Հարգելի հայրենակիցներ, բա տեղյա՞կ եք սենսացիոն նորությանը: Խաբա՞ր եք, ով է մեր առաջադիմության թշնամին: Իրո՞ք չգիտեք… Սահմանադրական դատարանի նախագահ նախագահ Գագիկ Հարությունյանն է, քանի որ կոծկել է բոլոր ոչ լեգիտիմ ընտրությունները` 1998-ից սկսած: Չե՞ք հավատում. Ամոթ ձեզ, բա միտինգի վախտ Լևոնն ա ասել: Ճիշտ է, մոռացել է, որ նույն պաշտոնյան ու նրա գլխավորած մարմինը քողարկել էին և իր, մեղմ ասած, կասկածելի ընտրությունը 1996-ին: Դե բայց ներելի է` իր օգտին արած ամեն ինչը օրինական է, իսկ իր դեմ արածը` ապօրինի…

Ուրիշ նորություն էլ իմացանք: Որ «հիմնադիր նախագահը» ընդհանրություններ ունի Ջորդանո Բրունոյի հետ (տեսնես ով ցանկություն կհայտնի նրա խարույկը վառելու), ու որ, Վիկիլիքսի արև (ըստ Լևոն Զուրաբյանի) Լևոնին ձայն տվել է ոչ թե 350 հազար, այլ 570 հազար մարդ: Այսինքն` 220 հազար ընտրող «ավազակապետությունն» անամոթաբար պարտակել է…

Եվ ի՞նչ եղավ վերջին հանրահավաքի արդյունքը: Ասացիք, որ լոխ ոչ լեգիտիմ են, կամ Լևոնի ասած` «ոչ օրինակարգ», և խոստացաք, որ եթե մինչև ամսի 23-ը Տիգրան Առաքելյանին բաց թողնեն, կվերսկսեք «գյալաջին» իշխանությունների հետ, իսկ եթե ոչ` ուրեմն կշարունակեք «ավազակապետության կազմաքանդումը»:

Թույլ տվեք կանխատեսում անել: Տիգրան Առաքելյանին չեն ազատելու, թեև թեթև խաղ տվին այդ ուղղությամբ` նրա դատարան ուղարկած քրգործը նախաքննության վերադարձնելով: Միգուցե ընդամենը թեթևացնեն նրա վրա դրված հոդվածը, ու ոչ ավելին: Բայց կան փոփոխություններ, որոնք դուք հռչակելու եք «ժողովրդի մեծ նվաճում»: Ավելի ճիշտ` Վաշինգտոնից ձեզ հրամայելու են համարել, թեև Մարի Յովանովիչի` «Վիկիլիքսում» հայտնված հեռագրերից բխում է, որ նա Լևոնին չի վստահում ու համարում է «քցող»:

Իսկ կհրամայեն իշխանական ճամբարում տեղի ունեցած փոփոխությունների պատճառով:  Սերժ Սարգսյանը «գուդբայ» ասաց ռուսաստանցի օլիգարխ Սամվել Կարապետյանի եղբայր Կարենին: Եվ նրա տեղը գալիս է ոչ թե Միքայել Մինասյանը, այլ արդեն իսկ պաշտոնակատար նշանակված Վիգեն Սարգսյանը: Այն Վիգեն Սարգսյանը, որին ժամանակին ուզում էին պաշտոնանկ անել ամերիկյան շպիոն լինելու համար… Գումարած դրան, անհայտ է, թե ով կնաշանակվի բազմափորձ, բայց անսպասելիորեն հանկարծամահ եղած Գարեգին Ազարյանի տեղը:

Բա ամերիկացիներին արված այդպիսի զիջման դիմաց ոմն Տիգրան Առաքելյանը էլ ո՞ւմ է պետք: Այս պայմաններում, եթե Ալիկ Սերգեիչը մնացող է, նրան թույլ կտան այդ երիտասարդին մաքսիմալ  ժամկետով բանտում պահել…

Այսպիսով, ՀՀ նախագահը իր նստավայրի երկրորդ մարդ նշանակեց մի անձի, որը լիովին բավարարում է ամերիկացիներին, կամ ինչպես ռուսներն են ասում, «պինդոսներին»: Դրա դիմաց Վաշինգտոնը աչք կփակի շատ բանի վրա, նախևառաջ` լևոնական ճամբարի գլխին խաղացած ցանկացած խաղ:

Միգուցե հանգիստ վերաբերվեն նաև «Հայկական աշխարհի» և «Պետության վախճանի» ասպետ Տիգրան Սարգսյանին չվաստակած հանգստի ուղղարկելուն. Ի վերջո հարմար կադր է` բոլոր սոցիալ-տնտեսական խնդիրները «դուրս գրելու» համար:

Բայց կարևոր հարցը հետևյալն է. իրականում ամերիկյան կադր Վիգեն Սարգսյանին ի՞նչ չափի ռեալ իշխանություն կտրվի: Եթե նույնքան, որքան Ռոբերտ Քոչարյանը տվել էր Արմենչիկին, ապա կորած ենք: Իսկ եթե Կարեն Կարապետյանի ունեցածից էլ քիչ` ապա որևէ լուրջ խնդիր չկա:

Համ էլ, դատելով ամեն ինչից, Ռոբերտ Քոչարյանը վերադառնում է: Եվ եթե նա հանկարծ դառնա իշխանության թիվ 2-ը, ապա կարող ենք թեթևացած շունչ քաշել, զի այդ դեպքում ամերիկյան շպիոնների ազդեցության մասին խոսք լինել չի կարող: Չմոռանանք, որ համաձայն «Վիկիլիքսի», նա ռուսների համար նույնիսկ ավելի նախընտրելի է, քան Սերժ Սարգսյանը: Եվ եթե նա եկավ, ապա անկախ նրա գարշելի խասիաթից, պետությունը կշահի: Զի նա կաշխատի ռուսներ գծով, իսկ Սերժ Սարգսյանը հանգիստ արևմուտք-մարևմուտք կխաղացնի: Ու կապահովենք իրական բալանս երկուսի միջև, որը լավագույնն է մեր երկրի շահի, ազգային էգոիզմի տեսակետից… Շառից, փորձանքից հեռու:

Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Գյումրիից  Վանաձոր տանող ճանապարհին գտնվող Մեծ Պարնի գյուղի տարածքում գտնվող Թռչկանի ջրվեժին վերաբերվող իր ահազանգում բանաստեղծ Ռազմիկ Դավոյանը խոսում է «Թռչկանին» սպառնացող վտանգի մասին. Նա համարում է, որ  ճիշտ չէ, որ ջրվեժը մտնի խողովակների մեջ ու անհետանա երկրի մակերևույթից,  «Փոքրիկ ներդրում չանելու համար չի կարելի ջրվեժը խցկել խողովակների մեջ, կտրել ջրվեժի մռունչը` իրենց համար շահ ապահովելու համար» — կարծում է բանաստեղծը:  Ըստ նրա ներդրումները մի փոքր ավելացնելով՝ կառուցապատողները կարող են հիանալի հիդրոէլեկտրակայան կառուցել:

Արդեն մի քանի շաբաթ է, ինչ քննարկվում է վերընշված հարցը.  բնապահպանության նախարար Արամ Հարությունյանը հանձնարարել էր տեսչական ուսումնասիրություն անցկացնել խնդրի առթիվ: Պարզվել էր, որ հիդրոէլեկտրակայանի կառուցման համար առկա են բոլոր օրինական փաստաթղթերը:  Մենք փորձեցինք պարզել, թե ով է Հեկ-ի սեփականատերը, կամ գոնե ում անունով է գրանցված օրինական փաստաթղթերը. Բնապահպանության նախարարությունից հայտնեցին, որ շինթույլտվությունը տրված է «Ռոբշին» ՍՊԸ –ին, որն ինչպես պարզեցինք` գրանցված է Լոռու մարզում:

Մեզ հաջողվեց զրուցել ՍՊԸ-ի տնօրեն Ռոբերտ Օխանյանի հետ: Նա հավատացրեց, որ ջրվեժին որևէ վտանգ չի սպառնում այն տեղի համայնքի համաձայնությամբ  ամռան ամիսներին չի շահագործվելու:

Հետաքրքիր է, ՍՊԸ- ն, որը զբաղվում է փոքր հեկ-երի շինարարությամբ, փորձառու կառուցապատող է. «10 հատ Հեկ ենք սարքել, բայց այս մեկի սեփականատերը ես եմ», — ասաց Օխանյանը:
Մեծ Պարնի համայնքի ղեկավար Հրայր Յաղուբյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ հարցը քննարկվել է դեռ 5-6 տարի առաջ, «Մեզ են մեղադրում, բայց կառավարության որոշում կա, հողի կատեգրիա է փոխվել, այդ ընթացքում երեք մարզպետ է փոխվել… Ժամանակին մենք էլ էինք բողոքում. Հետո առաջարկվեց այս տարբերակը. Պայմանագիր ունենք, որ խողովակաշարը շրջանցում է ջրվեժը, ջուրը, ճիշտ է, մտնում է խողովակների մեջ, բայց ամռան երեք ամիսներին, երբ այցելուներ կունենանք, Հեկ-ը չի աշխատի, իսկ մյուս ամիսներին աշխատելու է:

Ստեփանակերտում հանդիսավոր կերպով նշվեց ԼՂՀ անկախության 20-մյակը: Կողք-կողքի կանգնեցին Սերժ Սարգսյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը, Բակո Սահակյանը, Արկադի Ղուկասյանը: Անշուշտ, դա լավ է:  Թերևս նաև տրամաբանական էր, որ այդտեղ չէր «երկխոսությունն առկախած» Լևոն Տեր-Պետրոսյանը:  Անշուշտ, զուտ ֆորմալ միասնականության տեսակետից գեղեցիկ կնայվեր, որ կողք-կողքի կանգնեին ՀՀ երեք և ԼՂՀ երեք նախագահները: Սակայն «հիմնադիր նախագահի» բացակայությունը յուրահատուկ ջրբաժան եղավ.

20 տարում եղավ մի տեղաշարժ, որը չի կարելի դրական համարել: Ահա մի մեջբերում «Չենք լռելու» երիտասարդական նախաձեռնության հաղորդագրությունից. «Այստեղ շատ հեշտ է ազգի դավաճանի պիտակ ձեռք բերել. դրա համար բավական է միայն արցախցիների հետ զրույցում բացել իրենց պատմական հայրենիքի` ազատագրված տարածքների, այսպես կոչված, «փոխզիջման» մասին խոսակցությունը: «Չենք լռելու»-ի ակտիվիստներին այսօր հանդիպած հարյուրավոր արցախցիներից չի եղել գեթ մեկը, որը ղեկավարվեր «ամեն ինչի պատրաստ ենք, միայն թե պատերազմ չլինի» սկզբունքով: Նրանք պատրա՛ստ են մինչև վերջ տեր կանգնել իրենց հայրենիքին: XX դարավերջի պատմությունը մի անբացատրելի, գերբնական ուժով է կապել ղարաբաղցիներին սեփական հողի հետ: Նրանցից յուրաքանչյուրը պատրաստ է ջնջել երկրի երեսից յուրաքանչյուրին, ով կփորձի «փոխզիջել» (տեղական տերմինաբանությամբ` ծախել) իր, կամ իր հայրերի արյունով ազատագրված հողերը»:

Օգտակար գործով զբաղվող երիտասարդները, ում ոչ ոք չի կարող մեղադրել հայրենասիրության պակասի մեջ, ահավոր դարձվածք օգտագործեցին` «ԻՐԵՆՑ պատմական հայրենիքը»: Չհասկացվեց, այդ տարածքները միայն արցախցո՞ւ պատմական հայրենիքն է: Երևանցո՞ւնը չէ, սասունցո՞ւնը չէ, ջավախքցո՞ւնը չէ, սփյուռքահայի՞նը չէ: Օրինակ` Մոնթեն, Ժիրայր Սէֆիլյանը, Մանվել Եղիազարյանը տեղյա՞կ էին, որ ազատագում էին ոչ իրենց պատմական հայրենիքը…

Գնանք դեպի արմատները, դեպի հրաշակերտ 1988-ը. ի՞նչ կարգախոս էր հնչում ամենուր` ՄԻԱՑՈՒՄ: Բա ո՞ւր կորավ միացումը:

Հիշենք, ինչ էր տեղի ունեցել 20 տարի առաջ: Դիմենք 1991թ. տեքստին. «Ժողովրդական պատգամավորների Լեռնային Ղարաբաղի մարզային և Շահումյանի շրջանային խորհուրդների` բոլոր մակարդակների խորհուրդների պատգամավորների մասնակցությամբ համատեղ նստաշրջանը, արտահայտելով ժողովրդի կամքը, որն ամրագրված է փաստացի անցկացված հանրաքվեում և ԼՂԻՄ ու Շահումյանի շրջանային իշխանության մարմինների 1988-1991թթ. որոշումներում, ազատության, անկախության, իրավահավասարության և բարիդրացիության նրա ձգտումը, արձանագրելով Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից «1918-1920թթ. պետական անկախության վերականգնման» հռչակման փաստը… հիմնվելով ԽՍՀ Միության գործող Սահմանադրության և օրենքների վրա, որոնք ինքնավար կազմավորումներին և հավաքական բնակվող ազգային խմբերին իրավունք են տալիս ԽՍՀՄ-ից միութենական հանրապետության դուրս գալու դեպքում ինքնուրույն որոշելու իրենց պետական-իրավական կարգավիճակի հարցը, նշելով, որ Շահումյանի շրջանի տարածքը բռնի կերպով անջատվել է Լեռնային Ղարաբաղից և հայ ժողովրդի վերամիավորման ձգտումը համարելով բնականոն ու օրինական…»:

Ուշադրություն դարձրեք` հռչակագիրը հիմնվում է 1988-91 թվականներին ընդունված որոշումների վրա, որոնք վերաբերում էին բացառապես ՎԵՐԱՄԻԱՎՈՐՄԱՆԸ, և ընդամենը ընթացակարգ էր արվում, որ չխախտվի ԽՍՀՄ օրենսդրությունը…

Իսկ ի՞նչ ունենք հիմա: Դժվար է չհամաձայնվել ազատամարտիկ Արմեն Աղայանի դիտարկմանը. «Ինչո՞ւ մենք այդքան արագ մոռացանք «միացում» կարգախոսը և հիմա տոնում ենք մեր պառակտվածությունը: Ենթադրվում էր, որ այս ներկայացումը բեմականացվում էր արտաքին աշխարհի համար: Այս պարզունակ անհեթեթությամբ ոչ մեկին չխաբեցինք: Փոխարենը, ինքներս այնքան մտանք դերի մեջ, որը հավատում ենք մեր հնարած հեքիաթին ու շարունակում ենք տոնել Արցախի անկախությունը Հայաստանից: Զուգահեռաբար կոպտորեն ոտնահարում ենք Արցախում բնակվող ՀՀ քաղաքացիների սահմանադրական, մասնավորապես ընտրական իրավունքները»:

Այո, միլիոնավոր հայեր թյուրիմացաբար կարծում են, որ ունենք երկու պետություն` ՀՀ և ԼՂՀ, մինչդեռ բանակը, տնտեսությունն ու օրենսդրությունը մեկ միասնական օրգանիզմ են: Նաև 20 տարում Արցախում ձևավորվել է ամբիցիոզ բյուրոկրատիայի շերտ, որը չի կամենում զրկվել պաշտոնների հնչեղ անուններից: ԼՂՀ նախագահը չի կամենում կոչվել մարզպետ, նախարարները` մարզպետարանի բաժնի վարիչներ, պատգամավորները` մարզխորհրդի ավագանու անդամներ… երևի միայն բանակն է, ուր պրակտիկայում չի գործում «առանձին պետությունների» տխմարաբանությունը, և օգտագործվում են բացառապես այն քարտեզները, ուր պատկերված է ամբողջական միասնական երկիրը, և ուր զինվորը հանդիսավորապես ասում է` «Ծառայում եմ Հայաստանի Հանրապետությանը»:

Բարեբախտաբար, Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք ՀՀ իշխանության ամբողջ համակարգը հրաժարվեց բանակցությունների և վճիռների պատասխանատվությունն Արցախի վրա գցելու արատավոր պրակտիկայից և իր վրա վերցրեց այդ բեռն ամբողջությամբ: Սակայն այսօր էլ հնչում է այս անհեթեթությունը` «Արցախը որպես կողմ վերադարձնենք բանակցային սեղանի շուրջ»:  Եվ աշխարհը լիաթոք ծիծաղում է մեզ վրա, որ այնքան խորամանկ գտնվեցինք, որ խաբեցինք ինքներս մեզ: Իսկ ինքնախաբեությունը մեղքերից մեծագույնն է:

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Ով երեխաներին չի սիրում, նա չի կարող լավ մարդ լինել: Դա իմ խորը համոզմունքն է: Բնազդի մակարդակի վրա դրված մարդկային ցեղի շարունակելիությունը քարե դարում, միայն մոր պատասխանատվությունն ու խնամքը երեխայի հանդեպ մինչև այսօր ենթարկվել է էվոլյուցիոն ու քաղաքակրթական զարգացումների ու փոխակերպումների: Այսօրվա քաղաքակիրթ երկրներում երեխան, մանուկը, նրա իրավունքները, առողջ մանկությունը, զարգացման ու կրթության ապահովումը, ծնողների, հասարակության ու պետության կողմից երևի թե ամենալավն են պաշտպանված, ու այդ ամենը փոխկապակցված է:

Ինչպե՞ս կարելի է ասենք` հունիսի մեկին  խոսել երեխայի պաշտպանության մասին, եթե ծնողը սոցիալապես պաշտպանված չէ: Կամ գիտելիքի օր։ Փաստորեն, պետությունը խաբո՞ւմ է: Կասեք` ինչո՞վ է խաբում: Խաբում է նրանով, որ հայտարարելով գիտելիքի օր, քիչ է չի ապահովում երեխային ամեն անհրաժեշտով, գոնե սովետի ակարդակի քիչ է, դեռ կազմակերպում է աչք փակող, աչք ծակող միջոցառումներ, որոնց ժամանակ սոցիալապես անապահով երեխան իրեն է´լ ավելի անապահով է զգում:

Երեխաների իրավունքների մասին կոնվենցիան Հայաստանը վավերացրել է 1992 թվականին, որից հետո 1996-ին ընդունվել է «Երեխայի իրավունքների մասին» ՀՀ օրենքը:

Բոլորս էլ երեխա ենք եղել, բոլորս էլ ուզեցել ենք մեծանալ, որովհետև մտածել ենք, որ երեխաներին չի կարելի շատ բան, որ մեծերին է կարելի, ու երևի թե մեծանալով` հուսախաբ ենք եղել, քանի որ, էդ «կարելիների» հետ միասին, ստացել ենք պրոբլեմներ, որոնք պետք է լուծել, և որոնք չունեն երեխաները: Ովքեր չեն ուզեցել` չեն մեծացել: Դե, իսկ մեծերն էլ պատասխանատու են փոքրերի համար և պետք է հոգան նրանց կարիքները: Իսկ էդ կարիքները շատ-շատ են, մանավանդ՝ մեր սոցիալապես անապահով երկրում:

Հիշո՞ւմ եք, սովետի տարիներին կային իմպորտնի կալգոտկաներ, որոնցով էին միայն դպրոցական ֆորմա հագնող դպրոցականների մեջ Մոսկվա գնացող-եկողների երեխեքը շահավետ տարբերվում սովետական փոթեր տվող, ներվայնացնող ռետուզներ հագնողներից. այլ ձև չկար, բոլորը միանման էին հագնվում: Հիմա ստացվում է՝ ավելի՞ վատ է: Ըստ իս՝ այո: Եւ էդ ամենը առավել սուր զգացվում է նմանատիպ օրերին` սեպտեմբերի 1,  Նոր Տարի, Զատիկ, Հունիսի 1 և այլն: Մտածում եմ, որ անապահով խավի երեխաները սովորական օրերից ավելի են ատում  էդ օրերը, ամեն անգամ հուզմունքով սպասում են, որ բարի ձյաձյան կամ ծյոծյան կգա, ու իրենց համար պաղպաղակ կառնի, կնստեցնի կարուսել:

Ընտանիքներ կան, որոնց կենսամակարդակն էնքան ցածր է, որ չեն կարողանում ապահովել իրենց երեխաներին ամենաառաջին անհրաժեշտության իրերով, դասագրքերով, որոնք վճարովի են: Այս պարագայում չգիտես՝ ասել, թե լա՞վ է երեխան մանկատանը մեծանա ու ունենա գոնե նվազագույնը, թեկուզ կողքը ծնող չլինի, թե՞ ունենա ծնող և անապահով մանկություն…

Չի իմացվի: Բայց որ՝ երեխայի մանկությունից է կախված, թե նա ինչպես կդիմակայի կյանքի հարվածներին, անժխտելի փաստ է: Լավ մանկություն տեսած երեխան շատ ավելի վստահելի ու «առողջ» մարդ է դառնում:

Եթե ծնողը լավ չի հոգ տանում երեխային, այլ երկրներում սոցիալական ծառայությունները ուշի ուշով հետևում են ընտանիքին ու, բավականաչափ հիմքերի դեպքում, կարող են ծնողին զրկել ծնողական իրավունքներից: Երեխան կարող է զանգահարել հեշտ հիշվող հեռախոսահամարով ու տեղեկացնել ոստիկանությանը, սոցիալական կառույցներին, եթե տանն իր հանդեպ բռնություն է կիրառվում կամ նույնիսկ, իր կարծիքով, ոտնահարվում են «Երեխայի իրավունքները»:

Եղբորս ընտանիքն ապրում է Գերմանիայում, երեխաները համ հայ են, համ եվրոպացի. այսինքն, Մարիամիկը 8 տարեկանում գիտեր իր իրավունքները ու երբեմն, երբ մայրը ձայնը բարձրացնում էր նրա վրա, սպառնում էր. «Պոլիցային կասեմ, երեխայի վրա չի կարելի գոռալ ու ծեծել»:

Կարող ենք ասել. «Ով մայրական ծեծից չի լացել՝ որբ է մեծացել»՝ մեջբերելով ռաբիսի դասական Տոտիկին, ու որ Մարիամիկը «փչանում է եվրոպաներում»՝ էդ ո՞նց կլինի, երեխան ծնողների վրա «գործ տա»: Իսկ ո՞նց է հնարավոր 21-րդ դարում երեխաների պարբերական բռնաբարություններ ընտանիքի ներսում ՝ընտանիքի անդամների կողմից, էլ չեմ ասում դրսի մասին, ու էդ երեխաներն էլ ախր տանը նստած չեն, նրանք դպրոց են գնում, դպրոցը չի՞ տեսել, չի՞ զգացել ուսուցիչն արդյոք, որ իր աշակերտի հետ ինչ-որ բան այն չէ։:

Հայ մանուկը, երեխան այսօր, էս ազիզ  օրով մեր երկրում պաշտպանված չի: Ինչևէ, ինչպես ամեն ինչում, այնպես էլ այս հարցում մենք մեր խոցելի խավին, իսկ երեխաները 1959 թ. ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի կողմից ընդունված 1989 թ. Երեխաների իրավունքների մասին կոնվենցիայով, ըստ էության, համարվեցին խոցելի հատուկ խումբ, հիշում ենք միայն նրանց համար որոշակի ընտրված օրերին:

Այսօր երեխաների 80 տոկոսը պարբերական բռնության է ենթարկվում։ Եթե նախկինում նվաստացման դեպքերն էին գերակշռում, ապա այսօր ֆիզիկական և սեռական բռնություններն են աճել: Մեր օրենքով ծիծաղելի պատժաչափ է սահմանված մանկապղծության համար, մանկապիղծների համար մեր երկիրը սարքելով դրախտ՝ ո՞նց կարող է մեր երեխան պաշտպանված լինել:

Մեր երեխան սոցիալապես լավ չի ապրում:

Մեր երեխան իրավականորեն ու սոցիալապես պաշտպանված չի:

Մեր երեխան իրազեկված չի իր իրավունքների մասին:

Մեր երեխան, որպես հասարակության մոդել, վատ օրինակ ունի իր աչքի առջև:

Մեր երեխան հեռուստատեսությունից է սնվում հիմնականում, իսկ հեռուստատեսությամբ ոչ մի իրազեկում չկա, քարոզվում են կեղծ արժեքներ, շատ են բռնության տեսարանները, որոնք երեխան ընկալում է որպես գործող օրինակներ:

Հազարավոր երեխաներ օրվա հացի խնդիր ունեն, հազարավորները՝ հագուստի: Մեր ծնողազուրկ երեխաներն ապրում են կասկածելի կառույցներում, նրանք բարեգործության շղարշի դեր են կատարում սևը սպիտակացնել ցանկացող օլիգարխների համար:

Մեր երեխաները, մեծանալով, կյանքից հավաստի ակնկալիքներ չեն կարող ունենալ:

Մեր երեխաները վաղվա մեր հույսն են, մեր ապագան կերտողները, մենք պետք է նրանց պաշտպանենք, հոգանք նրանց, կրթենք, դարձնենք քաղաքակիրթ երկրի արժանապատիվ քաղաքացիներ, որ մի օր էլ նրանք ստիպված չլինեն «սոցիալականով» մեզ հանձնել ծերատներ:

Պաշտպանենք երեխաներին, խնամենք ու հոգանք նրանց, տանք նրանց ամենալավը, սերմանենք բարիք, որ երբ մեծանան, կարողանանք  պահանջել նրանցից նույնը՝ ծերերի հանդեպ:

«Երկխոսություն» կոչեցյալը հասավ  կատարյալ աբսուրդի: Այս ուրբաթի ՀԱԿ-կոալիցիա դատարկաբանության հերթական սեանսը հետաձգվեց մինչև երեքշաբթի: Ոչ միայն այն պատճառով, որ կողմերը ասելիք չունեն (գլխանց էր այդպես), այլ նաև չեն պատկերացնում, թե հանրությանը ինչ ներկայացնեն որպես «արդյունք»: Նախորդ անգամ հանդիսատեսին դայաղ էին արել լռելու մասին պայմանավորվածությունը, սակայն հանրությունը նրանց նրբիկ հոգին չէր հասկացել ու դադարել էր հետաքրքրվել «երկխոսությունով», առավելևս որ ՀԱԿ-ը ներկայացրել էր, թե իբր քննարկել էին ՀԱԿ-ի երիտասարդների հարցը, իսկ Գագիկ Մինասյանը «մատնել» էր, որ այդ հարցի մասին ոչինչ չի քննարկվել:

Կարճ ասած, սակարկում են, թե ՀԱԿ-ի համար 7 տոկոս+ ինչպիսի թվեր են նկարելու, որպեսզի գոհ լինեն և կոալիցիոն կուսակցությունները, և ՀԱԿ-ի տերերը` ամերիկացիները: Էհ, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը դառել է «ռագատկի քար», իսկ ժամանակին…

5 տարի առաջ նոր էր ձևավորվում այն բևեռը, որը պետք է համախբվեր նրա շուրջ և հետո ցնցեր երկիրը: 2007-ի օգոստոսին հետաքրքիր բաներ էին կատարվում, որոնց մասին արժե համառոտակի հիշեցնել:

Այն ժամանակ և՛ կարկառուն ՀՀՇ-ականները, ե՛ւ «նախկինների» ճամբարի այլ ներկայացուցիչներ կարճատև հանգստի համար նախընտրել էին Հայաստանի Հանրապետության գեղատեսիլ վայրերը, այսինքն` ապահովում էին երկու-երեք ժամում ցանկացած տեղ գնալու և ցանկացած հանդիպմանը մասնակցելու հնարավորությունը: Ինքը` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, չնայած տարիքի բերումով կարծես թե պետք է հանգստի կարիք ունենար, շրջում էր մարզից մարզ և հանդիպում ինչպես ՀՀՇ տեղական կառույցների, այնպես էլ այլ «օգտակար մարդկանց» հետ: Այսինքն`ամերիկյան աջակցությունը վայելող ՀՀՇ-ն, ՀՀՇ-ական ծագում ունեցող տարբեր կառույցները և նախորդ ամիսներին նրանց միացած ուղեկիցներն ինչ-որ շատ լուրջ բան էին  նախապատրաստում, և այդ լուրջ բանը պտտվում էր հենց Լևոն Տեր-Պետրոսյանի անձի շուրջ: Ու ՀՀ առաջին նախագահի թիմում ընդգրկվելու համար հերթեր էին գոյանում: Եվ հերթ կանգնողների մեջ կարելի էր հայտնաբերել այնպիսի քաղաքական այրերի, ովքեր ժողովրդի մոտ տպավորված էին որպես Լևոնի «պապական դուշման»:

Իշխանության ՀՀԿ-ական թևի ներկայացուցիչները Լևոնի վերադարձի վերաբերյալ մանթրայի պես կրկնում էին, թե նա չի վերադառնա, եթե վստահ չլինի, որ 100 տոկոսով հաղթելու է: Առաջին նախագահի ճամբարակիցները նույնպես խոսում էին 100 տոկոսանոց շանսերի հանգամանքի մասին, սակայն, ի տարբերություն իշխանամետների, վստահ էին Լևոնի հաղթանակի վրա: Եվ հենց այդ վստահության պատճառով ԱԺ 2007թ. ընտրություններին «բորդյուրին» մնացածներից շատերը ձգտում էին հայտնվել Տեր-Պետրոսյանի թիմում: Այսինքն, Տեր-Պետրոսյանի գործոնի լրջությունը ակնհայտ էր: Եվ հենց այդ լրջության պատճառով էր, որ իշխանական ճամբարում այդ աստիճանի վախենում էին չինովնիկության և բիզնեսի հնարավոր առնետավազքից:

Իսկ ինչո՞ւ ամերիկացիները Հայաստանում սեփական ազդեցությունը հաստատելու «սուրբ գործում» խաղագումարը դրել էին հիմնականում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վրա, երբ, ի վերջո, գոյություն ունեցող ընդդիմության մեջ էլ կարելի էր ճարել դեմքեր, որոնք համակրելի կլինեին ժողովրդի համար:

Պարզապես ամերիկացիները Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ կապում էին երկարաժամկետ գործունեության հույսեր և մշակել էին սցենար, համաձայն որի` ՀՀ առաջին նախագահը պետք է կա՛մ հաղթի նախագահական ընտրություններում, կա՛մ գլխավորի «նարնջագույն» հեղափոխությունը:

Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հաղթանակին որոշակիորեն նպաստում էին և այն ժամանակվա վարչապետ, ապագա նախագահ Սերժ Սարգսյանի որոշ քայլերը: Սերժ Սարգսյանի վարչապետությունն ԱԺ-2007  ընտրություններից հետո նշանավորվեց նրանով, որ սկսեցին իրենց վատ զգալ նրանք, ովքեր ժամանակին իրենց երևակայում էին անձեռնամխելի և հավերժ անպատժելի ֆեոդալիկներ: Երբ Էջմիածնում սկսվեց «Ճոյտ» օպերացիան, որի արդյունքում գործնականում ամեն ինչից զրկվեց Հակոբ Հակոբյանը, քչերն էին պատկերացնում, թե քանի հոգու դռանն է այդ ուղտը չոքելու ընտրություններից հետո: Նույն Էջմիածնում գեներալ Սեյրան Սարոյանին զրկեցին բանակային կորպուսից և ուղարկեցին Ազգային ժողով: Իսկ գեներալ Մանվել Գրիգորյանի համար ընդհանրապես շոկի տպավորություն պետք է թողած լիներ այն, որ ինչ-որ գլխավոր դատախազություն հանկարծ համարձակվում է իր որդու գործերով զբաղվել: Գյումրու քաղաքապետ Վարդանիկին ստիպեցին, որպեսզի սեփական ձեռքով հանձնի գյումրեցիների կյանքը կերած իր հանցագործ որդուն, և դա արդեն աննախադեպ էր: Ճնշեցին և մյուս Հակոբ Հակոբյանի` Լեդի Հակոբի շրջապատն ու կլանը Մալաթիայում: Լոռու մարզում էլ միանգամից «խեղճացրին» այդտեղի գործնականում բոլոր քրեականացված ֆեոդալներին. «փուռն էին տվել» ամենակարողի համբավ ունեցող Հենրիկ Քոչինյանին, իսկ Վահրամ Բաղդասարյանին թույլ չտվեցին պատգամավոր դառնալ…

Թեև Սերժ Սարգսյանը ձգտում էր դրանով շարունակել այն, ինչը կիսատ էր թողել Վազգեն Սարգսյանը 1999-ի հոկտեմբերի 27-ին նահատակվելու պատճառով, սակայն դրանով ապագա նախագանը վաստակեց բազում թշնամիներ, որոնք հաճույքով վազեցին Լևոնի գիրկը: Գումարած դրան, և ՀՀԿ-ում, և գործադիր օղակներում վխտում էին նախկին ՀՀՇ-ականները, որոնք դեռ 2007-ի օգոստոսին գաղտնի շփումների մեջ մտան առաջին նախագահի շրջապատի հետ` միշտ կազմուպատրաստ առնետավազքի:

Դե շարունակությունը գիտենք` 2008-ի արյունալի ցնցումներն եղան, որը 3 տարի երկիրը չէր կարողանում մարսել: Հենց դրանց հաղթահարման նպատակով էլ սկսվեց «երկխոսություն» կոչեցյալը, որը հիմա լրիվ անհամացել է:

Իշխանությունը դրա շնորհիվ ազատվեց «մարտի 1-ի» հետևանքներից: Լևոն Տեր-Պետրոսյանն էլ, որը չկարողացավ ոչ իշխանություն վերցնել ընտրությունների միջոցով, ոչ էլ «նարնջագույն» հեղաշրջում անել, «երկխոսության» միջոցով փրկվում է քաղաքական լուսանցքի հեռանկարից և ստանում ԱԺ-ում ազդեցիկ խմբակցություն ունենալու ստույգ շանս: ՀԱԿ-ը 2012-ին կունենա այնքան մանդատ, ինչքան իշխանությունը կպայմանավորվի ՀԱԿ-ի ու հատկապես ամերիկացիների հետ: Բայց այդ մասին չի կարող բարձրաձայնել ոչ ՀԱԿ-ը, ոչ իշխանությունը, ուստի խեղճ ժողովրդին կերակրում են «կտերով» ու ստերով: Ահա այդպիսի տխուր բաներ…

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Արևմտյան քաղաքակրթությունն ակնհայտորեն ծերացել է: Էլ չենք խոսում Լոնդոնի անկարգությունների մասին, որ իրագործվել են առավելապես մահմեդականների ձեռամբ` անգամ ազգայնական Էստոնիան խայտառակ եղավ: 57-ամյա Կարեն Դրամբյանը միայնակ գրոհով վերցրեց Էստոնիայի պաշտպանության նախարարությունը, և պահանջվեց բավականին լուրջ հատուկ գործողություն` նրան սպանելու համար: ՊՆ-ի աշխատակազմի զգալի մասը լուսամուտներից թռիչք կատարելով փախեփախ եղավ, և մեջները չգտնվեց զենքին տիրապետող մեկը, որ վնասազերծեր հարձակվողին կամ գոնե դիմադրություն ցույց տար…

Էստոնիան փաստորեն այդպես վճարեց սեփական անհոգության համար. հույսները դրել էին Եվրոպայի «ապահով» միջավայրում ապրելու և ՆԱՏՕ-ի վրա, այդ պատճառով բավարարվում էին խաղալիք բանակով ու խաղալիք ՊՆ-ով, որը գրոհով վերցնելու համար պահանջվեց ընդամենը մեկ հայ, այն էլ ոչ թե ինչ-որ ռեմբո, այլ ընդամենը 57-ամյա իրավաբան… Այսինքն` սկզբունքորեն բավարար է ռուսական դեսանտի ընդամենը մեկ գումարտակ, որպեսզի այդ փոքրիկ բարեկեցիկ եվրոպական երկրին պարտադրեն «Կամասուտրայում» նկարագրված ծնկաարմունկային դիրքը:

Բայց, անշուշտ, մահմեդական ներգաղթյալներով «հարուստ» երկրներն առավել խոցելի են: Մեծ Բրիտանիայում մահմեդական երիտասարդության սանձազերծած փողոցային ծավալուն անկարգությունները դադարեցնելու համար պահանջվեց գործնականում մի ամբողջ շաբաթ: Եվ ի տարբերություն Փարիզի ջարդերի, բրիտանական ջարդերը շատ ավելի կազմակերպված էին, կորդինացման համար լայնորեն կիրառվում էին Թվիթեր և Ֆեյսբուք (կամ, ինչպես ասում են մեր բլոգերները` Սֆաթամատյան) ցանցերը` ճիշտ ու ճիշտ այնպես, ինչպես կիրառվել էին արաբական հեղափոխությունների ժամանակ:

Եթե Բրիտանիայի անկարգությունները համեմատենք մեր «Մարտի 1»-ի հետ, ապա պետք է խոստովանենք, որ ՀՀ իշխանությունները գործել էին առավել արդյունավետ, խնդիրը լուծելով ընդամենը մեկ օրում: Ճիշտ է, բրիտանացիները տվեցին ընդամենը մեկ զոհ` իրենց ոստիկանների ավելի բարձր պրոֆեսիոնալիզմի շնորհիվ, սակայն անպատրաստ էին «գունավոր» տեխնոլոգիայով իրագործվող խռովություններին: Մեծ ուշացումով որոշում ընդունեցին, որ հարկ եղած դեպքում բանակ կօգտագործվի, թույլատրեցին արդյունավետ հատուկ միջոցների` ջրանետների և ռետինե փամփուշտների կիրառումը, և միայն հինգշաբթի սահմանեցին արտակարգ դրություն… Ու հարց է ծագում. իսկ արդյո՞ք նրանք պատրաստ են հաջորդ, առավել հուժկու ալիքներին: Եվ, ի դեպ, փորձագետները կանխատեսում են, որ շուտով անկարգությունների ալիքներ են լինելու նաև Փարիզում ու Բեռլինում…

Փաստորեն Եվրոպան դարձավ սեփական նյութապաշտության և «մուլտիկուլտուրիզմի» կեղծ գաղափարախոսության զոհը: Սկզբում որոշեցին, որ ծանր և կեղտոտ աշխատանք կատարելը իրենց համար չեն, ու այդ աշխատանքների համար լայնորեն բացեցին դարպասները թուրքերի, սևամորթների, արաբների առաջ: Որոշեցին, որ բոլոր մարդիկ անկախ ծագումից հավասար են, և կարելի է կառուցել կիրթ «բազմամշակույթ» հասարակություն: Իսկ ներգաղթյալների` եվրոպական մշակույթին չինտեգրվելուն պատասխանեցին հսկայական միջոցներ լափող սոցիալական ծրագրերով, այլազգիների իրավունքների հատուկ պաշտպանությունով, «ռասիզմի դեմ պայքարի» խելապակաս միջոցներով… Բրիտանական մամուլը մինչև հիմա ոստիկանությանը զինյալ դիմադրություն ցույց տված Մարկ Դրագանի սպանությունը (որը դարձավ անկարգությունների պատրվակ) որակում է ռասիզմ ու պահանջում էլ ավելի բարձրացնել ոստիկանության ռասայական հանդուրժողականությունը, երևի կհասցնեն նրան, որ այլ ռասայի և հավատքի հանցագործին վնասազերծելու փոխարեն շոյելու են:

Ինչև, «մուտիկուլտուրիզմը», հանդուրժողականությունը ու մնացյալ բաները բերեցին նրան, որ մահմեդական զանգվածները այդպես էլ մազաչափ անգամ չինտեգրվելով եվրոպական մշակույթին, ճոխ ջերմոցային միջավայրում անչափ մեծ բնական աճ տվեցին:

Երևի 15-20 տարի անց կազմեն արդեն բնակչության մեծամասնությունը, և կունենանք Եվրոպական խալիֆատի պես մի բան: Միգուցե դա ավելի արագ լինի, զի արաբական աշխարհում ու Մագրիբի երկրներում հրահրած հեղափոխությունների պատճառով Եվրոպան հեղեղվում է փախստականներով: Եվ «սահմանները վերացրած» Եվրամիությունում արդեն պետություններն իրարից են սահման փակում ու իրարից նեղանում:

Կարճ ասած, այն, ինչ տեղի է ունենում հիմա Եվրոպայում, ցույց է տալիս «մուլտիկուտուրիզմի», հանդուրժողականության և նման այլ խաղալիքների կատարյալ սնանկությունը: Եվ անշուշտ, Եվրոպան ցնցումներով կանցնի այդ ամենը հաղթահարելու համար: Հաղթահարելու ընդամենը երկու մոդել կարող են լինել` կամ մոնոմշակութային ազգային պետությունների մոդելի վերականգնումը, կամ միացյալ եվրոպական կայսրության ստեղծումը: Սակայն կայսրություն ձևավորելն ավելի բարդ է, զի Եվրոպայում գործնականում անհնար է զատորոշել «տիտուլային ազգը»: Համ էլ կայսրության գաղափարը դժվար թե ուրախացնի ռուսներին ու ամերիկացիներին:

«Մուլտիկուլտուրիզմից» հրաժարվելու խնդիր ունի նաև Ռուսաստանը: Սակայն ռուսներին թերևս առանձնապես դժվար չի լինի վերադառնալ կայսրության ավանդական մոդելին. ի վերջո, ԽՍՀՄ-ը փլուզվել է ընդամենը 20 տարի առաջ: Բայց, անշուշտ, այդ վերադարձը հաստատ կլինի ռուսավարի, արյան գետերով ու զգալի կորուստներով, բռնապետական չափն անցած դրսևորումներով: Իսկ, օրինակ, մեր հարևան Իրանը հաջողությամբ իր խնդիրները լուծում է, ճնշելով թուրքական տարրին և պարտադրելով կոշտ կրոնապետական նորմերը, որոնք սակայն մազչափ անգամ չեն շոշափում հայերին ու ասորիներին: Բայց, օրինակ Իրանի աչքի գրող ԱՄՆ-ն «մուլտիկուլտուրիզմի» ձեռքը կրակն է ընկել. ամերիկյան «ձուլման կաթսայում» այդպես էլ չի հաջողվում աշխարհիս ազգերից ու ռասաներից ձուլել ազգություն չունեցող ամերիկացի:

Այս դարաշրջանում, երբ առկա է ազգային գիտակցության համատարած զարթոնք, կեղծ համակարգերը հաղթահարելու ճանապարհին ահավոր ցնցումներով անցնելու են բոլոր բազմազգ պետությունները: Իսկ մոնոէթնիկ երկրները շահելու են, զերծ մնալով այդպիսի ցմցումներից:

Եվ այդ առումով շատ է բերել մեր բախտը: Միատար երկիր ենք, որի սահմանները «ժողովրդագրական զենք» կիրառող թուրքական տարրով բնակեցված Թուրիայի և Ադրբեջանի հետ հուսալիորեն փակ են: Դա մեզ շանս է տալու հսկայական առաջընթաց արձանագրել, մինչև մյուսները գալարվելու են «մուլտիկուլտուրիզմից» ազատվելու ցավերի մեջ: Համ էլ ցնցումների հրդեհով բռնկվող երկրներից մեր հայրենակիցները ուզած-չուզած գալու են Հայաստան, պարզապես այդ գործընթացին պետականորեն և Սփյուռքի կառույցներով տեր կանգնելու կարիք կլինի, որպեսզի կարողանան գալ ոչ թե մերկ ու թալանված, այլ իրենց կապիտալով…

Իրոք 21-րդ դարը մեզ շանս է տալիս վերածնվելու և կառուցելու մեր նոր Ոսկեդարը: Կօգտվե՞նք արդյոք այդ շանսից, թե՞ ապաշնորհ ձևով կվատնենք այն…

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Շաբաթվա թատերականացված «երկխոսությունների» արանքում մնաց մի ամսաթիվ, որը ոմանց համար տարեդարձ է, իսկ շատերի համար` տարելից: Խոսքը օգոստոսի 4-ի մասին է, երբ լրացավ 21 տարին այն օրվանից, երբ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ընտրվեց ՀՀ Գերագույն խորհրդի նախագահ և փաստացի սկսեց իր իշխանավարությունը: Ոմանք նրա ընտրության օրը համարում են ազատության օր, քանզի այդ օրը պաշտոնապես ավարտվեց կոմունիստների իշխանությունը: Բայց շատերը մատնանշում են, որ այդ օրը սկսվեց բեսպրեդելի իշխանությունը, որը մինչ այսօր չի ավարտվել:

Բայց պատմական առումով տարբերություն չկա` այդ օրը Տեր-Պետրոսյա՞նը կընտրվեր, թե՞ Վլադիմիր Մովսիսյանը: Միևնույն է` Հայաստանը հռչակվելու էր անկախ, միևնույն է` լինելու էր անկախության հանրաքվեն: Ու նույնիսկ ամսաթվերը չէին փոխվելու: Նույն սեպտեմբերի 21-ը տոնելու էինք որպես անկախության օր: Լինելու էր ընդամենը մեկ տարբերություն` մեկով պակաս էր լինելու այն սոված ոհմակների քանակը, որ մինչև հիմք քամել են մեր երկիրը:

Իսկ առաջին ոհմակն ամենասովածն էր, ու այնքան էր շտապում կշտանալ, որ երկրի ամբողջ արդյունաբերությունը շտապեց վաճառել որպես մետաղաջարդոն, այն էլ` առաջին պատահածին: Եվ եթե այդ ոհմակը չլիներ, Խորհրդային Հայաստանի ներուժը չէինք կորցնի, ու այսօր մեր զարգացման մակարդակը չէր զիջի Լիտվային կամ Էստոնիային: Այսօր ճգնաժամային իրավիճակում սրանց հետ էինք համեմատվելու, այլ ոչ թե Ֆորբսի մատնանշած աֆրիկյան ցեղերի… Իսկ սովածների աչքը կշտացնելու, Վանոյի նմանների ծակ շալվարի բարդույթը բուժելու վրա ծախսեցինք այնքան ռեսուրս, որ էլ դու սուս… Ինչևէ, ցանկացած սրբությունից զուրկ և Արցախը սակարկության հանող սովածների առաջին գեներացիայից ազատվեցինք 1998-ի փետրվարին: Բայց չխուսափեցինք այդ գեներացիայի արդյունքից` 4 դասարանի կրթություն ունեցող օլիգարխիայից: Այդ աղբից չհամարձակվեց ձերբազատվել Ռոբերտ Քոչարյանը, ընդհակառակը, նա գերադասեց հենվել դրա վրա, ու արդյունքում ունենք այն, ինչ ունենք: Դրանցից չնչին մասը կարողացավ գիտակցել, որ ինքը զիբիլ է, և շտապեց զավակների սերնդին կրթել: Եվ այսօր ունենք իշխանություն, որը իր որոշումների հալալ կեսն ընդունելիս հարկադրված է հիմնվել այդ զիբիլի շահերի վրա…

Ու ի՞նչ ունենք այսօր` երկխոսություն կոչվող աբսուրդ: Զիբիլի իշխանության հիմնադիրները «երկխոսում» են զիբիլի իշխանության հարկադրաբար հենվող վարչակարգի հետ:  Եվ հիմնադրները պահանջում են… արտահերթ ընտրություններ, որպեսզի իրենք լինեն զիբիլի շահերի գերիշխանության վրա հիմնված վարչակարգի հենասյուները, այլ ոչ թե այսօրվա վարիչները: Ինչպիսի՛ աբսուրդ: Ինչն ինչով են առաջարկում փոխել խեղճ ժողովրդին, երդվելով ժողովրդավարությամբ: Ախր ի՞նչն ինչով եք ուզում փոխել` ձեռի հետ կերակրելով սովածների և աբիժնիկների նոր գեներացիային: Բա արժի՞…

Ու հիմնադիրների և յոլա տանողների ներկայացուցիչները մոգոնեցին «երկխոսություն», որից անչափ գոհ են տարատեսակ եվրոպաները, բայց որից ոչինչ չի ստանում մեր երկիրն ու ժողովուրդը: Լևոն-Տեր-Պետրոսյանը իր ելույթի սկզբում հենց այդ եվրակառույցների գոհունակությունը մատնանշեց որպես «հսկայական օգուտ», շարժելով Ալիկ Արզումանյանի բուռն վրդովմունքը: Լավ է, կոալիցիայի խելքը հերիքեց չընդունել աբսուրդի մասնագետ Դավիթ Շահնազարյանի առաջարկությունը և «երկխոսությունները» ամեն օր անցկացնելու փոխարեն բավարարվել շաբաթը երկու անգամ տրվող անիմաստ ներկայացումներով:

Հիմա ինչ, ոգևորվենք կամ տխրե՞նք չեղած արտահերթ ընտրությունների քննարկումով կամ չքննարկումով: Ինքը հարցադրումը իդիոտիզմի գագաթնակետ է: Ընտրությունը, լինի հերթական կամ արտահերթ, ամբողջովին պայմանավորված է ձայներ հաշվողներով: Հաշվողներն այսպես թե այնպես չեն փոխվելու, և սին են ՀԱԿ-ի հույսերը, որ հաշվողներին իրենք են նշանակելու կամ հաշվողները կատարելու են իրենց կամքը: Նույնիսկ եթե լինի անհնարինը, և նշանակվեն արտահերթ ընտրություններ, պարզապես կրկնվելու է Վրաստանի պատմությունը, երբ Սահակաշվիլին արտահերթ ընտրություններին զրոյացրեց վրաց բավականին լուրջ ընդդիմադիրների ուժերը… իսկ մեզանում ախր սրանք այդպիսի դեպքում կպարտվեն 99-1 հաշվով ու նույնիսկ ԱԺ չեն մտնի…

Ինչևէ, քանի որ երկու կողմն էլ օգտապաշտ են, «երկխոսություն» կոչվող իդիոտիզմը կավարտվի առավելագույնս սեպտեմբերի կեսերին: Այդ ժամանակ հանրությունն ազատ շունչ կքաշի, որ ավարտվեց իրեն էշի տեղ դնելու փուլը… Հա, ինչ վերաբերում է Նիկոլի համեմատությանը, թե ՀԱԿ-ի ընթացքը նման է Տ կլասի Մերսեդեսի: Ախր և իրենց, և կոալիցիայի ընթացքը նման է այն կլասի Մերսեդեսին, որի ղեկի վրա քաշած է մայրուղու վրա որոշակի գնով կանգնածի, կներեք, տռուսկը: Ախր երկուսն էլ նույն զիբիլն են, ու երկուսն էլ մարմնավորում են զիբիլի իշխանությունը:

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Այսօր Հայ ազգային կոնգրեսի և կոալիցիայի պատվիրակությունների երրորդ հանդիպման ավարտից հետո կոալիցիոն աշխատանքային խմբի ղեկավար Դավիթ Հարությունյանը լրագրողներին ասաց, որ հանդիպմանը քննարկվել է երկու հարց «Հաջորդ հանդիպումը սկսելու ենք օրակարգային առաջին հարցի քննարկումից,  Կոնգրեսի ներկայացուցիչները կներկայացնեն իրենց թե՛ հիմնավորումները, թե՛ փաստարկները, թե՛ լուծումները»:

Ըստ Հարությունյանի «Երկխոսությունն այն հարթակն է, որը վերջնագրերով, պայմաններով չի կարող առաջնորդվել։ Այստեղ բոլորս մի նպատակ ենք հետապնդում, որպեսզի ժողովրդի վիճակը ավելի բարելավվի, և հենց դա էլ երկուսիս դրդում է ավելի ինտենսիվ դարձնել մեր հանդիպումները։ Մենք ոչ մի վերջնաժամկետ չունենք, բայց հակված ենք աշխատել միասին»:

Հարությունյանը հայտնեց, նաև որ օրերս կատարված ոստիկանության գործողությունները ՀԱԿ երիտասարդների նկատմամբ և հանրահավաքների օրերին հանրահավաքին մասնակցել ցանկացողների՝ մարզերից Երևան գալու խոչընդոտների խնդիրը ևս իրենց ուշադրության կենտրոնում է. և առաջին հարցի առնչությամբ կատարվում է ծառայողական քննություն։

Իր հերթին քննրակման ավարտից հետո Հայ ազգային կոնգրեսի համակարգող Լևոն Զուրաբյանը հայտարարություն է տարածել. Այն այսօր ներկայացվել է կոալիցիայի ներկայացուցիչներին, ապա կոնգրեսի համակարգողը ընթերցել է լրագրողների համար.

«Հայ Ազգային Կոնգրեսը հուլիսի 19-ին ներկայացրել էր պահանջներ, որոնց իրականացումը կստեղծեր բարենպաստ պայամաններ և մթնոլորտ երկխոսության համար: Եթե ուղիղ եթերով երկխոսության հեռարձակման կամ Կոնգրեսին ամեն ռաունդից հետո կես ժամ ուղիղ եթեր տրամադրելու պահանջների կատարումը կլիներ ուղղակի բարի կամքի դրսևորում, ապա Հանրային հեռուստատեսությամբ և մյուս հեռուստաալիքներով Կոնգրեսի հանրահավաքների մասին իրազեկող նյութերի հեռարձակման արգելքի վերացումը, ինչպես նաև հանրահավաքներից առաջ իրավապահ մարմինների կողմից բնակչության ահաբեկման, տարաբնույթ խոչնդոտների հարուցման, մասնավորապես հանրային և այլ տրասնպորտային միջոցների աշխատանքի կազմալուծման դադարեցումը Սահմանադրության և օրենքներից բխող պահանջ է, որը պետք է կատարվեր ցանկացած օրինապաշտ իշխանության կողմից:

Պարզվում է սակայն, որ անգամ ընթացող երկխոսության պայմաններում իշխող կոալիցիան շարունակում է դրսևորել արհամարանք Հայաստանում գործող Սահմանդրության և օրենքների նկատմամբ, խախտում քաղաքացիների՝ ազատորեն տեղեկություններ տարածելու իրավունքը, խոչնդոտում մասնակցել հանրահավաքներին, ազատ տեղաշարժվել Հայաստանի տարածքում: Դրա վկայությունն է Հայ Ազգային Կոնգրեսի օգոստոսի 2-ի հանրահավաքի նախօրեին ոստիկանության հարձակումը հանրահավաքի մասին իրազեկում իրականացնող երիտասարդների վրա, ինչի մասին անմիջապես տեղեկացվել է իշխանության պատվիրակության ղեկավար Դավիթ Հարությունյանը: Դրա վկայությունն է նաև հանրահավաքի օրը Հայաստանի մարզերում տրանսպորտի միջոցների աշխատանքի համատարած կազմալուծումը, որի մասին եղան բազմաթիվ հրապարակումներ Հայաստանյան լրատավական միջոցներում և որոնց մասին մեր կառույցների միջոցով հավաքված տվյալները նույնպես այսօր փոխանցում ենք իշխանության պատվիրակությանը:

Իշխանության նման կեցվածքը խորացնում է կասկածները, որ Կոալիցիան իրականում զբաղված է երկխոսության իմիտացիայով և ընդունակ չէ հանուն երկրի ժողովրդավարացման և քաղաքական առճակատման լիցքաթափման իրականացնել անգամ ընդդիմության այն առաջարկները, որոնք ուղղակիորեն բխում են Սահամանադրության և օրենքների պահանջներից: Հարց է ծագում. եթե բանակցությունների սեղանին նստած իշխանական կոալիցիան ի վիճակի չէ ապահովել օրենքի տարրական պահանջների կատարումը երկխոսության համար բարենպաստ պայմաններ ստեղծելու և գոնե նման փոքր հարցերում ընդդիմությանը և հասարակությանն ընդառաջ գնալու նպատակով, ինչպես՞ կարելի է ակնկալել, որ նման իշխանության հետ հնարավոր է համաձայնության գալ երկրում բախտորոշ համակարգային փոփոխություններ կատարելու շուրջ, որոնք իշխանություններից շատ ավելի մեծ համարձակություն և ճկունություն են պահանջելու:

Կոալիցիայի նման պահվածքը ծանր հարված է հասցնում իշխանությունների վստահելիությանը, լուրջ պայմանավորվածություններ ձեռք բերելու և կատարելու Կոալիցիայի կարողությանը, թունավորում երկխոսության շուրջ մթնոլորտը:

Հայ Ազգային Կոնգրեսի պատվիրակությունը պահանջում է Կոալիցիայի պատվիրակությունից անմիջապես ձեռնարկել քայլեր, որոնց հետևանքով կպատժվեն վերոհիշյալ ապօրինությունների համար մեղավորները, կվերականգնվի վստահությունը երկխոսության գործընթացի վերաբերյալ և կդրվեն հիմքեր դրա արդյունավետության համար»:

Անկարայում ու Բաքվում հավարները գցել են ` ՀՀ նախագահը, պատասխանելով Արևմտյան Հայաստանին և Արարատ լեռանը վերաբերող ուսանողի հարցին, չի բարեհաճել երդվել, որ Արևմտյան Հայաստան երբեք չի եղել, իսկ Արարատը կոչվում է Աթադաղ: Ավելին` նա համարձակվել է ասել, որ եթե մեր սերունդը Արցախն է պաշտպանել, ապա հաջորդ սերունդը նոր գործեր ու անելիքներ ունի: Ու թուրքի աչքի առաջ անմիջապես գծագրվել են հայ զինվորի նոր հաղթական արշավանքները… Եվ սկսվեց` Էրդողանը պահանջեց Սերժ Սարգսյանից ներողություն խնդրել, իսկ Ալիևը դիմեց ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարին, թե ՀՀ նախագահի պատասխանը հարցականի տակ է դնում Արցախի հարցով նախագահների հաջորդ հանդիպումը:

Թե ինչ կապ ունի Արցախը Արևմտյան Հայաստանի հետ` Ալիևն ինքն իրեն մատնեց: Նա հրապարակավ հաստատեց, որ խոսքը գնում է հայոց տարածքները թուրքի պիղծ տեսակի լծից ազատագրելու մասին: Որ և  ինքը, և Էրդողանը թուրք տեսակի տարբեր հատվածների առաջնորդներն են…

Վախեցել են ՀՀ նախագահի ասածից: Բա պիտի վախենան` Սերժ Սարգսյանը հասկացրեց, որ հայությունն այլևս երբեք չի հնազանդվելու թուրք կոչեցյալին ընդհանրապես: Որ հայոց պետականությունը դա բացառում է: Զարմանալի չէ, որ վախեցել են: Զի նաև վախեցել են Ստամբուլում ապրող Սիբիլ անունով հասարակ հայ աղջկանից:  Քանի որ այդ աղջիկը իր մեղմ մոգական ձայնով համարձակվել է երգել «Տեսնեմ Անին ու նոր մեռնեմ» և «Կիլիկիա»: Եվ տեսահոլովակների վերաբերյալ իրենց հիացմունքը հայտնել են շուրջ կես միլիոն այնպիսիք, որ դեռևս իրենց թուրք են համարում…

Այո, հենց դեռևս… Այդ «դեռևս»-ի պատճառով թուրք կառավարությունը քանիցս փակեց տարատեսակ «յութուբ»-ները: Որովհետև այդ «դեռևս» համարվողները վաղը վերադառնալու են իրենց արմատներին և գիտակցելու են, որ իրենք հայ են, հույն են, լազ են, արաբ են, քուրդ են, բայց ոչ` թուրք: Ու եթե այսօր ենթագիտակցաբար նրանց ձգում է հայոց ծաղկուն մայրաքաղաք Անիի կարոտը, այն էլ` իրենց համար դեռևս (էլի դեռևս) անհասկանալի կարոտը, ապա վաղը իրենք, որպես այդ մայրաքաղաքի օրինական ժառանգորդ, ցանկանալու են սպանել զավթիչին: Եվ 1000 տարվա կարոտի դիմաց արյուն են հեղելու…

Մեր աչքի առաջ կատարվում է մեծն Կոստան Զարյանի կանխատեսումը, որ Թուրքիայում մի օր գենետիկ պայթյուն է տեղի ունենալու: Որ միլիոնավորները հիշելու են իրենց արմատները, և բախվելու են նրանց հետ, ովքեր իրենց դեռևս թուրք են համարում: Արյունալի բախման մեջ իրար են կոտորելու տասնյակ միլիոնավոր` նույն գենետիկ նկարագիր ունեցողները: Արդարության և պատմական հայրենիքի վերանվաճման ճանապարհն ուղեկցվելու է այդ ահեղ քաղաքացիական պատերազմով, որ տանելու է տասնյակ միլիոնավոր կյանքեր… Պատրա՞ստ ենք արդյոք դրան: Մեր 1000 տարվա կարոտը դրանից ավելիի էլ  է արժանի, բայց արդյո՞ք կդիմանանք այդ նվազագույն գնին, թե՞…

Թուրքիայից դուրս` Եվրոպայում, նույնպես հակաթուրքական հուժկու շարժում է ձևավորվում: Ինչպես էլ վերաբերվենք նորվեգացի ահաբեկիչ Անդերս Բրեյվիկին, նրա սահմռկելի արարքը բողոք էր թուրքերի կողմից Եվրոպայի խաղաղ զավթման դեմ: Նրա` «2083. Եվրոպայի անկախության հռչակագիր» գրքում պարզ ծրագիր է ներկայացրած` Վիեննայի մատույցներում օսմանյան զորքերի ջախջախման 400-ամյակին` 2083թ. սեպտեմբերի 11-ին Եվրոպան վերջնականապես թուրքի խաղաղ կամ ոչ խաղաղ նվաճումից լիովին ազատ տեսնել:

Արդյոք նրա արարքը տմարդի էր, թե արդարացված` վերջնական գնահատականը թող տան նորվեգացիները: Բայց մենք չենք կարող չմատնանշել, որ նա իր ծայրահեղ քայլով եվրոպացիներին հորդորեց մայրցամաքն ազատել թուրքական աղբից և ապրել սպիտակ մարդու քաղաքակրթությանը վայել կյանքով:

Սպիտակ մարդու քաղաքակրթության առաջատար մարտիկն, անշուշտ, մենք ենք, այլ ոչ թե կուշտուկուռ եվրոպացիք և ամերիկացիք: Վերջին երկու տասնամյակին հենց իրենք են բարձիթողի վիճակի հասցրել և թույլ տվել, որ իրենց առաջատար երկրները թուրքական տարրի նվաճման օբյեկտ դառնան: Իսկ այսօր զոհեր տալու գնով դուրս են գալիս այդ վիճակից:

Մեր տված զոհերը հազարապատիկ ավել են: Ու այսօր, երբ ռեալ շանս է առաջացել հագեցնելու Անիի հազարամյա կարոտը, մենք պիտի բնական համարենք համայն մարդկության զոհերը դրան հասնելու ճանապարհին:

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆ

ՀԱԿ-ը երեկ հանդես է եկել հայտարարությամբ՝ հստակեցնելով իշխանության հետ երկխոսության հեռանկարի իր մոտեցումը: Հայտարարությունը բաղկացած է հինգ կետից, ըստ այդմ՝ նպատակահարմար է դրանց անդրադառնալ ըստ հերթականության:

«Ի գիտություն ընդունելով Հայ Ազգային Կոնգրես-իշխանություն բանակցություններում իշխանության պատվիրակության համակարգող Դավիթ Հարությունյանի պաշտոնական հայտարարությունն այն մասին, որ իր ղեկավարած պատվիրակությունը, լինելով քաղաքական կոալիցիայի որոշմամբ ստեղծված մարմին, ներկայացնում է Գործադիր իշխանությունը, խորհրդարանական մեծամասնությունը և անձամբ Սերժ Սարգսյանին, Հայ Ազգային Կոնգրեսը համարում է, որ երկխոսությունը կարելի է շարունակել այս ձևաչափով և պատրաստ է նոր հանդիպման»,- ասված է այս հայտարարության մեջ։

Այսպիսով, կարող ենք արձանագրել, որ երկխոսության հարցում իշխանության և ՀԱԿ-ի միջև առկա ձևաչափային հակասությունները վերացված են, ըստ այդմ՝ որևէ խնդիր չկա հուլիսի 18-ին մեկնարկած գործընթացը շարունակելու համար:

«Ինչպես նշել էինք մեր նախորդ հայտարարության մեջ, հետագա հանդիպումները պետք է կայանան չեզոք վայրում»,- իր նախորդ հայտարությունն է հիշեցնում ՀԱԿ-ը:

Հանդիպման վայրն, ըստ իս, այնքան էլ էական չէ, սակայն Հանրային խորհուրդն իսկապես դրական ասոցիացիաներ չի առաջացնում, և հանդիպումները կարելի է կազմակերպել այլ վայրում:

«Հանդիպումները կամ պետք է հեռարձակվեն ուղիղ եթերով, կամ էլ` կողմերի քարոզչական հավասար հնարավորությունները ապահովելու նպատակով Կոնգրեսի պատվիրակությանը յուրաքանչյուր հանդիպումից հետո պետք է Հանրային հեռուստաընկերությամբ առնվազն կես ժամ ուղիղ եթեր տրամադրվի՝ իր տեսակետները հասարակությանը ներկայացնելու համար»,- նոր պահանջ է ձևակերպում ՀԱԿ-ը։

Հանդիպումների կամ բանակցությունների ուղիղ եթերով հեռարձակելու պահանջն անհեթեթություն է մի քանի պատճառով:

Նախ, պահանջի հեղինակներին զուր է թվում, թե այս իրադարձությունը հասարակության այդքան լայն շերտերի հետաքրքրում է: Երկրորդ, այս հանդիպումների ուղիղ հեռարձակմամբ՝ Հանրայինը կխախտի օրենսդրությունը՝ զբաղվելով կոալիցիայի անդամ կուսակցությունների և ՀԱԿ-ի քարոզչությամբ, ինչն օրենքի խախտում է, մանավանդ՝ մոտենում են Ազգային ժողովի ընտրությունները:

ՀԱԿ-ը կարող էր պահանջել, որպեսզի, օրինակ, հանդիպումների մասին ԶԼՄ-ներին տրամադրվի երկուստեք համաձայնեցված հաղորդագրություն՝ միակողմանի լուսաբանումը բացառելու համար:

Յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ՝ ոչ թե Հանրայինով, այլ՝ մասնավոր հեռուստաընկերություններով կարող է ունենալ երեսուն րոպե կամ ավելի շատ եթերաժամ՝ կոմերցիոն հիմունքներով: Նույնը վերաբերում է ՀԱԿ հայտարարության չորրորդ կետին. պետք է վերացնել Հանրային հեռուստաընկերությամբ և մյուս հեռուստաալիքներով Հայ Ազգային Կոնգրեսի և մյուս քաղաքական ուժերի հանրահավաքների մասին իրազեկող նյութերի հեռարձակման արգելքը։

«Պետք է դադարեցնել Կոնգրեսի հանրահավաքներից առաջ իրավապահ մարմինների կողմից բնակչության ահաբեկումը, տարաբնույթ խոչընդոտների հարուցումը, մասնավորապես հանրային և այլ տրանսպորտային միջոցների աշխատանքի կազմալուծումը»,- հայտարարության վերջում պահանջում է ՀԱԿ-ը։

Վերջին հանրահավաքների պարագայում, կարծես թե, այս խոչընդոտները վերացվել են, հետևաբար՝ այնքան էլ ադեկվատ չէ այս կետի ներառումը հայտարարության տեքստում: