Ես ցավ ունեմ, այլ բանի մասին չեմ կարող ոչ մտածել, ոչ էլ գրել: Մանկությանս ընկերուհին, ինձ շատ հարազատ մի մարդ, լինելով իր գործին նվիրված ու լավատեղյակ, մնացել է առանց ապրուստի միջոցի մի տղամարդու քմահաճույքի պատճառով:

Մի փոքրիկ, խղճուկ տղամարդուկի, որն ունի սիրո և ուշադրության կարիք, չի կարող ստանալ տանը և փնտրում է իրեն վստահված շատ մեծ մի սուպերմարկետի կին աշխատողների մեջ:

Նայած ինչ հաջողություններ է ունենում օրվա ընթացքում, ըստ այդմ փոփոխվում է նրա տրամադրությունը, և ամբողջ կոլեկտիվը կախված է  լինում դրանից` ուշ կամ շուտ են տուն գնում, գոռգոռում է` նվաստացնելով ու ստորացնելով, աշխատանքից հեռացնելու սպառնալիքով կամ` անպարկեշտ կոմպլիմենտներ անում… Սովորական բեսպրեդել…  Բայց նա միայնակ չի իր այդ ոճի մեջ, համատարած երևույթ է, ինչպես պարզեցի:

Այս պատրիարխալ հասարակության մեջ մենք` կանայք, ամեն ինչով կախված ենք տղամարդկանցից: Մեր աշխատանքը  կախված  է հիմնականում նրանցից, որովհետև նրանք ավելի հաջողակ են բիզնեսում և դառնում են մենեջերներ, տնօրեններ, շեֆեր ու օլիգարխներ: Նրանք են որոշում, թե մենք մեր արտաքինով, տարիքով ու գիտելիքներով հարմա՞ր ենք զարդարելու իրենց օֆիսները, լինելու նրանց օպերատորները, մենեջերները, մատուցողները, օգնականները, լրագրողները, բժիշկներն ու բուժքույրերը, տոմսավաճառներն ու դիզայներները և էլի շատ ու շատ բաներ…

Մի անգամ աչքովս ընկավ անհեթեթ մի հայտարարություն.  պահանջվում է բարետես արտաքինով և բարձրագույն կրթությամբ, ցանկալի է, ռուսերենի իմացությամբ հավաքարար…

Նրանք մեջ առջև պահանջներ են դնում` գեղեցիկ լինելու, համեստ ու քչախոս լինելու, համարյա ստիպում են հարսնություն անել աշխատանքի վայրում, այլապես մեզ դուրս կվռնդեն, ցանկացողներ շատ կան այս տձև աշխատանքի շուկայում, որտեղ առաջարկը, մանավանդ կանացի ձեռքերի և ուղեղների, շատ անգամ գերազանցում է պահանջարկը: Ոչինչ չի պաշտպանում կնոջը, եթե չկա աշխատանքային պայմանագիր, իսկ մեր լեն ու բոլ օրերում ու անօրեն երկրում, որտեղ համատարած խուսափում են իրական հաշվապահությունից ու հարկային վճարումներից, ի՞նչ պայմանագրային աշխատանք, ի՞նչ բան…

Նրանք էլ ինչ ուզում անում են, սկսած կադրերով զբաղվող մանկլավիկներից, միջին օղակի մենեջերներից ու իբրև թե տնօրենի պարտականությունները կատարող, բայց իրականում միայն գանձապահություն անող ու ներքին անցուդարձը հսկող, զանազան բարդույթներով տառապողներից և մեծ ու մանր հոգեկան ցնցումներով տառապող տղամարդ կոչվողներից:

Կնոջը, աղջկան, օրիորդին նայում են որպես ապրանք, այլ ոչ  նույնիսկ գործիք, աշխատանքի ընդունելու պահից սկսած. Սիրո՞ւն է, ջահե՞լ է, եթե տարիքով է, գոնե մատչելի՞ է, եթե մատչելի չէ, գոնե շուստրի՞ է, եթե շուստրի չէ, գոնե կարո՞ղ է լավ սուրճ եփել, եթե ինչ-որ մեկի ծանոթն է, գոնե  Խաթաբալա է՞, փակբերա՞ն է, եթե շատ պետք է գործի համար, բանիմաց է, ապա գոնե հնազա՞նդ է: Բարդ է:

Լավ, ընդունեցին աշխատանքի: Ինչ նկատառումներով, համարյա ամենասկզբից էլ հայտնի է լինում թե’ ընդունվողին, թե’ ընդունողին: Դե, մտածում են շատ կանայք, կտեսնեն էդպիսիններից չենք, բայց լավ ենք աշխատում, կպահեն, հո իրենց բիզնեսի թշնամին չեն ի վերջո: Սկսվում են սեքսուալ հետապնդումները, սրճարան հրավիրելուց մինչև ուղիղ ու անպարկեշտ արված առաջարկությունները:

Բայց կինն ընդունվել է աշխատանքի, և այսօրվա աշխատող կանանցից ոչ ոք միայն զբաղվածության պրոբլեմը լուծելու համար չի գնում աշխատելու: Օրվա հացի խնդիր են լուծում, երեխա են մեծացնում, շատերն առանց ամուսինների և որևէ այլ կողմնակի օգնության: Աշխատավայրը վեր է ածվում մարտի դաշտի, մարտի ավարտն էլ տարբեր է լինում. Ոմանք տեղիք են տալիս` դառնալով ֆավորիտ մինչև շեֆը նոր արյուն չուզի, ոմանք չեմուչում են անում` խաղով ձգելով իրենց երկարակեցությունն աշխատավայրում, ոմանք էլ չեն դիմանում ու հեռանում են, կամ էլ վռնդում են նրանց: Ծանոթով ընդունվածների վիճակն ավելի լավ է, բայց սրանք էլ ունեն մեկ այլ խնդիր, միջին օղակի շեֆերի հետ, անցանկալի են նրանց աշխատանքային հարեմում, որովհետև ունեն աչքեր ու ականջներ և ցանկացած պահի կարող են գործի դնել:

Դեռ ոչինչ, եթե հեզ ու խոնարհ են և գործից այդքան էլ գլուխ չեն հանում: Նրանք այդքան էլ վտանգավոր չեն: Այ նրանք են վտանգավոր, ովքեր համ գլուխ են հանում, համ էլ հասկանում են, թե բիզնեսը կազմակերպելու համար հրավիրված միջին օղակի շեֆը ինչի է վեր ածել իրեն վստահված սրճարանը, խանութը, խմբագրությունը կամ հիվանդանոցը, թե այդ հավաբնում աքլոր լինելով ինչպես է անտեսում գործը, թույլ տալիս այնպիսի սխալներ, որոնք ահռելի վնասներ են պատճառում բիզնեսի իրական տերերին: Այսպիսիների հետ  անընդհատ հրահրվում են մտացածին կոնֆլիկտներ և ի վերջո, հիմնականում անհեթեթ պատճառաբանություններով նրանք հետ են վերադարձվում ծանոթին:

Ինչպես հասկացաք, այս վերջին ցավն էլ հենց իմն է: Չնայած ես սեփական ուժերով ապրել փորձող շատ քիչ կանանց գիտեմ, որոնց շրջանցած լինի սեքսուալ հետապնդումը աշխատանք ունենալու  որևէ փուլում: Բայց հիմա նա է, այսօր, այստեղ և հիմա,  և ես հրաժարվում եմ լռել և գրել այլ բանի մասին:

Երբ տեսնում եմ ընկերուհուս աղջնակի հայացքը` հավատով ու հույսով դեպի մորը նայող, բացում եմ նրա դատարկ սառնարանը, ինձ անուժ ու անօգնական եմ զգում  բժշկի ընդունարանում, որն ասում է նրան շտապ վիրահատության անհրաժեշտության մասին և նա հրաժարվում է, որովհետև փող չունի, ու պարտք էլ չի կարող անել, որովհետև աշխատանք չունի, ես անիծում եմ տղամարդկանց աշխարհը: Ես անիծում եմ բոլոր այն տղամարդկանց, որոնց համար կանայք մարդահաշիվ չեն, որոնք թողնում են իրենց երեխաներին բախտի քնահաճույքին և տրվում զանազան արատների, որոնք բիզնես են դնում ու չեն հետևում իրենց կադրերին, որոնք մարտի ութին ծաղիկ են նվիրում, իսկ ապրիլի յոթին չհասած հացն են կտրում, որոնք մոռացել են, որ նման մի կին էլ իրենց մայրն է, և օգտագործում են կնոջ ծանր վիճակը կամ աղջիկների տհասությունը  հեշտ, հանգիստ ու ձրի սեքս ստանալու համար…

Արհամարհում եմ բոլոր նրանց, ովքեր աչք են փակում նման բաների վրա, խոսում են բարձր արժեքներից և կանանց իրավունքներից ու չեն տեսնում մեկ կնոջ ցավը: Աշխարհը փրկել ու հեղափոխություն անել միշտ էլ կհասցնենք, բայց մեկին փրկել ու վաղվա օրվա նկատմամբ հույս ու հավատ ներշնչել նրա երեխային կարող ենք ու պարտավոր ենք այսօր:

Սիրելիներս, իմ ուժեղ ու թույլ տղամարդիկ, դուք մեզ շատ-շատ պետք եք, հարուստ ու աղքատ, խելոք ու հիմար, առանց ձեզ մենք երեխա չենք կարող ունենալ, չենք կարող ապրել: Սա ձեր աշխարհն է, բայց մեզ էլ մի քիչ տեղ տվեք, թույլ տվեք արժանապատիվ ապրել ու հնարավորություն ունենալ  մեծացնել մեր երեխաներին, եթե ինքներդ բրախել եք: Թույլ տվեք ձեզ օգնել բազմապատկելու ձեր հարստություններն ու մեզ օգտակար զգալ: Թույլ տվեք չտղամարդանալ, մեզ չշրջապատել միայն մեր նման կանանցով, որպեսզի  կարողանանք ձեզ տեսնել և սիրել… Թույլ տվեք գրել այն, ինչ ինքներս` չկայացած կանայք,  կցանկանայինք կարդալ: Մենք ուզում ենք խոսել մեր պրոբլեմների մասին, մենք ուզում ենք օգնել մեզ նմաններին…

Իսկ ես ուզում եմ, որ իմ ընկերուհին աշխատանք ունենա, նրա սառնարանը լիքը լինի, իսկ արժանապատվությունն ու առողջությունը վերականգնվեն ու ապահով լինեն: Եթե ցանկացողներ լինեն` միացեք:

Նվիրեք մեզ ներողություններ  ծաղիկների փոխարեն…

Լուսինե Վայաչյան

Հ.Գ. Լուսինե Վայաչյանն այս նյութը գրել  է տարիներ առաջ

ՊԱՅԾԱՌ ՀԱՅԵԱՑՔ, ՊԱՅԾԱՌ ՍԻՐՏ ԵՒ ՊԱՅԾԱՌ ՄԻՏՔ….Նախադրեալներ չե՞ն ասոնք՝ կեանքը պայծառ ապրելու համար: Դիւրին թուացող այս «եռամիասնութիւնը» սակայն շատ դժուար իրագործելի է իսկական կեանքի յորձանուտին մէջ, ուր տեսակ-տեսակ գորշ ամպեր կը կոյրցնեն մեր աչքերը՝ յստակ տեսնելու համար, կամ փայլուն «չարժէքներ» կը շլացնեն զանոնք՝ ճիշդը տեսնելու համար….ՊԱՅԾԱՌ ՍԻՐՏՆ ալ դիւրաւ կրնայ ամպոտիլ կեանքի այլազան դառնութիւններով…..ՊԱՅԾԱՌ ՄԻՏՔԸ նոյնպէս կը ստուերեն մարդկային կիրքերը, նախապաշարումները, առօրեայ կեանքի աղմուկ-աղաղակը, քարոզչամեքենայի թմբկահարումը՝ սուտ ու կեղծ «արժէքներու»…որոնք ՀԱԶՈՒԱԳԻՒՏ ԱՌԱՔԻՆՈՒԹԵԱՆ կրնան վերածել ՝ ՊԱՅԾԱՌ ՀԱՅԵԱՑՔ, ՊԱՅԾԱՌ ՍԻՐՏ ԵՒ ՊԱՅԾԱՌ ՄԻՏՔ ունենալու հոգեմտաւոր երանելի վիճակը….

***

Այնպէս ինչպէս երկնքի պայծառութիւնն է, երանի՛ մարդկանց հոգիները եւս լեցուէին պայծառութեամբ, բարութեամբ, սիրով, վեհանձնութեամբ….չմռայլուէին անոնք փոքրոգութեամբ, չարութեամբ, նախանձով, որոնք ոչ միայն վնաս կը հասցնեն այլոց, այլ նոյնինքն՝ իրենց, մթագնելով իրենց ներքին աշխարհը, մուրով ծածկելով իրենց հայեացքը ուղղուած կեանքին ու աշխարհին….ԼՈ՛ՅՍ, ԱՌԱՒԵԼ ԼՈ՛ՅՍ տենչանք, ձգտինք անոր, հաղորդուինք անով, արարենք զայն….ՄԵՆՔ ԼՈՒՍԱՊԱՇՏ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴ ԵՆՔ….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

Սրտի ուրախութիւն զգալ՝ բացուող արշալոյսին, գարնան զարթօնքին, ծիլ ու ծաղկի փթթումին, մանկան ժպիտին, երկնքի անսահմանութեան, ամպերու խաղին… մէջ….եւ այս բոլորը տրուած են բոլոր մարդոց հաւասարապէս, անխտիր ի վայելումն աչաց եւ հոգւոց: Փո՞քր ուրախութիւն կը պարգեւեն բնութեան, կեանքի այս տարրերը, զորս չենք ալ նկատեր շատ անգամ՝ կլանուած ըլլալով առօրեայ վազք ու հեւքով, մեծ ուրախութիւն գտնելու խաբեպատիր մարմաջով, անդուլ փնտռտուքով…: Բայց բուն ուրախութիւնը, ոգեկան ուրախութիւնը՝ այս հաղորդակցութեան մէջ չէ՞ արդեօք, բնութեան եւ կեանքի փոքրիկ եւ աննշան թուացող, խորքին մէջ հրաշք-երեւոյթներուն հետ….

***

Երանի՛ այնքան զօրաւոր ըլլայինք որ մեր ԱՐԺԵՀԱՄԱԿԱՐԳԸ օրինակ ըլլար այլոց, մեր ՄՇԱԿՈՅԹԻ ստեղծած գանձերը ներշնչարան դառնային իրենց համար, մեր ուրոյն նկարագիրը, աշխարհազգացողութիւնը, ապրելակերպը ոգեշնչէին ուրիշները….տակաւին մեր Մեծասքանչ լեզուն բաղձային սորվիլ, անով կարդալ փափաքէին Մեծն Նարեկացիի մատեանը եւ այլ մեծերու ստեղծագործութիւնները….: Արդեօ՞ք անիրագործելի ԵՐԱԶ է սա…Բնա՛ւ երբեք: Տասներորդ դարուն, երբ մենք կառուցեր էինք հազարագմբէթ հիասքանչ ոստանը՝ ԱՆԻՆ, ունէինք մատենագրութիւն, Նարեկացի….անգլիացիները «ծառերու վրայ էին», ինչպէս պիտի ըսէր CHRISTOPHER WALKER, Մելգոնեան Կրթական Հաստատութեան պատմական բեմէն..: Կրնա՞նք մեր դարաւոր ՄԵԾՈՒԹԻՒՆԸ ետ բերել…ՍԱ ՊԻՏԻ ԸԼԼԱՅ ՄԵՐ ՄԱՐՏԱՀՐԱՒԷՐԸ….ԵՒ ԿՐՆԱՆՔ, եթէ մեր ամբողջ անհատական-ազգային հոգեմտաւոր ներուժը, ոգիի տքնանքը ուղղենք այդ սրբազան նպատակին եւ ի կատար ածենք մեր առաքելութիւնը….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

ԿԱՅՍԵՐԱԿԱՆ ՄՏԱԾՈՂՈՒԹԻՒՆԸ էապէս ծաւալողապաշտ մտածողութիւն է, որ կը գրոհէ ամէն ինչ իր հզօրացման եւ ընդլայնման ճամբուն վրայ….ազգեր, մշակոյթներ, պատմական եւ մարդկային իրաւունքներ….Փոքր ազգերը, ինչպէս ՄԵՆՔ, հայերս, միշտ ալ տուժած ենք կայսրութիւններու միահեծան իշխանութեանց տակ, եւ կարեւոր չէ թէ ի՞նչ է անունը տուեալ ԿԱՅՍՐՈՒԹԵԱՆ….ՌՈՒՍԱԿԱ՞Ն, ԱՄԵՐԻԿԵԱ՞Ն, ՕՍՄԱՆԵԱ՞Ն, թէ այլ….Կուլ չերթալու համար անոնց վարած էապէս ԱՇԽԱՐՀԱԿԱԼԱԿԱՆ ՆԿՐՏՈՒՄՆԵՐՈՒՆ, պիտի գիտնանք լաւ կազմակերպուիլ, լաւ գիտնալ մեր հաւաքական ՇԱՀԸ, ԻՐԱՒՈՒՆՔՆԵՐԸ, ԱՐԺԵՀԱՄԱԿԱՐԳԸ….ՀԱՒԱՏԱՐԻՄ ՄՆԱԼ ԱՆՈՆՑ, մշակելով ՀԱՄԱԶԳԱՅԻՆ ՄԵՐ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆԸ….ՈՒՆԻ՞ՆՔ ՆՄԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԱԾՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԱԶԳԱՅԻՆ ՌԱԶՄԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ….

***

Եւրոպական ԱՐԺԷՔՆԵՐԸ միշտ ալ սրտիս մօտ եղած են….անոնցմով դաստիարակուած եմ, անոնցմով հիացած եմ՝ կարդալով մեծ մտածողներու գործերը, եւ ոչ միայն….Սակայն, չեմ կրնար ՀԱՍԿՆԱԼ Եւրոմիութեան էապէս ԹՐՔԱՍԷՐ եւ ԹՐՔԱՄԷՏ վերաբերմունքը, չեմ կրնար ՀԱՍԿՆԱԼ Եւրոպական մեծ պետութեանց ԱՆԱՐԴԱՐ ՎԵՐԱԲԵՐՄՈՒՆՔԸ մեր ժողովուրդի ԱՐԴԱՐ ԴԱՏԻՆ, չեմ կրնար ՀԱՍԿՆԱԼ Եւրոպայի հովանաւորութիւնը Թուրքիոյ եւ յարակից այլ պետութեանց գործած ՏՄԱՐԴԻ ԱՐԱՐՔՆԵՐՈՒՆ, ՈՃԻՐՆԵՐՈՒՆ….եւ այսպէս շարունակ:

Երան Կույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

Այսօրվանից՝ մարտի 3-ից սկսվում է Մեծ Պահքի շրջանը: Այն տևում է 48 օր` Բուն Բարեկենդանից մինչև Ս. Հարության (Զատկի) տոնի նախօրեն: Այս տարի Ս. Հարության տոնը կնշվի ապրիլի 20-ին:

Պահքի շրջանում օգտագործում են բացառապես բուսական ծագում ունեցող սննդամթերք:
Պահքի ընթացքում հրաժարվում են ոչ միայն որոշակի կերակուրներից, այլև մոլի սովորություններից, շատախոսությունից, ստախոսությունից, հայհոյանքից և այլ մեղքերից:

Կերակրից հրաժարվելն առանց մեղքից հետ կանգնելու` անօգուտ է: «Սատանան միշտ պահքի մեջ է, ոչինչ չի ուտում, բայց մեղք գործելուց չի դադարում և չի հոգնում», – ասում է Ս. Գրիգոր Տաթևացին: «Լեռան քարոզում» Քրիստոս պահքի մասին ասում է. «Երբ ծոմ պահեք, տրտմերես մի լինեք կեղծավորների նման, որոնք իրենց երեսներն այլանդակում են, որպեսզի մարդկանց այնպես երևան, թե ծոմ են պահում, ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, այդ իսկ է նրանց վարձը, այսինքն` մարդկանց երևալը և նրանցից գովվելը: Այլ երբ դու ծոմ պահես, օծի քո գլուխը և լվա քո երեսը, որպեսզի չերևաս մարդկանց ծոմ պահող, այլ քո Հորը, գաղտնաբար, և քո հայրը, որ տեսնում է, ինչ որ ծածուկ է, կհատուցի քեզ» (Մատթ. 6:16-18): Մեր Տերը սովորեցնում է, թե ինչ ոգով է պետք այն կատարել: Ինչպես հիվանդությունն է ազդում մարմնի վրա, այնպես էլ մեղքն է ազդում հոգու վրա: Պահեցողությունը չէ, որ մեղքը քավում է: Աստված է քավիչը: Սակայն պահեցողությունը կարևոր է քավչարար այս սրբագործության մեջ: Զղջումը, աղոթքը, ապաշխարանքը հիմնական պայմաններն են Աստծո բուժիչ և քավիչ զորությունն ստանալու:
Պահքի 40 օրը խորհրդանշում է անապատում Քրիստոսի քառասնօրյա աղոթքի, ծոմապահության և ապաշխարության շրջանը: Իր մկրտությունից հետո Հիսուս «հոգով անապատ առաջնորդվեց ու քառասուն օր փորձվեց սատանայից: Չկերավ ու չխմեց այն օրերին» (Ղուկ. 4:1-3): Հիսուս Իրեն ծոմապահության ենթարկեց մարդկային ցեղի փրկության համար, մարդկության փոխարեն Ինքն ապաշխարեց, որպեսզի բոլոր պահեցողություն անողների ապաշխարանքն իմաստ և իրականություն ստանան շնորհիվ Իր ծոմապահության: Քառասնօրյա պահքին հաջորդում է պահոց ևս մեկշաբաթյա շրջան` Ավագ շաբաթը: Այդ է պատճառը, որ քառասնօրյա կոչվող պահքը 48 օր է տևում:

Մեծ Պահքն ունի յոթ կիրակի, յոթ հիշարժան օրեր.

Բուն բարեկենդան, Արտաքսում, Անառակի,Տնտեսի, Դատավորի, Գալստյան և Ծաղկազարդ:
Մեծ Պահքն այս տարի կիսվում է մարտի 26-ին և կոչվում է միջինք: Պահքն այդ օրը չեն ընդհատում: Պարզապես ժողովրդական սովորության համաձայն` այդ օրը բաղարջից պահոց գաթա են պատրաստում:

Մեծ Պահքի շրջանում վաղնջական կանոններով արգելված են եղել պսակադրությունները և մատաղը: Սակայն Վազգեն Ա կաթողիկոսի շրջաբերականով խիստ անհրաժեշտության դեպքում թույլատրվեց պսակադրություն կատարել Մեծ Պահքի շաբաթ և կիրակի օրերին, բացառապես Ավագ շաբաթվա բոլոր օրերի:

Եկեղեցական տոնացույցի համաձայն տարին բաժանվում է տոնական և պահոց օրերի: Պահոց 158 օրերի մեծ մասը կարճատև պահքեր են` օրապահքեր (չորեքշաբթի և ուրբաթ օրերը` ի հիշատակ Հիսուս Քրիստոսի մատնության և չարչարանքների) և շաբաթապահքեր, իսկ առավել ժողովրդականություն վայելող և ամենաերկարատև պահքը Մեծ կամ Քառասնորդական պահքն է: Ի՞նչ է պահքը: Առաջին իմաստով այն կամավոր ինքնազրկումն ու զսպվածությունն է սննդի նկատմամբ: Եկեղեցական ավանդության համաձայն` երեք տեսակի պահքեր գոյություն ունեն: Առաջինը սովորական պահքն է` կենդանական ծագում ունեցող սննդից (բացառությամբ մեղրի) և ոգելից խմիչքներից հրաժարումը: Երկրորդը սրբապահքն է` հրաժարումը նաև բուսական ծագման` ընդհուպ մինչև սոսկ աղուհացով սնվելը (Մեծ պահքի շրջանը կոչվում է նաև Աղուհացի շրջան): Երրորդը ծոմն է` միառժամանակ ընդհանրապես հրաժարումը սննդից և անգամ ջրից:
Իհարկե, կարելի է նկատի առնել պահքի օգտակարությունը նաև բժշկական տեսակետից, հատկապես Մեծի պահոց շրջանում, քանի որ գարնանամուտն առանց ճարպային, կենդանական սննդի անցկացնելը դրական ազդեցություն է ունենում օրգանիզմի վրա: Սակայն սխալ է այն մտայնությունը, թե պահքը սոսկ դիետա է` նիհարելու կամ որոշակի հիվանդություններից ձերբազատվելու համար: Պահքը չի սահմանափակվում միայն կենդանական սննդից հրաժարումով. այն առաջին հերթին հոգեկան ու բարոյական ամեն տեսակի ախտերից ու մոլություններից, մեղանչական մտքերից, խոսքերից ու գործերից մաքրվելն է, զղջմամբ ու ապաշխարությամբ աստվածահաճո և առաքինի կյանքին դառնալը: Պահոց շրջանում կարևոր է հոգևոր շնորնհների ու հատկապես եղբայրասիրության մեջ զորանալը, քանի որ, ինչպես Եզնիկ Կողբացին է ասում.«Մեկը կարող է կենդանու միս չուտել, բայց անընդհատ իր եղբոր միսը ծամել»: Այս պարագային կարևոր է նաև մեկ այլ ծայրահեղությունից զգուշանալը. պահք պահելը չպետք է պատճառ դառնա պահեցողության մեջ տկարացող մեր եղբայրակցին դատելու. «Ով ուտում է, թող չարհամարհի նրան, ով չի ուտում, իսկ ով չի ուտում, թող չդատի նրան, ով ուտում է» (Հռոմ.14:3):
Պահքի կարևորությունը առավել հարազատորեն ըմբռնելու համար պիտի ընդգծենք այն հանգամանքը, որ այն օրինադրվել է դեռևս դրախտում, և Աստծու կողմից մարդուն տրված առաջին պատվիրանը եղել է հենց պահք պահելը. «Դրախտում ամէն ծառի պտուղներից կարող ես ուտել, բայց բարու եւ չարի գիտութեան ծառից մի կերեք, որովհետեւ այն օրը, երբ ուտէք դրանից, մահկանացու կդառնաք» (Ծննդ.2:16-17):
Ի տարբերություն այլ եկեղեցիների, որոնք պարզապես թվակարգում են Մեծ պահքի 7 կիրակիները, Հայաստանյայց եկեղեցին սուրբգրային հիմք ունեցող յուրահատուկ անուններով ու խորհուրդներով է օժտել այդ կիրակիները:  Դրանով նրանք կազմել են խորհրդանշական մի շղթա` արտացոլելով մարդու դրախտային կյանքի, պատվիրանազանցության ու անկման, աստվածորոնողության և աստվածային նախախնամությամբ փրկագործության ողջ ընթացքը:
Պահքերի (բացառությամբ օրապահքերի) նախորդ օրերը կոչվում են «բարեկենդան», իսկ Մեծ Պահքին նախորդում է Բուն Բարեկենդանը: Բարի կենդանություն, այսինքն` բարի, անհոգ և երջանիկ կյանք. այս իմաստն է ամփոփված «բարեկենդան» անվան մեջ, որ առավելագույնս արտահայտված ենք տեսնում Բուն Բարեկենդանի խորհրդում, որը Մեծ Պահքի առաջին կիրակին է և պատկերում է մարդու դրախտային երանավետ կյանքը: Այս խորհուրդը երևում է անգամ սննդի օգտագործման մեջ, քանի որ Բուն Բարեկենդանը կենդանական և ճոխ ուտելիք գործածելու վերջին օրն է: Մեծ պահքի երկրորդ կիրակին կոչվում է Արտաքսման և խորհրդանշում է մարդու` դրախտից արտաքսվելը և Աստծո տեսությունից զրկվելը: Հենց սա է խորհրդանշում ողջ Մեծ Պահքի շրջանում եկեղեցիների վարագույրների փակ մնալը և Ս. Հաղորդությունից հավատացյալների անմասն մնալը: Երրորդ կիրակին կոչվում է Անառակի և մատնանշում է առ Աստված դառնալու և կորուսյալ դրախտը գտնելու կարեվորագույն նախապայմանը` ապաշխարանքը: Չորրորդ` Տնտեսի կիրակին, ուսուցանում է նյութական հարստության տնօրինման կերպի դերը հավիտենական փրկության կամ կորստյան մեջ: Հինգերորդ` Դատավորի կիրակին, պատգամում է հարատև աղոթքի անփոխարինելի նշանակությունը փրկության համար: Վերջին` Գալստյան կիրակին, ամփոփում է Քրիստոսի ինչպես Ա Գալստյան խորհուրդը, այնպես էլ Երկրորդ գալստյան խոստումը:
Մեծ Պահքին անմիջապես հաջորդող շաբաթը կոչվում է Ավագ Շաբաթ և ընդգրկում է Փրկչի երկրային կյանքի վերջին կարևորագույն իրողությունները` հաղթական մուտքը Երուսաղեմ (Ծաղկազարդ), Վերջին Ընթրիքը, Մատնությունը, Չարչարանքները, Խաչելությունը, Մահը, Թաղումը և ի վերջո հրաշափառ Հարությունը` Ս.Զատիկը:

qahana.am

Հոգիի ԳԱՐՈՒՆԸ կը յուշէ մեզ ԱԶԱՏԱԳՐՈՒԻԼ ամէն տեսակի շղթաներէ, որոնք կը գերեվարեն մեր էութիւնը, հայեցի մեր հոգին, հայեցի մեր մշակոյթը, հայկական մեր պետականութիւնը….Պիտի թօթափենք մեր ազգային-հաւաքական մարմնէն ամէն բռնութիւն, որ երեւոյթ թէ աներեւոյթ, կը միտի ստրկացնելու ՀԱՅ ՀՈԳԻՆ….Օ՛ ԸՄԲՈՍՏՈՒԹԻՒՆ ՍՐԲԱԶԱՆ….որ ոգիի յանդգնութեամբ, գարնան խայտանքով մեզ կը կոչէ ոտքի ելլելու ի պաշտպանութիւն մեր ԱԶԱՏՈՒԹԵԱՆ, ԱՐԺԱՆԱՊԱՏՈՒՈՒԹԵԱՆ, առանց որոնց ԱԶԳ մը չի կրնար ԼԻԱՐԺԷՔ յարատեւել պատմութեան մէջ, ի կատար ածել իր առաքելութիւնը….Գերեվարուած ազգը կրնայ միայն իր գոյութիւնը քաշկռտել, առանց կարենալ ապրելու….

—

Թող գարունը մտնէ մեր սրտերէն ներս, նոր եռանդ, նոր կորով փոխանցէ մեզի, զարթօնքի նոր շունչով պարուրէ մեր էութիւնը համակ….Օ~գարունը կեանքի, ի՛նչ խինդ ու խանդավառութիւն, խանդ ու խայտանք ունի իր մէջ, որոնք դեռ կը նիրհեն՝ մեր հոգիի գաղտնարաններուն մէջ անթեղուած….եւ ահա կրկին կեանք կ’առնեն նորովի, կը բորբոքին, կը բողբոջին, մեզ կը վերադարձնեն մեր խենթ, անհոգ, կենսուրախ պատանեկութիւնը, որուն ապրումները չեն մեռնիր երբեք….ՀՈԳԻՆ ունի՞ տարիք…: Ան կը մնայ մերթ մանուկ, մերթ՝ պատանի, մերթ ալ երիտասարդ….իսկ ծեր հոգիները արդէն մեռած են….քանզի հոգիով կ’ապրինք գերազանցօրէն….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

ԳԱՐՆԱՆ ԶԱՐԹՕՆՔՆ է վարարեր ամենուր….ծլած-ծաղկած է ողջ բնութիւնը, արեւը իր շռայլ ճառագայթները փռած է չորս դին, որոնց ջերմութիւնն ու լոյսը կը խուժեն նաեւ մարդկանց սրտերէն ներս, որոնք նոր կեանքով կը բողբոջին….Ձմեռնային անտարբեր ծուլութենէն, անգործունեայ քունէն ետք, կեանքի այս նոր զարթօնքը շատ բան կը խոստանայ բոլորին…Մենք՝ ազգովին, անչա՛փ կարիքը ունինք շնչելու գարնան վերանորոգ, թարմացնող շունչը, թօթափելու մեր հաւաքական մարմնէն վաղուց քարացած կարծրատիպերը, արատները, ժանգն ու փոշին եւ, գարնան ծաղկած ծառերուն նման, նորոգ կեանքով վերածնի՛լ, վերածնի՛լ….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

ԻՆՔԶԻՆՔ ԸԼԼԱԼ….երբ այնքան շատ են կեանքի մէջ զանազան դերեր խաղցողներ, դիմակով ներկայացողներ, «թուացեալ»ը իսկականի տեղ դնողներ….երբ ներկայ ընկերութիւնն ալ տեսակ մը կը հարկադրէ մարդ-անհատին իր դերակատարումը յաջողութեամբ խաղալ կեանքի մէջ, ըլլա՛յ որպէս պաշտօնեայ տուեալ ընկերութեան մը մէջ, ըլլա՛յ որպէս պետական գործիչ, իշխանաւոր….եւ այսպէս շարունակ: Եւ այնքան սակաւ են անոնք, որոնք ՀԱՐԱԶԱՏ կը մնան իրենց բուն էութեան, ՀՈԳԻԻՆ….այսպէս կորսնցնելով կեանքի մէջ ամէնէն թանկը….

***

ՃՇՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆԸ հեշտ չէ գտնել, զայն յայտնաբերելու համար, աչքերդ ու միտքդ պիտի մաքրես ամէն փոշիէ ու աղտէ, որոնք կը խափանեն պայծառ տեսողութիւնն ու դատողութիւնը….ՃՇՄԱՐՏՈՒԹԻՒՆԸ հեշտ չէ բարձրաձայնել, զայն կարենալ բարձրաձայնելու համար, պիտի պատրաստ ըլլաս կրելու շատ-շատերու պարսաւանքը, նոյնիսկ արհամարհանքն ու թշնամանքը….Մեր ժողովուրդը դիպուկ խօսք ունի. «Ճշմարիտը խօսողին գլուխը ծակ կ’ըլլայ», կամ «Ճշմարիտը խօսողը եօթը գիւղէն կը վռնտեն»….Բայց որքա՛ն պատուաբեր, արժանապատիւ կեանք պիտի ըլլար՝ ՃՇՄԱՐԻՏԻՆ միայն ծառայելը, զայն յարատեւ փնտռելը, միայն անոր ձգտիլը, զայն ապրիլը, զայն խօսիլն ու գրելը…, քանզի բոլոր ժամանակներուն համար ալ, ՃՇՄԱՐԻՏԸ միայն կրնայ իսկապէս ազատագրել անհատն ու ազգային հաւաքականութիւնը….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

Մահուան իրականութեան դիմաց, դարձեալ եւ դարձեալ կը խորզգաս կեանքի անցաւորութիւնը, կը խորզգաս մահկանացուի անխուսափելի ճակատագիրդ….ամրօրէն կը կառչիս կեանքին, կ’ուզես իմաստաւորել անոր իւրաքանչիւր վայկեանն ու ակնթարթը, ի զուր չմսխել կեանքիդ ժամանակը, որուն թելը պիտի խզուի օր մը անվերադարձ….չմանրանալ մանաւանդ կեանքի մանրուքներով, լայն հայեացքով պարագրկել կեանքն ու աշխարհը….ՄԱՀԸ գերագոյն զգաստարարն է, գերագոյն դաստիարակը….Այս մտածում-խորհրդածութիւնները ունեցայ այսօր՝ հերթական յուղարկաւորութեան մը ընթացքին….Բայց գիտեմ, որ մահը՝ իր ճամբով է, կեանքն ալ՝ իր ճամբով….եւ որքան ալ պահ մը զգաստանանք, դարձեալ կը մխրճուինք մեր ընթացիկ կեանքի առօրեայ խնդիրներու յորձանուտին մէջ, մոռնալով ամէն բան, եւ թերեւս ալ լաւ է որ այդպէս է….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից

Այնքան մեծ սիրտեր կան դեռ, որոնք գիտեն տառապիլ ուրիշին ցաւով, բաժնել խինդն ու ծիծաղը մանկան, կիսել խռովքը անիրաւուածին, աշխարհի տագնապով այրիլ, մղկտալ….Այնքան վեհ հոգիներ կան դեռ, որոնք լայն հայեացքով գիտեն դիտել ու ընկալել կեանքն ու մարդը, գիտեն ներել սեփական անձին հասցուած վիրաւորանքը, նոյնիսկ հարուածը, լաւ հասկնալով զայն հասցնողին թէ հասցնողներուն դառնութիւնը, գուցէ եւ փոքրոգութիւնը….ՍԻՐՏՆ ՈՒ ՀՈԳԻՆ ԱՆԱՊԱԿԱՆ պահելը անչափ էական է անոնց առողջութեան համար….Պիտի չթունաւորել զանոնք անզգամութեան, քինախնդրութեան, դառնութեան կամ փոքրոգութեան տարրերով….

***

Սիրտս անչափ կը խռովեն մարդկային ԱԳԱՀՈՒԹԵԱՆ դրսեւորումները, որոնց ականատեսն ու ականջալուրը կ’ըլլամ ամէն օր, նոյնիսկ այս փոքրիկ կղզիին վրայ….ԱԳԱՀՈՒԹԻՒՆ, որուն անյագ մոլուցքին անձնատուր, մարդիկ տարբեր ձեւերով կը կողոպտեն պետական գանձը, կը ոտնակոխեն այլոց իրաւունքները, կը բթացնեն ու կը քարացնեն իրենց խիղճը, որպէսզի պարարտացնեն, պարարտացնեն….իրենց գրպանները, յընթացս կորսնցնելով ամէնէն վեհն ու մարդկայինը, կեանքի բուն իմաստն ու գեղեցկութիւնը….Օ՛ մարդկային ՍՏՐԿՈՒԹԻՒՆԸ նիւթին, առաւել նիւթին, առաւել առաւել նիւթին….

Երան Գույումջյանի ֆեյսբուքյան էջից