Ամուսնացած, ընտանիքավոր կանայք հոգսեր ունեն, որոնք դու չունես, նրանց կյանքն ուրիշ է: Չէ, դա ամենևին էլ չի նշանակում, որ նրանք քո ընկերուհիները չեն, ուղղակի ոչ մի ընտանիքի մայր ի վիճակի չի լինի տրամադրել քեզ այն ժամանակը, որ քեզ պետք է միայնակ չզգալու համար, այդ պատճառով էլ քեզ շրջապատում են չամուսնացած կամ բաժանված կանայք: Կան հատուկենտ տղամարդիկ, ովքեր, չգիտես ինչու, չեն վերածվում սիրեկանների, այսինքն` ինչո՞ւ չգիտես, լավ էլ գիտես, որովհետև նրանք քո ընկերներն են, իսկ ընկերների հետ անկողին չեն կիսում:

Օրերն անցնում են միապաղաղ կենցաղային ճշտապահությամբ: Առավոտյան արթնանում ես, և միակ միտքը, որը ստիպում է քեզ անկողնուց վեր կենալ, դա առավոտվա սուրճն է, լուծվող «պելե», կամ` «նեսկաֆե», կամ` «յակոբս», կամ` «սովորական», նայած` ինչ ես գերադասում: Եթե ծխող ես` սիգարետով, եթե ոչ` ցավակցում եմ, սիգարետ ծխելով ավելի է իմաստնանում զարթոնքդ, որովհետև ծխելով` մտածելով ես սկսում օրդ: Ծխելը դա մի ծես է, որով միանում ես աշխարհի բոլոր ծխողներին, որտեղ գործում է մի ընդհանուր էներգետիկ դաշտ, և բոլոր ծխողները մտածում են, ու նրանց մտքերը միանում են քո մտքերին, ու դու դառնում ես ընդհանուրի` ծխողների բանակի մասնիկը: Ասում են՝ ծխելը վնաս է առողջությանը, սկսել են սիգարետի տուփերի վրա գրել զանազան սահմռկեցուցիչ բաներ, այդ նույն հաջողությամբ ջրմուղ վարչությունը, եթե խիղճ ունենար, կզգուշացներ, որ ծորակից ջուր խմելը վտանգավոր է առողջությանը, պարունակում է քլոր, և թվարկել այն բոլոր հնարավոր հիվանդությունները, որ առաջացնում է քլորը: Կամ փողոցի գովազդային պաստառներից մեզ կնայեր ահաբեկող, այլայլված մի դեմք, և ավտոմեքենաների տերերին կհաղորդեր, որ նրանք աղտոտում են շրջակա միջավայրը: Ու մտածում ես, որ ապրելն էլ է վնաս, դրանից մահանում են, ու շարունակում ես ծխել սիգարետդ ու ապրել: Հետո մանր-մունր տնային գործեր, հեռախոսազանգեր` ընկերներիդ ու հավանական գործատուներիդ, ընկերներիդ հետ խոսում ես նորություններից, քաղաքականությունից, երեկվա ֆիլմից կամ, պարզապես, դատարկաբանում ես: Գործատուներիդ հետ հնարավորինս հմայիչ ես խոսում, ինչը չի օգնում` իմացությանդ համապատասխան, օֆիսային աշխատանքների համար հարմար չես, քանի որ չունես երկար ոտքեր ու բարակ իրան, ու տասնութից քսանհինգի միջև տարիք, նեղ մասնագիտացում էլ չունես:

Սերնդիդ ողբերգությունն է: Սովետը անպատեհ փլուզվեց, այն նախապատրաստել էր քեզ գիտահետազոտական ինստիտուտներում կամ հաշվիչ կենտրոններում աշխատելու՝ 120, հետո` 150, իսկ եթե ինչ- որ ծառայողական բարձունքների հասնես` 200-250 ռուբլի աշխատավարձով ու անձիդ կարևորությունն ապահովող պետական պատվերով, որի հանձնումը պսակվում էր «պրեմիաներով»: «Պերեստրոյկան» բերեց ղարաբաղյան շարժմանը, որը գերտերության հոգևարքի հիմքը դրեց: Հետո, ինչպես բոլորը, նոր ժամանակներին ու նոր հասարակությանը ինտեգրվելու փորձեր, հիմնականում` ապարդյուն: Ով՝ ամուսնացավ, երեխա ունեցավ, ով՝ գերադասեց չունենալ, կամ չստացվեց:

Հետո, կեսօրին մոտ` կոմպյուտեր (եթե ունես), ինտերնետ, զանազան խաղեր, ինչ-որ բաներ ես կարդում, ֆորումներ հաճախում, զրուցում: Գրում ես երևի, շատերն են հիմա գրում: Հեռուստացույցն անպայման միացնում ես, նույնիսկ եթե չես նայում: Մի խոսքով, ժամանակ ես սպանում, մինչև աշխատանք ունեցող ընկերուհիներդ ու ընկերներդ ազատվեն ու հյուր գան : Ճաշեր ես եփում, տորթեր թխում երբեմն: Պետքական լինելու զգացողություն է տալիս, թե չէ հնարավոր չի ապրել միայն քեզ համար, անպայման պետք է հոգ տանես մեկի մասին:

Հետո կգան՝ կնստեք, կխոսեք, կծիծաղեք, կբամբասեք անպայման, թե չէ` ի՞նչ օր առանց բամբասանքի: Համ էլ ասում են՝ կանխարգելում է սրտանոթային հիվանդությունները, ուրեմն օգտակար է: Հավաքվում եք միշտ նույն խմբով, երեք-չորս-հինգ կին-արմատ, ու եթե բախտը ժպտա` մի երկու ընկեր: Ու էդ բոլորդ զանազան ինտերպրետացիաներով մարդկային փնջեր եք կազմում իրար շուրջ: Նստում եք մինչև ուշ երեկո, էդ ընթացքում որոշները գնում են, որոշները գալիս… Գիշերվա մոտ տաքսի են զանգում ու գնում: Եթե մեկը մնում է գիշերելու, կամ դու ես մնում, եթե հյուր ես գնացել` հաջողություն է, մի քանի օր մենակ չես լինի: Եվ այդպես շարունակ, քանի-քանի տարիներ:

Օրերից մի օր հայտնաբերում ես, որ վաղուց ամենահեռու երթուղիդ տնից շենքիդ տակի և մոտակա երկու-երեք խանութները գնալն է: Ճանապարհին մտածում ես՝ վատ է, երբ մոտակայքում սուպերմարկետ չկա, որ ստիպված ես մրգերն ու բանջարեղենն առնել մի տեղից, մսեղենը մի քիչ ավելի հեռու, հացը լավ է` թխում են անմիջապես շենքի տակ, համով հաց է, բայց ինչ -որ փչող-փքող հատկություն ունի, գիրանում ես, պետք է անցնել սև հացի, բայց դրա համար պիտի մի քիչ ավելի հեռու գնալ, իսկ եղանակը ցուրտ է, և դու էլ տնային շորերով ես ու նույնիսկ հողաթափերով: Բայց գնում ես, մրսելով ու սայթաքելով, գնում ես սև հացի ու զուգարանի թղթի համար այդ հեռու խանութը:

Քայլել չես սիրում, կամ հարթաթաթություն ունես, կամ` ռևմատիզմ, կամ` անպայման մի այլ տկարություն:

Տանն օգտագործվող զուգարանի թղթի որակն, ավելին քան սպառողական զամբյուղի մյուս ապրանքները, ցույց է տալիս սպառողի սոցիալական վիճակը: Բարգավաճողները, հարուստները օգտագործում են գունավոր, ծաղկավոր, հոտավետ ու թանկ թուղթ, առնում են բլոկներով: Փողը քիչ թե շատ գնահատողները` սպիտակ, եռաշերտ, որի մետրաժը ծաղկավորից մեծ է ու այնքան արագ չի սպառվում, ինչպես նախորդը: Միջին բարեկեցության ընտանիքները` տեղական արտադրության սպիտակ, բայց կասկածելի հումք ունեցող, կամ` «Կիևսկի»:

«Օբուխովո-կիևսկին» ուկրաինական արտադրության Հայաստան ներկրվող երևի թե ամենալայն սպառվող ապրանքանիշն է: Այս թուղթը բոլորիս ծանոթ է, սրանից գերադասում են օգտվել «սովետի» հոգեբանության մարդիկ նույնպես, ինչպիսիք են եթե ոչ մեր ծնողները, ապա տատիկ-պապիկներն անպայման, և նրանց տներում, ինչքան էլ փող տաս, թղթի այդ տեսակն է լինում: Նաև` միջին կարգի սրճարանների, շատ վճարովիների (օրինակ՝ «Տաշիրի»), «պրեստիժի» մասին չհոգացող օֆիսների զուգարաններում: Մի խոսքով, այս թղթից են առնում զուգարանի թղթի վրա չսևեռված բոլոր մարդիկ: «Կիեվսկին» ամենալայն սպառումն ունեցող թուղթն է: Հաջորդ խումբը տեղական 50 դրամանոց առնողներն են, սրանք կամ շատ վատ են ապրում, կամ էլ ժլատ են: Կա նույնիսկ 30 դրամանոց, ամենաաղքատներն են դա առնում, բայց աղքատների այն տեսակը, որն ամենօրյա սպառման ամենաանհրաժեշտ, բայց աննկատ այս ապրանքատեսակից կառչում է սոցիումի մեջ իր «մարդահաշիվը» տալու համար:

Գյուղերում, ասում են, թերթերն ու ժուռնալներն են հարգի, նախընտրական ծրագրերն ու բուկլետները լավ սպառում ունեն այնտեղ, երևի դրա համար էլ թեկնածուները միտինգներին մարդիկ են կարողանում հավաքել, մարդաքանակ ապահովել: Գալիս են, պլակատները տալիս են ձեռքը, ասում են` ինչ գոռալ, ու երբ բաժանում են ծրագրերը, վերցնում են, որքան կարողանում են ձեռք գցել: Սիրում է գյուղի մարդը նախընտրական եռուզեռը. բոլոր թեկնածուների միտինգներին գնա` ընտանիքը երկար ժամանակ ապահովված կլինի զուգարանի թղթով:

Դու, ամենայն հավանականությամբ, թվարկած խմբերից ոչ մեկին չես պատկանում, ավելի ճիշտ՝ չես կարող վերագրել պատկանելությունդ և ոչ մեկին, բայց վատ ես սովորել ծնողներիդ տանը, կամ էլ սևեռված ես թղթի վրա, առնում ես սպիտակ եռաշերտից, ու այդ պատճառով ստիպված ես քայլել:

Գնում ես, առևտուրդ անում ու վերադառնում մի կերպ տաքացրած բնակարանդ, որը կարող է լինել ուր ասես, և ամենևին էլ պարտադիր չէ, որ այն լինի քոնը, որովհետև դու միայնակ չես քո հայտնագործության մեջ: Հազարավոր չաշխատող ու միայնակ կանայք են դա մի օր հայտնաբերում, ովքեր հիմնականում շփվում են իրենց նման կանանց հետ։

Մի օր էլ, արդեն բոլորդ միասին, հայտնաբերում եք, որ հայտնվել եք մի փակ շրջանում, ուր միայն դուք եք, ուր գործող անձինք երբեք չեն փոփոխվում: Ձեր կյանքի պիեսի հեղինակը չկա, կորել է ինչ-որ տեղ, մահացել է, կամ` փախել երկրից, կարևոր չէ: Կարևորն այն է, որ հիմա մնացել եք առանց հեղինակի, և չգիտեք ինչ անել: Այդ հեղինակը չքվել է առանց ձեզ համար սյուժետային զարգացումներ գրելու, թողել է կյանքի քմահաճույքին: Դուք էլ չեք կարողանում առանց հեղինակի այլ կերպ ապրել, քան այս կյանքն է: Ու շարունակում եք ապրել…

Մի օր էլ հայտնաբերում ես, որ դուռդ թակում է փոստատարը և թոշակդ է բերում…

Լուսինե Վայաչյան

Մարտի 23-ին իր երկրային կյանքն ավարտեց Ռուսաստանի երբեմնի ամենահարուստ և ազդեցիկ օլիգարխը` Բորիս Բերեզովսկին. օտարության մեջ` Մեծ Բրիտանիայում, որպես վտարանդի:

Մահից ընդամենը շաբաթներ առաջ վերաիմաստավորելով ամեն ինչ, և գրավոր դիմելով Վլադիմիր Պուտինին` թույլ տալ վերադառնալ Ռուսաստան ցանկացած նախապայմանով:

Երբեմնի ստվերային տիրակալին, կոտրելով լոգասենյակի դուռը, մահացած գտավ թիկնապահը: Ինչպես սիրում են ասել ռուսները` «դագաղը գրպաններ չունի»:

ԱՄԵՆԱՏԱՐԱԾՎԱԾ ՎԱՐԿԱԾՆԵՐԸ

 Մինչ ԽՍՀՄ-ի կործանումը Բերեզովսկին ավելի շուտ հայտնի էր որպես միջին կարգի գիտնական: Վկայություններ կան նաև, որ 1979-ից նա եղել է ԿԳԲ-ի գործակալ` խոշոր հաշվով, ԽՍՀՄ-ում շատերի համար կարիերային նպաստող հանգամանք: Ակադեմիկոս նա դարձավ արդեն հարստանալուց հետո` այդ տիտղոսը որպես խաղալիք նետելով դարակի հեռավոր անկյունում: Հարստանալու պատմությունն էլ ստանդարտ է և անհետաքրքիր` ճիշտ ժամանակին հայտնվել ճիշտ տեղում և ի սպառ զրկված լինել խղճից, և դա առանձնապես հետաքրքիր չէ, Ռուսաստանի բնակչության 90 տոկոսը բաղկացած է բերեզովսկիներից, պարզապես նրանք փող չունեն…

Առավել հետաքրքիր է նրա քաղաքական դերակատարությունը. Բերեզովսկին եղել է ԱՊՀ գործադիր քարտուղար, ՌԴ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար: Նրա անվան հետ կապվում են բազում քաղաքական սպանություններ ամբողջ հետխորհրդային տարածքով մեկ, այդ թվում` վարչապետ Ժվանիայի սպանությունը Վրաստանում և Յուշչենկոյի թունավորումն Ուկրաինայում:

Բայց գրեթե վստահաբար կարելի է ասել, որ նա կապ չի ունեցել «Հոկտեմբերի 27-ի» հետ, թեև 1999  թվականին քիչ ստվերային ջանքեր չի գործադրել, որպեսզի նպաստի Գոբլի ծրագրի կենսագործմանը… Սակայն ամենանշանակալին նրա դերն էր Ռուսաստանի իշխանության ներսում, հենց նա եղավ Վլադիմիր Պուտինին իշխանության բերողը: Դրանից և բխում է ամենահարգի վարկածը` Բերեզովսկուն սպանել են ռուսական հատուկ ծառայությունները:

 ՌՈՒՍԱԿԱՆ ՀԵՏՔ. Հայտնի է, որ հենց նրա գաղափարն էր` համեստ պետականամետ ԿԳԲ-ի սպա Վլադիմիր Պուտինին ներկայացնել Բորիս Ելցինին որպես լավագույն իրավահաջորդ: Հենց Բերեզովսկու հորդորով Պուտինը նշանակվեց վարչապետ, և Բերեզովսկուն պատկանող հեռուստակայսրության շնորհիվ Ռուսաստանին անհայտ սպան ընտրվեց նախագահ: Բերեզովսկին վստահ էր, որ Պուտինը երբեք ռեալ չի ձգտի առաջին դերակատարմանը: Նա հույս ուներ, որ կստեղծի երկու կուսակցություն. մեկը`ազգային-պահպանողական, հենց Պուտինի ղեկավարությամբ, մյուսը` լիբերալ, և երկուսի ռեալ ստվերային ղեկավարումը կպահի սեփական ձեռքերում, փաստացի մինչև կյանքի վերջ մնալով Ռուսաստանի իրական տիրակալ: Սակայն այդ խորամանկ ծրագիրը տապալվեց` Վլադիմիր Պուտինը աստիճանաբար Բորիս Բերեզովսկուց խլեց իշխանական և լրատվական լծակները, ու ի վերջո երբեմնի ամենակարող օլիգարխը դարձավ վտարանդի: Բնականաբար, նա ատելությամբ լցվեց Պուտինի հանդեպ, և հետագայում ֆինանսավորեց բոլոր ընդդիմադիր շարժումները:

Ըստ «Ռուսական հետքի» վարկածի, Պուտինի վարչակազմը պարզապես որոշեց վերացնել Բերեզովսկուն, քանզի վերջինս գիտեր բոլոր մութ գաղտնիքներն այն մասին, թե ինչպես իրականում Պուտինը եկավ իշխանության, գումարած դրան` Բերեզովսկու ֆինանսներով են սնվում ռուսական բոլոր «նարնջագույն» շարժումները:

 ԲՐԻՏԱՆԱԿԱՆ ՀԵՏՔ. Մեծ Բրիտանիայում հաստատվելուց հետո, Բորիս Բերեզովսկին սերտորեն համագործակցում էր բրիտանական հատուկ ծառայությունների հետ, ինչը չի էլ թաքցրել իր հարցազրույցներում: Իրականում նա ռուսական ընդդիմությանը ֆինանսավորում էր ոչ թե սեփական, այլ բրիտանական հատուկ ծառայությունների փողերով: Նա միջնորդ եղավ ինչպես նախկին ԽՍՀՄ տարածքում, այպես էլ Մերձավոր Արևելքում բրիտանական բազում դավադիր ծրագրեր իրագործելու գործում: Երբ նա մտադրվեց ցանկացած նախապայմանով վերադառնալ Ռուսաստան ու խնդրագրով դիմեց Վլադիմիր Պուտինին, բրիտանացիները որոշեցին նրան լիկվիդացնել` սեփական գաղտնի օպերացիաների մասին ճշմարտությունն ընդմիշտ գերեզմանելու նպատակով:

 ԻՆՔՆԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՎԱՐԿԱԾ. Վերջին տարիներին Բորիս Բերեզովսկին հսկայական ֆինանսական կորուստներ ունեցավ, աստղաբաշխական գումարներ վճարելով ինչպես նախկին կանանց, այնպես էլ ատելի մրցակիցներին: Ամենադաժան հարվածը դատարանում իր ախոյան Ռոման Աբրամովիչին պարտվելն էր, ինչը գործնականում սննկացնում էր Բերեզովսկուն: Նախկին ամենազորն ընկավ դեպրեսիայի մեջ և վերջ տվեց կյանքին:

«ԱՐԳԵԼՎԱԾ» ՎԱՐԿԱԾ. ԴԺԲԱԽՏ ՊԱՏԱՀԱՐ ՍԵՌԱԿԱՆ ԱՅԼԱՍԵՐՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԻՆ

Գոյություն ունի, սակայն, վարկած, որը անհարմար է աշխարհի զորավորաց համար, քանզի թույլ չի տալիս Բերեզովսկու մահը խաղարկել աշխարհաքաղաքական հակառակորդի դեմ և կիրառել դա որպես շահարկման լծակ: Դա յուրահատուկ պայմաններում տեղի ունեցած դժբախտ պատահարի վարկածն է:

Բերեզովսկու դիակի հերձումը ցույց տվեց, որ նա մահացել է կախելու կամ կախվելու հետևանքով, սակայն Սքոթլանդ-Յարդը բռնության գործադրման որևէ հետք չի հայտնաբերել: Բերեզովսկու դին հայտնաբերվել է ներսից կողպած լոգասենյակում, կողքն ընկած էր նրա շարֆը: Անշուշտ, կախվելու կամ կախելու համար շարֆը ամենահարմար գործիքը չէ, այդպիսի գործերի համար գոյություն ունի պինդ պարանների լայն տեսականի… Շարֆն առավել հարմար է մարդուն կիսախեղդ վիճակի հասցնելու համար: Ստացվում է, որ Բորիս Բերեզովսկին լոգասենյակում փակվել էր, որպեսզի բոլորից թաքուն ինքն իրեն հասցնի կիսախեղդ վիճակի, սակայն չափն անցավ և մահացավ: Սակայն նրա ինչի՞ն էր պետք ինքնակիսախեղդ լինելը…

Մի շարք ռուս բլոգերներ առաջ քաշեցին հետաքրքիր վարկած` յուրահատուկ այլասերված ինքնաբավարարման հակումների մասին, որը կոչվում է ԱՈՒՏՈԱՍՖԻՔՍՈՖԻԼԻԱ:

Ուշագրավ է, որ այդ մասին բլոգային գրառումները ռեկորդային արագությամբ արգելափակվում էին բլոգոհոսթինգների ադմինիստրատորների կողմից: Տողերիս հեղինակը 5 օրում հայտնաբերեց այդպիսի արգելափակումների շուրջ 200 դեպք… Ուստի դիտարկենք, թե ինչ է իրենից ներկայացնում այդ սեռական այլասերումը:

 ԱՈՒՏՈԱՍՖԻՔՍՈՖԻԼԻԱ. Սեռական ինքնագրգռման կտրուկ ուժեղացում դեպի թոքեր և հետևաբար` ամբողջ օրգանիզմ թթվածնի հոսքի կտրուկ նվազման ժամանակ: Դա ենթադրում է ինքնախեղդում այնպիսի «կառավարելի» միջոցներով, ինչպիսիք են շարֆերը, ձիգ վիրակապերը, գլխին քաշած պոլիէթիլենե տոպրակները, և այլն: Դատական բժիշկներին հայտնի է այն փաստը, որ կախելու միջոցով մահապատժի ենթարկվածների մոտ երբեմն պատահում է սերմնաժայթքում մահից առաջ: Գլխուղեղի թթվածնային քաղցը առաջացնում է տարբեր տեսիլքներ և զգացողություններ, ու ինչպես ալկոհոլի, այնպես էլ թմրանյութերի կողմից էյֆորիկ վիճակի հարուցումը կապված է այն պարզ փաստի հետ, որ դրանք հարուցում են գլխուղեղի թթվածնային քաղց, որից մահանում է նյարդային բջիջների որոշակի քանակ, որոնք և մեռնելիս գոյացնում են տարբեր հաճելի զգացողություններ: Կիսախեղդելու վիճակները առավելագույնս ուժեղ արդյունք են տալիս հենց այդ տեսակետից:

Միայն ԱՄՆ-ում արձանագրվում են շուրջ 1000 մահեր աուտոասֆիքսոֆիլիայի ակտի պահին տեղի ունեցած դժբախտ պատահարներից: Որոշ դեպքերում անգամ խեղդող միջոցից վերջին պահին ազատվելը չի փրկում սիրտի կանգ առնելուց: Այդ եղանակով մահացել են այնպիսի հայտնի մարդիկ, ինչպիսիք են կինոաստղ Դևիդ Քերրադայնը (խաղացել է Բիլլի դերը Տարանտինոյի «Սպանել Բիլլին» ֆիլմում), Արգենտինայի կառավարության անդամ Իվեն Հեյնը և բրիտանացի հռչակավոր հեռուստահաղորդավար Քրիսթիան Դիգբին:

Սակայն ի՞նչը պետք է Բերեզովսկու սեռական կյանքում բերեր սեռական այլասերության այդ ծայրահեղ տարբերակին: Պատասխանը գտնում ենք նրա սեքսուալ կենսագրությունում: Այդտեղ առկա է երկար տարիների մանկապղծություն, այդ թվում` սադոմազոխիստական դրսևորումներով:

 ՄԱՆԿԱՊԻՂԾԻ ՈՒՂԵԾԻՐԸ.  Բրիտանական մամուլը բավականին մանրամասն նկարագրել է Բերեզովսկու մանկապիղծ հակումները: Բրիտանիայում բնակվելու 12 տարիների ընթացքում նրա մոտ շատ հաճախ բերում էին անչափահաս աղջիկների: Այդ մանրամասները լույս աշխարհ դուրս եկան, երբ նրան դատի տվեց նախկին վարորդ-թիկնապահ, նախկինում հատուկջոկատային Մարկ Փենդլբերին: Վերջինիս վկայություններով, որոնք հնչել են նաև դատարանում, նա մանկահասակ` մինչև 16 տարեկան աղջիկներին, բերում էր օլիգարխի դղյակ:

Բացի այդ, Բերեզովսկին սիրում էր անչափահասների հետ սեքսով զբաղվել կատաղի արագությամբ սլացող ավտոմեքենայի մեջ և, վարորդի վկայությամբ, երբեմն դա անում էր միաժամանակ երկու աղջիկների հետ:

Սակայն մանկապղծությունն սկսվել էր դեռ Ռուսաստանում, դեռ 1990-ականներին:  1997-ին նա հանդիպեց այն դեռահասին, որի հետ երկար տարիներ պահպանում էր սադոմազոխիզմով ուղեկցվող սեռական կապ: Հայտնի լուսանկարիչ Լև Բորոդուլինի որդի, էրոտիկ լուսանկարչության գծով մասնագիտացած Ալեքսանդր Բորոդուլինը Բերեզովսկու մոտ բերեց 14 տարեկան Մարիանա Կոնովալովային: Նովոկուզնեցկ քաղաքից եկած այդ` արդեն իսկ որոշ քրեական հեղինակությունների ձեռքով անցած փչացած գեղեցկուհին այնքան էր դուր եկել Բերեզովսկուն, որ օլիգարխն այլևս հրաժարվեց անչափահաս պոռնիկների մատակարար ոմն Լիստերմանի ծառայություններից: Փչացած պարմանուհին և օլիգարխը իրար լավ համապատասխանում էին: Բերեզովսկին նրան հրապարակավ նվաստացնում էր` այսպես, 1999-ին «Էլդորադո» ռեստորանում, ռուս լրագրողների վկայությամբ, Մարիանան, մտնելով խնջույքի սեղանի տակ, Բերեզովսկուն մինեթ էր անում` չքաշվելով սեղանակիցների և մատուցողների ներկայությունից: Օլիգարխը նրան տներ և շքեղ ավտոմեքենաներ էր նվիրում, նա Մարիանայի ծննդյան օրերի տոնակատարություններին հրավիրում էր ամանահռչակավոր էստրադային աստղերին, բայց նաև ծեծում ու նվաստացնում էր սիրուհուն, և ըստ ռուսական դեղին մամուլի, նաև սադոմազոխիստական գործիքներ էին կիրառվում: Սակայն Մարիանան նույնպես նվաստացնում էր այդ ամենազոր օլիգարխին, վերջինիս ընկերների ներկայությամբ նրան անվանելով «կեղտոտ գարշելի ջհուդ»:

Նա բավականին հաճախ դավաճանում էր Բերեզովսկուն տարբեր երիտասարդների հետ, որոնք բոլորը (այդ թվում մեր հայրենակից Աղաջանովը) սպանվել են, և սպանությունները չեն բացահայտվել: Ի վերջո, երբ Մարիանան դարձավ չափահաս, նրանց կապը կտրվեց, և Մարիանա Կոնովալովան հայտնվեց արտերկրում (որոշ մանրամասներ տես տեսանյութում` http://youtu.be/-qbYc2g7_bI): Սակայն սադոմազոխիզմի տարրերով հակումը մանկահասակ աղջիկների նկատմամբ նրա մոտ պահպանվեց ընդմիշտ: Դա տարավ դեպի սեքսի էքստրեմալ տեսակներ (զորօրինակ` 250 կմ/ժամ արագությամբ Լոնդոնով սլացող ավտոմեքենայի մեջ), ու ի վերջո հանգեցրեց դեպի ինքնաբավարարում ինքնախեղդման պայմաններում: Ու սեփական շարֆը սպանեց երբեմնի գերհզոր և գերազդեցիկ օլիգարխին 67 տարեկան հասակում, գարնանային օրահավասարից երկու օր անց, որն ապրեց որպես հրեշավոր սրիկա և մեռավ անհեթեթ ու ծիծաղելի…

«Ժամանակի մեքենան» վարեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Գարուն է…Նման է, որ Հայոց աշխարհում շատերն են գժվել: Գժվել է հասարակ մարդկանց մի մասը, գժվել են ընդդիմադիրները հրապարակներում, գժվել են նաև իշխանական միջանցքներում… Մի խելագար դանակով ներխուժում է ԱԺ տարածք, նրան կրակոցներով կանգնեցնում են շենքի աստիճանների մոտ` դա նշանակում է, որ ինչ-որ բան այն չի: Հակառակ պարագայում նա չէր կարողանա անցնել ԱԺ պարսպից: Ուրեմն` մթնոլորտում ինչ-որ խենթ էներգետիկա է տարածվել…

Այդ` օդում կախված խենթությունը կար 1990 թվականին, երբ մի երիտասարդ նռնակը ձեռքին ներխուժել էր Գերագույն խորհրդի նիստերի դահլիճ: Այն ժամանակ նրան կանգնեցրեց Բաբկեն Արարքցյանը և նռնակը սառնասրտորեն վերցրեց ձեռքից: Այդ խենթությունը կար 1999-ին, երբ Հունանյան եղբայրներն աննկատ զենք էին անցկացրել ԱԺ շենք, ու հետո այդ զենքը կրակեց: Այդ խենթությունը կար օդում 2008-ին, երբ հայտնվել էին գործարանային պայմաններում հատուկ պատրաստված ձողեր հատուկ փողոցային մարտերի համար, սակայն իրավապահները դրանցով բարձած մեքենան հայտնաբերեցին միայն մարտի 1-ի առավոտյան՝ ողբերգությունից ժամեր առաջ… Եվ հիմա էլ դանակավոր երիտասարդի պահը:

Այն, որ Րաֆֆին ընդունակ չեղավ ոչ հեղափոխական ալիք բարձրացնել, ոչ էլ գլխանց գնալ իշխանության հետ ողջամիտ փոխհամաձայնության, արդեն պարզ է: Ու հացադուլի նստելու իռացիոնալ քայլը` «միայն իմ դիակի վրայով» բանաձևով հանդերձ հուշում էին վերջնական պարտության հեռանկարը: Բոլորը տեսան, որ նա թույլ է որպես ընդդիմադիր առաջնորդ, և այդ պատճառով և ԲՀԿ-ն, և ՀԱԿ-ը, և անգամ ՀՅԴ-ն գերադասեցին առանձին-առանձին գնալ Երևանի ավագանու ընտրություններին և չմտնել «Բարև, Երևան» դաշինքի մեջ: Նույնիսկ առանձին գնալու պարագայում Րաֆֆին թույլ տվեց հաջորդ սխալը` չգլխավորեց «Բարև, Երևան»-ի ցուցակը, համարելով, որ «ընտրված նախագահին» դա վայել չէ: Բայց Լևոնն էլ ինքն իրեն համարում էր «ընտրված նախագահ», սակայն այնուամենայնիվ 2009-ի մայրաքաղաքային ընտրություններին գլխավորեց ՀԱԿ ցուցակը: Ի դեպ, նույն Րաֆֆու սխալը կրկնեց և ԲՀԿ-ն, որի ցուցակը գլխավորում է ոչ թե Գագիկ Ծառուկյանը, այլ Երևանի համար ամբողջովին խորթ Վարդան Օսկանյանը… ԲՀԿ-ում էլ են գժվել, դեպի ստույգ փոխքաղաքապետությունը տանող ճանապարհի փոխարեն ընտրել են ինչ-որ գունավոր հեղափոխական խաղեր` Օսկանյանով հանդերձ, և արդյունքում ոչինչ, բացի ՀՀԿ-ի հարվածներից, չեն շահելու: Բայց դա արդեն առանձին թեմա է:
Վերադառնանք մեր չհաջողված հեղափոխականներին:

«ԲաRevolution»-ի առաջնորդը գլխանց դրսևորեց չիմացություն` թե ինչ անել և ինչպես շարունակել: Սերժ Սարգսյանի հետ նրա հանդիպման մանրամասները բացահայտեցին այդ իրողությունը, և երբ երկրի նախագահը պատմեց այդ մանրամասները, դա չէր կարող չհիասթափեցնել մարդկանց: Բոլորը տեսան Րաֆֆու քաղաքական ինֆանտիլիզմը: Ու Սերժ Սարգսյանի գրավոր առաջարկության վրա «իքս» քաշելը և հետ ուղարկելը հասուն գործչին չսազող տղայական քայլ է:

Բայց պարզվում է, իշխանության մեջ էլ տղայականությամբ առաջնորդվողների պակաս չկա: Օրինակ, Կոտայքի մարզպետ Կովալենկո Շահգալդյանը ենթադրում է, թե Րաֆֆի Հովհաննիսյանի մարտի 22-ի առաջարկությունների վրա Սերժ Սարգսյանը նույնպես «իքս» կքաշի և հետ կուղարկի… Մարզպետը, որը երկրի նախագահից ակնկալում է այդպիսի տղայամտություն, թերևս արժանի չէ մարզպետ մնալուն: Նույնիսկ համընդհանուր ատելություն «վայելող» Լիսկայի պատասխանն էր ավելի ողջամիտ: Դե պարզ է, որ Րաֆֆու առաջարկները մերժվելու են, սակայն մերժումը լինելու է կիրթ լեզվով: Եթե նույնիսկ Ռուբեն Հախվերդյանին Սերժ Սարգսյանը տվել է այդքան կիրթ պատասխան, ապա Րաֆֆուն` առավել ևս…
Սակայն ըստ էության ի՞նչ էր Րաֆֆի Հովհաննիսյանի մարտի 22-ի առաջարկությունը: Բառացիորեն դա նշանակում է հետևյալը` այսուհետ կճանաչեմ, որ նախագահական ընտրությունները կեղծված չեն, եթե ինձ տաս 8 համապետական ոլորտ և 5 մարզպետական պաշտոն: Քաղաքական սկզբունքայնությունից քարը քարին չմնաց, այդպիսի հրապարակային առևտուրը հաստատ կվանի ընդդիմադիր տրամադրություններ ունեցող քաղաքացիներին: Համ էլ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը չուներ 13 գործունակ թիմակից, որ գոնե 13 ընտրատեղամասերից կեղծիքի ստույգ ապացույց բերի, հիմա ո՞ւմ պիտի նշանակի այդ 13 պաշտոններին, եթե հանկարծ իշխանությունն ընդառաջի… Երևի ինքն էլ գիտեր, որ չեն ընդառաջի:

Սերժ Սարգսյանի այն առաջարկը, որ Րաֆֆին գլխավորի սահմանադրական փոփոխությունների խորհուրդը, իսկը նրա «հագով» էր, բայց արհամարհանքով մերժվեց… մինչդեռ հենց այդպիսի գործառույթ ստանձնելը բոլորովին չէր վնասի նրա ընդդիմադիր վարկանիշին: Բայց գնացքը գնաց, ու ՀՀԿ-ի հաստիքային կանխատեսող Գալուստ Սահակյանն արձանագրեց, որ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի առաջարկություններն ուշացած են:

Համ էլ այսպիսի հարց կա. ինչպե՞ս նա պիտի իր ասածի տակից դուրս գա ապրիլի 9-ին, երբ գալու է Սերժ Սարգսյանի երդմնակալության պահը: Թերևս իրավացի էր Արման Մելիքյանը, երբ պնդում էր, որ միայն իշխանությունը կարող է փրկել Րաֆֆի Հովհաննիսյանի դեմքը: Սակայն դրա համար «Ժառանգության» առաջնորդը գոնե դեմք փրկելու տեղ պիտի թողնի: Այդպես կլինի, եթե նա նոր իռացիոնալ քայլեր չանի, և գոնե մինչև մայիսի 5-ը հրապարակային երկխոսություն ընթանա: Այդ դեպքում միգուցե «Բարև, Երևան» դաշինքը առաջ ընկնի ԲՀԿ-ից և մայրաքաղաքային ընտրություններում վերցնի երկրորդ տեղը…
Բայց ավաղ, այդ գործիչը միշտ էլ հակված է եղել իռացիոնալ քայլերի: Կա մարդկային տեսակ, որ ինքն իրեն անհաջողակ է համարում, և ժամանակ առ ժամանակ արտառոց բաներ է անում ինքնահաստատման համար, և անգամ երբ իրական հաջողությունը որպես նվեր ստանում է ճակատագրից, այն չի կարողանում զարգացնել և մեկընդմիշտ ջնջել սեփական ներաշխարհից անհաջողակի խարանը:

Ինչևէ, հուսանք, որ «գարնանային սրացումները» տևական ու չարորակ բնույթ չեն ստանա: Որ նորանոր խելապակասներ չեն գրոհի պետական շենքերի վրա, իշխանական համակարգի մարդկանցից ու ընդդիմադիր հարթակներից «գժական» բաներ չեն հնչի: Որ, խոշոր հաշվով, ամեն ոք կզբաղվի իր գործով, որն իր մոտ լավ է ստացվում:

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Փետրվարի 9-ը մերկապարի միջազգային օրն է: Լավ էլ կատարվել է օրվա ընտրությունը` այդ «ազիզ» օրով ականատես եղանք քաղաքական մերկապարի աննախադեպ դրսևորումների: Գլխավոր հերոսներն են Անդրեաս Ղուկասյանը և Պարույր Հայրիկյանը:

Հացադուլավոր թեկնածուն բոլորի նյարդերը կերավ՝ սեփական առողջությունն ու կյանքը հրապարակավ խաղալիք դարձնելով:

Դա սկսվեց այն բանից հետո, երբ խելոք մարդիկ բացատրեցին, որ Անդրեասը չի կարող դիմել Սահմանադրական դատարան քարոզարշավի անհաղթահարելի խոչնդոտի (սեփական առողջական վիճակի) պատճառով ընտրությունները 14 օրով հետաձգելու, քանի որ համաձայն Սահմանադրական դատարանի մասին օրենքի, դա հնարավոր է, եթե խոչընդոտն առաջացել է թեկնածուի կամքից անկախ, իսկ Անդրեասի առողջական վիճակի փոփոխությունները պայմանավորված են միանգամայն իր սեփական կամքով հացադուլ անելով: Ու հիմա գործնականում նրա ոչ թե առողջությունը, այլ կյանքն է դարձել քաղաքական խաղագումար…

Եվ առողջապահության նախարար Դերենիկ Դումանյանի առաջարկությանը` հացադուլի հույժ վտանգավոր երկրորդ 20-օրյակը մտնելու կապակցությամբ հետազոտվելու իր ընտրած բուժհիմնարկում, թեկնածուն պատասխանեց «կհետազոտվեմ-չեմ հետազոտվի» հրապարակային խաղով, օրվա ընթացքում բազմիցս փոխելով սեփական որոշումը:

Փաստորեն թեկնածուն, իմանալով, որ իրեն կարող են բռնի հոսպիտալացնել միայն գիտակցությունը կորցնելու դեպքում, մազից է կախում սեփական կյանքը, հետևաբար` նաև նախագահական ընտրությունների ճակատագիրը: Քանզի թեկնածուի մահվան դեպքում նշանակվում են նոր ընտրություններ` 40 օր անց… Հայրիկյանի դեմ մահափորձով այդ արդյունքը չստացվեց, բայց հիմա Ղուկասյանի կամոք հարցը վերածվեց «ռուսական ռուլետկայի» ամբողջ երկրի համար: Ու այդ լարվածությունը տևելու է դեռ 9 օր…

Պարույր Հայրիկյանն էլ սկսեց խաղալ  «Սահմանադրական դատարան կդիմեմ-չեմ դիմի» խաղը: Ու կրկին` բոլորի աչքի առաջ, առանց քաշվելու ու ամաչելու, բոլորի հետ` և՛ իշխանության, և՛ ընդդիմության: Դե պարզ է իշխանությանն ուղղված մեսիջը` «ի՞նչ կտաք ինձ չդիմելու համար»: Իսկ ընդդիմությանն ուղղված հարցադրումը փոքր-ինչ այլ է:

  Նրա` գիշերով «Ֆեյսբուքում» հրապարակված և Րաֆֆի Հովհաննիսյանին ու Հրանտ Բագրատյանին ուղղված բաց նամակը տիպիկ «բազարային» առաջարկություն է. « Մամուլից տեղեկացա, որ միասնական թիմի ցանկություն է եղել… և չի իրականացել: Այդ ուղղությամբ իմ զանգերն էլ անարձագանք էին մնում: Եվ Րաֆֆի Հ.-ն էր շատ զբաղված և Հրանտ Բ.-ը: Ճշգրիտ հարցումներով 5 օր առաջ ՍՍ-ն ուներ 43-45%, իսկ ՊՀ-ն, ՀԲ-ն և ՐՀ-ն` 5-35%: Եռյակի միասնաբար հանդես գալու դեպքում ՍՍ-ն ունենում էր 30%, իսկ եռյակը` 67-69% (սա քվեարկողների` ընտրության մասնակցողների թվում): Ուզում էի առաջարկել ծանոթանալ այս թվերին և նույնիսկ միասնական ուժերով ստուգել այս հրաշքը: Բայց սիրելի գործընկերներս միասնաբար հաղթանակի ձգտելու փոխարեն մտածում էին ինչպես բարձրացնել իրենց պարտության տոկոսները: Եվ արդեն ասում են` ուշ է:

Իրականում, եթե ես ընտրությունները հետաձգեմ 14 օրով, ապա մենք կարող ենք մեկ միասնական թեկնածու առաջարկել, ի մի բերել բոլորիս ծրագրերը և 10 օր էլ միասին ներկայանալ ժողովրդին: Եվ այդ դեպքում մեր միասնական տոկոսը ոչ թե 70%, այլ` 80% էլ կդառնա:

Սիրելի Րաֆֆի և Հրանտ, կամ մենք իրար հետ կհասնենք արդյունքի կամ կպարտվենք առանձին-առանձին:

Հիմա Ձեզ հրապարակավ եմ դիմում և Ձեզ ձայն տալու տրամադրված մարդիկ էլ թող իմանան, թե պարզունակ հավակնությունների պատճառով ձեր ծրագրերն իրականացնելու ինչ հնարավորությունից եք դուք զրկվում: Սա ձեզ ասում է 96թ. միասնական թեկնածուի ճարտարապետը:

ժողովուրդ, մենք ընդամենը 30 Ժամ ունենք ու ոտքի ելեք ու ոտքի հանեք ձեր բոլոր հնարավորութեունները: ՐՀ-ին և ՀԲ-ին բացատրեք, որ սա մեր բոլորի հաջողության հասնելու վերջին հնարավորությունն է: Ինձ ձայն տվողներին բացատրել պետք չէ: Նրանք պատրաստ են…

Մշակված են նաև կազմակերպական, հոգեբանական, միասնական թեկնածուի ընտրության տարբերակները»:

Իսկ հետո` այց Անդրեաս Ղուկասյանին: Նա նույն առաջարկության կրկնությունն արեց և պնդեց, որ Րաֆֆի Հովհաննիսյանն իր առաջարկին դեռ չի պատասխանել, իսկ Հրանտ Բագրատյանն ասել է, որ առաջարկն ուշացած է: Մինչդեռ Հայրիկյանն ասում է, որ ինքը մինչև փետրվարի 10-ը, ժամը 15:30 կարող է դիմել ՍԴ ընտրությունները երկշաբաթյա ժամկետով հետաձգելու համար, ինչը բավարար է համատեղ հանդես գալու համար:

Անդրեասը հայտնեց, որ կպատասխանի փետրվարի 11-ին, այսինքն` ՍԴ դիմելու վերջնաժամկետից մի օր անց, իսկ Բագրատյանը հասցրեց Հայրիկյանին հրապարակավ մեղադրել ստախոսության մեջ. «Այսօր մամուլում կարդացի քո բաց նամակը ուղղված ինձ: Այն ինձ զարմացրեց: Նախ, դու միշտ էլ հնարավորություն ունես ինձ զանգելու, մենք դա հաճախ ենք անում և կարիք չունես ինձ բաց նամակով դիմելու: Երկրորդ. այդ նամակում ներառված փաստերը ինձ համար անհասկանալի են և չեն համապատասխանում իրականությանը: Այսպես օրինակ. նամակից հետո չսպասելով պատասխանի, մամուլով հայտարարում ես, որ Բագրատյանը ասել է, թե քո` ՍԴ դիմելը ուշ է:

Պարույր, կարո՞ղ ես աղբյուրը ցույց տալ. որտեղից գիտես, որ ես նման բան եմ ասել: Հիմա` ըստ էության: ՍԴ դիմելու մասին մենք հստակ հայտարարություն ենք արել և դա քեզ հայտնի է: Դիմել, թե չդիմել, դա քո իրավունքն է և խնդիրը: Իմ կարծիքը դու գիտես:

Երկրորդ. ընտրությունները հետաձգելն ի՞նչ կապ ունի միասնական թեկնածուի գաղափարի հետ: Մենք այդ քայլի հնարավորությունը քննարկում էինք, նույնիսկ համատեղ հայտարարություն ստորագրեցինք: Դրանից երկու օր հետո քեզ վրա կրակեցին: Եվս մեկ անգամ հայտնելով քեզ իմ զորակցությունը, հույս ունեմ, որ ամեն ինչ կպարզվի և ամեն ինչ, ի վերջո, կհարթվի ու տեղը կընկնի: Արդ, միասնական թեկնածուի հարցը մենք կարող ենք և պետք է քննարկենք, բայց դա կապ չունի քո` ՍԴ դիմելու խնդրի հետ»:

Այսպիսով, ստացվում է, որ և՛ Անդրեասը, և՛ Բագրատյանը նրան ասում են` դու դիմիր, նոր կխոսենք: Իսկ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը, որին սոցիոլոգները խոստանում են մինչև 34 տոկոս, գերադասեց անտեսել Հայրիկյանի առաջարկությունը: Իր ինչի՞ն է պետք այդ հրապարակային «բազարը»` ճիշտ է, նույնիսկ ամենահոռետեսական կանխատեսումներով անգամ Սերժ Սարգսյանը ստանում է 55 տոկոսից ոչ պակաս և հաղթում է առաջին փուլով, սակայն ինչու Րաֆֆին պիտի իր վարկանիշի աճը ինչ-որ ռիսկերի ենթարկի… Ու նա արդեն նաև թիմակիցների համար բացատրություն է գտել, թե ինչու է անցանկալի համարում անգամ երկու շաբաթով հետաձգելը, քանզի «քըխ» ռուսներն են ձգտում խառնել ընտրությունները, որպեսզի ճնշեն Արևմուտքի հետ կապերը խորացնող Սերժ Սարգսյանին:

Խոշոր հաշվով, արդեն նշանակություն էլ չունի` Հայրիկյանը վերջին պահին կիրակի օրով կդիմի՞ ՍԴ, թե՞ ոչ:

Նրա` քաղաքական մերկապարից չտարբերվող հրապարակային «բազարները» արդեն իսկ ապացույց են, որ նրա դիմել-չդիմելը պայմանավորված է  ոչ թե առողջական վիճակով, այլ ընդդիմադիր գործընկերների վարքագծով:

Քաղաքական մերկապարը կարող էր ծավալվել և մահափորձի վարկածների գծով, սակայն դա կասեցվեց ԱԱԾ-ի կողմից: Հայրիկյանը խոսում էր կրակողների «սլավոնական արտաքինի» մասին, ինչին Վահան Հովհաննիսյանն արձագանքել էր շատ կոպիտ. «Միանգամից վճռականորեն նշել մի հասցե՝ Ռուսաստան, չի կարելի: Եթե Ռուսաստանն արդեն այն աստիճանի է հասել, որ Հայաստանում ընտրություններում առանձնապես շանսեր չունեցող պրոարևմտյան թեկնածու է փնտրում, որ խփի, նրանից շատ պրոռուսական թեկնածուներ կան:  Նախ չեմ կարծում, որ Ռուսաստանն այդպես վարվեր, բայց չեմ կարող պնդել հակառակը, որովհետև չգիտեմ: Միանգամից մեղադրում են ռուսներին՝ կրակեցին, արա դուք ո՞վ եք որ ձեզ կրակեն, կարաք մի հատ ինձ բացատրեք»:

Եվ ահա հանրությունը տեսավ հանցագործության կատարողների միանգամայն հայկական «սֆաթները», ԱԱԾ պաշտոնական առաջին և երկրորդ հաղորդագրություններն էլ պարունակում են ծով տեղեկատվություն պրոֆեսիոնալների համար: Սկսած արտաքին պատվիրատուի հնարավորության մասին «մեսիջից», վերջացրած նրանով, որ ԱԱԾ-ն արդեն գիտի ամեն ինչ… Մասնավորապես` «գործի քննության շրջանակներում կատարված քննչական և այլ դատավարական գործողությունների արդյունքների,  մասնավորապես, ձեռք բերված ցուցմունքների, տեսաձայնագրությունների և այլ օբյեկտիվ տեղեկատվության, ինչպես նաև իրականացված օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումների համալիր վերլուծությունը թույլ է տալիս անել հիմնավոր ենթադրություն, որ հանցագործությունն ամբողջությամբ բացահայտելու համար առկա են օբյեկտիվ նախադրյալներ»:

Նաև գործնականում հասկանալի է, որ ԱԱԾ-ն հանցագործության պատկերը դրվագներով ու այնուհետ` ամբողջությամբ, կհրապարակի այն ժամանակ, երբ դա իշխանության կողմից կհամարվի նպատակահարմար. «Քրեական վարույթն իրականացնող մարմինն այսուհետ ևս շարունակելու է ՀՀ քրեադատավարական օրենսդրության պահանջների շրջանակներում հանրությանը պարբերաբար տեղեկատվություն տրամադրել իրականացվող նախաքննության ընթացքի և միջանկյալ արդյունքների վերաբերյալ, այնքանով, որքանով դա չի վտանգի սույն քրեական գործում ներգրավված անձանց իրավունքներն ու քննության շահերը»:

Իսկ Գյումրիում նաև պարզ երևաց, որ Սերժ Սարգսյանն արդեն շատ է զայրացել տարատեսակ ինտրիգներից ու քաղաքական մերկապարերից: Իր շանսերի մասին հարցին նա տվեց շոկային պատասխան. «Շանսը ո՞րն ա, իմ շանսը 100-ից 90 խփեմ, 80 խփեմ, թե 60, էդ ա: Ինչքան ուզես՝ էնքան խփենք»: Ահա այդպես, նախազգուշացում և՛ ներսին, և՛ դրսին` ինչ խաղեր էլ տաք, ինչ էլ ձեռնարկեք, մտադիր չեմ ընկրկելու, ցանկացած պահի կարող եմ դադարեցնել խաղերը և անտեսել վայնասունը «բռնապետության» ու այլ բաների մասին…

Ահա այդքանը: Մնում է միայն մաղթել Անդրեաս Ղուկասյանին, որ փորձանքը շրջանցի նրան, քանզի այդ դեպքում կշրջանցի նաև մեզ բոլորիս…

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

(Շարունակություն, սկիզբը` ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Սերժ Սարգսյանի 35 տարվա «քաղաքական շախմատը» | Arm Version

ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ «ՎԵՐԵՎԻՑ»

Եվ այսպես, կրկին տեղափոխվենք 1996-ի թեժ սեպտեմբեր, երբ ընդդիմությունը միավորվել էր միասնական թեկնածու Վազգեն Մանուկյանի շուրջ, և մազ էր մնացել մինչև իշխանափոխություն: 22 սեպտեմբերի, գիշեր: Ազատության հրապարակ: Ամփոփելով տեղամասային արձանագրությունների պատճեների տվյալները, Վազգեն Մանուկյանի շտաբում տեսնում են, որ առնվազն երկրորդ փուլի հնարավորություն կա: Միտինգավորներին հայտնում են, որ Վազգեն Մանուկյանը հաղթել է, նաև հրապարակում են տեղեկություններ, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի շտաբում հուսահատություն է տիրում: Հրապարակը ցնծում է…

22 սեպտեմբերի, գիշեր: ՀՀՇ վարչության շենք: Իրոք հուսահատություն է տիրում: Հավաքված են Վազգեն Սարգսյանը, Վանո Սիրադեղյանը, Սերժ Սարգսյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը, Արկադի Ղուկասյանը, Լեոնարդ Պետրոսյանը, այլոք… Բոլորն իրար կասկածում են: Ռոբերտ Քոչարյանը նկատում է, որ թվերի մասին տվյալները և տիրող հուսահատական տրամադրության մասին տեղեկատվությունը ինչ-որ մեկը հասցնում է Ազատության հրապարակ: Վազգեն Սարգսյանն ու Վանո Սիրադեղյանը մի պահ առանձնանում են Վանոյի առանձնասենյակում, խորհրդակցելու` Լևոնը կքաշի՞ երկրորդ փուլ, թե՞ ոչ: Երկուսն էլ կիսում են այն տեսակետը, թե` ոչ: Հետագայում, 1998-ի դեկտեմբերին Հ1-ի եթերում պատմելով այդ ամենը, Վանոն հայտարարեց, որ հետո մի օր կասի, թե ով էր ինֆորմացիան իրենց ներսից հասցնում Ազատության հրապարակ: Այդ «հետո»-ն այդպես էլ երբեք չեղավ…

Ինչևէ, ընդունվում է որոշում երկրորդ փուլ չանել, և Լևոն Տեր-Պետրոսյանին առաջին փուլով հռչակում են հաղթած: Նախագահը հեռուստաեթերում շամպայնով հայտարարում է. «Շնորհավորում եմ իմ թիմին»: Հրապարակը պայթում է ցասումից, սեպտեմբերի 25-ին ցուցարարները ներխուժում են ԱԺ: Բայց Վազգեն Մանուկյանը խուսափում է գրոհով նախագահի նստավայրը վերցնելու տարբերակից: Հաջորդ առավոտ Երևանը լցվում է զորքով:

25 սեպտեմբեր, գիշեր: Հեռուստատեսությամբ ելույթ են ունենում Անվտանգության խորհրդի անդամները:

Հատված ՎԱԶԳԵՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ ելույթից. «Այստեղ հավաքված են մեր կոլեգիայի անդամները, որպեսզի ողջ հայ ժողովուրդը հասկանա, որ սա սոսկ պաշտպանության նախարարի խոսք չէ, ՆԳ նախարարի խոսք չէ, մենք արտահայտում ենք մեր բոլոր ընկերների կամքը, բանակի ողջ հրամանատարությունը միանշանակ կողմնակից է արյունով նվաճված խաղաղությունը վտանգի չենթարկելու, ստահակներին չզոհաբերելու, և եթե մարդիկ, որոնք իրենց քաղաքական պարտությունը փորձում են վերածել ուժային միացությունների, կարծում են հաջողություն կունենան, միանշանակ սխալվում են: Այս դեպքերից հետո, եթե անգամ իրենք հավաքած լինեին 100 տոկոսանոց ձայն, միանշանակ է, որ ո՛չ բանակը, ո՛չ ներքին գործերը նման քաղաքական ղեկավարներ չեն ընդունելու և չեն ընդունել»: Հենց այս խոսքերն էին հարուցել ժողովրդի վրդովմունքը, և հենց այս խոսքերի համար 1998-ին նա ժողովրդից ներողություն խնդրեց:
Վազգեն Սարգսյանը հրապարակում է նաև ԼՂՀ կառավարության, այսինքն` ՌՈԲԵՐՏ ՔՈՉԱՐՅԱՆԻ տեսակետը. «ԼՂՀ կառավարությունը վերջին օրերին Երևանում տեղի ունեցող իրադարձությունները գնահատում է որպես հանրապետության անվտանգությանն ուղղված սպառնալիք և դավաճանություն ազգային շահերին:

 Ընտրությունների արդյունքների ուժային մեթոդներով փոփոխության փորձն անթույլատրելի է և պետք է խստորեն կանխվի:

ԼՂՀ կառավարությունը պաշտպանում է օրենքով ընտրված իշխանություններին և զգուշացնում անկարգության կազմակերպիչներին իրավիճակի ապակայունացման համար, որի հետևանքների համար նրանք պետք է պատասխանատվություն կրեն»:

Ազգային անվտանգության նախարար ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ ելույթը. «Այսօր Հայաստանի պատմության մեջ խայտառակվեցինք, որովհետև հայերը կրակեցին հայերի վրա: Խայտառակվեցինք մի խումբ բախտախնդիրների իշխանատենչության պատճառով: Խայտառակվեցինք, որովհետև մի խումբ մարդիկ ամեն գնով ցանկանում են ունենալ իշխանություն, բայց, փառք Աստծո, այս խայտառակությունը արյունահեղության չվերածվեց` միայն ու միայն հանրապետության նախագահի սառնասիրտ կեցվածքի պատճառով:

     Ես հաստատում եմ լրատվական գործակալությունների այն հաղորդագրությունը, որ Ազգային ժողովի շենքը պաշտպանում էր նաև ազգային անվտանգության նախարարության հատուկ ջոկատը և այդ ջոկատը բարեխղճությամբ կատարեց հանրապետության նախագահի հրամանը: Բոլորիս քաջ հայտնի է, որ նրանք տիրապետում են զենքին, ու եթե լիներ հրաման, անպայման կլիներ արյունահեղություն: Ինչպես զարգացան դեպքերը. ես կարող եմ մի երկու խոսքով ասել. մոտ 10-15 հազար մարդ, որ հավաքվել էին հանրահավաքի, նախօրոք պատրաստված լինելով լուրերով, սադրանքներով, Վազգեն Մանուկյանի կոչով շարունակեցին դեպի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նստավայր, որը, ինչպես գիտենք, ԱԺ շենքն է: Վերջին խոսքերը, որ լսել են հանրահավաքի մասնակիցները, հետևյալն էր` հիմա շարժվում ենք դեպի ԿԸՀ, եթե մեզ ներս չթողնեն` այնտեղ ինչ-որ բաներ պարզելու, ապա մենք ուժով ներս կմտնենք:

     Այստեղ մենք ոչ մի սարսափելի բան չենք տեսնում, երբ մի խումբ պատգամավորներ մտնում են ԿԸՀ շենք, գրասենյակ, այդպես տեղի ունեցավ և երեկ, բայց այսօր արդեն պարզվեց, որ նպատակը ոչ թե հանդիպելն էր ԿԸՀ նախագահի հետ, այլ պատրաստվում էր, այսպես ասած, արյունահեղություն, պատրաստվում էր պետական հեղաշրջում: Երբ Ռուբեն Հակոբյանը, Սեյրան Ավագյանը, Շավարշ Քոչարյանը Վազգեն Մանուկյանի գլխավորությամբ մտան ԿԸՀ շենք, արդեն ժողովրդի մեջ լուրեր էին շրջում, թե նրանց պիտի ձերբակալեն, և պատրաստ եղեք, որպեսզի ազատենք մեր նախագահ Վազգեն Մանուկյանին:

     Համարյա բոլորի մոտ կային երկաթյա ձողեր, փայտեր, և արդեն ժամը 19:15-ին հայտարարվեց, որ եթե Վ.Մանուկյանը դուրս չգա շենքից, ապա մենք կգրոհենք շենքը: Վազգեն Մանուկյանը, բնական է, այդ ժամին շենքից դուրս չեկավ, և արդեն նախապատրաստված ամբոխը սկսեց հարձակումը ԱԺ շենքի վրա: Այսօր ուշ երեկոյան դուք հնարավորություն ունեցաք դիտելու այս պահը, թե ինչպես էին զինորները իրենց պահում, և ինչպես էր ամբոխը ջարդում պարիսպները: Եվ ես չեմ կարող չասել, որ պատգամավոր Արշակ Սադոյանը, մի խումբ խուժանի գլխավորությամբ ներս մտավ ԱԺ նախագահ Բաբկեն Արարքցյանի գրասենյակը և լկտիաբար ասաց` սրանք են, վերցրեք: և նորմալ մարդու ուղեղի մեջ չի կարող տեղավորվել, որ ԱԺ նախագահին կամ նրա տեղակալին այս ամբոխի միջով ծեծելով, ծանակելով գողացան, հասցրին ինչ-որ մի նկուղ, որտեղ արդեն գտնվում էր Աշոտ Մանուչարյանը: Եվ նա տեսնելով ԱԺ նախագահին, որ արնաքամ է լինում: Բժիշկների պնդմամբ նրան տարան հիվանդանոց:

     Ես կարծում եմ, որ ոչ միայն ժողովրդի այն մասը, որ քվեարկել է Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օգտին, այլ նաև ամբողջ ժողովուրդը կդատապարտի այս մի խումբ դավաճաններին, այդ մի խումբ հանցագործների արարքը, և վստահեցնում եմ, որ այն մարդիկ, ովքեր կատարել են այդ հանցագործությունը, անպայման պատասխանության  կենթարկվեն: Այստեղ ես ուզում եմ ավելացնել նաև այն մասին, որ թե՛ երեկ, թե՛ այսօր այս հանրահավաքի մասնակիցների շրջանում տարածել էին այն լուրը, որ իշխանությունները պատրաստվւմ են ձերբակալել, պատժել այն մարդկանց, ովքեր եղել են Վազգեն Մանուկյանի ընտրական շտաբի անդամներ և նույնիսկ այն մարդկանց, ովքեր քվեարկել են Վ.Մանուկյանի օգտին: Ես կարծում եմ, որ բոլորս հասկանում ենք այդ լուրերի անհեթեթությունը, և վստահ եմ, որ ոչ մեկի մոտ այդպիսի կասկած չի առաջանում, և ուզում եմ նշել նաև, որ հանրահավաքի այն մասնակիցները, ովքեր քրեական հանցագործություն չեն կատարել, նրանք, բանական է, չեն պատժվի»:

Այստեղ ուշագրավ են ենթատեքստային հատվածները. «հայերը կրակեցին հայերի վրա», « այդ ջոկատը բարեխղճությամբ կատարեց հանրապետության նախագահի հրամանը: Բոլորիս քաջ հայտնի է, որ նրանք տիրապետում են զենքին, ու եթե լիներ հրաման, անպայման կլիներ արյունահեղություն»… Կրակողը, այսինքն`խայտառակության հեղինակները, ցուցարարները չէին, և ԿԱՐՈՂ էր լինել արյունահեղության հրաման: Այսինքն` ՊՆԴՈՂՆԵՐ կային, որ պետք է կրակել: Հիշենք արդեն իսկ հիշատակած սեպտեմբերի 30-ի խնջույքը, որի ժամանակ Վանոն հայտարարել էր, որ պետք էր մի 800 հոգու սպանել: Հիշենք նաև, որ Սերժ Սարգսյանն այդ խնջույքին չկար, իսկ տեսագրությունն ընկել էր ընդդիմության ձեռքը…

…Բայց առայժմ ներկայացնենք այլ վկայություն 1996-ի սեպտեմբերից` ՊԱՐՈՒՅՐ ՀԱՅՐԻԿՅԱՆԻ վկայությունը, «…Երկու օրից ինձ հրավիրեցին դատախազություն` գործով քննության, իսկ հաջորդ օրը` Ազգային Անվտանգության նախարարի հետ հանդիպման: Հանդիպումը մեղադրյալի և մեղադրողի հանդիպում չէր, այլ` զրույց: Հաջորդ հանդիպման ժամանակ իմ ձեռքի տակ եղած տեսաժապավենների և այլ նյութերի միջոցով ես փորձում էի ապացուցել բազմաթիվ մարդկանց անմեղությունն ու կանխել նրանց նկատմամբ քրեական գործերի հարուցումը:

Եվս մի հանդիպման ժամանակ Սերժ Սարգսյանին ներկայացրի, թե որքան բացասաբար է անդրադառնալու Հայաստանի վարկի վրա ընտրություններից հետո տանկերի, զրահամեքենաների առկայությունը Երևանի փողոցներում: Դրական արդյունքը իրեն սպասել չստիպեց: Ընդհանուր առմամբ, սեպտեմբերի 25-ի դեպքերից հետո ակնհայտ դարձավ, որ ամենահավասարակշռված և ստեղծված իրավիճակի համար իսկապես մտահոգ պետական գործիչը Սերժ Սարգսյանն է»: Համադրենք դրա հետ հրապարակավ ասվածը` « հանրահավաքի այն մասնակիցները, ովքեր քրեական հանցագործություն չեն կատարել, նրանք, բանական է, չեն պատժվի»: Այսինք` հենց ԱԱ նախարարը ջանք էր գործադրել, որպեսզի հալածանքները հասնեն մինիմումի:

Իսկ հետո եղավ կառավարության փոփոխություն: Ե՛վ Վանո Սիրադեղյանի, և՛ Վազգեն Սարգսյանի`1998-ին տված հրապարակային վկայություններով, Հրանտ Բագրատյանի կառավարությունը 1996-ի սկզբից ևեթ վատ է աշխատել, և Լևոն Տեր-Պետրոսյանը պիտի պաշտոնանկ աներ վարչապետին: Նախագահը այդ առիթն օգտագործեց, որ ազատվի նաև ժողովրդի աչքի գրող և ամերիկացիների աչքի փուշ դարձած Վանոյից: Հետագայում հույս ուներ ազատվել նաև Վազգենից ու հենվեր երկու արցախցիների` Սերժ Սարգսյանի և Ռոբերտ Քոչարյանի վրա: Սակայն ի տարբերություն արցախցիներին ատող Վանոյի, Վազգենը նրանց հետ գերազանց հարաբերություններ ուներ: 1998-ի հունվարին իր հռչակավոր ասուլիսին նա խոստովանեց, որ հենց ինքն էր 1993- վերջին Երևան բերել Սերժ Սարգսյանին, իսկ 1997-ի մարտին` Ռոբերտ Քոչարյանին:

1997-ի մարտի 20-ից, երբ Քոչարյանը նշանակվեց վարչապետ, Լևոն Տեր-Պետրոսյանն արդեն դատապարտված էր: Արցախի թիմը  միացել էր Վազգեն Սարգսյանի հետ, Սերժ Սարգսյանի ջանքերով ընդդիմությունը փրկվել էր ջախջախումից, և մեկ կայծ էր պետք, որպեսզի նա իշխանազրկվի: Այդ կայծը եղավ 1997-ի սեպտեմբերին հրապարակված «Պատերա՞զմ, թե՞ խաղաղություն. Լրջանալու պահը» պարտվողական հոդվածը:

Արցախցի վարչապետին, արցախցի ՆԳ և ԱԱ նախարարին և ամենազոր Վազգեն Սարգսյանին նա ուներ հակադրելու ընդամենը գեներալ Ռոմեն Ղազարյանի (Բուդոյի) նախագահական գվարդիան, մեկ էլ Վանոյին հավատարիմ մնացած ներքին զորքերի հրամանատար Արծրուն Մարգարյանին: 1997-98 թվականների ձմռանը կազմակերպվեցին երկու սադրանքներ` Արծրուն Մարգարյանի ոտքերի և գեներալ Բուդոյի ավտոմեքենայի վրա կրակելը, որոնք պետք է դուրս գրվեին «ղարաբաղյան ահաբեկիչների» վրա, սակայն ոստիկանության և ազգային անվտանգության ամբողջ քննչական ապարատը ձեռքի տակ ունեցող Սերժ Սարգսյանին դժվար չէր դա օպերատիվորեն պարզել և տեղյակ պահել Վազգեն Սարգսյանին:  Հունվարին Վազգենը գրեթե ամբողջը հրապարակեց իր ասուլիսին, հայտնեց, որ կանգնած է Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի թիկունքին ու հրաժարական չի տա: Լևոն Տեր-Պետրոսյանը փետրվարի 4-ին հարկադրված էր հրաժարական տալ: Եվ այդ ամենում շատ մեծ էր շախմատիստ Սերժ Սարգսյանի դերը:

(Շարունակելի)

1996-1998-ի ժամանակահատվածի մասին ուշագրավ տեսանյութեր.

http://youtu.be/ZSQ-oet2IzE

http://youtu.be/U54i2klR-lA

http://youtu.be/wlWFXqGzlwc

http://youtu.be/UggA7GpXqlk

http://youtu.be/OQpkd7EQOwQ

http://youtu.be/5lC8_pg5_Ug

«Ժամանակի մեքենան» վարեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ Օրանժի ֆլեշի (Ինտերնետային կրիչ) հանդեպ իմ պարտավորությունները կատարելուց հետո, որոշեցի միառժամանակ դադարեցնել ինտերնետ ծառայությունը:

Նախ ասեմ, որ սա առաջին դեպքը չէր. ամռանը ևս, երկրում չլինելու հետ կապված, մեկ ամսով դադարեցրել էի, սակայն այն ժամանակ դեռ ֆլեշը իմը չէր, այսինքն՝ 1 տարի անընդմեջ օգտագործման ժամկետը չէր լրացել: Իսկ այժմ տարին լրանալուց հետո, պարզվեց, որ քարտը վառվում է: Սա շատ հետաքրքիր նորություն էր, որ Օրանժը մատուցեց մեզ. այն պարզվեց  ավելի ուշ, երբ փոխվեց իմ ծրագրերը, և ես որոշեցի կրկին  օգտվել ինտերնետ -ֆլեշից:

Պարզվեց նաև, որ ես պետք է վճարեի ևս 500 դրամ և նոր քարտ գնեի: Գնեցի, սակայն այս անգամ էլ  Տիգրան Մեծ փողոցում «Տաշիր» ԱԿ-ի հարևանությամբ, գտնվող Օրանժի բաժանմունքում ասացին, թե՝ ֆլեշը չի աշխատում:

Զուգադիպություն էր, թե ոչ. թողնենք Օրանժի խղճին:

Բայց այն, որ իրեն ժամանակակից պահանջներին համապատասխան ընկերություն ներկայացնող Օրանժում կարող են ֆլեշը տալ հաճախորդի ձեռքը ու ճամփել,անզորությամբ թոթվելով ուսերը, չէի պատկերացնում:

Մի՞թե հսկայական ընկերությունում մի հասարակ արհեստանոց չեն կարողանում պահել: Զավեշտ է, սակայն աշխատակիցները գլխավոր մենեջերի հետ միասին չգիտեին իրենց անելիքը. «Կամ նոր ֆլեշ պետք  է վերցնեք, կամ տարեք թող որևէ հեռախոսների նորոգման կետում սարքեն»,- խորհուրդ տվեց տնօրենը:

Ֆլեշը սարքվեց շատ պարզունակ  մի փորձից, բայց վերաբերմունքն Օրանժի նկատմամբ փոխվեց: Միթե՞ կարելի է բաժանորդի հետ նման կերպ վարվել, թե՞ դա ֆլեշ վաճառելու նոր ու խորամանկ մեթոդ է:

Ցավոք, մեր քաղաքացին անպաշտպան է նաև այս տիպի հարցերում, ու անգամ նման հսկայական գերշահույթներ ստացող ընկերությունները, ինչպիսիք են կապի օպերատորները՝ տվյալ դեպքում Օրանժը, պետք չունեն մտածելու իրենց վարկի մասին:

Ռուզան Ավոյան

Սերն ինձ համար ինքնամոռացման, ինքնանվիրման, ինքնաժխտման, ինքնախոշտանգման, ինքնամաքրման ինքնաբուխ պրոցես է: Եվ ամենեւին` ոչ ինքնաներման, ինքնասիրության, ինքնաարտահայտման, ինքնավավերացման, ինքնագիտակցության աճի, ինքնաղեկավարման, ինքնակործանման ինքնուրույն պրոցես:

Այս բոլոր «ինքնա»-ներն իմ կողմից պատահական չեն օգտագործված, որովհետեւ«սեր» ասվածը, գովերգվածը, փառաբանվածը, նրանով երդվածն ու երդումը դրժածը, օջախներ դրածն ու քանդածը, հոգին ազնվացրածն ու նրա ծնվելու ու ապրելու համար ամենավերջին ստորության դրդածը, ֆետիշացրածն ու աստվածացրածը, երկրներ ստեղծածն ու ավերածը, մտքեր պայծառացրածն ու մթագնածը, բարիացրածն ու չարացրածը, խելոքացրածն ու խելքից հանածը…

Դա բոլորովին էլ «սեր»-ը չի, այլ սիրո մեր ընկալումը, ավելի ճիշտ ինքնաընկալումը մեր էգոյի պրիզմայով: Ամեն ինչ այնպես է, ինչպես մենք տեսնում ու ընկալում ենք, ամեն ինչ լինում է այնպես, ինչպես մենք պատկերացնում ու զգում ենք մեր «ինքնա»-ի միջով աղալով:

Եվ եթե այդ ամենը դնենք մի կողմ ու ընդունենք, որ լավագույն դեպքում սերը դա ուղեղի մեջ մաքսիմում 2-3 տարի տեւող ու անխուսափելիորեն դեպի մարում տանող քիմիական ռեակցիա է, ապա կարիք չի լինի տրվել սիրո այն բացասական ու ինքնակործան դրսեւորումներին, որովհետեւ դրանք շատ ավելի շատ են, ինչպես եւ դրականները,. ուղղակի այսքանը միտս եկավ, այդքանն էլ գրեցի, որոնք ի վերջո բերում են ոչ թե մարդու էության լավացմանն, այլ տանում են այլ կողմ`շատ քայլեր հետ մղելով անհատականության աճի սանդղակում, հետեւաբար վնաս են եւ հոգեւոր, եւ ֆիզիկական, եւ գիտակցական մակարդակներով:

Սիրելը լավ է, կապվելը` վատ: Ի վերջո, մենք ավելի շատ սիրում ենք ոչ թե կոնկրետ մարդուն, այլ մեր սերն ենք սիրում նրա հանդեպ, ու սկսում ենք ժամանակի ընթացքում ճնշել ու ստրկացնել`նրան սիրելու այդ ցանկությամբ: Շատ խառն եմ, խառն էլ գրում եմ: Ուղղակի փորձում եմ գրելով հասկանալ, ու նաեւ կիսվել, որովհետեւ գրելով պարզվում եմ ինքս ինձ համար: Վերջապես կգա՞ մի օր, որ խորհուրդներ տալուց զատ ես սկսեմ ինքս ինձ էլ լսել, ու մոռանալով ինձ գտնել…

«Էգո» ժխտելու ժամանակներն են եկել, երևի իմաստնանում եմ…

Լուսինե Վայաչյան

Եվ այսպես, ԲՀԿ առաջնորդը որոշեց չառաջադրվել և չպաշտպանել որևէ այլ թեկնածուի: Ճիշտ է, ԲՀԿ-ի քաղաքական վարկանիշի վրա դա հույժ բացասաբար կազդի, սակայն փաստ է, որ Գագիկ Ծառուկյանը շատ-շատերի հաշվարկը խառնեց:

Շատերը տարբեր դրդապատճառներով ցանկանում էին, որ նա առաջադրվի.

Սերժ Սարգսյանին ցանկալի էր, որ Ծառուկյանն առաջադրվի, ընտրությունների արդյունքով ստանա երկրորդ տեղը և շնորհավորի ՀՀԿ առաջնորդի հաղթանակը:

Ռոբերտ Քոչարյանին ցանկալի էր, որ Ծառուկյանն առաջադրվի, որպեսզի նրա միջոցով կոշտ ճնշում գործադրի Սերժ Սարգսյանի վրա և ապահովի սեփական սահուն վերադարձը իշխանական դաշտ:

Լևոն Տեր-Պետրոսյանին ցանկալի էր, որ Ծառուկյանն առաջադրվի, որպեսզի առճակատվի իշխանության հետ և երկրում հեղափոխական իրավիճակ ստեղծի:

Շատերը նաև որպես տարբերակ հույս էին փայփայում, որ կվայելեն Ծառուկյանի պաշտպանությունը: ՀՀԿ-ի համար «հին, բարի» կոալիցիայի վերականգնումը կնշանակեր ազատվել մի շարք գլխացավանքներից: Ռոբերտ Քոչարյանի համար իդեալական տարբերակ էր Վարդան Օսկանյանի առաջադրումը և նրա պաշտպանությունը Ծառուկյանի և ԲՀԿ-ի կողմից: Իսկ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն իր «քաղաքագիտական վերլուծությամբ» նաև հույս ուներ, որ որոշակի իրավիճակի դեպքում Ծառուկյանը հենց իրեն կսատարի…

Իսկ իր որոշումով ԲՀԿ առաջնորդը փաստորեն բոլորին ուղարկեց գրողի ծոցը: Քաղաքական տեսակետից, իհարկե, դա նշանակում է քաղաքական կարիերայի ավարտ և դաժան հարված իր իսկ կուսակցության վարկանիշին, ինչպես նաև «տուկի թել» և անվճար տրակտորներ սիրող ընտրողների դառը հիասթափություն: Սակայն Ծառուկյանի վճիռն անթերի է արժանապատվության տեսակետից, թեև մեզանում, ցավոք, արժանապատվությունը քաղաքական կատեգորիա չէ:

ԲՀԿ առաջնորդը փաստորեն պարզ ասաց բոլորին, որ թույլ չի տա իրեն օգտագործել, ու դրանով արժանապատվության դաս տվեց շատ-շատերին: Իսկ դա երկրի համար շատ պոզիտիվ է, որ արժանապատիվ վճիռ է կայացնում, մեղմ ասած, ոչ անթերի կենսագրություն ունեցող օլիգարխը: Իսկ եթե որպես շարունակություն նա Վարդան Օսկանյանին վռնդի նույն խայտառակ ձևով, ինչ ձևով, որ ժամանակին վռնդել էր Հմայակ Հովհաննիսյանին, ապա հրաշալի կլինի, որովհետև դրանով շառաչուն ապտակ կհասցվի նաև արտերկրյա խաղացող-օգտագործողներին…

Գագիկ Ծառուկյանին «պլյուս» է նաև այն, որ իր որոշումը հրապարակայնացրեց ՀՀԿ համագումարից առաջ և դրանով քաղաքական խաղացողներին հստակություն ապահովեց, քանզի եթե ձգեր մինչև վերջին հնարավոր ժամկետը, դա կլիներ ամբողջ դաշտը լարվածության մեջ պահող նենգություն:

ԲՀԿ առաջնորդը իր որոշմամբ նաև ցույց տվեց, որ հեռանկար չեն կարող ունենալ խամաճիկային ապագաղափարական կուսակցությունները: Ժամանակին նա ԲՀԿ-ն ստեղծել էր Ռոբերտ Քոչարյանի «քավորությամբ»` վերջինիս նպատակները սպասարկելու համար:

ԲՀԿ-ն նախատեսված էր 2007-ի ԱԺ ընտրություններում հաղթելու համար, ու հետագայում դրա շնորհիվ Վարդան Օսկանյանը պետք է դառնար Ռոբերտ Քոչարյանի իրավահաջորդ: Սակայն Սերժ Սարգսյանը հաղթեց ՀՀԿ-ով, ու 2008-ին ընտրվելուց հետո «ֆուկ» արեց Քոչարյանին:

Իսկ Օսկանյանը, Հմայակն էլ վրադիր, Քոչարյանի ձեռամբ հայտնվեցին ԲՀԿ-ում այս տարվա ԱԺ ընտրություններին: Երկուսն էլ իրենց ամպագորգոռ հայտարարություններով քանիցս Ծառուկյանին անհարմար վիճակի մատնեցին` թիկունքում ունենալով Ռոբերտ Քոչարյանին: Հմայակն ի վերջո աքացիներ ուտելով դուրս թռավ, սակայն Օսկանյանը շարունակեց իր պրակտիկան արդեն նախագահական ընտրություններից առաջ, երբեմն ԲՀԿ առաջնորդի համար ստեղծելով ոչ միայն անհարմար, այլև նվաստացուցիչ կացություն: Իսկ Օսկանյանի ծրագրով Բրյուսել կատարած ձախողակ այցն արդեն Ծառուկյանին նաև ծիծաղելի վիճակի մատնեց…

Ինչևէ, հիմա ԲՀԿ առաջնորդը վերջ տվեց իրեն օգտագործելու պրակտիկային: Ամենայն հավանականությամբ, նախագահական ընտրություններից հետո նաև հաճույքով հրաժեշտ կտա քաղաքականությանն ընդհանրապես, և ԲՀԿ-ում ծվարած կարիերիստները կթռնեն ՀՀԿ-ի գիրկը: Իսկ Քոչարյանի կադրերի հետագա ճակատագիրն այլ խնդիր է…

Անշուշտ, Ծառուկյանի քայլն ամենից առավել խանգարեց նախևառաջ իր գլխավոր օգտագործողին` Քոչարյանին, որն օրերս հոխորտում էր, որ իր վերադարձն անխուսափելի է: Քաշվեց նաև Տեր-Պետրոսյանը, քանզի եթե առաջադրվի` մեծ տոկոսների շանս չունի, իսկ չառաջադրվելու դեպքում ո՞ւմ սատարի` արդեն կրկես հիշեցնող ընտրարշավը սկսած Րաֆֆի Հովհաննիսյանի՞ն, դաշնակների թեկնածուի՞ն… Ախր ծիծաղի առարկա կդառնա: Ճիշտ է, կա մի տարբերակ, որի դեպքում Լևոնը քչից-շատից դեմքը կպահպանի` եթե Վարդան Օսկանյանը դուրս գա ԲՀԿ-ից և ինքնուրույն առաջադրվի: Այդ դեպքում էլ Օսկանյանը կդառնա թեկնածու, ում միաժամանակ սատարում են և Քոչարյանը, և Տեր-Պետրոսյանը: Անհարմար բան կստացվի, քանզի դրանով ՀՀ առաջին նախագահը կգործակցի մարտիմեկյան արյան պատասխանատու երկրորդ նախագահի հետ:

Արյունն ուրանալը գարշելի բան է, սակայն քաղաքական մեծ ամբիցիա ունեցողները հաճախ են գնում անթասիբ քայլերի… Սրանք դժար թե ընդունակ լինեն օրինակ վերցնելու արժանապատվորեն  հեռացած Ծառուկյանից: Քաղաքական դաշտում առկա է բարքերի անկում և անպակաս են անկման բարքերը: Ու ցավալի է, որ այդ տեսանկյունից մականունավոր հանցագործ օլիգարխը ավելի բարձր է կանգնած լինում, քան երկրի նախկին նախագահները:

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Այն, որ, թող ներվի ասել, մենք աղբ ենք ուտում թեկուզ հենց երշիկի անվան տակ, արձանագրեց նաև չափազանց զգույշ աշխատող ՏՄՏՊ հանձնաժողովը: Իհարկե, չի բացառվում, որ Շաբոյանը իր տարածած հաղորդագրությամբ ինչ-ինչ հարցեր է լուծում, քանի որ, մեր ունեցած տեղեկությամբ, այն ինչ պահանջում է Շաբոյանը, օրենքում հստակ ամրագրված չէ:

Ավելին, ուսումանսիրվել են փաստաթղթերը, որոնցից շատերի մեջ գոմեշի մսի կամ սոյայի գնման մասին տվյալներ չկան: Իսկ երշիկեղենը փորձաքննության չեն ուղարկել:    Սակայն, սա այլ քննարկման թեմա է:

Այստեղ խնդիրը, որի մասին ցանկանում եմ խոսել, առավել քան պետությանն է վերաբերվում՝ նրա դրսևորած հարգանքին և պետական մոտեցմանը իր քաղաքացու առողջությանը: Մի «բուռ» մարդ ունեցող երկրում, նրանց առողջության հաշվին, միլիոններ աշխատող տնտեսվարողներին  այլ բառով չես կարող կոչել, քան՝ անբարոյականներ: Մինչդեռ ոչ միայն գոմեշի միս, այլև, բառիս բուն իմաստով, աղբ է մատուցվում մի երկրում, որտեղ ճիշտ մոտեցման արդյունքում Հայաստանը կարող է իր տնտեսվարողներ միջոցներով ապահովել ողջ երկրի մսի պահանջարկը:

Ցավով ու նախանձով ես տեղեկանում Ռուսաստանի պես հզոր երկրի վերաբերմունքին ու կոշտ դիրքորոշմանը՝ իր քաղաքացիների շահերի պաշտպանության հետ կապված:

Լրատվամիջոցների հաղորդմամբ. «Մոսկվան արգելք է դրել ռակտոպամինով, (ասել է, թե սննդային հավելում ունեցող) սնուցված ամերիկյան արտադրության մսի ներմուծման, այսինքն՝ ԱՄՆ-ից Ռուսաստան ներկրվող ամբողջ մսի ծավալի վրա: Այդ առումով ԱՄՆ-ի և ՌԴ –ի միջև կարող է նոր առևտրական պատերազմ սկսվել «Մագնիտսկու ցուցակի» ընդունման վերաբերյալ:

ԱՄՆ-ը կարծում է, որ դա Համաշխարհային առևտրական կազմակերպության նորմերի խախտում է:

ԱՄՆ-ից, Բրազիլիայից, Կանադայից և Մեքսիկայից Ռուսաստան մսի ներկրման արգելքն, ինչ խոսք, վնասում է երկրների առևտրական փոխհարաբերությունները, սակայն  անասնաբուժական և բուսասանիտարական դաշնային ծառայության հսկողությունն արգելել էր ռակտոպամին սննդային հավելումով սնուցված մսի ներկրումը և այն ի կատար է ածվել:

ԱՄՆ-ի համար Ռուսաստանը հանդիսանում է մսի արտահանման շուկայում իր նշանակությամբ 6-րդ գործընկերը և ԱՄՆ-ը Ռուսաստան է արտահանում տարեկան 500 մլն դոլար արժողությամբ միս: Ռուսաստանը պնդում է, որ ինքը չի արգելում ամերիկյան արտադրության մսի ներկրումը, այլ միայն պահանջում է համապատասխան փաստաթուղթ, որը կվկայի, որ անասունները նման սննդային հավելում չեն ստացել: Սակայն ԱՄՆ-ում չկա համապատասխան լիցենզավորում, ուստի դա նշանակում է մսամթերքի մատակարարման դադարեցում:

Ռուսաստանի դրած արգելքը լրջորեն վնասում է ԱՄՆ-ի գյուղատնտեսությանը: Բարաք Օբաման նպատակ էր դրել 2015թ. արտահանման ծավալները կրկնապատկել»:

Ռուզան Ավոյան

Էներգետիկայի եւ բնական պաշարների նախարարությունը պարբերաբար լավատեսական տրամադրություններ է սփռում «Նաիրիտ» ՓԲԸ-ի մասին: Մեկ էներգետիկայի նախարարն է ասում, որ «Նաիրիտն» անպայման կաշխատի, բայց անցնում է մեկ տարի, եւ ոչ մի շարժ, մեկ ինչ-որ արտասահմանյան ներդրողների մասին է հայտարարվում, որոք, իբր, հետաքրքրված են մեր քիմիական հսկայով:

Վերջին այդպիսի տեղեկությունն այն էր, որ միջազգային հայտնի մի ընկերություն դրական է գնահատել գործարանի ներդրումային ծրագիրը, եւ այժմ այն ներկայացված է պոտենցիալ ներդրողներին: Ըստ որոշ գնահատականների, «Նաիրիտի» ամբողջական փաթեթը գնահատված է մոտ 600 մլն. դոլար, որից 360-ը գործարանի պարտքերն են: «Նաիրիտի» ներսում սպասումը սրված է այն աստիճանի, որ ոմանց թվում է, թե նոր տերն է վճարելու նրանց հերթական աշխատավարձը: Որպես պոտենցիալ տեր՝ արծարծվում են Ծառուկյանի եւ ռուսական «Իտեռա» ընկերության անունները: Իրականում, սակայն, խիստ կասկածելի է, որ Ծառուկյանը, ով առանց գլխացավանքի, հանգիստ ապրում է իր բիզնեսով, կցանկանա մտնել «ամենայն հայոց լվացքատունն» աշխատեցնելու բեռի տակ:

Ըստ գործարանի նախկին տնօրեն Կարեն Իսրայելյանի, ոչ միայն Ծառուկյանը, այլեւ ոչ մի խելոք մարդ, «Նաիրիտի» ներկայիս պարտքերը հաշվի առնելով, չի մտնի նման գործարքի մեջ: «Չինաստանի գործարանը, որտեղ մենք 40 տոկոսի փայ ունենք, զրոյից մինչեւ ավարտը նստել է 200 մլն. դոլար: Մեր գործարանը 360 մլն. պարտք ունի: Ոչ ոք չի տա 360 մլն. դոլար, եթե 300 մլն.-ով կարող է գործարան կառուցել»,- ասում է Կարեն Իսրայելյանը: Ըստ նրա, ռուսական «Իտեռա»-ի հետ գործարքի մասին լուրերը մաքուր բլեֆ են: «Մերոնք հայտարարել են, որ դեկտեմբերի 20-ի կողմերը փաստաթուղթ է ստորագրվելու, բայց ես համոզված եմ, որ «Իտեռա»-ում չգիտեն այս մասին»,- ասում է Կարեն Իսրայելյանը: Նա նաեւ ավելացրեց, որ երբեք քաղաքականությամբ չի զբաղվել, միշտ եղել է գործի մարդ, եւ լուրերը, թե ինքը ԲՀԿ անդամ է, սուտ են: Ի դեպ, այս մասին մենք տեղեկացել էինք «Նաիրիտի» ղեկավարությանը մոտ կանգնած աղբյուրից: Կարեն Իսրայելյանը ղեկավարել է գործարանը 2005-2007 թվականներին եւ իր հեռանալուց հետո էլ չի դադարել հետաքրքրվել քիմիական գիգանտի «գործերով»:Մինչ օրս նա կաուչուկի արտադրության ոլորտից ամենատեղեկացված մարդկանցից է համարվում: «Հնարավո՞ր է, որ ռուսները պարզապես «չորով» հետ են ուզել «Մեժգոսբանկի» պարտքը Տիգրան Սարգսյանից, եւ սա է եղել նոր ներդրումներ անելու պայմանը»,- հարցրինք Իսրայելյանից: «Չեմ կարծում: Եվրասիական բանկը 400 մլն. վարկ է տալիս մի տարուց ավելի, որովհետեւ ռուսական շուկայում «Նաիրիտի» պահանջարկը մեծ է: Ավելի շուտ, նրանք ասել են, որ պատրաստ են այսինչ գումարի ներդրում կատարել, բայց մնացածի համար պետական երաշխիք են պահանջել, որպեսզի նախկինում տրված գումարի նման սա էլ չուտենք: Քանի որ պետական երաշխիքի դեպքում բյուջետային գումարների մասին է խոսքը, ստացվում է, որ այն հաստատելու ժամանակ ԱԺ-ում միանգամից հարց կբարձրացվի, թե ինչու է կառավարությունը 400 մլն. դոլարի երաշխիք տալիս «Նաիրիտի» ներկայիս տիրոջ՝  «Rhinoviille Property Ltd» մասնավոր ընկերության փոխարեն: Այդ ժամանակ «Նաիրիտի» շուրջ կատարված բոլոր ֆինանսական մախինացիաները եւ հանցագործությունները դուրս են գալու ջրի երես»,- ասում է Կարեն Իսրայելյանը:

Նա տնօրեն է նշանակվել 2005 թվականին, երբ պետությունն իր ձեռքը վերցրեց «Նաիրիտի» 80 տոկոսը՝ նպատակ դնելով ոտքի կանգնեցնել մինչ այդ ձեռքից ձեռք անցնող գործարանը, որը մեծ պարտքեր էր կուտակել: Նա համարում է, որ «Նաիրիտի» բաժնետոմսերի 90 տոկոսը «Rhinoviille Property» ընկերությանը վաճառելուց հետո գործարանը միտումնավոր կերպով տարել են սնանկացման: «2004-2006 թվերին գործարանն աստիճանաբար ոտքի կանգնեց: Մինչեւ ամեն ամսվա 15-ը աշխատողներն աշխատավարձ էին ստանում, նաեւ նախկին պարտքերն էինք սկսում փակել: Հանկարծակի 2006-ի օգոստոսին իմացանք, որ ծախեցին: Դա տեղի էր ունեցել գաղտնի ու շտապ: Ես իմ կաբինետում նստած էի, երբ աշխատողներից մեկը մտավ ու ասաց. ռադիոյով ասեցին՝ «Նաիրիտ» գործարանը վաճառել են»: Գործարքի մեջ մեծ է եղել ներկայիս վարչապետի, նրա եղբոր՝ գործարանի փոխտնօրեն Աշոտ Սարգսյանի, նաեւ տնօրեն Վահան Մելքոնյանի դերակատարումը: 2005 թվականին գործարանը պայմանագիր ուներ «Ինտերկաուչուկ» միջազգային ընկերության հետ, որը 2 հազար 400 դոլարով գնում էր կաուչուկը եւ այն իրացնում էր Ռուսաստանում:Այս ընկերությունը, ըստ Իսրայելյանի, գրանցված էր ՌԴ-ում, եւ դրա մեջ մտնում էր նաեւ Վահան Մելքոնյանը՝ գործարանի տնօրենը: «Երբ որ շուկան ուսումնասիրեցի, տեսա, որ մենք տոննան շուկայական գնից 500-600 դոլարով էժան ենք տալիս այդ ընկերությանը, եւ ուրիշի հետ կնքեցինք պայմանագիրը: Այդ ժամանակ Վահան Մելքոնյանը զանգեց ինձ եւ հարցրեց, թե ոնց եմ առանց իր հետ համաձայնեցնելու առաքումներ կատարում: Ես էլ ասացի, որ առայժմ ես եմ գործարանի տնօրենը, ոչ թե ինքը: Սրանից քիչ ժամանակ անց իմացանք, որ «Նաիրիտը» վաճառված է»,- պատմում է Իսրայելյանը: Վերջերս, հետեւելով իրադարձությունների զարգացմանը եւ ուսումնասիրելով բազմաթիվ փաստաթղթեր, նա եկել է ենթադրության, որ «Նաիրիտի» վաճառքի եւ «Rhinoviille Property»-ի հետեւում գերմանական «Bayer» ընկերությունն է կանգնած, որը 2006 թվականին սկսեց կորցնել կաուչուկի իրացման ռուսական ահռելի շուկան, քանի որ այդ տարիներին «Նաիրիտն» ավելացնում էր իր արտադրանքի ծավալները:

Ըստ Իսրայելյանի, հենց այս ընկերության պահանջով է «Rhinoviille Property»-ն գործարքի մեջ մտել: «Rhinoviille»-ը դարձավ շղարշ: Այն 25 հազար ֆունտ ստերլինգանոց կամպանիա էր, որի հիմնադիրները մինչ օրս հայտնի չեն, այն գրանցված է Անգլիայում, բազմահարկ շենքի իր գրասենյակում զբաղվել է միայն աուդիտորական հաշվետվություններով: «Եվ ահա այս ընկերությանն է վարչապետի մասնակցությամբ եւ թեթեւ ձեռքով տրվում երաշխիք: Պետական բաժնետոմսերը տալիս են, ասում են՝ դիր գրավ, հետո կփակվենք: Դա ի՞նչ է նշանակում: 2006 թվականին ինչ-որ մարդիկ հանդիպել են, ինչ-որ բաներ են պայմանավորվել, եւ գործարանը տրվեց այդ ընկերությանը: Բայց մենք 2006-ից ռուսական շուկայում արտադրանք էինք իրացնում՝ 4 տարի, ամսական 6-8 հազար տոննա էինք արտադրում»: Կարեն Իսրայելյանը վստահ է, որ այսօր էլ հնարավոր է ոտքի հանել «Նաիրիտը»: «Պետությունը շատ հանգիստ կարող է կրկին վերցնել այն եւ աշխատեցնել: Բացվում է քրեական գործ, որի ընթացքում բոլոր պարտքերը սառեցվում են: Գործարանը սկսում է աշխատել եւ կամաց-կամաց շուկա է մտնում: Այսօր շատ մեծ գումարներ դրա համար պետք չեն: «Նաիրիտն» ունի մեկ ամսվա հումք: Ընդամենը մի 300 հազար դոլար փող է պետք: Եվ գազի, եւ ցանցերի հետ կարելի է հանգիստ պայմանավորվել: Երբ որ «Նաիրիտն» աշխատում է, կորուստները պակասում են, նրանց ցուցանիշները սկսում են լավանալ, նրանք էլ ունեն սպառման խնդիրներ, նրանց էլ է ձեռք տալիս, որ «Նաիրիտն» աշխատի: Ջրմուղը նույնիսկ սակագինը կարող է իջեցնել օգտագործվող ջրի ծավալների հաշվին»,- ասում է նախկին տնօրենը:

Այսպիսով, կարծես թե «Նաիրիտի» նկատմամբ թշնամական քաղաքականության դադարեցումն անցնում է մեկ մարդու կամքից կախված հարցերի շարքը, եւ այդ մարդը վաղուց Տիգրան Սարգսյանը չէ: