Սխալված չեմ լինի, եթե պնդեմ, որ Հայաստանի նորագույն պատմության կարևորագույն մի շրջան կապված է Կարեն Դեմիրճյանի անվան հետ:

Այդ մարդը, ով Հայաստանը ղեկավարել է 14 տարի, ֆենոմենալ մի հատկություն ուներ. ժողովրդի կողմից սիրված լինելը: Կարելի է նույնիսկ պնդել, որ նա հայ իրականության այն բացառիկ գործիչն է, ով իր մահականացուն կնքեց հանրային վստահության ահռելի պաշար ունենալով:

Հասարակության զգալի մասի համար Կարեն Դեմիրճյանի կառավարման շրջանը՝ 1974-1988թթ, համարվում են բարեկեցության, բուռն շինարարության տարիներ: Այդ տարիների համար, Կոմկուսի առաջին քարտուղար լինելը՝ հավասարազոր էր առաջնորդ լինելուն: Պատահական չէ, որ այդ 14 տարիներն ասոցացվում են հենց Դեմիրճյանի անվան հետ, ու ժողովուրդն էլ նրան անվանում է Կարեն Շինարար՝ վերջինիս անվան հետ կապելով մետրոպոլիտենի, մարզահամերգային համալիրի և մնայուն այլ հաստատությունների կառուցումը:

Իհարկե, Կարեն Սերոբիչն ունի նաև քննադատներ. կան մարդիկ, որ պնդում են, թե հատկապես նրա կառավարման տարիներին ծաղկել է կաշառակերությունը, հովանավորչությունն, արհեստականորեն աճել է շրջանների թիվը և այլն:

Կարեն Դեմիրճյանին հաջողվել էր գտնել նաև կոմունիստական գաղափարախոսության և ազգայինի ներդաշնակության բանաձևը: Նրա կառավարման տարիներին ազգային գրականությունն ու մշակույթը զարգանում էին, Ապրիլի 24-ը նշվում էր պատշաճ մակարդակով, ի տարբերություն Վրաստանի և Ադրբեջանի իր գործընկերներ Էդուարդ Շևարդնաձեի և Հեյդար Ալիևի՝ նա չէր քծնում Լեոնիդ Բրեժնևին և անտեղի նրան բաժակաճառային ելույթներ չէր ձոնում:

Մյուս կողմից՝ Սերոբիչը ոչ ստանդարտ իրավիճակում չկարողացավ արագ կողմնորոշվել: Երբ 88-ին Երևանում սկսվեցին զանգվածային հանրահավաքները՝ Ղարաբաղը Հայաստանին միացնելու պահանջով, նա իրեն սահմանազատեց թե ժողովրդից, և թե Կրեմլի քաղաքականությունից:

Սա, թերևս, Կարեն Դեմիրճյանի կենսագրության ամենահակասական փուլն է, նաև մի կարճ շրջան, երբ նա կորցրեց հանրային վստահությունը, նույնիսկ սուլոցների արժանացավ Ազատության հրապարակում:

Նրան չներեցին նաև Մոսկվայում, մանավանդ որ՝ Կարեն Սերոբիչը բարդ հարաբերություններ ուներ 1985-ից ԽՍՀՄ-ը և ԽՄԿԿ-ն ղեկավարող Միխայիլ Գորբաչովի հետ:

Սակայն հասարակությունը բավականին արագ հիասթափվեց նորանկախ Հայաստանի առաջին իշխանություններից, Դեմիրճյանի երբեմնի հեղինակությունը կամաց-կամաց վերականգնվեց:

1992-ի ամռանը, կառավարության շենքի մոտ ես մասնակցում էի ուսանողական մի ցույցի ու հիշում եմ, թե հավաքված ժողովուրդն ինչպիսի խանդավառությամբ դիմավորեց շենքից դուրս եկող Կարեն Դեմիրճյանին:

Նա այդ ժամանակ ղեկավարում էր «Հայէլեկտրամեքենա» գործարանը և գլխավոր տնօրենի պաշտոնը պահպանեց մինչև 1999թ-ը:

1996թ-ի նախագահական ընտրությունների ժամանակ արդեն՝ Կարեն Սերոբիչի վերադարձի հարցում որոշակի քաղաքական, հասարակական պահանջարկ կար:

Այդ օրերի ՀԿԿ առաջին քարտուղար, իմ լավ բարեկամ, վաղամեռիկ Սերգեյ Բադալյանն ինձ հետ մասնավոր զրույցներում պատմել է, որ ինքը Դեմիրճյանին առաջարկել է վերադառնալ ՀԿԿ՝ կուսակցության կողմից նախագահական ընտրություններում առաջադրվելու նպատակով:

Կարեն Սերոբիչն առաջարկը մերժել է:

Նա պրագմատիկ մարդ էր և հասկանում էր, որ ժամանակները փոխվել են ու, հավանաբար, չի ցանկացել ընտրություններին մասնակցել ժամանակավրեպ բրենդով:

Նրա մերժումից շատ կոմունիստներ զայրացել էին. հիմա էլ ճանաչում եմ հավատավոր կոմունիստների, որ պնդում են, թե Կարեն Սերոբիչը լավ ղեկավար էր, բայց գաղափարական և արժեքային կայուն սկզբունքների կրող չէր:

Բայց մի մարդու, այնուամենայնիվ, հաջողվեց Դեմիրճյանին վերադարձնել քաղաքականություն:

Այդ մարդը՝ երջանկահիշատակ Վազգեն Սարգսյանն է:

Ասում են՝ Կարեն Դեմիրճյանը 1998-ի նախագահական ընտրություններին մասնակցել է հենց Վազգենի հորդորով, որպեսզի հետո նշանակվի վարչապետ:

Գուցե այս վարկածը ճիշտ է, և նախագահ դարձած Ռոբերտ Քոչարյանն իսկապես պայմանավորվածություններ է խախտել, որովհետև նախագահական ընտրություններին հաջորդեցին ներիշխանական հակասություններն, ինչն, իր հերթին, հանգեցրեց նրան, որ Վազգեն Սարգսյանը դաշինք կազմի ընդդիմության առաջնորդ Կարեն Դեմիրճյանի հետ:

1999թ-ին Հայաստանում օրինակելի խորհրդարանական ընտրություններ տեղի ունեցան, որում համոզիչ հաղթանակ տարավ Սարգսյան-Դեմիրճյան տանդեմի գլխավորած «Միասնություն» դաշինքը:

Դաշինքին ժողովուրդն իրոք վստահում էր, ես դրա ականատեսն եմ եղել՝ այդ ժամանակ ղեկավարելով «Միասնություն» դաշինքի քարոզչությունը Նոր Նորք համայնքում:

Կարեն Սերոբիչը, 11 տարվա ընդմիջումից հետո, վերադարձավ հարազատ աշխատասենյակ՝ ընտրվելով ԱԺ նախագահ, վարչապետ նշանակվեց Վազգեն Սարգսյանը, նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին վերապահվեց «անգլիական թագուհու» կարգավիճակ:

Կարեն Սերոբիչը նախագահական ընտրություններից հետո ձևավորել էր ՀԺԿ կուսակցությունը՝ սոցիալ-դեմոկրատական գաղափարախոսությամբ:

Այդ կուսակցության մեջ՝ գաղափական մարդկանց հետ միասին, քիչ չէին նաև պատեհապաշտները, ովքեր կուսակցությունը լքեցին Սերոբիչի եղերական մահվանից հետո, երբ ՀԺԿ-ն հայտնվեց ընդդիմադիր դաշտում:

Ինչևէ վերադառնաք 1999թ-ի խորդհրդարանական ընտրություններից հետո ստեղծված վիճակին, երբ երկրի փաստացի իշխանությունը պատկանում էր «Միասնության» առաջնորդներին և համառորեն լուրեր էին պտտվում, որ շուտով հրաժարական է տալու Ռոբերտ Քոչարյանը:

Գուցե այդպես էլ լիներ, եթե տեղի չունենար 1999թ-ի հոկտեմբերի 27-ի աննախադեպ ոճիրը, որին զոհ գնացին Կարեն Դեմիրճյանը, Վազգեն Սարգսյանը և նրանց հինգ զինակիցները:

Ճակատագիրն այնպես դասավորվեց, որ իրենց մահականացուն միասին կնքեցին հայոց պատմության վերջին 25 տարվա ամենավառ անհատականությունները՝ Կարեն Դեմիրճյանն ու Վազգեն Սարգսյանը:

Երրորդ Հանրապետությունը դադարեց գոյություն ունենալ, սպանված առաջնորդների հետ՝ մենք հողին հանձնեցինք մեր ոգին և արժանապատվությունը:

Երկիրը կանգնեց աղետի առաջ, որպեսզի ինչ-որ մեկը դուրս գա «անգլիական թագուհու» կարգավիճակից…

Շարունակելի…

Սուրեն Սուրենյանց

Ամենաերիտասարդ թաղապետը, ամենաերիտասարդ քաղաքապետը

Շարունակություն, սկիզբը՝ ՀԱՅՐԵՐ ԵՎ ՈՐԴԻՆԵՐ. Անդրանիկի ֆենոմենը, Տարոնի աստղը (մաս առաջին)

Հունիսի 11-ին Տարոն Մարգարյանն` երդման արարողությամբ, երկրորդ անգամ կստանձնի Երևանի քաղաքապետի պաշտոնը:

Իսկ նրա աննախադեպ թռիչքը պետական կառավարման համակարգում սկսվել է հեռավոր 2005թ-ին, երբ նրա երջանկահիշատակ հայրը` Անդրանիկ Մարգարյանը, դեռ վարչապետ էր:

Այդ ժամանակ Տարոնն ընդամենը 27 տարեկան էր, իր տարիքի շատ երիտասարդների նման` ավարտել էր ԲՈւՀ-ը, անցել էր աշխատանքի պետական տարբեր մարմիններում:

Սակայն ոչ բոլոր նրա հասակակիցներն այդ տարիքում կհայտնվեն թաղապետի ընտրովի պաշտոնում, եթե, իհարկե, չունենան ազդեցիկ հայրեր:

2005-ին, Տարոնն Ավանի թաղապետ դարձավ` գերազանցապես հոր ջանքերի շնորհիվ` իշխանության կատարյալ աջակցությամբ:

Ընտրություններն արտահերթ էին, ֆորսմաժորները` բացառված:

2008-ի ընտրություններում արդեն` Տարոնն առանձնապես հոր օժանդակության կարիքը չուներ, որովհետև հենց ինքն արդեն ինտեգրված էր պետական համակարգին:

Սակայն հայրը նրան օժանդակում էր այլ հարցում` Ավան համայնքը գտնվում էր պետական առանձնակի հոգածության ներքո և շահեկանորեն տարբերվում էր մայրաքաղաքի մյուս համայնքներից:

2009 թ-ին Երևանում նշանակվեցին ավագանու ընտրություններ` առաջին անգամ մեր իրականության մեջ:

ՀՀԿ համամասնական ցուցակում Տարոն Մարգարյանն երկրորդն էր` քաղաքապետի թեկնածու Գագիկ Բեգլարյանից հետո: Ըստ այդմ` Տարոնը զբաղեցնելու էր քաղաքապետի առաջին տեղակալի պաշտոնը:

Նման բարձր քաղաքական կարգավիճակի Տարոնն արժանացել էր երկու պատճառով` նա սիրված թաղապետ էր իր համայնքում, ու նաև դեր խաղաց Անդրանիկ Մարգարյանի որդի լինելու հանգամանքը:

Այդ օրերին, Սերժ Սարգսյանի իշխանությունն այնքան էլ կայուն չէր և գործող նախագահը խնդիր ուներ` մաքսիմում կոնսոլիդացիա ապահովել ՀՀԿ-ում: Տարոնի գործոնը պետք է դիտարկել նաև այս համատեքստում, որվհետև նրա հանգուցյալ հայրը բացարձակ հեղինակություն ուներ կուսակցությունում:

Անկեղծ լինելու համար նկատենք, որ Տարոն Մարգարյանի փոխքաղաքապետ դառնալը պայմավորված էր մեկ այլ հանգամանքով ևս: Այդ փուլում` Սերժ Սարգսյանը սկսել էր նպաստել երիտասարդ կադրերի առաջխաղացմանը: Մասնավորապես, Արմեն Աշոտյանը նշանակվեց կրթության և գիտության նախարար:

Քանի դեռ Երեանի քաղաքապետը Գագիկ Բեգլարյանն էր, Տարոնը մի տեսակ ստվերում էր:

Մարգարյանի շուրջ քաղաքական ինտիրգներ զարգացան, երբ 2010-ի դեկտեմբերին, Բեգլարյանը, հայտնի սկանդալից հետո, հեռացավ քաղաքապետարանից:

ՀՀԿ վերնախավի զգալի մասը քաղաքապետի պաշտոնում ցանկանում էր տեսնել Տարոնին, սակայն նախագահն այդ պաշտոնը վստահեց «Հայռուսգազարդի» տնօրեն, փորձառու մենեջեր Կարեն Կարապետյանին:

Սակայն` արդեն մեկ տարի անց, Տարոնի աստղը փայլեց. նա դարձավ Երևանի ղեկավար: Շատերն էին տարակուսում, որ Տարոնը կարող է քաղաքապետ լինել, հատկապես փորձառու Գազի Կարենից հետո, և կարծիք կար որ նրան փոխարինելու են, սակայն երիտասարդ հաջողակը մնաց այդ պաշտոնում:

Ի՞նչ փոխվեց մեկ տարում, որ Սարգսյանը վստահեց Տարոնին:

Թերևս այն, որ մոտ էին խորհրդարանական ընտրությունները, և Սերժ Սարգսյանը դարձյալ Հանրապետականը մաքսիմում մոբիլիզացնելու խնդիր ուներ: Պատահական չէ, որ խորհրդարանական ընտրություններում` Երևանի քաղաքապետի անունը համամասնականի առաջին հնգյակում էր:

Ասել, որ Տարոն Մարգարյանը կամային և ուժեղ քաղաքապետ է` անկեղծ չի լինի: Բայց նաև անկեղծ չի լինի չխոստովանել, որ վայելում է երևանցիների մի զգալի մասի համակրանքը:

Մարգարյանների ընտանիքի, Տարոնի անունը չեն կապվում բիզնեսների, օլիգարխիայի հետ, ավելին` հոր օրինակով, Տարոնը շարունակում է բնակվել հարազատ համայնքում: Սակայն գործող քաղաքապետն աղքատ մարդ չէ` դատելով հայտարարագրերից: Նույնիսկ կարելի է ասել` հարուստ է:

Ընդդիմությունը պնդում է, որ նրա ունեցվածքն օրինական հիմքեր չունի, այս համատեքստում` խոսվում է նաև նրա հոր գործունեության մասին:

Հակասական է նաև Մարգարյանի կենսագրության մեկ այլ հատված. 2010-ից` նա ԵԿՄ վարչության անդամ է, թեև ռազմադաշտում չի եղել, նույնիսկ` բանակում չի ծառայել: Այս պաշտոնն, ըստ ամենայնի, ժառանգական է, քանի որ` ԵԿՄ վարչության անդամ էր նաև նրա հայրը:

Տարոնի թույլ կողմը` հրապարակային գործչին բնորոշ խարիզմայի պակասն է, դրականն այն է, որ նա ընտանեկան ավանդույթների կրող է, հինգ երեխայի հայր, շփվող մարդ, լավ ընկեր է:

Արդյո՞ք Տարոն Մարգարյանն իշխանության մեջ կունենա այն ազդեցությունն, ինչ նրա հայրը:

Դժվար է պատասխանել այս հարցին:

Ամեն բան կախված է երկու հանգամանքից:

Ինչպիսի՞ն կլինի ՀՀԿ-ն` 2017-2018թթ-ի ընտրական ցիկլից հետո և կուսակցության ներսում ի՞նչ դիրք կունենան երիտհանրապետականները, որոնց կարկառուն ներկայացուցիչն է Տարոնը:

 Սուրեն Սուրենյանց

Միայն Հայաստանում չէ, որ որդիները փորձում են գնալ իրենց հայրերի ճանապարհով, շարունակել նրանց գործը` պատմության մեջ թողնելով նաև իրենց ձեռագիրը:

Քաղաքական գործիչների պարագայում` դա հաճախ է տեղի ունենում:

Օրինակ, ԱՄՆ-ում, Բուշերի ընտանիքը ծնեց երկու նախագահ` ավագ և կրտսեր Ջորջերը՝ հայր և որդի, ովքեր, ընդհանուր առմամբ, տասներկու տարի ղեկավարեցին այդ գերտերությունը:

Խնդիրն այն է, որ ժողովրդավարական երկրներում` որդիները կայանում, դրսևորվում են բնական ճանապարհով` ընտանեկան դաստիրակության հենքով, սակայն սեփական դիմագիծը ստեղծելով:

Մեզանում` մեծ տեղ ունի այսինչի որդի կամ եղբայր, փեսա ու աներձագ լինելն` անկախ վերջիններիս մասնագիտական, մտավոր, կազմակերպչական ունակություններից:

Մեր նոր խորագրի նպատակն է` անդրադառնալ ընտանիքների, նշանավոր մարդկանց, որոնց որդիները դեր են ունեցել, և այսօր էլ ունեն մեր պետական, քաղաքական, հանրային կյանքում, կամ ընդհակառակը եղել են պատուհաս իրենց ընտանիքի ու հանրության համար:

Կարևոր խնդիր է հասկանալ` որդիների առաջխաղացումը սեփական արժանիքների, թե՞ ազդեցիկ հայրերի հովանավորության հետևանք է:

Մենք կներկայացնենք փաստեր. մեր ուշադիր ընթերցողն ինքն արագ կկողմնորոշվի, թե, որևէ կոնկրետ դեպքում, մեր խորագրի հերոսներն ինչպես են հասել բարձունքների կամ գահավիժել:

Երևանի ավագանու ընտրություններն ավարտվեցին գործող քաղաքապետի հաղթանակով: Տարոն Մարգարյանին շատերն առայժմ չեն ընկալում որպես ինքնուրույն գործիչ. հասարակության մի մասի համար նա շարունակում է մնալ Անդրանիկ Մարգարյանի որդի:

Անդրանիկ Մարգարյան. Քաղբանտարկյալից` մինչև վարչապետ

Ասել, թե՝ Անդրանիկ Մարգարյանը եղել է անկախական շարժման կամ 88-ի ակտիվ դերակատար` ազնիվ չի լինի` թե նրա հիշատակի, և թե՝ պատմության առաջ:

Նույնիսկ կարելի է ասել, որ որոշակի իմաստով պատահական գործոններն են նպաստել Անդրանիկ Մարգարյանի անվան հրապարակայնացմանը և քաղաքական վերելքին:

Տեսեք. նա պատգամավոր է դարձել 1995թ-ին, երբ Աշոտ Նավասարդյանի գլխավորած ՀՀԿ-ն, ի թիվս այլ կուսակցությունների, համաձայնեց մաս կազմել ՀՀՇ գլխավորությամբ ստեղծված «Հանրապետություն» միավորմանը, որի համամասնական ցուցակում էլ ընդգրկված էր Մարգարյանը:

Այսինքն, չլիներ այդ դաշինքը, դրան ՀՀԿ մասնակցությունը, ինչն, ի դեպ, միանշանակ չընդունվեց հասարակության կողմից` նախկին դիսիդենտը հազիվ թե 95-ին դառնար պատգամավոր:

Նույն կերպ, Մարգարյանի անունը հասարակական ճանաչում ստացավ միայն 1997-ի վերջին, երբ հանկարծամահ եղավ ՀՀԿ խարիզմատիկ առաջնորդ Աշոտ Նավասարդյանը, և Հանրապետականի բավական համեստ կադրային բանկից` կուսակցության նախագահի պաշտոնում առաջադրվեց Անդրանիկ Մարգարյանը:

ՀՀԿ-ն` մինչև Ա.Մարգարյանի նախագահությունը ևս, փոքր կուսակցություն էր, գաղափարական, սակայն` նվազ ազդեցիկ:

Հենց Մարգարյանի նախագահության օրոք այս կուսակցությունը դարձավ ազդեցիկ, կարելի է ասել` սերտաճեց իշխանությանը` դառնալով բյուրոկրատիայի քաղաքական տանիքը:

Իհարկե, դա տեղի ունեցավ` գաղափարական դիմազրկման, անկախականության ակունքներից մասնակի օտարման գնով:

ՀՀԿ-ի խոշորացման գործում` Մարգարյանի գործոնը առկա է, սակայն` որպես երկրորդ, նույնիսկ` երրորդ դերակատար:

Բանն այն է, որ այս կուսակցության դասական անունը ձգող նշանակություն ունեցավ թե՝ Վազգեն Սարգսյանի, և, թե՝ Սերժ Սարգսյանի համար, ովքեր իրենց քաղաքական վերելքի ճանապարհին որոշեցին` նոր կուսակցություն ստեղծելու փոխարեն, օգտագործել արդեն գոյություն ունեցողի բրենդը:

Այս ամենի արանքում` էապես աճեց Անդրանիկ Մարգարյանի քաղաքական կշիռը. նա անփոփոխ մնաց ՀՀԿ նախագահ` վայելելով կուսակցության հզոր առաջնորդների աջակցությունը, դարձավ խորհրդարանական մեծամասնության ղեկավար, ապա նաև` վարչապետ` ամենաերկարակյացը Հայաստանի պատմության մեջ:

Սակայն իր կենսագրության էքստրեմալ դրվագներում` երջանկահիշատակ Մարգարյանն այնքան էլ միանշանակ վարքագիծ չի դրսևորել` նաև ոչ միանշանակ վերաբերմունքի արժանանալով իր ընկերների և հասարակության կողմից:

Հայտնի է, որ 23-ամյա Անդրանիկը 1974-ին ձերբակալվել է` հակախորհրդային գործունեության համար:

Նա ազատազրկման վայրում մնացել է երկու տարի, ինչից հետո նրա քաղաքական գործունեությունը մի տևական շրջան ընդհատվել է:

Այդ օրերի նրա շատ զինակիցներ, օրինակ` խորհրդային շրջանի այլախոհական պայքարի առաջնորդներից մեկը` Պարույր Հայրիկյանը, քանիցս ակնարկել է, որ Մարգարյանը սկզբունքայնություն չի դրսևորել և որոշակի համաձայնությունների է գնացել կոմունիստական իշխանության ներկայացուցիչների հետ:

Այս պնդման իսկությունը դժվար է հաստատել կամ հերքել, սակայն ակնհայտ է, որ Անդրանիկ Մարգարյանի անունն այնքան չի ասոցացվում դիսիդենտական պայքարի հետ, ինչպես, օրինակ, Պարույր Հայրիկյանի, Աշոտ Նավասրդյանի, Ազատ Արշակյանի, մյուսների անունները:

Ոչ ստանդարտ վիճակ էր նաև 2000թ-ի ապրիլ-մայիս ամիսներին: Հայաստանում չկար միասնական իշխանություն, հակադրության մեջ էին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը և Հոկտեմբերի 27-ի իրադրձություններից հետո` պետության ղեկավարի կամքին հակառակ վարչապետ դարձած Արամ Սարգսյանը` Վազգենի եղբայրը:

Երկիշխանության վեց ամիսների ընթացքում` ՀՀԿ նախագահը եղել է վարչապետի թիմակիցը, ընդ որում` Արամի թեկնածությունն առաջադրվել էր հենց Հանրապետականի կողմից, որի խորհրդի կազմում էլ ընդգրկված էր կառավարության ղեկավարը:

Սակայն` 2000-ի մայիսին, Քոչարյանին հաջողվեց համաձայնության գալ ՀՀԿ-ի այն թևի հետ, որի ղեկավարն էր Մարգարյանը:

Նա դարձավ վարչապետ, կուսակցությունից դուրս եկան Արամ Սարգսյանի փոքրաթիվ կողմնակիցները, «Միասնություն» դաշինքը դադարեց գոյություն ունենալուց` ՀՀԿ-ՀԺԿ հարաբերություններում առաջացած ճգնաժամի հետևանքով:

Հասարակությունը դարձյալ միանշանակ չընդունեց Մարգարյանի քայլը:

Ոմանք նույնիսկ այսօր պնդում են, որ ՀՀԿ նախագահը դավաճանել է իր թիմին, պաշտոնը գերադասել է  Հոկտեմբերի 27-ի բացահայտման հրամայականից:

Մյուսներն ասում են, որ հենց Անդրանիկ Մարգարյանի շնորհիվ հնարավոր դարձավ` երկրում կայունություն ապահովել, Հայաստանը զերծ պահել քաղաքացիական բախումներից, հիմքեր ստեղծել տնտեսական երկնիշ աճի համար:

Վարչապետի պաշտոնը ստանձնելուց անմիջապես հետո` շաբաթ չկար, որ թերթերը կամ վերլուծաբանները չկանխատեսեին Անդրանիկ Մարգարյանի մոտալուտ պաշտոնանկությունը կամ հրաժարականը:

Սակայն Անդրանիկ Մարգարյանը պաշտոնավարեց յոթ տարի` մինչև մահը:

Նա առայժմ Հայաստանի ամենաերկարակյաց վարչապետն է, և հենց կառավարության ղեկավարի կարգավիճակում դրսևորվեցին Մարգարյանի բնավորության ուժեղ գծերը:

Նա իրեն դրսևորեց` որպես քաղաքական կոմպրոմիսների մեծ վարպետ:

Նրա պաշտոնավարման երկարակեցությունը, մեծավ մասամբ, պայմանավորված էր այն հանգամանքով, որ նա կարողանում էր հմտորեն խաղալ իշխանության ազդեցիկ դեմքերի` Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի հակասությունների վրա:

Այն ժամանակվա ընդդիմությունը լոյալ վերաբերմունք ուներ վարչապետի անձի հանդեպ և սա թույլ էր տալիս, որ Ա. Մարգարյանն առանցքային դրակատարություն ունենա իշխանություն-ընդդիմություն հարաբերություններում` դառնալով ներքաղաքական կայունության երաշխավոր:

Եվ վերջապես, Մարգարյանի կառավարությանը հաջողվեց ապահովել տնտեսական կայուն աճ, մարդկանց սոցիալական վիճակն որոշակիորեն բարելավվեց, ինչն էապես նպաստեց Մարգարյանի նկատմամբ հասարակական դրական ֆոնի ստեղծմանը:

Անդրանիկ Մարգարյանի քաղաքական մոտեցումներն ոմանք կարող են ընդունել, մյուսները` ոչ, ոմանք կարող են նրան ուժեղ վարչապետ համարել, մյուսները` ոչ, սակայն նա բարի, շփվող մարդ էր: Դա ընդունում են նույնիսկ նրա քաղաքական ընդդիմախոսները:

Նա քաղաքականությունը զանազանում էր մարդկային հարաբերություններից և սիրում էր իր ընկերներին, մերձավորներին, թաղի հասարակ ժողովրդին:

Մարգարյանն այդպես էլ չտեղափոխվեց Կառավարական ամառանոց` գերադասելով Ավան համայնքի իր տունն ու հարևաններին, ովքեր պնդում են, թե վարչապետի պաշտոնն Անդրանիկին այդպես էլ չփոխեց:

Հոկտեմբերի 27-ի ոճրագործությունից հետո` իշխանության շատ ներկայացուցիչներ դադարեցրեցին իրենց այցերը Վազգեն Սարգսյանի ընտանիք, նույնիսկ` նրանք, որոնք համարվում էին սպարապետի հարազատ ընկերներ: Մի մասն այդ օջախ մտնելու երես չունեին, մյուս մասի երեսին նայող չկար:

Անդրանիկ Մարգարյանն, այս առումով, բացառություն էր. նա Վազգենի օջախում հաճախ էր լինում, սպասված հյուր էր…

2007թ-ի մարտի 25-ին, Անդրանիկ Մարգարյանը հանկարծամահ եղավ:

Սակայն նրա մահը վերջակետ չդրեց Մարգարյանների ընտանիքի քաղաքական դերակատարությանը Հայաստանի կյանքում:

Դեռ հոր կենդանության տարիներին, Անդրանիկ Մարգարյանի որդին` Տարոնն ընտրվել էր Ավանի թաղապետ:

Սուրեն Սուրենյանց

Շարունակելի…