«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Կան փաստեր, եւ կան առասպելներ: Առաջինները վերցված են կյանքից, երկրորդները՝ շատ տեղերից, մասնավորապես՝ ֆեյսբուքյան եւ կայքային անիմաստ քննարկումներից: Բերեմ առասպելաբանության մի քանի օրինակ:

Եթե Բիշքեկում Հայաստանի ներկայացուցիչը չընտրվեր ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար, կայքերի վերնագրերը կլինեին մոտավորապես հետեւյալ բովանդակությամբ` «Եվս մի շառաչուն ապտակ Հայաստանին` իր «դաշնակիցների» կողմից»: Բայց քանի որ Խաչատուրովը զբաղեցրեց այդ պաշտոնը, վերնագրերն այլ էին՝ «Գտնվեց Հայաստանին նվաստացնելու եւս մի ձեւ»: Եթե ցանկություն կա ինչ-որ մի վատ բան ասելու, ընդ որում՝ ասելու առանց լուրջ մտավոր ճիգերի, առիթը միշտ էլ կգտնվի:

Մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը պատրաստվում է զեկույցով ներկայացնել անցած տարվա հուլիսին ոստիկանության գործած տարբեր տեսակի ապօրինություններ` առանց հիմքի բերման ենթարկելը, քաղաքացիներին ներքին զորքերի գնդում պահելը, լրագրողների վրա թիրախային հարձակումները, հատուկ միջոցների ոչ պատշաճ կիրառումը եւ այլն: Բայց դա, ըստ որոշ «ֆեյսբուքյան ակտիվիստների», քիչ է. Oմբուդսմենն իր զեկույցում պիտի գրի` «Կեցցե «Սասնա ծռերի» ապստամբությունը եւ նրանց միացող ըմբոստ ժողովուրդը»: Այդ բացականչությունների մեջ առանձին իմաստ չկա, մանավանդ, եթե դրանք հնչեցնի Մարդու իրավունքների պաշտպանը: Փոխարենը զինված քաղաքական պայքարի հերոսացման եւ դրա շուրջը առասպելներ հյուսելու «թրենդի» մեջ են:

Մշակույթի նախարար Արմեն Ամիրյանն ասում է, որ օպերայում եթե լինի էլ ռեստորան, ապա միայն օպերայի այցելուների համար, եթե կառուցվի շոգեբաղնիք, ապա միայն արտիստների համար, որպեսզի նրանք միշտ լավ «մարզավիճակում» լինեն: «Ֆեյսբուքահայությունը» կամ չի հասկանում, թե ինչ է ասում նախարարը, կամ ձեւ է անում, որ չի հասկանում, եւ հեգնում են՝ «գնանք օպերա, մի կտոր քյաբաբ ուտենք», կամ՝ «մի հատ ծտերին վեկալենք, գնանք օպերայի սաունա»: Քարոզչություն է, որը չի ցանկանում հաշվի նստել փաստերի հետ:

Երբ ինչ-որ բաներ ասվում են օդի մեջ՝ պարզապես «խիզախ ընդդիմադիր» երեւալու համար, դրանց ազդեցությունն իրականում զրո է՝ կասի, կաքլորանա, կգնա: Եվ հակառակը՝ երբ կան փաստեր, ապա դրանց շուրջ անհրաժեշտ չէ լեգենդներ հորինել: Դպրոցների եւ մանկապարտեզների տնօրենների ապօրինի աշխատանքը հօգուտ ՀՀԿ-ի փաստ է, «ՍԱՍ գրուպում» ժողովը փաստ է: Եվ այդ փաստերի դեմ իշխանությունը ոչինչ չի կարող անել՝ նույնիսկ եթե միլիոնավոր քրեական գործեր հարուցի տեղեկատվությունը տարածողների դեմ:

Որքան շատ հայտնաբերվեն նման փաստեր, այնքան լավ: Ինչը չես ասի օդի մեջ խոսակցությունների մասին»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Ինչի՞ համար են Սասի Արտակը եւ նրա նմանները ցանկանում պատգամավոր դառնալ: Օրենսդրական աշխատանքը նրանց ակնհայտորեն չի հետաքրքրում, որեւէ ամփոփ միտք արտահայտող նախադասություն նրանք ի վիճակի չեն արտաբերել: Այդ պերսոնաժները կամ ընդհանրապես չեն գա Ազգային ժողով, կամ էլ 5 տարի կնստեն՝ առանց ծպտուն հանելու:

Դուք կասեք՝ նրանց պետք է պաշտպանել իրենց սեփականությունը, ստանալ անձեռնմխելիություն եւ այլն: Եթե նրանք այդպիսի հաշվարկ են անում, ապա կատարյալ հիմարներ են, որովհետեւ փորձը ցույց է տալիս՝ այդպիսիներին սնանկացնելն ու փողոց շպրտելը 5 րոպեի հարց է: Իսկ ես, որքան էլ այդ, այսպես կոչված, «գործարարներին» վատ վերաբերվեմ՝ չեմ կարծում, որ նրանք հիմար են՝ կենցաղային խելք ու խորամանկություն նրանք, անշուշտ, ունեն:

Հետեւաբար պատճառները պետք է փնտրել «հոգեւոր» ոլորտում: Իսկ «հոգեւորը» նրանց համար ամփոփվում է մեկ կարճ նախադասության մեջ՝ «կայֆ ա տալըմ»: Նրանց տեսանկյունից ինչ-որ բանդիտական «պոնտ» կա պատգամավորի մանդատ ունենալու մեջ: Եվ այդ, ըստ էության, դատարկ քմահաճույքի համար նրանք պատրաստ են նվաստանալ եւ նվաստացնել ուրիշներին:

Համացանցում տարածվել է Սասի Արտակի նախընտրական («ձայն բերողների») թիմի ժողովներից մեկի ձայնագրությունը: «Տասնապետը» կամ «հարյուրապետը» մի լավ «տոկի է տալիս» իր ենթականերին՝ սպառնալով քիչ ձայն բերելու դեպքում նրանց ազատել աշխատանքից՝ ըստ ամենայնի, «Սաս գրուպից»:

Ինձ թվում է՝ այստեղ կրիմինալ, այնուամենայնիվ, կա. որեւէ մեկը չի կարող իր աշխատանքային իրավահարաբերությունները պայմանավորել նրանով, թե որքանով է իր վարձու աշխատողը բավարարում նրա «քաղաքական» ամբիցիաները:

Բայց խնդիրն ավելի խորքային է. նախընտրական շրջանում այդպիսի ժողովներ անցել են հարյուրավոր հիմնարկներում՝ մասնավոր ընկերություններում, դպրոցներում (ինչն ապացուցվեց), հիվանդանոցներում, թաղապետարաններում եւ այլն: Թե ինչ է նշանակում «ձայն բերել», մենք նույնպես շատ լավ գիտենք: Եվ ամենաէականն այստեղ ոչ թե «տասնապետի» սպառնալիքներն են, այլ հլու-հնազանդ զանգվածի լռությունը:

Ստրկացնելու ցանկություն կարող է ունենալ միայն իր էությամբ ստրուկը: Ստրուկը նվաստացնում է «հարյուրապետերին» եւ «տասնապետերին», նրանք էլ՝ իրենց հպատակներին: «Կայֆ ա տալըմ»: Որտեղի՞ց այդքան շատ ստրուկ՝ դժվար է ասել:

Հիշո՞ւմ եք Դովլաթովի տողերը. «Մենք անվերջ հայհոյում ենք ընկեր Ստալինին եւ, իհարկե, իրավամբ: Այդուհանդերձ, թույլ տվեք հարցնել՝ իսկ ո՞վ է գրել 4 միլիոն մատնագիր»:

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

Aravot.am-ը ռեժիսոր եւ Երեւանով մտահոգ քաղաքացի Հրանտ Վարդանյանից հետաքրքրվեց` ինչպե՞ս է վերաբերվում վերջին շրջանում քննարկումների տեղիք տված այն հայտարարությանը, թե Երեւանի քաղաքապետն անպայման պետք է երեւանցի լինի: «Ես կարծում եմ, որ երեւանցի լինելն այդքան էլ կարեւոր չէ, ինչքան Երեւանով ապրելը, որովհետեւ կարող է մարդը երեւանցի լինի, բայց Երեւանը բոլորովին իր պետքը չլինի»,-ասաց ռեժիսորը:

Հարցին` ի՞նչ կուզենար փոխվեր Երեւանում, եւ ի՞նչ է ակնկալում ապագա քաղաքապետից, արվեստագետը պատասխանեց. «Կուզենայի Հյուսիսային պողոտան քանդեին, լարերը փողոցներից վերանային, մաքրություն ապահոված լիներ, դաստիարակչական ֆիլմեր նկարվեին քաղաք պահելու մասին… Այնքա~ն գործ կա անելու այս քաղաքի համար…»:

Ռեժիսորը նաեւ հավելեց. «Մարդիկ եկան այստեղ աշխարհի ծայրերից, Երեւան սարքեցին, ու միտքը սարքելն էր, ոչ թ ե բարբարոսաբար փչացնելը, մինչդեռ այն, ինչ քաղաքի հետ արվեց Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք, աններելի է, Նարեկ Սարգսյանին մոտ չպետք է թողնել Երեւանի որեւէ նախագծի: Բարձրահարկ շենքերն ուղղակի այլանդակում են քաղաքը, ո՞ր մեկն ասեմ…լարանցումները, Երեւանի գազի խողովակները փողոցով են անցնում, մայրաքաղաքը աուլ են սարքել, որովհետեւ աուլից եկածները որոշեցին, թե մայրաքաղաքի հետ ոնց վարվել…»:

«Առավոտ»

Ամբողջությամբ կարող եք կարդալ թերթի այսօրվա համարում:

«Գյումրու Անի թաղամասի բնակիչների շրջանում տարածված խոսակցությունների համաձայն՝ ՀՀԿ-ի վարկանիշային թեկնածուներից մեկը, որին չի հաջողվել անցնել Ազգային ժողով, իր շտաբի աշխատակիցների միջոցով հետ է պահանջում մեկ ձայնի համար տված 10 հազար դրամ ընտրակաշառքը։

Թեկնածուի գրասենյակի աշխատակիցները՝ ցուցակները ձեռքներին, շրջում են թաղով մեկ ու թակում այն բնակարանների դռները, որոնց բնակիչներին շահագրգռել էին գնալ ընտրության։ Նշենք, սակայն, որ այս մասին մեզ պատմողների հավաստմամբ՝ ընտրակաշառք վերցնողները մոլորվել են, քանի որ վաղուց են ծախսել գումարը»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Քանի որ ինձ հաճախ են հարցնում, թե ում եմ ձայն տալու ընտրությունների ժամանակ, եւ ես դրա մասին միշտ անկեղծորեն ասել եմ, հիմա էլ, չխախտելով ավանդույթը, ներկայացնեմ իմ դիրքորոշումը: Նախ ասեմ, որ ընտրություններին տիեզերական նշանակություն չեմ տալիս՝ պետության խնդիրներն ընտրություններով չէ, որ լուծվում են:

Երկրորդ՝ կուսակցություններից եւ դաշինքներից որեւէ մեկն իմ աչքի լույսը չի: Այդքանով հանդերձ՝ բոյկոտել, փչացնել քվեաթերթիկը, ինձ թվում է՝ ճիշտ վարք չէ: Պետք է դրական ընտրություն կատարել եւ կանգ առնել որեւէ կուսակցության վրա, որը քեզ քիչ թե շատ հոգեհարազատ է:

Շարժվեմ բացառման մեթոդով եւ սկզբից ասեմ, թե ինչու երբեւէ չեմ մտածել ձայնս տալ 6 կուսակցություններին եւ դաշինքներին: ՀՀԿ-ն, ԲՀԿ-ն եւ ՕԵԿ-ն ինձ համար իշխանություն են, իսկ երկիրն այն վիճակում չէ, որ քվեարկեմ իշխանության օգտին: Դաշնակցականներին եւ կոմունիստներին հարգում եմ՝ իրենց գաղափարներին հավատարիմ մնալու համար, սակայն այդ գաղափարներն ինձ, մեղմ ասած, սրտամոտ չեն:

Իսկ ՕՐՕ-ն… Առանձնապես ռացիոնալ պատճառներ չունեմ այդ դաշինքն իմ նախասիրությունների ցուցակում չընդգրկելու համար, մանավանդ, որ տեսնում եմ Սեյրան Օհանյանի, Րաֆֆի Հովհաննիսյանի եւ Վարդան Օսկանյանի անվիճելի արժանիքները: Այնուամենայնիվ, այդ դաշինքից ինչ-որ ծանր, հեղձուցիչ քամի եմ զգում՝ գուցե դա երկրորդ նախագահի շունչն է: Դրա անուղղակի վկայությունն է ՕՐՕ-ին պատկանող կայքերից մի քանիսի «հայլուրական-քոչարյանական» թունոտ ագրեսիվությունը:

Մնում են «Ելքը», «Կոնգրես-ՀԺԿ-ն» եւ «Ազատ դեմոկրատները»: «Ելքը» շատ արդյունավետ, հետաքրքիր քարոզարշավ անցկացրեց՝ դա, անշուշտ, լավ հեռանկար ունեցող ուժ է՝ հատկապես, եթե իրականություն դառնա մեկ կուսակցություն ստեղծելու մտադրությունը: Բայց դաշինքի լիդերներից Նիկոլ Փաշինյանը երբեմն չարաշահում է ոչ նորմատիվ բառապաշարը: Հասկանում եմ, որ դրանով նա 100 կամ գուցե 1000 ընտրող է շահում՝ «վախ, չոքցրեց, փչացրեց, խզարեց»: Բայց կորցնում է ինձ նման 1-2-ին: Քաղաքական հաշվարկն, իհարկե, ճիշտ է:

Կոնգրեսն իրեն հրաշալի դրսեւորեց անցած տարվա ապրիլին եւ հուլիսին, նախ՝ չփորձելով քաղաքական դիվիդենդներ վաստակել ապրիլյան պատերազմից, իսկ այնուհետեւ՝ միանշանակ դատապարտելով զինված քաղաքական պայքարը: Կոնգրեսի թերությունն է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի անձի պաշտամունքը, «ադեպտների» կույր հավատը այդ՝ իսկապես նշանավոր գործչի անսխալականութան հանդեպ: Այդ հիվանդագին պաշտամունքը նույնպես որոշ դեպքերում հանգեցնում է անհանդուրժողականության եւ ագրեսիվության:

Մնում է «Ազատ դեմոկրատները», որին մենք՝ կինս եւ ես, որոշել ենք ձայն տալ: Այդ կուսակցության արժանիքների մասին՝ մեկ ուրիշ անգամ: Այստեղ ուզում եմ ընդգծել, որ ոչ մեկին կոչ չեմ անում քվեարկել այս կամ այն ձեւով: Իսկ իմ անձնական դիրքորոշումը երբեք որեւէ ձեւով չի անդրադարձել «Առավոտի» չեզոք եւ հավասարակշռված լուսաբանումների վրա: Անցած 23 տարին դրա վկայությունն են»:

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Քարոզարշավի ժամանակ գյուղերից մեկում տարեց մարդիկ «բռնացրել էին» «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանին եւ համոզում էին, որ նա պետք է «գյուլլեր» իր եղբորը սպանողներին եւ նրանց պատվիրատուներին:

Քաղաքական գործչի պատասխանը միանգամայն ադեկվատ էր՝ «գյուլլելով» պետություն չեն կառուցում, «գաղափարական հողի վրա» մարդասպան դառնալով դու «Հոկտեմբերի 27-ի» ոճրագործներից ոչնչով չես տարբերվի եւ միայն խնդիրներ կստեղծես քո պետության համար: Իհարկե, «պապիներին», ինչպես նաեւ մեր բնակչության մեծամասնությանը դրանում հնարավոր չէ համոզել՝ նրանք մնացին իրենց կարծիքին եւ կշտամբեցին զրուցակցին՝ «թույլ տղա դուրս եկար»: (Այլ հարց է՝ Արամ Սարգսյանի ակնարկն այն մասին, թե իր եղբայրը դեմ էր կամայականություններին եւ ապօրինի բռնությանը: Բայց այս հարցի մեջ առաջարկում եմ չխորանալ: Ինչպես ասում են՝ aut bene, aut nihil): «Գյուլլելու» մասին: Սա պետություն չունեցող ազգի մտածողություն է:

Իհարկե, զարգացած պետություններում նույնպես հանդիպում են նման մեթոդների կողմնակիցներ: Օրինակ՝ Անդրեաս Բրեյվիկը Նորվեգիայում: Բայց մեր եւ Նորվեգիայի տարբերությունն այն է, որ այնտեղ հասարակության մեծ մասը չբացականչեց՝ «վախ, ցավդ տանեմ, Բրեյվիկ ջան, դու ազգի հերոս ես՝ Նորվեգիայի կառավարությունն է մեղավոր, հասցրին էդ միգրանտները, ուրիշ ճար չկար» (չնայած կան նաեւ Բրեյվիկի երկրպագուների ակումբներ): Մեծամասնությունը դրան դեմ է, եւ պատճառն այն է, որ Սահմանադրությունը Նորվեգիայում ընդունվել է 1814 թվականին, իսկ շվեդների դեմ ազգային-ազատագրական պայքարն ավարտվել է նույն դարի կեսերին: Դրանով նաեւ ավարտվել է «ուժեղ տղերքի» պաշտամունքը:

Ցանկացած լարված իրավիճակում, օրինակ՝ ընտրությունների ժամանակ, «գյուլլելու» կողմնակիցներն ակտիվանում են: Քարոզչության մեջ պաշտոնապես դա չի ասվում, բայց որպես արյունահեղության սպառնալիք, այնուամենայնիվ, հնչում է:

Ի դեպ, ՕՐՕ-ի կողմնակիցները պետք է կողմնորոշվեն՝ կա՛մ պնդել, որ իրենց դաշինքի «կոորդինատորի» դեմ գործ են սարքում, կա՛մ էլ հայտարարել, որ նա իսկապես ցանկանում էր զենք կիրառել՝ ներքաղաքական խնդիրներ լուծելու համար, եւ ողջունել դա՝ «լավ էր անում, աչքն էլ հանում էր, դրանց սաղին գյուլլել է պետք, նա եւս մի Սասնա ծուռ է»: Առաջինը ձեռնտու է զուտ նախընտրական քարոզչության շրջանակներում, բայց երկրորդը շատ ավելի «ժողովրդական է» եւ լայն զանգվածներին՝ դուրեկան:

Բնական եմ համարում, որ քաղաքական գործիչները ցանկանում են դուր գալ «ժողովրդական զանգվածներին»: Բայց պետք է գտնվեն մարդիկ, մտավորականներ, որոնց պատգամավորական մանդատ կամ պաշտոն պետք չէ, եւ որոնք պատրաստ են գնալ հոսանքի դեմ»:

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Հետքը» վերջերս հետաքրքիր վիճակագրական տվյալներ է հրապարակել, ըստ որի, մասնավորապես, հայտնի է դառնում պատգամավորության թեկնածուների միջին տարիքը: Այդ տվյալներից պարզ է դառնում, որ ընտրական պրոցեսի ամենաերիտասարդ մասնակիցներն են «Ելքը» եւ «Ազատ դեմոկրատները», որտեղ կանանց եւ աղջիկների միջին տարիքը 40 տարեկանից ցածր է, իսկ տղամարդկանցը՝ այդ շեմից մի քիչ բարձր: Իհարկե, երիտասարդներ կան նաեւ այլ կուսակցություններում եւ դաշինքներում: Չգիտեմ՝ ում ինչպես, բայց ինձ առավել հաճելի է հարցազրույց վերցնել եւ ընդհանրապես շփվել հենց այդ տարիքի քաղաքական գործիչների հետ:

Նրանց հայացքը, իրականության ընկալումը թարմ է, «հետխորհրդային բարդույթները» նրանց չեն խանգարում, քննադատությունը կոշտ է, բայց զուրկ է ամբոխահաճո հայհոյախոսությունից եւ ապոկալիպտիկ պատկերներից («երկիրը կործանվում է», «եթե այս անգամ էլ իշխանությունը վերարտադրվի, ապա…»): Այն երիտասարդները, որոնց հետ ես շփվում եմ, բավականաչափ կրթված են` հասկանալու համար, որ անկախ ընտրությունների արդյունքներից՝ այն համակարգը, որն այսօր գոյություն ունի, ամբողջությամբ չի վերարտադրվի:

Եվ հակառակը` իմ հասակակիցների մեծ մասն ինձ մոտենում է հետեւյալ հարցով` «ո՞վ է թագավոր նստելու` Սե՞րժը, թե՞ Գագոն»: Միայն ՀՅԴ-ն է իր վրա բեռ վերցրել` բացատրելու, որ ամեն դեպքում այլեւս «թագավոր» չի լինելու: Ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերը միտումնավոր չեն բացատրում ժողովրդին խորհրդարանական համակարգի առանձնահատկությունները, որովհետեւ այդպես հեշտ է. քարոզչությունն այս պարագայում հիմնված է «բարի» եւ «չար» թագավորների, իշխանների, քյոխվաների հակադրության վրա:

Ես ընդհանրապես կարծում եմ, որ մեր հասարակության մեծ մասի ամենամեծ դժբախտությունն է տգիտությունը, կրթության պակասը: Խորհրդային դպրոցը տալիս էր մեզ գիտելիքներ տարբեր բնագավառներից, բայց խավարի մեջ էր պահում շատ կարեւոր, սկզբունքային հարցերում՝ ինչ է նշանակում պետություն, քաղաքացի, եւ ինչպես պետք է այդ քաղաքացին իշխանություն ձեւավորի, որն է այդ հարցում նրա՝ քաղաքացու պատասխանատվությունը: Անկախ Հայաստանի դպրոցում նույնպես նման բաներ չեն սովորեցնում:

Կյանքն է սովորեցնում, եւ «Էլեկտրիկ Երեւանից» ու մանավանդ քառօրյա պատերազմից հետո իմ մեջ տպավորություն է ստեղծվել, որ մեր երեխաների սերունդն արդեն պատրաստ է ապրել բոլորովին այլ կանոններով, այլ երկրում:

Հին, «արշակսադոյանական» կլիշեները դեռ հնչում են: Բայց կարծում եմ՝ դրանք հնչում են վերջին անգամ»:

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Լրագրող Թաթուլ Հակոբյանն «Առավոտ»-ի հետ զրույցում  հիշեցրել է, որ ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը բանակցել է մի փաստաթղթի շուրջ, որտեղ խոսք է գնացել 6,6.5-7 շրջանի վերադարձի մասին։

Նա մանրամասնեց. «Պետք չէ ամբողջ իսկությունը տանել նրան, որ Սերժ Սարգսյանն ու Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը հող տվողներ են, իսկ Ռոբերտ Քոչարյանը հայրենասեր էր եւ հող չէր տալիս։ Նա էլ էր բանակցում մի փաստաթղթի շուրջ, ըստ որի՝ Հայաստանը գոնե փաստաթղթային մակարդակով պատասխանատվություն էր հայտարարում, որ Ղարաբաղի կարգավիճակի, անկախության դիմաց հայկական կողմը հետ տա առնվազն վեց շրջաններ»։

Թաթուլ Հակոբյանը գերադասեց չանդրադառնալ մյուս քաղաքական ուժերի նախընտրական ծրագրերին՝ պատճառաբանելով, որ եթե անգամ նրանց ծրագրում դրված են Ղարաբաղյան կարգավորման թեզերը, դա մի բան է, այլ բան է, երբ իշխանության մեջ են եւ ռեալ վարում են բանակցություններ»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Առավոտ»-ի խմբագիր Արամ Աբրահամյանը գրել է. «Վերջերս հեռուստատեսություն հարցազրույցի պետք է գար ընդդիմադիր կուսակցություններից մեկի առաջնորդ, բայց նրանից կես ժամ առաջ եկավ այդ գործչի թիկնապահը և հետաքրքրվեց, թե որտեղ է մտնելու և որտեղից է դուրս գալու իր «պաշտպանյալը»։ Որքան գիտեմ՝ կուսակցությունների ղեկավարներին օրենքով թիկնապահներ չեն հասնում, բայց եթե նույնիսկ հասնում են, ինձ թվում է, որ թիկնապահներ ունենալը իրական կյանքից և ժողովրդից կտրված լինելու նշան է։ Թիկնապահով ման եկողի շուրթերից՝ «ով տառապյալ ժողովուրդ, վայ արտագաղթ, վայ, աղքատություն, վախ, անդունդի եզրին ենք» արտահայտությունները անկեղծ չեն հնչում։ Ճիշտ այդպես, ինչպես այդ բառերը համոզիչ չեն արտաբերվում 10 հազար դոլարանոց մուշտակ հագած տիկնանց շուրթերից։

Ոչ, ես դեմ չեմ, որ լինեն հարուստ մարդիկ, նույնիսկ դեմ չեմ, որ նրանք օրենքի շրջանակներում զբաղվեն քաղաքականությամբ։ (Ուրիշ հարց, որ պետք է արգելել ոչ միայն բիզնեսի և քաղաքականության, այլևս բարեգործության և քաղաքականության համատեղումը)։ Բայց այստեղ խոսքն աչքածակության, երկրորդական, արտաքին դրսևորումներով ինքնահաստատվելու մասին է։ Այդ՝ առաջին հայացքից երկրորդական մանրուքները խոսում են մարդու արժեքային համակարգի մասին՝ ինչով է նա ապրում, ինչի է ձգտում, ինչի համար է նրան պետք իշխանությունը կամ, տվյալ դեպքում, պատգամավորական մանդատը»:

Հոդվածն ամբողջությամբ՝ թերթի այսօրվա համարում:

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Աշխարհում ինչ-որ մի տեղ կա Անդունդ: Դա, ինչպես հասկանում եք, ոչ աշխարհագրական, ոչ էլ ֆիզիկական հասկացություն է: Զուտ քաղաքական կատեգորիա է, որը 25 տարի կիրառում են մեր բոլոր տեսակի ընդդիմադիրները: Ավելի ճիշտ, նրանց հետաքրքրում է ոչ այնքան բուն անդունդը, որքան դրա եզրը, որտեղ, ըստ իրենց, գտնվում է մեր երկիրը: Որովհետեւ՝ եթե Հայաստանը գտնվեր անդունդի մեջ, դրա հատակին, ապա ո՞վ գիտի՝ այնպես կվնասվեր, որ «խադավոյը» ընդհանրապես հնարավոր չէր լինի սարքել: Իսկ «անդունդի եզրին» դեռ հույս կա, որ հետ կգնա դեպի մայրուղի, դեպի հեքիաթային եւ մրգաշատ այգիներ, որտեղ պտուղներն իրենք են ընկնում քո բերանը:

Քանի որ երկիրը «անդունդի եզրին» է, ապա կան հրեշտակներ եւ հերոսներ, որոնք թույլ չեն տա, որ երկիրը հայտնվի բուն անդունդում: Մյուս կողմից էլ՝ պետք է նկատել, որ անդունդի եզրը բավականին կայուն տեղ է, քանի որ 25 տարի նման վիճակում գտնվելով՝ երկիրը վերջին, ճակատագրական կեսքայլը չի անում:

Ամբողջ խնդիրն այն է, որ նրանք, որոնք անցյալում իշխանության ղեկին էին, համաձայն չեն, որ իրենց ժամանակ երկիրն անդունդի եզրին էր: Կումունիստներն, օրինակ, վստահ են, որ իրենց իշխանության օրոք երկիրը անդունդի եզրին չէր, բայց ՀՀՇ-ականները 1990-91 թվականներին բոլորովին այլ կարծիքի էին: Մյուս կողմից՝ այն ՀՀՇ-ականները, որոնք 1998 թվականից հետո դարձան քոչարյանականներ, վստահ են, որ հենց ՀՀՇ-ականներն են երկիրը հասցրել անդունդի եզրին: Այսինքն՝ երկիրն ինչ-որ այլ տեղ էր, իսկ ՀՀՇ-ականները վերցրին ղեկը եւ քշեցին ուղիղ դեպի անդունդ: Բայց իրենք՝ ՀՀՇ-ականները, համոզված են, որ բոլորովին այլ տեղ են քշել` «այդ դո՛ւք կործանել Արմենիա», այսինքն՝ հենց քոչարյանականներն են երկիրը հասցրել անդունդի եզրին:

Չերկարացնեմ՝ նորագույն պատմությունն անցել է բոլորիս աչքի առաջ: Մենք հասանք այն պահին, երբ ընդդիմադիրները, այդ թվում՝ քոչարյանականները, մեղադրում են ՀՀԿ-ին եւ Սերժ Սարգսյանին, որ նրանք են հասցրել Հայաստանն անդունդի եզրին: Դարձյալ՝ եթե «հասցրել են», ուրեմն մինչեւ 2008 թվականը երկիրն այլ տեղ էր՝ ոչ անդունդի եզրին:

Լսեք մոտակա մեկ ամսվա ընթացքում ընտրություններին մասնակցող 9 միավորներից 7-ի ելույթները եւ վստահ եղեք՝ դրանց բոլոր ներկայացուցիչները գրեթե պարտադիր կիրառելու են «անդունդի եզրի» կերպարը: Երեւի կարծում են, որ այդ այլաբանությունն ընտրողներին դուր է գալիս:

Ովքեր մազոխիստական հաճույք են ստանում այդ «էքստրիմից» (25 տարի անդունդի եզրին ապրելու պատրանքից), նրանց դժվար թե կարողանամ համոզել: Բայց ճշմարտությունն այն է, որ Հայաստանում իրավիճակը 25 տարի է՝ ծանր է, եւ դա 50 տոկոսով բացատրվում է նրանով, որ մեր երկու հարեւանները չեն ցանկանում, որ Հայաստան պետություն ընդհանրապես գոյություն ունենա: Այնպես որ՝ երանելի, կատարելապես անվտանգ եւ բարգավաճ պայմաններում մենք երբեք չենք ապրի: Մյուս 50 տոկոսի պատճառը, իհարկե, մեր բոլոր իշխանությունների ապիկարությունն ու ագահությունն է: Բայց այդ իշխանությունները՝ անկախ նրանից, թե ինչպես են ընթանում ընտրությունները, մե՛նք ենք ձեւավորում: Իսկ ահա այդ վերջին պնդման հետ ոչ ոք չի ուզում համաձայնել»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։