Նախագահականի մոտ դեռ սպասում են.

«Բանակն իրականում» քաղաքացիական նախաձեռնությունը այսօր կազմակերպել է  հերթական մեծածավալ բողոքի ակցիան:Այս պահին   նախաձեռնության մասնակիցները   գտնվում են  նախագահական նստավայրի մոտ: Մի խումբ մայրեր  պահանջում են, որպեսզի  Գերագույն գլխավոր հրամանատարը երաշխիքներ տա, որ մեր զորակոչված ԲՈԼՈՐ որդիները տուն են վերադառնալու ողջ և առողջ:

Երկու սպայական շարք, հետևում բերետավորներ պատնեշել են ցույցի մասնակիցներին, որոնք բղավում են, ահավոր լարվածություն կա:

Մեր թղթակցի փոխանցմամբ  ոստիկաները բավականին բարեհաճ են: Չնայած դրան այս պահին դեռ որևէ պաշտոնյա կամ իրավասու անձ չի մոտեցել բողոքավորներին:

Քիչ առաջ նախագահականի մոտ հավաքված ցուցարարները տեղեկացրեցին, որ իրենց է մոտեցել Գասպարյան Վովայի օգնականը`Վարդան Ղուկասյանը և առաջարկել գնալ ռազմական ոստիկանություն, երկխոսելու: Սակայն ցուցարարները չեն ցանկանում գնալ այդ քայլին, քանի որ Ղուկասյանն արդեն հասցրել է նրանց դուր չգալ. Նա ասել է, որ պատճառը զինվորներ են, որոնք լավ չեն դաստիարակված: Այս պահին ցուցարարները նրան «քշել են» տարածքից, և այժմ սպասում են:

Բավականին տարօրինակ մի իրողության հանդիպեցինք,երբ «Սթար» սուպերմարկետներից մեկում առաջարկեցին զեղչի քարտ տրամադրել: Զեղչի քարտ ձեռք բերելու համար տված ծրարում հաճախորդներին ներկայացնում է ցուցակ, որտեղ մանրամասն հարցում է անցկացվում սպառողի հետ: Պայմանով` լրացնել բոլոր տվյալները, որը, ըստ նրանց, շատ կարևոր է ծրագրի աշխատանքը ի օգուտ հաճախորդի ճիշտ կազմակերպելու համար: Հակառակ դեպքում «Սթար» քարտը չի ակտիվանա:

Ուսումնասիրելով հարցերը` հայտնաբերեցինք, որ բացի անձնական տվյալներից`անուն, ազգանուն, բնակության հասցե, հեռախոսահամարներ, էլ.փոստ, փորձում են ճշտել սպառողի կարգավիճակը, աշխատանքը, ընտանիքի անդամների քանակը, ծննդյան տարեթվերը, նույնիսկ ընտանի կենդանիների կամ ավտոմեքենայի առկայությունը: Իսկ ամենազավեշտալին վերջին կետն է`ունեն հատուկ դիետա և սովորույթներ կամ ալերգիա: Զեղչի քարտի անունը «Ձեր կյանքի մի մաս» է, որին չգիտես` ինչ իրավունքով փորձում են տեղեկանալ «Սթար» ցանցում:

Ճիշտ է, նրանք նշել են, որ պարտավորվում են պահպանել հաճախորդների տվյալների գաղտնիությունը, սակայն ինչ երաշխիք, որ դրանք իրոք գաղտնի են պահվում կամ չեն օգտագործվում հատուկ նպատակներով: Հետաքրքիր է, մեր ԱԱԾ-ն տեղյա՞կ է, որ նշված ընկերությունը  զբաղվում է ՀՀ քաղաքացիների տվյալների հավաքագրմամբ և արդյո՞ք նման իրավունք ունի ցանկացած առևտրային ընկերություն:

Հ.Գ.Մենք փորձեցինք ճշտել, թե արդյո՞ք նույն սկզբունքով են նաև առաջնորդվում մյուս սուպերմարկետները: Եվ պարզեցինք, որ «Երևան Սիթի»-ում նման բան չկա, պարզապես ներկայացնում ես  անձնագիր, հեռախոսահամար ու 500 դրամ և ստանում զեղչի քարտ: Նույնը` նաև «Էքսպրես» — ում, այստեղ ևս զեղչի քարտը տրվում է հեռախոսահամարը և անուն ազգանունը լրացնելուց հետո: «ՍԱՍ» –ում էլ անձնագրի պատճեն պահանջեցին:

Հոկտեմբերի 11-ը կարող է պատմական դառնալ Հայաստանի մարզական, ֆուտբոլային պատմության մեջ: Կկրկնվի «Արարատ»-73-ի էֆեկտը, եթե ֆուտբոլի Հայաստանի հավաքականին այսօր հաջողվի հաղթանակ տանել Իռլանդիայի ընտրանու նկատմամբ: Դա լուրջ հայտ կլինի Եվրոպայի 2012թ-ի առաջնությանը մասնակցելու համար:

Վերջին տուրից առաջ մեր խմբի մրցաշարային աղյուսակը գլխավորում է Ռուսաստանի հավաքականը, որն, անկասկած, գործնականում նվաճել է եվրոառաջնության ուղեգիր. դժվար է պատկերացնել, որ ռուսները սեփական հարկի տակ պարտվեն բոլոր խաղերում ձախողված Անդորրայի հավաքականին:

Երկրորդ տեղի համար, որ դարձյալ պատուհան է դեպի Եվրոպայի առաջնություն, պայքարում են Իռլանդիայի և  Հայաստանի հավաքականները:

Այսօրվա խաղից առաջ իռլանդացիներն ունեն 18, մերոնք` 17 միավոր: Հայաստանի հավաքականին միայն հաղթանակ է պետք` խմբում երկրորդը լինելու համար:

Երկրպագենք ու հավատանք մեր հավաքականին, մեր տղաներին` հոկտեմբերի 11-ը պատմական դաձնելով մեր մարզական օրացույցում:

Համայն հայության ուշադրության կենտրոնում Հայաստան-Մակեդոնիա ֆուտբոլային խաղն էր: Եվ հաղթանակը` 4:1 հաշվով, այն էլ այն պայմաններում, երբ Էրդողանը խոստացել էր խոշոր պարգև ցանկացած թիմին, որը կհաղթի Հայաստանի մարզիկներին, եկավ փաստելու, որ մեր ազգը իր եռանդի բարձրակետին մոտ է: Դրա ավելի վաղ վկայությունն էր սեպտեմբերի 21-ի զորահանդեսը, որից հետո ակնթարթորեն սսկվեցին բոլոր նրանք, ովքեր զբաղված էին մեր բանակը վատաբանելով:

Բանակի հարցով ճշմարտության պահը եկավ զորահանդեսին, և ակնթարթորեն զրոյացվեց ամբողջ մշակված, բոլոր տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կանոններով անցկացված հմուտ հակաբանակային արշավը: Կարիք չեղավ ժողովրդին երկար-բարակ բացատրելու, որ մեր բանակը Հարավային Կովկասի լավագույն բանակն է ու հակառակորդ Ադրբեջանի հսկայական ռազմական ծախսերի արդյունավետությունը չափազանց ցածր է, կարիք չեղավ բացատրելու, որ մեր բանակում հանցագործությունների մակարդակը ավելի ցածր է, քան միջինը երկրում, մինչդեռ սովորաբար պատկերը հակառակն է լինում… Բոլոր փաստարկներն ու հակափաստարկները ավելորդ դարձան, զի ժողովուդը պարզապես տեսավ և ԶԳԱՑ իր ծոցից ելած և իր զավակներով համալրված բանակի իրական զորությունը, և միանգամից պարզ դարձավ, որ խաղաղությունն ավելի հուսալի է պաշտպանված, քան կարելի էր պատկերացնել մինչ այդ: Խոսքերը պարզապես ավելորդ դարձան` ճշմարտությունը հասկանալու համար:

Ճշմարտության պահը գալիս է և մյուս հարցերով: Զորօրինակ` ՀԱԿ-ի ու Լևոն Տեր-Պետրոսյանի: Զորահանդեսից հետո մեկ վայրկյանում հասկացան, որ բանակը սևացնելը իրենց ոչ թե դիվիդենտներ կբերի, այլ կվարկաբեկի, ու անցան բանակի փառաբանմանը: Այս հինգշաբթի էլ հասկացան, որ Մակեդոնիայի հետ ֆուտբոլային խաղը ժողովրդի համար ավելի կարևոր է, քան իրենց բոլոր հանրահավաքները` միասին վերցրած: Բայց մի հարցում շատ դաժան սխալվեցին` Վանուշ Խանամիրյանին հրաժեշտ տալու արարողության: Երբ մեծամտաբար մերժեցին Վանուշ Խանամիրյանի հոգեհանգստի օրը երեք ժամով հրապարակից վրանները հանելու խնդրանքը, դրանով կնքեցին սեփական քաղաքական և բարոյական մահկանացուն: Արարողության տեղափոխումը Ֆիլհարմոնիայի դահլիճ դարձավ նրանց պյուրոսյան հաղթանակը, զի ապացուցեցին, որ չունեն ոչ միայն բարոյականություն (ինչի բացակայությունը քաղաքական դաշտում հույժ տարածված է), այլ նաև խելք (այ դա արդեն քաղաքականությունում դաժանաբար է պատժվում): Եթե համաձայնվեին 3 ժամով վրանները հանելուն, ապա կշահեին ցանկացած տարբերակում. եթե 3 ժամ հետո վրանները նորից տեղադրվում են, ապա հանրությունը հարգանքով է լցվում ՀԱԿ-ի նկատմամբ, իսկ եթե ոստիկանությունը այլևս թույլ չի տալիս վրանները նորից տեղադրել` այդ հարգանքին գումարվում է նաև իշխանության նենգությունը պնդելու մասին իրավունքը` դրա բոլոր դիվիդենտներով հանդերձ: Անշուշտ, չի կարելի ասել, որ ՀԱԿ-ում դա չհասկացան: Հասկացան, բայց այլևս ուշ էր. նախաֆուտբոլային «մինի հանրահավաքի» ժամանակ կառավարական հանձնաժողովի և ոստիկանության հետ այդ հարցով բանակցած Արամ Մանուկյանը կմկմալով հայտարարեց, թե ինչքան մեծ է հարգանքը Վանուշ Խանամիրյանի հիշատակի նկատմամբ: Բայց այլևս ուշ էր, այլևս գործողության մեջ էր «էշին նստելը մի այիբ է, իջնելը` երկու» սկզբունքը: Ու այլևս ՀԱԿ-ի երեսին չեն ուզում նայել անգամ հակաիշխանական տրամադրվածություն ունեցող ազատական հայացքների տեր երիտասարդները…

Սակայն չի խանգարի անդրադառնալ և ՀԱԿ-ի «աչքի գրող» Ռոբերտ Քոչարյանի քաղաքական ակտիվացման հարցին: Պատահական չէ, որ բոլոր իշխանությունների օրոք կոնյուկտուրային պատվերներ սպասարկած Ահարոն Ադիբեկյանը հանկարծ «դուխով» հայտարարեց, որ Ռոբերտ Քոչարյանն իր վարկանիշով զիջում է անգամ բեղերը սափրած Րաֆֆուն: Այդ ծեր աղվեսը պարզապես իր հոտառությամբ զգաց, որ Քոչարյանը իշխանության եկող չի, հետևաբար` իր այդ «բլթոցները» անպատիժ կմնան: Սակայն Ադիբեկյանը հանրությանը չասաց Ռոբերտ Քոչարյանի` թափով չվերադառնալու բուն պատճառը, որը բավականին պարզունակ է: Երկրորդ նախագահի հիմնական քաղաքական հենարանը ԲՀԿ-ն է, և բավականին քիչ վաստակ ունեցող մարդիկ կան, ովքեր կցանկանան անցնել ԲՀԿ առաջնորդի թրի տակով: Որովհետև զուտ անձի տեսակետից այլևս իրենք իրենց չեն հարգի: Այսինքն` ռեալ ԲՀԿ-ի շուրջ կարող են հավաքվել հիմնականում նրանք, ովքեր գնալու ուրիշ տեղ չունեն: Միգուցե դաշնակները (որոնք Եսայի քահանայի շնորհիվ վերջերս «վառվեցին» անգամ «Կյանքի խոսքի» հետ շփումներից չխորշելու գործի վրա), միգուցե ԱԽՔ-ի կուսակցությունը, որից ձգտում են ձերբազատվել հանրապետանները, գումարած այլ մարած քաղաքական օբլիգացիաները… Ու հենց դա շուտով կդառնա ճշմարտության պահը Քոչարյանի ճամբարի վերաբերյալ:

Իսկ ՀՀԿ-ին վերաբերող ճշմարտության պահը այն է լինելու, որ այդ կուսակցությունը շարունակելու է մնալ ուժեղագույնը, ինչքան էլ Ազատության հրապարակում կիլոներով ՀՀԿ անդամատոմսեր ցուցադրեն: Եվ շատերը անակնկալի են գալու` բացահայտելով, որ «փափուկ վարվող», ինքն իրեն Քոչարյանի պես «ուժեղ նախագահ» և «միակ տղամարդ» չհռչակող, փոխզիջումների մշտապես հակված Սերժ Սարգսյանը շարունակելու է մնալ թիվ 1 ֆիգուրը, որն արդարացնում է շախմատի ֆեդերացիայի նախագահի իր կոչումը…

Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Արդեն գրեթե համոզված կարելի է պնդել, որ իշխանություն — ՀԱԿ երկխոսությունը դատապարտված է ձախողման:

Երկխոսությունն որոշակի հույսեր էր ծնել, որ հնարավոր կլինի քաղաքական անտագոնիզմը փոխարինել մրցակցային հարաբերություններով, մշակել խաղի կանոններ, որոնք կերաշխավորեն գալիք զույգ ընտրությունների որակյալ անցկացումը:

Հիմա արդեն պարզ է, որ այս խնդիրների լուծումը վեր էր քաղաքական հիմնական դերակատարների ուժերից կամ առնվազն` նրանք չունեին նման նպատակ ու երկխոսությունը փորձում էին ծառայեցնել իրենց սուբյեկտիվ պատկերցումներին:

Իշխանության ներկայացուցիչների գեղեցիկ խոսքերին ու ելույթներին չհետեւեցին կոնկրետ քայլեր, համակարգը բարեփոխելու նախաձեռնություններ: Բնականաբար, ընդդիմությունն իրավունք ունի չհավատալու, որ այսպիսի իշխանությունը կարող է օրինական ընտրությունների անցկացման երաշխավոր լինել:

Իշխանության հետ երկխոսող ՀԱԿ գործիչները չդադարեցրեցին իրենց հեղափոխական հռետորաբանությունը: Իշխանությունն էլ, բնականաբար, իրավունք ունի կասկածելու իր ընդդիմախոսի անկեղծության վրա:

Փոխադարձ անվստահության այս միջավայրում երկխոսության ձախողումը գրեթե անխուսափելի էր: Այնպիսի տպավորություն էր, որ կողմերը երկխոսում են ոչ թե ինչ-որ խնդիրներ համաձայնեցնելու համար, այլ` որպեսզի ամեն գնով ապացուցեն սեփական ճիշտն ու դիմացինի սխալը:

Երկխոսության ձախողումն ունենալու է կոնկրետ հետեւանքներ.

—         Վերանալու է իշխանության բարեփոխման թեկուզեւ տեսական մոտիվացիան: Վերջին հանրահավաքների ժամանակ արդեն իշխանությունն անցել է իր հին գործելաոճին` փակված են Երեւան մտնող բոլոր ճանապարհները, ոստիկանության ապօրինությունները դարձել են օրինաչափություն:

—         Ընդդիմությունը վերստին որդեգրելու է արմատական վարքագիծ, ինչի դրսեուորումներն արդեն տեսանելի են Ազատության հրապարակում «վրանային ավանի» հիմնման ձեւով,

—         2012թ խորհրդարանական եւ 2013թ նախագահական ընտրությունները դարձյալ անցկացվելու են անտագոնիզմի, հակադրության միջավայրում, հետեւաբար` այդ ընտրությունների որակն առանձնապես տարբեր չի լինելու նախորդներից:

Այս ամենը հուշում է, որ առաջիկա տարիներին եւս մեր քաղաքական համակարգն իր օրակարգում չի ունենալու երկրի զարգացման հրամայականը:

Հայաստանի քաղաքական համակարգի առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ գործընթացները զարգանում են Հանրապետության երեք նախագահների շուրջ:

Գաղափարախոսությունները, ծրագրերը, քաղաքական մրցակցությունը իրենց տեղը զիջել են Տեր-Պետրոսյան-Քոչարյան-Սարգսյան եռյակի հարաբերություններին: Նրանցից յուրաքանչյուրն անվերապահ հեղինակություն է իր թիմի ներսում և գրեթե թշնամու ընկալում ունի մյուս երկու ճամբարներում:

Ճիշտ չի լինի ասել, որ երեք նախագահները թիմեր չունեն: Երեքի կողքին էլ կան մարդիկ, ովքեր կենսագրություն և ասելիք ունեն: Ամբողջ խնդիրն այն է, սակայն, որ այդ թիմերը քաղաքական առումով սնանկ են` առանց իրենց պատրոնների: Օրինակ, երբեմնի հզոր ընդդիմադիր կուսակցությունները` ՀԺԿ-ն կամ «Հանրապետությունը», առանց Տեր-Պետրոսյանի աջակցության, չեն կարող երազել խորհրդարանական գեթ մեկ մանդատի մասին: Կամ որևէ մեկը լուրջ չի վերաբերվի Վարդան Օսկանյանի այսօրվա որևէ հացազրույցի, եթե նախկին արտգործնախարարի հետևում չերևան Քոչարյանի ականջները: Գործող իշխանության որևէ ներկայացուցիչի խոսք լրագրողների համար արժեք չունի, որովհետև ռեալ իշխանությամբ օժտված է, հետևաբար` իրական խոսք ասելու հնարավորություն ունի միայն Բաղրամյան 26-ից որոշումներ կայացնող մարդը:

Լավ է, որ Հայաստանում կան խարիզմատիկ առաջնորդներ, սակայն վատ է, որ նրանց ստեղծած համակարգերն անձնակենտրոն են, ավտորիտար, դրանցում որոշումները կայացվում են քաղաքական լեգալ մեխանիզմների շրջանցմամբ:

Բնական է, որ Հայաստանում ամենաազդեցիկ մարդիկ պետք է լինեն գործող, նախկին նախագահները. սահմանադրական կարգավիճակը, մեր մենթալիտետը որոշակի փուլում հասարակական գիտակցության մեջ նրանց նույնացրել են կենտկոմի առաջին քարտուղարի, կարճ ասած թագավորի հետ: Սակայն անբնական է, որ քաղաքական համակարգը անկախության քսան տարիներին չի կարողացել ստեղծել հակակշիռներ, անձնակենտրոնությունը սանձող գործիքներ:

Քաղաքական կյանքում նոր առաջնորդներ չեն ծնվում, որովհետև ընտրությունների ինստիտուտը չի գործում: Չի գործում գլոբալ առումով. համապետական ընտրությունից սկսած` կուսակցական համագումարով վերջացրած:

Երբ Վարդան Օսկանյանը խոսում է դեմոկրատիայից, լացդ գալիս է, որովհետև այդ դեմոկրատիայի գինը 10 անմեղ զոհերն են: Սերժ Սարգսյանի գեղեցիկ ելույթները խամրում են, կորցնում են իրենց հմայքը, երբ հիշում ես նրա շրջապատը: ՀԱԿ-ի ժողվրդավարական ձգտումներն ևս կասկածի տակ են դրվում, երբ հիշում ես, որ այս դաշինքի ամենաառանցքային կուսակցության համագումարում քվերակությունը կեղծվել է:

Ասում եմ` Հայաստանում գլոբալ առումով չի գործում ընտրությունների ինստիտուտը: Հենց այդ պատճառով էլ չեն ծնվում նոր գաղափարներ, հարթակում չենք տենում նոր դեմքերի, իսկ հասարակության ընտրությունն էլ սահմանափակվել է, նեղացել է` տեղավորվելով երեք նախագահների տիրույթում:

Ընտրության ինստիտուտի բացակայությունը ծնունդ է տվել եռագլխանի փակ, անտագոնիստական համակարգի, որում ոչ թե քաղաքական տրամաբանությունն է գործում, այլ` երեք մարդու բարդ հարաբերությունների կառուցվածքը:

Այս վիճակը նաև բարոյապես հարվածում է Հանրապետություն գաղափարին: 20 տարեկան երկիր ենք, բայց չունենք միասնական պատմություն, բոլորի կողմից ճանաչված պատմություն, որովհետև երեք նախագահներից յուրաքանչյուրի կողմնակիցը Հանրապետության ծնունդն ու վախճանը ասոցացնում է իր պատրոնի պաշտոնավարման շրջանի կամ հակառակորդի իշխանության հետ:

Եվ այսպես, մեկնարկեց  ՀԱԿ-ի «մեկշաբաթյա անընդմեջ հանրահավաքը»: Մեկնարկեց իբր «ժողովրդի քվեարկությամբ»…

Չէ մի չէ` հենց մասնակիցները «ինքնաբուխ որոշեցին», միանգամից  կախարդական փայտիկի շարժումով վրաններ հայտնվեցին:

Սակայն ՀԱԿ-ի հավաքած կոնտինգենտն էլ առանձնապես պայքարող պտուղ չի: Ճիշտ է, ուժերի ու բոլոր կազմակերպչական հնարավորությունների լարումով այս հանրահավաքին հավաքվեց նախորդի գրեթե կրկնակի քանակը, սակայն հենց սկսվեց անձրևը, մեծամասնությունն ակնթարթաբար անհետացան հրապարակից:

Պարզ է, որ մեկ շաբաթ Ազատության հրապարակը ՀԱԿ-ի ակտիվիստներին հանձնելը նշանակում է զգալիորեն շատացնել հոկտեմբերի 7-ի հանրահավաքի մասնակիցների քանակը: Բա որ հետո էլի՞ շարունակեն` իշխանության հեղինակությանը դա կհարվածի, ՀԱԿ-ի հեղինակությունն էլ կբարձրացնի, հետևաբար` նախընտրական «նեղ մաջալին» ՀԱԿ-ի լեզուն էլ կերկարի… Եվ իշխանությունն այժմ երկընտրանքի առաջ է`միջամտե՞լ, թե՞ սպասել: Միջամտելու դեպքում էլ` ե՞րբ: Որովհետև առանց դրա ՀԱԿ-ի ակտիվիստները չեն հեռանա հրապարակից: Չնայած`կհեռանան մի դեպքում. եթե ստանան համարժեք «ռեյտինգային» փոխհատուցում` զիջումների տեսքով: Իզուր չէ, որ Լևոն Զուրաբյանը անհապաղ կապ հաստատեց Գագիկ Մինասյանի հետ ու նրա միջոցով Դավիթ Հարությունյանին առաջարկեց վերսկսել «գյալաջիները»:

Դե ակնհայտ է, որ ՀԱԿ-ն արտահերթ ընտրություններ չի տեսնի: Իշխանությունն էլ մնացած բոլոր պահանջները հաճույքով կկատարի, բացի մեկից` Տիգրան Առաքելյանի ազատ արձակումը և ոստիկանության հետ կռիվ արած բոլոր երիտասարդների քրեական հետապնդման դադարեցումը: Շատ-շատ քննչական հատուկ ծառայությունը զուգահեռաբար քրգործ հարուցի մեկ-երկու` երիտասարդներին ավելորդ «թաթալոշներ» տված կարմիրբերետավորների դեմ, այն էլ` առանց իրական պատժի հեռանկարի… Տիգրան Առաքելյանի և մյուսների հարցը իշխանության համար սկզբունքային է. եթե նրանք անպատիժ մնան, ապա մի կողմից, դա իշխանության թուլության և ՀԱԿ-ի հզորության ապացույց կդիտարկվի, մյուս կողմից` կստեղծի նախադեպ, որ ՀԱԿ-ը կարող է առանց բացասական հետևանքի ուժային ակցիաների դիմել, ինչը անհամեմատ կմեծացնի իշխանության վրա ճնշում գործադրելու ռեսուրսը:

Սակայն ՀԱԿ-ին հրապարակից անմիջապես հեռացնելն էլ մի բան չի: Չէ՞ որ հենց հոկտեմբերի 7-ին ԵԽԽՎ-ն իր բանաձևով փակված է համարելու մարտի 1-ի էջը, իսկ ՀԱԿ-ի դեմ ուժ կիրառելը միգուցե դա հարցականի տակ դնի: Հնարավոր է, որ ուժ կիրառվի հոկտեմբերի 7-ից հետո, բայց այդ դեպքում էլ արդեն երաշխիք չկա, որ չի կրկնվի մարտիմեկյան տարբերակը, ինչը նախընտրական շրջանում բացարձակ անցանկալի է: Ինչևէ, հենց այս պահին ուժ կիրառելու մտադրություն իշխանության մոտ չկա, և դրա վկայությունը Է. Շարմազանովի մեկնաբանությունն է. «Մոտենում է նախընտրական աշունը եւ քաղաքական ուժերը փորձում են բարձրացնել պայքարի լարումը, որպեսզի գրավեն բողոքական ընտրազանգվածին: ՀԱԿ-ը գնում է այդ ճանապարհով: Դա քաղաքական պայքարի ձեւ է, որն, այդուհանդերձ, պետք է հստակ պատկերացնել: Ուստի մենք շատ ուրախ ենք, որ մեր ՀԱԿ-ի գործընկերները հայտարարել են կարգուկանոնը պահպանելու իրենց պատասխանատվության մասին: Քաղաքական պայքարի այդպիսի մեթոդները մեզ համար ընդունելի են, նաեւ այն պատճառով, որ այդ կերպ Կոնգրեսը հրաժարվեց իր նախապայմաններից: Ես մնում եմ իմ կարծիքին, որ ՀԱԿ-ում տեսան, որ իրենց հանրահավաքների մասնակիցների թիվը նվազում է, նրանք որոշեցին «տաքացնել» իրենց կողմնակիցներին»:

Սակայն այդ «ընդունելի ձևը» եթե շարունակվի այնքան, ինչքանի հերիքի ՀԱԿ-ի ֆինանսական ռեսուրսը Ազատության հրապարակում  «վրանային ավան» պահելու  համար, ապա դրա վերջը կլինի ՀԱԿ-ի 25-30 հոգանոց խմբակցությունը խորհրդարանում: Ուրեմն`այդ դեպքում պիտի կամ Ռոբերտ Քոչարյանին «ֆուկ» անեն և ԲՀԿ-ի հաշվին ԱԺ-ում ՀԱԿ-ի համար տեղ բացեն, կամ «ֆուկ» անեն դաշնակներին ու ընդհանրապես բոլորին, բացառությամբ ՀՀԿ-ի, Ռոբերտ Քոչարյանի ճամբարի (ԲՀԿ-ով որպես կորիզ) և ՀԱԿ-ի: Դաշնակներին «ֆուկ» անելու դեպքում էլ սփյուռքի հետ են պրոբլեմներ առաջանում…

Դասավորությունը, սակայն, որոշ չափով փոխում է Ռոբերտ Քոչարյանը: Պատահական չէ, որ նա մեծ քաղաքականություն վերադառնալու մասին իր հարցազրույցը հրապարակեց հենց այն օրը, երբ պետք է լիներ ՀԱԿ-ի «վճռական» հանրահավաքը: Համառոտակի հիշցնենք, թե ինչ է ասել ՀՀ երկրորդ նախագահը իր վերադարձի 3 գործոնների մասին.

«1. երկրի տնտեսական վիճակի եւ մարդկանց բարեկեցության զգալի եւ կայուն բարելավվման բացակայությունը, եւ, որպես հետեւանք` փակուղային տրամադրությունների եւ արտագաղթի աճը,

2. հասարակության տարբեր շերտերի կողմից իմ` մեծ քաղաքականություն վերադարձի պահանջարկը;

3. իմ ներքին համոզվածությունն առ այն, որ ես կարող եմ արմատական ձեւով բարելավել իրավիճակը»:

Առաջին և երրորդ կետերը «նաղդ» են ու մշտական, իսկ «հասարակական պահանջարկ» ձևավորելու գործընթացը վաղուց է սկսվել և վերջերս ինտենսիվացել է: Գումարած դրան` Ռոբերտ Քոչարյանը ՀԱԿ-ի գիշերային մղձավանջն է: Եվ կոալիցիան կարող է չափավորել ՀԱԿ-ի ախորժակները, եթե հա ակնարկի, որ հակառակ դեպքում «բոբո» Քոչարյանը շատ շուտով կդառնա վարչապետ: Պարզ է, որ ՀԱԿ-ն էլ կուզենա ունենալ երաշխիքներ, որ իրեն ընտրությունների ժամանակ վերջնական չեն «քցի» ու գոնե մի քանի մանդատ կտան, բայց այդ հարցում պիտի հույսը դնի «ավազակապետերի» «ազնիվ խոսքի» վրա: Համաձայնեք, որ շատ թույլ երաշխիք է…

Ուստի, չպետք է բացառել, որ ՀԱԿ-ը կփորձի գնալ վա-բանկ, սակայն այդ դեպքում արդեն Քոչարյանի վերադարձը կդառնա իրոք անխուսափելի: Զի Սերժ Սարգսյանը կգերադասի ՀԱԿ-ի հարցի ուժային կոշտ փակումը (անհամեմատ ավելի բարդ պայմաններում, քան այսօր) Ռոբերտ Քոչարյանի ձեռքերով, վերջինիս նշանակելով վարչապետ, ինչին ռուսները միայն ծափ կտան:

Սակայն այդ դեպքում գրեթե կվերանա Հայաստանի` ամերիկյան և եվրոպական դաշտերում մանևրելու ռեսուրսը: Ու խորհրդարանական նախընտրական պատկերը կդառնա չափազանց որոշակի. «ՀՀԿ+» դաշինք` Սերժ Սարգսյանի գլխավորությամբ, «ԲՀԿ+» դաշինք Ռոբերտ Քոչարյանով հանդերձ, գումարած դաշնակներ` միգուցե իրենց «բիրիքով» կպցրած ռամկավարներով ու հնչակներով հանդերձ: Ու ընտրությունների արդյուքում էլ նույն դասավորությունը կլինի ԱԺ-ում:

Ընթերցողը, անշուշտ, կհարցնի. Ռոբերտ Քոչարյանին ժողովուրդը ձայն կտա՞: Այո, կտա, զի մեր ժողովուրդը սիրում է ուժեղներին և անտեսում թույլերին: Այնպես որ, Լևոն Տեր- Պետրոսյանին սպառնում է Վազգեն Մանուկյանի` 1996-ից հետո ունեցած ճակատագիրը: Նույնքան համեստ և անգամ ԱԺ անցնելու ոչ պիտանի տոկոսներով… Միգուցե անգամ այդ մեխանիզմը հիմա էլ աշխատի, և «շուրջօրյա հանրահավաքը» մեկ շաբաթ հետո պսակվի Լևոն Տեր-Պետրոսյանին լսելու եկածների չափազանց համեստ քանակով: Իսկ դա արդեն վտանգավոր է, զի հուսահատությունը կարող է ՀԱԿ-ին դրդել ծայրահեղության` դրանից բխող չափազանց հետևանքներով: Այնպես որ, չզարմանաք, եթե հանկարծ հոկտեմբերի 7-ի հանրահավաքին այդտեղ տեսնեք ձեր ծանոթ շարքային հանրապետականներին, որոնք մարդաքանակ են լրացնելու հենց ՀՀԿ-ի առաջադրանքով…

Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Միանգամից ասեմ` ՀԱԿ-ի վերջին հանրահավաքին համարյա չեմ անդրադառնալու`այլևս հոգնել ենք թե, ես, թե, ընթերցողը: Բավական է նայել լուսանկարին. քաղաքապետարանի տեղադրած տեսախցիկը անկիրք ֆիքսել է հանրահավաքի մասնակիցների իրական քանակը, և երևում է, որ ոստիկանության հաղորդած թիվը` 5000 հոգի,լավ է հաշվված: Իմաստ չունի անդրադառնալ նաև հանրահավաքի առաջ քաշած պահանջներին` այդպիսի հանրահավաքի պահանջ կատարող իշխանությանը դժվար կլինի անվանել այլ կերպ, քան կամազուրկ փալաս:

Հանրահավաքի առնչությամբ իմաստ ունի հիշատակել երկու պահ` Լևոն Տեր-Պետրոսյանի տրտունջը ամերիկացիներից և ՀԱԿ-ի հրաժարումը հակաբանակային քարոզչություից:

«Հիմնադիրը» բոլ-բոլ դժգոհեց յանկիներից, թե ինչու սեփական շահից ելներով պաշտպանեցին «6-ից 11 տոկոս պակաս քվե» ստացած Սերժ Սարգսյանին` հույս ունենալով, որ հայ-թուրքական հաշտության հարթությունում կբավարարի իրենց ակնկալիքները: Մեկ էլ «մեսիջ» արեց նույն ամերիկացիներին` որ ի վերջո «գող ու ավազակ» Սերժ Սարգսյանը նրանց քցելու է, ու մինչ խելքի գան` ուշ կլինի: Սակայն դժվար թե այդ «մեսիջը» որևէ ռեալ արժեք ունենա. պարտված թույլիկներին չի սիրում ոչ միայն մեր ժողովուրդը (վկան` 1996-ին փաստացի առավել քան 55 տոկոս քվե ստացած Վազգեն Մանուկյանի հետագա տոկոսները), այլև դրսի ուժերը: Պրագմատիկ Ամերիկան իր հարկատուի փողը չի ծախսի արդյունք չապահովող մեկի վրա, գոնե այդ չափով հարգում է իր հարկատուին…

Ինչ վերաբերում է բանակին, ապա ամսի 21-ի շքերթից հետո ՀՀՇ-ի հին գելերը հասկացան, որ բանակ փնովելը կնվազեցնի առանց այդ էլ համեստ իրենց վարկանիշը: Զի մեր ժողովուրդը օժտված է ցինիկ պրագմատիզմով` իր մաշկին առավել մոտիկ է այն հանգամանքը, որ շքերթի ժամանակ հօդս ցնդեց Ադրբեջանի ռազմական առավելության առասպելը, հետևաբար` երկար տարիների խաղաղությունը երաշխավորված է, քան մի քանի տասնյակ` բանակում որդի կորցրած ծնողների տառապանքները, թեկուզև գրանտակերների փողերով առավել ազդու և զգացմունքային քարոզչական ֆորմատի հասցրած: Իսկ այն, որ մեր բանակը իրականում պատրաստվում է ռուսների հետ համատեղ մի քանի տարի անց բախվել առավել լուրջ թշնամու` Թուրքիայի հետ, և ՊՆ-ում հենց այդ խնդրի վրա են աշխատում, զանգվածին տեսանելի չէ, դա տեսնում են առայժմ միայն փորձագետները:

Թուրքիայի պարագայում կարծես թե երևում է, որ Էրդողանը գնում է վա-բանկ համայն աշխարհի իսլամի ղեկավար դառնալու իր արկածախնդրային ծրագրով: Հանուն դրա նա շարունակում է մինչև ծայրահեղություն իր հարաբերությունների սրումը Իսրայելի հետ, որի վերջն այն է լինելու, որ հրեական լոբբիստները կստիպեն ամերիկացիներին ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը. պատահական չէ, որ Հայաստանի հրեական համայնքի ղեկավար Ռիմա Վարժապետյանն այժմ անբարո է անվանում Իսրայելում մեր Ցեղասպանության չճանաչման ցանկացած պրագմատիկ հիմնավորում (իսկ մի քանի տարի առաջ հակված էր արդարացնել այդ պրագմատիզմը) և պատրաստ է հոշոտել ցանկացածին, ով կասկածում է, թե Հայաստանում հակասեմիտիզմի որևէ դրսևորում գոյություն ունի…

Պարզ երևում է, որ Մերձավոր Արևելքում Թուրքիայի մասնակցությամբ խոշոր կատակլիզմներ են լինելու, ու դրա առնչությամբ որոշ ռուս քաղաքագետներ անգամ Արցախի հակամարտության կնճիռը բավականին թեթև բան են որակում: Ու թեև դա աղետներով հղի անորոշություններ է պարունակում իր մեջ, բայց միաժամանակ ունիկալ շանս է ստեղծում նաև կյանքի կոչելու մեր զսպանակված կորուստները հետ բերելու համար: Այսօր մեր և թուրքերի ուժերի հարաբերակցությունը բազմակի առավել մեր օգտին է, քան եղել էր 1918-ին` Սարդարապատից առաջ: Իսկ Թուրքիայի առաջ ծառացած է ծանր ներքին խնդիր` ի դեմս քրդական շարժումների, գումարած հակամարտությունը միջուկային զենք և անսպառ ֆինանսական աջակցություն ունեցող Իսրայելի հետ, և ռազմավարական նպատակային հակասությունները հզոր ներուժ ունեցող և էսօր-էգուց միջուկային զենքի տեր դարձող Իրանի հետ: Գումարած դրան` սեփական իշխանությունն ապահովելու նպատակով Էրդողանը արդեն ավարտին է հասցնում Թուրքիայի գեներալիտետի գլխատման գործընթացը… Կարճ ասած, առջևում ունիկալ շանսեր են սպասվում, բայց միաժամանակ նաև` չափազանց լուրջ վտանգներ և մարտահրավերներ:

Սակայն հանգիստ թողնենք Թուրքիային, որի հետ սահմանը հիմա պաշտպանում է այն ռուսական զորքը, որի` շքերթի ժամանակ հրապարակով անցնելն արժանացել էր որոշ շրջանակների, ՀԱԿ-ի, դաշնակների և «Ժառանգության» բացասական արձագանքի: Սակայն ֆեյսբուքային «հեղափոխական» հնարավորությունները սեպտեմբերի 21-ին բավականացրին ընդամենը 10-12 ցուցարար փողոց հանելուն: Այն էլ` խեղճերը միանգամից ոստիկանների բաժին դառան…

Հա, որ խոսքը գնաց ոստիկանության մասին, հնարավոր չէ չհիշատակել հռչակավոր բանդայի 13 անդամների ձերբակալության օպերացիան: Պարզից էլ պարզ է, որ օպերացիան պատրաստ էր ավելի վաղ, սակայն դրա իրագործումը հատուկ թողեցին ուրբաթ 23-ին` ձեռի հետ էլ ավելի «փոզմիշ» արեցին ՀԱԿ-ի հանրահավաքը: Համ էլ մի կարևոր պահ. օպերացիան տեղի ունեցավ այն օրը, երբ ՀՀ առաջին դեմքերից և ոչ մեկը երկրում չէր: Այսինքն, ի ցույց հանվեց այն, որ կարևորագույն ոստիկանական օպերացիան իրագործվում է առաջին դեմքերի բացակայության պայմաններում: Այն էլ ինչպիսի օպերացիա` որի ընթացքում էլ ինֆորմացիա շպրտեցին թե ձերբակալվում են նաև ազդեցիկ մարդկանց սիրասուն զավակները, կարծիք ստեղծելով, թե նրանք վստահ էին, որ անգամ բացահայտման դեպքում իրենց կներվեն հանուն զվարճության իրագործված հանդուգն ավազակային հարձակումները իրենց «կլասի» մարդկանց տների վրա… Իզուր չէր, որ ՀՔԾ ղեկավար Անդրանիկ Միրզոյանը, սեփական պրկված նյարդերին կուլ գնալով, հայհոյեց լրագրողներին, որոնք իրեն էին զանգահարել հենց «ոսկյա երիտասարդության»` բանդայի անդամ լինելու հանգամանքները ճշտելու համար:

Անշուշտ, մեծահարուստների տները կտրող բանդայի բացահայտումը դեռ ահագին ժամանակ կգրավի հանրության ուշադրությունն առավել, քան ցանկացած այլ բան: Եվ թույլ տվեք կանխատեսել` ոստիկանությունը «դոզավորված», կաթիլ առ կաթիլ, հանրությանը կտեղեկացնի բանդային այս կամ այն հետաքրքիր պերսոնաժի մասնակցության մասին: Վկան` Երևանի ոստիկանապետ Ներսես Նազարյանի բազմանշանակ ակնարկները…

Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Քիչ առաջ մեզ հետ զրույցում, ՀՔԾ պետի տեղակալ Մարսել Մաթևոսյանը հերքեց, որ իր որդին` ԵՊՀ իրավաբանական ֆակուլտետի ուսանող Նշան Մաթևոսյանը կապ ունի այն խմբավորման հետ, ում վնասազերծելու համար ոստիկանությունը միջոցառում է իրականացնում: Նա պարզաբանեց, որ իր որդին պարզապես եղել է համալսարանի շրջակայքում, որտեղ էլ խուզարկել են մեքենան և գրանցել տվյալները: Նա ոչ մի կապ չունի այս ամենի հետ, ո՞վքեր են սխալ ինֆորմացիա տարածողները: «Ես սուտ լուրեր տարածողներից պատիվ եմ պահանջելու»,- ասաց գեներալ Մաթևոսյանը:

Մեր ժողովրդի հիշողությունը բավականին կարճ է: Նա շատ արագ է մոռանում, թե ում էր համարում աչքի գրող, սուլում, մաղթում շուտափույթ հեռացում: Ընդամենը 10 տարի անց արդեն մոռացվում է ամենայն վատը և հիշվում եղած կամ չեղած լավը: Ու պետական այրը կարողանում է վերադառնալ մեծ քաղաքականություն, հաճախ` կարոտաբաղձության ալիքի գագաթին հեծած:

Մտովի վերադառնանք 1988 թվական: Ազատության հրապարակ: Ազգային անկասելի զարթոնքով ալեկոծ ժողովուրդ, որի ուզածը մի բան է` «ՄԻԱՑՈՒՄ»: Քաղաքացիական ազատություններ, ժողովրդավարություն, այլ թիթիզ բաներ` դրանք լոկ ժողովրդական հուժկու ալիքի փրփուրն են, բուն ալիքը Արցախի վերամիավորման համար է: Խոսափողին է մոտենում Կարեն Դեմիրճյանը: «Ղարաբաղը ջե՞բս ա, որ հանեմ տամ»,-պատմական ֆրազից հետո վրդովված սուլոցի ներքո նա հեռանում է, որպեսզի 10 տարի լռություն պահպանի:

Եվ 10 տարի անց, երբ բանակի ու ժողովրդի ճնշման ներքո հեռանում է «ՄԻԱՑՈՒՄ»-ի իդեալները տրորած Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, Կարեն Դեմիրճյանին արդեն խանդավառորեն դիմավորում է նրան սուլած և վռնդած Ազատության հրապարակը: Բայց վերադարձն իշխանության, չի ստացվում:

Զուտ կարոտախտը բավարար չէր: 1988-ի զարթոնքի և հետագա հաղթական Ազատամարտի ալիքը անխուսափելիորեն պետք է իշխանության բերեր «ՄԻԱՑՈՒՄ»-ի թրծված առաջնորներից որևէ մեկին:

Անցավ ևս 10 տարի: Ժողովուրդը մոռացավ, թե ինչպիսի ատելությամբ էր քշել Լևոն Տեր-Պետրոսյանին: Ճիշտ է, նրան «ազգովի խնդրող» չեղավ, բայց այնուամենայնիվ 350 հազար մարդ քվե տվեց:

Անշուշտ, կար ատելություն օլիգարխիկ համակարգը կատարելության հասցրած Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամբ, բայց ինչքան էլ պարադոքսալ հնչի, լևոնական ալիքի շարժիչ ուժը, այնուամենայնիվ, կարոտախտն էր:

Հիշենք, թե 1996-ին ինչի շուրջ էր գլուխը գովում առաջին նախագահը` որ իր իշխանության տարիներին Հայաստանում 11 հազար դղյակներ կառուցեցին: Այսինքն` 11 հազար ընտանիք Խորհրդային Հայաստանի ժառանգությունից լավ էլ յուղոտ կտորներ փախցրեցին: Դրա տասնապատիկն էլ հաստատ փախցրել էին առավել համեստ բաժիններ: Բնականաբար, նրանց մեծ մասը կարոտով հիշում էր այն ժամանակները, երբ «հարիֆները»  Ազատամարտի խրամատներում արյուն էին թափում, իսկ իրենք «շուստրիաբար» թիկունքում մեծ կամ փոքր ունեցվածքի տեր էին դառնում: Դե, 100 հազար ընտանիքի քվեները հերիք էին 350 հազարի առյուծի բաժինը ձևավորելու համար…

Այսպիսով, և Կարեն Դեմիրճյանը, և Լևոն Տեր-Պետրոսյանը լայնորեն օգտվել են կարոտախտի տեխնոլոգիայից` մեծ քաղաքականություն վերադառնալու համար: Սակայն Ռոբերտ Քոչարյանը կարծես թե որոշել է գերազանցել նրանց:

Նա 10 տարու փոխարեն սպասեց ընդամենը 3 տարի, ու ՀՀ անկախության 20-ամյակի առիթը օգտագործելով, արդեն հիմիկվանից ձևավորում է իր իշխանավարման տարիների նկատմամբ կարոտախտի ալիք: Շատ ակտիվ, գործնականում ամեն օր: Նրա ոչ պաշտոնական կայքէջը լեցուն է «10 տարի, որ վերափոխեցին Հայաստանը» կարգախոսի ներքո գրված նյութերով: Անգամ ֆան-կլուբ ունի, ուր ընդգրկված են հիմնականում երիտասարդները: Քարոզչության սխեման բավականին պարզ է, բայց արդյունավետ. Պնդել և հիմնավորել, որ անկախության 20 տարվա ուղիղ կեսը իր ղեկավարության ներքո, Հայաստանի լավագույն տարիներն էին: Որ ինքն է երկիրը երկիր դարձնելու: Իր վերջին հարցազրույցում նա նաև պնդում է, որ հավասարը հավասարի պես շփվում էր գերտերությունների ղեկավարների հետ, որ վասալային հարաբերություններ չկային. «Պարզապես պետք չէ բարդութավորվել: Երկրի չափը չի նշանակում, որ նրա նախագահն անպայման ավելի խելացի է եւ արդյունավետ մյուս նախագահներից: Այո, նրանք, անկասկած, ավելի ազդեցիկ են երկրի քաղաքական կշռի շնորհիվ: Սակայն դա ամենեւին չի նշանակում, որ նրանք քո պետերն են, եթե, իհարկե, դու ինքդ նրանց այդ կերպ չես ընկալում: Գլխավորը` կարողանալ կառուցել ճիշտ, ազնիվ գործընկերային փոխհարաբերություններ, հստակ ներկայացնել քո երկրի շահերը եւ ունենալ համոզիչ փաստարկային հիմք, եթե դու ինչ-որ բանի հետ համաձայն չես: Ինձ մոտ, օրինակ, շատ ջերմ հիշողություններ են մնացել Վլադիմիր Պուտինի, Ժակ Շիրակի եւ Բիլ Քլինթոնի հետ շփումից: Նրանցից ոչ ոք երբեք չի փորձել ընդգծել իր գերազանցությունը»:

Նա նաև ենթատեքստով ասում է, որ կարող է փայլուն հեռանկար ապահովել Հայաստանին. «Ավելի քան 50 տարի առաջ Սոմալին եւ Հարավային Կորեան ունեին ՀՆԱ-ի գրեթե նույն ցուցանիշը մեկ շնչի համար, իսկ այսօր այդ երկրները հնարավոր չէ անգամ համեմատել: Սոմալին պատառոտվում է տարաձայնություններից, բնակչությունը սովի է մատնված, իսկ Հարավային Կորեան դարձել է հզոր արդյունաբերական երկիր եւ համաշխարհային առաջատարներից է տնտեսության մի շարք ոլորտներում: Ահա թե ինչ է նշանակում արդյունավետ կառավարում, հեռանկարները տեսնելու ունակություն եւ զարգացման ճիշտ մոդելի ընտրություն: Համոզված եմ, որ Հայաստանը լուրջ ներուժ ունի Հարավային Կովկասի ամենաարդյունավետ երկիրը դառնալու համար: Թե ինչպե՞ս այն կօգտագործվի, ցույց կտա ժամանակը»:

Թե ինչպես է պատրաստվում Ռոբերտ Քոչարյանը, զուգակցելով  կարոտախտի ստեղծման տեխնոլոգիան իր ունեցած տնտեսական և կադրային լծակների հետ, վերադառնալ մեծ քաղաքականություն, կերևա առաջիկա 2 ամիսներին: Միգուցե նա մասնակցի 2012-ի ընտրարշավին, ու այնուհետ հավակնի 2013-ին դառնալու երկրի նախագահ. Այդ դեպքում ԲՀԿ-ն մինչև վերջ «կոտոշ կտա» ընտրություններին առանձին մասնակցելու համար, և կոալիցիայի միասնական ընտրացուցակ չի լինի: Միգուցե նա լինի հենց կոալիցիոն ընտրացուցակի առանցքային դեմքը ու ընտրություններից հետո ստանձնի վարչապետությունը` 2018-ին նախագահական պալատ վերադառնալու հեռանկարով:

Սցենարի վերջնական տարբերակը հայտնի չէ: Սակայն կարելի է պնդել, որ կլինի այնպես, ինչպես միասին կորոշեն Սերժ Սարգսյանն ու Ռոբերտ Քոչարյանը: Ի վերջո պատերազմի բովով անցած 20 տարվա ընկերությունը նաև քաղաքական կատեգորիա է` ի հեճուկս տականքային ցինիզմով վարակված քաղաքական դասի կարծրատիպերի:

Շաբաթվա Վարկածները քննեց`  ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ