Պատերազմի ընթացքում Արցախի հարավային հատվածներում տեղի ունեցած միջադեպերի շուրջ Politik.am-ը զրուցել է հրամանատար Արթուր Այվազյանի (Մանախ) հետ։

Նա նշել է, որ չեն բացվում այն հիմնական դեպքերը, որպեսզի հասարակությունը իմանա՝ ինչ է իրականում տեղի ունեցել 44-օրյա գոյամարտի ընթացքում՝  ինչ ձախողված օպերացիաներ, ինչ կորուստների գնով ու հետևանքով է դա եղել, ինչ դավաճանություն է եղել։

«Մենք Հադրութի ու Շուշիի դեպքում ամեն ինչ անում ենք, որ բացահայտվի, բայց դեռ ոչինչ չի ստացվում»,- ասել է Ա. Այվազյանը։

Ա. Այվազյանը նշել է, որ հետևողական է Իջևանի գնդի հրամանատարի, փոխհրամանատարի զոհվելու հանգամանքներին, քանի որ այն հերթական դավաճանական գործընթացի մի փաստն է, որի հետևանքով կորցրել են զորահրամանատարներ, կենդանի ուժ և ոչ մի խնդիր չի կատարվել։

«Սա պետք է դառնա քննության առարկա»,- ընդգծել է նա՝ հավելելով, որ ցանկացած զինվորի մահվան հանգամանք պետք է դառնա քննության առարկա։

«Պատերազմի ժամանակ զոհեր էլ են լինում, բայց հաշվի առնելով այն փաստացի հանգամանքը, որ տեղի է ունեցել պետական դավաճանություն, դավադրություն… Պետք է քննության առարկա դառնա, թե զինվորներն ինչ պայմաններում են վիրավորում ստացել, քանի որ վիրավորված զինվորների տված տեղեկատվություններով ավելի շատ բաներ է բացվելու։ Կենդանի են այդ մարդիկ, շատ բան են տեսել, հիմա այդ տեղեկատվությունը չի հավաքվում։ Ես հետաքրքրվել եմ՝ վիրավոր զինվորներից տեղեկատվություն չի հավաքվում՝ որտեղ են վիրավորվել, ինչ պայմաններում»,- նշել է Ա. Այվազյանը։

Անդրադառնալով Աշոտ Փաշինյանի՝  պատերազմի օրերին մարտի դաշտում գտնվելուն, նա նշել է. «Իմ հաղորդման հիման վրա քրեական գործ է հարուցվել։ Քրեական գործի քննություն է ընթանում։ Հարցաքննվել եմ այդ գործով, տվել եմ ինձ հայտնի տվյալները, բայց պետական իշխանությունը շատ հետաքրքիր  տվյալներ է տալիս նախաքննական մարմնին։ Պատկերացրեք՝ այնտեղ ինքնաթիռներ են աշխատել, տվյալ են տալիս, որ ինքնաթիռներ չեն եղել։ Բայց ես ունեմ վիդեոզապիստներ, ինքնաթիռներ են աշխատել ու տրամադրել եմ։ Ասում են՝ ինկասացիոն մեքենաներ չեն եղել, ես ցույց եմ տալիս վիդեոները։ Քննչական մարմինը զարմացած է։

Ինքնաթիռներն օգտագործել են, տարհանում են իրականացրել։ Այդ ինքնաթիռները եթե օգտագործեին ըստ նպատակին, այդքան զոհեր այնտեղ չէինք ունենա։ Պետք էր օգտագործել, բայց ոչ այդ դեպքի համար։

Իմ տվյալներով, Աշոտ Փաշինյանը հայտնվել է այդտեղ պատահական։ Այդ ժամանակ «Էռատո» ջոկատի նկարահանումներ էին ընթացել Տեղ գյուղի, Խնձորեսիկի հատվածում, և խելոք միտք է ծագել ոմն գրագետ մի մարզպետի մոտ, որ տանեն, առաջնագծում նկարեն Աշոտ Փաշինյանին։ Տարել են, իմ տվյալներով, առաջնագիծ, որ նկարեն, այդ ժամանակ արդեն անակնկալ հարձակում է եղել թշնամու կողմից։ Շրջափակման վտանգ է եղել, տարհանման համար նման օպերացիա է իրականացվել։

Շատ մեծ օպերացիա է եղել, ունեցել ենք զոհեր, ծանր վիրավորներ։ Իմ տվյալներով, գործողությունը տեղի է ունեցել հոկտեմբերի 17-19-ը ժամանակահատվածում»։

Նա նշել է, որ իր ունեցած տեղեկություններով Աշոտ Փաշինյանին փրկելու համար մի քանի հարյուր զինվոր է զոհվել։

«Հարց տվեք՝ ինչո՞ւ է մեկ գիշերվա մեջ Գալստյան Ստյոպը ստացել գեներալի կոչում, ի՞նչ խնդիր կատարելու համար»,- ասել է Ա. Այվազյանը։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում։

ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Արվեստի ինստիտուտի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար Աննա Ասատրյանը մեր հարցուպատասխանը համարեց նոր մտքեր ու նախաձեռնություններ առաջացնող: Հարցերը Արվեստի ինստիտուտի կողմից իրականացվող գործունեությանն էին վերաբերում: Ասելիքը միջազգային համագործակցության, միջազգային գիտատեղեկատվական շտեմարաններում հաշվառվող հանդեսներում տպագրություններին և այդ աշխատանքում երիտասարդ գիտական կադրերի ներգավմանն է վերաբերում:

Աննա Ասատրյան, արվեստագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր

Միջազգային համագործակցություն: Արվեստի ինստիտուտը համագործակցության պայմանագրեր ունի միայն Ռուսաստանի Դաշնության բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների հետ: Դրանք են՝ Արվեստագիտության ինստիտուտը (Մոսկվա), Ճարտարապետության և շինարարական գիտությունների ռուսաստանյան ակադեմիայի Ճարտարապետության և քաղաքաշինության տեսության և պատմության գիտահետազոտական ինստիտուտը (Մոսկվա) և Կազանի մշակույթի պետական ինստիտուտը (Կազան, Թաթարստան):

Համատեղ գիտական ուսումնասիրություններ: ՀՀ ԿԳՄՍՆ ԳԿ-ՀՀՌՀ-2020» միջազգային մրցույթի շրջանակներում Մոսկվայի Արվեստագիտության ինստիտուտի հետ իրականացվում է «Հայկական սփյուռքի կենտրոնների արվեստը. Նոր-Նախիջևանի հայկական գաղութի արվեստը» վերնագրով գիտական հետազոտությունների համատեղ ծրագիրը:

Միջազգային գիտաժողովներ։ 2019 թ.-ից տարեսկզբին Մոսկվայում կազմակերպվում են «Ճար­­տարապետություն, ժառանգություն, ավանդույթ և նորա­րա­րություն» խորագրով միջազգային գիտաժողովներ: Իրականացնող կողմը Ճարտարապետության և շինարարական գիտությունների ռուսաստանյան ակադեմիայի Ճարտարապետության և քաղաքաշինության տեսության և պատմության գիտահետազոտական ինստիտուտն է (Մոսկվա): Գիտաժողովներին մասնակցում են Արվեստի ինստիտուտի գիտաշ­խա­տողները՝ ճարտարապետության դոկտոր Դավիթ Քերթմենջյանը, ճար­­­տա­րապետության թեկնածուներ Անուշ Տեր-Մինասյանը և Հրանտ Հովսեփյանը:

Ճարտարապետության և քաղաքաշինության տեսության և պատմության գիտահետազոտական ինստիտուտի (Մոսկվա) տնօրենը ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ, արվեստագիտության դոկտոր Արմեն Ղազարյանն է: Համատեղ աշխատանքների շրջանակներում նա ընդգրկված է ՀՀ ԳԱԱ Արվեստի ինստիտուտի գիտական աստիճանաշնորհման 016 մասնագիտական խորհրդի և «Արվեստագիտական հանդեսի» խմբագրական խորհրդի կազմերում:

Համագործակցության նոր եզրեր: 2021 թ.-ի գարնանը համագործակցության պայմանագիր է կնքվել Կազանի մշակույթի պետական ինստիտուտի հետ: Կարճ ժամանակահատվածում՝ 2021թ. ապրիլի 17-18-ին  մասնակցել եմ «Kazan-Music Йорт» V միջազգային մրցույթի կազմակերպման ու անցկացման աշխատանքներին՝ ժյուրիի կազմում: 2021թ. մայիսի 20-ին «Музыкальнаякультура XXI века: теория, исполнительство, образование» II միջազգային գիտագործնական գիտաժողովի լիագումար նիստում հանդես եմ եկել «Дирижер Оганес Чекиджян – маршал хорового искусства» զեկուցումով:

Իսկ արդեն օրերս՝ սեպտեմբերի 21-ից 24-ը Կազանում կայացավ ամենամյա «Kazan Digital Week-2021» միջազգային ֆորումը, որը կազմակերպել էր Թաթարստանի Հանրապետության կառավարությունը՝ Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության հովանու ներքո: Աննա Ասատրյանը մասնակցել է «Արամ Սաթյանի օպերային ստեղծագործությունը» թեմայով զեկուցումով:

Ինչպես նշեցինք, համագործակցությունը միայն Ռուսաստանի Դաշնության գիտական կազմակերպությունների հետ է և գնալով սերտանում է: Առայժմ Աննա Ասատրյանը սա չափազանց քիչ է համարում: Scopus գիտատեղեկատվական շտեմարաններում հաշվառվող ամսագրերում տպագրությունների վերաբերյալ նշում է. «Այս ուղղությամբ աշխատանքներն սկսել ենք միայն վերջին ամիսներին և շոշափելի արդյունքներ դեռևս չունենք»:

Այս ջանքերին զուգահեռ ինստիտուտը պատրաստվում է “Русское искусство” հանդեսի բացառիկ՝ “Россия-Армения” համարի հրատարակությանը: Համարը նվիրված է հայ-ռուսական գեղարվեստական առնչություններին: Հոդվածներ են ներկայացրել ինստիտուտի արվեստաբաններ Արարատ Աղասյանը, Իրինա Դրամբյանը, Արթուր Ավագյանը, Ալիս Ներսիսյանը և Սեյրանուշ Մանուկյանը, ինչպես նաև ճարտարապետ Անուշ Տեր-Մինասյանն ու երաժշտագետ Աննա Ասատրյանը: Համագործակցությունը Մոսկվայի Պավել Տրետյակովի անվան բարեգործական հիմնադրամի հետ է:

Երիտասարդներին ինստիտուտի աշխատանքներին ներգրավելու հարցն Աննա Ասատրյանն ավելի սուր է համարում. «ՀՀ ԳԱԱ Արվեստի ինստիտուտում աշխատանքի անցնելու մեծ ցանկություն կա երիտասարդ հետազոտողների շրջանում: Ցավոք, այդ ցանկությունը մենք չենք կարողանում բավարարել՝ ֆինանսական միջոցների սղության պատճառով»:

Պատրաստեց Հերմինե Օհանյանը

Հայաստանում գյուղատնտեսությունը կարող է դառնալ ժամանակակից, բարգավաճող, նորարարական, մեծ ավելացած արժեք ստեղծող: Այն երկրի տնտեսական աճի, բնակչության կյանքի որակի բարձրացման, աղքատությունը մեղմելու, կայուն և բարձր վարձատրվող աշխատատեղերի և ձեռնարկատիրական գործունեության հնարավորությունների ստեղծման մեծ ներուժ ունի:

Այս մասին զրուցել ենք Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Մ. Քոթանյանի անվան տնտեսագիտության ինստիտուտի Տնտեսության իրական հատվածի հիմնախնդիրների գիտական ուղղության ղեկավար,  տ.գ.թ., դոցենտ Մերի Մանուչարյանի հետ:

տ.գ.թ., դոցենտ Մերի Մանուչարյան

Իր խոսքով, վերջին տարիներին սկսել են կիրառվել կաթիլային ոռոգման համակարգերը, կարկտապաշտպան ցանցերը, հիդրոպոնիկ եղանակով ջերմատները, խելացի անասնաշենքերը, թվային տեխնոլոգիաներով գյուղատնտեսության կառավարումը, թվային հարթակների կիրառումը։ Սակայն էական զարգացման համար անհրաժեշտ նախապայման է վերջիններիս մասսայական կիրառումը:

Խնդիրները: Մերի Մանուչարյան. «Հարկ է նկատել, որ այս տեխնոլոգիաները կապիտալատար են, և ՀՀ ֆերմերների շրջանում ակնհայտ է ֆինանսավորման աղբյուրների բացակայության խնդիր, որի վերացման համար մեծ դերակատարում պետք է ունենա պետությունը»: Բացի այդ, բարձր վարկային տոկոսադրույքը բերում է ձեռնարկատիրական գործունեության վերակողմնորոշմանը դեպի արագ փոխհատուցվող նախագծեր, ինչը լուրջ վնասներ է պատճառում մեծ ներդրումներ պահանջող գիտատար ոլորտների զարգացմանը։

Դեռևս առկա է գիտության ոլորտում «ուղեղների արտահոսքի» խնդիրը։ Բավարար ուշադրություն չի դարձվում գիտական արդյունքի ապրանքայնացման խնդիրներին. «Մասնավորապես, Հայաստանում դանդաղ է ընթանում գիտատեխնիկական և նորարարական ներուժի գնահատման, ինովացիոն համակարգի ձևավորմանն ու զարգացմանը նպաստող միասնական համակարգի ձևավորման գործընթացը»:

Գյուղատնտեսության մրցունակությունը բարձրացնելու նպատակով «անհրաժեշտ է ներդրումներ կատարել գյուղատնտեսական ոլորտի թվայնացման ու քարտեզագրման ուղղությամբ, ստեղծել նորարարական տեխնոլոգիաների ներդրման կառուցակարգեր և իրականացնել թվային գյուղատնտեսության ծառայություններ»:

«Նորարարական զարգացման հիմնախնդիրները ՀՀ գյուղատնտեսության ոլորտում» թեմայով ուսումնասիրությունն իրականացնող խմբում ներգրավված են 2 երիտասարդ գիտական կադրեր՝ գիտաշխատող Գոհար Ոսկանյանը (տ․գ․թ.) և հայցորդ Մերի Մուրադյանը: Վերջիններս, ինչպես և թեմայի ղեկավարը, ունեն հրապարակումներ։ Մերի Մանուչարյան. «Գիտական հոդվածները գրվել են հայերենով, ռուսերենով և անգլերենով։ Թարգմանչական աշխատանքի խնդիր չկա, քանի որ խմբի անդամները տիրապետում են օտար լեզուներին»։

տ.գ.թ.ԳոհարՈսկանյան

Այդուհանդերձ, թեմայի շրջանակներում միջազգային համագործակցության եզրեր դեռևս չկան։ Հետազոտությունների արդյունքների միջազգայնացման վերաբերյալ, Մերի Մանուչարյանը հավելում է.«Scopus գիտատեղեկատվական շտեմարանում հաշվառվող ամսագրերում հրապարակումներ չեն եղել քանի որ և՛ տպագրության ժամկետներն են բավական երկար, և՛ տպագրության ծախսերն են մեծ»:

Մերի Մուրադյան

Պատրաստեց Հերմինե Օհանյանը

ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը հոկտեմբերի 4-ին Իրանի Իսլամական Հանրապետություն կատարած աշխատանքային այցի շրջանակներում հարցազրույց է տվել «ԻՌՆԱ» իրանական լրատվական գործակալությանը, որն ամբողջությամբ հրապարակված է ՀՀ ԱԳՆ պաշտոնական կայքում:

Հարցազրույցը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ:

Ինչպե՞ս է Հայաստանը գնահատում  Հարավային Կովկասի ներկա իրավիճակը և ինչպե՞ս է տեսնում տարածաշրջանի ապագան։

Նախորդ տարի աշնանը Լեռնային Ղարաբաղի և նրա բնակչության դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած ագրեսիան և դրա քաղաքական, տնտեսական, հումանիտար հետևանքները շարունակում են ազդեցություն ունենալ տարածաշրջանում կայունության և անվտանգության վրա:

Թեև նոյեմբերի 9-ի Հայաստան-Ռուսաստան-Ադրբեջան եռակողմ հայտարարությունով դադարեցվեցին ռազմական գործողությունները, իրավիճակը շարունակում է փխրուն մնալ: Դա պայմանավորված է Ադրբեջանի կողմից վերոնշյալ հայտարարությամբ ստանձնած որոշ հանձնառությունների չկատարմամբ, որոշ դրույթների աղավաղմամբ, ռազմագերիների և քաղաքացիական անձանց շարունակվող պատանդառությամբ, ռազմատենչ ու ծավալապաշտական հռետորաբանությամբ, Հայաստանի ինքնիշխան տարածքների նկատմամբ նկրտումներով և ուժի կիրառման նոր սպառնալիքով:

Ադրբեջանական կողմի սադրիչ վարքագիծն իր ազդեցությունն է ունենում ոչ միայն Հայաստանի, այլև տարածաշրջանի մյուս երկրների վրա, ինչին մենք առերեսվեցինք, օրինակ, տարանցիկ փոխադրումների նկատմամբ իրականացվող անթույլատրելի քայլերով: Ցավոք, երրորդ երկրների կողմից այս վարքագծի, ինչպես նաև հայատյաց և ռազմատենչ հռետորաբանության խրախուսումը հավելյալ խոչընդոտներ է ստեղծում տարածաշրջանի կայունության համար։

Այնուամենայնիվ, Հայաստանը շարունակում է իր ջանքերը տարածաշրջանում տևական կայունություն հաստատելու ուղղությամբ։ Մեր երկրի  կառավարության ծրագրում հստակ արձանագրված է տարածաշրջանի համար խաղաղ զարգացման դարաշրջան բացելու ուղղությամբ ներդրում ունենալու պատրաստակամությունը: Վստահ եմ, որ մյուս երկրների կողմից  համապատասխան քաղաքական կամքի դրսևորման և կառուցողական քայլերի իրականացման պարագայում կստեղծվեն բոլոր անհրաժեշտ նախադրյալները այդ դարաշրջանի համար։

Ի՞նչ տեսակետ ունեք տարածաշրջանում կայունության պահպանման գործում  Իրանի դերի մասին։

Տարածաշրջանում լարվածության նվազեցման և կայունության հաստատման հարցում Իրանի դերակատարումը և ներուժն ակնհայտ է, և դրա վառ օրինակ է Հայաստանի Հանրապետության սահմանների անձեռնմխելիության վերաբերյալ Իրանի արտահայտած հստակ դիրքորոշումը:  Մենք հավատացած ենք, որ Իրանի ներգրավվածության ընդլայնումը դրական ազդեցություն կունենա ոչ միայն մեր երկու երկրների բարեկամության և փոխշահավետ գործընկերության համատեքստում, այլև կծառայի ի շահ տարածաշրջանի խաղաղ, անվտանգ և բարեկեցիկ ապագայի:

Իրանի մոտեցումը Հարավային Կովկասի նկատմամբ  հենված է տարածաշրջանի գեոպոլիտիկ և աշխարհագրական կարևորության, այլ ոչ տարածաշրջնի էթնիկական և կրոնական հարցերի վրա։ Հայաստանը ինչպե՞ս է գնահատում Իրանի այս մոտեցումը։

Հայաստանը բարձր է գնահատում Իրանի հետ երկկողմ բարիդրացիական հարաբերությունները: Հայաստանի և Իրանի համագործակցությունը կարող է լավ օրինակ ծառայել խաղաղության, զարգացման, քաղաքակրթությունների միջև երկխոսության օրակարգով առաջնորդվող երկրների համար:

Հնագույն քաղաքակրթությունների կրողներին՝ ինչպիսին են Հայաստանը և Իրանը, բնորոշ է կրոնական և ազգային հանդուրժողականությունը, փոխադարձ հարգանքը և փոխվստահությունը, ինչպես նաև ապագայի հանդեպ փոխադարձ պատասխանատվությունը:

Ինչպիսի՞ն է Հայաստանի մոտեցումը  «3+3» նախաձեռնության մասին։

Հայաստանը ելնում է այն դիտակետից, որ ցանկացած տարածաշրջանային համագործակցության ձևաչափ կարող է արդյունավետ լինել, եթե այն բավարարում է հետևյալ պայմաններին.

Ձևաչափը պետք է լինի ամբողջական և ներառական: Այն պետք է հիմնվի դրանում ներգրավված բոլոր պետությունների միջև փոխհարաբերություններում դրական միտումներ մատնանշող զարգացումների վրա: Հակառակ պարագայում դա կարող է հանգեցնել պետությունների երկկողմ հարաբերություններում առկա խնդիրների տեղափոխմանը բազմակողմ ձևաչափ, ինչն էլ կարող է հանգեցնել թե՛ այդ բազմակողմ ձևաչափի, թե՛ երկկողմ երկխոսության խաթարմանը:

Հայաստանը ինչպե՞ս է գնահատում Ռուսաստանի դերը վերջին զարգացումների խնդրում:

Հայաստանին և Ռուսաստանին  կապում են դաշնակցային փոխհարաբերությունները՝ փոխաջակցության և փոխադարձ պարտավորությունների լայն շրջանակներով:

Ռուսաստանը կարևոր դերակատարում ունեցավ Լեռնային Ղարաբաղի դեմ 44 օր տևած ռազմական գործողությունները դադարեցնելու հարցում, և ներկայումս ռուս խաղաղապահներն իրենց առաքելությունն են իրականացնում Լեռնային Ղարաբաղում՝ աջակցելով Արցախի բնակչության ֆիզիկական անվտանգության ապահովմանը և բնականոն կյանքի վերականգնմանը: Ռուսաստանի միջնորդությամբ է ընթանում տարածաշրջանի լարվածության նվազեցմանը, հումանիտար խնդիրների լուծմանը և տարածաշրջանի ենթակառուցվածքների ապաշրջափակմանն ուղղված աշխատանքները։ Ի դեպ, խոսելով ենթակառուցվածքների մասին՝ պետք է փաստել, որ ո՛չ որևէ փաստաթղթում, ո՛չ ենթակառուցվածքների բացման համատեքստում երբևէ խոսք չի գնացել և չի կարող գնալ Հայաստանի տարածքով որևէ միջանցքի տրամադրման մասին, և սա հստակ արձանագրվում է ոչ միայն հայկական, այլև միջնորդ կողմի՝ Ռուսաստանի կողմից։

Միևնույն ժամանակ որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկիր՝ Ռուսաստանը միջնորդական առաքելությամբ ներգրավված է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության համապարփակ և տևական կարգավորման գործընթացում:

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը վերահաստատել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ հանդիպելու պատրաստակամությունը և անդրադարձել գերիներին վերադարձնելու ու ականապատ տարածքների քարտեզների հարցին: Այս հայտարարությունը կառավարության ղեկավարն արել է Վիլնյուսում հայ համայնքի ներկայացուցիչների հետ հանդիպմանը` պատասխանելով ներկաներից մեկի հարցին:

«Տեսեք, Ադրբեջանի նախագահը հայտարարել է, որ պատրաստ է ինձ հետ հանդիպել։ Ասեմ, որ դեռ հուլիսին եմ հայտարարել, որ մենք պատրաստ ենք և՛ բարձր, և՛ բարձրագույն մակարդակում հանդիպել, այսինքն՝ դա թարգմանաբար նշանակում է, և արտգործնախարարների մակարդակով, և վարչապետ-նախագահ մակարդակով պատրաստ ենք հանդիպել: Վերջերս ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում ունեցած ելույթում հայտարարել եմ, որ Լեռնային Ղարաբաղի հարցը սպասում է իր լուծմանը, և կարող եմ ասել, որ մի քանի ագամ արդեն ողջունել ենք ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հայտարարությունները, որտեղ նրանք մի քանի անգամ արձանագրում են Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը լուծելու ու այս նպատակով խաղաղ գործընթացը վերականգնելու անհրաժեշտությունը»,- ասել է Նիկոլ Փաշինյանը:

Այս համատեքստում, վարչապետը նշել է, որ ինչպես նախկինում, այնպես էլ հիմա է հայտարարում, որ պատրաստ է հանդիպել Ադրբեջանի նախագահի հետ։ «Ձեր կոնկրետ նշած հարցին կարող եմ տալ հետևյալ պատասխանը ենթադրվող առաջիկա հանդիպմանը ես պատրաստ եմ ինձ հետ տանել այն քարտեզները, որոնց մասին խոսվում է, իսկ խոսվում է այն քարտեզների մասին, որոնք Հայատանի և Ադրբեջանի զինված ուժերին իրարից չեն բաժանում, այսինքն՝ դրանք ռազմական գործնական անվտանգային նշանակություն չունեն, այլ ունեն միայն հումանիտար նշանակություն, որովհետև գտնվում են Ադրբեջանի զինված ուժերի թիկունքում։

Ես պատրաստ եմ մեր ունեցած բոլոր քարտեզներն ինձ հետ տանել և Ադրբեջանի նախագահին կոչ եմ անում իր հետ բերել մեր բոլոր գերիներին։

Այս համատեքստում, վարչապետը նշել է, որ ինչպես նախկինում, այնպես էլ հիմա է հայտարարում, որ պատրաստ է հանդիպել Ադրբեջանի նախագահի հետ։ «Ձեր կոնկրետ նշած հարցին կարող եմ տալ հետևյալ պատասխանը․ ենթադրվող առաջիկա հանդիպմանը ես պատրաստ եմ ինձ հետ տանել այն քարտեզները, որոնց մասին խոսք է գնում, իսկ խոսք է գնում այն քարտեզների մասին, որոնք Հայատանի և Ադրբեջանի զինված ուժերին իրարից չեն բաժանում, այսինքն՝ դրանք ռազմական գործնական անվտանգային նշանակություն չունեն, այլ ունեն միայն հումանիտար նշանակություն, որովհետև գտնվում են Ադրբեջանի զինված ուժերի թիկունքում։

Ես պատրաստ եմ մեր ունեցած բոլոր քարտեզներն ինձ հետ տանել և Ադրբեջանի նախագահին կոչ եմ անում իր հետ բերել մեր բոլոր գերիներին։

Տեսեք, Ադրբեջանի նախագահը բողոքում է, որ այդ քարտեզների որակը, որ նախկինում փոխանցել ենք, լավը չեն: Տեսեք, մենք երկու արձանագրում ենք անում` առաջինը. մենք տվել ենք այն քարտեզները, որ ունենք, այսինքն այնպես չէ, որ լավ որակի քարտեզները պահել ենք դարակում, վատ որակի քարտեզները տվել ենք։ Ես չեմ բացառում և նաև գիտեմ, որ քարտեզների որակի հետ կապված խնդիր կա, ինչո՞ւ, որովհետև քարտեզի որակը կախված է քարտեզագրողի որակից, նրա պրոֆեսիոնալ հմտությունից, ինչ քարտեզագրել է, այն էլ ունենք։ Եվ մենք այստեղ անկեղծ ենք, բաց ենք, ու որևէ մեկին խաբելու մտադրություն չունենք, որովհետև այստեղ խոսքը ոչ միայն Ադրբեջանի մասին է, այլև մեր միջնորդ գործընկերների, որոնք մեր բարեկամ երկրներն են, մեր գործընկերներն են։ Սա պատվաբեր չի լինի, ուղղակի այդ իրավիճակում փորձ անել որևէ այլ բան այլ կերպ անել։

Մենք տվել ենք այն քարտեզները, որ ունենք, մենք ուրիշ քարտեզներ, նկատի ունեմ, արդեն իսկ փոխանցված տեղանքի առումով, ուրիշ քարտեզներ ուղղակի չունենք։ Եվ սա փաստ է, ու սա պետք է արձանագրել որպես իրողություն։ Ինչ վերաբերում է վստահությանը, պարզ է, որ այս իրավիճակում Ադրբեջանը մեզ չի վստահում, մենք Ադրբեջանին չենք վստահում և ամբողջ խնդիրն այն է, որ փորձենք փոքր քայլերով այնպես շարժվենք առաջ, որ գոնե ինչ որ վստահություն ձևավորվի։ Այդ վստահությունն ինչո՞ւ է կարևոր, որ կարողանանք, այո, նաև հումանիտար հարցերն ավելի արագ լուծել, և մեր գերեվարված եղբայրներին օր առաջ վերադարձնել իրենց ընտանիքներ»,- նշել է վարչապետ Փաշինյանը։

ՀԿ նախագահ Սերժ Սարգսյանը «Կոնրադ Ադենաուր» հիմնադրամի աջակցությամբ կազմակերպած համաժողովի ընթացքում անդրադարձավ Հայաստանում արդարության ճգնաժամին՝ շեշտելով, որ այն և′ ներքաղաքական է, և′ տարածաշրջանային։

«Անարդար է, որ պատերազմի մունետիկ և պարտություն տարած կապիտուլյանտն իր արկածախնդրության և աղետաբեր քաղաքականության համար դեռ չի պատժվել օրենքի շրջանակներում և չի արժանացել հետպատերազմյան շոկը չհաղթահարած ժողովրդի անեծքին։ Անարդար է, երբ ագրեսիայի հետևանքով հազարավոր կյանքեր խլելուց և բազմահազար հայերի հայրենազրկվելուց հետո, այժմ մեզ փորձում են թելադրել այսպես ասած խաղաղասիրական օրակարգ։ Անարդարությունից չի կարող ծնվել ո′չ ներքին կայություն, և ո′չ էլ արտաքին խաղաղություն»,- իր ելույթում ընդգծեց Սերժ Սարգսյանը։

ՀՀ երրորդ նախագան անդրադարձավ նաև Ալիևի հայտարարություններին, որոնք վերաբերում էին իրեն և Հայաստանին։

«Կովկասում իրեն տղամարդ համարող անձն իր հակառակորդի հետևից չի խոսում, չի բամբասում, չի աքլորանում։ Իսկ թե ինչպես էր ժամանակին իրեն պահում Իլհամ Ալիևը իմ ներկայությամբ ոչ միայն ես եմ դա շատ լավ հիշում, այլև Մինսկի խմբի համանախագահները և նրանց երկրների ղեկավարները։ Եթե ինչ-ինչ ուժեր քեզ սկուտեղի վրա նվեր են մատուցել, ապա հիշիր, որ և’ դու, և’ հայրդ պարտվել եք Հայաստանի նախորդ երեք նախագահներին թե′ ռազմի, թե′ դիվանագիտության դաշտում։

Դու բոլորից լավ գիտես, որ եթե չլիներ 2018 թվականի դրսի ուժերի մեծ օժանդակությամբ Հայաստանում տեղի ունեցած իշխանափոխությունը, ապա դու քո ականջի հետևն ավելի շուտ կտեսնեիր, քան Շուշին ու Հադրութը»,- նշեց նա։

Սերժ Սարգսյանը նաև ասաց, որ Արցախի հարցը լուծված չէ, քանի դեռ հստակեցված չէ Արցախի կարգավիճակի հարցը և քանի դեռ ամեն օր, ամեն ժամ արցախահայության անվտանգությունը լրջագույնս սպառնալիքի տակ է։

«Ուզում եմ հույս հայտնել, որ հայ ժողովուրդը չի մոռացել իր արժանապատվության մասին, չի մոռացել իր հազարամյա պատմության դառը դասերն ու հետևություններ կանի, քանի դեռ ուշ չէ»,- նշեց նա։

Անդրադառնալով նոր պատերազմ հրահրելու մեղադրանքներին, ՀՀ երրորդ նախագահն ասաց, որ իրենք պատերազմի կուսակցություն չեն, իրենք պատերազմի միջով անցած են։

«Կապիտուլյանտները նոյեմբերի 10-ից հետո ժողովրդին խաղաղությամբ են կերակրում, այնինչ այդ օրվանից մինչ օրս շարունակում ենք կորուստներ կրել՝ մարդկային, տարածքային, բարոյական և այլն։ Մենք դեմ ենք նոր պատերազմին։ Ջախջախված բանակով, մսխված սպառազինությամբ, քայքայված պետական ինստիտուտներով ի՞նչ պատերազմ։ Մենք հո՞ խելագար չենք:

Երբ շարունակում ենք պնդել, որ Արցախը չպետք է լինի Ադրբեջանի կազմում, մենք շեշտում ենք, որ նախ պետք է վերականգնենք մեր անվտանգային և դիվանագիտական ներուժը, վերագործարկենք պետական կառույցները, ժողովրդին վերադարձնենք հավատն ու արժանապատվությունը։

Ուստի, մեր խնդիրն է`առավելագույն ջանքեր գործադրել և նպաստել երկրի ներսում ու երկրի շուրջ արդարության վերականգնմանը և Հայաստանի Հանրապետության հեղինակության բարձրացմանը»,- հայտարարեց ՀՀ երրորդ նախագահը։ 

Սերժ Սարգսյանը նշեց նաև, որ այսօրվա միջոցառումը նվիրված է կուսակցության շարունակական տրանսֆորմացիայի խնդիրներին։

Նրա խոսքով՝ իր հիմնադրման առաջին իսկ օրվանից Հանրապետականի գործունեությունը համահունչ է եղել պետության առաջնահերթություններին։

«Մենք մշտապես ծառայեցրել ենք մեր մտավոր, մարդկային և կազմակերպական ներուժը մեր ժողովրդի առջև ծառացած մարտահրավերներին դիմակայելուն։ Նույն առաքելությունը մենք ունենք այսօր, և պարտավոր ենք լինելու ավելի ուժեղ, ավելի արդիական և ավելի կազմակերպված։ 

Մեր կուսակցության համար այլևս գերակա է իր տրանսֆորմացիայի տրամաբանությունը կառուցել կուսակցության ինստիտուտների կայացման և հզորացման ուղղությամբ, ինչը, ըստ իս, առաջնահերթ է հետևյալ վեց հիմնական ուղղություններով՝
1. կուսակցության կենտրոնական մարմնի պրոֆեսիոնալիզմի  զարգացում և ամրապնդում,
2. տարածքային կազմակերպությունների օպտիմալացում և արդյունավետության  մեծացում,
3. կուսակցության անդամների թվի և ակտիվության փոխկապակցվածության   ապահովում,   
4. կուսակցության արտաքին գործունեության արդյունավետության   մեծացում,
5.կուսակցության արժեքային ուղղվածության և պրակտիկ   գործունեության  ներդաշնակեցում,
6.ներկուսակցական ժողովրդավարության  պահպանում և  ամրապնդում:

Կուսակցության կազմակերպական ուժի մեծացման տեսակետից հատկապես առաջնահերթ նշանակություն ունեն, իմ կարծիքով, առաջին երեք ուղղությունները: 

Իհարկե, ներկայացված ուղղություններից յուրաքանչյուրը լրացուցիչ քննարկումների, մշակումների, մանրամասն ծրագրերի և իրականացման ճանապարհային քարտեզի անհրաժեշտություն ունի։

Վստահ եմ, որ մեր աշխատաժողովը, դրան հաջորդող ժամանակահատվածը, ինչպես նաև այս տարվա վերջին նախատեսվող ՀՀԿ համագումարը կնապստեն մեր առջև ծառացած խնդիրների լուծմանը` ի նպաստ մեր երկրի և մեր ժողովրդի:

Հաջողություն եմ մաղթուն այս աշխատանքներին: Մեկ անգամ ևս շնորհակալություն եմ հայտնում դոկտոր Շռապելին, «Կոնրադ Ադենաուեր» հիմնադրամին` մեզ օժանդակելու, մեզ աջակցելու համար, որպեսզի կարողանանք առաջ տանել մեր երկրի առջև ծառացած խնդիրների լուծմանն ուղված մեր պայքարը»,- հայտարարեց ՀՀ երրորդ նախագահը

42 քաղաքացիական անձինք սպանվել են ադրբեջանական զինված ուժերի հեռահար հարվածների՝ ներառյալ՝ հրթիռակոծության, հրետակոծության, ռմբակոծության, դիվերսիոն խմբերի հրազենային կրակոցների հետևանքով, իսկ 38 քաղաքացիական անձինք սպանվել են ադրբեջանական գերության կամ առնվազն վերահսկողության ներքո՝ ֆիզիկական բռնության, դանակահարության, գլխատման, հրազենային մերձակա կրակոցի և այլ անմիջական միջոցների կիրառմամբ: 80 քաղաքացիական զոհերից 68-ը տղամարդիկ են, 12-ը կանայք։ 52 քաղաքացիական անձ սպանվել է բնակության վայրում, 15-ը` հասարակական վայրում, 11-ը` աշխատանքի վայրում, 1 հոգի` ադրբեջանական բանտում։ Այս մասին ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է ԱՀ ՄԻՊ Գեղամ Ստեփանյանը՝ հրապարակելով քաղաքացիական անձանց սպանության դեպքերի վերաբերյալ զեկույցի թարմացված տարբերակը՝ դեպքերի հակիրճ նկարագրություններով։

«Արցախի Հանրապետության մարդու իրավունքների պաշտպանը հրապարակել է ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից Արցախի քաղաքացիական անձանց սպանության դեպքերի վերաբերյալ զեկույցի թարմացված տարբերակը։
Զեկույցում ամփոփվել են 2020թ. սեպտեմբերի 27-ից մինչև 2021թ․սեպտեմբերի 27-ը ընկած ժամանակահատվածում Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմի փաստահավաք աշխատանքների արդյունքում հավաքագրված տվյալները Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից Արցախի քաղաքացիական բնակավայրերի թիրախավորման և ներխուժման հետևանքով զոհված քաղաքացիական անձանց վերաբերյալ։ Ներկայացվել են միայն անառարկելի հիմքերով ապացուցված դեպքերը։ Յուրաքանչյուր քաղաքացիական զոհի սպանության հանգամանքների վերաբերյալ զեկույցում ներկայացված է հակիրճ նկարագրություն։
Մինչև 2021թ․ սեպտեմբերի 27-ը հավաքագրված տվյալներով պարզվել է Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից սպանված 80 քաղաքացիական անձանց ինքնությունը։ 42 քաղաքացիական անձինք սպանվել են ադրբեջանական զինված ուժերի հեռահար հարվածների՝ ներառյալ՝ հրթիռակոծության, հրետակոծության, ռմբակոծության, դիվերսիոն խմբերի հրազենային կրակոցների հետևանքով, իսկ 38 քաղաքացիական անձինք սպանվել են ադրբեջանական գերության կամ առնվազն վերահսկողության ներքո՝ ֆիզիկական բռնության, դանակահարության, գլխատման, հրազենային մերձակա կրակոցի և այլ անմիջական միջոցների կիրառմամբ: 80 քաղաքացիական զոհերից 68-ը տղամարդիկ են, 12-ը կանայք։ 52 քաղաքացիական անձ սպանվել է բնակության վայրում, 15-ը` հասարակական վայրում, 11-ը` աշխատանքի վայրում, 1 հոգի` ադրբեջանական բանտում։ Քաղաքացիական զոհերի թվում մեծամասնություն են կազմում 63 և ավելի տարիք ունեցող անձինք։
Մարդու իրավունքների պաշտպանն արձանագրել է նաև 163 քաղաքացիական անձի վիրավորման դեպք, որոնց զգալի մասը տեղի է ունեցել այլ անձանց մահվան հանգեցրած հարվածների հետևանքով: Ադրբեջանական օկուպացիայի տակ հայտնված տարածքներից երկու տասնյակ քաղաքացիական անձանց ճակատագիրը դեռևս մնում է անհայտ։
Զեկույցը պատրաստվել է փակ և հրապարակային տարբերակով։ Փակ զեկույցում ավելացված են բազմաթիվ լուսանկարներ՝ ներկայացնելով զոհերին մահից առաջ ու հետո: Հրապարակային զեկույցը պատրաստվել է առանց լուսանկարների՝ հաշվի առնելով դրանցում առկա դաժան ու զգայուն պատկերները:
Զեկույցի փակ տարբերակն ուղղարկվել է միջազգային համապատասխան կառույցներին, հրապարակային տարբերակը հասանելի է հետևյալ հղմամբ՝ https://artsakhombuds.am/hy/document/785»,- գրել է Ստեփանյանը։

Թուրքական մասնավոր օդանավը ժամանել է Երևան, ապա կրկին օդ բարձրացել։ Թռիչքը մասնավոր ինքնաթիռով է իրականացվել, ուստի flightradar հարթակում հնարավոր չէ տեղեկանալ, թե ինքնաթիռը որտեղից է ժամանել ու ո՞ւր է ուղևորվում։ Հայտնի է միայն, որ փաստացի մեկնման ժամը 16։31-ն է և ինքնաթիռը Թուրքիայի օդային տարածքում է։

Ըստ նախնական տեղեկությունների, ինքնաթիռը Երեւան է ժամանել Անկարայից։ Նշենք, որ Թուրքիայում, բացի նախագահից և վարչապետից, կառավարությունից միայն 3 մարդ է օգտվում մասնավոր ինքնաթիռներից՝ ԱԳ նախարարը, Պաշտպանության նախարարը և Թուրքիայի նախագահի պաշտոնական ներկայացուցիչն Իբրահիմ Քալինը։ Առաջին երկուսը Նյու Յորքում են՝ Էրդողանի հետ ։

Հիշեցնենք, որ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը լրագրողների հետ զրույցում ասել էր, թե ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլիի միջոցով հանդիպման առաջարկ է արել իրեն: ՀՀ վարչապետի խոսնակն էլ տեղեկությունը չէր հերքել։ Մանե Գևորգյանը սեպտեմբերի 20-ին հայտնել էր, որ ՀՀ-ի և Թուրքիայի միջև շփումներ տեղի չեն ունեցել։

Տելեգրամի իր ալիքում Անդրանիկ Հովհաննիսյանը հայտնում է, որ ամենայն հավանականությամբ, Երևանում ոչ պաշտոնական այցով եղել են թուրքական պատվիրակության ներկայացուցիչները։ Օգտատերը պնդում է, որ միայն այս տարի Նիկոլ Փաշինյանը երեք հանդիպում է ունեցել թուրքական պատվիրակության ներկայացուցիչների հետ ՝ Կազանում, Ալմաթիում և Բաթումում։

Հովհաննիսյանը մտավախություն է հատնել, որ առաջիկայում հանդիպումները հանրային կլինեն։ Կարծում է, որ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման հեռանկարն է քննարկվել, սակայն Թուրքիան Հայաստանից պահանջում է կատարել երեք նախապայման․

«Ստորագրել Սյունիքի միջոցով տրանսպորտային միջանցք բացելու մասին վերջնական պայմանագիր։ Հրաժարվել Հայոց ցեղասպանության ճանաչման միջազգային օրակարգից։ Վավերացնել Կարսի պայմանագիրը, ինչը նշանակում է, որ Հայաստանը հրաժարվում է Թուրքիայի հանդեպ տարածքային պահանջներից։ Միաժամանակ, Հայաստանը պետք է տա հայ-ադրբեջանական սահմանի դեմարկացիայի մեկնարկը ՝ ճանաչի Արցախը Ադրբեջանի մաս»,- գրել է Հովհաննիսյանը։

«Եռակողմ հարթակում քննարկվում են այն հարցերը, որոնց մասին ես բազմիցս խոսել եմ. դրանք վերաբերում են ենթակառուցվածքային հնարավոր լուծումներին և այդ լուծումների իրավական կարգավորումներին, որոնք եթե հնարավոր լինեն, ապա կլինեն»,- պատասխանելով լրագրողների հարցրերին՝ «Ռուս-հայկական տնտեսական համագործակցություն. Խոստումնալից ծրագրեր» խորագրով համաժողովի բացման արարողությունից հետո ասաց ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը:

Նա տեղեկացրեց, որ միջանցքի հարց չի քննարկվում, այլ խոսքը վերաբերում է մաքսային, սահմանային, ֆիտոսանիտարական և այլ հսկողական գործառույթների իրականացմանը:

«Ես կարծում եմ՝ պետք է խոսել, պետք է բանակցել ամեն դեպքում և ցանկացած շանս, որը կայունացնում է իրավիճակը, բերում է խաղաղություն տարածաշրջանում, պետք է օգտագործել»,- ասաց փոխվարչապետը՝ արձագանքելով լրագրողի հարցին, թե հայկական կողմը բազմիցս ասել է, որ առանց ադրբեջանական զորքերի՝ Հայաստանի տարածքից դուրս բերման, գերիների վերադարձի, հայկական կողմը չի վերսկսի բանակցությունները։

Մհեր Գրիգորյանը շեշտեց, որ երկաթգծի բացման մասով շատ ավելի տեսանելի են լուծումները, որովհետև այդտեղ հիմնականում խոսքը ենթակառուցվածքների վերականգնման մասին է, որոնք ժամանակին գործել են:

«Այդ իմաստով, այդտեղ տեխնիկական լուծումներն ավելի տեսանելի են, ավելի շատ կենտրոնացած ենք իրավական լուծումների վրա»,- ասաց Գրիգորյանը և հավելեց, որ ճանապարհների մասով դեռևս քննարկվում է ենթակառուցվածքների տեխնիկական լուծումների հարցը»:

Ադրբեջանի տարածքում գործող ոստիկանական կետեր են, այստեղ չենք կարող որոշում ընդունել, դա Ադրբեջանի անելիքն է։ Այս մասին լրագրողների հետ զրույցում ասաց փոխվարչապետ Սուրեն Պապիկյանը՝ անդրադառնալով հարցին, թե արդյոք Գորիս-Կապան ճանպարհատվածի Որոտանի հատվածում շարունակելու է գործել ադրբեջանական ոստիկանական հենակետը։

«Ես չեմ կարող այսօր որոշել, որ չի լինելու, որովհետև Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև այդ հատվածը նախանական ո՛չ դելիմիտացված, ո՛չ դեմարկացված է, բայց խորհրդային Հայաստանի և Խորհրդային Ադրբեջանի միջև գոյություն ունեցող ճանապարհը արդեն իսկ ուրվագծված է»,-ասաց նա։

Սուրեն Պապիկյանը նաև նշեց, որ Գորիս- Կապան ավտոճանապարհի վրա ադրբեջանցի ոստիկանների կողմից ձերբակալված իրանցի վարորդները, ամենայն հավանականությամբ, ազատ կարձակվեն 3-օրյա ժամկետում։ Նա նաև ընդգծեց, որ այս ռիսկերը չէին քննարկվել՝ հաշվի առնելով, որ այս ուղղությամբ ռուս սահմանապահներն աշխատում են:

«Այս պահին նաև բանակցություններ են ընթանում, նաև ԻԻՀ-ն է իր դիվանագիտական խողովակներով աշխատում։ Այս առումով խնդիրը, մեծ հաշվով, մեր դաշտում չէ»,- նշեց Պապիկյանը։

 Ըստ Պապիկյանի՝ այս իրավիճակում Իրանից բեռնափոխադրումների ցուցանիշը չի նվազել: