Արդեն որերորդ օրն է՝ հանրության միտքը զբաղված է հանրապետությունում տարածված գրիպի տարատեսակ դրսևորումների քննարկմամբ: Այսօր դպրոցներում կրկին հետաձգվեցին դասերը: Հավատանք ԱՆ նախարարությանը ու գրիպի գրոհը համաճարակ չկոչենք: Ի՞նչ է փոխվում դրանից, հարցնում են գրեթե բոլորը։ Իսկ առողջապահության պատասխանատուները լուռ են: Եթե մի քանի հարյուր հոգի հիվանդ է գրիպով, և երեկվա դրությամբ արդեն 11 հոգի դրանից մահացել է, ապա ի՞նչ կփոխվի, եթե դա կոչվի համաճարակ ու կարանտին հայտարարվի:

Խուճապ չստեղծելու պատկան կառույցի հիմնավորումը չի համոզում, որովհետև անկեղծ չէ: Խուճապ, այսպես, թե այնպես, կա: Խնդիրը համաճարակ հայտարարելու դեպքում այն պարտադիր գործողություններն են, որ ծախսեր են պահանջում, այ թե ինչից է խուսափում պետությունը: Կանխարգելիչ աշխատանքներն ակտիվացնելը գումար է պահանջում, իսկ այստեղ Առողջապահության նախարարության որոշումն իր իրավասությունների շրջանակներում չէ: Այնպես որ, ինչքան էլ ԱՆ –ին քարկոծենք, ոչինչ չի փոխվելու, պարզապես հասցեատերն ու քավության նոխազը այս դեպքում նույն կառույցն է: Չնայած ինչքան էլ փորձեն ցրել մարդկանց վախը զանազան խորհուրդներ տալով, այսօրվա անգործությունը խորը անվստահություն է առաջացնում առաջինը առողջապահական համակարգի նկատմամբ, որտեղ, ի դեպ, աշխատողները վարձատրվում են հարկատուների գումարներով, և այն պիտի գործի ի բարօրություն ժողովրդի առողջության, ինչը, մեղմ ասած, նկատելի չէ:

Ռուզան Ավոյան

Չէ, էսպես չի լինի, գոնե ամիսը մեկ անգամ բարձրաստիճան չինովնիկների քայլարշավ պետք է կազմակերպվի Երևանում, փողոցներում,ստորգետնյա անցումներում։ Այգիներում ոտքով քայլելիս գոնե կպատկերացնեն, թե ինչ խնդիրներ ունի քաղաքը: Մայրաքաղաքում անելիքը շատ է, սակայն ստորգետնյա անցումները միշտ էլ եղել են քաղաքի ցավոտ տեղը՝ անտեսված,անխնամ, կեղտոտ ու կիսամութ: Դրանցում ժամանակին բուտիկների տեղադրումը փոքր- ինչ մեղմացրեց պատկերը: Վարձակալներն իրենց պատկերացրածի չափով տիրություն են անում՝ թեթևացնելով քաղաքային իշխանությունների՝ իրենց ուսերից շպրտած բեռը:

Մայրաքաղաքի մեկ այլ չլուծվող խնդիրը՝ հասարակական զուգարանների բացակայությունն էլ նպաստում է, որ գետնանցումներում մարդիկ հոգան իրենց բնական կարիքները,իսկ քաղաքացիների մի մասն էլ շուրջն աղտոտելուց չեն էլ նեղվում: Դե, գետնանցումների, թեքահարթակների մասին խոսելն  էլ ավելորդ է: Դրանք պարզապես մանկական սղարան են:

Վաղուց չէի եղել քաղաքի Ս. Սարգիս եկեղեցուն հարող ստորգետնյա անցումում։ Օրերս անցնելիս այն ինձ հիշեցրեց խուլ գավառական քաղաքի հետնախորշ: Այստեղ նախկին խանութները կոտրված, ցուցափեղկերով փոշու ու կեղտի մեջ կորած որջեր են հիշեցնում։ Ասում են՝ դրանք անօթևանների բնակատեղիներ են դարձել: Մի՞թե դժվար է քաղաքի կենտրոնում ապահովել նորմալ գետնանցում: Քաղաքապետարանից մեր հարցին ի պատասխան ասացին, թե այդ տարածքներն իրենք ցանկանում են հանձնել վարձակալության, սակայն ուզող չկա:

Ներկայիս պայմաններում, երբ զանազան մարկետներն ու մոլերը ամեն օր կուլ են տալիս փոքր բիզնեսի հարյուրավոր կետեր, սպասել նոր վարձակալների հայտնվելուն և ոչինչ չանել՝ առնվազն կենտրոն վարչական համայնքի անգործության պարտակումն է:

Ի վերջո, կարելի էր մայրաքաղաքն ամեն տարի ինչ-որ «կենդանիներով» զարդարելու փոխարեն, ապահովել եղած կառույցների նորմալ գործունեությունը:

Ռուզան Ավոյան

Մոտենում են ամանորյա տոները ։ Համացանցում երեկ  մի միտք գրավեց ուշադրությունս. «Սուպերմարկետներ այցելողները կարող են նվերներ գնել սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների համար»:

Մենք պատերազմի մեջ ենք, ասել է թե՝ արտակարգ իրավիճակում: Իսկապես վատ չէր լինի, որ Ծննդյան տոներին գոնե մի փոքր թեթևացնեինք  սահմանամերձ  գյուղերում ապրող, մեր թիկունքը պահող բնակիչների հոգսերը, մի փոքր ուրախություն պատճառեինք նրանց:

Մարկետներում արդեն իսկ հերթեր են։ Կարծում եմ, որ ամանորյա թոհուբոհի մեջ մի քանի դրամ այս կողմ այն կողմ՝ առանձնապես նկատելի չի լինի: Մարդիկ կարող են ավելի բարի լինել, ու քրիստոնեաբար, իրենց կարողության չափով նվիրատվություն կատարել: Ուղղակի չկա այն կառույցը, որին վստահեն՝ վստահ լինեն, որ իրենց տված գումարները կամ նվերներն ամբողջությամբ տեղ կհասնեն:

Ցավոք, բարեգործական դաշտը մեզանում մինչև վերջ ապականված է: Այս պարագայում գոնե մարկետների ղեկավարությունը կարող է կազմակերպել «Նվերներ սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների համար» ակցիա, ի վերջո դրանց սեփականատերերն  իշխող քաղաքական ուժի ներկայացուցիչներ են, և եթե կարող են, ասենք, հանրաքվեին մոբիլիզացնել իրենց ուժերն ու ձայներ հավաքել, այս դեպքում ևս կարող են նաև նվիրատվության առաջին օրինակը տալ: Միգուցե միայն նախընտրական քարոզ ու ժամկետանց մուրաբա բաժանելը չէ, որ իրենց մոտ լավ կստացվի: Վստահ եմ , որ ՍԱՍ, ՍԻԹԻ և այլ մարկետներ այցելող շարքային քաղաքացին չի զլանա իր գրպանի համեմատ օգտակար լինել։Խնդիրը վստահության, ճիշտ կազմակերպման ու մատուցման մեջ է:

Ռուզան Ավոյան

Սահմանադրության փոփոխություններին կողմ կամ դեմ քվեարկելուն մնում են հաշված օրեր: Լարված է երկիրը. իսկ ժողովուրդը նույնիսկ այսօր, երբ դուրս է գալիս միտինգի, լավ չի պատկերացնում՝ ինչ է սպասվում իրեն, քանի որ ոչ «այո» պահանջողները, և ոչ էլ «ոչ» քարոզողները չեն համոզում:

Այո- ականների անհեթեթ շոուները, «այո» քարոզողների չհամոզող խոսքը միջին վիճակագրական քաղաքացուն ոչինչ չեն ասում, և խիստ կասկածելի է՝ արդյո՞ք մեր քարոզչության հարթակում դրված դեմքերը հավատում են իրենց իսկ ասածին: Իսկ միգուցե դրանից է, որ ասվածը համոզիչ չէ, ու այո -ականները գիտեն, որ մնացել են վարչական ռեսուրսի հույսին: Հենց մեր շոումենների ծամծմված խոսքն է մարդկանց ստիպում ոչ ասել, ոչ՝ որ մարդկանց սրտի խորքից է գալիս,  ոչ՝ միայն Սահմանադրության փոփոխությանը, որը, նորից եմ կրկնում, մեծ հաշվով լայն զանգվածներին ոչինչ չի ասում, այլ «ոչ»՝ գործող իշխանությանը, նրա՝ իր լծակները պահպանելու ճիգին: Սակայն տարերային գործունեության հույսին մնացած «Ոչ»-ի պայքարին են լծվել շատ պատահական մարդիկ , որոնց սիրողական մակարդակի քարոզչությունը, համացանցում տարածվող կլիպներն ու խոսքը, մեղմ ասած, անլուրջ են:

Ակնհայտ է, որ համացանցի լայնահուն հնարավորությունները թույլ են տալիս ոչ-ի ճամբարում ունենալ դրածոներ, որոնք աշխատում են իրական պատկերը խեղաթյուրելու ուղղությամբ: Ի վերջո, անկեղծ լինենք ասելու, որ սա շոու է հանրաքվեի տեսքով, որը, մեծ հաշվով, ոչինչ չի փոխելու ժողովրդի կյանքում , եթե ներկայիս աշխարհաքաղաքական զարգացումներն ուղղակիորեն չազդեն երկրի ճակատագրի վրա:

Ի վերջո, այսօր իշխանությունը փորձում է օրենքով ամրագրել այն, ինչ արդեն ունենք կիսանախագահական կառավարման մոդելից խորհրդարանականի անցման անվան տակ: ՀՀԿ-ի և նախագահի պաշտոնը զբաղեցնողի կողմից, որը գործող սահմանադրությամբ չի կարող առաջադրվել 3-րդ անգամ, փորձ է արվում ստեղծել կուսակցապետություն, ասել է թե՝ վերադառնում է բրեժնևյան ժամանակների ԽՍՀՄ-ը, մի փոքր խմբագրված տարբերությամբ։ Այսինքն՝ եթե ա՛յո, ստանալու ենք երկիր, որտեղ լինելու են կառավարող կուսակցություն և մի քանի մանր կուսակցություններ, որոնք նրա դաշնակիցն են դառնալու. այն,  ինչ այսօր էլ կա։  Ի վերջո, միշտ պետք է թերահավատորեն մոտենալ վերևից իջեցվող բարեփոխում կոչվածին և փորձել հասկանալ դրա հետին քաղաքական նպատակները:

Պատմական փորձը ցույց է տալիս, որ ինչ- որ բան փոխելու համար կա՛մ նոր առաջնորդներ են անհրաժեշտ, կա՛մ պաշտպանողական ժողովրդավարացման գործընթացներ, ինչն էլ մեր երկրի իշխանությունները հմտորեն ամլացնում են:

Մի բան հաստատ է. ժողովրդավարացումը երբեք վերևից՝ տիրապետող ուժերի կողմից, չի կատարվել: Հետաքրքիր է, որ նախագիծն անցնելու դեպքում Հայաստանում սահմանադրորեն կամրագրվի այն, ինչ կա սոցիալական իրականության մեջ, և յուրաքանչյուրը կկորցնի արդարության այն փոքրիկ հույսը, որն իրականում գոյություն չուներ, բայց ամրագրված էր գործող Սահմանադրության մեջ։

Մնում է միայն մտածել, արդյո՞ք այդքան անտակ է հայի համբերության բաժակը և ի՞նչ կլինի, երբ արդարության տեսլականը կորցրած ժողովուրդը ոտքի կանգնի։

Ռուզան Ավոյան

Աշխարհը խառնվել է, ու ինչպես բոլոր ժամանակներում՝ պղտոր ջրում ձուկ որսացողներն ու սուտ մարգարեները շատացել են:

Տրամաբանական վերլուծություններն ու պաշտոնական հաղորդագրություններն էլ արդեն հավատ չեն ներշնչում. ամենաապահով Եվրոպայի սրտում տեղի ունեցած ահաբեկչությունը հենց դրա վկայությունն է:

Ոչ ոք չգիտի՝ որտեղ կպայթի հաջորդ ռումբը:

Հոկտեմբերի 31-ին Եգիպտոսում ռուսական օդանավի պայթեցումից հետո Հայաստանի քաղաքացիները կանգնել են երկընտրանքի առջև. մարդիկ,  որոնք նախապես Նոր տարին  Եգիպտոսի Շարմ Էլ Շեյխ քաղաքում անցկացնելու փաթեթներ են գնել, տարակուսանքի մեջ են տարաբնույթ լուրերի, և ինչու չէ՝ նաև ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության հայտարարության պատճառով, որը ՀՀ քաղաքացիներին հորդորում է զերծ մնալ Եգիպտոս մեկնելուց։

Սակայն նույն կառույցը, որն, ինչ խոսք, կատարում է  իր գործառույթը Եգիպտոսի պարագայում, չի հորդորում ասենք՝ Փարիզ, Բելգիա կամ Ռուսաստան չմեկնել: Որտե՞ղ է տրամաբանությունը: Ի վերջո, ո՞ր կառույցը կարող է այսօր հստակ հավաստիացնել, թե այս կամ այն երկիրն ապահով է:

Այսօր արդեն լուր կար, որ մեր հարևան Վրաստանն էլ կարող է դառնալ ահաբեկչական խմբավորման թիրախ: Ուստի նոր տարին Վրաստանում անցկացնելու ճամփան էլ կարծես փակվում է, ու ինչպես մարգարեացել է Սերժ Սարգսյանն իր նախընտրական քարոզարշավին՝ ճիշտը «Ապահով Հայաստանում» մնալն  է:

Ինչևէ, փաստն այն է, որ տուրիստական գործակալությունները կանգնել են դժվարին կացության առջև: Մի կողմից՝ Եգիպտոսի փաթեթի գումարները վերադարձնելիս տուգանքներ են պահվում, ինչը բերում է քաղաքացիների դժգոհության ու իրենց վնասի, մյուս կողմից՝ կա ռիսկի գործոնը. հավաստիացնել, թե 100 տոկոսով անվտանգ է թռիչքը՝ ոչ ոք չի համարձակվի:

Միակ բանը, որ թե՛ քաղաքացու, թե՛ ՏԸ –ի համար նվազագույն վնասով դուրս գալու տարբերակ է՝ առաջարկել տոմսերը փոխել, մեկնել Դուբայ, կամ այլ ուղղություններով: Իսկ ո՞վ կարող է ասել, որ հերթական ռումբը չի պայթի հենց այդ երկրում:

Որոշ տուրիստական ընկերություններ օգտվելով առիթից ավելի թանկ ու իբր ապահով վայր են առաջարկում Եգիպտոսի փոխարեն՝ քաղաքացիներին դնելով անհարմար վիճակի մեջ: Հետևում շատ ավելի մեծ խաղեր կան, ու լուրջ շահերի բախում, սակայն դա արդեն ուրիշ թեմա է:

Ռուզան Ավոյան

Կարճ ժամանակում երեք վթար (Եգիպտոսում կործանված ինքնաթիռը, Սաուդյան Արաբիայում ընկած ինքնաթիռը և Մոսկվա -Երևան ավտոբուսը) , որը թվում է թե՝ ալեկոծեց հանրությանը, սակայն, ինչպես նախորդ դեպքերում, սրանք ևս որոշ ժամանակ հետո մոռացվելու են: Ցավն այն  է, որ ողբերգություններից որևէ լուրջ հետևություն անելու փոխարեն  սրտաճմլիկ պատմություններ տարածելուց այն կողմ չենք անցնում ։

Ի՞նչ է նշանակում այս կամ այն կազմակերպությունը ստանձնեց պատասխանատվություն։ Դրանից ի՞նչ է փոխվում: Իրականում,  եթե նույնիսկ ընդունենք, թե ռումբ է տեղադրված եղել ինքնաթիռում (ինչպես որ նշվում է դեռևս  ոչ պաշտոնական վարկածում), մեծ հաշվով՝ վթարը եղել է ոչ բավարար ստուգման արդյունքում:

Անփույթ մոտեցում է եղել նաև 5 հայ օդաչուի կյանք խլած ավիավթարի դեպքում։ Նույնը կարելի է ասել ՌԴ Տուլա քաղաքի մոտ վթարված ավտոբուսի պարագայում:  Փող, շատ փող, էլի փող: Փողի տենդով տարված պատասխանատուները, մեծ հաշվով ,թքած ունեն, որ մարդու կյանք է վտանգվել , որի կորուստն անդառնալի է:

Դեպքից հետո Ռուսաստանի պետավտոտեսչությունը Մոսկվայից Երևան ուղևորվող երկու ավտոբուս է կանգնեցրել ու պարզել, որ դրանց թե՛ տեխնիկական վիճակը, թե՛ իրավական կարգավիճակը չի համապատասխանում պահանջվող չափանիշներին, վարորդներն էլ չունեն այդ գործով զբաղվելու բավարար իրավական կարգավիճակ:

Կասկած չկա, որ եթե չլիներ Տուլայի սարսափելի վթարը, որը 9 մարդու մահվան, տասնյակ վիրավորների պատճառ դարձավ, չէր լինի Ռուսաստանի պետավտոտեսչության այս բացահայտումը:

Դեպի Ռուսաստանի ուղևորափոխադրումները բավականին աշխույժ են, ցավոք, արտագաղթը դարձել է բիզնես, որը մարդկանց համեմատաբար էժան արտագնա աշխատանքի մեկնելու հնարավորություն է տալիս, բայց ինչպես համոզվեցինք՝ էժանությունը կյանքի համար խիստ վտանգավոր պայմաններով է տրվում:Սովորաբար իրականությունը հանրության համար ակնհայտ է դառնում աղետներից, ողբերգություններից հետո: Բայց պարզ է, որ ողբերգությունները գալիս են մարդկային կյանքը չարժեվորելու պատասխանատուների մոտեցումից՝ կոռուպցիայից և անօրինականությունից: Իսկ այն մեկ ոլորտում չէ, այն համընդհանուր է:

Հ.Գ. 2015 -ի փետրվարին ԱՄՆ թռչող ինքնաթիռը, որի ուղևորն էր նաև տողերիս հեղինակը, Մոսկվայից ԱՄՆ թռիչքից երկու ժամ հետո հետ վերադարձավ:  Մարդիկ սարսափած էին։ Մեզ որևէ բացատրություն չտրվեց. նույնիսկ ներողություն չխնդրեցին, միայն ուղեկցորդների անհանգիստ վարքն ու դողացող ծնոտներն էին ասում, թե ինչքան մոտ էր վտանգը:

Ստացվում է, որ շատ հաճախ ճակատագրին  պետք է շնորհակալ լինել փրկվելու համար: Դա են վկայում անսարք, հին ինքնաթիռների մասին հաճախ հանդիպող տեղեկությունները: Մեր դեպքում նույնիսկ անզեն աչքով էր տեսանելի ինքնաթիռի հնությունը: Ավիակոմպանյաները փող աշխատելու մոլուցքով տարված անտեսում են մի շարք դետալներ, արդյունքում՝ կործանվող ինքնաթիռների քանակը տարեցտարի ավելանում է։

Ռուզան Ավոյան

Սա  Միշել Մոնտենի միտքն է:

Երեկ ինձ համար անախորժ օր էր, մի երկու թափթփուկի պատճառով նյարդայնացել էի ու ավելի շատ նրանից, որ դրանց իրենց իրական տեղը ցույց տալն ահագին ժամանակ խլեց ինձանից: Օրվա կեսն արդեն անցել էր, մտածում էի այդպես էլ օրը մռայլ վերջանալու է:

Տաքսի կանգնացրեցի, շատ մաքուր սալոնով (ինչը տաքսիների պարագայում երանելի է հանդիպելը) մերսեդեսը վարում էր սիրիահայ մի երիտասարդ: Ինչպես ինձ հանդիպած բոլոր սիրիացի վարորդները, նա ևս չգիտեր քաղաքն ու դրանից սկսվեց զրույցը . և ի զարմանս ինձ երիտասարդ տղամարդը գոհ էր, գոհ էր, որ հայրենիքում էր, գոհ էր, որ ընտանիք էր կազմել.Պատմեց, որ կինը տեղացի է ու երեխա ուներ, որոնք իրեն սպասում էին տանը,( ու ամեն խոսքից հետո ասում էր՝ փառք Աստծո) որ շատ բան են կորցրել, որ շատ ավելի լավ պայմաններում են ապրել, ժամանակին տարին երկու անգամ գնացել են հանգստանալու, որ նախկինում ամեն բան այլ է եղել, սակայն ինքը գիտակցում է, որ դա անցած է, հետ չես բերի,  իսկ ներկան պարզապես պետք է գնահատել ու վայելել:

Այնքան դրական բան կար այդ ամենի մեջ, այդ լավատեսության մեջ, իր կյանքն ապրող բավարարված մարդու կերպարի մեջ, որը լուռ ու արժանապատվությամբ անում էր իր գործը: Համատարած անիմաստ, ճչացող մեր իրականության մեջ մարդկային այս որակը, ցավոք, գնալով պակասում է:

Հ.Գ. Ինձ հանդիպած բոլոր տաքսիստները՝ այդ թվում սիրիահայերը դժգոհ են եղել ու այս եզակի դեպքը ինձ և ուրախացրերց, և հույս տվեց, որ ամեն ինչ դեռ կորած չէ , որ մի օր մեզանում իրոք լավ է լինելու, եթե յուրաքանչյուրն անի իր գործը , իմանա իր չափն ու ապրի իր կյանքով:

Ռ. Ա.