս ուղղութեամբ ՀԱՆՐԱՔՈՒԷ՝ ՀՀ-էն ներս եւ Արցախի մէջ….Եթէ զլանանք խիստ անհրաժեշտ այս քայլը կատարել, յայնժամ Եւրասիական թէ Եւրոմիութեան համակարգերը մեզ կը պարտադրեն իրենց կամքը՝ տնտեսական, ռազմական թէ այլ «ապահովութեանց» պիտակին տակ, եւ ԶԱՒԱԿԸ ԿԸ ՀԱՆԵՆ ՄՕՐ ԴԷՄ….ԿԱՄ ԶԱՅՆ ԿԸ ՎԵՐԱԴԱՐՁՆԵՆ ԳԱՅԼԻՆ ԵՐԱԽԸ…

****

Եթէ ՀՀ իշխանութիւնները որեւէ ՀՈՂԱՅԻՆ ԶԻՋՈՒՄ ընեն հայրենի ազատագրուած ԱՐՑԱԽԻ տարածքէն, յայնժամ ոչ միայն դաւաճանած կ’ըլլան հայրենիքին եւ հայ ժողովուրդին, այլեւ ոչ մէկ ԻՐԱՒՈՒՆՔ կ’ունենան խօսելու ՀԱՅ ԴԱՏԻ ՊԱՀԱՆՋԱՏԻՐՈՒԹԵԱՆ մասին….եւ ՄԵԾԱԳՈՅՆ ՀԱՐՈՒԱԾԸ տուած կ’ըլլան մեր ժողովուրդին, մասնաւորապէս Ցեղասպանութեան հարիւրամեայ տարելիցի շէմին…Իսկ եթէ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ՝ որպէս ամբողջութիւն, ընդունի նման ԶԻՋՈՒՄԸ, յայնժամ ան իրաւունք պէտք չէ ունենայ խօսելու ՀԱՅ ՀՈՂԱՅԻՆ ԴԱՏԻՆ մասին, քանզի այդ հասկացութիւնը կը դադրի որեւէ ԻՄԱՍՏ ունենալէ….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

‹‹Մեզանից կատարյալ կառույց դեռ չի ստեղծվել: Մենք պետք է իմանանք՝ ինչ ձևով կազմակերպենք մեր ենթագիտակցության աշխատանքը, որ ավտոմատ ռեժիմով աշխատելով մեզ հասցնի ցանկալի արդյունքի: Կան փոշեկուլներ, որոնք ծրագրավորված են այնպես, որ եթե անգամ դնես սեղանին, իր աշխատանքը կատարելիս չի ընկնի, կամ եթե մարտկոցը նստի՝ կգնա և ավտոմատ կմիանա հոսանքին: Մեր ներքին կյանքը՝ գիտակցությունն ու անգիտակցությունը, հոգին և հոգեկանը միասին կարելի է նմանացնել մեքենայի, քանի որ կարող ենք նույն ձևով ծրագրավորել այնպես, որ հետո նստենք քեֆ անենք ու ինքն իրեն ավտոպիլոտով մեր ցանկությունները սկսկեն իրականանալ, մեզ մնում է թեթևակի հետևել այդ ընթացքին: Ծրագրավորել այն աստիճանի, որ նույնիսկ հոգնելու դեպքում՝ լրացուցիչ էներգիա տալու համար չհոգնենք ››, ասում է հոգեբան Հրաչյա Ամիրյանը:

Տարօրինա՞կ է թվում, պետք չէ զարմանալ, որովհետև Հրաչյա Ամիրյանը դասախոսությունների ընթացքում հաճախ է համեմատություններ անում, որպեսզի ասածն ավելի հասկանալի լինի: Հոգեբանը հաճախ է զրուցում երջանկության, դրան հասնելու միջոցների մասին: Երջանկությունը սերտորեն կապված է նպատակների, երազանքերի և դրանց իրագործման հետ:

Ամիրյանն ունի այդ բանալին, թե ինչպես երազանքը վերածել նպատակի և հասնել դրան:

‹‹Ինչո՞ւ մեր ցանկությունները հաճախ չեն իրականանում: Սկսենք նրանից, թե ինչն է մեզ խանգարում, որ ցանկությունները իրականանան: Բանն այն է, որ ցանկություններն իրականանալու համար պետք է վերածվեն նպատակի, որովհետև ցանկությունը շատ ընդհանրական է, ոչ կոնկրետ, լղոզված. ‹‹ Ուզում եմ երջանիկ լինել››, բայց ինչ պետք է արվի դրա համար, կամ ե՞րբ պետք է երջանիկ լինես: Ենթագիտակցությունն ամեն ինչ բառացի է հասկանում: Մեր ենթագիտակցությունը հասկանում է պրիմիտիվ, պատկերների լեզուն, իսկ մեր նպատակներն անորոշ են, ընդհանրացած››,- նշում է պրն. Ամիրյանը:

Ի՞նչ պետք է անել: Հրաչյա Ամիրյանը տալիս է իր խորհուրդները: Առաջին գործնական խորհուրդը. ցանկությունը պետք է լինի գրավոր, որպեսզի ցանկությունների հեղեղում չմոռանաս: Գրելիս մենք ավելի լուրջ ենք դառնում, պատասխանատու և ավելի շատ ենք սկսում մտածել այդ մասին, և կարող ենք մեզ մոտ պահել, ինչը լավ է, քանի որ ենթագիտակցությանը պետք է անընդհատ հիշեցնել: Հայտնի է այսպիսի վարկած՝ գրելիս մենք երեք անգամ ավելի քիչ վատ բառեր ենք օգտագերծում, ինչը ահռելի նշանակություն ունի:

Մեր այն հարցին, թե որն է վատ բառեր չգրելու այդքան մեծ նշանակությունը և արդյո՞ք դա կարող է մեր երազանքների իրականացման հետ կապ ունենալ, հոգեբանը պատասխանեց. ‹‹Երազանքը պետք է միշտ դրական հույզեր առաջացնի: Սա ֆունդամենտալ օրենք է, որը բացահայտել է դեռևս Զիգմունդ Ֆրեյդը: Այն բոլոր մարդիկ, իրավիճակները, զբաղմունքները, վայրերը, որոնք դրական զգացմունքներ են առաջացնում, մնեք անգիտակցորեն մղվում ենք դեպի դրանք, և հակառակը՝ անգիտակցորեն փորձում ենք հեռու մնալ այն բաներից, որոնք տհաճ զգացողություններ են առաջացնում ››:

Իսկ մյուս հարցին՝ արդյո՞ք մարդ կարող է իմանալ, թե իրեն ինչ է հարկավոր երջանիկ լինելու համար, օրինակ՝ Էքզյուպերին ասում էր. ‹‹Աստված իմ, տուր ինձ ոչ թե այն, ինչ ես խնդրում եմ, այլ այն, ինչ իրոք ինձ անհրաժեշտ է››, հոգեբանը պատասխանեց, որ դրա համար կա պարզ, բայց շատ արդյունավետ միջոց. կոչվում է երևակայության զտիչ. Ինչպես ընտերել՝ սա իսկապե՞ս քո նպատակն է, իսկապե՞ս սա քեզ ուրախացնելու է, քո հոգուց ու մտքից է մղվում, թե նպատակ է, որ դրսից են ներշնչել քեզ, իսկ դրսից մղված նպատակները միշտ չէ, որ մարդուն ուրախացնում են, որովհետև կարող ես լավ բաների հասնել, բայց չուրախանալ ներքուստ, որովհետև դա ներսից չէ: Հարց տվեք՝ արդյո՞ք տարիներ հետո դա արժեք ունենալու է:

Մեր հաջողությունների 80 տոկոսը պայմանավորված է մեր գործողությունների 20 տոկոսից: Գտնել այդ գործողությունը և շեշտը դնել դրա վրա, սա է կարևորը: Մյուս խորհուրդն է. ‹‹Մենք պետք է հավատանք, որ դա իրականանալի բան է: Դրա համար չպետք է անիրատեսական նպատակներ պահել: Պետք է բացասական հոսանքին չտրվել, որովհետև ներքին քննադատը միշտ ասում է՝ չես կարող: Իրականում, իհարկե պետք է ջանք թափել. ծիրանը քաղելու համար պետք է նախ ծառ բարձրանալ: Մարդը չպետք է թերագնահատի իր ուժերը: Պետք է ազատվել ցանկացած ստերիոտիպից, որպեսզի հասնել ցանկացածին››:

Մեր մյուս հարցին, թե՝ ինչպե՞ս հաղթահարել այդ ստերեոտիպերը, հոգեբանը պատասխանեց. ‹‹ Դժվար է, բայց այնքան դժվար չէ, որքան մարդիկ պատկերացնում են: Դրա համար բավական է հասկանալ, որ դա ստերեոտիպ է: Մի վարժության օրինակ բերեմ. Նստեք և գրեք թե ինչերի եք հասել ձեր կյանքում, կարևոր չէ դա՝ մեծ է, թե՝ փոքր, կարևոր է, թե դուք ինչի եք կարողացել հասնել ձեր աշխատանքով: Դա ինքնագնահատականը բավականին բարձրացնում է: Կազմեք առնվազն 7 կետից կազմված ձեր դրական հատկանիշների, ուժեղ կողմերի ցուցակ: Դա նույնպես կօգնի համարձակ լինել››:

Պետք է չափանիշ դնել նպատակի համար՝ արժեքավո՞ր է սա, թե՝ ոչ, արժի՞ անել, թե՝ ոչ: Նպատակը պետք է լինի առավելագույնս շոշափելի և կոնկրետ: Եթե մենք հստակորեն չենք պատկերացնում, թե ինչ ենք ուզում ստանալ, ապա չենք ստանա կամ էլ կստանանք այն, ինչ չէինք ուզի ստանալ: Օրինակ՝ ես ուզում եմ անգլերեն իմանալ. Ինչի՞ համար, դեռ կոնկրետ չի. ուզում եմ իմանալ բանավոր խոսելո՞ւ համար,  թե՝ թարգմանություններ անելու: Մյուս քայլը՝ ցանկությունները պետք է ձևակերպել ներկա ժամանակով: Եթե դու գրես՝ ես կգնամ հանգստանալու, ենթագիտակցությունը կասի՝ ե՞րբ: Եթե պատասխանես՝ հետո, ինքն էլ անընդհատ կասի՝ հետո, իսկ եթե ասես՝ ես գնում եմ հանգստանալու, դա արդեն ուրիշ է: Օշոն ասում էր. ‹‹Հետոն երբեք չի գալիս, հետոյից հետո գալիս է մահը››:

Հոգեբանի մյուս, շատ կարևոր խորհուրդն այն է, որ պետք է նպատակի համար ժամկետ սահմանել: Եվ կարևոր է, որ այդ ժամկետը շատ ուշ կամ շատ շուտ չլինի, որպեսզի ոչ լարվես կարճությունից, ոչ էլ այնքան ուշ լինի, որ մոռանաս: Հարկավոր է սկզբում նախատեսել դժվարություններն ու լուծումները, մտածել այդ դժվարությունները վերացնելու մասին, միջոցներ մշակել: Եթե խնդիրը ծավալուն է, բաժանում ենք մասերի և վերլուծում ու ժամանակ սահմանում յուրաքանյուր քայլի համար: Մյուս կարևոր գործոններն են. ‹‹Ցանկությունը ժխտողական չպետք է լինի. ‹‹Ես չեմ ուզում հիվանդ լինել››: Ուղեղը գործնականում ժխտողական մասնիկ չի հասկանում: Պետք է ունենալ նպատակին հասնելու հստակ չափանիշ. օրինակ՝ բանկային հաշիվը վկայում է, որ ֆինասնական հաջողությունների հասել եմ: Նպատակի իրականացումը պետք է միայն ձեզանից կախված լինի: Չպետք է հույս դնել ուրիշների վրա: Եթե ուզում եք ուրիշներին դուր գալ, դա սխալ նպատակ է, որովհետև ձեզանից չի կախված, ձեզնից դուրս եղածը՝ անվերահսկելի է ձեր կողմից: Դրա փոխարեն դուք պետք է այնպես անեք, որ դուր գաք ինքներդ ձեզ՝ անկախ ուրիշների կարծիքից››:

Հոգեբանը կարծում է, որ ամենակաևոր պայմաններից մեկը՝ արտաքին էկոլոգիականությունն է: Այսինքն՝ նպատակը ձևակեպրպելիս պետք է հաշվի առնել՝ էլ ովքեր կարող են ազդել դրա իրականացման վրա: Մեր նպատակներին հասնելու համար ուրիշներին չպետք է վնասենք: Ներքին միջավայրը ձևակերպելը նույնպես կարևոր է. ‹‹ Իմ ներսում ինչը կարող է խանագրել նպատակիս իրականացմանը›: Դրա համար հարկավոր է մշակել, թե ինչ եմ ուզում իմ կյանքից: Դա կարելի է ներկայացնել բուրգի տեսքով, որտեղ վերևում լինեն հեռահար նպատակները, միջին մասերում միջնաժամկետ նպատակները, ներքևում ՝ առօրյա գործերն ու հոգսերը: Պետք է չսահմանափակվել նվազագույնով, գոնե ասեք .‹‹ուզում եմ առնվազն …››,- բացատրում է հոգեբանը և ավելացնում, որ նաև շատ կարևոր է մոտիվացիոն բազա հավաքել. ‹‹Էներգիա, եռանդ, որն անհրաժեշտ է ինձ՝ ուզածիս հասնելու համար: Դրա համար հարկավոր է ինչքան հնարավոր է դրական հետևանքներ պատկերացնել՝ ինչպե՞ս դա կազդի ձեր ու ձեր սիրելի մարդկանց կյանքի վրա, ինչի՞ կհասնեք դրանով: Որքան շատ դրանք լինեն, այնքան մոտիվացիա կհավաքեք: Եվ պետք է գայթակղիչ դարձնել այդ նպատակները, որպեսզի չասեք ՝ լա՜վ է, պետք ա: Զգայականորեն պատկերացրեք դա, մանրամասնեք. պայծառ պատկերացրեք դա››:

Հոգեբանը խորհուրդ է տալիս նաև նպատակին նյութական խորհրդանիշ ընտրել և ձեզ մոտ պահել: Դա մշտապես կհիշեցնի նպատակի մասին: Ենթագիտակցությանը պետք է պարբերաբար հիշեցնել նպատակի մասին:

‹‹Մի կառչեք ձեր երազանքից ու մտածեք, որ դրանից այն կողմ ուրիշ ոչինչ չկա, որովհետև մեծ հիասթափություն կարող է ունենաք: Նպատակի գերին պետք չէ լինել: Շատ մեծ ցանկությունը փչացնում է ամեն ինչ: Դրանից լարվածություն է առաջանում, որը թույլ չի տալիս, որ էֆեկտիվ գործունեություն ծավալես››:

Հոգեբանը կարևորում է, որ նպատակի մասին մտածելիս պատասխան լինի ի՞նչ, ինչի՞ համար, որտե՞ղ, ե՞րբ և ինչպե՞ս հարցերին:

Խոսքը կապենք նաև Աստվածաշնչի հետ. Հիսուս ասաց. ‹‹Հավատա և կունենաս››. Ի՞նչ կասեք այս մասին.

‹‹Գլխավորը հենց դա է, որ պետք է հավատաս, որ սկսես գործել: Եթե այդ մանանեխի չափ հավատն ունենաս, ամեն ինչի կհասնես: Եթե ես հավատում եմ, որ այսքանը կունենամ, ուրեմն կունենամ››:

Հռիփսիմե Գալստյան

«Ի՞նչ տարբերություն՝ ով է ավելի ուժեղ, խելացի, գեղեցիկ կամ հարուստ, ի վերջո՝ նշանակություն ունի միայն այն, թե երջանի՞կ է այդ մարդը, թե՞ ոչ»

Հնդիկ գուրու, միստիկ և ոգեշնչող Օշոն ամբողջ աշխարհին հայտնի է որպես Բագվան Շրի Ռաջնիշ: Նա 600-ից ավել գիրք ունի, որոնք թարգմանված են 30 լեզուներով:

Ահա Օշոյի խորհուրդներից՝ ընտրված իր գրքերից.

1. Մարդիկ ամեն ինչ այնքան լուրջ են ընդունում, որ դա նրանց համար բեռ է դառնում: Պետք է սովորել ավելի հաճախ ծիծաղել: Ըստ իս՝ ժպիտը նույնքան սուրբ է, որքան աղոթքը:

2. Յուրաքանչյուր գործողություն հանգեցնում է անհապաղ արդյունքի, պարզապես եղեք զգոն և դիտարկեք ամեն ինչ: Հասուն մարդը նա է, որը հետևում է ինքն իրեն և գտնում, թե ինչն է իր համար ավելի ճիշտ, ինչը՝ սխալ, ինչը՝ լավ, ինչը՝ վատ: Եվ այն բանի շնորհիվ, որ ինքը կարողացել է գտնել ինքն իրեն, կունենա մեծ հեղինակություն: Նույնիսկ եթե ամբողջ աշխարհն իրեն հակառակը համոզի, նրա համար ոչինչ չի փոխվի: Նա ունի սեփական փորձ, որի վրա կարող է հույս դնել, և դա բավական է:

3. Մենք բոլորս առանձնահատուկ ենք. երբեք ոչ ոքից մի հարցրեց՝ ինչն է ճիշտ, և ինչը՝ սխալ:

Կյանքը փորձություն է, որի արդյունքում անհրաժեշտ է ինքնուրույն ճշտել՝ ինչն է ճիշտ կամ սխալ: Երբեմն, դուք հնարավոր է սխալ գործեք, սակայն դա ձեզ կտա սեփական փորձ, որից հետագայում օգուտ կստանաք:

4. Լինում են պահեր, երբ Աստված գալիս և թակում է ձեր դուռը: Դա հենց սերն է՝ կնոջ, տղամարդու, երեխայի, ծաղկի, մայրամուտի կամ արևածագի միջոցով… Աստված կարող է թակել հազար միջոցներով:

5. Յուրահատուկ լինելու ցանկությունը շատ սովորական ցանկություն է:  Չլարվել և լինել հասարակ՝ դա է յուրահատուկ:

6. Կյանքը մի մեծ գաղտնիք է, այն հնարավոր չէ կանխատեսել: Սակայն շատերը կուզենային ապրել կանխատեսելի կյանքով, քանի որ այդ դեպքում վախի զգացում չէր լինի: Ամեն ինչ պարզ կլիներ և ոչինչ կասկածելի չէր թվա:

7. Նախ՝ անկախացեք, բավականություն ստացեք ինքներդ ձեզնից, դարձեք իսկապես երջանիկ, հետո եթե որևէ մեկը չգա ձեզ մոտ, դուք, միևնույնն է, հարուստ կլինեք և ոչինչ չեք կորցնի:  Դուք մի էլ սպասեք, որ որևէ մեկը կգա ու կթակի ձեր դուռը: Դուք տանն եք, եթե որևէ մեկը կգա, շատ լավ, իսկ եթե չի գա, դարձյալ հիանալի է: Դրանից հետո դուք կարող եք հարաբերություններ կառուցել որպես տեր, այլ ոչ թե որպես ծառա:

8. Եթե դուք հարուստ եք, մի մտածեք այդ մասին, իսկ եթե աղքատ եք, լուրջ մի ընդունեք ձեր աղքատությունը: Եթե ընդունակ եք մտածել, որ կյանքն ընդամենը մի մեծ ներկայացում է, դուք ազատ կլինեք և զերծ կմնաք տառապանքներից:

Տառապանքը դա կյանքի նկատմամբ լուրջ տրամադրվելու արդյունքն է, իսկ երանությունը՝ խաղի արդյունքը: Ընդունեք կյանքն ինչպես խաղ, ուրախացեք դրանով:

9. Խիզախությունը դեպի անհայտություն տանող ընթացքն է՝ անկախ բոլոր վախերից: Վախկոտները  հետևում են իրենց վախերին, իսկ խիզախները՝ անտեսելով դրանք,  առաջ են շարժվում:

10. Դուք գետ եք, այսօր մի ուղությամբ եք հոսում, վաղը՝ մեկ այլ, պարզապես՝ պետք է նկատել դա: Ես երբեք չեմ տեսել նույն անձին՝ երկրորդ անգամ. նա անընդհատ փոխվում է: Հետևեք գիտակցությանը, եթե զգում եք, որ հոգնել եք, վիճեք միմիայն ձեզ հետ, և ոչ ուրիշի: Բացեք ձեր աչքերը, արթնացե՛ք:

Իմացե՛ք, ով իրեն երջանիկ է զգում միայնության մեջ, նա համարվում է իրական անձ: Եթե ձեր երջանկությունը կախված է ուրիշներից, ապա դուք ստրուկ եք և ազատ չեք:

Այս տարի հունիսի 22-ին Հայաստանյայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին տոնախմբելու է Կաթուղիկե Սուրբ Էջմիածնի տոնը:

Տոնին Միածնաէջ Մայր Տաճարում կմատուցվի Ս. Պատարագ, որի ավարտին հանդիսապետությամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի կկատարվի Հայրապետական մաղթանք` Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի պայծառության համար:

1992 թ. հունիսի 21-ին Մարտակերտի Տոնաշեն գյուղի մոտ զոհվել է ֆիզիկոս, ռազմական գործիչ, Արցախյան ազատամարտի հերոսԼեոնիդ Ազգալդյանը:

Նա ծնվել է 1942 թ. Թիֆլիսում, Կամոյից տեղափոխված Ռուբեն Ազգալդյանի ընտանիքում։ 1947-1959թթ. սովորել է Երևանի Ա. Մռավյանի անվան դպրոցում։ 1960թ. ընդունվել է Մոսկվայի Լոմոնոսովի անվան համալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետ, որտեղից հետագայում տեղափոխվել է Երևանի պետական համալսարանի համապատասխան ֆակուլտետ և այն փայլուն ավարտել է ռադիոֆիզիկա մասնագիտությամբ:

Տարբեր ժամանակաշրջաններում զբաղեցրել է Պետպլանի լազերային տեխնիկայի հաշվողական կենտրոնում, Լազերային տեխնիկայի գիտաարտադրական միավորումում, «էներգիա» գիտաարտադրական միավորումում և Ատոմային էլեկտրակայանների համամիութենական գիտահետազոտական ինստիտուտի Երևանի մասնաճյուղի համակարգային ծրագրավորման և հաշվողական տեխնիկայի գծով բաժնի վարիչի պաշտոններ։

1990 թ. փետրվարից վարել է «Անկախության բանակի» հրամանատարությունը, կազմակերպել մի շարք շրջանների և հատկապես Վարդենիսի ինքնապաշտպանությունը, մասնակցել ազատագրական մարտերի, այդ թվում հատկապես Նյուվադիի առաջին գրոհին, իսկ մայիսի 27-ի կայարանի և Սովետաշենի արյունալի սադրանքից հետո ծրագրավորել և իրականացրել խորհրդային պատժիչ զորքերի Երևան ներթափանցման խոչընդոտումը։

Լ. Ռ. Ազգալդյանը հետագայում իր ճակատագիրն ամբողջությամբ և վերջնականապես կապել է Արցախի ազատամարտի հետ, սկզբում գործելով Գետաշենի և Շահումյանի, այնուհետև՝ Մարտակերտի շրջաններում։ Արցախի ազատամարտին նոր թափ հաղորդելու նպատակով էլ 1991 թ. հունիսին, Հովսեփ Հովսեփյանի հետ միասին, նա ստեղծել է «Ազատագրական բանակ» ռազմական կազմակերպությունը, որը, թեկուզ միայն Հայաստան-Արցախ-Սփյուոք ճիգերի համադրման իմաստով, նոր որակ էր հայ ժողովրդի գոյամարտին ծառայագրված շարժումների շղթայում և որի գլխավոր հրամանատարը մնաց մինչև իր կյանքի վերջը։ Լ. Ազգալդյանը 1992 թ. հունիսի 21-ին, Մարտակերտի շրջանում՝ Տոնաշեն գյուղի մոտ, զոհվել է թշնամու դավադիր կրակոցներից։ Հետմահու պարգևատրվել է ՀՀ «Մարտական խաչ» առաջին աստիճանի շքանշանով։

Լեոնիդ Ազգալդյանի  մտքերից.

Այն ազգը, որը կկորցնի Ղարաբաղը, կտապալվի լրիվ:Թո՛ւրքը կկորցնի` ուրեմն թուրքը: Հա՛յը` ուրեմն հայը: Դրա համար այստեղ շատ կարևոր հարցեր են լուծվում. դա միայն մի փոքր կտոր հողի հարց չէ:

Մենք մինչև հիմա հանձնել ենք հողեր թշնամուն: Դիմադրության ոգին շատ է թուլացել մեր մեջ: Այդ պատճառով էլ մեր մեջ գտնվում են մարդիկ, նույնիսկ բարձրաստիճան, ովքեր կարծում են, թե մենք պետք է հրաժարվենք ՀԱՅ ԴԱՏԻՑ: Դրա պատճառն այն է, որ մեր ազգի «ինտելիգենցիան» հիմնականում ցածր ոգու տեր անձինք, չգիտեն մարտնչելու ձևը:

Հաղթանակները հավասարվելու են զրոյի, եթե հաղթանակների հետևում կանոնավոր բանակ չկա:

Ես մահ չունեմ, երբ կասեն զոհվել եմ` չհավատաք: Ես Ստամբուլի պատերի տակ եմ զոհվելու:

Գույներով չեմ պատկանում այս կամ այն կուսակցությանը, իմ գույնը հողն է:

Չի կարելի հանձնել ոչ մի կտոր հող. ինչ էլ ասեն կենտրոնական կամ ոչ կենտրոնական, միջազգային կամ ազգային գործիչները. Սա Հայաստան է և … վերջ:

Անչափ յոգնած եմ Սփիւռքի հայագաղութներու տարագիր հայ մարդու կեանքէն….ուր ակումբ-ակումբ կը խաղան շարունակ, մէկը միւսին՝ ներհակ ու թշնամական զգացումներով լի…: Փոխանակ մէկ ՀԱՄԱՅՆՔԱՅԻՆ ՏՈՒՆԻ կամ ԿԵԴՐՈՆԻ, իւրաքանչիւր կուսակցութիւն, ըստ իր նիւթական կարելիութեան, ունի իր ակումբը.., իրերամերժ տրամադրութիւններով, ինչ որ պատճառ կ’ըլլայ որ ես եւ իմ նմանները ընդհանրապէս հեռու մնանք ակումբներէն…: Ի՞նչ ունինք որ չենք կրնար բաժնել, ինչո՞ւ այս հակառակութիւնը…«ՋՐԱՂԱՑԸ ԳԱՑԵՐ, ՉԱԽՉԱԽԸ ԿԸ ՓՆՏՌԵՆ» եւ շարունակ ականջալուր կ’ըլլաս նմանատիպ խօսքերու. «Մեր ակումբէն չէ», կամ «Մեր ակումբէն է»…: Չկրցանք հասուննալ, չկրցանք իմաստնանալ, չկրցանք միաւորուիլ….եւ ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳԱՂԱՓԱՐԻ շուրջ համախմբուելու տեղ, դեռ մանուկներու պէս «տուն-տուն» կը խաղանք….այսինքն՝ «ակումբ-ակումբ»….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

Զիս անչափ կը խռովէ մարդուն ԱՆՄԱՐԴԿԱՅՆՈՒԹԻՒՆԸ մարդուն դէմ…, երբ ինքզինք «զօրաւոր» կարծողը կը ստորնացնէ իր գործակիցը, զայն կ’անիրաւէ, կ’անարդարէ, նոյնիսկ կ’արհամարհէ զայն, տեղի-անտեղի կը զայրանայ ալ վրան, իսկ միւսը՝ մարդկային բարձր յատկութիւններով օժտուած ըլլալով, կը մնայ իր անզիջում ԱԶՆՈՒՈՒԹԵԱՆ մակարդակին վրայ…: Նման նողկալի երեւոյթին ականջալուրը կ’ըլլամ շատ յաճախ իմ առօրեայ կեանքիս մէջ եւ կը սարսռամ..: ԻՆՉՈ՞Ւ ԱՅՍ ՏՄԱՐԴԻ ՎԵՐԱԲԵՐՄՈՒՆՔԸ: Կը մտաբերեմ Տոսթոյեւսքիի խորիմաստ խօսքերը. «Ան ինծի որեւէ վատութիւն չգործեց, բայց ես անգամ մը այնպիսի վատութիւն մը գործեցի իրեն, որ իսկոյն սկսայ զինք ատել»….Ահա հոս է թաղուած ՇԱՆ ԳԼՈՒԽԸ: Անմարդկայնութիւն գործողը կը դառնայ ա՛լ աւելի վատաբարոյ միւսին նկատմամբ, քանզի այն «միւսը»՝ իր ներկայութեամբ, իր ազնուութեամբ, կը յուշէ իրեն իր վատ արարքն ու վարուելակերպը….Խորիմաստ այս հոգեբանական բացատրութիւնը շատ բան կ’ըսէ ՀԱՍԿՑՈՂԻՆ….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

Ոմանց համար, «Օդի, ջուրի, հացի նման» կենսական անհրաժեշտութիւն է ՄԵԾԱՐՈՒՄՆ ու ՓԱՌԱԲԱՆՈՒՄԸ, զորս կը մուրան ալ Մեծապատիւ Մուրացկաններուն նման այս կամ այն կերպով….նսեմացնելով այլապէս արժանաւոր իրենց անձը….Մինչդեռ աւելորդ գովասանքը նոյնիսկ վիրաւորական է անձին մեծութեան, որ տակաւ կը փոքրանայ՝ շռայլուած տեղի-անտեղի գովեստներէն….: ՄԵԾՈՒԹԻՒՆԸ կը փայլի ինքնօրէն, առանց պճնազարդուելու փուճ հաճոյախօսութեամբ, ինչպէս ադամանդը կը փայլի բոլոր քարերու մէջ առանձինն, նոյնիսկ եթէ նետուած ըլլայ ցեխի մէջ….

***

Գրական մաքուր եւ կենդանի ոճով գրուած գրութիւնները միշտ ալ մեծ ուրախութիւն կու տան սրտիս…..Ներքնապէս բաւարարուած կը զգամ, հարստացած, հոգեկան մեծ վայելք մը կ’ապրիմ….եւ դարձեալ ու դարձեալ կը կարդամ զանոնք, ամբողջականօրէն ըմբոշխնելու համար այդ վայելքը, որուն սիրատոչոր ԾԱՐԱՒԸ ունիմ ներկայիս, երբ մեր մայրենին կը նահանէ ահաւոր թափով, կը նահանջէ նիւթապաշտ եւ նիւթասպառ աշխարհի մը ոգեզուրկ միջավայրին մէջ…..Նիւթը կրնա՞յ երբեւէ պարգեւել այն խորագոյն ուրախութիւնը որ ոգեկան է էապէս….իսկ մեր ՄԵԾԱՍՔԱՆՉԻՆ պարգեւածը ԱՆՓՈԽԱՐԻՆԵԼԻ ՈՒՐԱԽՈՒԹԻՒՆ Է….մանաւանդ օտար ափերուն վրայ ապրող հայուն, որուն համար ան իրաւամբ ՀԱՅՐԵՆԻՔ է:

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

Քառասուներեք տարի առաջ այս օրը` 1971 թվականի հունիսի 17-ին, Պարույր Սևակը կնոջ և երկու որդիների հետ ավտոմեքենայով դուրս եկավ հայրենի Չանախչի գյուղից: Նրա մեքենան անցավ ճանապարհի դժվարին, ոլորապտույտ հատվածը և վթարվեց Երասխավան գյուղից 8 կմ վերև, զառիվայր իջնող հարթ խճուղու վրա:

Մեծ բանաստեղծն ու նրա կինը` Նելլի Մենաղարաշվիլին, զոհվեցին:

Պարույր Սևակ (Պարույր Ռաֆայելի Ղազարյան) ծնվել է 1924 թվականի հունվարի 24-ին Արարատի շրջանի Չանախչի (ներկայիս Զանգակատուն, Արարատի մարզ) գյուղում։

Պարույրը գրել ու կարդալ գիտեր դեռ 4-5 տարեկանում: Գրելու փորձեր արել է դեռ 11 տարեկանում: Սևակ գրական կեղծանվամբ (ի հիշատակ Ցեղասպանության զոհ դարձած Ռուբեն Սևակի) նա ստորագրվել է հրատարակված իր առաջին իսկ բանաստեղծությունների տակ:
1940թ. գերազանց առաջադիմությամբ ավարտելով դպրոցը` Պարույր Սևակն ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը: Իսկ 1950-55թթ Սևակը ուսանել է Մոսկվայի Գորկու անվան գրականության ինստիտուտում: Ավարտելուց հետո 4 տարի դասավանդել է նույն բուհում: Պարույր Սևակն ամուսնացել է իր համակուրսեցու` Մայա Ավագյանի հետ: Շատ չանցած` ծնվել է նրանց առաջնեկը` Հրաչյան: Որոշ ժամանակ անց բաժանվելով Մայայից` Պարույր Սևակն ամուսնացել է Նելլի Մենաղարիշվիլու հետ, որը նրան որդի է պարգևում` Արմենը:
1963-71թթ Սևակը եղել է Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, 1966թ. Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղար: 1970թ.Պարույր Սևակը պաշտպանել է դիսերտացիա` ստանալով բանասիրական գիտությունների դոկտորի կոչում: Մահացել է 1971թ. հունիսի 17-ին` ավտովթարից և թաղվել հայրենի գյուղում:

Պարույր Սևակի բանաստեղծություններից.

Անջատում

Լռություն է: Խորունկ: Խորհրդավոր:
Ամե՜ն ինչ է լռել: Եվ լռել է այնպես,
Ինչպես բառարանում բառն է լռում:

Եվ գիշերը չունի տասներկու ժամ,
Այլ կրկնակի: Խոտի թարմ բուրմունք է գալիս
Այս ասֆալտի՞ց արդյոք,
Թե՞ այս տըրամվայից,
Որ ձգվել է հիմա լուռ փողոցում`
Ինչ-որ հեքիաթական թրթուռի պես:
Ուրեմն անջատված է հոսանքն էլեկտրական:

«Անջատվա՜ծ է»:
Այս բառն ինձ դարձըրել է կշեռք
Եվ ուզում է իր ճիշտ քաշն իմանալ: Սակայն
Իմ խեղճ թվացույցին այդքան թվեր չկա՜ն…

Ո՞ւր ես: Ի՞նչ ես անում: Անջատվա՜ծ ենք:
Մագնիսական դա՛շտ կա: Անջատվա՞ծ ենք:
Խնձորն էլ են քամում – հյութը հանում միջից:
Այդպես էլ մենք ահա… անջատվա՜ծ ենք…

Ֆուտբոլասեր չեմ ես: Բայց աչքերիս դիմաց
Ինչ-որ մի գնդակ է անվերջ կաղում-խաղում:
Խենթանում են այսպե՞ս: Գնդակն ի՞նչ գործ ունի
Ի՛նձ հետ, լռությա՛ն հետ և մեր անջատմա՛ն հետ…

Եվ այս սեր կոչվածը գուցե սեր չէ բնավ,
Այլ շչակի ձայն է, կայարանի աղմուկ,
Եվ կանացի ձեռք է` ճյուղի նման ջարդված…

Տեսնես թե աշխարհում կա՞ գեթ մի կենտ լեզու,
Որ չունենա իր մեջ այս «անջատվել» բայը:
Թե կա` ես փոխում եմ ազգությո՜ւնըս…

Կա՞: Պատասխան չկա: Լռություն է:
Ճիշտ է, որ պատասխան իրոք չկա,
Բայց և լռությո՛ւն չէ: Համատարած ճի՜չ է:
Համատարած կա՜նչ է: Համատարած գոռո՜ց:

Քառահատոր հսկա բառարանը հիմա
Մե՛կ բառով է լցված` «անջատվել»-ով:

Եվ մե՛կ միտք է հիմա մեջըս գոռում-գոչում,
-Աշխարհում կա՞ արդյոք գոնե մի կե՛նտ լեզու,
Որ չունենա իր մեջ այս «անջատվել» բայը:
Թե կա` ես փոխում եմ ազգությո՜ւնըս…

***

Աթիլլայաբար

Դեռ նոր հանդիպած` մենք բաժանվեցինք,
Իրար նոր գտած` կորցըրինք իրար:

Այսպես` դանակի սրությունն են միշտ բութ մատով փորձում:
Այսպես` մտովին – անգիտակցաբար մեծ մեղք են գործում:

Այսպես` տալիս են, բայց ավելի քան թերևըս առնում:
Այսպես` հառնում են, բայց` ավելի շուտ` թերևըս մեռնում:
Ուրիշի մարմնով, այսպե՛ս, սեփական հոգին են բեռնում
Ու ծանրանում են, բայց ավելի շատ թեթև են դառնում:

Այսպես` մի ժամով «Հավերժ քաղաքը»` Հռոմն են առնում.
Աթիլլայաբար հասցընում մտնել,
Բայց չեն հասցընում կրակի մատնել…

***

Դու

Դո՛ւ՝
երկու տա՜ռ,
Դո՛ւ՝
հասարա՜կ մի դերանուն,
Եվ ընդամենն այդ քո երկո՛ւ հատիկ տառով
Այս բովանդակ աշխարհին ես ինձ տեր անում…

Դո՛ւ՝
երկու տա՜ռ,
Ու ես գարնան հողի նման
Քո կենսատու ջերմությանն եմ ընտելանում…

Դո՛ւ՝
երկու տա՜ռ,
Եվ ահա ես
Երջանկության համն եմ զգում իմ բերանում,
Անջատումին ըմբերանում
Եվ թերանում եմ կատարել հրամանը տառապանքի…

Դո՛ւ՝
երկու տա՜ռ,
Ու ես, անգի՛ն,
Ինձանից ինքս վերանում`
Փոշիացած հերոսների
Ու ծնվելիք հանճարների
Դասակին եմ ընկերանում…

Դո՛ւ՝
երկու տա՜ռ,
Ու երբ հանկարծ
Թողնում ես ինձ ու հեռանում`
Լքված տան պես ճեղք եմ տալիս,
Ծեփըս թափում, անտերանում,
Եվ կսկիծը, ցեցի նման,
Բույն է դնում իմ սյունի մեջ,
Ձեղունի մեջ ու գերանում…

Դո՛ւ`
երկու տա՜ռ,
Դո՛ւ`
հասարա՜կ մի դերանուն…

***

Ցավն է հաճախ առաջ մղում

Անհարմար է բոբիկ քայլել,
Այս կոշիկն էլ շատ է նեղում:
Ինչպե՞ս քայլել առանց ուղու,
Այս ճամփան էլ շատ է շեղում:
Դոփել տեղո՞ւմ: Բայց դրանից
Ո՛չ կոշիկըդ կլայնանա,
Ո՛չ էլ ցավը կմեղմանա…
Ցա՜վն է հաճախ առաջ մղում:

***
Լուսնահար կարոտ

Սկսվում է գիշերն արդեն:

Եվ աստղերը,
Որ ողջ ցերեկ խոր քուն մտան,
Հիմա իրենց ճառագայթե
Սուր փշերն են ոզնու նման նորից ցցում`
Ընդդեմ մթան:

Եվ անպաշտպան իմ կարոտը,
Որ անցել է խոր ընդհատակ
Ու չի ուզում նորից տրվել շղթաների ու կապանքի,
Իմ կարոտը մատնըվում է քո անունից.
Լրտեսի՛ պես նա մատնում է տառապանքին:

Մեծ քաղաքը լեթարգիական քուն է մտնում,
Իսկ ես` լուսնո՛տ,
Ես` լուսնահա՜ր,
Շեղ-սայթաքուն կտուրներով
Ու քիվերով ատամնաբաց,
Մինչև անգամ շանթարգելով,
Ահա նորից քեզ եմ գալիս`
Կյանքըս կրկին վտանգելով:

Եթե հանկարծ դու քո հեռվից նկատեիր
Ու ձայն տայիր`
Ճչալու պես «ա՜խ» անելով`
Իմ վտանգված կյանքի համար վախենալով,
Գիտե՜ս` ինչո՛վ կվերջանար,
Իմ ցանկալի՜ս:

Գիտե՛ս.
Մահո՜վ է վերջանում,
Երբ լուսնոտին ձայն են տալիս:

Բայց ես բնա՜վ երկյուղ չունեմ,
Թե կընկնեմ ցած
Եվ իմ արյամբ հալեցնելով ձյունը մայթում`
Դռնապանին գեթ կազատեմ ձյուն քերելուց:
Այդ չի՛ լինի,
Որովհետև ձայն չե՜ս տա դու,
Եվ դա- ո՛չ թե բարությունից,
Այլ… պարզապես չսիրելո՜ւց…
 

Պատմութիւնը լոկ դէպքերու եւ իրադարձութեանց անկապ շղթայ չէ, անիկա էապէս պատճառ-հետեւանքային երեւոյթներու եւ իրադարձութեանց ընթացք է, օղակ առ օղակ իրարու ագուցուած ներքին պատմական տրամաբանութեան հոլովոյթով…: Եթէ պատմութեան չմօտենանք այս ակնոցով, զայն մակերեսային կերպով սերտելը ոչ մէկ օգուտ կամ նպաստ կրնայ բերել մեր ԳԻՏԱԿՑՈՒԹԵԱՆ..: ԽՈՐՔԱՅԻՆ ՊԱՏՃԱՌՆԵՐՈՒ խոր ուսումնասիրութիւնն է որ կրնայ օգնել մեզի՝ ճիշդ հասկնալու զայն եւ դասեր քաղելու անկէ….

***

ՃՇՄԱՐԻՏԸ շիփ-շիտակ է, ուղիղ ու անշեղ, մաքուր ու բիւրեղեայ, ճանապարհ փրկութեան՝ անհատի, ազգի ու մարդկութեան….մինչ ՍՈՒՏԸ ոլոր-մոլոր դարձուածքաբանութիւն է, որ ոչինչ կ’ըսէ էապէս՝ բազում բառերու ետին թաքնուած….ՃՇՄԱՐԻՏԸ ուշ թէ կանուխ անպայմանօրէն կը յաղթանակէ, տիեզերական Օրէնքով անխախտ…: Պիտի պայքարիլ յանուն անոր յաղթանակին, առանց տարուելու ՍՈՒՏԻՆ խոստացած սին ու փուճ «բարիք»ներէն….

Երան Գույումջյանի ֆեյսուքյան էջից