29.09.2024 | 20:03
Պայքար՝ հանուն կրթության ոլորտի բարելավման, բուհի առաջընթացի ու զարգացման. Մովսե...09.09.2024 | 12:51
Խնդրում ենք ընթերցողների ներողամտությունը26.06.2024 | 10:01
«Մենք պատրաստ ենք հրդեհը մարելուն». Մալաթիայի տոնավաճառում օբյեկտային վարժանք է ...31.05.2024 | 12:54
Ադրբեջանական մտահոգությունները և վախերը խոսում են այն մասին, որ մենք ճշտագույն ճ...31.05.2024 | 12:10
Շարժման ելքը. առանց «եթե»-ների. Վահե Հովհաննիսյան...31.05.2024 | 11:10
Խորապես դատապարտում ենք Հայրապետի դեմ Փաշինյանի հրահանգով թիկնապահների և ոստիկան...29.05.2024 | 15:42
Ցավով անդրադառնում և դատապարտում ենք նման կեցվածքը Վեհափառ Հայրապետի և հոգևոր դա...29.05.2024 | 12:10
Առկա է հրավիրվածների ցուցակ․ ՆԳՆ անվտանգության վարչության պետը՝ Վեհափառի մուտքը ...29.05.2024 | 11:17
Անվտանգության այն կոնցեպտը, որ Հայաստանը մինչև այժմ իրականացրել է, անվտանգությու...28.05.2024 | 13:20
Պապ թագավորն այն առաքինության կերպարը չի, որ օրինակելի լինի, բայց Փաշինյանը նույ...28.05.2024 | 13:02
Ախթալայում հանգուցյալին կհուղարկավորեն առանց դիահերձման` ինքնաշեն դագաղով...28.05.2024 | 11:17
Վանենք մեզանից կործանարար անտարբերությունը, փարատենք թշնամության ու ատելության մ...28.05.2024 | 11:11
Իշխանությունը մանթրաժի մեջ է․ «Հրապարակ»28.05.2024 | 10:37
2 պատճառ կա, որ չի եկել՝ նա այլևս կապ չունի մեր երկրի հետ կամ դրսից են թելադրել․...24.05.2024 | 15:10
ԱՄՆ-ից առաքանու միջոցով թմրամիջոց է ներմուծվել Հայաստան...24.05.2024 | 13:10
Ադրբեջանցի սահմանապահներն արդեն վերահսկողության տակ են վերցրել Տավուշի մարզի չոր...24.05.2024 | 12:17
Ինչպես են «Զվարթնոց» օդանավակայանի աշատակիցները բռնության ենթարկում ֆրանսիահայ լ...24.05.2024 | 11:29
Հայաստանն ու Ադրբեջանն այսօրվանից Տավուշի հատվածում սահմանապահների են տեղակայում...23.05.2024 | 15:10
Ադրբեջանի հետ խաղաղության գնալն անհրաժեշտություն է, բայց՝ վաղաժամկետ. Ադրբեջանը ...23.05.2024 | 14:10
Եթե Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կնքվի խաղաղության վերջնական համաձայնագիր, դա դր...23.05.2024 | 13:10
Հայաստանի իշխանությունը մտել է պետականության ամրության համար խիստ վտանգավոր թեմա...23.05.2024 | 12:10
Ֆիդանը 4 հայկական գյուղերի հանձնման մասին. Թուրքիան լիովին աջակցում է Ադրբեջանին...23.05.2024 | 11:10
Պետականության մասին խոսող մարդն իր սեփական ժողովրդին չի խաբի․ մենք, որ ապրում էի...22.05.2024 | 15:10
-20 սառնամանիքին բարձրացել են Արագածի գագաթը ու գրառել՝ «Հայ, Հայաստան, Հայրենիք...22.05.2024 | 14:10
Իրանի և Ռուսաստանի հարաբերություններում փոփոխություն չի լինի․ Լավրով...22.05.2024 | 13:10
Նման պայմաններում խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումը կհանգեցնի նրան, որ ՀՀ-ն կ...22.05.2024 | 12:10
Ադրբեջանը փորձում է օգտվել ՀՀ իշխանության բացառիկ խոնարհումից և արագ մխրճվել այն...22.05.2024 | 11:10
«Զվարթնոց» օդանավակայանում հացադուլ անող ֆրանսահայ լրագրող Լեո Նիկոլյանին օդանավ...21.05.2024 | 15:10
Քաղաքացին 4 եղանակով կծանուցվի վարժական հավաքի մասին, հետո պատասխանատվություն կլ...21.05.2024 | 14:10
Ուկրաինայի կապիտուլյացիայից հետո Զելենսկին պետք է ձերբակալվի և դատարանի առաջ կան...21.05.2024 | 13:10
Եթե նույնիսկ Ադրբեջանին օգտագործել են Իրանի ղեկավարությանը վերացնելnւ հարցում, ա...21.05.2024 | 12:10
Կիրանցում պետական գրանցումները կատարվել են ոչ ճշգրիտ տվյալների հիման վրա. արդարա...21.05.2024 | 11:10
Իրանի նախագահի ուղղաթիռը վթարի է ենթարկվել տեխնիկական անսարքության պատճառով. ԻՐՆ...20.05.2024 | 15:10
Մի շարք ոստիկաններ նույնիսկ անչափահասների ծնողների uպառնացել են, որ կզրկեն ծնողա...20.05.2024 | 14:10
Ապարդյուն զանգերի հետևանքը. ինչո՞ւ հանկարծ նախկին գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյան...20.05.2024 | 13:10
Խափանվել է «թուրքական» կուսակցության հիմնադրումը Հայաստանում. կան ձերբակալվածներ...20.05.2024 | 12:10
«Ոչ ոք չի կարող պառակտում մտցնել Իրանի և Ադրբեջանի միջև»...20.05.2024 | 11:00
Իրանի նախագահն ու արտաքին գործերի նախարարը մահացել են ուղղաթիռի վթարի հետևանքով...Այսօր այսպես կոչված համառուսաստանյան հանրահավաքն է: Նույնիսկ մեր թունդ ժողովրդավարներից մի քանի նմուշ պատրաստվում են Ռուսաստանի դեսպանատան մոտ բողոքի ցույց անցկացնել «ընդդեմ ըտրակեղծիքների, և գողերի ու ժուլիկների կուսակցության»: Խոշոր հաշվով` դա ռուսների ներքին գործն է: Միայն մեկ փոքրիկ դետալ` հակապուտինյան հանրահավաքին ելույթի համար հերթագրվել է Ռուսաստանի իսլամական կոմիտեի նախագահ Հեյդար Ջեմալը: Ճշմարտության պահն է` ռուս պետականության թշնամիները միավորվում են պանթուրքիզմի գաղափարախոսների հետ…
Մի այլընտրանքային հանրահավաք պետականամետների համար կազմակերպում է մեր հայրենակից Սերգեյ Կուրղինյանը, որ տեսագրված ուղերձով դիմել է Ռուսաստանի քաղաքացիներին: Այսինքն` լինելու են պետականամետ և հակապետական ուժերի զուգահեռ հանրահավաքներ: Իրար հետ դժվար թե անմիջապես բախվեն, սակայն երկու մտածողությունների հակամարտությունն ակնհայտ է: Մեկն արտացոլում է նրանց մոտեցումը, ովքեր պատրաստ են ամեն ինչի, միայն թե արտահայտեն իրենց դժգոհությունը, մյուսները մտադիր չեն ոտնատակ անել պետականությունը, թեև դժգոհ են Պուտինից: Եթե զուգահեռներ անցկացնենք մեր երկրի հետ, ապա առաջինների տեսակը մեզանում առատորեն ներկայացված էր 2008-ին, հատկապես մարտիմեկյան խժդժություններին, սակայն այժմ ցիրուցան վիճակում է շնորհիվ ժամանակի գործոնի և իշխանություն-ընդդիմություն «գյալաջիների»:
Այսօր «կրակոտ հեղափոխականները» մեզանում հիմնականում վնասազերծված են, ու ցնցումներ չեն լինի, եթե ամբողջատիրական աղանդների ներկայացուցիչները իրենց հոգևոր չոբանների հրամանով դուրս չգան հրապարակներ: Բայց բոլոր դեպքերում մեռելային կայունությունն էլ խաբուսիկ է, իշխանություն — ընդդիմություն կռիվներին փոխարինելու են եկել ներիշխանական կռիվները: Սակայն նույն ռուսների մոտ քաղաքական նոր գաղափարներ ենք հայտնաբերում:
Պարզվում է, դեռ ամառվանից Ռուսաստանում ստեղծվել է շարժում հանուն էվոլյուցիոն աստիճանական փոփոխությունների: Մինչ խորհդարանական ընտրարշավում անիմաստ ու բութ կրքեր էին եռում, մարդիկ հռչակել էին կարգախոս. «Այո` փոփոխություններին, ոչ` իշխանափոխությանը»: Եվ մտադիր են մինչև նախագահական ընտրությունները կազմակերպել 100 հազարանոց երթ` հօգուտ վերնախավի քաղաքական կուրսի փոփոխության: Հիմնական գաղափարը բավականին պարզ է` իշխանափոխություն առանց Ռուսաստանի կազմաքանդիչ ուժերի խրախճանքի անհնարին է, բոլոր պայքարները «հանուն արդար ընտրությունների» հանգում են նույն կազմաքանդմանը, ուստի` ավելի լավ է չթողնել կազմաքանդիչներին նախաձեռնել Ռուսաստանի գերեզմանափոր «Պերեստրոյկա-2»-ը, առավել ևս, որ «արդար ընտռրություններ» պահանջողների մեջ է նաև ԽՍՀՄ-ը կործանած «Պերեստրոյկա-1»-ի հեղինակ Միխայիլ Գորբաչովը, և փորձել ճնշումների միջոցով պարտադրել Պուտինի վարչախմբին կուրսի աստիճանական շրջադարձ` դեպի Ռուսաստանի ազգային շահը…
Թերևս դա այն օրինակն է, որը իմաստ ունի ընդօրինակել ռուսներից: Իշխանափոխության անհնարինությունը մեր երկրում այժմ ապացուցման կարիք չունի, բոլոր հնարավոր տեսական տարբերակներն էլ հանգում են արտաքին բացահայտ ընդարձակ միջամտությանը, որը չավարտված պատերազմում գտնվող երկրի համար կործանարար է: Ներիշխանական խմբավորումների պայքարին, մանդատների և պորտֆելների համար ՀՀԿ-ԲՀԿ — ՕԵԿ գզվռտոցին էլ ժողովրդին մասնակից դարձնելը անիմաստ և անօգուտ գործընթաց է:
Ավելի լավ է հանրությունը ձեռնպահ մնա այդ տխմարությանը մասնակցելուց` թող իրենք իրենցով վերաբաշխեն այդ քվոթաները, քանզի մեկը մյուսից ոչնչով լավը չէ: Իսկ հանրությունն ավելի լավ է կենտրոնանա ոչ թե այն հարցի վրա, թե ով քանի խորհրդարանական մանդատ կունենա, այլ ինչ է ակնկալում և պահանջում իշխանությունից: Թող բոլոր նորմալ ուժերը` առանձին-առանձին, կամ ավելի լավ է` համախմբված, ձևավորեն այդ պահանջները, և մենք իրոք 100 հազարանոց երթ անենք կոնկրետ և առարկայական փոփոխությունների պահանջով: Թող ներկայիս էլիտան իշխանության գլուխ մնա թեկուզ 10, 20, 50 տարի, միևնույն է`«ազատ ընտրությունների» և «ժողովրդի իշխանության» գաղափարներն ընդամենը գեղեցիկ պատրանք են… Չմոռանանք, որ նույն իշխանությունը պատրաստ էր ՀԱԿ-ի հետ «երկխոսել» ցանկացած հարցի շուրջ, բացի իշխանություն հանձնելուց… Դե ուրեմն եկեք իշխանությունից պահանջենք ու ստանանք ցանկացած բան, բացի իշխանություն փոխելուց: Եվ պահանջենք այնքան համախմբված ու հուժկու, որ ՀԱԿ-ի ամենահզոր հանրահավաքներն ու երթերը դրա համեմատ մանկական խաղ թվան: Ի վերջո մեզ հետաքրքիր է ոչ թե այն, թե ով է իշխանություն, այլ այն, որ իշխանությունը մարդավարի կատարի ժողովրդի ծառայի իր գործառույթը: Սովետական բանակում լավ կարգախոս կար. «Не хочешь-заставим, не можешь-научим», և հենց այդ սկզբունքով պետք է վարվենք իշխանության հետ: Հենց վաղվանից սկսած…
Իսկ սկսել կարելի է, օրինակ, թեկուզ Լիսկայի պես անհաջող կադրին անհապաղ չվաստակած հանգստի ուղարկելու պահանջից:
Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ
Հովհաննիսյան Վարդիթեր, ծնված 1936 թ. հուլիսի 15-ին Երևանում: Ամուսնացել է ու, երեխա չունենալու պատճառով, բաժանվել, մերձավոր արյունակից հարազատներ չունի: Վերջին տարիներին աշխատել է ծննդատանը:
Ավտովթարի հետևանքով Վարդիթեր մայրիկը մի շարք վնասվածքներ է ստացել՝ ձեռքն է կոտրվել, նաև ոտքը, վնասվել է գլուխը, մեծ հեմատոմա է առաջացել գլխուղեղում: Վրաերթի ենթարկած վարորդը զանգահարել է ոստիկանություն, հայտնել պատահարի մասին, տեղափոխել հիվանդանոց և հոգացել բժշկական ծախսերը:
Ճիշտ է, էդպես էլ չի կարողացել պարզել, թե քրեական գործը ոնց են կարճել, բայց ըստ խնամողի՝ վերջին անգամ 300 դոլար է բերել տվել, ասել է, որ ինքն էլ ընտանիք, երեխեք ունի, ու որ սրանով սահմանափակվում է իր օգնության հնարավորությունը… Վարդիթեր մայրիկը դեռ ի վիճակի էր որոշում ընդունել ու ստորագրել է ինչ-որ փաստաթուղթ, որով ինքը վարորդից այլևս պարտք ու պահանջ չունի:
Բայց կինն այդպես էլ չի ապաքինվել՝ շաքար ունի, մինչև հիմա կոտրվածքները չեն կպչում, իսկ վիրահատությունների համար անհրաժեշտ ընդհանուր ցավազրկումների ու հեմատոմայի ֆոնին ինսուլտ է ստացել նոր տարուց առաջ ու չի ապաքինվում առ այսօր: Գտնվում է շատ ծանր վիճակում, պետական կամ հումանիտար և ոչ մի կառույց հանձն չի առնում լուծել հարցն ու տիրություն անել անօգնական վիճակում գտնվող ՀՀ քաղաքացուն:
Կարինեն Վարդիթեր մայրիկի մորաքրոջ թոռն է, խնամում է նրան առ այսօր: Կարինեն պատմում է. «Դե, առաջին անգամ որ ինսուլտը խփեց, նոր տարվա օրերն էին, շտապ օգնություն կանչեցի, դեռ չգիտեի՝ ինչ ա եղել: Եկան, ասեցին՝ հիմա տանենք հիվանդանոց, նոր տարի ա, բան, ո՞վ ա նայելու, ո՞վ ա հետևելու, լավ ա ցավազրկենք, թող մնա տանը, ես էլ համաձայնեցի: Հետո մի քանի անգամ էլի էր վատացել, էլի կանչել էի, մի անգամ ուզում էին տանեն, շաբաթ-կիրակի էր, էլի ասին՝ անտերություն ա լինելու, ես էլ մտածեցի՝ լավ ա ուրեմն՝ թող մնա տանը: Բայց ես ինքս եմ հիվանդ, ինքս երրորդ կարգի հաշմանդամ եմ, երիկամներս ու լյարդս վիրահատված են: Ինքն էլ հոգեկան անհավասարակշիռ վիճակում ա գտնվում, մեկ էլ տեսնում ես ՝ գոռգոռում ա, ինչ-որ վախեր ունի մեջը էդ վթարից հետո… Շատ ծանր ա իրան խնամելը, ֆիզիկապես էլ չեմ կարողանում, ուժս չի հերիքում, ինքը անկողնային ա… Փարոսի փողերն ուշացնում են, մի ամիս հետ ենք ընկել, բայց ապտեկան հո պարտքով փամփերս չի՞ տա, որ գնամ ուզեմ… Հոգեկանի համար բժշկի տված դեղն էլ վախենում եմ թե տամ՝ խմի… աչքերը կուլ են գնում, մարում ա, ես էլ վախենում եմ վատանա՝ չիմանամ… Ինքը շատ ծանր ա, շատ…»:
Հենց Կարինեն էլ դիմել է մեզ՝ օգնության ակնկալիքով:
Մենք սկսեցինք զանգահարել տարբեր կառույցներ՝ պետական, հասարակական, ու ողջը՝ ապարդյուն: Սոցապնախարարությունն ուղարկում է «Փարոս»՝ թղթեր դասավորելու, որից հետո սոցապնախարարությունում հերթագրման է դրվելու, ու «խնամյալը» պետք է սպասի՝ հայտնի չէ որքան, մինչև անկողնային հիվանդների խնամքի համար նախատեսված միակ կառույցը՝ 4-րդ գյուղի թիվ 1 տուն ինտերնատը, այլ կերպ ասած` ծերանոցի անկողնային բաժանմունքն ազատ տեղ կունենա հիվանդին ընդունելու համար:
Դիմել ենք նաև տնային խնամք իրականացնող ՀԿ-ներին ու ստացել ենք այս պատասխանը. «Մենք հիմա չենք կարող օգնել, մեր շահառուների ցուցակը սահմանափակ է ու լրացված է այսօրվա դրությամբ»:
Թաղային պոլիկլինիկան չունի «տնային խնամք», այլ ծառայություններ ևս չունի: Միայն երկարատև պայքարից հետո ուղեգիր է տվել Վերականգնողական կենտրոն տեղափոխելու համար:
«Հիվանդանոցում մենակ ավել ծախս պիտի լինի էլի, հետո էլ ասում են՝ մեկ ա չի բուժվելու, այսինքն՝ չի ապաքինվելու, ասենք՝ մի երկու շաբաթ էլ մնաց հիվանդանոցում, մեկ ա՝ էլի տուն պիտի գա, հո միշտ չեն պահելու…»:
Տիկին Վարդիթերը գոնե մեկն ունի կողքին, թեկուզ հեռու հարազատ-բարեկամ, իսկ ի՞նչ անեն այն տատիկներն ու պապիկները, ովքեր ոչ ոք չունեն, ո՞ւր են նայում սոցիալական ու մարդասիրական կառույցները: Սոցապ կառույցների մասին դեռ մի քաղցր խոսք լսած չկամ, դեռ մեկը չեղավ, որ ասի՝ դիմել եմ, աջակցել են, հարցը լուծվել է:
Միայն ուղարկում են սոցապից փարոս, փարոսից սոցապ, դու էլ՝ քաղաքացի, որ սովետի վախտով սովետի վախտ, սովետից էս կողմ էլ մեր վախտերը պահումներ են արել քո աշխատավարձից, հարկեր ես վճարել հենց էս օրվա համար՝ սպասիր, մինչև ծերանոցում տեղ ազատվի, մի մեռիր, սպասիր…
Չեմ հասկանում՝ էս պետությունն ո՞ւմ է պետք, ո՞վ է պետությունը, ո՞վ պիտի պատասխան տա մեր ծերերի ու երեխաների անտերության համար: Չգիտեմ, ինչով կվերջանա Վարդիթեր մայրիկի պատմությունը, կհաջողվի՞ նրան ինչ-որ կերպ օգնել:
Իսկ եթե, ասենք, նրան օգնեցինք, իսկ մյուսնե՞րը…
Քաղցկեղով հիվանդներ, որոնք պետական օգնություն են ստանում իրենց անհրաժեշտ բուժման մեկ տոկոսի չափով համարյա, մարդիկ, ովքեր հաշմված են՝ ազատամարտիկներ կամ կյանքի հաշմանդամներ, պլանային թանկարժեք վիրահատության կարիք ունեցող քաղաքացիներ, հեպատիտով հիվանդներ, ծերեր, երեխաներ, մեր ամենախոցելի հայրենակիցներ….
Yerevan City, Multi Group… ինքներդ լրացրեք ցուցակը և հակադրեք խեղճերին ու թշվառներին՝ կքոռանաք ախր կոնտրաստից…
Լուսինե Վայաչյան
Հ.Գ. Մեզ մոտ հարուստներ են ու աղքատներ, նրանք պիտի պահեն մեկ մեկու. հարուստը աղքատին՝ իր նյութականով, աղքատը նրան՝ իր աղոթքով: Այ, էս դեպքում միջին խավ կառաջանա, որը կարող է պահպանել ինքն իրեն. հարցի ամենաճիշտ լուծումն է սա, բայց լուծողը չկա:
«Հայաստանի Սփյուռքի նախարարությունն ամեն կերպ խրախուսելու է հայրենակիցների հայրենադարձությունը: Բայց այդ ծրագիրը չի նախատեսում միայն ֆիզիկական հայրենադարձություն: Հայը պետք է իր հայրենիք վերադառնա ոչ միայն մարմնով, այլեւ` հոգով, սրտով եւ մտքով»,- PanARMENIAN.Net- ին երեք տարի առաջ տված հարցազրույցում հայտնել էր սփյուռքի հարցերով նախարար Հրանուշ Հակոբյանը : «Մեր առաջին խնդիրը կայանում է նրանում, որ մենք բոլորս պետք է Հայաստանի սահմաններից դուրս ապրող մեր հայրենակիցներին հիշեցնենք, որ նրանք հայ են: Հենց այդ պատճառով էլ մենք այդպես խրախուսում ենք «Արի տուն» ծրագրի իրագործումը: Այդ ծրագրով մենք պլանավորում ենք իրականացնել սփյուռքի հայ երիտասարդության հայրենադարձը, եթե թեկուզ մի անգամ երիտասարդ հայը հայրենիք գա, նա կցանկանա հավերժ այստեղ մնալ եւ իր ներդրումն ունենալ իր երկրի զարգացման մեջ»:
2010թ. դեկտեմբերի 9-ին տարածված մի այլ հաղորդագրություն.
«Սփյուռքի նախարարությունը որոշել է խրախուսել հայրենադարձությունը, բայց ոչ զանգվածաբար: Հայաստանի սփյուռքի նախարարությունը կառավարության քննարկմանն է ներկայացրել հայրենադարձության մասին հայեցակարգը, որով նախատեսում է խրախուսել սփյուռքահայերի վերադարձը պատմական հայրենիք:
Հայեցակարգի հիմքում դրված չէ աշխարհասփյուռ հայության զանգվածային հայրենադարձության կազմակերպումը եւ այդ գործընթացի կանոնակարգումը: Հայեցակարգում սահմանվող դրույթները վերաբերում են այն հայերին, որոնք ցանկություն կհայտնեն բնակություն հաստատել Հայաստանում, լինեն դրանք անհատներ կամ ընտանիքներ: Նրանց հնարավորություն կտրվի պարզեցված կարգով Հայաստանի քաղաքացիություն ձեռք բերել: Հնարավոր է նաեւ սոցիալական աջակցության տրամադրում, զբաղվածության հարցի լուծում»:
Գոյություն ունեն զանազան ծրագրեր, որոնք հնարավորություն են տալիս այն երիտասարդներին, ովքեր ունեն հայկական արմատներ (որոշ ծրագրերում կարող են եւ չունենալ, բայց այդ դեպքում նրանք գալիս են սեփական միջոցներով), գալ Հայաստան ու տարբեր ՀԿ-ներում ու նմանատիպ կառույցներում, դպրոցներում որպես կամավորականներ աշխատանք տանեն, ասենք՝ թրենինգներ, դասախոսություններ, դասընթացներ, քաղաքն են մաքրում, մի խոսքով՝ ինչով կարողանում են «իրենց ներդրումն են ունենում իրենց երկրի զարգացման մեջ»: Այդ ծրագրերը վճարում են նրանց ճանապարհածախսը եւ հոգում որոշ դեպքերում նաեւ կացարանի ու սննդի մասին, բայց հիմնականում նրանք գոյատեւում ես սեփական միջոցներով:
Երիտասարդները ծանոթանում են Հայաստանին, նրանցից շատերն առաջին անգամ են գալիս Հայրենիք, շփվում տեղացիների հետ, ակտիվ մասնակցում այստեղի իրավապաշտպանական ակցիաներին, մի խոսքով՝ անցնում են իրենց կամավորությունն ու վերադառնում ով որտեղից եկել է:
Այս հինգ տարվա ընթացքում, որ ապրում եմ Երեւանում, շատ այդպիսի կամավորականներ եմ հանդիպել: Վերջերս էլ նկատել եմ մի օրինաչափություն. կամովորականությունը կարող է դառնալ քրոնիկ, այսինքն՝ մի անգամ գալով Հայաստան երիտասարդները զանազան ճանապարհներ են փնտրում Հայաստան վերադառնալու, նրանց դուր է գալիս այստեղի կյանքը, փոքր տարածությունները, մարդկային անմիջականությունը, այն ամենը ինչ կորսվել է մեծ քաղաքակրթության մեջ:
Նրանցից շատերն իմ ընկերներն են՝ Մելանին Կանադայից, Մելինեն Ֆրանսիայից, Միլենան ԱՄՆ-ից ու էլի շատ կան, ուղղակի նրանց եմ ընտրել հարցերս տալու համար՝ ինչո՞ւ են նրանք ուզում մնալ Հայաստանում եւ ի՞նչն է դա բարդացնում ու երբեմն դարձնում անհնարին:
Մելանին ու Մելինեն տեղի հայերենը վատ գիտեն, ու չնայած նրան, որ շատ լավ տիրապետում են անգլերենին եւ ֆրանսերենին, միեւնույն է, արեւելահայերենի մակարդակը չի բավարարում ասենք՝ թարգմանչի աշխատանք գտնելու համար:
Մելանին կամավորական է եղել Կանանց Ռեսուրսային Կենտրոնում, մեկնել է Շուշիի կանանց օգնելու, 6 ամիս այստեղ մնալուց հետո վերադարձել է Կանադա ու աշխատում է այնտեղ, որպեսզի փող հավաքի ու գա, ասում է՝ «Հայաստանի համար մի լավ բան անեմ», արդեն բավականին հավաքել է, մարտին կգա: Մելանին ասում է. «Կանադան հարուստ երկիր է, բարեկեցիկ, բայց կյանքը ապահով է ու ձանձրալի այդ ապահովության մեջ, մարդիկ քիչ են շփվում, միայն ակումբներ ու դիսկոտեկներ են հաճախում, չկա Հայաստանի պես, որ հյուր գնաս հաճախ: Մարդիկ Հայաստանում ավելի ջերմ են, նրանք իրական բողոք ունեն, իսկ Կանադայում՝ ոչ: Ես իմ Կանադայի ընկերներից շատերին ամիսներով չեմ տեսնում, ու ընկերությունն էլ այլ տիպի է, մի տեսակ անհոգի: Հայաստանն ուրիշ է, սիրում եմ ավելի շատ քան Կանադան, կուզեմ ապրել Հայաստան, գործ լիներ մենակ»:
Մելինեն Ֆրանսիայից է, բանասիրություն եւ բեմարվեստ է ուսումնասիրել Ֆրանսիայում, Հայաստանում է արդեն մեկ տարուց ավել, հայերեն էր եկել սովորելու, ուզում է ավելի երկար մնալ: Ասում է. «Էստեղ ու Ֆրանսիայում կան նույն խնդիրները, նաեւ՝ տարբեր են: Ես ավելի լավ եմ հասկանում Ֆրանսիայի խնդիրները, որովհետեւ այնտեղ եմ մեծացել, բայց այստեղի պրոբլեմները՝ մարդու իրավունքների հետ կապված, ինձ ոգեշնչում են պայքարել այդ ամենը շտկելու համար, ու ես կուզեմ մնալ Հայաստանում, որպեսզի ինչ-որ բան փոխեմ դեպի լավը, լինի դա արվեստում, թե հասարակարգում»: Իր սեփական թատրոնն է բեմադրում Մելինեն տարբեր տեղերում, տանը աշակերտներ է պարապում, բայց, միեւնույն է, առանց ծնողների օգնության չի կարող գոյատեւել այստեղ: «Էստեղ մարդիկ ավելի մարդամոտ են, հեշտ են գնում կոնտակտի, հեշտ են շփվում: Օրինակ, թատրոնի համար, երբ մարդիկ եմ փնտրում, շատ հեշտ համաձայնվում են համագործակցել: Նաեւ կան շատ «դատարկ» տեղեր, հենց այդ նույն թատրոնի մեջ, ուր ես կարող եմ գործել», ասում է Մելինեն:
Միլենան ԱՄՆ-ից է, ծնվել է Հայաստանում, 10 տարեկանում ընտանիքի հետ արտագաղթել են ԱՄՆ, քոլեջում ուսումնասիրել է իրավունք ու ստեղծագործական գրականություն, եկել է «Դեպի Հայք» ծրագրով հոկտեմբերին, ուզում է մնալ Հայաստանում որքան հնարավոր է երկար ժամանակ:
«Ամերիկայում ես կորցնում եմ իմ լեզուն, ես զգում եմ, որ աստիճանաբար անգլերենն ինձ համար դառնում է առաջնային, ու դա ինձ անհանգստացնում է: Քանի որ ես ապրում եմ մեծ մեգապոլիսում՝ Նյու Յորքում, ուր կյանքը շատ արագ է ընթանում, երբեմն կորում եմ այդ եռուզեռի մեջ: Այստեղ ես ինձ ավելի հանգիստ եմ զգում, չնայած լինում է եւ հակառակը, բայց ես ուզում եմ փորձել այլ կերպ ապրել: Ես չեմ ուզում «գժանոցում» ապրել: Ինչպես առաջ սովետի քարոզչամեքենան էր մատուցում մնացած աշխարհը իր քաղաքացիներին, այնպես էլ այսօր դա անում է ԱՄՆ կառավարությունը, երբ դու չգիտես թե իրականում ի՞նչ է կատարվում աշխարհում, չես տեսնում ռեալ պատկերը: Ես ուզում եմ ճանաչել Հայաստանը, որտեղից ինձ տարել են ծնողներս, միայն թե, լավ կլիներ ստանալ ինչ-որ պետական աջակցություն, գոնե աշխատանքի հարցով օգնեին, ես կմնայի հաստատ»,- ասում է Միլենան:
Հիմա ո՞նց հասկանալ. Սփյուռքի Նախարարությունը զանազան «հայեցակարգեր» է մոգոնում «հայրենադարձությունը խրախուսելու համար», իսկ երբ երիտասարդները իրենք իրենց ոտով գալիս են Հայաստան ու ուզում են մնալ այստեղ, ոչ մի առաջարկ չի անում: Նրանց բերող կազմակերպություններն են սեփական նախաձեռնությամբ թափուր աշխատանքային տեղերի մասին տեղեկատվություն տարածում կամավորականների շրջանում, ոմանք այդ կերպ հնարավորություն են ստացել աշխատանք գտնելու ու մնալու Հայաստանում: Բայց այդ ամենը պետք է լինի պետական մակարդակով, պետք չէ հայտնագործել հեծանիվ, եթե այն արդեն կա: Պետք չեն «հայեցակարգեր հայրենադարձությունը խրախուսելու համար», ընդամենը պետք է այն երիտասարդներին, ովքեր ցանկություն ունեն մնալու ու նպաստելու մեր երկրի բարգավաճմանը, մանավանդ՝ մարդու իրավուքների ամրապնդման հարցում, քանի որ նրանք ավելի քաղաքակիթ երկրներում են մեծացել ու ունեն ավելի մեծ արդարության պահանջ: Իսկ գուցե՞ հենց այդ ազատամտությունն ու իրենց իրավունքների գիտակցումն է, որ հեչ ձեռք չի տալիս մեր իշխանավորներին, գուցե՞ վախենում են, որ հանկարծ Հայաստանը կպարարտեցվի ուսյալ ու բանիմաց, իրենց արժանապատվություն ու իրավունքները գնահատող ու պաշտպանող երիտասարդներով, ու ոնց կլինի, մեկ էլ ու հանկարծ նրանց այլախոհութունը կսասանի ավազակապետությունը:
Երբ լինում են ընտրություններ՝ նախագահական հիմնականում, ես չեմ գնում քվեարկության, որովհետեւ չկա իմ թեկնածուն: Իսկ իմ թեկնածուն հավանաբար պետք է լինի նրանցից՝ նա եվրոպական կամ ամերիկյան կրթություն է ստացել, կամ ծնվել ու մեծացել է այնտեղ, կամ վաղ հասակում արտագաղթել, նրա ուղեղը մաքուր է տեղի ներքաղաքական խաղերից, նրա արժեքները համամարդկային են, նա սիրում է Հայաստանը, նա ուզում է, որ հայերը լավ ապրեն, նա գալիս է Հայաստանը փրկելու:
Սփյուռքի Նախարարության Աստծու տվածի վրա թքելու տեմպերով իմ թեկնածուն դեռ շուտ չի հայտնվի, ուրեմն՝ ձայնս էլի կկեղծեն, ու հայրենադարձությունն իրապես խրախուսելու փոխարեն բոլոր կանայք իրենց աղջիկներին կկոչեն Անի, իսկ տղաներին՝ Վան: Հա ու մեկ էլ անհեթեթ ու անօգուտ հազարավոր դոլարանոց սեմինարներ կանցկացնեն «Կնոջ դերը Սփյուռքի ամրապնդման գործում»: Իսկ էդ երիտասարդները՝ ի՞նչ կա որ, ջահել են, թող գնան փող աշխատեն, գան ստեղ նայեն սարերին ու ծախսեն էդ փողը:
Էջմիածնի վերջին գյուղում՝ Լեռնամերձում, Լենինը միշտ կենդանի է։
Լուսինե, դու ձեւ ես: Ոտիցդ գլուխ ձեւ ես: Արի նստենք, ու ասենք միասին, դու ձեւ ես: Ախչի քեզ ի՞նչ եղավ: Հենա, կարգին սկսել էիր ինքդ քեզ հետ խոսել, անկեղծ զրույցներ անել կոմպիդ հետ: Հիմա ի՞նչ, հենց իմացար, մենակ դու չես քո գրածը կարդալու, մեջիդ յախկերը տեսնելու, վախեցի՞ր: Հա ի՞նչ, թո իմանան: Թո իմանան , որ դու` Լուսինեն յախկ ես: Զաադնո էլ դու կիմանաս: Էդ ի՞նչ ձեւեր ա ախչի, ուշքի արի, հետ մի գնա, զոռով սկսել էիր նորմալ քայլել, էլի սողում ե՞ս: Հա բա ո՜նց, բա հանկարծ ու կասեն յախկ: Է, թո ասեն, որ դու յախկ ես եղել էսքան տարի, ու ինքդ քեզ տարել ես, հիմա սկսել ես յախկդ սարքել պարարտանյութ, կողից էլ կարող ա մեկն իրա յախկերը քո մեջ տեսնի, ու ասի, վո՜ւյ, ես էլ եմ սե՞նց, հա, զզվո՞ւմ ես, զզվի, զզվի էնքան, մինչեւ չմաքրվես էդ յախկերից:
Հիմա յախկերդ թվարկենք նստենք: Էգոիստ ես: Հա°, ի՞նչ կա տեղ, սաղ մարդիկ էլ էգոիստ, են բայց տարբեր չափի: Մեկը ուտելիքի էգոիստ ա, մյուսը կարիերայի, մեկէլը իրա ընտանիքի էգոիստն ա, որն էլի իրա համար ա, իրա անվան, պատվի համար ա, իրա ցգնած երեխեքին սրան նրան լավը ցույց տալու համար ա: Կարեորը չափդ իմացի, ու ձգտի խնձորի մեծ կեսը միշտ տալ ուրիշին: Հետո: Թամբալի մեկն ես: էդ էլ կա, ի՞նչ, ոչ մի բան, քեզ կստիպես, մի քիչ շուտ վեր կկենաս, ու ծուլությունդ հետ-հետ կգնա: Էլ ի՞նչ ես: Քաղքենի ես, թաքնված քաղքենի: Ուղեղիդ խորքում թաքնված նստած ա, սպասում ա իրա ժամին: Պակաս էի՞ր կարգին տան կնիկ եղած վախտերդ ձեւեր թափում, երեխուդ սիրուն հագցնում էիր, որ սաղ տենան, որ քոնը լավն ա, մարդիդ կյանքն ուտում էիր քո խանդի տեսարաններով: Հա գիտեմ, որ հիմք ունեիր: Բայց դու ասում էիր սիրում եմ: Դե որ սիրում ա մարդ, պիտի ուզի, որ իրա սիրածը լավ զգա իրան: Բա հիմա խի՞ էիր դու քեզ վատ զգում նրանից, որ քո սիրածը լավ ա զգում իրան, բայց քո հետ չէ: Ուրախացի, բաց թող, ասա գնա, թող քեզ լավ լինի:
Է՜հ:Փչացած ես, ուղն ու ծուծդ փչացած ա: Դու պիտի նստես ամեն օր, գոնի մի կես ժամ նայես մեջդ, ու ասես. ես սենցն եմ, նենցն եմ, դուրդ չի՞ գալիս: Փոխվի, բայց ձեւերդ թարգի: Հա, փոխվելը դժվար ա, ձեւ տալը հեշտ ա: Բա էն ի՞նչ ա, որ ամեն մի ռաստ եկած նորմալ տղամարդու մեջ պոտենցիալ ամուսին ես տեսնում: Ձեւացնում ես, թե դու ուրիշ ես, սովորական կնիկ չես, քեզ խորը, մարդկային հարաբերություններ են պետք, դու չես կարա ապրես մեկի հետ, որը քեզ չի հասկանում: Լավ էլ կապրես: Ճաշ կեփես, տուն կհավաքես, շորեր կլվաս: Ու կվերադառնաս քո քաղքենի կյանքին: Չես ո՞ւզում: Բա ի՞նչ ես ուզում, էդ ընտանիք ասածդ ի՞նչ ա: Կողակից ա, միասին հեռուստացույց նայել ա, երեխեք ունենալ ու պահել ա: Հա, լավ ա: Բայց դա կարա եւ ամուսին չլինի: Քարերը փեշիցդ թափի ու ասա, ի՞նչ ա ուզածդ: Միասին քնեք-արթնանա՞ք: Միասին կինո-մինո գնա՞ք, եւ այլ բանե՞ր անեք միասին: Սեքս անե՞ք: Հա, դու սեքս ես ուզում: Ասա, մի սպանի քեզ, ասա ես ամուսին ասելով, նաեւ սեքս եմ ուզում: Հա, դե իհարկե, պիտի հոգեւոր կապ էլ լինի:
Բայց ի՞նչ կապ: Էդ ի՞նչ կապ ա, որ քեզ էդքան պետք ա: Որ ի՞նչ ասես, ասի հա, ես էլ եմ տենց մտածո՞ւմ: Բայց էս աշխարհի երեսին տենց երկու մարդ չկա, որ ամեն ինչն իրար նման մտածեն: Սուտ ա: Չկա: Սաղ էլ ձեւ ա: Հա, հնարավոր ա , որ մի վախտ մի բանի մասին նույն կարծիքն ունենաք: Բայց ի՞նչ, հենց նա քեզ հակաճառի, ասելու ես վսյո, սիկտի՞ր: Սիկտիր խի՞ ես գրում: Ուզում ես ամեն ինչ իրա բառերով ասե՞ս, թե ասել են գրի, դրա համար ես գրում: Մտածում ես, որ կռուտոյ ա տենց, որ եթե քֆուր-քյաֆար լցնես գրածներիդ մեջը, կարդացողներիդ բանակը կշատանա: Չէ՞: Բա ո՞նց: Ինչի՞: Սովորում ես բառերի՞ն: Էլ սիկտիրը ականջդ չի ծակո՞ւմ: Լավ ա հնչում դաժե՞: Դե փչացել ես ուրեմն: Էլի ընկել ես ազդեցության տակ, որովհետեւ դու քո ուղեղը չունես, դու հեղհեղուկ մի ամորֆ մասսա ես, էությունդ փուչ ա: Ի սկզբանե սաղ էլ մաքո՞ւր են: էդ ո՞վ ա ասել: Դու հենց տենց ծնվել ես, հույսեր մի փայփայի: Դու էդ ուղեղն ունես, հայ գավառակնոջ ուղեղը, ուրիշը չկա: Հա, զարգացրու, բան չեմ ասում, բայց եթե զարգացնելդ սիկտիր գրելով ա, դա հեչ էլ զարգացնել չի:
Դա կեղտոտ բառեր են: Չէ՞:
Հիմնավորի, բացի նրանից, որ դա ասել ա քեզ համար հեղինակություն հանդիսացող մեկը, որ քեզ նման մտածում ա, թե ինքը ձեւեր չի տալիս: Դե լավ, չես կարում, չգիտես:
Կոմպլեքսներդ: Վախի կոմպլեքսդ: Ի՞նչ ես արար աշխարհին խաբում, խաբխբում, թե ծնողներս չեն թողնում ինքնուրույն ապրեմ: Ապրի: Երեխա չես: Ո՞նց ապրես, որ բկիդ նստած ե՞ն: Մի բան հնարի, ինֆանտիլ շուն-շան քած: Քո ծուլության պատճառով չես կյանքիդ տերը, քո վախն ա քեզ պահում, ոչ թե խեղճ ու կրակ ծնողներդ, որ իրանք իրանց չեն կարում ճարեն խեղճերը, էնքան են կորել, դու էլ աչքները վախացրել ես էս ծայրահեղությունից էն մեկին քեզ շըպըրտ-շըպըրտ անելով: Գրի, հետ մի գնա կարդա, թե ի՞նչ ես գրել, ոնց ա կարդացվում կողից: Գրի´, ես քու տիրու մերը:
Էլ ի՞նչ ունես: Մտածի, հաստատ ունես, մի կմախք պահարանիդ մեջ պահած: Հանի, ամենակեղտոտ, ամենաամոթալի քեզ համար փաստը: Չես կարում ճարե՞ս: Լավ ես թաքցրել ուրեմն: Ասա: Շուշուտ: Կարող ա ես էլ չգամ երկար վախտ, հիմա ճարի: Մտածում ե՞ս: Բան չկա՞: Չեմ հավատում: Վատ մարդ չե՞ս: Հա ո՞վ ա վատի ու լավի մասին խոսում: Յախկ եմ ասում ոչ թե լավ ու վատ: Յախկիս լավն ու վատը ո՞րն ա: Յախկը յախկ ա: Էս րոպեին յախկ չկա՞: Յա՞աա, նիուժե՞լի: Բա ի՞նչ ես արել: Մեկ ա, ինչքան մնա ինքն իրան չի վերանալու, մի ձեւ պիտի ռասխոդ արվի, ավելի լավ ա սենց արվի: Չէ°, մտածի: Մտածո՞ւմ ես: Հա, ամենամեծ յախկդ քո ձեւն ա: Բա ո՞նց ապրես գավառական փոքր քաղաքում առանց ձեւի: Չեմ իմանում:
Ես քո հետ չեմ կարա ապրեմ, եթե դու ձեւ ես: Էն ի՞նչ սիրանոպա էր: Ի՞նչ էիր խաղացնում: Իսկականից էիր սիրո՞ւմ: Վա՜յ, ի՞նչ եք ասում: Եւ ի՞նչ, ո՞ւր ա: Պրծել ա՞: Էդ ի՞նչ սեր էր, որ մի օրում սկսվել ու պրծել ա: Վախում ես էլի: Ասել են ՙ «սեր» բառը վա՞տն ա: Ինչո՞վ ա վատը: Քեզ ի՞նչ ա արել, որ վատն ա: Կախվածություն ա առաջացնո՞ւմ: Հա, ի՞նչ անենք, թո առաջացնի: Ասել են վատ բան ա՞ կախվածությունը, դրա համար չես ուզում: Բա ինքդ ի՞նչ ես մտածում: Չես իմանո՞ւմ: Բա խի՞ չես իմանում, մոռացել ե՞ս, ինչքան գլխացավանք ա քեզ պատճառել ամեն մի կախվածություն: Չէ, չես մոռացել: Դե ուրեմն, ասա ես չեմ ուզում, ոչ թե վատ բան ա: Չկարդաս: Գրի: Ա’յ տենց: Էլ բան չկա՞: Չէ, լիքը կա, զահլա չես անում ուղեղդ աշխատացնես: Չէ, մի´ մտածի, որ ի՞նչ գրես, որ օրիգինալ լինի, սիրուն ու թազա լինի, գրականություն լինի, մրոց չլինի: Թազան դու ես լինելու որ ձեւդ թարգես: Ուրիշ թազա բան չկա ու չի լինի: Սաղ բառերն էլ, արտահայտություններն էլ, ասվել են քեզանից առաջ էլ կասվեն հետո էլ, քեզանից հազար անգամ խելոքների կողմից: Վա՜յ, գտել ե՞ս կմախքդ:
Ի՞նչ ա: Կարդացած հազարավոր գրքերիցդ բան չես հիշում, ու հիմա ամաչում ես, որ անուն են տալիս մի հեղինակի, մոռանում ես, կարդացել ե՞ս, թե չէ՞: Որովհետեւ ինֆորմացիայի գերի ես եղել, սյուժե ես ման եկել, մտքերը չես տեսել: Համարի, որ անուս ես, կրթության պակաս ունես, ու նստի ու նորից սաղ կարդա, բայց նրա համար չէ, որ դրա մասին խոսալուց իմանաս, ինչի՞ մասին ա խոսքը, այլ որ կարդաս ուրիշների խելոք մտքերը, մեջը քոնը տեսնես, ու ուրախանաս, ասես, վա՜յ ես էլ եմ սենց մտածել, ինքը գրել ա: Հիմա կարդա, բայց մենակ` եթե ուզում ես: Ձեւի համար չկարդաս, թե չէ, Կատյայի նման մեկը Սոլավյովի հեքիաթների գիրքը քթիդ կհասցնի, ու կկոտրի էլի, ու էլի կապտոտած ման կգաս: Էնքան են հասցնելու տենց հեքիաթներով, մետրոյի դռներով, էնքան գլորվելու ես փիլաքաններով գլուխդ ջարդես, մինչեւ որ չտեսնես, որ դու ո՞վ ես:
Հետ չնայես, սխալներդ հետո կուղղես, կամ էլ չուղղես, թո տենց էլ մնա, քո համար չե՞ս գրում, հոգեւոր պրակտիկա ես անունը դնում, նա սամոմ դելե ձեւեր ես անում: Որոշել ես, որ գրելու, ես, որովհետեւ գրվում ա: Գրի, բայց մենակ քոնը գրի, քո համար արտաթորի միջիդ յախկերը: Հա, բան չկա, կարող ա կարդան, կարող ա` չէ: Դա կարեւոր չի: Դալշե: Ասում ես ֆալշ չես սիրում , բայց ախր նայի հլա, ամենամեծ ֆալշը դու ես: Քո մտքերը քոնը չեն նույնիսկ: Քո աշխարհահայացքը, որ էդքան գուրգուրում ես, փաթաթված ա քեզ: Ո՞ւմ կողմից ու ի՞նչ շահ ունես, Հայաստանում ոչ ընդունված աշխարհահայացքի քոնը դարձնելուց: Եսիմ, կունենաս, էլի: Ինքնամաքրում ա տալիս էդ աշխարհահայացքը:
Բա ինքնամաքրումն ինչի՞դ ա պետք: Որ մաքուր լինե՞ս: Հա, մի եղի: Ի՞նչ տարբերություն, ի՞նչ ես: Մեկ ա ձեւ ես, ինչ ուզես` էն էլ կերեւացնես: Սրա հետ ինտելիգենտ ես, նրա հետ հիպի ես, ծնողներիդ հետ եսիմ ով ես, երեխուդ հետ ես մենակ անկեղծ: էն էլ ոչ լրիվ: Դե երեխա ա, չես ուզում մոր մասին շատ վատ բաներ իմանա, ճիշտ չի, պիտի հարգի: Մեկ ա, էնքան գիտի, որ մի քսան կյանք հերիք ա իրան: Դե ասա, ինչի՞դ ա պետք էդ ինքնամաքրումը: Որ դու «դու» դառնա՞ս: Բա՞ էդ ինչիդ ա պետք: Չգիտե՞ս: Տենց լավ ես քեզ զգո՞ւմ: Հաստա՞տ: Չես խաբո՞ւմ: Լավ, հավատացինք:
Հայկը՞: Հա Հայկի հետ անկեղծ ես, բայց էլի լրիվ չես: Գրի, խի՞ չես գրում, վախում ես ուղարկես, կարդա ու ասի, արա ինձ գցել ե՞ն: Հա, ասա Հայկ, ես բան էլ ա չեմ հասկանում ի՞նչ եմ անում, ես բուդդիստ եմ, որովհետեւ մղում ունեմ, ինտուիցիաս ասում ա էդ ա, բայց թե ի՞նչի համար ա դա, չեմ հասկանում: Էլ մի ձեւացնի քեզանից բանիմաց, խորը մտածող, որ էնքան ես հասունացել հոգեպես, որ հանդիպել ես էդ ուսմունքին: Ասա ինքն ա եկել, ես արժանի չեմ եղել: Ուղղակի մի անգամ էլ սենց ոնց որ հիմա, եկել ա մեկ էլ՝ վերեւի եսդ, ու ասել ա արի ինքնամաքրվենք: Դու էլ պաս ես սկսել պահել: Մեծ պաս, քրիստոնեական: Հը՞, գործ ես սարքում էլի՞: Չհամարձակվե´ս: Գրի´, ուղղակի նստի ու պատմի ինքդ քեզ ու ինձ, մենք ենք ու մենք, վաղը կջնջես: Հա կկարդաս, լավ, հետո կջնջես:
Հոգնել ես, գիտեմ, մեջքդ ցավում ա: Մի քիչ էլ` ու պըրծ: Դե գրի: Պասը պահել ես, միս, յուղ, կաթնեղեն չես կերել ու ձեռնաշարժությունդ էլ թարգել ես էդ վախտ, ասել են չի կարելի: Մտածե՞լ ես: Հա, ապրես: Փորփրել ե՞ս քեզ: Յախկ ես ման եկե՞լ: Ճարե՞լ ես: Հա, էն վախտ ունեիր: Ալկոհոլ էիր ման գալիս, որ ուղեղդ անջատես: Ալկաշ չէի՞ր: Հա ո՞վ ա ասում ալկաշ էիր, բայց ամեն հարմար առիթ բաց չէիր թողնում, որ հարբես: Բայց խի՞: Գնա, գնա ծխի, կակռազ կմտածես` կհիշես, գնա: Չկարդաս մենակ մինչեւ չպրծնենք, խնդրում եմ:
Բարով հետ եկար: Խի՞ ես ծխում: Մերդ չի սիրում, մի ծխի, ի՞նչ կա ո՞ր: Հաճելի ա: Բա ասում ես կախվածություն չունես նիկոտինից: Ֆետիշ ես սարքել էլի քո համար: Կախվածություն, որից փախչում ես: Ցավում ա, գիտեմ, ցավելով նստի, ու գրի: Մատերդ փաթ են ընկնո՞ւմ: Բա սիրահարական նամակներ գրելուց խի՞ փաթ չէին ընկնում, նստել ես, գրել, էն խեղճին ստիպել ես իրան վատ զգա: Որ ի՞նչ: Հա, էլի քո կպչան իդեան ա, որ քեզ չի թողնում հանգիստ ապրես, կողակից ես ման գալիս, կեսիդ: Ողջունելի ա, բայց նա հո պարզ ա, որ քո կողակիցը չի, ու չի էլ լինի: Ընկեր, հա, կարա, շատ լավ ընկեր, նմանը չես ունեցել,համենայն դեպս մտքովդ էլ չի անցել, որ Հայաստանում կարա տենց տղամարդ լինի ու ընկեր դառնա, որովհետեւ իսկական ա, չի խաբում: Ասում ա ինչ մտածում ա քո մասին: Հենա, ստիպել ա, եկել ես նստել ու ինքդ քո հետ զրույց ես անում:
Մի ուղղի, հետո: Փոշմանե՞լ ես: Խի՞: Վախել ես չըլնի էլ տենց ընկերդ: Բա որ սեր էիր գրում չէի՞ր մտածում: Էլի սեր-մեր ես հնարել, չէ՞, չես հնարե՞լ: Բա ինչ: Մեռա՞վ մի օրում սերդ: Սովորում ես սիրե՞լ անշահախնդիր: Յա՜, էս էլ տեսանք, մեղա՜, մեղա՜.. Բացականչական նշանը թո, հետո կդնես: Համ էլ չես դնի, մեկ ա ջնջելու ես: Տենանք, ո՞նց կանես: Կուզես կարդա ընկերդ, չէ՞, որ ասի ապրես, Լուսինե: Ողջունելի անկեղծություն ա: Չէ՞: Բա ի՞նչ: Ինչիդ ա պետք որ կարդա էդ դեպքում: Որ իմանա դու ո՞վ ես: Բա դա ինչի՞: Խի՞ հետ դառար, ստորակետ դրիր, ուրեմն հավակնում ես, որ կարդալու են: Հա ասա, ասա: Ասա ես գրում եմ, ուզում եմ ինձ կարդան: Ուզում եմ ինձ հասկանա ինչքան հնարավոր ա շատ մարդ, ուզում եմ հերս սկզբից ամաչի իմ գրածները կարդալով, հետո նստի, մտածի, թե խի՞ ինքը չի քո հետ էսքան բան խոսել, որ դու վեր չկենաս համայն աշխարհին պատմես, դու ո՞վ ես, որ նա էլ կարդա: Որ քեզ սիրի՞: Չէ: Ճանաչի՞: Հետո էլ, երբ որ շոկն անցնի, հպարտանա՞ որ իրա Լուսինեն կարա իրան լսացնի:
Լավ: Հասկացանք: Հիմա գրի պասիդ մասին: Պասդ ի՞նչ տվեց քեզ: Մաքրեց մասամբ: Դառար զուլա՞լ: Չէ, ուղղակի հատակդ սկսեց երեւալ: Հասկացար, որ էդ ալկոհոլը քեզ պետք էր քեզանից փախչելու համար, ոչ թե իրականությունից, ոնց դու էիր պնդում: Էն էլ եթե գլուխդ կես տարի չցավեր, չէիր հասկանա: Պասդ պրծավ, ու զատիկի օրը գլուխդ սկսեց պայթել: Մեջիդ սաղ յախկերը գնացին մտան գլուխդ, ու չկարացին դուս գան, էնքան շատ էին: Սկսեցիր ցավի հետ ընկերանալ էլի: Ցավով քնում էիր, ցավով արթնանում: Քեզ պատմի, քեզ: Ի՞նչ ձեւի ցավ էր: եւ-ի պոչը գրեցիր էլի, ձեռիդ կխփեմ, ասի մի ուղղի, չէ՞: Չլացես, մեկ ա չի լացվի: Հիմա լացելու օր չի: Հիմա էս օրն ա, քո ինքնամաքրման օրն ա:
Ցավդ սենց էր: Գլխիդ մեջ ոնց որ մի լիքը պարկ լիներ, ահավոր լիքը, էնքան լիքը, ու օտար, որ ուզում էր ճղեր գանգդ ու ժայթքեր Վեզուվի նման: Վերեւից էլ մեկը չէր թողնում ու հրում էր ներս, ու դու տենց ապրում էիր, դեղ-բան չէր օգնում դեղը ցավն ա հանգստացնում ցավի պարկի ծանրության ու ծավալի ճնշումը չի հանում: Բայց որ պայթեր հանկարծ, սաղին կյախկոտեր: Ամաչում էիր:
Լավ ուղղի, թողում եմ: Չիստիմ-բլիստիմ ես անում տողերդ, փոխանակ քեզ անես: Ցավդ դուս գալու ոչ մի անցք չուներ, մեջդ էլ չէիր կարա էլ տեղավորես, որովհետեւ տեղ չկար, մարսվել էր արդեն, պիտի արտաթորվեր: Մեղքի զգացումդ էլ էր ցավ: Ամոթդ էլ: Էն որ քեզանից ինքդ սարսափեցիր, որ ուզում ես ծնողներիդ մահը, մենակ թե դու քո ուզածով ապրես: Ուզածդ ի՞նչ էր: Պիվեն մի ձեռդ, սիգարեթը մյուս փողոցներով թրեւ գալ աննպատակ, հլա մի հատ էլ վրից նարկոտիկներով համեմել, հետո էլ սերեր հնարելով, որ աչքիդ բոզ չերեւաս, տղամարդիկ փոխե՞լ: էդ էր ուզածդ:
Հա էն վախտ էդ էր: Կյանքդ մի մեծ հաճույք էր, կայֆ էր, որ ձեռիցդ առել էին, ու հոգեւարքի մեջ ահավոր բաներ էիր մտածում: Սարսափեցիր քեզ հաճախած մտքից, մեղքի զգացում առաջացավ: Մեղքի զգացումը քեզ օգնեց, ինչ ուզում են ասեն, քո քրիստոնեական Աստվածը քեզ պահել-պահպանել ա էսքան տարի, գուցե եւ կյանքեր, իսկ հիմա դու իրա ավետարանում գրած մեղքի զգացումը անվանում ես սխալ: Հա, լավ, պարարտացրեց: Լավ ա Հայկն էլ էդ միտքը տվեց, թե չէ, որտեղից էիր ատմազկա ճարելու, ասելու էիր յախկն ի՞նչ անեմ:
Դե էն վախտ Հայկ չկար, դու էիր ու քո ցավը: Էն վախտ ինքդ քո մեջ տապակվում էիր, եփում էիր, գանգիդ կրիշկեն հեսա-հեսա թռնելու էր: Ու էլի խենթանալու էիր: Բա ի՞նչ եղավ ցավդ: Ո՞ւր կորավ: Չքվե՞ց: Ո՞նց: Էնքան պահեցիր մեջիդ յախկերը, որ իրանք իրանց դառա՞ն ինքնոչնչացնող պարարտանյութ: Չտեսնվա՜ծ, չլսվա՜ծ բաներ ես ասում Լուսինե աղջիկ: Չեմ հավատում:
Առավոտը վեր կացար,անցյալ տարի էս օրերն էր կարծեմ, ու տեսար ցավ չկա էլ: Մի տեսակ քեզ մեղկացիր, տկլոր զգացիր, էդքան ամսվա ընկերներդ չքվեցին մեկից: Բայց թեթեւացար, ու երջանիկ զգացիր: Տեսար արեւը, ծառերը, աշնանային մռայլ օրը ի՞նչ արեւ: Հա, գիտեիր որ կա: Լավ: Հետո գնացիր գործի, ամեն ինչ նույնն էր, բայց ցավդ չկար: Նայեցիր աջ, ձախ, ոնց որ փնտրեիր, ոնց որ ասեիր ո՞ւր ես, ցավ ջան, ես քեզ արդեն սովորել եմ հետ արի, ախր ես հիմա սաղին սիրում եմ, ինձ էլ եմ սիրում, կյանքը հիասքանչ ա, էլ յախկ չի: Բայց ի՞նչից, ո՞նց:
Հիշեցիր, որ կար մի հատ իմաստուն` Բուդդա Շակյամունին, որ լիքը որոնումներ էր արել կյանքում, տրվել էր հաճույքների ստվածներին էլ, զրկանքների աստվածներին էլ, օրերով էլ մեդիտացիաներ էր արել, ու նենց էր թուլացել, որ ծանծաղուտից դուրս գալուց, քիչ էր մնացել խեղդվի: Դուրս էր եկել, ու հասկացել: Ի՞նչ էր հասկացել: Չես հիշում, բայց հիշում ես, որ դառել էր լուսավորյալ, ազատվել էր իրա ցանկություններից, լավի ու վատի, սիրո ու ատելության, մեղքի ու թողության, կյանքի ու մահվան համեմատական երկակիությունից, դադարել էր փնտրել, որովհետեւ մեռնելուց մարդ չի փնտրում, մեռնում ա, ու պատասխանը եկել էր ինքն իրան մտել էր գլուխը:
Ու հասկացել էր, որ փնտրել չկա, հարց չկա, պատասխան չկա, կյանք չկա, մահ չկա: Որ մտածել չկա, որ դա ամեն ինչից վեր ա, ու գալիս ա հանկարծակի, երբ դադարում ես մտածել, քեզ քրքրել ու փորփրել: Պահ ա: Ու միայն պահ: Ուրիշ ոչինչ: Ու եթե ապրում ես, պիտի ապրես պահի մեջ, ինքնաբուխ, ձգտես վնաս չտաս, եթե կարաս` օգնես, չսիրես ու չատես, լավ ու վատ չլինես, այլ ուղղակի լինես: Դա էլ չես հասկացել, մտել ես, ման ես եկել ինտերնետում ու բուդդիստկի ֆորում ես գտել, չնայած երեք տարի նույն բանը yandex-ում գրել ես, ու բան չի բերել, էդ օրը գրել ես ու քեզ փեշքեշ ա եկել: Սկսել ես շփվել բուդդիստների հետ, հարցեր տալ, հետո ասել են, որ ամեն մարդ ինքը պիտի գտնի իրա ճշմարտությունը: Դու էլ համարել ես, որ եթե ցավդ չքվել ա, ու դու վայրկյանական պայծառացում ես ապրել, ուրեմն բուդդիստ ես: Բայց նստել ես, պրպտել ես, ու նորից մոլորվել ես: Հետո դառել ա սովորություն բուդդիստկի ֆորումը, սկսել ես մտքերդ ընդեղ գրել ու զգացել ես, որ տանում ա քեզ, էլի սկսում ես քեզ չգրել:
Ոնց որ մտքերը հորդան քո մեջից, բայց քոնը չլինեն: Բա ո՞ւմն են էդ դեպքում: Ասել ես` լա՜վ է, գրեմ` հետո կկարդամ: Ու տեսել ես, որ էդքան էլ անկապ բան չես անում, որ գրում ես, հետո կարդում ես քո գրած, քո մտա-ծնած, բայց ոչ քո մտքերը, դրանք դառնում են քոնը: Ոնց որ վերեւից մեկը քեզ թելադրել ա նենց, որ դու գրես, հետո ընկալես: Հիմա էլ ես տենց անում, արա, ապրես: Հենա, ուշքի ես գալիս կամաց-կամաց: Հասկացել ես, թե վերեւից են ասել, թե ներքեւից, կարեոր չի, որ սաղ սուտ ա: Ինչ էլ անես, ինչ էլ ուզես հասկանաս, փնտրես, լավը դառնաս, ոչինչ չի փոխվելու, ուղղակի պիտի ապրես, հենց նենց, ոնց ապրվում ա: Մանտրաներ ես կարդացել, շնչառություն ես հաշվել, բուդդայական ֆորումում էլ ես հասցրել ամուսին ման գաս, սեր ես հնարել, քիչ էր մնում հաջողվեր արդեն, բայց Խամյակդ վախեցել ա, ու չքվել ա:
Վատ ես քեզ զգացել, ուզել ես ասես բուդդիզմի մերը, հետո մի շատ լավ ընկերդ, որ ձեն-վարպետ ա, ասել ա քեզ, Լուսինե դու ի՞նչ ես ուզում, եթե ուզում ես ազատվես Սամսարայի տանջանքներից, ապա ինչի՞ ես նորից կախվածություն փնտրում: Դե դու էլ ասել ես` հա, լավ, շահադիտական նկատառումներվ, նենց էլի, որ Հայաստանում բուդդիզմ չկա, որ պրակտիկա նորմալ հնարավոր չի, որ չես կարա մենակ լինես, սենց հարցերում ուսուցիչ ա պետք: Հետո ասել ա, որ բուդդիզմն ու անձնական երջանկությունը շատ հեռու բաներ են իրարից, դու էլ սկսել ես համակերպվել էդ մտքի հետ ու ուղղակի ապրել: Վատ ես ապրե՞լ: Չէ:
Հիմա սկսել ես հայերեն գրել, իսկ ի՞նչ ա փոխվել: Հայերեն նենց չի՞: Բայց քո լեզո՞ւն ա, ախչի°: Հը՞ էլի մտածում ես, թե դառավ պատմվածք` քո կյանքը բուդդիզմի մուտք գործելու մասի՞ն: Հո դու գրող չե՞ս: Չէ՞: Բա ինչի՞ ես տենց բաների մասին մտածում,, դու քո մտքերը ստեղնաշարի վրա հավաքող ես, ո՞վ ա ասել, որ դա կարա մարդկանց հետաքրքրի կամ ի՞նչ որ բան տա: Դե բան չեմ ասում կարող ա եւ տա: Բայց դա ինքնանպատակ մի սարքի, ցավդ տանեմ, թե չէ էլի յախկեր կհավաքվեն գլխիդ մեջ ու էս անգամ ավելի ուժեղ, որովհետեւ ռեակցիա կտա: Դե ստեղ էլ վատ չէիր սկսել, նստել էիր ու կյանքիդ պատմությունն էիր գրում, անալիզ անում:
Մինչեւ չսկսեցիր մտածել լավ ա դա, թե՞ վատ: Ի՞նչ կմտածեն մարդիկ քո մասին: Տատդ ասեց, վա՜յ խնդրում եմ անունդ փոխի: Դու էլ ասեցիր չէ, տատի ջան, ես ուզում եմ, որ սաղ իմանան, համ էլ գրականություն ա, էդ ո՞վ ա ասել որ Նաբոկովը տասնիրեքամյա Լոլիտա ա ունեցել, հիմա տարբերություն չկա, անունն Անուշ ա հերոսուհիս, թե Լուսինե: Իմ հերոսուհիների սաղի անուններն էլ Լուսինե կլնի, եթե առաջին դեմքից ա: Որովհետեւ սաղ էլ Լուսինե են, սաղ էլ իմ նման յախկեր ունեն, ու սաղ էլ ուզում են ազատվեն, բայց մարդ կա` չի հասկանում, որ դա պետք ա, ես հասկացել եմ:
Հասկացել եմ, որ ամենաիսկական կայֆը դա ա: Մարդ կա` ռիսկ չի անում ինքն իրա հետ խոսա, ու տենց սաղ կյանքում մնում ա ինքն իրան գերի: Ես բորվոք կարմա ունեմ: Ես բարվոք մարդկանց եմ հանդիպում: Ինձ դուխ են տալիս: Ես Լուսինեն եմ: Ես յախկեր ունեմ: Ես վախեր ունեմ: Ես սեքս եմ ուզում: Ազատություն, որ կարեւոր չի, էլի պատրանք ա, բայց հիմա պետք ա, որովհետեւ պետք ա: Որովհետեւ պետք ա ազատություն գոնե էն մակարդակի, որ կարաս վախտին ազատ յախկին յախկ ասես, հանես շպրտես, կամ էլ սարքես Հայկի ասած պարարտանյութ, ու սկսես ինքդ քեզ էլ պարարտացնել, ինչո՞ւ չէ, դավայ, ով էլ կուզի, նրան էլ: Էլ չի գրվո՞ւմ: Ուրեմն մի գրի:
Էլ յախկ չկա:
Էլ ձեւ չկա:
Ապրենք մենք:
Մենք Լուսինեն ենք:
Մենք չենք վախում ինքներս մեզ, ու մարդկանց ասենք ինչ յախկեր ունենք:
Ազատության հոտ ա գալիս: Երնեկ կլինի, եթե ամեն մարդ նստի, ու իրա յախկերը հիշի, թվարկի, ու արտաթորի:
Ու թող դառնա պարարտանյութ:
Ազգն էլ կպարարտվի, մենթալիտետն էլ կազատվի յախկերից:
Հիմա կարաս կարդաս էլ, ուղղումներ էլ անես: Մենակ էլ ձեւ չանես:
Ո՜ւֆ, էս անգամ լավ պրծանք, մեծ յախկերից պրծանք, մնաց մանրերը: Չնայած մեծ ու մանր էլ չկա: Յախկ էլ չկա: Ոչ մի բան չկա: Կարեւորը պրոցեսն ա, կայֆը պրոցեսն ա, ինքնաբուխ ինքնամաքրումը:
2005 սեպտեմբեր
Այսօր, Դեկտեմբերի12-ին, 12:00-ին «Ընդդեմ կանանց նկատմամբ բռնության կոալիցիա»-ն ՀՀ գլխավոր դատախազության շենքի առջև բողոքի ակցիա է կազմակերպել ամուսնու` Դավիթ Զիրոյանի ու սկեսրոջ` Հայկանուշ Միքայելյանի կողմից դաժանաբար ծեծված և տարբեր խոշտանգումների ենթարկված 20-ամյա Մարիամ Գևորգյանի գործի արդարացի քննություն պահանջելու նպատակով:
Մարիամ Գևորգյանի դեպքի մասին գրել էր hetq.am-ը: Մարիամին եկել են ուզելու ու նա, որպես 20 տարեկան պարկեշտ ու տնական խելոք աղջիկ 2009 թվի վերջին ամուսնացել գնացել է Սանկտ-Պետերբուրգ: Նրա քույրը հարս էր այդ ընտանիքում, իսկ Դավիթ Զիրոյանի նախկին կնոջից բաժանվելը ամուսնու հարազատները որակել են «քոռացել էր` չուզեց մեր տղուն դժբախտացնի, բաժանվեց հետ գնաց»: Այնտեղ Մարիամին անասելի տանջանքների են ենթարկել, պահել են ստրուկի նման, ստիպել են քնել «տաբուրետկի» վրա, անձնագրը խլել են ձեռքից ու անընդմեջ առիթներ են փնտրել աղջկան ծեծելու ու ստորացնելու:
Առանձնակի դաժանություն է եղել սկեսրոջ կողմից, որն ըստ երեւյթին անառողջ հակումներ է ունեցել սեփական տղայի հանդեպխ, ու խանդ` ծեծն ու խոշտանգումներն ուժեղացել են, երբ Դավիթը քիչ թե շատ լավ է եղել կանանց հետ: Դա հոգեբուժների ու դատական մարմինների գործն է` պարզել սկեսրոջ մոտիվացիան: Մարիամին հաջողվել է փախչել ու վերադառնալ Հայաստան, ուր հայրն աղջկան չի ճանաչել դիմավորելուց: Հայրը` Համազասպ Գեւորգյանը ասում է, որ տղայի կողմն ասել է. «Յանի կաղ Համազասպն ովա որ մեզ բան անի, ոչ մի բան էլ չեք կարա անեք»:
Մարիամի քիթն արդեն վիրահատված է` քույրերն են փող հավաքել, բայց դեմքը այլանդակված է պատառաքաղի ու այլ առարկաներով վնասվածքներից: Մարաիմը հաղորդել է ոստիկանություն, որից հետո ամուսնուն` Դավիթ Զիրոյանին, մեղադրանք է առաջադրել «Դիտավորությամբ ուրիշի առողջությանը միջին ծանրության վնաս պատճառելու» և «Ծեծ» հոդվածներով, որի համաձայն նրան պետք է դատապարտեին մինչև 3 տարվա ազատազրկման: Դատարանի որոշմամբ Զիրոյանը համաներմամբ ազատ է արձակվել:
Այսօրվա բողոքի ակցիան դատախազության շենքի դիմաց նպատակ ուներ հասցնել պատկան մարմիններին Մարիամի նամակն ու խոսքը: Դատախազության առջեւ մի կես ժամ կանգնելուց հետո դատախազության աշխատակիցը դուրս եկավ ու հրավիրեց Մարիամին ու Կոալիցիայի ղեկավարներին ընդունելության Դատախազի տեղակալ Դանիելյանի ու «Անձի դեմ ուղղված հանցագործությունների վարչության պետ Շահինյանի մոտ: Մի ժամ հետո կանայք դուրս եկան ու ասացին, որ գործն ուղարկված է վերանայման, որ դատախազությունն ինքն էր որոշել դա անել` առանց մեր բողոքի ակցիայի: Ինչեւէ, Մարիամի ձայնը տեղ հասավ, գործն ուղարկվել է վերաքննության, իսկ Հականուշ Միքայելյանն այսօր ժամանում է Սանկտ-Պետեբուրգից դատախազության պահանջով:
Մարիամը խիզախ աղջիկ է, Մարիամը չի լռել, Մարիամը կհաղթի, որովհետեւ Մաիամը մենակ չի այլեւս, նրա հետ է են «Ընդդեմ կանանց նկատմամբ բռնության կոալիցիա»-ն, ու կլինի բռնաւթյան ենթարկված յուրաքանչյուր կնոջ կողքին:
Ի դեպ, ակցիային մասնակցում էր նաեւ Տիգրան Խզմալյանը:
Ֆոտոռեպորտաժը` Սվետլանա Անտոնյանի
Զովունի գյուղի գյուղապետը մի 85 ամյա ծերունու գերեզմանի տեղ հատկացնելու համար 500 հազար դրամ էր պահանջել, պատճառաբանելով թե`մահացածը համայնքում գրանցում չունի ու դա նման դեպքերում նախատեսված պետական վճար է:
Մարդը փաստացի ապրել է Զովունի համայնքում, իսկ իր ողջ կյանքի ընթացքում ապրել է մի հասցեում, որն այժմ գոյություն չունի` երևանի վթարային շենքերից մեկում, որի համար բոլոր բնակիչներին ժամանակին գումարի տեսքով փոխատուցում տվեցին, իսկ դա հազիվ բավականացրեց Զովունիում մի հողակտոր գնելու համար:
Ինչևէ, հիմա մայրաքաղաքի գրանցմամբ մարդը մահացել է, բայց չէ՞ որ նա ապրում էր Զովունի համայնքում: Մահացողն իմ հորեղբայրն էր, սակայն հարցը սկսեց արդեն նեղ անձնականից դուրս հետաքրքրել ինձ: Քանի որ Զովունին գտնվում է Կոտայքի մարզում զանգահարեցի մարզպետ Կովալենկո Շահգալդյանին, պարզելու թե կա արդյո՞ք նման մուծում և ո՞ր օրենքով է սահմանված 500 հազար դրամ վճարելը, ու խնդրելու նաև որ օրենքով սահմանված կարգով տեղ հատկացնեն Զովունի գյուղում, ասացի նաև, որ մահացողը հորեղբայրս է:
Մարզպետը նախ իբր շատ զարմացավ, որ նման բան է եղել, հետո ասաց, որ նման վճար նախատեսված չէ, մերժումն էլ կարող էր պայմանավորված լինել նրանով, որ գերեզմանատունը փակ է, սակայն ինքն ինձ կզանգի:
Մի կես ժամից հետո իրոք զանգահարեց ու շատ հետաքրքիր գործարք առաջարկեց. Ասեք` կոնկրետ ով է ասել, որ նման գումար է պահանջվում մուծել, ու դրա դիմաց ես էլ ձեր հարցերը կլուծեմ:
Անկեղծ ասած նման պատասխան չէի սպասում. Նախ` եթե փակ է, ինչպես էր լուծելու բացելու հարցը: Չնայած այս շահավետ ու յուրօրինակ բիզնեսում փակ ու բաց գերեզմանատունը շատ հարաբերական հասկացողություն է:
Պարոն մարզպետի պատասխանը կարելի է վերծանել մի քանի վարկածով.
Նախ` մարզպետը շատ լավ տեղյակ էր գներից.ինձ էլ գործարք առաջարկելով մեղմ ասած ցրեց. Լավ հասկանալով որ դա անհնարին է.ասենք ո՞նց էր պատկերացնում Շահգալդյանը, մարդիկ իրենց հարազատի դին թողած, պիտի իր մոտ առերեսման գնան, որ ինքը բարեհաճի մի բուռ հող տա՞լ: Կարծում եմ մի գյուղապետարանում, ուր ընդամենը մի քանի հոգի են աշխատում դժվար չէ գտնել այն մարդուն, որ նման գումար է պահանջել:
Իսկ գուցե մյուս վարկածն է. մարզպետը չի տիրապետում իր համայնքների իրավիճակին: Ու այնտեղ ամենաթողությունն այն աստիճանի է հասել, որ անգամ գյուղապետերն են անում ինչ ուզում են:
Կարելի է ենթադրել, որ կամ պարոն մարզպետն իր տեղում չէ, որ իր քթի տակ ծվարած համայնքում կոռուցիոն ռիսկեր են խաղացնում, կամ ինքն իր մասնաբաժինն ունի կատարվող գործարքներից: Ու եթե այս հրապարակումից հետո գյուղապետը մնա իր տեղում, ուրեմն ինքը շատ էլ լավ հարում է կոռուցիային ու իզուր են տարատեսակ պայքարներն ու հավաստիացումները:
Իսկ վերջում ասեմ. ուրեմն պարոն Շահգալդյան, հորեղբորս արդեն հուղարկավորել են դե չէին կարող սպասել մինչև դուք առերեսում կազմակերպեիք. մարդիկ ոչ սիրտ, ոչ էլ ժամանակ ունեին ապացուցելու ձեզ մի բան որ դուք շատ լավ գիտեք : Ես ցավում եմ, որ դիմեցի ձեզ, դուք չէ, որ պիտի լուծեիք իր ողջ կյանքը էս երկրի համար աշխատած մարդկանց իրենց հողից մի բուռ հատկացնելու հարցը . Հայաստանը նրանց նմանների հայրենիքն է և իրենք են լուծելու ձեր հարցերը, ու վստահ եղեք շատ շուտով:
Հ.Գ. Ի դեպ, այսօր կոռուպցիայի դեմ պայքարի միջազգային օրն է:
Չմեռանք` դա էլ տեսանք. Նեմեց Ռուբոն` բողոքի ցույցի մասնակից: Բողոքի ցույցն էլ ընդդեմ մեկ այլ օլիգարխի է` Աշոտ Աղաբաբյանի (Բուռնաշի), որը մտադիր է «Հրազդան» տոնավաճառի տարածքում` հենց մարզադաշտի կողքին, 20 մետր բարձրությամբ առևտրի կենտրոն կառուցել:
Ահա ինչ է ասում ինքը` Ռուբեն Հայրապետյանը. «Նման կառույցի կործանումը չի ներվի սերունդների կողմից: Ես ամեն ինչ անելու եմ` ընդհուպ էքսկավատորի տակ պառկելը: Այս պահին միջազգային որեւէ խաղ չենք կարող անցկացնել: Շատ կարեւոր է մարդկանց տարհանումը, որին կարող է խոչընդոտել առեւտրի կենտրոնը: Բացի այդ խոտածածկը պետք է փոխվի: Գալիք մրցափուլում Մալթային եւ Բուլղարիային հյուրընկալվելիս 6 միավոր վաստակելուց հետո` հայ ֆուտբոլասերներին հնարավոր չի լինի զսպել, քանի որ հաջորդ խաղը Երեւանում է լինելու Իտալիայի հետ»:
Պատկերացնո՞ւմ եք`մի օլիգարխը կարող է պառկել մեկ այլ օլիգարխի էքսկավատորի տակ: Մեր կյանքը ռեա՞լ է, թե՞ ապրում ենք հայտնի ֆիլմի «մատրիցայի» ներսում:
Մեկ ուրիշ հետաքրքիր դրվագ. ԱԱԾ-ն, բերման է ենթարկել պոռնոսկանդալի հերոսուհի Անժելա Սարգսյանի նախկին (կամ իբր նախկին) ամուսնուն` ԵՊՀ փիլիսոփայության դասախոս Ղազար Ավետիսյանին, և նա հարցաքննվել է ԱԱԾ-ում` կեղծ վկայականներ տրամադրելու գործի շրջանակներում: Առայժմ ազատ են արձակել: Դե ԱԱԾ-ն ժամանակին այլոց էլ էր ազատ արձակում հարցաքննություններից հետո, բայց դա որոշ դեպքերում 15 տարվա ազատազրկման դատավճռով… Կհետևենք, տեսնենք, թե սա ինչքան ջուր կքաշի:
Հա, քանի որ հիշեցինք Անժելին, չենք կարող չհիշել և ռուսական ժողովրդավարության մերկաստինք պաշտպաններին` ուկրաինական «Ֆեմեն» կազմակերպությունից: Այդ նպատակով Մոսկվա ժամանած երեք աղջիկներին չի կանգնեցրել նույնիսկ դեկտեմբերյան ցուրտը: Նրանք մերկացել են Սուրբ Փրկչի եկեղեցու մոտ, կոնքերին փաթաթել Ռուսաստանի դրոշի տեսքով պարկերի կտորներ: Բոլոր աղջիկների մարմիններին նկարված է եղել ուղղափառ խաչ: Բացի այդ, նրանցից մեկի ձեռքին եղել է մտրակ: Աղջիկների ձեռքին եղել են պաստառներ, որոնց վրա անգլերեն եւ ռուսերեն գրված է եղել: «Աստված, քշիր թագավորին»: Աչքիս, սրանք էլ ինչ-որ աղանդի հետ կապ ունեցող են, այլապես…
Սակայն մեր քաղաքական դաշտն էլ առանձնապես չի տարբերվում այդ մերկ աղջիկներից: Հանուն քաղաքական իրավիճակի վրա ազդելու ինչի ասես կգնան մեր քաղաքական այրերը: Ճիշտ է, ՀԱԿ-ի ակտիվիստուհիները «հանուն ավազակապետության կազմաքանդման» դեռևս «ֆեմինիստուհիների» պես հրապարակավ չեն մերկանում, սակայն նրաց առաջնորդ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի`հրապարակ նետած ՀԱԿ-ԲՀԿ դաշինքի գաղափարն, արդեն երկու շաբաթ է, ինչ ալեկոծում է ամբողջ քաղաքական դաշտը: Լուրջ-լուրջ խոսում են դրա մասին, նաև քաղաքագետ կոչված մարդիկ են դա «վերլուծում» որպես հնարավոր տարբերակ: Այդ վիրտուալ բլեֆը այնքան է տարել ոմանց, որ էլ դու սուս… Բայց անգամ իշխանության ներսում է այդ բլեֆը ազդեցություն թողնում:
Գագիկ Ծառուկյանն ու ԲՀԿ-ն այդպես էլ հրապարակավ չեն հայտարարում, որ դա կատարյալ էշություն է: Իբր թե չհայտարարելով կարող են վախեցնել ՀՀԿ-ին ու Սերժ Սարգսյանին, թե եթե հանկարծ իրենց հատկացվելիք տեղերից դժգոհ մնացին, մեկ էլ տեսար ՀԱԿ-ի հետ ընկերություն կանեն: Մեկ էլ նույն ձևով ոչ հաստատում են, ոչ հերքում այն լուրերը, թե Ռոբերտ Քոչարյանը կարող է գլխավորել ԲՀԿ ցուցակը: Բայց չէ՞ որ, ինչպես նկատեց Բառադի Համո մականունով հանրապետական պատգամավոր Համլետ Հարությունյանը, «Քոչարյանը թիմ չունի, էդ մարդը իրենց տանը նստած է»: Բայց հանրապետականներն էլ պակաս չեն` այն բանի համար, որ ԲՀԿ-ն հրապարակավ չի ասում, որ ՀԱԿ-ի հետ դաշինք հնարավոր չի, Ռոբերտ Քոչարյանն էլ իրենց ցուցակում չի լինի առաջին տեղում, ԲՀԿ-ում ինչքան «պլանքաշ» կա` բոլորի վրա գործ հարուցեցին: Դե ձեր սեփական «պլանքաշներին» էլ հավաքեք…
Ստացվեց աբսուդային խաղ. «Ասա»-«Չեմ ասի», «Չէ, կասես»-«Չեմ ասի»: Գրողը տանի, իշխող կոալիցիայի լուրջ կուսակցություննե՞ր եք, թե՞ «կազակի-ռազբոյնիկի» խաղացող 10-12 տարեկան մանչուկներ: Կարճ ասած, ընկղմվում ենք մի վիրտուալ «Մատրիցայի» մեջ, ուր հասարակ ողջամտությունն ու առողջ տրամաբանությունը հեչ հագի չեն:
Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ
Суббота на Площади Революции ֆեյսբուքյան միջոցառման մասնակիցների թիվը մոտենում է 31 000-ի: Միջոցառուման էջը բացել են շաբաթ օրն իշխանությունների կողմից արտոնագրված «Ընդդեմ անարդար ընտրությունների» հանրահավաքի կազմակերպիչները: Դեռ երկուշաբթի մասնակիցների թիվը եղել է 1000, հետո սկսել է արագ աճել, ձերբակալություններից հետո, մանավանդ` բլոգերների ու լրագրողների, օրինակ ռուսաստանյան «գլամուր» կյանքը լուսաբանող հայտնի բլոգեր Բոժենա Րինսկայի(նա եղել է նաեւ բանտում մահացող «Յուկոս»-ի նախկին թոփ-մենեջեր Վասիլի Ալեքսանյանի պաշտպանության պիկետի նախաձեռնողը): Աշխարհիկ «գլամուր» լրագրողուհուն ՕՄՈՆ-ը հրմշտելով խցկել էր ավտոբուս չնայած նրան, որ Բոժենան գոռացել է. «Տղաներ, ի՞նչ եք անում, ես Բոժենան եմ»:
Միլիցիոների Բոժենային ոտքով հարվածելը թանկ է նստում Ռուսաստանի ավտորիտար ռեժիմի վրա, ոտքի է կանգնում «գլամուր» Ռուսաստանը: Քսենիա Սոբչակը Բոժենային ասել է. «Ես էլ էի ուզում գալ միտինգի, բայց բոյ-ֆռենդիս ծնունդն էր»: Ակնհայտ է, որ Ռուսատսանն արթնացել է, ու արթնացել է մինչ այսօր ոչ քաղաքականացված, սեփական կյանքի ու բարեկեցության վրա ֆիքսված մասսան, որը շատ էլ լավ է ապրում, ամեն ինչ ունի, բայց ուզում է նաեւ իր ձայնի տերը լինել:
Չնայած «Սպիտակ Ժապավեն» շարժումը օպոնետնտերն անվանում են «պրոյեկտ», ասում են, որ Ժապավենի կայքի դոմենը գնվել է վաղուց, որ ասում են, թե Բոժենան «Յուկոս»-ի նախկին թոփ-մենեջեր Նիկոլայ Բիչկովի հարսնացուն է, որի մասին վկայում են բազմաթիվ գրառումները նրա բլոգում, չնայած ասում են ամերիկյան պատվեր, սպառնում են Ռուսաստանի ժողովրդին Ամերիկյան ագրեսիայով ու երրորդ համաշխարհայինով, եթե հանկարծ դեստաբիլիզացվի երկրի ներքին իրավիճակը, ինչպես մեզ` Ադրբեջանով, շարժումը թափ է առնում: Նույնիսկ չնայած կեղծ պրոֆայլներով սպամի կույտերին, որ մասնակիցների համար ինֆորմացիոն խառնաշփոթ է առաջացնում, ու պայքարը դրանց դեմ շատ բարդ էր` սնկերի պես աճում էին, բայց մասնակիցներն ավելի արագ, թե՛ հանրահավաքի, թե՛ Սպիտակ Ժապավենի ֆեյսբուքյան էջերում:
Ինֆորմացիա է պտտվում նաեւ, որ հանրահավաքը քաղաքային իշխանությունները տեղափոխել են այլ վայր, թույլատրելով 10 000 մասնակից, որը դեռ չի հաստատվել հանրահավաքի կազմակերպիչների կողմից, ու դեռեւս հարցական է:
Հիշեցնեմ, որ Ռուսաստանում խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքներից դժգոհ ժողովուրդն ըմբոստացել է եւ շաբաթ օրը հանրահավաք է հրավիրել: Նաեւ համաժողովրդական շարժում է սկսվել` «Սպիտակ Ժապավեն», որի նպատակն է միավորել բոլոր ընտրությունների արդյունքների հետ անհամաձայններին, հենց այդիպիսին է շարժման անվանման տարբերակներից մեկը` «Անհամաձայնների շարժում»:
Առավոտյան ժամը վեցին 6-րդ վարչության (Կազմակերպված հանցագործության դեմ պայքարի գլխավոր վարչություն) աշխատակիցները եկել են ակտիվիստ, «Բանակն իրականում» քաղաքացիական նախաձեռնության անդամ, գրող Արմեն Օհանյանի տուն ու առանց ծանուցագիր ներկայացնելու քաշքշելով դուրս են հանել տանից նրան երբ նա հրաժարվել է առանց փաստաբանի գնալ նրանց հետ: Արմեն Օհանյանին բերման են ենթարկել ԱԱԾ քննչական վարչություն:
Քիչ առաջ Արմենին բաց են թողել: Նա հրաժարվել է մասնակցել քննչական գործընթացին առանց փաստաբանի: Փաստաբանը կլինի ժամը 4-ին: Նրա ասելով, «Վրդովվեցուցիչ է միայն այն փաստը, որ այսպես կարող են ներխուժել տուն ու առանց բացատրությունների քաշքշելով բերման ենթարկել, կարող էին մարդավարի, բայց դե` իրենց ոճի մեջ են»
Հիշեցնեմ, որ Արմեն Օհանյանը մշտապես մասնակցում է ՀՀ կառավարության շենքի մոտ հայկական բանակում զոհված զինվորների ծնողների ակցիաներին: Օհանյանն աշխատում է «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամում:
ԱԱԾ մամուլի կենտրոնի ղեկավար Արծվին Բաղրամյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ Արմեն Օհանյանը ծանուցագրով կանչվել է ԱԱԾ –ը սակայն չի ներկայացել,որից հետո նրան սահմանված կարգով բերման են ենթարկել: Այժմ նա հարցաքննվելու է ժամը 16-ին, երբ կրկին կներկայանա ԱԱԾ իր փաստաբանի հետ: Գործը, որի շրջանակներում Օհանյանը հարցաքննվելու է որպես վկա, միջնակարգ կրթության կեղծ վկայականներ տրամադրելու վերաբերյալ է:
Բաղրամյանն ասաց նաև, որ Արմեն Օհանյանի հարցաքննությունը կապ չունի նրա քաղաքական հայացքների հետ, այլ տվյալ գործի շրջանակներում է:
- Տեսանյութ
- Օրվա միտք
- Խմբագրի վարկած
- Ֆոտո
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.