Սխալված չեմ լինի, եթե պնդեմ, որ Հայաստանի նորագույն պատմության կարևորագույն մի շրջան կապված է Կարեն Դեմիրճյանի անվան հետ:

Այդ մարդը, ով Հայաստանը ղեկավարել է 14 տարի, ֆենոմենալ մի հատկություն ուներ. ժողովրդի կողմից սիրված լինելը: Կարելի է նույնիսկ պնդել, որ նա հայ իրականության այն բացառիկ գործիչն է, ով իր մահականացուն կնքեց հանրային վստահության ահռելի պաշար ունենալով:

Հասարակության զգալի մասի համար Կարեն Դեմիրճյանի կառավարման շրջանը՝ 1974-1988թթ, համարվում են բարեկեցության, բուռն շինարարության տարիներ: Այդ տարիների համար, Կոմկուսի առաջին քարտուղար լինելը՝ հավասարազոր էր առաջնորդ լինելուն: Պատահական չէ, որ այդ 14 տարիներն ասոցացվում են հենց Դեմիրճյանի անվան հետ, ու ժողովուրդն էլ նրան անվանում է Կարեն Շինարար՝ վերջինիս անվան հետ կապելով մետրոպոլիտենի, մարզահամերգային համալիրի և մնայուն այլ հաստատությունների կառուցումը:

Իհարկե, Կարեն Սերոբիչն ունի նաև քննադատներ. կան մարդիկ, որ պնդում են, թե հատկապես նրա կառավարման տարիներին ծաղկել է կաշառակերությունը, հովանավորչությունն, արհեստականորեն աճել է շրջանների թիվը և այլն:

Կարեն Դեմիրճյանին հաջողվել էր գտնել նաև կոմունիստական գաղափարախոսության և ազգայինի ներդաշնակության բանաձևը: Նրա կառավարման տարիներին ազգային գրականությունն ու մշակույթը զարգանում էին, Ապրիլի 24-ը նշվում էր պատշաճ մակարդակով, ի տարբերություն Վրաստանի և Ադրբեջանի իր գործընկերներ Էդուարդ Շևարդնաձեի և Հեյդար Ալիևի՝ նա չէր քծնում Լեոնիդ Բրեժնևին և անտեղի նրան բաժակաճառային ելույթներ չէր ձոնում:

Մյուս կողմից՝ Սերոբիչը ոչ ստանդարտ իրավիճակում չկարողացավ արագ կողմնորոշվել: Երբ 88-ին Երևանում սկսվեցին զանգվածային հանրահավաքները՝ Ղարաբաղը Հայաստանին միացնելու պահանջով, նա իրեն սահմանազատեց թե ժողովրդից, և թե Կրեմլի քաղաքականությունից:

Սա, թերևս, Կարեն Դեմիրճյանի կենսագրության ամենահակասական փուլն է, նաև մի կարճ շրջան, երբ նա կորցրեց հանրային վստահությունը, նույնիսկ սուլոցների արժանացավ Ազատության հրապարակում:

Նրան չներեցին նաև Մոսկվայում, մանավանդ որ՝ Կարեն Սերոբիչը բարդ հարաբերություններ ուներ 1985-ից ԽՍՀՄ-ը և ԽՄԿԿ-ն ղեկավարող Միխայիլ Գորբաչովի հետ:

Սակայն հասարակությունը բավականին արագ հիասթափվեց նորանկախ Հայաստանի առաջին իշխանություններից, Դեմիրճյանի երբեմնի հեղինակությունը կամաց-կամաց վերականգնվեց:

1992-ի ամռանը, կառավարության շենքի մոտ ես մասնակցում էի ուսանողական մի ցույցի ու հիշում եմ, թե հավաքված ժողովուրդն ինչպիսի խանդավառությամբ դիմավորեց շենքից դուրս եկող Կարեն Դեմիրճյանին:

Նա այդ ժամանակ ղեկավարում էր «Հայէլեկտրամեքենա» գործարանը և գլխավոր տնօրենի պաշտոնը պահպանեց մինչև 1999թ-ը:

1996թ-ի նախագահական ընտրությունների ժամանակ արդեն՝ Կարեն Սերոբիչի վերադարձի հարցում որոշակի քաղաքական, հասարակական պահանջարկ կար:

Այդ օրերի ՀԿԿ առաջին քարտուղար, իմ լավ բարեկամ, վաղամեռիկ Սերգեյ Բադալյանն ինձ հետ մասնավոր զրույցներում պատմել է, որ ինքը Դեմիրճյանին առաջարկել է վերադառնալ ՀԿԿ՝ կուսակցության կողմից նախագահական ընտրություններում առաջադրվելու նպատակով:

Կարեն Սերոբիչն առաջարկը մերժել է:

Նա պրագմատիկ մարդ էր և հասկանում էր, որ ժամանակները փոխվել են ու, հավանաբար, չի ցանկացել ընտրություններին մասնակցել ժամանակավրեպ բրենդով:

Նրա մերժումից շատ կոմունիստներ զայրացել էին. հիմա էլ ճանաչում եմ հավատավոր կոմունիստների, որ պնդում են, թե Կարեն Սերոբիչը լավ ղեկավար էր, բայց գաղափարական և արժեքային կայուն սկզբունքների կրող չէր:

Բայց մի մարդու, այնուամենայնիվ, հաջողվեց Դեմիրճյանին վերադարձնել քաղաքականություն:

Այդ մարդը՝ երջանկահիշատակ Վազգեն Սարգսյանն է:

Ասում են՝ Կարեն Դեմիրճյանը 1998-ի նախագահական ընտրություններին մասնակցել է հենց Վազգենի հորդորով, որպեսզի հետո նշանակվի վարչապետ:

Գուցե այս վարկածը ճիշտ է, և նախագահ դարձած Ռոբերտ Քոչարյանն իսկապես պայմանավորվածություններ է խախտել, որովհետև նախագահական ընտրություններին հաջորդեցին ներիշխանական հակասություններն, ինչն, իր հերթին, հանգեցրեց նրան, որ Վազգեն Սարգսյանը դաշինք կազմի ընդդիմության առաջնորդ Կարեն Դեմիրճյանի հետ:

1999թ-ին Հայաստանում օրինակելի խորհրդարանական ընտրություններ տեղի ունեցան, որում համոզիչ հաղթանակ տարավ Սարգսյան-Դեմիրճյան տանդեմի գլխավորած «Միասնություն» դաշինքը:

Դաշինքին ժողովուրդն իրոք վստահում էր, ես դրա ականատեսն եմ եղել՝ այդ ժամանակ ղեկավարելով «Միասնություն» դաշինքի քարոզչությունը Նոր Նորք համայնքում:

Կարեն Սերոբիչը, 11 տարվա ընդմիջումից հետո, վերադարձավ հարազատ աշխատասենյակ՝ ընտրվելով ԱԺ նախագահ, վարչապետ նշանակվեց Վազգեն Սարգսյանը, նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին վերապահվեց «անգլիական թագուհու» կարգավիճակ:

Կարեն Սերոբիչը նախագահական ընտրություններից հետո ձևավորել էր ՀԺԿ կուսակցությունը՝ սոցիալ-դեմոկրատական գաղափարախոսությամբ:

Այդ կուսակցության մեջ՝ գաղափական մարդկանց հետ միասին, քիչ չէին նաև պատեհապաշտները, ովքեր կուսակցությունը լքեցին Սերոբիչի եղերական մահվանից հետո, երբ ՀԺԿ-ն հայտնվեց ընդդիմադիր դաշտում:

Ինչևէ վերադառնաք 1999թ-ի խորդհրդարանական ընտրություններից հետո ստեղծված վիճակին, երբ երկրի փաստացի իշխանությունը պատկանում էր «Միասնության» առաջնորդներին և համառորեն լուրեր էին պտտվում, որ շուտով հրաժարական է տալու Ռոբերտ Քոչարյանը:

Գուցե այդպես էլ լիներ, եթե տեղի չունենար 1999թ-ի հոկտեմբերի 27-ի աննախադեպ ոճիրը, որին զոհ գնացին Կարեն Դեմիրճյանը, Վազգեն Սարգսյանը և նրանց հինգ զինակիցները:

Ճակատագիրն այնպես դասավորվեց, որ իրենց մահականացուն միասին կնքեցին հայոց պատմության վերջին 25 տարվա ամենավառ անհատականությունները՝ Կարեն Դեմիրճյանն ու Վազգեն Սարգսյանը:

Երրորդ Հանրապետությունը դադարեց գոյություն ունենալ, սպանված առաջնորդների հետ՝ մենք հողին հանձնեցինք մեր ոգին և արժանապատվությունը:

Երկիրը կանգնեց աղետի առաջ, որպեսզի ինչ-որ մեկը դուրս գա «անգլիական թագուհու» կարգավիճակից…

Շարունակելի…

Սուրեն Սուրենյանց

Հայաստանում վաղուց ավանդույթ է ձևավորվել, որ քաղաքականությունն ու իրադարձություններն ամենևին էլ չեն ստեղծում այն սուբյեկտները, որ դրան կոչված են:

Կուսակցությունների գոյության մասին հիշում ենք միայն ընտրությունից-ընտրություն, երբ լուսավոր կարգախոսների, առատ խոստումների պակաս չի զգացվում:

Ընտրություններից հետո՝ կուսակցությունները, չնչին բացառություններով, անհետանում են, դառնում անտեսանելի, հասարակության համար՝ անմատչելի: Լավագույն դեպքում՝ գործողությունների այս պահն աշուն են սարքում, աշունը՝ գարուն, և այսպես շարունակ:

Իշխանությունն էլ ժողովրդին հիշում է միայն ընտրության ժամանակ: Կուշտ ու ապահով կերածներն այդ ժամանակ դառնում են բարի մարդիկ, կարող են նույնիսկ մի քանի ընտրողի լավություն անել, մյուսներին՝ լսել կամ կաշառել:

Ընտրություններից հետո՝ դարձյալ էս պաշտոնյաները շրջապատվում են «ախրանիկներով», ովքեր Բեռլինի պատի պես Հայաստանը բաժանում են մասերի, որի մի կողմում «Ապահով Հայաստանում» ապրողներն են, մյուսում՝ «Ապահով Հայաստանի» զոհերը:

Երկու Հայաստանները բախվում են, իրար կողքի ապրում են, բայց հաղորդակցվել չեն կարողանում. նրանց բնավորություններն ու լեզուն, քսակների պարունակությունը, նույնիսկ՝ ժպիտն ու տխրությունը տարբեր են:

Արքունական Հայաստանում ուզում են հարստանալ, շատ հարստանալ, գերշահույթներ ստանալ: Դե, տրանսպորտի գինն է թանկանում:

Գիծ ունեցող պաշտոնյայի տղեն սրանից հետո իր նոր-նոր գնած «Մեսեդեսը» կփոխարինի «Բենթլիով»:

Էն չքավոր Հայաստանի չարքաշ քաղաքացին էլ օրը մի հաց պակաս կուտի, որ խալխի հարուստի «Բենթլիի» ծախսը դուրս գա:

Խեղճ, հուսահատված ու կոտրված, պատերազմ հաղթած ու զոռբաների առաջ ծնկի եկած ժողովուրդ…

…Արտագաղթն էլ կա ու կա:

Հլը Հովհաննես Թումանյանն էր Գիքորի տխուր պատմությունն արել:

Խոխեն քաղաք կգնա՝ մարդ կդառնա…

Նախկին ազատամարդիկ Հրաչն էլ էդ մասին էր մտածում: Խեղճն ինչ իմանար, որ ռուսիո բազազ արտեմներն ավելի դաժան ու անսիրտ են:

Մի երկու օր էլ Հրաչից ու թանկացումներից կխոսենք ու կմոռանանք, որովհետև «Աստված էլ բեթարից ազատելը» մեզ համար չէ:

Մեր քաղաքական այրերը ասում են՝ երկրում հեղափոխական վիճակ է:

Րաֆֆին հեղափոխությունն ուզում է կլոր սեղանի շուրջ անել, Անդրիասը՝ սահմանադրական հռչակագրով:

Արամ Կարապետյանն իսկի մեր հեղափոխական պոտենցիալին էլ չի հավատում, ասում է՝ մեր արածը հազիվ սոցիալական բունտ լինի:

Տո, Արամ ջան, սկի սոցիալական բունտին էլ չեմ հավատում, որովհետև մեր անտառում շակալները սպանել են առյուծին և հիմա խրախճանք են կազմակերպել, անասելի մի խրախճանք՝ ժանատախտի պահին…

Անտառը այլանդակվել է, մնացել են միայն բարի հիշողությունները՝ նրա երբեմնի գեղեցկության,  մի բուռ գերեզման դարձած քաջասիրտ առյուծի մասին…

Շաբաթվա Վարկածները՝ Սուրեն Սուրենյանցի

Շարունակություն, նախորդ հրապարակումները՝

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից մինչև Տիգրան Սարգսյան. Ճգնաժամային վարչապետները

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից մինչև Տիգրան Սարգսյան. Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ալյանսը կոմունիստական նոմենկլատուրայի հետ

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից մինչև Տիգրան Սարգսյան (մաս երկրորդ)

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից՝ մինչև Տիգրան Սարգսյան

Հայաստանում վարչապետի պաշտոնը զբաղեցրել են նաև մարդիկ, ովքեր գուցե եղել են կուսակցական, սակայն փորձել են հանրությանը ներկայանալ բարեփոխականի իմիջով, ներկայացրել են ամբիցիոզ տնտեսական և սոցիալական ծրագրեր:

Իհարկե, կարևոր մի վերապահում անենք: Այդ մարդիկ կամ նրանց թիմակիցներն են իրենց ներկայացնում բարեփոխողի լուսապսակով, բայց հասարակության մեծ մասի համար, օբյեկտիվ կամ սուբյեկտիվ պատճառներով, այդ վարչապետներն ամենևին էլ դրական փոփոխությունների խորհրդանիշ չեն:

Ընդունված է համարել, որ Հայաստանի առաջին ռեֆորմիստ վարչապետը եղել է Հրանտ Բագրատյանը, ով պաշտոնը ստանձնել է 1993թ-ին:

Բագրատյանը ՀՀՇ անդամ էր, բայց կդժվարանամ պնդել, թե նրա հարաբերությունները հարթ էին կուսակցության բոլոր թևերի հետ:

Եթե այդ օրերի խորհրդարանական մեծամասնությունն ու կուսակցության ֆորմալ ղեկավարությունն աջակցում էին վարչապետին, ապա նրա նկատմամբ բավականին ընդգծված բացասական վերաբերմունք ունեին ուժային նախարարները, մասնավորապես` Վանո Սիրադեղյանն ու Վազգեն Սարգսյանը, ովքեր մեծ ազդեցություն ունեին ոչ միայն իշխանության ներսում, այլ նաև` կառավարող կուսակցության որոշումների վրա:

Շատ հաճախ Սիրադեղյանն ու Սարգսյանը չէին մասնակցում կաբինետի նիստերին:

Հիշենք նաև, թե ինչպես էին այս զույգ գործիչները 1996թ-ին, Արշալույսի հայտնի խնջույքի ժամանակ, քամահրանքով խոսում կառավարության ղեկավարի պաշտոնը լքող Բագրատյանի մասին:

Առաջ ընկնելով նկատենք, որ հենց իշխանության ներսում ուժայինների կշռի ավելացումը պատճառ դարձավ, որ Հրանտ Բագրատյանը հրաժարական տա: Դա տեղի ունեցավ 1996թ-ի նախագահական աղմկահարույց ընտրություններից հետո, երբ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վերընտրությունն, ըստ էության, ապահովեց ուժային բլոկը:

Մյուս կողմից` անվիճելի է, որ Բագրատյանը կայուն արժեհամակարգ ունեցող և ինքուրույնության ձգտող վարչապետ էր:

Նրա պաշտոնավարման տարիներին իրականացվեցին ազատական բարեփոխումներ, երկրում արմատավորվեցին շուկայական տնտեսության ու ազատ մրցակցության էլեմենտները, հաղթանակ արձանագրվեց ղարաբաղյան պատերազմում:

Բայց նույն Բագրատյանին օրվա ընդդիմությունն ու հասարակության մի մասը մեղադրեցին «մազութ լափելու», ժողովրդին միտումնավոր խավարի մեջ պահելու, պետական ունեցվածքը թալանելու համար:

Ամենազորեղ դատավորը ժամանակն է, սակայն, ի պատիվ Բագրատյանի, նկատենք, որ պաշտոնանկությունից հետո` նա չփոխեց սկզբունքները, մնաց քաղաքականության մեջ, ստեղծեց սեփական կուսակցությունը, դարձավ ԱԺ պատգամավոր, անգամ հավակնեց ՀՀ նախագահի պաշտոնին` վերջին ընտրություններում:

Բարեփոխական կամ արհեստավարժ հռչակվեց նաև Արմեն Դարբինյանի կառավարությունը, որը նշանակվեց 1998թ-ի նախագահական արտահերթ ընտրություններից անմիջապես հետո:

Այն որևէ աղերս չուներ այդ օրերին ձևավորված երկրապահական խորհրդարանական մեծամասնության հետ և կոչված էր իրականություն դարձնել Ռոբերտ Քոչարյանի տնտեսական պատկերացումները:

Այս կաբինետում կային խոստումնալից մասնագետներ, սակայն մեկ տարուց մի փոքր ավելի պաշտոնավարած վարչապետն ու նրա թիմը զուրկ էին որևէ ինքնուրույնությանից, իսկ հաճախ էլ դառնում էին նախագահի ու խոհրդարանական մեծամասնության քողարկված, բայց ակնհայտ հակասությունների զոհը:

Մի անգամ, օրինակ, երկրապահների և կառավարության վեճն ավարտվեց խորհրդարանական մեծամասնության ղեկավար, ԱԺ փոխխոսնակ Ալբերտ Բազեյանի հրաժարականով:

Այդ օրերին, ես վերջինիս խորհրդականն էի, հիշում եմ, թե ինչպիսի ներիշխանական ճգնաժամ էր առաջացել այդ հրաժարականի հետևանքով:

Մասնակցել եմ բազմաթիվ խորհրդակցությունների և ականատեսն եմ, որ միայն Քոչարյանի և երջանկահիշատակ Վազգեն Սարգսյանի մեծ ջանքերի շնորհիվ հնարավոր եղավ հարթել վիճակը:

Ինքնին հասկանալի էր, սակայն, որ Դարբինյանն պաշտոնավարելու է մինչև 1999թ-ի խորհրդարանական ընտրությունները:

Այս, ըստ էության, ժամանակավոր կառավարությանը չհաջողվեց պատմության մեջ մնալ որևէ նշանակալի ձեռնարկով, սակայն նրա անվան հետ կապվեցին մի քանի սկանդալներ` կապված Կոնյակի գործարանի, «Արմենթելի» և այլնի հետ:

Ա. Դարբինյանի և նրա թիմի մասնագիտական որակը կասկածի տակ չեմ դնում, սակայն այս կառավարությանն ակնահայտորեն խանգարեց քաղաքական այն կոնյուկտուրան, որում նա գործում էր:

Խորհրդարանական ընտրությանուններից հետո, մի որոշ ժամանակ. Դարբինյանը մնաց կառավարությունում` նախարարի կարգավիճակով, ապա փորձեց ինտեգրվել քաղաքական կյանքին, իհարկե` անհաջող:

Հիմա պարոն Դարբինյանը զբաղված է գիտական աշխատանքով, ղեկավարում է Սլավոնական համալսարանը:

Իրեն բարեփոխական է հռչակել նաև Տիգրան Սարգսյանը, ով պաշտոնավարում է ավելի քան հինգ տարի:

Նրա կազմած կառավարությունները տիպիկ կուսակցական են, ձևականորեն` կոալիցիոն:

Սարգսյանի պաշտոնավարման շրջանը համընկել է համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի հետ: Գուցե դա է պատճառը, որ նրա հռչակած երկրորդ սերնդի բարեփոխումներն այդպես էլ տեղ չեն հասնում, իսկ ժողովրդի կենսամակարդակը վատացել է տեսանելիորեն:

Բայց կա նաև անարդյունավետ կառավարում և կոռուպցիա, ինչի պերճախոս վկայությունը Վերահսկիչ պալատի վերջին տարեկան զեկույցն է:

Տիգրան Սարգսյանի վարկանիշը շատ ցածր է, և նա պաշտոնավարում է բացառապես Սերժ Սարգսյանի հովանավորությամբ:

Գյումրիի, Ջերմուկի հետ կապված Սարգսյանի ծրագրերը մնացել են վիրտուալ հարթության մեջ` դառնալով լրագրողական անեկդոտների թեմա, փոխարենը` խիստ առարկայական են այն սկանդալները, այդ թվում` օֆշորային, որում շոշափվում է վարչապետի անունը:

Տիգրան Սարգսյանը գեղեցիկ և կրեատիվ մտքեր է արտահայտում, սակայն դրանք առայժմ սոսկ խոսքեր են:

Մարդիկ գործի են սպասում կամ հրաժարականի:

Գործ կլինի, թե` ոչ, ցույց կտա ժամանակը:

Պաշտոնանկություն կամ հրաժարական այս պահին հաստատապես չի լինի:

Տիգրան Սարգսյանի առաքելությունը հաստատապես սպառված չէ:

Այն առաքելությունը, որի մասին գիտեն միայն ինքն ու նախագահը:

 «Ժամանակի մեքենան» վարեց Սուրեն Սուրենյանցը

Շաբաթվա սկիզբն անցավ եվրոպական նշանաբանով:

Եվրամիության հանձնակատար Շտեֆան Ֆյուլեն էր Հայաստանում: Հոկտեմբերին Վիլնյուսում նախատեսված Ասոցացման նախաստորագրումից առաջ եկել էր վերջին ստուգարքն ընդունելու: Մերոնք ստուգարքը, կարծես թե, հանձնել են, այլապես երեկ Ֆրանսիայի դեսպանը գոհունակությամբ չէր արձանագրի, որ ուրախ է ԵՄ-ի առջև մեր երկրի ստանձնած պարտավորությունների կատարման ընթացքով:

Համ էլ ռուսները խիստ ջղագրգիռ վիճակում են. իրար հետևից հարցազրույցներ են տալիս ոչ անհայտ Կուրղինյանը, Կոլերովը, Զատուլինը, ովքեր հայ-ռուսական բարեկամության բաժակաճառերի արանքում հաթաթա են տալիս Հայաստանի իշխանությանը, նախազգուշացնում են, որ Եվրոպա տանող ճանապարհն անցնում է «դժոխքով»:

Հայաստանի իշխանության գործողությունների սցենարը պարզ չէ. մի կողմից եվրոպական առաջարկները գայթակղիչ են և նպաստելու են Հայաստանի զարգացմանը, ինչու չէ՝ լեգիտիմություն են հաղորդելու իշխանությանը, մյուս կողմից՝ Մոսկվան խոսքից կարող է գործի անցնել, ասենք՝ պատերազմ հրահրել Ղարաբաղում կամ՝ ռուսական սոուսով ընդդիմադիր բլոկ ձևավորել իշխանության դեմ:

Ըստ այդմ՝ կարծում եմ, որ Սերժ Սարգսյանի թիմն իրադարձությունների զարգացման մի քանի սցենար է մշակել:

Դրանցից բարենպաստը՝ հոկտեմբերին Վիլնյուսում, ԵՄ-ի հետ Ասոցացման պայմանագրի նախաստորագրումն է, որը մի կողմից արտաքին ու տնտեսական բարենպաստ միջավայր կստեղծի Հայաստանի համար, մյուս կողմից՝ ներքին քարոզչության գրավիչ հաղթաթուղթ կհանդիսանա իշխանության համար:

Սակայն կա նաև անբարենպաստ վիճակ, արտաքին հայտնի հանգամանքներ, որոնք կարող են ստիպել Հայաստանի իշխանությանն՝ առնվազն հետաձգել Ասոցացման պայմանագրի նախաստորագրումը: Դրա համար անհրաժեշտ են ֆորսմաժորային պահեստային տարբերակներ:

Ասենք, բեմականացվում է ներիշխանական լուրջ ճգնաժամ: Դրա ծիլերն արդեն կան՝ Տիգրան Սարգսյան-Հովիկ Աբրահամյան հակադրության տեսքով:

Կամ՝ ընդդիմությունն ակտիվանում է, խորհրդարանում բարձրացնում է նախագահի պաշտոնանկության հարցը: Ի դեպ, նման ակնարկ արդեն իսկ հնչել է ՀԱԿ փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանի կողմից:

Բայց սրանք միայն վարկածներ են, իսկ ներիշխանական հակասությունները, կարծես թե՝ իրողություն:

Օֆշորային հայտնի սկանդալից և Վերահսկիչ պալատի աղմկահարույց զեկույցից հետո՝ շատերը կանխատեսեցին վարչապետի հրաժարականը:

Սխալվեցին: Տիգրան Սարգսյանն ոչ միայն հրաժարական չտվեց, այլև մտադիր է հարձակվել:

Արարատի մարզպետարանի վարչության պետ Տիգրան Վիրաբյանը մեծ խաղի մանր զոհ դարձավ: Ժամանակին, երբ նա հայտնի ընտանիքի ներկայացուցիչներին արտոնյալ կարգավիճակով բենզին ու դիզվառելիք էր մատակարում, մտածում էր բախտավոր պաշտոնավարելու և կուշտ փորով ապրելու մասին, այսօր դրա պատճառով՝ Վիրաբյանն ազատազրկված է:

Դրա համար էլ՝ ժողովուրդը պաշտոնը համեմատում է վարունգի հետ…որը միշտ էլ կարող է թարս աճել:

Իսկ Հայաստանի ընդդիմությանն էլ նույնիսկ չգիտես, թե ինչի կամ ում հետ համեմատես:

Խորհրդարանում ներկայացված ընդդիմադիրները համակարգի մաս են և ամառային իրենց հանգիստն էլ վստահաբար վայելելու են երևելիների օրինակով:

Օրինակ, Լևոն Զուրաբյանի մինուճարն ինչ պակաս է Սամվել Ալեքսանյանի յոթ զավակներից, որ չվայելի արտերկրի բարիքները:

Դե, փողոցում մնացած ընդդիմությունն էլ պարտադիր պետք է կրկնի այն ճանապարհը, որով անցել են նախկին բոլոր ընդդիմադիրները:

Երեկ Ժիրայր Սեֆիլյանի կողմնակիցների հրավիրած սակավամարդ հանրահավաքն ավարտվեց ձերբակալությամբ, բարեբախտաբար՝ Գարեգին Չուգասզյանին Կենտրոնի բաժնում պահեցին ընդամենը մի քանի ժամ:

Մեր բոլոր ժամանակների ընդդիմադիրներն այդպես էլ չհասկացան հասարակ մի ճշմարտություն, որ ժամանակակից քաղաքականությունը մի փոքր տարբերվում է Ավարայրի ճակատամարտից՝ ռազմավարական և մարտավարական իմաստով:

«Ամեն ինչ կամ  ոչինչ»  սկզբունքն ի սկզբանե տանում է պարտության, նաև՝ ոստիկանից անիմաստ ծեծվելն ու բաժին տարվելը:

Բայց սա է հայկական իրականությունը, որի շաբաթը սկսվում է եվրոձգտումներով և ավարտվում է սովետական իրականություն հիշեցնող քաղմասերով:

Շաբաթվա Վարկածները՝ Սուրեն Սուրենյանցի

Առաջին հայացքից գուցե ոչ այնքան կարևոր, սակայն, ցավալի մի իրողություն մեր հասարակությունում գնալով արմատավորվում է: Դեգրադացման գործընթացը հասել է այնտեղ, որ Կիպրոսի գլխավոր դատախազ Պետրոս Կլերիդեսը գալով Հայաստան՝ անում է մի աղմկահարույց հայտարարություն, որով ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանին փաստացի «մուտիլովշիկ է հանում», իսկ սոցցանցերում ավելի կարևորվում ու շատ ակտիվ քննարկման առարկա է դառնում Կիպրոսի գլխավոր դատախազի ազգանվան հնչողությունը՝ շատերի մոտ ինչ-որ ասոցացիաներ առաջացնելով: Իսկ բուն հայտարարությունը, որն իրականում հենց ամենակարևորն է, կարծես թե երկրորդական պլան է մղվում:

Չէ՞ որ ամեն օր չէ, որ նման օտարերկրյա բարձրաստիճան պաշտոնյա հրապարակավ հերքում է երկրի վարչապետի ասածները՝ նշելով, թե պարզապես հնարավոր չէ իր երկրում օֆշորային ընկերություն գրանցել առանց տվյալ անձի իմացության: Սրանով ամեն ինչ ասված է, և վարչապետի ու նրան պաշտպանողների բանակի բոլոր արդարացումները միանգամից հօդս են ցնդում: Այլ հարց է, որ պաշտպանողներն էլի շարունակում են և կշարունակեն պաշտպանել Տիգրան Սարգսյանին:

Պաշտպանողներից է նաև երկրի նախագահը, որն իր դիրքորոշումը հայտնեց՝ հանրությանը հուզող հարցին որևէ գնահատական չտալով: Դրա փոխարեն Սերժ Սարգսյանն այլ գնահատականներ տվեց, այլ երևույթներին, օրինակ՝ հմտորեն հող նախապատրաստեց ՎՊ նախագահի մասնակցությամբ հերթական շոուն կազմակերպելու, միևնույն է, Իշխան Զաքարյանի պաշտոնավարությունը սեպտեմբերից դադարեցվելու է:

Այս շաբաթը հագեցած էր. Ս.Սարգսյանը հուլիսի 1-ին հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնում վերանշանակեց Ռոբերտ Նազարյանին, որը, կարծես, ստեղծվել է այդ պաշտոնի համար, մինչ օրս նա խելոք անում է այն ամենը ինչ իրեն մատուցում են և արժանանում վստահության:

Սակայն դառնանք շաբաթվա վարկածներից ամենահետաքրքրականին. վարչապետի մասնակցությամբ օֆշորային սկանդալը հասավ իր գագաթնակետին և «հանգուցալուծմանը»:

Նախ՝ լուրեր շրջանառվեցին Տիգրան Սարգսյանի եղբայր Աշոտ Սարգսյանի հրաժարականի մասին, որը «Նաիրիտ գործարան» ՓԲԸ-ի փոխտնօրենն էր և, ըստ լրատվամիջոցների, անմիջական կապ ուներ գործարանում տեղի ունեցած բոլոր ֆինանսական անօրինական գործարքների հետ:

Մինչ մի եղբայրը հրաժարական էր տալիս, մյուս եղբայրը հանդես էր գալիս զոհի դերում, որին զրպարտել են՝ նրա անունով ընկերություն գրանցելով: Նման զրպարտության ենթարկվելը, կարծում եմ, շատերիս երազանքը կլիներ, և կարծես թե ներկայացումը հաջողվում էր, սակայն որտեղից որտեղ հայտնվեց Կլերիդեսը՝ Պետրոս անունով, և խոչընդոտեց համազգային թատերական այս ներկայացման հերթական գործողության շարունակմանը:

Օֆշորային և ՎՊ նաշվետվության պատմությունների «հանգուցալուծումների» արանքում եղավ գովազդային թեթև ընդմիջում. նախ՝ «Բլումբերգը» հրապարակեց «ամենաանբարոյական» կամ արատավոր երևույթներին ամենաշատը տրվող քաղաքացիներ ունեցող երկրների աղյուսակը, որում Հայաստանը 4-րդ տեղում էր, ինչը Ահարոն Ադիբեկյանը որակեց որպես պատվեր: Այստեղ զավեշտալին այն է, որ պատվերներից խոսում է մեկը, ով տևական ժամանակ, «նստած է իշխանական պատվերների վրա», և եթե հանրապետության առաջատար պատվեր կատարող Ադիբեկյանը կարող է կատարել ներքին պատվերներ, ապա ինչո՞ւ է զարմանում, երբ ոմանք էլ կատարում են դրսի պատվերներ: Չէ՞ որ պատվերների դաշտը դեռ մոնոպոլիզացված չէ:

«Գովազդային ընդմիջման» մեջ տեղ գտան նաև նախկին ու ներկա՝ նախագահի թեկնածուները. Ագռավաքարից կրկին խոսեց տիեզերքի արտակարգ և լիազոր դեսպան Վարդան Սեդրակյանը, որը թեպետ 81 տոկոս չհավաքեց, բայց նախագահ դառնալու իր մտադրությունն ու վստահությունը համարեց նորմալ: Էպոսագետն այսօր արդեն արդիական չէ, որովհետև մեկ այլ նախագահացու՝ Ադրբեջանի նախագահի հայազգի թեկնածու Գրիգորի Այվազյանն իր մտքի գոհարներով երկրորդական պլան մղեց Սեդրակյանին: Պարզվում է, որ Ադրբեջանի ժողովուրդն իրականում կողմնակից չէ Ալիևին, այլ մեզ հետ է: Թե որտեղից են պեղում նման երևույթներին՝ դժվար է ասել…

Մտքի գոհարներ արտահայտելու հարցում այս անգամ փայլեց քաղաքաշինության նախարար Սամվել Թադևոսյանը՝ նշելով, որ Վերահսկիչ պալատի արձանագրած խախտումները և բացթողումները վերաբերում են քաղաքաշինական ոլորտում պետական միջոցներով իրականացված շինարարական աշխատանքներին ընդհանրապես, այլ ոչ թե ՀՀ քաղաքաշինության նախարարությանը: Այս դեպքում հարց է առաջանում. եթե վերը նշված հարցերով քաղաքաշինության նախարարությունը չի զբաղվում, ապա ինչո՞վ է առհասարակ արդարացվում նախարարության գոյությունը, թե այն գործում է «լամինատի» ներկրման շրջանակներում : Արդյո՞ք ավելի նպատակահարմար չէր լինի լուծարել այդ կառույցը և դրա փոխարեն բացել լամինատ ներկրող խոշոր բիզնես — ընկերություն՝ Սամվել Թադևոսյանի նախագահությամբ:

Լղոզելու մշակույթը շարունակում է արդիական և կիրառելի մնալ: Էկոնոմիկայի նախարար Վահրամ Ավանեսյանն էլ իր գործընկերոջից հետ չմնաց՝ ասելով, թե ինքը 100 մլն դրամով զուգարան չէր գնի, բայց դա չի նշանակում, որ մեզ զուգարաններ պետք չեն և եթե այդ պահին որոշել են գնել, ուրեմն ճիշտ են համարել: Հիշեցնենք, որ ՎՊ-ը կատարված այս ծախսը որակել էր իբրև անարդյունավետ:

Չարաշահումների մասին բավականին ընդդիմադիր և ջղային կարծիք էր հայտնել ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանը: Գնահատականներն այնքան կոշտ էին, որ ԶԼՄ-ներում նույնիսկ խոսակցություններ շրջանառվեցին աշնանը նրա հնարավոր պաշտոնանկության մասին:
Անդրադառնանք Սերժ Սարգսյանի գնահատականների ՎՊ զեկույցի վերաբերյալ: Չնայած ՀՀԿ ԳՄ նիստի ժամանակ Սերժ Սարգսյանը կոշտ գնահատականներ չհնչեցրեց, սակայն մինչ այդ արդեն հասցրել էր հնչեցնել՝ այսպես ասած, «փակելով» իր իսկ բացած՝ բյուջեն լափելու և թալանելու թեման:

Նորություն չէ, որ մեր երկրում գրեթե ամեն ինչ որոշվում է Բաղրամյան 26-ից, և Իշխան Զաքարյանը սովորական մի կատարող է, որը հավանաբար արդեն հետաքրքիր չէ իշխանություններին: Նա դժվար թե ինքնուրույն կարծիքներ հնչեցներ, որոնք, ինչպես Սերժ Սարգսյանն ասաց՝ ոչ ոքի հետաքրքիր չեն: Սեպտեմբերին լրանում է Զաքարյանի պաշտոնավարության ժամկետը և, բնականաբար, նա չի վերանշանակվի, իսկ այն, ինչի ականատեսը եղանք օրերս, հիանալի հիմք է Իշխան Զաքարյանի՝ ասպարեզից ավելի «գեղեցիկ» հեռացման համար:

Բայց սա ՎՊ բացահայտումների ներկայացման առաջնային նպատակը չէր: Իսկ առաջնայինը, ըստ ինձ, շատ պարզ է և հստակ՝ արդեն ավանդական դարձած՝ հասարակության ուշադրությունը շեղելու տեխնոլոգիայի կիրառումը: Նախ՝ գնաճը, հետո՝ օֆշորային սկանդալը, որն իրոք լուրջ խնդիր էր իշխանությունների համար, և շտապ անհրաժեշտություն առաջացավ բեմադրել մի աղմկահարույց իրադարձություն, որն իր վրա կհրավիրի հասարակության ուշադրությունը:

Իսկ ՎՊ-ն նախ նշեց, որ հաշվետվության մասին Սերժ Սարգսյանը տեղյակ է եղել, բացի այդ՝ պարզաբանեց, որ հաշվետվության մեջ չի եղել բյուջեն լափելու և թալանելու մասին արտահայտությունները:

Արդյունքում անհասկանալի մնաց Սերժ Սարգսյանի դիրքորոշումը, և կանխատեսելի դարձավ Իշխան Զաքարյանի ճակատագիրը:

Բացի այդ, հնարավոր է՝ Ի.Զաքարյանը սցենարից մի փոքր շեղվեց և մի 2 անզգույշ բան ասաց, ինչին ի պատասխան՝ Սերժ Սարգսյանի դիրքորոշումը տրամաբանական էր, չէ՞ որ բյուջեի 70 տոկոսի ռիսկային լինելն առաջին հերթին կրկին հարվածում է Տիգրան Սարգսյանի վարկանիշին, ով առանց այն էլ այսօր լավ վիճակում չէ և խրված է օֆշորային սկանդալի մեջ: Նորություն չէ, որ հանրապետության նախագահն ամեն գնով փորձում է պահել Տիգրան Սարգսյանին, մանավանդ, որ գնահատական չտվեց նաև օֆշորային սկանդալի վերաբերյալ, կարծես թե նման բան չէր եղել:

Ամեն դեպքում, Տիգրան Սարգսյանը, կարծես թե այս անգամ էլ տակից դուրս եկավ, նույնիսկ հայտարարեց, թե եկել է պատասխան տալու ժամանակը, և, բնականաբար, պատասխան տվողն ինքը չի լինելու, ընդհակառակը՝ ինքը լինելու է չափազանց խիստ՝ ցանկացած խախտման վերաբերյալ:

Հասարակության ուշադրությունը շեղելու համար բացի վերը նշվածից, այլ նպաստավոր պայմաններ էլ ստեղծվեցին, սակայն արդեն ոչ թե ՀՀ իշխանությունների, այլ Մոլդովայի օմբուդսմեն Աուրելիա Գրիգորիուի կողմից, որը ՀՀ ԱԺ-ում հայտարարեց, թե Հայաստանը բռնազավթել է Ադրբեջանի տարածքների 20 տոկոսը: Կասկածելի այս տիկինը ոչ միայն կատարեց Ադրբեջանի պատվերը, այլ նաև մշակեց դեպքերի զարգացման մի շատ անհաջող սցենար, ըստ որի՝ իրեն այստեղ իբրև թե սպառնում էին և ինքն անվտանգության խնդիր է ունեցել:

Փաստորեն, մոլդավուհին սին հույսեր փայփայեց, թե ինքն իրենից գոնե այնքան բան է ներկայացնում, որ իրեն նույնիսկ կարող են սպառնալ:
Նույնիսկ Մոլդովայի խորհրդարանը գիտակցեց, որ այդ կինն իրականում այդքան չկա, և Մոլդովայի ՍԴ անդամի միջոցով փոխանցեց, որ ցավում են տեղի ունեցածի համար, և Ա.Գրիգորիուի ասածը զուտ սուբյեկտիվ կարծիք էր, որն իրենք չեն կիսում:
Մոլդովայի խորհրդարանը Աուրելիայի կարծիքը չկիսեց, իսկ այ ՀՀ իշխանություններն այս անգամ կարծես թե կիսեցին սյունեցիների կարծիքը և Լիսկան չվերանշանակվեց մարզպետի պաշտոնում:

Սա, կարելի է ասել, շաբաթվա միակ ձեռքբերումն էր. մարդկանց դժգոհությունները տեղ հասան, և Վահե Հակոբյանի նշանակմամբ՝ կանխվեց Սուրիկ Խաչատրյանի վերադարձը: Սյունիքը ձերբազատվեց բռնակալից: Թե ինչպես կլինի Վահե Հակոբյանի օրոք՝ ժամանակը ցույց կտա, համենայն դեպս նորանշանակ երիտասարդ մարզպետին, որին բոլորը ճանաչում են որպես Մաքսիմ Հակոբյանի որդի և Մաքսիմ Հակոբյանի որդի լինելու շնորհիվ ԱԺ պատգամավոր դարձած, հնարավորություն կտրվի դրսևորել իրեն գործադիր իշխանությունում և ապացուցել, որ ինքը նաև Վահե Հակոբյանն է և բացի կոճակ սեղմելուց կարող է կոնկրետ գործեր անել:

Այս շաբաթը «իմաստավորվեց» Սահմանադրության օրվա առթիվ, երբ Նախագահը հերթական անգամ բոլորիս ցանկացավ օր օրի ամրացող պետություն, մարդու իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանության հետևողական երաշխավորում և իրավունքի գերակայության սկզբունքի իրացում՝ հասարակական կյանքի բոլոր ոլորտներում: Գեղեցիկ է ասված, նամանավանդ արտագաղթից դատարկվող երկրի համար: Մենք էլ ցանկանանք:

Շաբաթն ավարտվեց Վարդավառով, որին, իհարկե, հաջորդեց հերթական մեռելոցը: Հերթական անգամ Տիգրան Սարգսյանը ջրից չոր դուրս գալով՝ «օրհնեց» մեռելոցը՝ թողնելով ապրողաց աղքատության և արտագաղթի նոր ծավալներ ու համազգային դեպրեսիա:

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց Կարեն Վարդանյանը

ԱԺ արտահերթ նստաշրջանի ավարտն ազդարարեց քաղաքական առաջին կիսամյակի վերջը: Մեր չարչարված, տանջված գործիչները շուտով եվրոպաներում ու դուբայներում կկազմակերպեն իրենց համեստ հանգիստը, իհարկե` աշխատավարձի հաշվին:

Իսկ մենք փորձենք պարզել, թե կիսամյակային կտրվածքով արդյո՞ք բավարար ցուցանիշ ստացել է մեր քաղաքական դաշտը:

Տարվա առաջին կիսամյակի գլխավոր իրադարձություններն, անշուշտ` ընտրություններն էին:

Սկզբում` նախագահական, որից բացակա ստացած ընդդիմությունը, ծույլիկի կարգավիճակով, մասնակցեց Երևանի ավագանու ընտրություններին:

Թե նախագահի և թե ավագանու ընտրություններին չկար այն լարվածությունն, անտագոնիզմը, որը բնորոշ էր 2008-ին, չկար այն մթնոլորտը, որը հանգեցներ հետընտրական բախումների, զոհերի:

Դա, անշուշտ, դրական է, ինպես նաև` այն, որ ընտրական գործընթացը համեմատաբար թափանցիկ ու լավ էր կազմակերպված:

Դրականն այսքանով էլ ավարտվում է, որովհետև զույգ ընտրությունները չբերեցին որակապես նոր քաղաքական համակարգի կայացմանը, չձևավորվեց այն միջավայրը, որն իր մեջ զարգացման ռեսուրսի, իշխանության բարեփոխման պոտենցիալ պարունակեր:

Դարձյալ ընտրությունները դարձան միջոց, ավելի շուտ պատճառ, որոնք հասարակությանն ավելի օտարեցին պետությունից, քաղաքականությունից, սուբյեկտ դառնալու հնարավորությունից:

Տեսական շանս կար, որ հետընտրական Հայսատանում հենց Սերժ Սարգսյանը կիրականացնի բարեփոխումներ, այսինքն` գործ կունենանք նոր որակի իշխանության ձևավորման հետ: Առայժմ դրա ծիլերը նույնիսկ չեն երևում. հին համակարգի ճգնաժամն ակնհայտ է, նորի հիմքերը դրված չեն:

Հարցը միայն այն չէ, որ հիմնական դեմքերը նույնն են: Ավելի էական է այն, որ չի փոխվել կառավարման փիլիսոփայությունը, իշխանություն-հասարակություն հարաբերությունների փիլիսոփայությունը:

Ընտրություններն նաև հույս էին, որ կունենանք նոր որակի ընդդիմություն` ավելի կենսունակ համակարգով, ավելի բաց ու ժողովրդավարական կառուցվածքով:

Ավաղ, Րաֆֆի Հովհաննիսյանը կրկնեց իր նախորդների գրեթե բոլոր սխալները, ՀՅԴ-ն ապրում է ներկուսակցական ճգնաժամի աննախադեպ փուլ, ՀԱԿ-ն ու ԲՀԿ-ն անձնակենտրոն և ոչ կենսունակ կառույցներ են:

Թերևս սա է պատճառը, որ Հայաստանում բացակայում է քաղաքական պայքարը` դասական իմաստով:

Նույնիսկ ընտրությունների ժամանակ գաղափարների և ծրագրերի մրցակցություն չկար:

Նախագահական մրցապայքարի գլխավոր հարցը դարձավ Պարույր Հայրիկյանի դեմ մահափորձը, ավագանու ընտրությունների ժամանակ` Տարոն Մարգարյանի ունեցվածքը:

Սրանք, իհարկե, կարևոր թեմաներ են, սակայն որևէ կերպ չեն կոմպրեսացնում ծրագրերի, գաղափարների, նոր իդեաների պակասը:

Մեր քաղաքական իրականությունը բնորոշում են Գյումրիի և Գորիսի կրակոցները, աղմկոտ դատավարությունները, որոնցում զավեշտն ավելի շատ է, քան` արդարադատության հաստատման հնարավորությունը:

Այս ամենը հուշում է, որ Հայաստանում ստեղծվել է քրեաօլիգարխիկ մի համակարգ, որն իր մեջ լափել է նաև ընդդիմությանը կամ` նրա տիտղոսային հատվածին:

Այդ համակարգը նման է ճահճի, որը բացառում է որևէ զարգացում, կրեատիվ որևէ գաղափարի ռեալիզացիա:

Չեք կարող նշել գեթ մեկ նոր գաղափար, որ լսելի դարձավ վերջին հինգ-վեց ամիսներին:

Իշխանությունն ու ավանդական ընդդիմությունն կրկնում էին նույն շաբլոն ձևակերպումները, եթե չհաշվենք Րաֆֆու «Բարև»-ը, որն ավելի շատ ձև էր, քան` բովանդակություն:

Ինչ մնում է մարգինալ ուժերին, ապա նրանց առաջարկները ադեկվատ չեն. նրանք 25 տարի անց, միանգամայն այլ իրավիճակում, փորձում են անել այն, ինչ արվել է հեռավոր 88-ին:

Այս պայմաններում` միանգամայն հասկանալի, տրամաբանված է հասարակության օտարումը քաղաքականությունից:

Նույնիսկ կարելի է ասել, որ քաղաքականություն կոչվածը չկա էլ ու հասարակության մասնակցությունը չեղած բանին չարժե անգամ քննարկել:

Հասարակությունը մնացել է մենակ՝ իր դարդ ու ցավի, թանկացած գազի, կակուտի խփած բերքի հետ:

Եթե նույնիսկ հասարակությունը մերթընդմերթ հետաքրքրություն է դրսևորում, ապա միայն` հանդիսատեսի կարգավիճակում:

Ասենք, երբեմն հետաքրքիր է իմանալ, թե ով ինչքան է դիզել օֆշորում կամ լափել բյուջեից, «վերևներում»` ով, ում տակն է փորում:

Բայց սա, մեծ հաշվով, կապ չունի մեր կյանքի որակի, մեր պրոբլեմների հետ:

Հատկապես գազի գնի բարձրացման գործընթացը հրապարակայնացրեց մի քանի իրողություն:

Իշխանության ցինիզմը, որով նա ամիսներ շարունակ հասարակությունից թաքցրել է գազի գնի թանկացման անխուսափելիությունը: Թաքցրել է` ընտրությունները չհարամելու համար:

Ընդդիմության անտարբերությունը, որը սոցիալական լարվածության ֆոնին անգամ` դատարկ թողեց հրապարակը:

Հասարակության անկարողությունը, որն արտահայտվում է արտագաղթով:

Եվ վերջապես հայ-ռուսական հարաբերությունների ողբերգականությունը, որն արտահայտվում է վասալի և տիրոջ փոխհարաբերություններով:

Ասել կուզի` մտահոգիչ են ոչ միայն շաբաթվա, այլ նաև` կիսամյակային վարկածները:

 Շաբաթվա Վարկածները մշակեց Սուրեն Սուրենյանցը

Շարունակություն, նախորդ հրապարակումները՝

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից մինչև Տիգրան Սարգսյան. Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ալյանսը կոմունիստական նոմենկլատուրայի հետ

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից մինչև Տիգրան Սարգսյան (մաս երկրորդ)

ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՄԵՔԵՆԱ. Վազգեն Մանուկյանից՝ մինչև Տիգրան Սարգսյան

Մեր հանրապետության գոյության 22 տարիներին ունեցել ենք նաև վարչապետներ, որոնց նշանակումը պայմանավորված չի եղել ընտրությունների արդյունքներով կամ էլ` որոշակի տնտեսական, սոցիալական ծրագիր իրականցնելու հրամայականով:

Այդ մարդիկ եղել են, պայմանականորեն ասած, ճգնաժամային վարչապետներ:

Այսինքն, նշանակվել են ճգնաժամի հետևանքով` այն հույսով, որ որոշակիորեն կհաղթահարեն նույն այդ ճգնաժամը:

Հայաստանում քաղաքական շատ լուրջ ճգնաժամ առաջացավ 1996թ-ի նախագահական ընտրություններից հետո, երբ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վերընտրությունն ապահովեց ոչ թե հասարակության քվեն, այլ ուժայինների անզուսպ միջամտությունը:

Հենց նույն այդ ուժայիններին զսպելու, ընդդիմության և հասարակության հետ հարաբերությունները կարգավորելու խնդիր ուներ Մեծ Բրիտանիայում ՀՀ դեսպան Արմեն Սարգսյանի նշանակումը վարչապետի պաշտոնում:

Ընտրությունները նաև փչացրել էին Հայաստանի իշխանության հարաբերություններն արևմտյան կենտրոնների հետ և ենթադրվում էր, որ արևմտյան էլիտայի հետ լավ հարաբերություններ ունեցող Սարգսյանը կարող է շտկել իրավիճակը:

Չնայած, օրինակ, ԱՄՆ նախագահ Բիլ Քլինթոնը, որի մորը այդ ժամանակ հիշել էր Հայաստանի իշխանության ազդեցիկ ներկայացուցիչ Վանո Սիրադեղյանը` Արշալույսի խնջույքի ժամանակ, հազիվ թե հավատար, որ արևմտյան շարժուձևով աչքի ընկնող նախկին դեսպանը կարող է եղանակը ստեղծել Հայաստանում:

Արմեն Սարգսյանը փորձեց կոնտակտ հաստատել ընդդիմության հետ, նույնիսկ հանդիպումներ ունեցավ Վազգեն Մանուկյանի շրջապատի մարդկանց հետ, նրանց հետ եկավ որոշակի պայմանավորվածությունների:

Սակայն ակնհայտ էր, որ վարչապետն ունի «անգլիական թագուհու» կարգավիճակ և չի կարող որևէ պայմանավորվածության գարանտ լինել:

Արդեն 1996-ի վերջին, լուրեր տարածվեցին, թե Սարգսյանը լուրջ հակասություններ ունի պաշտպանության նախարար Վազգեն Սարգսյանի և Երևանի քաղաքապետ Վանո Սիրադեղյանի հետ: Անգամ ասում էին, թե վերջին երկուսը ծեծել են վարչապետին:

Ինչևէ, չհասկացված վարչապետը շուտով հեռացավ Հայաստանից` բուժվելու նպատակով, և արտերկրից էլ հայտարարեց իր հրաժարականի մասին:

Վարչապետությունից հետո` Սարգսյանն ուղղակիորեն չի մասնակցել Հայաստանի ներքաղաքական կյանքին` ինտեգրվելով բրիտանական բիզնես էլիտային: Չնայած շրջանառվում են լուրեր, որ նա է իշխանամետ երիտասարդներով համալրված ՄԻԱԿ-ի կինքահայրը:

Նրա մասին ակտիվորեն խոսվեց վերջերս, երբ Հայաստան էր ժամանել բրիտանական արքայազնը, ով ասում են` Սարգսյանի բիզնես գործընկերն է մեր երկրի հանքարդյունաբերության մեջ:

Քննարկվում է նաև մի տարբերակ, որ Տիգրան Սարգսյանի հնարավոր պաշտոնանկությունից հետո` հենց Արմեն Սարգսյանը կարող է ղեկավարել մեր երկրի կառավարությունը:

Մյուս ֆորսմաժորային վարչապետը եղել է Արամ Սարգսյանը, ով այդ պաշտոնին նշանակվեց 1999թ-ի հոկտեմբերի 27-ից հետո` թերևս բացառապես այն պատճառով, որ նահատակված վարչապետ Վազգեն Սարգսյանի եղբայրն էր:

Արամ Սարգսյանը պաշտոնավարեց վեց ամիս` ի հեճուկս հանրապետոթյան նախագահի:

Այդ վեց ամիսը մեր պատմության մեջ կմնա որպես երկիշխանության փուլ` թեև նրա պաշտոնավարումն էապես լիցքաթափեց ներքաղաքական լարվածությունը:

Քաղաքականության մեջ անփորձ Արամ Սարգսյանը չուներ սեփական թիմ և ներկայացնում էր երկրապահական և ռազմական էլիտայի շահերը:

Նրա և նախագահի տեսակետները հատկապես բախվում էին Հոկտեմբերի 27-ի քննության և ԼՂ խնդրի կարգավորման հարցերում:

Պաշտոնապես Սարգսյանը պաշտոնանկ եղավ անարդյունավետ կառավարման համար, ինքը պնդում է, որ կանխել է Մեղրիի փոխանակման տխրահռչակ ծրագիրը, որի ջատագովներից էր, ըստ քաջատեղյակ աղբյուրների, Քոչարյանը:

Պաշտոնանկությունից հետո` Արամ Սարգսյանը ակտիվ դերակատարություն է ունեցել ընդդիմության շարքերում` լինելով Ստեփան Դեմիրճյանի և Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ղեկավարած դաշինքների առանցքային դերակատարներից մեկը:

Այս պահին, նախկին վարչապետը նվազ դերակատարություն ունի մեր քաղաքական դաշտում:

«Ժամանակի մեքենան» վարեց Սուրեն Սուրենյանցը

Շարունակելի…

Ներքաղաքական իմաստով` անցնած շաբաթը Հայաստանի համար անհետաքրքիր չես համարի:

Վերահսկիչ պալատի բավականին ուշագրավ բացահայտումներ, բանավեճեր ու քննարկումներ վարչապետի օֆշորային ունեցվածքի մասին, չդադարող խոսակցություններ` Գորիսի կրակոցների շուրջ:

Ամբողղջ խնդիրն այն է, որ նկարագրվածը գրեթե կապ չունի իրական քաղաքականության հետ:

Օրինակ, եթե Վերահսկիչ պալատն ասում է, որ բյուջեից մսխվել է 200 միլիոն դոլար, ապա պետք է հայտնաբերվեն ու պատասխանատվության ենթարկվեն մեղավորները:

Հավատացեք` այդ դեպքում, նորմալ երկրներում, քաղաքականությունը կվերջանար, և խնդրով կզբաղվեին իրավապահ մարմինները:

Սակայն` Հայաստանի տիպի երկրներում, Վերահսկիչ պալատի հաշվետվություններն, որպես կանոն, իրավական հետևանքներ չեն ունենում, ըստ այդմ` օրակարգային են դառնում քաղաքական հարթության մեջ:

Նույնը վերաբերում է Գորիսի դեպքերին:

Եթե հասարակությունն ու քաղաքական ուժերը վստահ լինեին, որ նախաքննությունը կքննարկի բոլոր վարկածները` խնդիրն առնվազն քիչ կքաղաքականացվեր:

Բայց բոլորս նկատում ենք, որ նախաքննության նպատակը` Խաչատրյանի մերձավորների համար ինքնապաշտպանության վարկածի ապահովումն է:

Մի փոքր այլ է վարչապետի օֆշորային թեման. Տիգրան Սարգսյանը դիմել է դատախազություն, սակայն այս պարագայում էլ տարակուսելի է այդ դիմումի բովանդակությունը:

Սարգսյանը չի ասում, որ իրեն զրպարտել են, ընդամենը խնդրում է պարզել, թե ով է իր անունից օֆշորային գործարքներ իրականացրել, ֆիրմա հիմնել:

Համաձայնեք` մի փոքր ծիծաղելի է:

Մի խոսքով` մեզանում քաղաքական ուժերը խոսում են ոչ թե երկրի զարգացման հեռանկարների, այլ սկանդալների մասին ու այնպիսի տպավորություն է, որ եթե այդ սկանդալները չլինեն, քաղաքական դաշտում կատարյալ պարապուրդ կլինի:

Այ, մեր հարևան Թուրքիայում տրամագծորեն հակառակ վիճակն է:

Բավական էր, որ վարչապետ Էրդողանը որոշեր վերակառուցել Ստամբուլի մի այգի` անմիջապես հասունացավ լուրջ քաղաքական ճգնաժամ. երկիրը դարձյալ կանգնած է քեմալականության և իսլամականության երկընտրանքի առաջ:

Հարևան Իրանում երեկ հայտնի դարձավ նոր նախագահի անունը:

Իրանի ներքին գործերի նախարար Մոստաֆա Նաջարի փոխանցմամբ, երեկ տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունների առաջին փուլում հաղթել է Հասան Ռուհանին։

Ազգային անվտանգության խորհրդի նախկին քարտուղար, առաջին տեղը գրաված Հասան Ռուհանիի հաջողության գրավականը իր շուրջ նախկին  բարեփոխական նախագահներ Խաթամիի և Ռաֆսանջանիի համախմբումն էր, ովքեր հայտարարեցին, որ ամենից լավ Ռուհանին կկարողանա իրականացնել իրենց ծրագրերը:

Ասել, թե իրանական ընտրությունները ժողովրդավարական են, բառիս բուն իմաստով` անկեղծ չի լինի: Այս երկրում` երկրի հեգևոր իշխանությունն է` բավականին կամայական և անհասկանալի պատճառներով, որոշում, թե թեկնածուներից ով պետք է գրանցվի:

Մյուս կողմից` չի անտեսվել Իրանի ընտրողների կամքը:

Ակնհայտ է, որ Հասան Ռուհանին չէր հոգևոր առաջնորդի նախընտրած թեկնածուն, թեև նա այնպիսի բարեփոխիչ չէ, ինչպիսին էր` նախկին նախագահ Ռաֆսանջանին:
Ռուհանիին կողմ քվեարկեցին Իրանի այն քաղաքացիները, ովքեր ամենից առաջ ցանկանում էին քվեարկել բարեփոխիչների համար, նրանք, ովքեր ցանկանում էին Ռաֆսանջանիին տեսնել նախագահի դերում, և նրանք ովքեր դժգոհ են Իրանում առկա իրավիճակից:

Բնական է նաև, որ նոր նախագահի ընտրությունն որոշակիորեն մեղմացնելու է ԻԻՀ-ի և Արևմուտքի հարաբերությունները:

Տեսականորեն նոր նախագահ` արդեն նոյեմբեր ամսին, կարող է ունենալ նաև Ադրբեջանը:

Սակայն` միայն տեսականորեն, որովհետև Իլհամ Ալիևը վերարտադրվելու է ցանկացած գնով` թքած ունենալով թե իր հասարակության, և թե միջազգային հանրության վրա:

Խոստովանենք, սակայն, որ այս անգամ նա որոշակի խնդիրներ ունի:

Ընդդիմությունն ոչ միայն միավորվել է, այլև` փորձում է աջակցություն ստանալ ԱՄՆ-ում և Ռուսաստանում:

Իսկ Վրաստանում տեղի ունեցողը կոչվում է իշխանության հանձնման գործընթաց:

Անցնող յուրաքանչյուր օրվա և շաբաթվա հետ` Սահակաշվիլին ավելի է հեռանում իշխանությունից:

 Շաբաթվա Վարկածները՝ Սուրեն Սուրենյանցի

Ամենաերիտասարդ թաղապետը, ամենաերիտասարդ քաղաքապետը

Շարունակություն, սկիզբը՝ ՀԱՅՐԵՐ ԵՎ ՈՐԴԻՆԵՐ. Անդրանիկի ֆենոմենը, Տարոնի աստղը (մաս առաջին)

Հունիսի 11-ին Տարոն Մարգարյանն` երդման արարողությամբ, երկրորդ անգամ կստանձնի Երևանի քաղաքապետի պաշտոնը:

Իսկ նրա աննախադեպ թռիչքը պետական կառավարման համակարգում սկսվել է հեռավոր 2005թ-ին, երբ նրա երջանկահիշատակ հայրը` Անդրանիկ Մարգարյանը, դեռ վարչապետ էր:

Այդ ժամանակ Տարոնն ընդամենը 27 տարեկան էր, իր տարիքի շատ երիտասարդների նման` ավարտել էր ԲՈւՀ-ը, անցել էր աշխատանքի պետական տարբեր մարմիններում:

Սակայն ոչ բոլոր նրա հասակակիցներն այդ տարիքում կհայտնվեն թաղապետի ընտրովի պաշտոնում, եթե, իհարկե, չունենան ազդեցիկ հայրեր:

2005-ին, Տարոնն Ավանի թաղապետ դարձավ` գերազանցապես հոր ջանքերի շնորհիվ` իշխանության կատարյալ աջակցությամբ:

Ընտրություններն արտահերթ էին, ֆորսմաժորները` բացառված:

2008-ի ընտրություններում արդեն` Տարոնն առանձնապես հոր օժանդակության կարիքը չուներ, որովհետև հենց ինքն արդեն ինտեգրված էր պետական համակարգին:

Սակայն հայրը նրան օժանդակում էր այլ հարցում` Ավան համայնքը գտնվում էր պետական առանձնակի հոգածության ներքո և շահեկանորեն տարբերվում էր մայրաքաղաքի մյուս համայնքներից:

2009 թ-ին Երևանում նշանակվեցին ավագանու ընտրություններ` առաջին անգամ մեր իրականության մեջ:

ՀՀԿ համամասնական ցուցակում Տարոն Մարգարյանն երկրորդն էր` քաղաքապետի թեկնածու Գագիկ Բեգլարյանից հետո: Ըստ այդմ` Տարոնը զբաղեցնելու էր քաղաքապետի առաջին տեղակալի պաշտոնը:

Նման բարձր քաղաքական կարգավիճակի Տարոնն արժանացել էր երկու պատճառով` նա սիրված թաղապետ էր իր համայնքում, ու նաև դեր խաղաց Անդրանիկ Մարգարյանի որդի լինելու հանգամանքը:

Այդ օրերին, Սերժ Սարգսյանի իշխանությունն այնքան էլ կայուն չէր և գործող նախագահը խնդիր ուներ` մաքսիմում կոնսոլիդացիա ապահովել ՀՀԿ-ում: Տարոնի գործոնը պետք է դիտարկել նաև այս համատեքստում, որվհետև նրա հանգուցյալ հայրը բացարձակ հեղինակություն ուներ կուսակցությունում:

Անկեղծ լինելու համար նկատենք, որ Տարոն Մարգարյանի փոխքաղաքապետ դառնալը պայմավորված էր մեկ այլ հանգամանքով ևս: Այդ փուլում` Սերժ Սարգսյանը սկսել էր նպաստել երիտասարդ կադրերի առաջխաղացմանը: Մասնավորապես, Արմեն Աշոտյանը նշանակվեց կրթության և գիտության նախարար:

Քանի դեռ Երեանի քաղաքապետը Գագիկ Բեգլարյանն էր, Տարոնը մի տեսակ ստվերում էր:

Մարգարյանի շուրջ քաղաքական ինտիրգներ զարգացան, երբ 2010-ի դեկտեմբերին, Բեգլարյանը, հայտնի սկանդալից հետո, հեռացավ քաղաքապետարանից:

ՀՀԿ վերնախավի զգալի մասը քաղաքապետի պաշտոնում ցանկանում էր տեսնել Տարոնին, սակայն նախագահն այդ պաշտոնը վստահեց «Հայռուսգազարդի» տնօրեն, փորձառու մենեջեր Կարեն Կարապետյանին:

Սակայն` արդեն մեկ տարի անց, Տարոնի աստղը փայլեց. նա դարձավ Երևանի ղեկավար: Շատերն էին տարակուսում, որ Տարոնը կարող է քաղաքապետ լինել, հատկապես փորձառու Գազի Կարենից հետո, և կարծիք կար որ նրան փոխարինելու են, սակայն երիտասարդ հաջողակը մնաց այդ պաշտոնում:

Ի՞նչ փոխվեց մեկ տարում, որ Սարգսյանը վստահեց Տարոնին:

Թերևս այն, որ մոտ էին խորհրդարանական ընտրությունները, և Սերժ Սարգսյանը դարձյալ Հանրապետականը մաքսիմում մոբիլիզացնելու խնդիր ուներ: Պատահական չէ, որ խորհրդարանական ընտրություններում` Երևանի քաղաքապետի անունը համամասնականի առաջին հնգյակում էր:

Ասել, որ Տարոն Մարգարյանը կամային և ուժեղ քաղաքապետ է` անկեղծ չի լինի: Բայց նաև անկեղծ չի լինի չխոստովանել, որ վայելում է երևանցիների մի զգալի մասի համակրանքը:

Մարգարյանների ընտանիքի, Տարոնի անունը չեն կապվում բիզնեսների, օլիգարխիայի հետ, ավելին` հոր օրինակով, Տարոնը շարունակում է բնակվել հարազատ համայնքում: Սակայն գործող քաղաքապետն աղքատ մարդ չէ` դատելով հայտարարագրերից: Նույնիսկ կարելի է ասել` հարուստ է:

Ընդդիմությունը պնդում է, որ նրա ունեցվածքն օրինական հիմքեր չունի, այս համատեքստում` խոսվում է նաև նրա հոր գործունեության մասին:

Հակասական է նաև Մարգարյանի կենսագրության մեկ այլ հատված. 2010-ից` նա ԵԿՄ վարչության անդամ է, թեև ռազմադաշտում չի եղել, նույնիսկ` բանակում չի ծառայել: Այս պաշտոնն, ըստ ամենայնի, ժառանգական է, քանի որ` ԵԿՄ վարչության անդամ էր նաև նրա հայրը:

Տարոնի թույլ կողմը` հրապարակային գործչին բնորոշ խարիզմայի պակասն է, դրականն այն է, որ նա ընտանեկան ավանդույթների կրող է, հինգ երեխայի հայր, շփվող մարդ, լավ ընկեր է:

Արդյո՞ք Տարոն Մարգարյանն իշխանության մեջ կունենա այն ազդեցությունն, ինչ նրա հայրը:

Դժվար է պատասխանել այս հարցին:

Ամեն բան կախված է երկու հանգամանքից:

Ինչպիսի՞ն կլինի ՀՀԿ-ն` 2017-2018թթ-ի ընտրական ցիկլից հետո և կուսակցության ներսում ի՞նչ դիրք կունենան երիտհանրապետականները, որոնց կարկառուն ներկայացուցիչն է Տարոնը:

 Սուրեն Սուրենյանց

Մի տխուր օրինաչափություն է նկատվում Հայաստանում:

Մեզանում, դասական իմաստով, քաղաքական իրադարձություններ տեղի չեն ունենում, քաղաքական ուժերը չեն ձևակերպում օրակարգ, որն առնչվի երկրի զարգացմանը վերաբերող խնդիրների հետ:

Հայաստանի օրակարգը ձևավորում են իրադարձություններն, որոնք ունեն քրեաքաղական բնույթ:

Օրինակ, դիտարկենք վերջին շաբաթը:

Այն եզրափակվեց Երևանի նոր ավագանու առաջին նիստով, որն էլ, զուտ ֆորմալ առումով, լուծեց Տարոն Մարգարյանի վերանշանակման, ավելի ճիշտ` վերընտրության խնդիրը:

Սակայն այս իրադարձությունը, մեծ իմաստով, մնաց ստվերում, որովհետև բոլորը հասականում են, որ Երևանի քաղաքապետի ընտրության հարցն որոշվում է` ոչ ընտրատեղամասերում, և ոչ էլ` ավագանիում, այլ` Բաղրամյան 26-ում:

Նույն տրամաբանությամբ` որևէ մարզպետի աշխատանքը բնավ էլ չի գնահատվում նրա ֆունկցիոնալ պարտականությունների կատարմամբ:

Օրինակ, երբ նախագահական ընտրություններից հետո հրաժարական տվեց Շիրակի մարզպետ Աշոտ Գիզիրյանը, բոլորը հասկացան, որ դա տեղի է ունեցել բնավ ոչ այն պատաճառով, որ գեներալը ձախողել է կառավարության ծրագրերը կոնկրետ մարզում: Տվյալ դեպքում` պատճառը քաղաքական էր. Գիզիրյանը լավ «տոկոս խփող» չէր:

Ավելի տխուր է, երբ քաղաքական գործընթացների հիմքում` կրակոցներն են:

Օրինակ, եթե Գորիսում չհնչեին կրակոցներ, մինչև հիմա կշարունակեր պաշտոնավարել տխրահռչակ Սուրիկ Խաչատրյանը:

Եվ բնավ կապ չունի այն հանգամանքը, որ նա, մեղմ ասած, չէր համապատասխանում այն չափանիշներին, որով պետք է օժտված լիներ մարզպետը:

Կապ չունի նաև այն հանգամանքը, որ այս պարոնն անցած տարիներին մի քանի անգամ հայտնվել է սկանդալների կիզակետում, նրա անունն ասոցացվում է ծեծերի, մարդկանց նվաստացնելու փաստերի, քրեական նկարագիր ունեցող ազգականների, ֆեոդալիզմի հետ:

Նա պաշտոնանկ արվեց հիմա, որովհետև նրա մասնակցությամբ հերթական ռազբորկան ավարտվեց մարդկային զոհով, ընդ որում` զոհը նույնպես հայտնի ընտանիքի ներկայացուցիչ էր:

Այսինքն, եթե, օրինակ, զոհը լիներ հասարակ մեկը, հնարավոր է` տեղի ունեցածը լայն հասարակական արձագանք չունենար, կոծկվեր, այլ կերպ մեկնաբանվեր, ու Լիսկան շարունակեր պաշտոնավարել:

Խաչատրյանը լավ մարզպետ էր, թ՞ ե ոչ:

Իմ կարծիքով` ոչ:

Սակայն այդ հարցադրումն ինքնին արհեստական է, որովհետև նրա երկար պաշտոնավարման կամ հանկարծակի պաշտոնանկության հիմքում` բնավ էլ այդ մոտիվը կամ այդ հարցի պատասխանը չէ:

Վերցնենք շաբաթվա մեկ այլ իրադարձություն, որը, դասական իմաստով, քաղաքական չէ, սակայն ավելի շատ է ազդում քաղաքական գործընթացի վրա, քան, ասենք` որևէ կուսակցության դիրքորոշումը` Մաքսային միությանը Հայաստանի անդամակցույթան շուրջ:

ՀՀ նախագահի նախկին թեկնածու Պարույր Հայրիկյանի գործով ՀՀ նախագահի մեկ այլ նախկին թեկնածու Վարդան Սեդրակյանը կապ չունի: Ինչպես տեղեկացնում է Aravot.am-ն, անցած շաբաթվա վերջին, նման հայտարարություն է արել գործով ամբաստանյալ Սամվել Հարությունյանը Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանում շարունակվող դատական նիստին: «Դա կապված է նրա հետ, որ մենք Սեդրակյանից գումար շորթեինք: Մնացածը կասեմ պաշտպանիս հետ խորհրդակցելուց հետո»,- հայտարարել է նա:

Շարքային մի ամբաստանյալի հայտարարությունը քաղաքական հետևանքներ է ունենալու, որովհետև դատական այդ գործն ինքնին քաղաքական է:

Մինչև այսօր էլ հասարակության զգալի հատվածի համար այնքան էլ պարզ չեն այն մոտիվը կամ մոտիվները, որոնք պետք է դրդեին, որպեսզի նախագահի, մեծ իմաստով, անհայտ մի թեկնածուն պատվիրեր սպանությունը մեկ այլ թեկնածուի, ով թեև հայտնի էր, սակայն ակնհայտորեն եղանակ չէր ստեղծում նախագահական ընտրարշավում:

Կնշանակի` Սեդրակայնն այս հանցագործության ընդամնեը շղթաներից մեկն է և ոչ` կազմակերպիչը, և հանցագործության թիրախն էլ ոչ թե Հայրիկյանն էր, այլ  ընտրությունների բնականոն ընթացքը, այսինքն` դրանք խաթարելը:

Կամ էլ` գուցե ամբաստանյալը ճիշտ է, ու Սեդրակյանը կեղծ մատնության զոհ է:

Երկու դեպքում էլ ստացվում է, որ Հայրիկյանի դեմ մահափորձ կազմակերպողները, իրականում` այն ուժերը, որոնք մտադրվել էին վիժեցնել ընտրությունները` ազատության մեջ են, ըստ այդմ` մեր երկրին սպառնացող մարտահրավերները չեզոքացված չեն:

Դեռևս երկար ժամանակ Հայաստանի քաղաքական գործընթացների համար նշանային կլինեն քրեական բնույթի իրադարձությունները, կրակոցները, սկանդալները:

Դա այդպես կլինի, որովհետև իշխանությունը քաղաքական չէ, ըստ այդմ` այդպիսին չեն ընդիմությունն ու այն միջավայրը, որում գործում են այդ երկու սուբյեկտները:

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց Սուրեն Սուրենյանցը