Մեր ժողովրդի հիշողությունը բավականին կարճ է: Նա շատ արագ է մոռանում, թե ում էր համարում աչքի գրող, սուլում, մաղթում շուտափույթ հեռացում: Ընդամենը 10 տարի անց արդեն մոռացվում է ամենայն վատը և հիշվում եղած կամ չեղած լավը: Ու պետական այրը կարողանում է վերադառնալ մեծ քաղաքականություն, հաճախ` կարոտաբաղձության ալիքի գագաթին հեծած:

Մտովի վերադառնանք 1988 թվական: Ազատության հրապարակ: Ազգային անկասելի զարթոնքով ալեկոծ ժողովուրդ, որի ուզածը մի բան է` «ՄԻԱՑՈՒՄ»: Քաղաքացիական ազատություններ, ժողովրդավարություն, այլ թիթիզ բաներ` դրանք լոկ ժողովրդական հուժկու ալիքի փրփուրն են, բուն ալիքը Արցախի վերամիավորման համար է: Խոսափողին է մոտենում Կարեն Դեմիրճյանը: «Ղարաբաղը ջե՞բս ա, որ հանեմ տամ»,-պատմական ֆրազից հետո վրդովված սուլոցի ներքո նա հեռանում է, որպեսզի 10 տարի լռություն պահպանի:

Եվ 10 տարի անց, երբ բանակի ու ժողովրդի ճնշման ներքո հեռանում է «ՄԻԱՑՈՒՄ»-ի իդեալները տրորած Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, Կարեն Դեմիրճյանին արդեն խանդավառորեն դիմավորում է նրան սուլած և վռնդած Ազատության հրապարակը: Բայց վերադարձն իշխանության, չի ստացվում:

Զուտ կարոտախտը բավարար չէր: 1988-ի զարթոնքի և հետագա հաղթական Ազատամարտի ալիքը անխուսափելիորեն պետք է իշխանության բերեր «ՄԻԱՑՈՒՄ»-ի թրծված առաջնորներից որևէ մեկին:

Անցավ ևս 10 տարի: Ժողովուրդը մոռացավ, թե ինչպիսի ատելությամբ էր քշել Լևոն Տեր-Պետրոսյանին: Ճիշտ է, նրան «ազգովի խնդրող» չեղավ, բայց այնուամենայնիվ 350 հազար մարդ քվե տվեց:

Անշուշտ, կար ատելություն օլիգարխիկ համակարգը կատարելության հասցրած Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամբ, բայց ինչքան էլ պարադոքսալ հնչի, լևոնական ալիքի շարժիչ ուժը, այնուամենայնիվ, կարոտախտն էր:

Հիշենք, թե 1996-ին ինչի շուրջ էր գլուխը գովում առաջին նախագահը` որ իր իշխանության տարիներին Հայաստանում 11 հազար դղյակներ կառուցեցին: Այսինքն` 11 հազար ընտանիք Խորհրդային Հայաստանի ժառանգությունից լավ էլ յուղոտ կտորներ փախցրեցին: Դրա տասնապատիկն էլ հաստատ փախցրել էին առավել համեստ բաժիններ: Բնականաբար, նրանց մեծ մասը կարոտով հիշում էր այն ժամանակները, երբ «հարիֆները»  Ազատամարտի խրամատներում արյուն էին թափում, իսկ իրենք «շուստրիաբար» թիկունքում մեծ կամ փոքր ունեցվածքի տեր էին դառնում: Դե, 100 հազար ընտանիքի քվեները հերիք էին 350 հազարի առյուծի բաժինը ձևավորելու համար…

Այսպիսով, և Կարեն Դեմիրճյանը, և Լևոն Տեր-Պետրոսյանը լայնորեն օգտվել են կարոտախտի տեխնոլոգիայից` մեծ քաղաքականություն վերադառնալու համար: Սակայն Ռոբերտ Քոչարյանը կարծես թե որոշել է գերազանցել նրանց:

Նա 10 տարու փոխարեն սպասեց ընդամենը 3 տարի, ու ՀՀ անկախության 20-ամյակի առիթը օգտագործելով, արդեն հիմիկվանից ձևավորում է իր իշխանավարման տարիների նկատմամբ կարոտախտի ալիք: Շատ ակտիվ, գործնականում ամեն օր: Նրա ոչ պաշտոնական կայքէջը լեցուն է «10 տարի, որ վերափոխեցին Հայաստանը» կարգախոսի ներքո գրված նյութերով: Անգամ ֆան-կլուբ ունի, ուր ընդգրկված են հիմնականում երիտասարդները: Քարոզչության սխեման բավականին պարզ է, բայց արդյունավետ. Պնդել և հիմնավորել, որ անկախության 20 տարվա ուղիղ կեսը իր ղեկավարության ներքո, Հայաստանի լավագույն տարիներն էին: Որ ինքն է երկիրը երկիր դարձնելու: Իր վերջին հարցազրույցում նա նաև պնդում է, որ հավասարը հավասարի պես շփվում էր գերտերությունների ղեկավարների հետ, որ վասալային հարաբերություններ չկային. «Պարզապես պետք չէ բարդութավորվել: Երկրի չափը չի նշանակում, որ նրա նախագահն անպայման ավելի խելացի է եւ արդյունավետ մյուս նախագահներից: Այո, նրանք, անկասկած, ավելի ազդեցիկ են երկրի քաղաքական կշռի շնորհիվ: Սակայն դա ամենեւին չի նշանակում, որ նրանք քո պետերն են, եթե, իհարկե, դու ինքդ նրանց այդ կերպ չես ընկալում: Գլխավորը` կարողանալ կառուցել ճիշտ, ազնիվ գործընկերային փոխհարաբերություններ, հստակ ներկայացնել քո երկրի շահերը եւ ունենալ համոզիչ փաստարկային հիմք, եթե դու ինչ-որ բանի հետ համաձայն չես: Ինձ մոտ, օրինակ, շատ ջերմ հիշողություններ են մնացել Վլադիմիր Պուտինի, Ժակ Շիրակի եւ Բիլ Քլինթոնի հետ շփումից: Նրանցից ոչ ոք երբեք չի փորձել ընդգծել իր գերազանցությունը»:

Նա նաև ենթատեքստով ասում է, որ կարող է փայլուն հեռանկար ապահովել Հայաստանին. «Ավելի քան 50 տարի առաջ Սոմալին եւ Հարավային Կորեան ունեին ՀՆԱ-ի գրեթե նույն ցուցանիշը մեկ շնչի համար, իսկ այսօր այդ երկրները հնարավոր չէ անգամ համեմատել: Սոմալին պատառոտվում է տարաձայնություններից, բնակչությունը սովի է մատնված, իսկ Հարավային Կորեան դարձել է հզոր արդյունաբերական երկիր եւ համաշխարհային առաջատարներից է տնտեսության մի շարք ոլորտներում: Ահա թե ինչ է նշանակում արդյունավետ կառավարում, հեռանկարները տեսնելու ունակություն եւ զարգացման ճիշտ մոդելի ընտրություն: Համոզված եմ, որ Հայաստանը լուրջ ներուժ ունի Հարավային Կովկասի ամենաարդյունավետ երկիրը դառնալու համար: Թե ինչպե՞ս այն կօգտագործվի, ցույց կտա ժամանակը»:

Թե ինչպես է պատրաստվում Ռոբերտ Քոչարյանը, զուգակցելով  կարոտախտի ստեղծման տեխնոլոգիան իր ունեցած տնտեսական և կադրային լծակների հետ, վերադառնալ մեծ քաղաքականություն, կերևա առաջիկա 2 ամիսներին: Միգուցե նա մասնակցի 2012-ի ընտրարշավին, ու այնուհետ հավակնի 2013-ին դառնալու երկրի նախագահ. Այդ դեպքում ԲՀԿ-ն մինչև վերջ «կոտոշ կտա» ընտրություններին առանձին մասնակցելու համար, և կոալիցիայի միասնական ընտրացուցակ չի լինի: Միգուցե նա լինի հենց կոալիցիոն ընտրացուցակի առանցքային դեմքը ու ընտրություններից հետո ստանձնի վարչապետությունը` 2018-ին նախագահական պալատ վերադառնալու հեռանկարով:

Սցենարի վերջնական տարբերակը հայտնի չէ: Սակայն կարելի է պնդել, որ կլինի այնպես, ինչպես միասին կորոշեն Սերժ Սարգսյանն ու Ռոբերտ Քոչարյանը: Ի վերջո պատերազմի բովով անցած 20 տարվա ընկերությունը նաև քաղաքական կատեգորիա է` ի հեճուկս տականքային ցինիզմով վարակված քաղաքական դասի կարծրատիպերի:

Շաբաթվա Վարկածները քննեց`  ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Հարգելի հայրենակիցներ, բա տեղյա՞կ եք սենսացիոն նորությանը: Խաբա՞ր եք, ով է մեր առաջադիմության թշնամին: Իրո՞ք չգիտեք… Սահմանադրական դատարանի նախագահ նախագահ Գագիկ Հարությունյանն է, քանի որ կոծկել է բոլոր ոչ լեգիտիմ ընտրությունները` 1998-ից սկսած: Չե՞ք հավատում. Ամոթ ձեզ, բա միտինգի վախտ Լևոնն ա ասել: Ճիշտ է, մոռացել է, որ նույն պաշտոնյան ու նրա գլխավորած մարմինը քողարկել էին և իր, մեղմ ասած, կասկածելի ընտրությունը 1996-ին: Դե բայց ներելի է` իր օգտին արած ամեն ինչը օրինական է, իսկ իր դեմ արածը` ապօրինի…

Ուրիշ նորություն էլ իմացանք: Որ «հիմնադիր նախագահը» ընդհանրություններ ունի Ջորդանո Բրունոյի հետ (տեսնես ով ցանկություն կհայտնի նրա խարույկը վառելու), ու որ, Վիկիլիքսի արև (ըստ Լևոն Զուրաբյանի) Լևոնին ձայն տվել է ոչ թե 350 հազար, այլ 570 հազար մարդ: Այսինքն` 220 հազար ընտրող «ավազակապետությունն» անամոթաբար պարտակել է…

Եվ ի՞նչ եղավ վերջին հանրահավաքի արդյունքը: Ասացիք, որ լոխ ոչ լեգիտիմ են, կամ Լևոնի ասած` «ոչ օրինակարգ», և խոստացաք, որ եթե մինչև ամսի 23-ը Տիգրան Առաքելյանին բաց թողնեն, կվերսկսեք «գյալաջին» իշխանությունների հետ, իսկ եթե ոչ` ուրեմն կշարունակեք «ավազակապետության կազմաքանդումը»:

Թույլ տվեք կանխատեսում անել: Տիգրան Առաքելյանին չեն ազատելու, թեև թեթև խաղ տվին այդ ուղղությամբ` նրա դատարան ուղարկած քրգործը նախաքննության վերադարձնելով: Միգուցե ընդամենը թեթևացնեն նրա վրա դրված հոդվածը, ու ոչ ավելին: Բայց կան փոփոխություններ, որոնք դուք հռչակելու եք «ժողովրդի մեծ նվաճում»: Ավելի ճիշտ` Վաշինգտոնից ձեզ հրամայելու են համարել, թեև Մարի Յովանովիչի` «Վիկիլիքսում» հայտնված հեռագրերից բխում է, որ նա Լևոնին չի վստահում ու համարում է «քցող»:

Իսկ կհրամայեն իշխանական ճամբարում տեղի ունեցած փոփոխությունների պատճառով:  Սերժ Սարգսյանը «գուդբայ» ասաց ռուսաստանցի օլիգարխ Սամվել Կարապետյանի եղբայր Կարենին: Եվ նրա տեղը գալիս է ոչ թե Միքայել Մինասյանը, այլ արդեն իսկ պաշտոնակատար նշանակված Վիգեն Սարգսյանը: Այն Վիգեն Սարգսյանը, որին ժամանակին ուզում էին պաշտոնանկ անել ամերիկյան շպիոն լինելու համար… Գումարած դրան, անհայտ է, թե ով կնաշանակվի բազմափորձ, բայց անսպասելիորեն հանկարծամահ եղած Գարեգին Ազարյանի տեղը:

Բա ամերիկացիներին արված այդպիսի զիջման դիմաց ոմն Տիգրան Առաքելյանը էլ ո՞ւմ է պետք: Այս պայմաններում, եթե Ալիկ Սերգեիչը մնացող է, նրան թույլ կտան այդ երիտասարդին մաքսիմալ  ժամկետով բանտում պահել…

Այսպիսով, ՀՀ նախագահը իր նստավայրի երկրորդ մարդ նշանակեց մի անձի, որը լիովին բավարարում է ամերիկացիներին, կամ ինչպես ռուսներն են ասում, «պինդոսներին»: Դրա դիմաց Վաշինգտոնը աչք կփակի շատ բանի վրա, նախևառաջ` լևոնական ճամբարի գլխին խաղացած ցանկացած խաղ:

Միգուցե հանգիստ վերաբերվեն նաև «Հայկական աշխարհի» և «Պետության վախճանի» ասպետ Տիգրան Սարգսյանին չվաստակած հանգստի ուղղարկելուն. Ի վերջո հարմար կադր է` բոլոր սոցիալ-տնտեսական խնդիրները «դուրս գրելու» համար:

Բայց կարևոր հարցը հետևյալն է. իրականում ամերիկյան կադր Վիգեն Սարգսյանին ի՞նչ չափի ռեալ իշխանություն կտրվի: Եթե նույնքան, որքան Ռոբերտ Քոչարյանը տվել էր Արմենչիկին, ապա կորած ենք: Իսկ եթե Կարեն Կարապետյանի ունեցածից էլ քիչ` ապա որևէ լուրջ խնդիր չկա:

Համ էլ, դատելով ամեն ինչից, Ռոբերտ Քոչարյանը վերադառնում է: Եվ եթե նա հանկարծ դառնա իշխանության թիվ 2-ը, ապա կարող ենք թեթևացած շունչ քաշել, զի այդ դեպքում ամերիկյան շպիոնների ազդեցության մասին խոսք լինել չի կարող: Չմոռանանք, որ համաձայն «Վիկիլիքսի», նա ռուսների համար նույնիսկ ավելի նախընտրելի է, քան Սերժ Սարգսյանը: Եվ եթե նա եկավ, ապա անկախ նրա գարշելի խասիաթից, պետությունը կշահի: Զի նա կաշխատի ռուսներ գծով, իսկ Սերժ Սարգսյանը հանգիստ արևմուտք-մարևմուտք կխաղացնի: Ու կապահովենք իրական բալանս երկուսի միջև, որը լավագույնն է մեր երկրի շահի, ազգային էգոիզմի տեսակետից… Շառից, փորձանքից հեռու:

Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Ստեփանակերտում հանդիսավոր կերպով նշվեց ԼՂՀ անկախության 20-մյակը: Կողք-կողքի կանգնեցին Սերժ Սարգսյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը, Բակո Սահակյանը, Արկադի Ղուկասյանը: Անշուշտ, դա լավ է:  Թերևս նաև տրամաբանական էր, որ այդտեղ չէր «երկխոսությունն առկախած» Լևոն Տեր-Պետրոսյանը:  Անշուշտ, զուտ ֆորմալ միասնականության տեսակետից գեղեցիկ կնայվեր, որ կողք-կողքի կանգնեին ՀՀ երեք և ԼՂՀ երեք նախագահները: Սակայն «հիմնադիր նախագահի» բացակայությունը յուրահատուկ ջրբաժան եղավ.

20 տարում եղավ մի տեղաշարժ, որը չի կարելի դրական համարել: Ահա մի մեջբերում «Չենք լռելու» երիտասարդական նախաձեռնության հաղորդագրությունից. «Այստեղ շատ հեշտ է ազգի դավաճանի պիտակ ձեռք բերել. դրա համար բավական է միայն արցախցիների հետ զրույցում բացել իրենց պատմական հայրենիքի` ազատագրված տարածքների, այսպես կոչված, «փոխզիջման» մասին խոսակցությունը: «Չենք լռելու»-ի ակտիվիստներին այսօր հանդիպած հարյուրավոր արցախցիներից չի եղել գեթ մեկը, որը ղեկավարվեր «ամեն ինչի պատրաստ ենք, միայն թե պատերազմ չլինի» սկզբունքով: Նրանք պատրա՛ստ են մինչև վերջ տեր կանգնել իրենց հայրենիքին: XX դարավերջի պատմությունը մի անբացատրելի, գերբնական ուժով է կապել ղարաբաղցիներին սեփական հողի հետ: Նրանցից յուրաքանչյուրը պատրաստ է ջնջել երկրի երեսից յուրաքանչյուրին, ով կփորձի «փոխզիջել» (տեղական տերմինաբանությամբ` ծախել) իր, կամ իր հայրերի արյունով ազատագրված հողերը»:

Օգտակար գործով զբաղվող երիտասարդները, ում ոչ ոք չի կարող մեղադրել հայրենասիրության պակասի մեջ, ահավոր դարձվածք օգտագործեցին` «ԻՐԵՆՑ պատմական հայրենիքը»: Չհասկացվեց, այդ տարածքները միայն արցախցո՞ւ պատմական հայրենիքն է: Երևանցո՞ւնը չէ, սասունցո՞ւնը չէ, ջավախքցո՞ւնը չէ, սփյուռքահայի՞նը չէ: Օրինակ` Մոնթեն, Ժիրայր Սէֆիլյանը, Մանվել Եղիազարյանը տեղյա՞կ էին, որ ազատագում էին ոչ իրենց պատմական հայրենիքը…

Գնանք դեպի արմատները, դեպի հրաշակերտ 1988-ը. ի՞նչ կարգախոս էր հնչում ամենուր` ՄԻԱՑՈՒՄ: Բա ո՞ւր կորավ միացումը:

Հիշենք, ինչ էր տեղի ունեցել 20 տարի առաջ: Դիմենք 1991թ. տեքստին. «Ժողովրդական պատգամավորների Լեռնային Ղարաբաղի մարզային և Շահումյանի շրջանային խորհուրդների` բոլոր մակարդակների խորհուրդների պատգամավորների մասնակցությամբ համատեղ նստաշրջանը, արտահայտելով ժողովրդի կամքը, որն ամրագրված է փաստացի անցկացված հանրաքվեում և ԼՂԻՄ ու Շահումյանի շրջանային իշխանության մարմինների 1988-1991թթ. որոշումներում, ազատության, անկախության, իրավահավասարության և բարիդրացիության նրա ձգտումը, արձանագրելով Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից «1918-1920թթ. պետական անկախության վերականգնման» հռչակման փաստը… հիմնվելով ԽՍՀ Միության գործող Սահմանադրության և օրենքների վրա, որոնք ինքնավար կազմավորումներին և հավաքական բնակվող ազգային խմբերին իրավունք են տալիս ԽՍՀՄ-ից միութենական հանրապետության դուրս գալու դեպքում ինքնուրույն որոշելու իրենց պետական-իրավական կարգավիճակի հարցը, նշելով, որ Շահումյանի շրջանի տարածքը բռնի կերպով անջատվել է Լեռնային Ղարաբաղից և հայ ժողովրդի վերամիավորման ձգտումը համարելով բնականոն ու օրինական…»:

Ուշադրություն դարձրեք` հռչակագիրը հիմնվում է 1988-91 թվականներին ընդունված որոշումների վրա, որոնք վերաբերում էին բացառապես ՎԵՐԱՄԻԱՎՈՐՄԱՆԸ, և ընդամենը ընթացակարգ էր արվում, որ չխախտվի ԽՍՀՄ օրենսդրությունը…

Իսկ ի՞նչ ունենք հիմա: Դժվար է չհամաձայնվել ազատամարտիկ Արմեն Աղայանի դիտարկմանը. «Ինչո՞ւ մենք այդքան արագ մոռացանք «միացում» կարգախոսը և հիմա տոնում ենք մեր պառակտվածությունը: Ենթադրվում էր, որ այս ներկայացումը բեմականացվում էր արտաքին աշխարհի համար: Այս պարզունակ անհեթեթությամբ ոչ մեկին չխաբեցինք: Փոխարենը, ինքներս այնքան մտանք դերի մեջ, որը հավատում ենք մեր հնարած հեքիաթին ու շարունակում ենք տոնել Արցախի անկախությունը Հայաստանից: Զուգահեռաբար կոպտորեն ոտնահարում ենք Արցախում բնակվող ՀՀ քաղաքացիների սահմանադրական, մասնավորապես ընտրական իրավունքները»:

Այո, միլիոնավոր հայեր թյուրիմացաբար կարծում են, որ ունենք երկու պետություն` ՀՀ և ԼՂՀ, մինչդեռ բանակը, տնտեսությունն ու օրենսդրությունը մեկ միասնական օրգանիզմ են: Նաև 20 տարում Արցախում ձևավորվել է ամբիցիոզ բյուրոկրատիայի շերտ, որը չի կամենում զրկվել պաշտոնների հնչեղ անուններից: ԼՂՀ նախագահը չի կամենում կոչվել մարզպետ, նախարարները` մարզպետարանի բաժնի վարիչներ, պատգամավորները` մարզխորհրդի ավագանու անդամներ… երևի միայն բանակն է, ուր պրակտիկայում չի գործում «առանձին պետությունների» տխմարաբանությունը, և օգտագործվում են բացառապես այն քարտեզները, ուր պատկերված է ամբողջական միասնական երկիրը, և ուր զինվորը հանդիսավորապես ասում է` «Ծառայում եմ Հայաստանի Հանրապետությանը»:

Բարեբախտաբար, Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք ՀՀ իշխանության ամբողջ համակարգը հրաժարվեց բանակցությունների և վճիռների պատասխանատվությունն Արցախի վրա գցելու արատավոր պրակտիկայից և իր վրա վերցրեց այդ բեռն ամբողջությամբ: Սակայն այսօր էլ հնչում է այս անհեթեթությունը` «Արցախը որպես կողմ վերադարձնենք բանակցային սեղանի շուրջ»:  Եվ աշխարհը լիաթոք ծիծաղում է մեզ վրա, որ այնքան խորամանկ գտնվեցինք, որ խաբեցինք ինքներս մեզ: Իսկ ինքնախաբեությունը մեղքերից մեծագույնն է:

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

«Երկխոսություն» կոչեցյալը հասավ  կատարյալ աբսուրդի: Այս ուրբաթի ՀԱԿ-կոալիցիա դատարկաբանության հերթական սեանսը հետաձգվեց մինչև երեքշաբթի: Ոչ միայն այն պատճառով, որ կողմերը ասելիք չունեն (գլխանց էր այդպես), այլ նաև չեն պատկերացնում, թե հանրությանը ինչ ներկայացնեն որպես «արդյունք»: Նախորդ անգամ հանդիսատեսին դայաղ էին արել լռելու մասին պայմանավորվածությունը, սակայն հանրությունը նրանց նրբիկ հոգին չէր հասկացել ու դադարել էր հետաքրքրվել «երկխոսությունով», առավելևս որ ՀԱԿ-ը ներկայացրել էր, թե իբր քննարկել էին ՀԱԿ-ի երիտասարդների հարցը, իսկ Գագիկ Մինասյանը «մատնել» էր, որ այդ հարցի մասին ոչինչ չի քննարկվել:

Կարճ ասած, սակարկում են, թե ՀԱԿ-ի համար 7 տոկոս+ ինչպիսի թվեր են նկարելու, որպեսզի գոհ լինեն և կոալիցիոն կուսակցությունները, և ՀԱԿ-ի տերերը` ամերիկացիները: Էհ, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը դառել է «ռագատկի քար», իսկ ժամանակին…

5 տարի առաջ նոր էր ձևավորվում այն բևեռը, որը պետք է համախբվեր նրա շուրջ և հետո ցնցեր երկիրը: 2007-ի օգոստոսին հետաքրքիր բաներ էին կատարվում, որոնց մասին արժե համառոտակի հիշեցնել:

Այն ժամանակ և՛ կարկառուն ՀՀՇ-ականները, ե՛ւ «նախկինների» ճամբարի այլ ներկայացուցիչներ կարճատև հանգստի համար նախընտրել էին Հայաստանի Հանրապետության գեղատեսիլ վայրերը, այսինքն` ապահովում էին երկու-երեք ժամում ցանկացած տեղ գնալու և ցանկացած հանդիպմանը մասնակցելու հնարավորությունը: Ինքը` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, չնայած տարիքի բերումով կարծես թե պետք է հանգստի կարիք ունենար, շրջում էր մարզից մարզ և հանդիպում ինչպես ՀՀՇ տեղական կառույցների, այնպես էլ այլ «օգտակար մարդկանց» հետ: Այսինքն`ամերիկյան աջակցությունը վայելող ՀՀՇ-ն, ՀՀՇ-ական ծագում ունեցող տարբեր կառույցները և նախորդ ամիսներին նրանց միացած ուղեկիցներն ինչ-որ շատ լուրջ բան էին  նախապատրաստում, և այդ լուրջ բանը պտտվում էր հենց Լևոն Տեր-Պետրոսյանի անձի շուրջ: Ու ՀՀ առաջին նախագահի թիմում ընդգրկվելու համար հերթեր էին գոյանում: Եվ հերթ կանգնողների մեջ կարելի էր հայտնաբերել այնպիսի քաղաքական այրերի, ովքեր ժողովրդի մոտ տպավորված էին որպես Լևոնի «պապական դուշման»:

Իշխանության ՀՀԿ-ական թևի ներկայացուցիչները Լևոնի վերադարձի վերաբերյալ մանթրայի պես կրկնում էին, թե նա չի վերադառնա, եթե վստահ չլինի, որ 100 տոկոսով հաղթելու է: Առաջին նախագահի ճամբարակիցները նույնպես խոսում էին 100 տոկոսանոց շանսերի հանգամանքի մասին, սակայն, ի տարբերություն իշխանամետների, վստահ էին Լևոնի հաղթանակի վրա: Եվ հենց այդ վստահության պատճառով ԱԺ 2007թ. ընտրություններին «բորդյուրին» մնացածներից շատերը ձգտում էին հայտնվել Տեր-Պետրոսյանի թիմում: Այսինքն, Տեր-Պետրոսյանի գործոնի լրջությունը ակնհայտ էր: Եվ հենց այդ լրջության պատճառով էր, որ իշխանական ճամբարում այդ աստիճանի վախենում էին չինովնիկության և բիզնեսի հնարավոր առնետավազքից:

Իսկ ինչո՞ւ ամերիկացիները Հայաստանում սեփական ազդեցությունը հաստատելու «սուրբ գործում» խաղագումարը դրել էին հիմնականում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վրա, երբ, ի վերջո, գոյություն ունեցող ընդդիմության մեջ էլ կարելի էր ճարել դեմքեր, որոնք համակրելի կլինեին ժողովրդի համար:

Պարզապես ամերիկացիները Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ կապում էին երկարաժամկետ գործունեության հույսեր և մշակել էին սցենար, համաձայն որի` ՀՀ առաջին նախագահը պետք է կա՛մ հաղթի նախագահական ընտրություններում, կա՛մ գլխավորի «նարնջագույն» հեղափոխությունը:

Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հաղթանակին որոշակիորեն նպաստում էին և այն ժամանակվա վարչապետ, ապագա նախագահ Սերժ Սարգսյանի որոշ քայլերը: Սերժ Սարգսյանի վարչապետությունն ԱԺ-2007  ընտրություններից հետո նշանավորվեց նրանով, որ սկսեցին իրենց վատ զգալ նրանք, ովքեր ժամանակին իրենց երևակայում էին անձեռնամխելի և հավերժ անպատժելի ֆեոդալիկներ: Երբ Էջմիածնում սկսվեց «Ճոյտ» օպերացիան, որի արդյունքում գործնականում ամեն ինչից զրկվեց Հակոբ Հակոբյանը, քչերն էին պատկերացնում, թե քանի հոգու դռանն է այդ ուղտը չոքելու ընտրություններից հետո: Նույն Էջմիածնում գեներալ Սեյրան Սարոյանին զրկեցին բանակային կորպուսից և ուղարկեցին Ազգային ժողով: Իսկ գեներալ Մանվել Գրիգորյանի համար ընդհանրապես շոկի տպավորություն պետք է թողած լիներ այն, որ ինչ-որ գլխավոր դատախազություն հանկարծ համարձակվում է իր որդու գործերով զբաղվել: Գյումրու քաղաքապետ Վարդանիկին ստիպեցին, որպեսզի սեփական ձեռքով հանձնի գյումրեցիների կյանքը կերած իր հանցագործ որդուն, և դա արդեն աննախադեպ էր: Ճնշեցին և մյուս Հակոբ Հակոբյանի` Լեդի Հակոբի շրջապատն ու կլանը Մալաթիայում: Լոռու մարզում էլ միանգամից «խեղճացրին» այդտեղի գործնականում բոլոր քրեականացված ֆեոդալներին. «փուռն էին տվել» ամենակարողի համբավ ունեցող Հենրիկ Քոչինյանին, իսկ Վահրամ Բաղդասարյանին թույլ չտվեցին պատգամավոր դառնալ…

Թեև Սերժ Սարգսյանը ձգտում էր դրանով շարունակել այն, ինչը կիսատ էր թողել Վազգեն Սարգսյանը 1999-ի հոկտեմբերի 27-ին նահատակվելու պատճառով, սակայն դրանով ապագա նախագանը վաստակեց բազում թշնամիներ, որոնք հաճույքով վազեցին Լևոնի գիրկը: Գումարած դրան, և ՀՀԿ-ում, և գործադիր օղակներում վխտում էին նախկին ՀՀՇ-ականները, որոնք դեռ 2007-ի օգոստոսին գաղտնի շփումների մեջ մտան առաջին նախագահի շրջապատի հետ` միշտ կազմուպատրաստ առնետավազքի:

Դե շարունակությունը գիտենք` 2008-ի արյունալի ցնցումներն եղան, որը 3 տարի երկիրը չէր կարողանում մարսել: Հենց դրանց հաղթահարման նպատակով էլ սկսվեց «երկխոսություն» կոչեցյալը, որը հիմա լրիվ անհամացել է:

Իշխանությունը դրա շնորհիվ ազատվեց «մարտի 1-ի» հետևանքներից: Լևոն Տեր-Պետրոսյանն էլ, որը չկարողացավ ոչ իշխանություն վերցնել ընտրությունների միջոցով, ոչ էլ «նարնջագույն» հեղաշրջում անել, «երկխոսության» միջոցով փրկվում է քաղաքական լուսանցքի հեռանկարից և ստանում ԱԺ-ում ազդեցիկ խմբակցություն ունենալու ստույգ շանս: ՀԱԿ-ը 2012-ին կունենա այնքան մանդատ, ինչքան իշխանությունը կպայմանավորվի ՀԱԿ-ի ու հատկապես ամերիկացիների հետ: Բայց այդ մասին չի կարող բարձրաձայնել ոչ ՀԱԿ-ը, ոչ իշխանությունը, ուստի խեղճ ժողովրդին կերակրում են «կտերով» ու ստերով: Ահա այդպիսի տխուր բաներ…

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Արևմտյան քաղաքակրթությունն ակնհայտորեն ծերացել է: Էլ չենք խոսում Լոնդոնի անկարգությունների մասին, որ իրագործվել են առավելապես մահմեդականների ձեռամբ` անգամ ազգայնական Էստոնիան խայտառակ եղավ: 57-ամյա Կարեն Դրամբյանը միայնակ գրոհով վերցրեց Էստոնիայի պաշտպանության նախարարությունը, և պահանջվեց բավականին լուրջ հատուկ գործողություն` նրան սպանելու համար: ՊՆ-ի աշխատակազմի զգալի մասը լուսամուտներից թռիչք կատարելով փախեփախ եղավ, և մեջները չգտնվեց զենքին տիրապետող մեկը, որ վնասազերծեր հարձակվողին կամ գոնե դիմադրություն ցույց տար…

Էստոնիան փաստորեն այդպես վճարեց սեփական անհոգության համար. հույսները դրել էին Եվրոպայի «ապահով» միջավայրում ապրելու և ՆԱՏՕ-ի վրա, այդ պատճառով բավարարվում էին խաղալիք բանակով ու խաղալիք ՊՆ-ով, որը գրոհով վերցնելու համար պահանջվեց ընդամենը մեկ հայ, այն էլ ոչ թե ինչ-որ ռեմբո, այլ ընդամենը 57-ամյա իրավաբան… Այսինքն` սկզբունքորեն բավարար է ռուսական դեսանտի ընդամենը մեկ գումարտակ, որպեսզի այդ փոքրիկ բարեկեցիկ եվրոպական երկրին պարտադրեն «Կամասուտրայում» նկարագրված ծնկաարմունկային դիրքը:

Բայց, անշուշտ, մահմեդական ներգաղթյալներով «հարուստ» երկրներն առավել խոցելի են: Մեծ Բրիտանիայում մահմեդական երիտասարդության սանձազերծած փողոցային ծավալուն անկարգությունները դադարեցնելու համար պահանջվեց գործնականում մի ամբողջ շաբաթ: Եվ ի տարբերություն Փարիզի ջարդերի, բրիտանական ջարդերը շատ ավելի կազմակերպված էին, կորդինացման համար լայնորեն կիրառվում էին Թվիթեր և Ֆեյսբուք (կամ, ինչպես ասում են մեր բլոգերները` Սֆաթամատյան) ցանցերը` ճիշտ ու ճիշտ այնպես, ինչպես կիրառվել էին արաբական հեղափոխությունների ժամանակ:

Եթե Բրիտանիայի անկարգությունները համեմատենք մեր «Մարտի 1»-ի հետ, ապա պետք է խոստովանենք, որ ՀՀ իշխանությունները գործել էին առավել արդյունավետ, խնդիրը լուծելով ընդամենը մեկ օրում: Ճիշտ է, բրիտանացիները տվեցին ընդամենը մեկ զոհ` իրենց ոստիկանների ավելի բարձր պրոֆեսիոնալիզմի շնորհիվ, սակայն անպատրաստ էին «գունավոր» տեխնոլոգիայով իրագործվող խռովություններին: Մեծ ուշացումով որոշում ընդունեցին, որ հարկ եղած դեպքում բանակ կօգտագործվի, թույլատրեցին արդյունավետ հատուկ միջոցների` ջրանետների և ռետինե փամփուշտների կիրառումը, և միայն հինգշաբթի սահմանեցին արտակարգ դրություն… Ու հարց է ծագում. իսկ արդյո՞ք նրանք պատրաստ են հաջորդ, առավել հուժկու ալիքներին: Եվ, ի դեպ, փորձագետները կանխատեսում են, որ շուտով անկարգությունների ալիքներ են լինելու նաև Փարիզում ու Բեռլինում…

Փաստորեն Եվրոպան դարձավ սեփական նյութապաշտության և «մուլտիկուլտուրիզմի» կեղծ գաղափարախոսության զոհը: Սկզբում որոշեցին, որ ծանր և կեղտոտ աշխատանք կատարելը իրենց համար չեն, ու այդ աշխատանքների համար լայնորեն բացեցին դարպասները թուրքերի, սևամորթների, արաբների առաջ: Որոշեցին, որ բոլոր մարդիկ անկախ ծագումից հավասար են, և կարելի է կառուցել կիրթ «բազմամշակույթ» հասարակություն: Իսկ ներգաղթյալների` եվրոպական մշակույթին չինտեգրվելուն պատասխանեցին հսկայական միջոցներ լափող սոցիալական ծրագրերով, այլազգիների իրավունքների հատուկ պաշտպանությունով, «ռասիզմի դեմ պայքարի» խելապակաս միջոցներով… Բրիտանական մամուլը մինչև հիմա ոստիկանությանը զինյալ դիմադրություն ցույց տված Մարկ Դրագանի սպանությունը (որը դարձավ անկարգությունների պատրվակ) որակում է ռասիզմ ու պահանջում էլ ավելի բարձրացնել ոստիկանության ռասայական հանդուրժողականությունը, երևի կհասցնեն նրան, որ այլ ռասայի և հավատքի հանցագործին վնասազերծելու փոխարեն շոյելու են:

Ինչև, «մուտիկուլտուրիզմը», հանդուրժողականությունը ու մնացյալ բաները բերեցին նրան, որ մահմեդական զանգվածները այդպես էլ մազաչափ անգամ չինտեգրվելով եվրոպական մշակույթին, ճոխ ջերմոցային միջավայրում անչափ մեծ բնական աճ տվեցին:

Երևի 15-20 տարի անց կազմեն արդեն բնակչության մեծամասնությունը, և կունենանք Եվրոպական խալիֆատի պես մի բան: Միգուցե դա ավելի արագ լինի, զի արաբական աշխարհում ու Մագրիբի երկրներում հրահրած հեղափոխությունների պատճառով Եվրոպան հեղեղվում է փախստականներով: Եվ «սահմանները վերացրած» Եվրամիությունում արդեն պետություններն իրարից են սահման փակում ու իրարից նեղանում:

Կարճ ասած, այն, ինչ տեղի է ունենում հիմա Եվրոպայում, ցույց է տալիս «մուլտիկուտուրիզմի», հանդուրժողականության և նման այլ խաղալիքների կատարյալ սնանկությունը: Եվ անշուշտ, Եվրոպան ցնցումներով կանցնի այդ ամենը հաղթահարելու համար: Հաղթահարելու ընդամենը երկու մոդել կարող են լինել` կամ մոնոմշակութային ազգային պետությունների մոդելի վերականգնումը, կամ միացյալ եվրոպական կայսրության ստեղծումը: Սակայն կայսրություն ձևավորելն ավելի բարդ է, զի Եվրոպայում գործնականում անհնար է զատորոշել «տիտուլային ազգը»: Համ էլ կայսրության գաղափարը դժվար թե ուրախացնի ռուսներին ու ամերիկացիներին:

«Մուլտիկուլտուրիզմից» հրաժարվելու խնդիր ունի նաև Ռուսաստանը: Սակայն ռուսներին թերևս առանձնապես դժվար չի լինի վերադառնալ կայսրության ավանդական մոդելին. ի վերջո, ԽՍՀՄ-ը փլուզվել է ընդամենը 20 տարի առաջ: Բայց, անշուշտ, այդ վերադարձը հաստատ կլինի ռուսավարի, արյան գետերով ու զգալի կորուստներով, բռնապետական չափն անցած դրսևորումներով: Իսկ, օրինակ, մեր հարևան Իրանը հաջողությամբ իր խնդիրները լուծում է, ճնշելով թուրքական տարրին և պարտադրելով կոշտ կրոնապետական նորմերը, որոնք սակայն մազչափ անգամ չեն շոշափում հայերին ու ասորիներին: Բայց, օրինակ Իրանի աչքի գրող ԱՄՆ-ն «մուլտիկուլտուրիզմի» ձեռքը կրակն է ընկել. ամերիկյան «ձուլման կաթսայում» այդպես էլ չի հաջողվում աշխարհիս ազգերից ու ռասաներից ձուլել ազգություն չունեցող ամերիկացի:

Այս դարաշրջանում, երբ առկա է ազգային գիտակցության համատարած զարթոնք, կեղծ համակարգերը հաղթահարելու ճանապարհին ահավոր ցնցումներով անցնելու են բոլոր բազմազգ պետությունները: Իսկ մոնոէթնիկ երկրները շահելու են, զերծ մնալով այդպիսի ցմցումներից:

Եվ այդ առումով շատ է բերել մեր բախտը: Միատար երկիր ենք, որի սահմանները «ժողովրդագրական զենք» կիրառող թուրքական տարրով բնակեցված Թուրիայի և Ադրբեջանի հետ հուսալիորեն փակ են: Դա մեզ շանս է տալու հսկայական առաջընթաց արձանագրել, մինչև մյուսները գալարվելու են «մուլտիկուլտուրիզմից» ազատվելու ցավերի մեջ: Համ էլ ցնցումների հրդեհով բռնկվող երկրներից մեր հայրենակիցները ուզած-չուզած գալու են Հայաստան, պարզապես այդ գործընթացին պետականորեն և Սփյուռքի կառույցներով տեր կանգնելու կարիք կլինի, որպեսզի կարողանան գալ ոչ թե մերկ ու թալանված, այլ իրենց կապիտալով…

Իրոք 21-րդ դարը մեզ շանս է տալիս վերածնվելու և կառուցելու մեր նոր Ոսկեդարը: Կօգտվե՞նք արդյոք այդ շանսից, թե՞ ապաշնորհ ձևով կվատնենք այն…

Շաբաթվա Վարկածները մշակեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Շաբաթվա թատերականացված «երկխոսությունների» արանքում մնաց մի ամսաթիվ, որը ոմանց համար տարեդարձ է, իսկ շատերի համար` տարելից: Խոսքը օգոստոսի 4-ի մասին է, երբ լրացավ 21 տարին այն օրվանից, երբ Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ընտրվեց ՀՀ Գերագույն խորհրդի նախագահ և փաստացի սկսեց իր իշխանավարությունը: Ոմանք նրա ընտրության օրը համարում են ազատության օր, քանզի այդ օրը պաշտոնապես ավարտվեց կոմունիստների իշխանությունը: Բայց շատերը մատնանշում են, որ այդ օրը սկսվեց բեսպրեդելի իշխանությունը, որը մինչ այսօր չի ավարտվել:

Բայց պատմական առումով տարբերություն չկա` այդ օրը Տեր-Պետրոսյա՞նը կընտրվեր, թե՞ Վլադիմիր Մովսիսյանը: Միևնույն է` Հայաստանը հռչակվելու էր անկախ, միևնույն է` լինելու էր անկախության հանրաքվեն: Ու նույնիսկ ամսաթվերը չէին փոխվելու: Նույն սեպտեմբերի 21-ը տոնելու էինք որպես անկախության օր: Լինելու էր ընդամենը մեկ տարբերություն` մեկով պակաս էր լինելու այն սոված ոհմակների քանակը, որ մինչև հիմք քամել են մեր երկիրը:

Իսկ առաջին ոհմակն ամենասովածն էր, ու այնքան էր շտապում կշտանալ, որ երկրի ամբողջ արդյունաբերությունը շտապեց վաճառել որպես մետաղաջարդոն, այն էլ` առաջին պատահածին: Եվ եթե այդ ոհմակը չլիներ, Խորհրդային Հայաստանի ներուժը չէինք կորցնի, ու այսօր մեր զարգացման մակարդակը չէր զիջի Լիտվային կամ Էստոնիային: Այսօր ճգնաժամային իրավիճակում սրանց հետ էինք համեմատվելու, այլ ոչ թե Ֆորբսի մատնանշած աֆրիկյան ցեղերի… Իսկ սովածների աչքը կշտացնելու, Վանոյի նմանների ծակ շալվարի բարդույթը բուժելու վրա ծախսեցինք այնքան ռեսուրս, որ էլ դու սուս… Ինչևէ, ցանկացած սրբությունից զուրկ և Արցախը սակարկության հանող սովածների առաջին գեներացիայից ազատվեցինք 1998-ի փետրվարին: Բայց չխուսափեցինք այդ գեներացիայի արդյունքից` 4 դասարանի կրթություն ունեցող օլիգարխիայից: Այդ աղբից չհամարձակվեց ձերբազատվել Ռոբերտ Քոչարյանը, ընդհակառակը, նա գերադասեց հենվել դրա վրա, ու արդյունքում ունենք այն, ինչ ունենք: Դրանցից չնչին մասը կարողացավ գիտակցել, որ ինքը զիբիլ է, և շտապեց զավակների սերնդին կրթել: Եվ այսօր ունենք իշխանություն, որը իր որոշումների հալալ կեսն ընդունելիս հարկադրված է հիմնվել այդ զիբիլի շահերի վրա…

Ու ի՞նչ ունենք այսօր` երկխոսություն կոչվող աբսուրդ: Զիբիլի իշխանության հիմնադիրները «երկխոսում» են զիբիլի իշխանության հարկադրաբար հենվող վարչակարգի հետ:  Եվ հիմնադրները պահանջում են… արտահերթ ընտրություններ, որպեսզի իրենք լինեն զիբիլի շահերի գերիշխանության վրա հիմնված վարչակարգի հենասյուները, այլ ոչ թե այսօրվա վարիչները: Ինչպիսի՛ աբսուրդ: Ինչն ինչով են առաջարկում փոխել խեղճ ժողովրդին, երդվելով ժողովրդավարությամբ: Ախր ի՞նչն ինչով եք ուզում փոխել` ձեռի հետ կերակրելով սովածների և աբիժնիկների նոր գեներացիային: Բա արժի՞…

Ու հիմնադիրների և յոլա տանողների ներկայացուցիչները մոգոնեցին «երկխոսություն», որից անչափ գոհ են տարատեսակ եվրոպաները, բայց որից ոչինչ չի ստանում մեր երկիրն ու ժողովուրդը: Լևոն-Տեր-Պետրոսյանը իր ելույթի սկզբում հենց այդ եվրակառույցների գոհունակությունը մատնանշեց որպես «հսկայական օգուտ», շարժելով Ալիկ Արզումանյանի բուռն վրդովմունքը: Լավ է, կոալիցիայի խելքը հերիքեց չընդունել աբսուրդի մասնագետ Դավիթ Շահնազարյանի առաջարկությունը և «երկխոսությունները» ամեն օր անցկացնելու փոխարեն բավարարվել շաբաթը երկու անգամ տրվող անիմաստ ներկայացումներով:

Հիմա ինչ, ոգևորվենք կամ տխրե՞նք չեղած արտահերթ ընտրությունների քննարկումով կամ չքննարկումով: Ինքը հարցադրումը իդիոտիզմի գագաթնակետ է: Ընտրությունը, լինի հերթական կամ արտահերթ, ամբողջովին պայմանավորված է ձայներ հաշվողներով: Հաշվողներն այսպես թե այնպես չեն փոխվելու, և սին են ՀԱԿ-ի հույսերը, որ հաշվողներին իրենք են նշանակելու կամ հաշվողները կատարելու են իրենց կամքը: Նույնիսկ եթե լինի անհնարինը, և նշանակվեն արտահերթ ընտրություններ, պարզապես կրկնվելու է Վրաստանի պատմությունը, երբ Սահակաշվիլին արտահերթ ընտրություններին զրոյացրեց վրաց բավականին լուրջ ընդդիմադիրների ուժերը… իսկ մեզանում ախր սրանք այդպիսի դեպքում կպարտվեն 99-1 հաշվով ու նույնիսկ ԱԺ չեն մտնի…

Ինչևէ, քանի որ երկու կողմն էլ օգտապաշտ են, «երկխոսություն» կոչվող իդիոտիզմը կավարտվի առավելագույնս սեպտեմբերի կեսերին: Այդ ժամանակ հանրությունն ազատ շունչ կքաշի, որ ավարտվեց իրեն էշի տեղ դնելու փուլը… Հա, ինչ վերաբերում է Նիկոլի համեմատությանը, թե ՀԱԿ-ի ընթացքը նման է Տ կլասի Մերսեդեսի: Ախր և իրենց, և կոալիցիայի ընթացքը նման է այն կլասի Մերսեդեսին, որի ղեկի վրա քաշած է մայրուղու վրա որոշակի գնով կանգնածի, կներեք, տռուսկը: Ախր երկուսն էլ նույն զիբիլն են, ու երկուսն էլ մարմնավորում են զիբիլի իշխանությունը:

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ

Անկարայում ու Բաքվում հավարները գցել են ` ՀՀ նախագահը, պատասխանելով Արևմտյան Հայաստանին և Արարատ լեռանը վերաբերող ուսանողի հարցին, չի բարեհաճել երդվել, որ Արևմտյան Հայաստան երբեք չի եղել, իսկ Արարատը կոչվում է Աթադաղ: Ավելին` նա համարձակվել է ասել, որ եթե մեր սերունդը Արցախն է պաշտպանել, ապա հաջորդ սերունդը նոր գործեր ու անելիքներ ունի: Ու թուրքի աչքի առաջ անմիջապես գծագրվել են հայ զինվորի նոր հաղթական արշավանքները… Եվ սկսվեց` Էրդողանը պահանջեց Սերժ Սարգսյանից ներողություն խնդրել, իսկ Ալիևը դիմեց ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարին, թե ՀՀ նախագահի պատասխանը հարցականի տակ է դնում Արցախի հարցով նախագահների հաջորդ հանդիպումը:

Թե ինչ կապ ունի Արցախը Արևմտյան Հայաստանի հետ` Ալիևն ինքն իրեն մատնեց: Նա հրապարակավ հաստատեց, որ խոսքը գնում է հայոց տարածքները թուրքի պիղծ տեսակի լծից ազատագրելու մասին: Որ և  ինքը, և Էրդողանը թուրք տեսակի տարբեր հատվածների առաջնորդներն են…

Վախեցել են ՀՀ նախագահի ասածից: Բա պիտի վախենան` Սերժ Սարգսյանը հասկացրեց, որ հայությունն այլևս երբեք չի հնազանդվելու թուրք կոչեցյալին ընդհանրապես: Որ հայոց պետականությունը դա բացառում է: Զարմանալի չէ, որ վախեցել են: Զի նաև վախեցել են Ստամբուլում ապրող Սիբիլ անունով հասարակ հայ աղջկանից:  Քանի որ այդ աղջիկը իր մեղմ մոգական ձայնով համարձակվել է երգել «Տեսնեմ Անին ու նոր մեռնեմ» և «Կիլիկիա»: Եվ տեսահոլովակների վերաբերյալ իրենց հիացմունքը հայտնել են շուրջ կես միլիոն այնպիսիք, որ դեռևս իրենց թուրք են համարում…

Այո, հենց դեռևս… Այդ «դեռևս»-ի պատճառով թուրք կառավարությունը քանիցս փակեց տարատեսակ «յութուբ»-ները: Որովհետև այդ «դեռևս» համարվողները վաղը վերադառնալու են իրենց արմատներին և գիտակցելու են, որ իրենք հայ են, հույն են, լազ են, արաբ են, քուրդ են, բայց ոչ` թուրք: Ու եթե այսօր ենթագիտակցաբար նրանց ձգում է հայոց ծաղկուն մայրաքաղաք Անիի կարոտը, այն էլ` իրենց համար դեռևս (էլի դեռևս) անհասկանալի կարոտը, ապա վաղը իրենք, որպես այդ մայրաքաղաքի օրինական ժառանգորդ, ցանկանալու են սպանել զավթիչին: Եվ 1000 տարվա կարոտի դիմաց արյուն են հեղելու…

Մեր աչքի առաջ կատարվում է մեծն Կոստան Զարյանի կանխատեսումը, որ Թուրքիայում մի օր գենետիկ պայթյուն է տեղի ունենալու: Որ միլիոնավորները հիշելու են իրենց արմատները, և բախվելու են նրանց հետ, ովքեր իրենց դեռևս թուրք են համարում: Արյունալի բախման մեջ իրար են կոտորելու տասնյակ միլիոնավոր` նույն գենետիկ նկարագիր ունեցողները: Արդարության և պատմական հայրենիքի վերանվաճման ճանապարհն ուղեկցվելու է այդ ահեղ քաղաքացիական պատերազմով, որ տանելու է տասնյակ միլիոնավոր կյանքեր… Պատրա՞ստ ենք արդյոք դրան: Մեր 1000 տարվա կարոտը դրանից ավելիի էլ  է արժանի, բայց արդյո՞ք կդիմանանք այդ նվազագույն գնին, թե՞…

Թուրքիայից դուրս` Եվրոպայում, նույնպես հակաթուրքական հուժկու շարժում է ձևավորվում: Ինչպես էլ վերաբերվենք նորվեգացի ահաբեկիչ Անդերս Բրեյվիկին, նրա սահմռկելի արարքը բողոք էր թուրքերի կողմից Եվրոպայի խաղաղ զավթման դեմ: Նրա` «2083. Եվրոպայի անկախության հռչակագիր» գրքում պարզ ծրագիր է ներկայացրած` Վիեննայի մատույցներում օսմանյան զորքերի ջախջախման 400-ամյակին` 2083թ. սեպտեմբերի 11-ին Եվրոպան վերջնականապես թուրքի խաղաղ կամ ոչ խաղաղ նվաճումից լիովին ազատ տեսնել:

Արդյոք նրա արարքը տմարդի էր, թե արդարացված` վերջնական գնահատականը թող տան նորվեգացիները: Բայց մենք չենք կարող չմատնանշել, որ նա իր ծայրահեղ քայլով եվրոպացիներին հորդորեց մայրցամաքն ազատել թուրքական աղբից և ապրել սպիտակ մարդու քաղաքակրթությանը վայել կյանքով:

Սպիտակ մարդու քաղաքակրթության առաջատար մարտիկն, անշուշտ, մենք ենք, այլ ոչ թե կուշտուկուռ եվրոպացիք և ամերիկացիք: Վերջին երկու տասնամյակին հենց իրենք են բարձիթողի վիճակի հասցրել և թույլ տվել, որ իրենց առաջատար երկրները թուրքական տարրի նվաճման օբյեկտ դառնան: Իսկ այսօր զոհեր տալու գնով դուրս են գալիս այդ վիճակից:

Մեր տված զոհերը հազարապատիկ ավել են: Ու այսօր, երբ ռեալ շանս է առաջացել հագեցնելու Անիի հազարամյա կարոտը, մենք պիտի բնական համարենք համայն մարդկության զոհերը դրան հասնելու ճանապարհին:

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆ

Ամենասուր հարցերից մեկն է ներկայումս հետևյալը. Ճոխ ավտոմեքենայի փող ունեք, Սանահինը վրանորոգելու փող չունե՞ք: Միանգամայն օրինավոր հարցադրում է, քանզի Մայր աթոռը 309 հազար դոլարի 6 շքեղ ավտոմեքենա է ձեռք բերել: Մինչդեռ Սանահինի վերանորոգման համար բավարար է դրա կեսը:

Պիտանի արդարացում չէ այն, որ այդ մեքենաները նվիրել է բարերար Սամվել Կարապետյանը: Նա նվիրել է այն, ինչը առավելագույնս պահանջված է եղել Մայր աթոռի կողմից: Եթե Էջմիածնում տիրում է ջիփամոլությունը, ապա դա ամենևին Սամվել Կարապետյանի մեղքը չէ…

Եվ ընդհանրապես, Սանահինի շուրջ տեղի ունեցածը հանրային տրամադրությունների ճշգրիտ ինդիկատոր է: Հանրային մեծ աղմուկ հանած «Չենք լռելու» նախաձեռնության շուրջ զարգացող իրադարձությունները դրա ցուցանիշն են: Մարդիկ վերջին 2 շաբաթում 2 հարց բարցրացրին, երկուսն էլ լուծեցին` և Գանձասարի պարսպի եվրափինաչիության հարցը, և Սանահինի վերակագնման շինարարությունը:

Երկու դեպքում էլ հարցը լուծվեց Հայաստանի թիվ 1 հոգևոր գործչի հեղինակության հաշվին: Եվ ավելորդ չէ համառոտակի անդրադառնալ Ամենայն հայոց կաթողիկոսի ինստիտուտին: Հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդները կազմում են հայության շուրջ 70 տոկոսը, և այդ փաստի հետ անհնար է հաշվի չնստել: Այսինքն` պիտի ընդունենք, որ մեր հայրենակիցների 70 տոկոսի կարծիքը արտահայտում է Գարեգին Բ կաթողիկոսը: Լավ թե վատ` դա այլ խնդիր է: Հիմա Սանահինի հարցով մարդն ասել է, որ մի քանի ամիս է, որ ստանձնել է սեփականատիրոջ իրավունքը: Բայց, ուշացել է… կառավարության մակարդակով հարցն արդեն լուծվել է:

Ինչևէ, ազգովի թևակոխել ենք կարևոր փուլ` ազգի մեծամասնության հոգևոր առաջնորդի հանդեպ պահանջկոտ ենք դարձել: Հանրային պահանջ է ձևավորվել, որ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը և նրա հոգևորականները պարտավոր են ապրել ժուժկալ կյանքով և լուծում տալ հանրության կողմից բարձրացվող խնդիրներին: Այսինքն` հիմա պահանջատեր ենք ոչ միայն ՀՀ նախագահի հանդեպ, այլև` հոգևոր իշխանության: Եվ դա հրաշալի է:

Բայց հանգիստ թողնենք Ամենայն հայոց կաթողիկոսին: Առավելևս այն հարցերում, որոնք լուծվում են առանց իր բարձր միջամտության:

Եվ ուրեմն անցնենք «անհարմար» հարցերին: Առաջինը վերաբերում է 1988-ի փետրվարին: Քչերը կհիշեն փետրվարյան այն օրը, երբ տեղի ունեավ գիշերային երթը, որից հետո Ազատության հրապարակը լեփ-լեցուն էր: Հիեցնեմ այդ հասարակ դրվագը: Մթով երթի գնացինք Երևանով մեկ, բոլորին քնահարամ արինք: Երբ անցնում էինք Պանթեոնի կողքով, վանկարկցինք ընդամենը երկու բառ. «Շիրազ, երդվում եմ…»: Հովհաննես Շիրազին տված երդում էր: Մեծամասնությունը դա ընկալում էր որպես Արցախը ազատագրելու երդում, սակայն դա ավելին էր… Մեր մի մասը այդ երդումը կատարեց իր կյանքի գնով ու այժմ ննջում է Եռաբլուրում:  Մյուս մասը դեռ սպասում է կատարելու հերթին:

Երդում տվողները շուրջ 10-15 հազար էին: Դրանց մի մասը դեռ ողջ է: Դրանց մի մասը դեռ ապրում է Հայաստանում: Ու մի մասը դեռ նոր պետք է կատարի իր երդման բանաձևը…

Այսօր` 22 տարի անց, շատ բան է փոխվել: Մենք ենք փոխվել: Ծերացել ենք 22 տարով: Նոր խնդիրների տեր ենք դառել: Բայց մեր տված երդման տերն ու պարտատերն ենք մինչ օրս: Ու դրա զորությամբ այսօր բանակցություններում մեր պետական այրերը պատասխանելու սահմանափակ հնարավորություն ունեն: Դրա զորությամբ չենք էլ հետաքրքրվում, թե ուր է գնում մեր երկրի նախագահը և ինչ է անում այս կամ այն հարցում: Որովհետև գիտենք, որ անհրաժեշտ պահին «ոչ» է ասելու: Ու հենց մոտ օրերս նա պատասխան է տալու բազում անհարմար հարցերի…

Որովհետև գիտենք, որ տեր ենք այդ «ոչ»-ին: Հեշտ է լինել այն երկրի քաղաքացին, որի նախագահը հաստատ տեր է իր համաքաղաքացիների տեսակետին: Ու անհոգ սպասում ենք հերթական «միջոցառմանը», զի գիտենք` մեր հավաքական կամքը տեղ է հասնելու: Եվ ինչպես է դա ձևակերպելու մեր երկրի առաջին դեմքը` դա արդեն իր խնդիրն է: Այսինքն` պետականության ապահովման մինիմումն արդեն կա… Բայց կա նաև դրա շարունակությունը…

Հենց այս պահին լսում եմ Ստամբուլում ապրող Սիբիլ Բեկթորոսօղլու տեսահոլովակը: Երգում է Անիի մասին: Երգում է «զիմ Կիլիկիան»: Մեզ համար սովորական երգեր են, բայց Թուրքիայի պայմաններում դա իսկական պայթյուն է… զի արթնացնում են այն մարդկանց գենետիկ հիշողությունը, ովքեր սերնդե-սերունդ պարտադրված թուրք են գրվում, բայց այդպես էլ թուրք չեն դարձել: Տասնյակ միլիոնավորներ այդ երգերը լսելով իրենք իրենց հարց են տալիս. ո՞վ եմ ես, ո՞վ են իմ նախնիները, ինչպե՞ս պետք է շարունակեմ ապրել…

Ու 80 տարի անց մեր աչքի առաջ կատարվում է մեծն Կոստան Զարյանի կանխատեսումը` որ թուրք գրված տասնյակ միլիոնավորներ իրենց հարց են տալու, թե ով են իրենք և որտեղից են գալիս: Ու արդյունքում սարսափելի գոտեմարտ է լինելու` կռվելու են իրենց ինքնությունը ճանաչածները չճանաչացների հետ: Հայկի ու Բելի ճակատամարտի պես: Հայկի դերում ինքնությանը վերադարձածներն են լինելու, իսկ Բելի դերը կատարելու են հայի բոլոր հատկությունները կրող, սակայն իրենք իրենց թուրք  համարող մարդիկ:

Սպասենք այդ ահավոր մարտին: Որի արդյունքում կռվում հաղթող միլիոնավորներ ասելու են` «ես հայ եմ», ու ոչնչացնելու են միլիոններով նրանց, ովքեր դեռևս գերադասելու են իրենք իրենց թուրք համարել…

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆ

Եվ այսպես, ՀԱԿ-իշխանություն «տուն-տունիկը» հավեսով շարունակվում է: Իշխանությունը գնում է ՀԱԿ-ին ընդառաջ, ՀԱԿ-ն էլ քմահաճ օրիորդի պես կոտրտվում է, չեմուչում անում, թեև կուսությունը վաղուց է կորցրել, այդ թվում և` «ավազակապետության» հետ ամենևին էլ ոչ պլաթոնիկ հարաբերություններում:

Բնականաբար, թիվ 1 իրադարձությունը ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանի կողմից ՀԱԿ-ի և կոալիցիայի աշխատանքային խմբերի հանդիպման օրը, տեղը և վայրը նշանակելն էր: Սակայն այս պահի դրությամբ ՀԱԿ-ը դեռ լռում է, դեռ սպասում է ՀՀ նախագահի հրամանագրով կոալիցիայի աշխատանքային խմբի կազմի հաստատմանը: Արդյո՞ք չեմուչումը կշարունակվի, թե՞ ՀԱԿ-ի պատվիրակները կգան հանդիպման վայր, կերևա երկուշաբթի: Բայց հետաքրքրական է ԲՀԿ-ի իրարամերժ կեցվածքը կոալիցիոն  «աշխատանքային խմբի» հարցում: Այսպես, եթե Նաիրա Զոհրաբյանը պնդում է, որ ՀԱԿ-ի պահանջով կազմի «կաստինգ» չի կազմակերպվելու ու արտահերթ ընտրությունների հարցը քննարկման ենթակա չէ, ապա Վարդան Բոստանջյանը թույլատրելի է համարում նաև արտահերթի քննարկումը և պնդում, որ «Ընդդիմության հետ երկխոսելու իշխանական պատվիրակության կազմը կարող է փոխվել, եթե Կոնգրեսն ասի, որ այդ կազմն իրեն դուր չի գալիս»:

Եվ ընդհանրապես կարծես թե հարցական է` ԲՀԿ-ն ՀՀԿ-ի հետ միասնակա՞ն հանդես կգա ՀԱԿ-ի հետ հանդիպումներին, թե՞ իրար հակասելու են: Իսկ հակասություն ծագել կարող է, զի ԲՀԿ-ն մի ոտքով Ռոբերտ Քոչարյանի ճամբարում է: Եվ Ահարոն Ադիբեկյանն էլ նշել էր, որ արտահերթ ընտրությունների դեպքում ԲՀԿ-ն առաջին տեղը կվերցնի խորհրդարանում: Այնպես որ, ԲՀԿ-ից ՀԱԿ-ի հետ «երկխոսելու» ժամանակ սյուրպրիզներ միանգամայն սպասելի են: Ու թերևս Հովիկ Աբրահամյանը (անշուշտ, ՀՀ նախագահի գիտությամբ) կոնկրետ «ժամադրություն» է նշանակել ՀԱԿ-ին հենց այդպիսի անակնկալները գոնե սկզբում բացառելու համար: Ու նաև եթե ՀԱԿ-ը հրաժարվի հանդիպումից, դա կնախապատրաստի հիմք «երկխոսական տուն-տունիկից» հրաժարվելու և կրկին ռեպրեսիաների վերադառնալու համար: Այդ պահը վաղ թե ուշ անխուսափելի է, քանզի ՀԱԿ-ը հայտարարել է, որ սեպտեմբերին սկսելու է պահանջել Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը: Այսինքն վաղ թե ուշ «տուն-տունիկները» ավարտվելու են:

Բայց այնուամենայնիվ, նաև հավանականություն կա, որ և կոալիցիայի «զիջողականությունը», և ՀԱԿ-ի նազուտուզը պայմանավորված խաղի բաղկացուցիչներն են, ու ոչ ավելին: Առավելևս, որ օրինակ Բագրատ Ասատրյանի պես գործիչներն անթաքույց հայտարարում են, որ ՀԱԿ-ի սահուն մուտքը իշխանություն ամենացանկալի սցենարն է: Եվ տրամաբանորեն սեպտեմբերին ՀԱԿ-ի կողմից կտրուկ պահանջներից հրաժարումը և արտահերթ ընտրությունների կարգախոսը մոռացության մատնելը հնարավոր է թերևս մի դեպքում` եթե ՀԱԿ-ը դառնա կոալիցիայի չորրորդ անդամը ու գլխանց համաձայնեցվի, թե ՀԱԿ-ը քանի մանդատ է ունենալու խորհրդարանում: Ճիշտ է, բավականին զվարճալի կլինի տեսնել նույն կոալիցիայում միաժամանակ և ախքիկներին, և «ախք» տերմինի հեղինակներին, սակայն, ինչպես կասեր Լևոն Ակոպիչը, խիղճն ու թասիբը քաղաքական կեղծ կատեգորիա են, առավելևս ՕԵԿ-ի պարագայում:

Խոշոր հաշվով, վերը նկարագրված սցենարը ձեռնտու է բոլորին: ՀԱԿ-ը առանց պայքարի ստանում է տեղեր կառավարությունում ու ԱԺ-ում, իշխանությունն էլ շարունակում եվրոպաներում վայելել տարածաշրջանի սուպերժողովրդավարի իմիջը և զերծ մնալ «քըխ» բանաձևերից: Ավելին, Սերժ Սարգսյանին բավականին դյուրին կլինի ՀԱԿ-ի հետ երկխոսության արդյունքների անվան տակ և պաշտոնանկ անել վարչապետ Տիգրան Սարգսյանին վերջինիս թիմակից նախարարներով հանդերձ, և այլ կտրուկ կադրային լուծումների գնալ, և ՀՀԿ նախընտրական ցուցակը մաքրել կրիմինալից, և սահմանափակել օլիգարխների ախորժակները: Կարճ ասած` համատարած «պլյուս» է ստացվում: Թե չէ, օրինակ, Էրեբունիում անհարմար բան է ստացվում. միաժամանակ ուզում են առաջադրվել և Թոխմախի Մհերը, և Խուճուճ Էդոյի որդին, ինչը կարող է այդ թաղամասը վերածել կրիմինալ նախընտրական պատերազմների արյունալի թատերաբեմի… Իսկ երկխոսության «սոուսի» տակ հանգիստ կարելի է «բիրիքով» դուրս մղել բոլոր կրիմինալներին… Ի դեպ, պատահական չէ, որ ՀԱԿ-ի քարոզչամեքենան բացարձակապես չի դժգոհում պրոֆեսիոնալ ընտրակեղծարար Գարեգին Ազարյանի «վերընտրությունից». հավանաբար, արդեն գիտեն, որ սույն թվանկարիչը նաև իրենց տոկոսներն է նկարելու: Պատահական չէ նաև, որ ըստ  «Չորրորդ իշխանության», Ավանում ու Արաբկիրում տարիների ընտրակեղծարարները լքում են ՀՀԿ շարքերը, և թերևս չպետք է զարմանալ, եթե նրանք հանկարծ դառնան ՀՀՇ-ական ու սկսեն կեղծել հօգուտ ՀԱԿ-ի…

Բայց կա մի հանգամանք, որը կարող է խաթարել ՀԱԿ-կոալիցիա «հովվերգությունը»: Ռոբերտ Քոչարյանի գործոնը: Այժմ Սերժ Սարգսյանը լավ էլ համագործակցում է Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հետ ընդդեմ Ռոբերտ Քոչարյանի, սակայն չպետք է բացառել, որ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Լևոն Տեր-Պետրոսյանը սկսեն համագործակցել ընդդեմ Սերժ Սարգսյանի: Չէ՞ որ ՀՀ առաջին նախագահը լավ է սերտել այն դասը, որ «կարևորը ճիշտ պահին դավաճանելն է», գումարած դրան` կա ԲՀԿ-ի գործոնը: Ամբողջովին չպետք է բացառել այն տարբերակը, որ քոչարյանական ճամբարն ու ՀԱԿ-ը կփորձեն համատեղ «ֆուկ» անել ՀՀԿ-ին. Հո իզուր չէր Ահավոր Ադիբեկյանը (կամ Կարապետիչի ասած` Սուտիբեկյանը) անցկացնում սոցհարցում, թե ինչ կլինի, եթե լինեն արտահերթ ընտրություններ և ՀՀԿ-ն չմասնակցի դրանց. ուրեմն այդպիսի պատվեր ստացել է…

Ու հենց վերը հիշատակվածն է տալիս բացատրություն, թե ինչու առաջին «ժամադրությունը» նշանակել է հենց Հովիկ Աբրահամյանը. Արգամիչը հենց այն գործիչն է, որը կարողացել է մինչև հիմա Գագիկ Ծառուկյանին պահել կոալիցիայի շրջանակներում: Հիմա էլ նրա այդ հմտությունը հույժ պահանջված է, որպեսզի տարատեսակ «սյուրպրիզներ» չլինեն ԲՀԿ-ի կողմից:

Ինչևէ, սպասենք մինչև երկուշաբթի, և հավանաբար հանդիպման վայրը իրոք փոխել չի կարելի:

Շաբաթվա վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆ

Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի իշխանական շենքերում միջանցիկ քամիներ են վզվզում: Սրանց տես` Կազանի տապալված գործընթացն են «վերակենդանացնում»` Մեդվեդևի ուղերձն են բերել Սերժ Սարգսյանին և Իլհամ Ալիևին: Սերժ  Սարգսյանը խոստացավ, որ շատ շուտով կպատասխանի, և նման է, որ այդ պատասխանն իր էությամբ քիչ է տարբերվելու Զապորոժիեյի կազակների` օսմանյան սուլթանին ուղարկած նամակից: Արդեն պարզ երևում է` արտգործնախարար Նալբանդյանը հայտարարեց, որ բանակցություններում առաջընթաց հնարավոր է, եթե Ալիևը հրաժարվի Կազանում առաջադրած իր 10 պահանջներից: Եթե դա թարգմանենք դիվանագիտական լեզվից ժողովրդի լեզով, ապա կստացվի, որ արտգործնախարարը բոլորին ուղարկում է հանրահայտ ռուսական հասցեով: Ինչպես ասում են` բարի ճանապարհ…

Ի տարբերություն Կազանին նախորդող շրջանի, այս անգամ չկա խուճապ, թե` կստիպեն ստորագրել, հանձնվել, և այլն: Բոլորն ավելի հանգիստ են, Կազանի փորձը մեր ծակ փորձագետներին մի քիչ խելք սովորեցրեց: Ռուս քաղաքագետ Մոդեստ Կոլերովն էլ գլխանց դրեց փչացրեց Մեդվեդևին: Պարզ ասաց` եթե Մեդվեդևը հանուն խաղաղության Նոբելյան մրցանակի, մտադիր է ստիպել Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահներին ստորագրել ինչ-որ անմարսելի բան, թող ստանձնի դրա պատասխանատվությունը և նախագահներին պաշտպանի իրենց ժողովուրդների զայրույթից: Համ էլ թող Ալիևն ու Սարգսյանը մտածեն` արժի՞ արդյոք հանուն ինչ-որ մեկի Նոբելյան մրցանակի պատմական մեծ ռիսկերի գնալ:

Կարճ ասած, Վլադիմիր Պուտինի շահերը սպասարկող քաղաքագետը պարզ ասաց ամեն ինչ, ինչը բացառում է որևէ էական համաձայնության ստորագրումը: Համ էլ ռուսները շատ վատ հուշեր ունեն իրենց մեկ այլ Նոբելյան մրցանակակրից` Միխայիլ Գորբաչովից, որը «բոյդ թաղեմ» արեց Սովետական կայսրությունը… Ուստի, խոշոր հաշվով, մնացին մյուս երկու «Կազանյան որբերը»` ԱՄՆ-ն և Ֆրանսիան: Դե, Ֆրանսիան խոշոր հաշվով «թռավ» Մեդվեդևի վրայից, իր արտգործնախարարի շուրթերով հայտարարելով, որ կարգավորման նոր ծրագիր է առաջարկելու (գնաց ևս 17 տարի), փոխարենը մեջ ընկավ Եվրամիության պարագլուխներից Քեթրին Էշթոնը: Մեկ էլ Ամերիկան խոշոր վատություն արեց, Հայաստանը խցկելով «Ֆորբսի» վատագույն տասնյակի մեջ:

Որ «Ֆորբսի» ռեյտինգները էժանագին բլեֆ են, դա անվիճելի է, զի չի կարող այնպես լինել, որ մարդակերության և սովամահության խնդիր ունեցող երկրները (որոնք տասնյակում չկան) ունենան ավելի բարվոք տնտեսություն, քան Հայաստանը: Պարզապես «Ֆորբսի» սև ցուցակը կարող է ազդել Հայաստանում կատարվող ներդրումների վրա, նպաստել  կապիտալի փախուստին և արտագաղթին: Այդ «ռեյծինգը» էլ ավելի է խորացնում ազգային աղետի հասած այն մտայնությունը, թե`«երկիրը երկիր չի»:  Եվ միանշանակ պատասխանատվության ենթակա է այն վարչապետը, որը երկրի ցուցանիշներն իջեցրեց այնպիսի մակարդակի, որ թեկուզ մանիպուլյացիայի միջոցով հնարավոր եղավ Հայաստանը դասել վատագույն 10 տնտեսություններն ունեցող երկրների շարքին: Առավելևս, այն վարչապետը, որը ակամա բերնից թռցրել էր, որ դրական է վերաբերվում արտագաղթին: Առավելևս, որ արտագաղթի մասին «կատակը» կրկնել էր և Սևանում, Հրանուշ Հակոբյանի ներկայությամբ` վերջինիս «Արի տուն» ծրագրի առնչությամբ:

Ունենք տագնապալի պատկեր: «Պետության վախճանի» հակապետական տեսության հեղինակ, հակապետական մտածողությամբ վարչապետ: Հակապետական մտածողությամբ կամ պարզապես թալանչի չինովնիկների  ոհմակ: Եվ հակապետական մտածողությամբ բնակչության մեծամասնություն…

Այո, իրոք մեր հայրենակիցների մեծամասնության մտածողությունը հակապետական է: Կեսը երազում է արտագաղթել: Կեսից ավելին, ըստ «Ֆեյսբուքում» ընթացող քվեարկության, կողմ է օտարալեզու դպրոցներին: Որովհետև օտարալեզու դպրոցը հնարավորություն կտա իրենց զավակներին ավելի հեշտ մերվել օտար ափերում: Եվ հենց այդ հակապետական մթնոլորտի շնորհիվ է, որ օրենքի կոպիտ խախտումով Լիսկայի պես վայ-մարզպետը ռուս դեսպանի հետ պայմանավորվում է Կապանում ռուսական դպրոց բացելու վերաբերյալ…

Այս հակապետական մթնոլորտը հազարապատիկ ավելի վտանգավոր է, քան գերտերությունների ճնշումը Արցախի հարցում, քան աշխարհի բոլոր լրտեսները միասին վերցված, քան թուրքական բանակը, քան ժանտախտը: Զանգեր հնչեցրեք, ոտքի ելեք, դիմադրության շարժում է պետք:

Շաբաթվա վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ