31.05.2024 | 12:54
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/01.thumb_-1.jpg)
31.05.2024 | 12:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/1705646963_vahe-hovhannisyan-750x375-1.jpg)
31.05.2024 | 11:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/download-20.jpg)
29.05.2024 | 15:42
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/1716984187_araqel-arqepiskopos-qaramyan-1.jpg)
29.05.2024 | 12:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/screenshot_16.thumb_.png)
29.05.2024 | 11:17
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/screenshot_14.thumb_-1.png)
28.05.2024 | 13:20
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/ajapayan_mikael_scaled.thumb_.jpg)
28.05.2024 | 13:02
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/444489887_7706133296110179_254756391202658944_n.thumb_.jpg)
28.05.2024 | 11:17
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/f6655763ae917f_6655763ae91b6.thumb_-2.jpg)
28.05.2024 | 11:11
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/f4612aa59f03dd93dc150e29a110e000_1716871346.jpg)
28.05.2024 | 10:37
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/hqdefault-1.jpg)
24.05.2024 | 15:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/hqdefault-3.jpg)
24.05.2024 | 13:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/timthumb.jpg)
24.05.2024 | 12:17
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/1716529687_Screenshot_20240524_094758_YouTube.jpg)
24.05.2024 | 11:29
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/default-8.jpg)
23.05.2024 | 15:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/03/f65ffe29f53d26_65ffe29f53d69.thumb_.jpg)
23.05.2024 | 14:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/download-19-300x223.jpg)
23.05.2024 | 13:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/download-13.jpg)
23.05.2024 | 12:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/download-18.jpg)
23.05.2024 | 11:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/download-2.jpg)
22.05.2024 | 15:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/hqdefault-2.jpg)
22.05.2024 | 14:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/01/lavrov_1.thumb_.jpg)
22.05.2024 | 13:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/download-6.jpg)
22.05.2024 | 12:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/02/screenshot_1_thumb_v1.thumb_-750x375-1.png)
22.05.2024 | 11:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/download-16.jpg)
21.05.2024 | 15:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/04/7e05cd4aa7963c179a135b6781882f83_1712949922.jpg)
21.05.2024 | 14:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/03/6678793.thumb_.jpg)
21.05.2024 | 13:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/capture.thumb_-2.jpg)
21.05.2024 | 12:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/photo_2024_05_20_15_49_42.thumb_.jpg)
21.05.2024 | 11:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/default-5.jpg)
20.05.2024 | 15:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/screenshot_15.thumb_.png)
20.05.2024 | 14:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/messenger_creation_5f4315b7_50ef_4078_bf12_d58508d59a57.thumb_.jpg)
20.05.2024 | 13:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/5d1bd7b11c44c24e29a4cffc7088f701_1716106306.jpg)
20.05.2024 | 12:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/download-14.jpg)
20.05.2024 | 11:00
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/default-6.jpg)
18.05.2024 | 15:10
Բացի Սրբազանից վարչապետի այլ թեկնածուի քննարկումը բերելու է ակնհայտ քաղաքական խի...18.05.2024 | 13:10
![](https://armversion.am/wp-content/uploads/2024/05/default-4.jpg)
ԱՄՆ, Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի նախագահների դովիլյան հայտարարությունը, դրան հաջորդած եռանախագահների տարածաշրջանային այցը որոշակի ինտրիգ են հաղորդել Կազանում հունիսի 25-ին նախատեսված Դմիտր Մեդվեդև-Սերժ Սարգսյան-Իհլամ Ալիև եռակողմ հանդիպմանը:
Ի դեպ, Հայաստանի և Ադրբեջանի իշխանությունների ներկայացուցիչները ևս չեն բացառում, որ Կազանում կարող է բեկում արձանագրվել կարգավորման գործընթացում: Մասնավորապես, անցած շաբաթ օրը Մոսկվայում աշխատանքային հանդիպում են ունեցել Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարները: Հանդիպումից հետո նրանք սահմանափակվել են լակոնիկ հայտարարություններով, որոնց իմաստն այն է, որ կողմերի դիրքորոշումները Հիմնարար սկզբունքների որոշ խնդիրների շուրջ ավելի մոտեցել են: Ադրբեջանի նախագահ Իհլամ Ալիևն էլ երեկ լավատեսական նոտայով է խոսել կազանյան հանդիպման մասին:
Ակնահայտ է, որ այս պահին բանակցային սեղանին կոնկրետ փաստաթուղթ է ու կողմերի դատողությունն էլ կարգավորման կոնկրետ տարբերակի շուրջ է:
Մի քանի իրողություն կարող ենք արձանագրել:
Առաջին, իսկապես միջազգային հանրությունը, համանախագահները կողմերի նկատմամբ ճնշումներ են գործադրում` Հիմնարար սկզբունքների շուրջ համաձայնության հասնելու նպատակով:
Երկրորդ, միջնորդների մոտեցումներն ու քայլերն առավելագույնս համաձայնեցված են:
Երրորդ, հակամարտության կողմերը խոսում են խաղաղության անհրաժեշտության մասին, սակայն իրականում պատրաստ չեն կարգավորման և յուրաքանչյուրը հույսը դրել է նրա վրա, որ հատկապես դիմացինը կհրաժարվի որևէ փաստաթուղթ ստորագրելուց կամ համաձայնության գալուց:
Չորրորդ, եթե նույնիսկ Կազանում փաստաթուղթ ստորագրվի, դա միայն իրական կարգավորման մեկնարկը կլինի, որովհետև այդ փաստաթուղթն ընդամենն ամրագրելու է սկզբունքները, որոնցից յուրաքանչյուն ավելի ուշ մեկնաբանվելու է կամ պարզաբանվելու է կարգավորման գործընթացի հաջորդ փուլերում:
Հինգերորդ, եթե անգամ Կազանում փաստաթուղթ չստորագրվի, ակնհայտ է, որ ստատուս քվոյի պահպանման ռեսուրսները սպառված են, ու առաջիկա ամիսներին մենք ականատես ենք լինելու զարգացումների:
Այս ամենը հանրագումարի բերելով` Կազանի հանդիպումն իրոք շարքային չէ, սակայն չի կարելի գերագնահատել դրա նշանակությունը ոչ կարգավորման գործընթացում և ոչ էլ` երկու երկրների ներքաղաքական զարգացումների վրա:
Այսօր երջանկահիշատակ Անդրանիկ Մարգարյանի ծննդյան օրն է:
Շատ երկար կարելի է գրել այս մարդու, քաղաքական-պետական գործչի նրա տեսակի մասին:
Քաղաքականության մեջ Անդրանիկ Մարգարյանը հակասական կերպար է: Որևէ մեկն, օրնակ, չէր կարող ենթադրել, որ նա կնշանակվի վարչապետ, բայց դա տեղի ունեցավ ու ավելին՝ Մարգարյանը պաշտոնավարեց 7 տարի՝ ավելի երկար, քանի իր նախորդներից ու հաջորդներից որևէ մեկը:
Անդրանիկ Մարգարյանը գուցե աչքի չէր ընկնում քաղաքական խարիզմայով, բայց նրան բնորոշ էր մարդկանց համախմբելու կարողությունը, որի շնորհիվ նրա ղեկավարած Հանրապետականը ոչ միայն առանցքային դերակատարություն ունի Հայաստանի քաղաքական կյանքում, այլ՝ ավելի քան 10 տարի առաջատար դիրք ունի խորհրդարանում և կառավարությունում:
Առավել գնահատելի են Անդրանիկ Մարգարյանի մարդկային որակները: Քաղաքական առումով նրան կարելի է ընդդիմանալ կամ համակրել, բայց մարդկային նրա արժանիքները ընդունում են բոլորը: Վարչապետությունը չփոխեց Մարգարյանին. նա անգամ հրաժարվեց կառավարական առանձնատուն տեղափոխվել ու շարունակեց ապրել Ավանի իր բնակարանում՝ հասանելի մնալով իր հարևանի ու ընկերոջ, հարազատի և օգնության կարիք ունեցող օտարի հանդեպ:
Անդրանիկ Մարգարյանը մարդկանց չէր տեսակավորում ըստ քաղաքական պատկանելիության: Նա կարևոր դիրք ուներ իշխանության մեջ, բայց նրան հարգում էին նաև ընդդիմության շարքերում, ու նա հաճախ հաշտարարի դեր էր կատարում իշխանություն-ընդդիմություն բարդ հարաբերություններում:
Այսօր բազմաթիվ մարդիկ բաժակ կբարձրացնեն ու կշնորհավորեն Անդրանիկ Մարգարյանի ծնունդը՝ արժևորելով նրա հիշատակը:
ՀԱԿ-իշխանություն երկխոսության շուրջ հոռետեսական տրամադրություններ են նկատվում: Մեկնաբանությունների պակաս դարձյալ չկա: Ընդ որում, ՀԱԿ-ին հրապարակավ սկսել են մեղադրել, քննադատել մարդիկ, ովքեր նրա հետ ճանապարհ են անցել, կամ էլ` առնվազն կասկածի տակ չի դրվում այդ մարդկանց անկեղծությունը:
«Ես վստահ եմ, որ Սերժ Սարգսյանի և Լևոն Տեր-Պետրոսյանի միջև գոյություն ունի միջնորդ, որը վստահեցրել է Լևոն Տեր-Պետրոսյանին պատվիրակություն կազմել։ Ի վերջո էդ մարդն էդքան միամիտ չի… Նա էլ վստահել է, բայց չլսեց մեր հորդորները, որ սրանք քցողներ են: Բոլորդ ականատես եղաք առաջին քցոցուն, սպասենք հաջորդներին»,- այսօր ասել է Ժիրայր Սեֆիլյանը: Սեֆիլյանը համոզված է, որ ՀԱԿ-ն այսօր «շվարած» է: Նա զարմանք է հայտնել, որ Սերժ Սարգսյանի աշխատակազմի ղեկավարի պատասխանը ՀԱԿ-ում որպես պաշտոնական պատասխան չեն ընկալել:
Սա այն հազվադեպ դեպքերից է, որ միակարծիք եմ Սեֆիլյանի ասածին` միանգամայն տրամաբանական համարելով նրա պնդումը:
Արամ Մանուկյանը նշում է, որ Գալուստ Սահակյանի, Էդվարդ Շարմազանովի ու Կարեն Կարապետյանի հայտարարություններն «այդ մարդկանց կարծիքներ են», ու որ՝ իրենք սպասում են պաշտոնական պատասխանի: ՀՀՇ նախագահի այս տեսակետը հավատ չի ներշնչում ու ավելի շատ նման է նրան, որ ՀԱԿ-ում անակնկալի են եկել իշխանության ներկայացուցիչների, ըստ էության, ժխտողական արձագանքից և լավ չեն պատկերացնում իրենց հաջորդ քայլը:
Գալուստ Սահակյանը, Էդվարդ Շարմազանովը, Կարեն Կարապետյանը` խմբակցության ղեկավարի, կուսակցության խոսնակի, նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի իրենց կարգավիճակներից ելնելով, մասնավոր կարծիքներ չեն կարող արտահայտել, այն էլ` այսպիսի սկզբունքային հարցում:
Մի խոսքով, այն, ինչ ասվել է` հենց Սարգսյանի կարծիքն է և հարկ չկա ձև անել, որ իշխանությունը պաշտոնապես չի արձագանքել երկխոսության բովանդակությանն ու ձևաչափին վերաբերող ՀԱԿ նախաձեռնությանը:
Այս իրավիճակում ՀԱԿ-ը երկու տարբերակ ունի.
1.վերանայել բանակցությունների օրակարգին ու ձևաչափին վերաբերող իր մոտեցումները: Տեսականորեն նման բան կարող է լինել, բայց այս տարբերակը խիստ ռիսկային է: Նախ, ոչ ոք երաշխիք չունի, որ իշխանությունն առհասարակ ցանկանում է երկխոսել ՀԱԿ-ի հետ, և երկրորդ` հասարակությունը կարող է հիասթափվել ՀԱԿ-ից, եթե վերանայվի նրա պահանջը, ասենք` արտահերթ ընտրությունների անցկացման վերաբերյալ:
2.ՀԱԿ-ը սպառված է համարում երկխոսության թեման և գնում է հեղափոխական ճանապարհով: Սա ևս խիստ ռիսկային տարբերակ է, որովհետև հեղափոխության ձախողման պարագայում` ՀԱԿ-ը էլեկտորալ լուրջ կորուստներ կունենա:
Մի խոսքով, ՀԱԿ-ի համար դժվար է որոշում կայացնելը: Եվ սա հետևանք է այն բանի, որ ՀԱԿ ղեկավարությունը ոչ այնքան ադեկվատ գնահատեց ստեղծված քաղաքական իրավիճակը:
Իր 14-ամյա դստեր հղիությունը ընդհատելու նպատակով մայրը որոշել է նրան Գորիսից տեղափոխել Երևան, իսկ ոստիկանությունն սկսել է վերապահումով մոտենալ աղջկա մոր այն հայտարարությանը, թե աղջիկը հղի է հարազատ հորից:
Մենք արդեն գրել ենք, որ Գորիսում ոստիկանությունը բերման է ենթարկել քաղաքացի Վ.-ին, որը մեղադրվում է իր 14-ամյա դստերը բռնաբարելու համար: Այդ մասին աղջկա մայրն իմացել է հիվանդանոցում, երբ որովայնի շրջանում ցավի պատճառով երեխային տարել էր բուժզննության, որտեղ և պարզվել է, որ աղջիկը հղի է: Մայրն էլ անմիջապես հայտնել է ոստիկանությանը:
Գորիսեցիները պատմում են, որ աղջիկը հաճախ է տանը բռնության ենթարկվել և փողոց դուրս եկել կապտուկներով: Երկու անգամ ծնողները փոխել են աղջկա դպրոցը: Արդեն 7 ամիս է, ինչ աղջիկը դպրոց չի հաճախում: Այդ ընթացքում ծնողները մի քանի օր նրան պահել են Կապանի նյարդաբուժական հիվանդանոցում: Նրան ճանաչողները մինչև անցյալ ամառ աղջկա վարքագծում արտասովոր ոչինչ չեն նկատել:
Մենք մանրամասներ էինք պարզել այս զարհուրելի դեպքի վերաբերյալ: Գորիսի հիվանդանոցի գինեկոլոգ Մամիկոն Հարությունյանը հաստատեց տեղեկությունը: 14-ամյա աղջիկն իրոք մոտ 3 շաբաթական հղի է: Մամիկոն Հարությունյանը մի քանի օր առաջ ասաց, որ սպասում են բաժնի ղեկավարին, որը կորոշի, իհարկե՝ իրավապահների թույլտվությամբ, թե որտեղ ընդհատեն անցանկալի հղիությունը՝ իրենց մո՞տ, թե՞ Երևանում: Հորը ոստիկանությունն ազատ է արձակել մինչև հղիության ընդհատումը, որից հետո միայն գենետիկ հետազոտությամբ կպարզվի՝ երեխան հորի՞ց է, թե ոչ…
Մեր ունեցած տեղեկություններով, ընտանիքը սոցիալական խնդիրներ ունեցողներից է, նրանք վարձով են ապրում: Հայրն ու մայրն ուրիշների տներում գործ անելով են վաստակում օրվա հացը: Աղջիկը տան միակ երեխան չէ: Մայրն արդարանում է, թե ինքը չի իմացել, որ աղջիկը հղի է, բայց դժվար է հավատալ, թե չէր նկատել, որ նրա հետ քնում է հարազատ հայրը: Աղջիկն արդեն կես տարի է, ինչ հոգեկան շեղումներ է ձեռք բերել, մինչդեռ նախկինում նրա մոտ նման բան չի նկատվել: «Ոչ մեկի մտքով չէր անցնի, որ նման բան կարող է լինել, սոսկալի է»,- ասաց բժիշկը, որը հեռվից, բայց ճանաչում էր այդ ընտանիքին: Ի դեպ, մեզ ասացին նաև, որ հայրն էլ հոգեկան որոշակի շեղումներ ունի:
Մի քանի օրից, հավանաբար, պարզ կդառնա այս զարհուրելի դեպքի մանրամասները:
Երեկ հանրապետական օրենսդիրներն անդրադարձան երկխոսության ՀԱԿ առաջարկած օրակարգին և ձևաչափին: Հասկանալի դարձավ, որ խորհրդարանական մեծամասնությունը չի շտապում երկխոսել, այն էլ` ընդդիմության առաջարկած պայմաններով:
ՀԱԿ-ում ասում էին, որ պատգամավորների կարծիքն իրենց չի հետաքրքրում, իրենք սպասում են իշխանության իրական տիրոջ արձագանքին:
Սերժ Սարգսյանն առայժմ լռում է, բայց փոխարենն այսօր խոսել է նրա աշխատակազմի ղեկավար Կարեն Կարապետյանը: Եթե հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ պարոն Կարապետյանը շատ հազվադեպ է խոսում, սա կարելի է համարել հենց նախագահականի կամ նախագահի պատասխանը ընդդիմությանը: ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավարը, կարծես թե, ողջունում է երկխոսության գաղափարը, նույնիսկ ասում է, որ նման բան արդեն տեղի ունենում է, սակայն շտապում է ավելացնել. «Ինչ վերաբերում է պատվիրակություն ձևավորելու և արտահերթ ընտրությունների շուրջ բանակցելու առաջարկին, ապա այստեղ թե՛ առաջարկվող ձևաչափը, թե՛ դրվող հարցը, մեծ հաշվով, ուղղակի ինքնանպատակ են և, ինչպես դժվար չէր կռահել, անընդունելի: Իսկ «պատվիրակությունների բանակցություններ» արտահայտությունն այնպես ուռճացված ու գունազարդված է ներկայացվում, կարծես խոսքը վերաբերում է միջպետական բանակցություններին և ոչ թե իշխանություն-ընդդիմություն գործակցությանը, որի իրականացման՝ աշխարհում տարածված մեխանիզմները մեր երկրում կան, և որոնց վերջին տարիների ընթացքում ավելացել են նաև ՀՀ նախագահի կողմից առաջ քաշված նոր ձևաչափերը»:
Ամեն բան շատ հստակ է ասված. իշխանությունը չի ցանկանում երկխոսել իր կապիտուլյացիայի շուրջ:
Մնում է ենթադրել, թե ինչո՞ւ ընդդիմությունը, կանխատեսելով իշխանության այս պատասխանը, նման նախաձեռնությամբ սահմանափակեց մանևրելու իր հնարավորությունը: Գուցե այս նախաձեռնությունն ուղղված էր արտաքին խաղացողների՞ն, կամ` ՀԱԿ-ը գնում է վաբա՞նկ:
Ամեն դեպքում, իշխանության պատասխանը ՀԱԿ-ին դնում է անհարմար վիճակի մեջ: Մի կողմից՝ երկխոսության նրա պայմանները չեն ընդունվում, մյուս կողմից` ընդդիմությունը գոնե այս պահին չունի իր վարքագիծն արմատականացնելու ռեսուրս:
Իշխանություն-ՀԱԿ երկխոսությունը չսկսած` արդեն իսկ լուրջ խոչընդոտներ են առաջացել դրա կայացման հարցում:
Իշխանությունն ու ՀԱԿ-ը տրամագծորեն տարբեր պատկերացումներ ունեն երկխոսության թե ձևաչափի և թե բովանդակության հարցերում:
Այսօր հյուրընկալվելով մեր կայքի շրջանակներում գործող «Ընտրություն» ակումբում` երկխոսության նպատակով ՀԱԿ ստեղծած պատվիրակության անդամ, ՀԺԿ վարչության քարտուղար Ֆելիքս Խաչատրյանը հստակ նշեց, որ իշխանության հետ երկխոսելու են բացառապես մի հարցով` արտահերթ ընտրությունների անցկացում: Ասուլիսին գրեթե զուգահեռ տարածվեց ՀՀԿ խոսնակ Էդվարդ Շարմազանովի հայտարարությունը, որն, ըստ էության, փաստում էր, որ իշխանությունը մերժում է ՀԱԿ վերջնագիրը: «Կողմերը պետք է կարողանան անընդհատ և ամեն քայլում կառուցողական լինել, իրենց քայլերով գործընթացը փակուղի չտանել: Արտահերթ ընտրությունների առաջարկը որքան անհիմն է, այնքան էլ վնասակար` սկսված դրական զարգացումներն արգելակելու տեսանկյունից: Ընդդիմադիր դաշտի մոնոպոլիստի դիրքերից ոչ մի տեղ չտանող առաջարկություններով հանդես գալով` չեմ կարծում, թե ՀԱԿ-ը կկարողանա դրական ներդրում ունենալ մեր ժողովրդին հուզող խնդիրների լուծման գործում: Իշխանությունն իսկապես կառուցողական է տրամադրված և նույնն իրավունք ունի նաև ակնկալել ՀԱԿ-ից: Տնտեսական, սոցիալական, քաղաքական, աշխարհաքաղաքական կամ ցանկացած այլ ոլորտի` Հայ ազգային կոնգրեսի բոլոր առաջարկները, քանի հոգանոց խմբերով էլ ներկայացվեն, Հայաստանի համապատասխան պետական կառույցները, գերատեսչությունները պատրաստ են շահագրգիռ քննարկման և համատեղ լուծումների: Ավելին ասեմ, Հայ ազգային կոնգրեսի` որպես արտախորհրդարանական ընդդիմության բոլոր այն առաջարկները, որոնք, իրատեսական լինելով, կօգնեն մեր ժողովրդի հոգսերն օր առաջ թեթևացնելու գործին և կպահանջեն օրենսդրական լուծումներ, Հանրապետական կուսակցությունը պատրաստ է նրանց անունից դրանք հնչեցնելու ու պաշտպանելու Ազգային ժողովում»,- ասված է հանրապետականների պաշտոնական տեքստում:
Այնպիսի տպավորություն է, որ կողմերը լավ չեն ընկալում երկխոսության ինստիտուտը: Երկխոսության օրակարգում կարող է քննարկվել ցանկացած հարց, այդ թվում` արտահերթ ընտրությունների նպատակահարմարությունը: Մյուս կողմից, արտահերթ ընտրությունների պահանջը չի կարող իմպերատիվ համարվել երկխոսության օրակարգում:
Հանրապետականները դեմ են նաև երկխոսության ֆորմալիզացմանը:
«Յուրաքանչյուր մարդ փոքր ժամանակ տուն-տունիկ է խաղում, հետո է ընտանիք կազմում. իրենք հիմա էդ վիճակում են, իսկ մենք տուն-տունիկ խաղալու ժամանակ չունենք: Պաշտոնապես ասում եմ` ՀՀԿ-ի քաղաքական օրակարգում չկա պատվիրակություններ կազմելու խնդիր, և նաև՝ պատրաստ է հավաքել և խոսել, ուզում են` տնով տեղով գան: Օրը ժամը որոշենք, նստենք, խոսենք»,- ասում է ՀՀԿ խմբակցության նախագահ Գալուստ Սահակյանը:
Այստեղ էլ նահանջի հնարավորություն ՀԱԿ-ը չունի, որվհետև արդեն ձևավորել է պաշտոնական պատվիրակություն` իրեն զրկելով մանևրելու հնարավորությունից: Բացի այդ, երկխոսության հստակ ձևաչափի բացակայությունը` թե բովանդակության և թե ժամանակի առումով, անորոշ է դարձնում գործընթացը:
Առայժմ ստիպված ենք փաստել, որ մեր քաղաքական համակարգը, որն անտագոնիզմի ծնունդ է`սովոր չէ ապրել երկխոսության և կոմպրոմիսների կանոններով:
Պարզվում է, երկրագունդ մոլորակում դեռևս չի վերացել միամիտների տեսակը: ԱՄՆ-ը կոչ է անում Հայաստանին և Ադրբեջանին «բաց լինել» ղարաբաղյան հակամարտության գործընթացի համար:
«Միացյալ Նահանգները հավատում են, որ ռազմական եղանակն այդ խնդրում անընդունելի է»,- SalamNews-ին ասել է Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպանության մամուլի ծառայության ղեկավար Քիթ Բինը: Երնեկ ձեր լավատեսությանը: Քանզի միայն այդ բեխաբարի չսիրած «ռազմական եղանակն» է վերջնական պատասխան տալու հարցադրմանը: Ամերիկացիներին կարելի է հասկանալ` նրանց պետք է, որ խնդիրը որևէ ձևով մեկընդմիշտ լուծվի: Որպեսզի մեկընդմիշտ լուծվի խողովակաշարերի անվտանգության խնդիրը` Միջին Ասիայից էներգակիրները փոխանցվեն դեպի Եվրոպա: Մի խնդիր, որը հայերիս բաձարձակապես անհետաքրքիր է: Եթե դրա գինը մեր ինքնիշխանության ճանաչումն է 42 հազար քառակուսի կիլոմետր տարածքի նկատմամբ, ապա էստի համեցեք: Իսկ եթե չեք կարող դա ապահովել, ապա գնացեք հայտնի ռուսական հասցեով: Առավել ևս, որ մեր զենքը ռուսական է, ռուսական ռազմահենակետը դեռ կես դար մնալու է մեր երկրում:
Ահա կարճ ձևակերպումը, թե ինչպես ենք մոտենում Կազանում կայանալիք եռակողմ հանդիպմանը: Այդտեղ առնչվելու ենք ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի քարտ-բլանշն ունեցող Դմիտրի Մեդվեդևի և համաշխարհային մուրացկանի վերածված Իլհամ (կամ ինչպես ասում են հայ բլոգերները` Իլխլամ) Ալիևի հետ: Ամերիկացիք և ֆրանսիացիք ռուս նախագահից սպասում են, որ կհանդարտեցնի Հարավային Կովկասի երկու ժողովուրդներին և կստիպի ի մի գալ, ինչից հետո դժվար չի լինի սկսել ռսի հերն անիծող խողովակաշարի շինարարությունը: Եվ իրենց բացարձակապես անհետաքրքիր է, թե ինչ տեսք կունենա այդ հաշտությունը: Մինչև հունիսի վերջ ավարտեք-պրծեք, մնացյալը անհետաքրքիր է: Իհարկե, եթե վստահ լինեինք, որ Ռուսաստանի նախագահը միանշանակորեն ներկայացնում է ռսի պետության շահը, ապա կարող ենք հագիստ լինել, զի Մոսկվային 1000 տարի պետք չէ այնպիսի խաղաղությունը, որի արդյունքում հնարավորություն կստեղծվի ռուսական շահի հերն անիծել… Սակայն նման վստահություն, ցավոք, չկա, զի կասկածելու տեղիք է տալիս Ռուսաստանը հսկայական կորպորացիայի տեսքով պատկերացնող նախագահի աշխարհայացքը և ծագումնաբանությունը: Այսինքն` Ռուսաստանի պետական շահը հաշվարկի մեջ մտցնելը դեռևս ոչինչ չի նշանակում: Եվ ակնկալելի են Վաշիգտոնից թելադրված միասնական ճնշումները: Ինչքան էլ դրանք օբյեկտիվորեն չհակասեն ռեալ ռուսական շահին, շատ բան կախված է պաշտոնապես Ռուսաստանը ներկայացնող անձի անձնական պատկերացումներից: Դե ուրեմն գլխանց ելնենք այն տարբերակից, որ դրանք կարող են լինել նաև հակապետական:
Այսինքն` վատագույն տարբերակում կարող ենք առնչվել բավականին կոշտ պարտադրանքին: Ինչքանո՞վ ենք ենք դրան պատրաստ` սա է հարցերի հարցը: Եվ գոնե այս անգամ հարցի բարենպաստ պատասխան ունենք: Այսօր չունենք այնպիսի ընդդիմություն, որը թիկունքից կհարվածի: ՀԱԿ-ը լրիվ ձեռնասուն է դարձել, առաջ չի քաշում որևէ հակապետական պահանջ: Շնորհիվ այսպես կոչված «երկխոսության», որը ոմանք օրհնում են, ոմանք էլ` հայհոյում: Բայց բոլոր դեպքերում այդ ամենը կա: Եվ միակ հարցն է` ի՞նչ գնով…
Տարբեր արժանավորների և անարժանների ազատ արձակումը մի կողմ թողնենք: Ճիշտ է, դեռ հանրահավաքի ժամանակ ՀԱԿ ակտիվիստ Վարդգես Գասպարին հարց բարցրացրեց, որ ամեն քրեական զիբիլ արժանի չէ քաղբանտարկյալ կոչվելու, բայց խոշոր հաշվով, եթե Գագիկ Ջհանգիրյանի պես մեկը ազատության մեջ է, ապա մեկ հանցագործ ավել-պակասի հարցը դառնում է ոչ սկզբունքային: Ու այդ տեսակետից Սասունի ու Նիկոլի ազատ արձակումը այլևս հարցեր չի առաջացնում… Կարևորը հետևյալն ` ինչ է տալիս ՀԱԿ-ին իշխանությունը «խելոքանալու» դիմաց: Առաջին իսկ տրամաբանական պատասխանը վերաբերում է պատգամավորական տեղերին: Ճիշտ է, ՀՀԿ-ի տղերքը միգուցե դիլխոր մնան, որ դա կլինի իրենց տեղերի հաշվին, սակայն երկիրը խոշոր հաշվով բան չի կորցնում:Եթե ասենք Ալրաղացի Լյովիկի փոխարեն գա Գագիկ Ջհանգիրյանը, թող Նեմեց Ռուբոյի փոխարեն Գռզոն գա, թող Արզաքնցյան Տիկոյի պես մեկի պես գա Լեդի Հակոբի պես մեկը գա` դա սկզբունքորեն բան չի փոխի: Ու նաև առանձնապես չենք վնասվի, եթե Սադոյանի պարապ մնացած խոսափողին տիրանա Նիկոլը, իսկ Զուրաբյանը լուրջ-լուրջ տեսքով պատգամավորական հարցապնդում անի ՀԱԿ խմբակցության անունից… Ոչինչ, էդ կադրերին չսիրողներն էլ մի կերպ կդիմանան, համ էլ չդիմանան, ինչ ճար ունեն: Սրանց` ԱԺ գալուց երկրի համար, ըստ էության, ոչինչ չի փոխվի:
Անշուշտ, ազգի և պետության տեսակետից ամեն ինչ լավ է: Պարզապես արմատական ընդդիմադիր ընտրողներն են իրենց խաբված զգալու: Օրինակ, հանրահավաքի եկողները դժվար թե երկար ժամանակ բավարարվեն «էսօր-էգուցվա» արտահերթ ընտրություններով, որ երբեք չեն կայանա: Իսկ նախագահական նստավայրը մշտապես գրավելու պատրաստակամ մասսային նույնիսկ կռվարար Ժիրայր Սէֆիլյանը տեր չի կանգնի, քանզի Շուշիի այդ հերոսը ինչքան էլ ատի Ռոբերտ Քոչարյանին և Սերժ Սարգսյանին, նրանց գցելու խաթեր պետությունը վտանգի տակ դնող չի…
Այնպես որ հունիսի 25-ին ՀՀ նախագահը բավականին պինդ թիկունքով է գնալու Կազան: Եվրոպացիներն ասելու բան չունեն, քանզի իրենց մատնանշած բոլորին էլ բանտից ազատել է, խոստացել է «մարտի 1-ի» բացահայտման խաթեր հանրային հոշոտման հանձնել մի քանի բարձրաստիճան մենթերի, ՀԱԿ-ի նյութապաշտ «հեղափոխականների» հետ էլ կոնկրետ սակարկություն է սկսել, թե քանի մանդատ են ունենալու` անկախ ժողովրդի քվեից… Կարճ ասած, եթե Կազանում անընդունելի տարբերակ դեմ տա, անվախորեն կարող է դրանց ուղարկել հայտնի ռուսական հասցեով: Նույնիսկ Մեդվեդևի` ռուսական շահը կատարելապես ծախելու կանխավարկածի պարագայում…
Աջաբսանդալի բաղադրությունը զննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ
«Իհարկե, ընդդիմության մեջ կան խմբեր, որոնք կարծում են, որ պետք է ամբողջ օրը փողոցներում «հույ-բույ» անել և ամեն տեղ վրաններ խփել, իշխանության ներկայացուցիչների մի մասն էլ վստահ է, որ ընդդիմադիրների տեղը բանտն է, և ընդդիմության ցանկացած ցույցի ժամանակ պետք է նրանց վրա հարձակվել։ Սակայն այդ տեսակետներն այսօր այլևս մարգինալ են՝ քաղաքացիների ճնշող մեծամասնությունն այսօր ներքին խաղաղության և հանդուրժողականության կողմնակից է»,- այսօր իր խմբագրականում գրել է «Առավոտ» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր Արամ Աբրահամյանը, և ես միանշանակ համաձայն եմ այդ տեսակետին։
Իշխանություն-ՀԱԿ սպասվող երկխոսությունը մարդկանց մոտ որոշակի հույսեր է ծնում, որ այդ խաղաղությունն ու հանդուրժողականությունը վերջապես կվերադառնան մեր երկիր, ու որ ամենակարևորն է՝ կլուծվեն իրենց տարրական սոցիալական խնդիրները:
Իսկ առայժմ երկխոսության սպասումը որոշակի լարվածություն է ստեղծել մարդկանց մոտ, ընդ որում` ոչ միայն շարքային քաղաքացիների, այլ նաև` քաղաքական դասի ներկայացուցիչների:
Խեղճ քաղաքացին այդպես էլ չի հասկանում, թե ինչի շուրջ են երկխոսելու իրենց քաղաքական առաջնորդները: Ընդդիմությունն ասում է, որ գնալու է երկխոսության, որպեսզի երկրում լինեն արտահերթ ընտրություններ: Իշխանությունն ասում է, որ արտահերթ ընտրություններ չեն լինելու: Քաղաքացին շփոթվում է, չի կարողանում թացը չորից տարբերել: Սա էլ որոշակի անվստահություն է ծնում երկխոսության ինստիտուտի հանդեպ: Այդ անվստահության հիմքն էլ քաղաքական էլիտայի անկեղծության պակասն է: Արտահերթ ընտրություններ անցկացնել-չանցկացնելը նպատակ չէ, նպատակ չէ նաև դրանց հերթական կամ արտահերթ լինելը: Կարևորն ընտրությունների որակն է, այդ գործընթացում քաղաքացու քվեի արժեվորումը: Բայց ավելի կարևոր է, որ իշխանության և ՀԱԿ ներկայացուցիչները կարողանան ձևակերպել երկխոսության միասնական օրակարգ, կամ որ նույնն է` ընդհանուր հայտարարի գան այն խնդիրների շուրջ, որոնք ծառացած են երկրի առաջ: Հենց առաջնահերթությունների միասնական օրակարգը հայտնի լինի` պարզ կլինի նաև, թե որոնք են այն գործիքները, որոնց միջոցով այդ խնդիրները պետք է լուծվեն:
Սա է հուշում տրամաբանությունը, այլապես տարօրինակ է, որ իշխանության ու ՀԱԿ ներկայացուցիչները` առանց երկխոսության օրակարգի բովանդակային հստակեցման, անցել են չպարզված խնդիրների լուծման գործիքավորման հարցին: Քաղաքացին էլ, օրինակ, տեսնում է, որ նույն արտահերթ ընտրությունների հարցում կան տրամագծորեն հակառակ տեսակետներ, և կամ չի հավատում երկխոսությանը, կամ՝ դրա մեջ գործարքի տարրեր է նկատում:
Երկխոսության ձևաչափն ու բովանդակությունը ընկալելի չեն անգամ քաղաքական էլիտային: Դրա պատճառով քաղաքական գործիչները կամ հերթապահ հայտարարություններ են անում արտահերթ ընտրությունների անհրաժեշտության մասին, մյուսներն էլ` վնասակարության մասին, կամ էլ` խուսափում են ԶԼՄ-ների հետ շփվելուց: Ավելի աբսուրդ է այն հանգամանքը, որ երկու բևեռների քաղաքական գործիչները բոլոր հարցերի պատասխանները թողնում են իրենց առաջնորդներին` բացահայտելով երկու համակարգերի անձնակենտրոնությունը: Եթե ամեն բան պետք է որոշեն բացառապես Սերժ Սարգսյանն ու Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, ինչի՞ համար է էլիտա կոչվածը:
Հասարակության գերակշիռ մասը կողմ է երկխոսությանը, որովհետև խաղաղություն և հանդուրժողականություն է ուզում:
Սակայն այդ նույն հասարակությունը որոշակի հարցեր է առաջադրում, որոնց պատասխաններն ակնկալում է քաղաքական գործիչներից: Նրանց լռությունը կամ շաբլոն դարձած պատասխանները միայն տագնապ ու անորոշություն են ծնում հասարակության մոտ` արժեզրկելով երկխոսության գաղափարը:
Եթե մեկ նախադասությամբ բնութագրեինք այսօրվա հանրահավաքում առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթը, ապա, անտարակույս, կընտրեինք վերնագրում բերված բառերը: «Հաղթանակը ձեռք է բերվել ոչ թե մութ գործարքի, գաղտնի պայմանավորվածությունների կամ արտաքին միջամտությունների ու միջնորդությունների շնորհիվ, այլ վերջին ամիսների ընթացքում հասարակության ու իշխանության միջեւ ծավալված յուրատեսակ հրապարակային բանավեճի կամ ոչ‑ֆորմալ երկխոսության արդյունքում։ Հայ Ազգային Կոնգրեսը հասարակության անունից հրապարակավ ներկայացրել է իր պահանջները, իսկ իշխանությունը, թեկուզ երբեմն տատանվելով, բայց վերջին հաշվով նույնքան հրապարակավ արձագանքել է այդ պահանջներին՝ դրանք ամրապնդելով կոնկրետ գործողություններով», -ասում է Տեր-Պետրոսյանը եւ դժվար է չհամաձայնել նրա մտքի հետ։ Համենայն դեպս, վերջին երկու ամիսների գործընթացը տեղի է ունեցել հասարակության աչքի առաջ, երբեմն` նրա ուղղակի կամ անուղղակի մասնակցությամբ:
Առաջին նախագահը նաեւ հանգամանալից վերլուծել է այն պատճառները, որոնք երկրի քաղաքական միջավայրի փոփոխության եւ երկխոսության կայացման հիմք հանդիսացան. «Անտարակույս, իշխանությանը լրջորեն խորհելու առիթ են տվել արաբական երկրներում տեղի ունեցող աշխարհացունց իրադարձությունները, ինչպես նաեւ դրանց արդյունքում միջազգային հանրության մոտեցումներում ու տրամադրություններում նկատվող ակնհայտ փոփոխությունները, ավելի կոնկրետ, Արեւմուտքի կողմից բռնապետական ռեժիմների նկատմամբ նախկինում ցուցաբերած անտարբերության կամ հանդուրժողականության մեղքի գիտակցումը եւ այդ անհեռատես քաղաքականության վերանայման մղումը… Իշխանության կողմից հասարակության պահանջներին ընդառաջ գնալու կամ նրա զիջողականության մյուս դրդապատճառը, որքան էլ տարօրինակ թվա, կապված է Ղարաբաղի խնդրի հետ։ Ակնհայտ է, որ մի կողմից, գլխավորապես Ռուսաստանի ջանքերով, Ղարաբաղյան կարգավորման գործընթացը մոտենում է իր հանգուցալուծմանը, իսկ մյուս կողմից, այդ գործընթացի չբացառված հերթական ձախողման դեպքում, արդեն բավականին իրական է դառնում Ադրբեջանի նախաձեռնությամբ պատերազմի վերսկսման վտանգը։ Նման պարագայում իշխանությունը, բնականաբար, գիտակցում է, որ, մեղմ ասած, իր նկատմամբ սեփական ժողովրդի տածած լիակատար անվստահության պաշարով ո՛չ կարող է Ղարաբաղի հարցում գնալ որեւէ լուծման, ո՛չ էլ հաջող պատերազմ վարել Ադրբեջանի դեմ։ Ուստի նա հարկադրված է, ժողովրդին սիրաշահելու եւ երկրի ներսում թեկուզ նվազագույն աջակցություն գտնելու նպատակով, լուրջ զիջումների գնալ, որոնց շարքը, վստահ եմ, չի սահմանափակվում ներկա փուլում Կոնգրեսի առաջ քաշած երեք պահանջների կատարմամբ։ Շուտով, անշուշտ, կլինեն նոր աղմկահարույց պաշտոնանկություններ եւ իշխանության որոշ ներկայացուցիչների նկատմամբ իրականացվող քրեական հետապնդումներ՝ կոռուպցիայի դեմ ծրագրված լուրջ պայքարի եւ օրինականության հաստատման ուղղությամբ վճռականության դրսեւորման տպավորություն ստեղծելու եւ կրկին ժողովրդի սիրտը շահելու անսքող ակնկալիքով… Վերջին շրջանում իշխանության վարքը պայմանավորող հաջորդ էական գործոնը սոցիալական բողոքի հաճախակիացած ցույցերն են՝ կապված փողոցային առեւտրի արգելման, ներմուծվող ապրանքների փոխադրավարձ-մաքսավճարների բարձրացման, վրացական համարանիշներով մեքենաների խնդրի, իսկ օրերս նաեւ Երեւանի «Վերնիսաժի» փակման եւ հարսանյաց ու ծաղկի սրահների հարկային բեռի ծանրացման հետ… Վերը թվարկված գործոնների կարեւորությամբ հանդերձ, իշխանության վերջին շրջանում դրսեւորած զիջողական եւ որոշ առումով բանական պահվածքի գլխավոր պատճառն, այնուամենայնիվ, պետք է համարել երկրի անմխիթար սոցալ-տնտեսական իրավիճակը եւ դրանից ելք չգտնելու գիտակցությունը…»:
Տեր-Պետրոսյանի ելույթից մեր ստացած տպավորությունները գուցե սուբյեկտիվ են, գուցե դրանք առանձանապես դուր չգան արագ փոփոխությունների ձգտող հազարավոր մեր քաղաքացիների, բայց ակնհայտ է, որ, անկախ հրապարակում եւ հռետորների կողմից հնչեցվող կարգախոսներից, արտահերթ ընտրությունների անցկացման ՀԱԿ պահանջը երկխոսության օրակարգում իմպերատիվ չի լինելու: Սրա վառ ապացույցն են հանրահավաքում Տեր-Պետրոսյանի հնչեցրած խոսքերը, որոնք արդարացիորեն սահմանազատում են երկխոսությունը կողմերից մեկի կապիտուլյացիայից: «Այսպիսով, նկատի ունենալով Հայ Ազգային Կոնգրեսի առաջ քաշած երեք պահանջների կատարման հանգամանքը, մենք արդեն պատրաստ ենք իշխանության հետ ֆորմալ, այսինքն պատվիրակությունների մակարդակով երկխոսության։ Առաջիկա օրերին մենք կորոշենք մեր պատվիրակության կազմը, որը բաղկացած կլինի 3–5 հոգուց, եւ իշխանությանը կներկայացնենք երկխոսության մեր օրակարգը։ Բնականաբար, նույնը պետք է անի նաեւ իշխանությունը՝ թե՛ պատվիրակություն կազմավորելու, թե՛ սեփական օրակարգը ներկայացնելու առումով։ Կոնգրեսի օրակարգը հայտնի է՝ արտահերթ նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրությունների անցկացում։ Բայց դա չի նշանակում, թե մենք չպետք է հաշվի առնենք նաեւ իշխանության ներկայացրած օրակարգն ու հակաառաջարկները, այլապես կխախտվի կողմերի իրավահավասարությունը»- իր պատկերացրած երկխոսությունը նկարագրում է առաջին նախագահը։
Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը նաեւ ընդգծել է քաղաքական այն շրջանակն, որն առավելապես տուժելու է իշխանություն-ՀԱԿ երկխոսության պարագայում. «Առավել անհանգստացած է Հայաստանի «ամենանյարդացած» ու խուճապահար անձը, որը մեզանից լավ գիտե, թե ինչ հիմքեր ունի անհանգստանալու ու խուճապի մատնվելու համար։ Անշուշտ, անհանգստացած ու նույնիսկ ահաբեկված են իրավապահ մարմինների աշխատակիցները, որոնց այդ անձը, սեփական կաշին փրկելու համար, իր վերջին հարցազրույցով, ինչպես ասում են, «փուռը» տվեց, մինչ ժամանակին նրանց հրապարակավ խոստացել էր, որ ոչ մի ոստիկան մարտի 1-ին կատարած ոճրագործությունների համար չի դատվելու։ Անհանգստության նշաններ են նկատվում նաեւ որոշ արտաքին ուժերի մոտ, որոնց ամենեւին ձեռնտու չէ Հայաստանի ներքաղաքական մթնոլորտի առողջացումը, քանի որ դրանով նրանք կզրկվեն վերջինիս քաղաքական վարքագծի վրա ազդելու մինչ այժմ ունեցած լծակներից։ Չափից ավելի անհանգստացած է դաշնակցությունը, որը բացահայտորեն ու տենդագին կերպով լծված է երկխոսության վարկաբեկման եւ խափանման գործին։
Իշխանափոխության իրականացման համար անհրաժեշտ քաղաքական ու քաղաքացիական ակտիվությունը Հայաստանում դեռեւս բավարար լիցք չի պարունակում կամ համապատասխան կոնդիցիայի չի հասել»:
Հաջորդ հանրահավաքի օրը չհայտարարվեց: Հրապարակն առայժմ հանգստանալու է` առժամանակ դադարելով ճնշման գործիք լինել իշխանությունների նկատմամբ: Արձակուրդում է նաեւ քաղաքական կյանքում միայն դեկորատիվ նշանակություն ունեցող Ազգաին ժողովը` իշխանության կողմից մենաշնորհված ամբիոնով:
Երկխոսության հարթակը հիմա մեր քաղաքական կյանքի գլխավոր դերակատարն է:
Այն կամ ծնունդ է տալու որակապես նոր քաղաքական մշակույթի` մրցակցության եւ կոմպրոմիսների հատկանիշներով, կամ դառնալու է զարգացումն արգելակող անտագոնիստական համակարգի հայելին:
Առայժմ կանգնած ենք երկընտրանքի առաջ: Պատասխաները կստանանք աշնանը:
- Տեսանյութ
- Օրվա միտք
- Խմբագրի վարկած
- Ֆոտո
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.