«Առավոտ» թերթի գլխավոր խմբագիր Արամ Աբրահամյանն իր այսօրվա խմբագրականում գրում է. «Դիտելով կադրերը, որոնցում ցուցադրվում էին ադրբեջանական մանկապարտեզում 3-4 տարեկան երեխաների հետ անցկացվող «ատելության պարտադիր վարժությունները», ես հիշեցի Ջորջ Օրուելի «1984» վեպը, որում կուսակցության անդամները ամեն օր պետք է նայեին երկու րոպեանոց ֆիլմ «կուսակցության թշնամիների» վերաբերյալ, եւ հանդիսատեսները պարտավոր էին իրենց ատելությունն արտահայտել ընտրված թիրախների հանդեպ:

Թեեւ անգլիացի գրողի երեւակայության եւ ադրբեջանական իրականության դրսեւորումները ծայրահեղական են, բայց ասել, թե դա ինչ-որ արտառոց, պատմության մեջ երբեւէ չհանդիպած երեւույթ է, ցավոք, «լավատեսական չափազանցություն» կլիներ:

 Վստահ եմ, որ նախորդ դարում նացիստական Գերմանիայի մանկապարտեզներում նույնպիսի «դասընթացներ» էին անցկացնում երեխաների հետ եւ նույնպիսի զգացմունքներ էին արթնացնում հրեաների եւ սլավոնների հանդեպ:

Որո՞նք են մարդկանց գազազեցնելու, գազան (կամ երբեմն անասուն) դարձնելու մեխանիզմները: Գլխավորն, անշուշտ, ապատեղեկատվությունն է: 30 տարի առաջ Սումգայիթ էին գործուղվել Ադրբեջանի հատուկ ծառայությունների գործակալները եւ պատմում էին մարդկանց, թե ինչպես են Հայաստանի քաղաքներում զանգվածաբար բռնաբարում ադրբեջանցի աղջիկներին, կամ ինչպես է Կապանից Նախիջեւան հասել մի գնացք, որն ամբողջությամբ լցված էր ադրբեջանցիների դիակներով:

Հասարակ մարդիկ հակված չեն տեղեկատվությունը քննադատաբար ընկալելու, հատկապես այն դեպքում, երբ տեղեկատվությունը ներդաշնակ է իրենց մթին բնազդներին: Ինչպիսի՞ «հակաթույն» կա ուղեղների այդ մթագնման դեմ: Իմ պատկերացրած «հակաթույնը» հետեւյալն է. այդ պահին Ադրբեջանում պետք է հայտնվեին մի քանի հեղինակավոր մտավորականներ եւ ասեին՝ «ժողովուրդ ջան, մի պահ մտածենք՝ արդյո՞ք այդ տեղեկատվությունը խելքին մոտիկ է», մտավորականներ, որոնք չէին վախենա ամբոխի հաշվեհարդարից: Հայաստանում նման՝ «ազգային բնույթի» ապատեղեկատվության համար հող, բարեբախտաբար, չկա»:

Ամբողջությամբ կարող եք կարդալ թերթի այսօրվա համարում:

«Առավոտ» թերթի գլխավոր խմբագիր Արամ Աբրահամյանն իր այսօրվա խմբագրականում գրում է. «Երբ ես գրում եմ Ղարաբաղյան շարժման 30-ամյակի մասին, ես անդրադառնում եմ 30 տարի առաջ ձեւավորված համաժողովրդական շարժմանը, նրա առաջնորդներին, նրանց փոփոխությանը, նրանց վարքագծին հենց այդ՝ 1988-90 թվականների ընթացքում:

Հենց որ ես գրում եմ դրանց մասին, ընթերցողների մի մասը միանգամից հիշում է այն, ինչ եղել է դրանից հետո՝ «բա թալա՞նը», «բա արտագա՞ղթը», «բա մութուցո՞ւրտը»: Նախ՝ հետագա պատմական ընթացքը հնարավոր չէ բնութագրել բացառապես այդ հուզական բացականչություններով: Երկրորդ՝ վերջին տասնամյակում մեծ տարածում է գտնում հետեւյալ հռետորական հնարքը՝ դու գրում ես տանձի մասին, բայց քեզ «հակադարձում են»՝ բա ինչո՞ւ չես գրում խնձորի մասին, ինձ խնձորն է հետաքրքիր, ես խնձորի մասին լիքը հայհոյանքներ ունեմ ասելու:

Ունես՝ ասա, ես իմ թեման ունեմ, դու՝ քոնը: Եվ այսպես, նախորդ երկու հոդվածներում ես փորձել եմ ցույց տալ, որ Ղարաբաղյան շարժումն առաջացել էր պատմական անհրաժեշտությունից, եւ դրա դերը մեր նորագույն պատմության մեջ ընդհանուր առմամբ դրական է: Հիմա, ինչպես ես խոստացել եմ, կխոսեմ այն դրսեւորումների մասին, որոնք ինձ դուր չեն եկել:

1/ Շանտաժ, որն ուղեկցում է ցանկացած հեղափոխականության: Եթե դու այսպես ասես, այսպես գրես կամ այսպես վարվես, ես կասեմ, որ դու այսինչն ես կամ այնինչը:

Մի համարձակվիր ինձ հակաճառել, հակառակ դեպքում ես քեզ վրա քսի կտամ իմ ադեպտների պատժիչ խումբը: Այդպես էին վարվում «Շարժման տղերքը», այնուհետեւ՝ ԱԺՄ-ն, այնուհետեւ՝ ՀԱԿ-ը (գուցե նաեւ այն պատճառով, որ այդ կուսակցությունների հիմքը կազմում են նույն «տղերքը»), այդպես են վարվում շատ-շատերը: Դա հեղափոխական պայքարի տրամաբանությունն է: Ինձ համար անընդունելի տրամաբանություն:

2/ Սեփական սխալներն ընդունելու անկարողություն: 1988 թվականի հուլիսի սկզբին «Ղարաբաղ» կոմիտեի առաջնորդների մեջ խելահեղ գաղափար էր առաջացել՝ իրենց կողմնակիցների մի մասին ուղարկել «Զվարթնոց» օդանավակայան: Նպատակը եթե ոչ օդանավակայանի աշխատանքը կազմալուծելն էր, ապա Շարժման ձայնն աշխարհով մեկ ավելի լսելի դարձնելը, ինչի մասին խոսվեց Թատերական հրապարակի հարթակից»:

Ամբողջությամբ կարող եք կարդալ թերթի այսօրվա համարում:

Հարցազրույց «Հայացք» կիրառական քաղաքականության և հետազոտությունների վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Աննա Կարապետյանի հետ:

ԵԽԽՎ֊ում նախագահ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, որ Արցախի հարցի լուծ­ման ժամանակը հասունացել է: Ի դեպ, մինչ այդ Ֆրանսիայի նախագահն էր հայ­տարարել, որ կողմերից պահանջվելու են համարձակ փոխզիջումներ: Ի՞նչ է թաքնված այս ամենի տակ: Արցախի հարցի կարգավորման առումով ակտիվ գործողու­թյունների ականատեսը կլինե՞նք առաջիկայում:

Հայաստանն ու Արցախը միշտ հան­դես են եկել հակամարտության հնարավորինս արագ խաղաղ կարգավորման օգտին, և դա նորություն չէ: Հակամարտությունը կյանքեր է խլում, խոչընդոտում է տարածաշրջանի կայուն զարգացմանը, ստեղծում է մի շարք մարտահրավերներ: Եվ ԵԽԽՎ-ում էլ ՀՀ նախագահը ևս մեկ անգամ հայտարարեց, որ իրոք անհրա­ժեշտ է, որ հակամարտությունը լուծվի: Բայց խնդիրն այն է, որ այդ լուծումը չի կարող լինել ի վնաս հայկական կողմերի անվտանգության, չի կարող ոտնահարել մարդու հիմնարար իրավունքները: Արցա­խի ժողովուրդը պայքարում է իր ինքնորոշման իրավունքի համար, իր անվտան­գության համար, և հակամարտության վերջնական կարգավորումը պետք է ապահովի այդ պահանջները: Արցախի ժողո­վուրդը պետք է հնարավորություն ստանա որոշելու իր ճակատագիրը, և այդ որոշումը պետք է ճանաչվի ու հարգվի թե Ադրբեջանի, թե միջազգային հանրության կողմից:

Ինչպես ԵԽԽՎ ամբիոնից նշեց Սերժ Սարգսյանը, այսօր բանակցային գործըն­թացի առաջընթացին խոչընդոտում է Ադրբեջանի մոտ իրատեսականության պակասը, առավելապաշտությունը, և միջազգային հանրության մեծագույն ներդրումը հակամարտության կարգավորման հարցում կլինի հենց Աղրբեջանին իրատե­սականության դաշտ բերելը: Հայաստանն ու Արցախը չեն կարող զիջումներ քննար­կել, եթե Բաքվից միայն սպառնալիքներ են հնչում, սահմանին շարունակում են զինվորներ ու խաղաղ բնակիչներ սպան­վել, իսկ Ադրբեջանի իշխանություններն էլ հայտարարում են, որ Արցախն ուզում են ստանալ առանց հայերի: Բացի այդ, Սերժ Սարգսյանը հստակեցրեց՝ դա չի լինելու: Ուստի այսօրվա պայմաններում, երբ Ադրբեջանը պատրաստ չէ կատարել նույ­նիսկ հրադադարի ռեժիմի ամրապնդմանն ուղղված Վիեննայի, Սանկտ Պետերբուրզի և Ժնևի պայմանավորվածությունները, կարգավորման առումով ակտիվ գործողու­թյուններ սպասել չարժի: Եթե Բաքուն նույնիսկ այդ հարցերում չի կատարում այն, ինչի շուրջ տվել է իր համաձայնու­թյունը, ի՞նչ վստահության մասին կարող ենք խոսել, այդ մթնոլորտում ինչպե՞ս սկզ­բունքային հարցեր բանակցենք:

Ուշագրավ էր նախագահի պատաս­խանն ադրբեջանցի պատվիրակի հար­ցին՝ Արցախը երբեք Ադրբեջանինը չի լի­նելու, այն էլ առանց հայերի: Զիջումների ի՞նչ շափի են պատրաստ հայկական կողմերը՝ ըստ Ձեզ:

Այսօր գործընթացը ցույց է տալիս, որ կողմերից ոչ մեկն էլ պատրաստ չէ իրա­կան զիջումների, qանի որ խոսքը պետք է լինի ոչ թե զիջումների, այլ փոխզիջումնե­րի մասին: Իսկ այսօրվա Ադրբեջանի քա­ղաքականությունը որևէ փոխզիջման հույս չի ներշնչում: Բաքվից միայն սպառնալիք­ներ են հնչում ու դիվերսիաներ սահման­ներին, որոնք արժանի պատասխան են ստանում ու զսպվում:

Հայկական կողմերը պատրաստ կլինեն փոխադարձ զիջումների միայն այն դեպ­քում, եթե կարողանան վստահել Ադրբեջանին, և եթե կատարվեն նվազագույն պայմանավորվածությունները: Սկզբունքայ­նորեն Հայաստանը ժամանակին իր հա­մաձայնությունը տվել է, այսպես կոչված, Մադրիդյան, հետագայում Կազանյան դարձած սկզբունքներին: Ճիշտ է, դրանք, այսպես ասած, «մեր երազանքի» փաստաթուղթը չեն, բայց մենք պատրաստակա­մություն ենք հայտնել բանակցել դրանց շուրջ [դա արդեն իսկ կարելի է համարել հայկական կողմերի բավական մեծ զի­ջում]: Բայց դա միայն սկզբունքայնորեն: Բանակցված և համաձայնեցված չեն դետալները: Բացի այդ, այսօրվա պայմաններում Հայաստանը չի կարող ասել, որ պատրաստ է փոխզիջումներ անել այլ հարցերում, քանի որ որևէ վստահություն չկա, որ Ադրբեջանը նախնական «այո»-ն ասելուց հետո չի հրաժարվի իր պարտավորություններից և կճանաչի Արցախի ժողովրդի կամարտահայտման արղյունքում Արցախի վերջնական կարգավիճակի ընտրությունը:

«Առավոտ»

Ամբողջական՝ թերթի օրվա համարում

«Առավոտ» թերթն իր խմբագրականում գրում է. «Եվրամիության հետ կնքած համաձայնագիրը երկուստեք պարտավորությունների ցանկ է, ինչպես ցանկացած միջազգային պայմանագիր: Եթե փաստաթուղթը վավերացվի, կողմերը պետք է այդ պարտավորությունները կատարեն: Որոնք են դրանցից, իմ կարծիքով, առավել կարեւոր:

Կոռուպցիայի դեմ պայքար: Ես նայում էի նախագահի եւ ՀՔԾ աշխատակիցների հանդիպումը, եւ երբ ցույց էին տալիս դահլիճը, այն դեմքերը, որոնք պետք է որ պայքարեն պաշտոնյաների կոռուպցիայի դեմ, զուտ առաջին հայացքից ինձ հավատ չեն ներշնչում:

Հնարավո՞ր է պայքարի իմիտացիա անել, թե պայքարում ես կոռուպցիայի դեմ՝ այնպես, որ եվրոպացիները չհասկանան, որ դա իմիտացիա է: Կարծում եմ՝ ոչ, հնարավոր չէ: Ուկրաինայի օրինակը աչքներիս առաջ է՝ այդ երկրի ղեկավարությանը չի հաջողվել խաբել եվրոպացիներին, թե իբր նրանք պայքարում են կոռուպցիայի դեմ, ԵՄ-ն էլ նրանց որոշակի չափով «փողից կտրել է»:

Այնպես չէ, որ Հայաստանում ոչ մի բան չի արվում՝ կարող եմ դատել միջին բյուրոկրատիայի դժգոհություններից. «արա, առաջ իրենք էլ էին ապրում, մեզ էլ էին թողում, որ ապրենք»: Բայց իրականում քիչ բան է փոխվել, եւ եթե չլինեն գործնական քայլեր, ոչ մեկի աչքերին հնարավոր չի լինի թոզ փչել:

Մենաշնորհների դեմ պայքար: Խոսքը շաքարի եւ բանանի մասին չէ, ինչի մասին սիրում են գրել լրագրողները: Շատ երջանիկ կլինեինք, եթե մենաշնորհները սահմանափակվեին մանրածախ առեւտրով: Խոսքն ավելի լուրջ բաների մասին է՝ իշխանական հովանավորչություն չունեցող արտադրությունները՝ սկսած «ձկնանոցներից» եւ վերջացրած տրիկոտաժով, ոչ մի շանս չունեն արտադրելու, ապրանք իրացնելու եւ, առավել եւս, արտահանելու, իսկ մրցակցության բացակայության պայմաններում ներքին եւ արտաքին շուկաներում մրցունակ ապրանք արտադրելն անհնար է:

Անկախ դատարաններ: Համեստորեն լռենք, որովհետեւ այդտեղ, ի տարբերություն այլ ոլորտների, անգամ չնչին տեղաշարժ չկա՝ ի հեճուկս կառուցվածքային փոփոխությունների: Այսօրվա դատարանները նույն 1970-ական թվականների խորհրդային դատարաններն են:

Ազատ ընտրություններ: Դարձյալ՝ այն, ինչ արվել է, շատ քիչ է. առանց ծեծուջարդի ընտրությունները դեռեւս ժողովրդավարական ընտրություններ չեն: «Լավ տղերքն» իրենց փողի քսակներով պարզապես խոչընդոտում են ընտրությունների արդար ընթացքին: Մինչեւ հաջորդ ընտրությունները մնացել է ընդամենը չորս տարի…

Պարզ է, այդ ամենը պետք է ոչ թե ԵՄ-ին, այլ մե՛զ, որպեսզի մեր երկիրը զարգանա, դրանք իսկապես ազգային անվտանգության խնդիրներ են: Եվրամիությունը մեզ կարող է աջակցել, եթե մենք տեղներիցս շարժվենք, եւ չի աջակցի, եթե ամեն ինչ մնա այսօրվա նման»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում

«Հանուն ինքնիշխանության վերականգնման նախաձեռնության անդամները հայտարարում են, որ նոր Քրեական օրենսգրքի 197–րդ հոդվածը վտանգավոր է մեր հասարակության համար։ Օրերս այս նախաձեռնության անդամ Հայկ Այվազյանն ասել էր, որ նոր օրենսգրքի 197–րդ հոդվածով, որը վերաբերում է խտրականության դրսևորումներին, մարդիկ պատասխանատվության են  ենթարկվելու Այվազյանի ձևակերպմամբ` սեռական փոքրամասնությունների նկատմամբ խտրականություն դրսևորելու համար։

Ըստ Այվազյանի` այս նոր օրենսգրքով ԼԳԲՏ համայնքին վերաբերող միջոցառումները` նույնասեռական ամուսնությունները, նրանց կողմից երեխաների որդեգրումը, գեյ–շքերթները խոչընդոտելու դեպքերը, եթե քաղաքացիները փորձեն խոչընդոտել, կդիտարկվեն խտրականություն և կենթարկվեն քրեական պատասխանատվության։

Երեկ էլ նույն նախաձեռնության անդամ Հայկ Նահապետյանն է նմանատիպ կարծիք հայտնել` պնդելով, որ ԼԳԲՏ համայնքի անձանց նկատմամբ խտրական վերաբերմունքի դեպքում քաղաքացին կարող է քրեական պատասխանատվության ենթարկվել։

Aravot.am –ը արդարադատության նախարարությունից խնդրեց պարզաբանել նշված նախաձեռնության անդամների հայտարարությունները և տեղեկացնել` արդյոք ՀՀ–ում օրենքով թույլատրելի են նույնասեռական ամուսնությունները։

Ըստ նախարարության. «ՀՀ քրեական օրենսգրքի նախագծով առաջարկվող 197–րդ հոդվածը արգելում է մարդու իրավունքների, ազատությունների ու օրինական շահերի ուղղակի կամ անուղղակի խախտելը, այդ թվում` կախված սեռական կողմնորոշումից։
Սակայն խոսք չի կարող լինել նույնասեռական ամուսնությունների և երեխաների որդեգրման մասին, քանի որ նույնասեռական ամուսնություններն արգելվում են ՀՀ Սահմանադրությամբ։

ՀՀ–ում նույնասեռականների զույգերի օրինական ամուսնությունը հնարավոր չէ։ ՀՀ Սահմանադրության 35–րդ հոդվածը հստակ նախատեսում է, որ ամուսնական տարիքի հասած կինը և տղամարդը միմյանց հետ իրենց կամքի ազատ արտահայտությամբ ամուսնանալու և ընտանիք կազմելու իրավունք ունեն»։

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Հայաստանի բնակչության մեծ մասը ոչ մի բանի չի հավատում՝ ոչ լայն՝ փիլիսոփայական իմաստով, ոչ էլ մանր՝ կենցաղային մակարդակում: Օրինակ՝ երբ մեր ֆուտբոլի հավաքականը պարտվում է, ասում են՝ «խաղը ծախել են», երբ հաղթում է, ասում են՝ «խաղը առել են»:

Երբ Սահմանադրական դատարանը որոշում է ընդունում ի վնաս ընդդիմության, ասվում է՝ «դե պարզ է, իշխանության խամաճիկներն են, ինչպես Բաղրամյան 26-ից հրահանգեն, այդպես էլ կանեն»: Երբ նույն դատարանը որոշում է ընդունում ի նպաստ ընդդիմության, եզրակացությունը հետեւյալն է՝ «ամեն ինչ խոսացած է, պայմանավորվել են, որ այս մի հարցում ընդդիմությանը զիջեն»:

Եթե ընդդիմադիրը դառնում է Ազգային ժողովի պատգամավոր, նրան նույն պահին հռչակում են «իշխանության պրոյեկտ», երբ չի դառնում, ասում են՝ «էդքան դուխ չունեցավ, որ պայքարի մեջ մտնի»:

Համընդհանուր «անհավատության» պայմաններում կարելի է մարդկանց «կերցնել» ցանկացած հեքիաթ՝ միայն թե այն համապատասխանի սահմանափակ, քաղքենիական մտածելակերպին՝ «դիփունքս էլ խաբում ինք ու խաբվում ինք»:

Երիտասարդները պայքարում էին էլեկտրաէներգիայի սակագինը բարձրացնելու դեմ՝ ամեն ինչ կազմակերպված է «վերեւներից»՝ ուշադրություն շեղելու համար: Բանավեճ է ծավալվում է ընտանեկան բռնությունը կանխարգելող օրինագծի շուրջ՝ կեղծ օրակարգ է, դիտմամբ են մարդկանց ուշադրությունը սեւեռում այս երկրորդական խնդրի վրա: Ի դեպ, սպասվում է նոր ալիք՝ այս անգամ աղջիկներին պատվաստելու դեմ, քանի որ պատվաստումները նույնպես, պետք է ենթադրել, ուղղակիորեն հարվածում են «հայու գենին», եւ դրա մասին էլ կասվի, որ դա հատուկ ներմուծված խնդիր է, որի մասին խոսվում է ամենակարեւոր խնդիրները կոծկելու նպատակով:

Ուսանողները պայքարում են տարկետման իրավունքը պահպանելու համար՝ դարձյալ «թրոլինգ» է՝ իրականում իշխանությունն ուզում է Ղարաբաղը տա թուրքերին, եւ դա «աննկատ» դարձնելու համար ուրիշ թեմաներ է բարձրացնում: Այս պարագայում կարեւոր չէ՝ ով է ճիշտ, իսկ ով՝ սխալ այս բանավեճերում, կարեւոր է «դավադրության տեսության» յուրահատուկ, հայկական տարատեսակը, ըստ որի՝ բոլորը խաբեբա են, երեսպաշտ են, փարիսեցի են՝ բոլորը, բացի այն անձից, որն այդպես է մտածում:

Բայց եթե ամեն ինչը երկրորդական է եւ անկարեւոր, ապա ի՞նչն է կարեւոր՝ որ երկիրը կործանվում է եւ անհրաժեշտ է անհապաղ իշխանափոխությո՞ւն: Բայց 25 տարում մարդկանց ականջներն արդեն մաշվել են այդ դատարկ բանաձեւերը լսելով: Դրանցով հնարավոր չէ հասարակական ուշադրությունը գրավել»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Ինձ համար տարօրինակ է, երբ ասում են, որ ուսանողությունը ոտքի է կանգնել: Ուսանողությունը ոտքի չի կանգնել: Կանգնել են պետական համալսարանի մի քանի ֆակուլտետների ուսանողներ»,- «Առավոտի» հետ զրույցում մեկնաբանելով «Զինվորական ծառայության եւ զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքով տարկետման իրավունքի սահմանափակման դեմ բողոքող ուսանողների ցույցերը՝ ասաց ՀՀԿ պատգամավոր Կարեն Ավագյանը:

Նա նշեց, որ նախկինում, երբ ուսանողները «Հանուն գիտության զարգացման» նախաձեռնությամբ հանդես եկան, այդ օրենքում ասվում էր, որ 18 տարին լրացած ցանկացած տղա պետք է զորակոչվի. «Այսօր «Հանուն գիտության զարգացման» անունն օգտագործելով՝ մեծ հաջողություններ դժվար կլինի գրանցել, որովհետեւ օրենքի հնարավորություններն ու բովանդակությունը ամբողջությամբ փոխված են: Այսօր ուսանողը շատ ավելի լայն հնարավորություն ունի լուծելու թե՛ իր կրթական խնդիրները եւ թե՛ իր զորակոչման հետ կապված հարցերը»:

Մեր դիտարկմանը՝ ուսանողներն ասում են՝ այն, ինչ ձեզ թույլատրված է եղել ժամանակին, դուք մեզ հիմա թույլ չեք տալիս, այստեղ չկա՞ անարդարություն, Կարեն Ավագյանը պատասխանեց. «Մենք պետք է հասկանանք, թե ինչ է թույլատրված եղել: Եթե թույլատրված է եղել մինչեւ ասպիրանտուրա հասնել, այսօր էլ թույլատրված է այդ ուսանողներին կրթություն ստանալ ու ստանալուց հետո զորակոչվել որպես սպա: Ի՞նչ հնարավորությունների մասին են խոսում: Այսօր հնարավորություն կա ուսման վարձի ամբողջական փոխհատուցում թե՛ մինչեւ զորակոչը, թե՛ զորակոչից հետո: Նայած թե ինչը ինչի հետ ենք համեմատում:

Այսօրվա հնարավորությունները իրականում շատ ավելի մեծ են, եւ այսօրվա ուսանողին իրականում ընտրելու իրավունք է տրված, որը շատ կարեւոր է»: ՀՀԿ-ականները համարում են, որ ուսանողների շարժումն ուղղորդվում է: Կարեն Ավագյանն այս առնչությամբ ասաց, որ «իրենց տարածած հայտարարությունից պարզ է, թե ովքեր են ուղղորդողները:

Այն մարդիկ են, որոնք ժամանակին զբաղվել են «Հանուն գիտության զարգացման» շարժման կազմակերպչական աշխատանքներով: Այնտեղ կարող եք գտնել նաեւ Արարատ Միրզոյանի անունը»:

Այն, որ Վիգեն Սարգսյանի հրավերը բողոքող ուսանողները չեն ընդունել ու չեն մասնակցել, ըստ Կարեն Ավագյանի, ապացուցում է, որ շատ կարեւոր բան չկա ասելու. «Հիմնավորումները այդքան ուժեղ չեն, որ պաշտպանության նախարարի մոտ հիմնավորեն, թե իրենք ինչու չեն ուզում այս օրենքի նախագիծն անցնի հաջորդ փուլ»:

Հարցին՝ լուրեր կան, որ ԵՊՀ ռեկտորը նախատել է այն դեկաններին, որոնք համարձակվել են ստորագրել օրենքը դատապարտող հայտարարության տակ, տեղյա՞կ եք դրանից, Կարեն Ավագյանը պատասխանեց.

«Չեմ կարծում, որ նման դրսեւորումներ կլինեն: Դուք ավելի եք լրջացնում հարցը, քան իրականությունն է: Չեն արձագանքել այլ բուհերի ուսանողներ: Սա բացառապես պետհամալսարանի պատերի մեջ եղած դրսեւորումներ են եւ շատ մարդկանց անձնապես վերաբերող: Անձնական հարց է դիտարկվում շատ դեպքերում, որովհետեւ կազմակերպիչների մեջ կան մարդիկ, ում վերաբերում է այս օրենքը»:

Մեր հարցին՝ մտավախություն չունե՞ք, որ այս ուսանողական ակցիաները կվերածվեն քաղաքական շարժման, Կարեն Ավագյանը պատասխանեց.

«Հիմնավորում եւ պատճառ պետք է լինի: Եթե պատճառ չկա, հիմնավորումները թույլ են, չեմ կարծում, որ մի խումբ մարդկանց անձնական հարցեր պետք է գան որոշակի քաղաքական դաշտ: Եթե մեր քաղաքական դաշտն այդքան լրացուցիչ ներքաղաքական հարցերի խնդիր ունի, նոր հարցերի պահանջ ունի՝ միգուցե: Բայց ես չեմ կարծում, որ սա այդ հարցն է»:

Մենք հետաքրքրվեցինք՝ պարզ է, որ այս բողոքի ակցիաները ձեռնտու չեն իշխանություններին, իշխանությունները քայլեր ձեռնարկելո՞ւ են զսպելու ուսանողներին, Կարեն Ավագյանը պատասխանեց.

«Զսպելու որեւէ խնդիր չկա, որովհետեւ եթե իրենք դասերին չեն մասնակցում, ամեն ֆակուլտետ, ամեն բուհ իր կարգավորման մեխանիզմներն ունի: Չեմ կարծում, որ դա այնպիսի հարց է, որ լրացուցիչ միջամտության կարիք ունի»:

Արարատ Միրզոյանը մեզ հետ զրույցում ասաց. «Բավականին ակնկալելի էր ՀՀԿ ներկայացուցիչների կողմից նման պիտակավորումը եւ այսպիսի լույսի ներքո իրադարձությունները ներկայացնելը, որովհետեւ դա իրենց զինանոցի հիմնական գործիքներից է: Ինչ լինում է, ասում են՝ մի՛ քաղաքականացրեք, ինչ լինում է, ասում են՝ սրա հետեւում ինչ-որ քաղաքական ուժ է կանգնած: Այդ մարդիկ չեն հասկանում կամ հասկանում են ու չեն հաշտվում այն մտքի հետ, որ քաղաքացիները կարող են բնականորեն ընդվզել, եւ տարբեր քաղաքական ուժեր այս կամ այն հարցում կարող են աջակցություն հայտնել:

«Ելքը» իր դիրքորոշումը այդ մասին հստակ հայտնեց, երբ այդ դասադուլային շարժումը չկար: Վիգեն Սարգսյանն ասում է՝ ես եմ հրահրում, ո՛չ, ես չեմ հրահրում: Ես կոնտակտ ունե՞մ իրենց հետ, այո, ունեմ»: Ինչ վերաբերում է ուղղորդելուն՝ Միրզոյանն ասաց.

«Այդ մարդիկ այնքան հասուն են… հասկանո՞ւմ եք, այդ բառը նույնիսկ իրենց մտածելակերպից է: Իրենք չեն հասկանում, որ կարող է առանց ուղղորդումների լինել: Ուսանողները ոչ արժեքների հետ խնդիր ունեն, ոչ վճռականության հետ խնդիր ունեն, ոչ ստեղծարար մտածողության, ոչ մի ուղղորդելու հարկ չկա, իրենք գիտեն, իրենց իրավունքների համար ոնց ուզում՝ պայքարում են»:

Պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանը բողոքող ուսանողներին, բողոքի ակցիայի կազմակերպիչներին հրավիրել էր ՊՆ՝ քննարկման: Նրանք չեն գնացել: Արարատ Միրզոյանի խոսքով՝ «Այդ ֆորմատն իրենց դուր չէր եկել, որովհետեւ իսկապես, էլի, ի՞նչ է նշանակում՝ նախ կանչում ես քո մոտ, կանչում ես ուսխորհուրդների հետ: Ուսխորհուրդներում լավ մարդիկ կան, անշուշտ, բայց հիմնականում գիտեք, չէ՞, պալատական բաների բուծարաններ են, իրենց հետագա կարիերիստների, կանչում ես նրանց հետ, կանչում ես ապրիլյան պատերազմի մասնակից զինծառայողներին, որ հոգեբանորեն ինչ-որ ճնշեն, փորձեն ուրիշ հարթություն տանել, որ՝ չե՞ք ամաչում, հայրենասիրություն, բան… այդ ֆորմատով գնան այնտեղ ի՞նչ անեն: Հետո մի բան հարցնեմ՝ Վիգեն Սարգսյանը կանչել էր ուսանողներին խոսելո՞ւ, այսինքն՝ ասելու եւ լսելո՞ւ, թե՞ կանչել էր ճնշելու եւ լսացնելու, իր ասածն անցկացնելու: Սրանք շատ տարբեր են: Հետո գիտեք, ուսանողները որոշակի արտոնյալ խավ են, իրենց հետ պետք է գնալ խոսել, ոչ թե կանչել:

Եվ իրենք կարող են ընդունել, կարող են մերժել: Ես կարծում եմ՝ ճիշտ են արել, որ մերժել են»:

«Առավոտ»

Ամբողջությամբ կարող եք կարդալ  թերթի այսօրվա  համարում:

«Ես հիշում եմ, թե ինչպես էին նշում բոլշեւիկյան հեղաշրջման 50-ամյակը: Այն ժամանակ հեղաշրջումը կոչվում էր Հոկտեմբերյան Մեծ Սոցիալիստական Հեղափոխություն՝ բոլոր բառերը մեծատառերով: Տարեց մարդիկ՝ խոհանոցային անեկդոտների հերոսները, կանգնած էին «սրբազան դիակի» դամբարանի տանիքին եւ ողջունում էին «երջանիկ» ժողովրդական զանգվածներին, հաղորդավարի առույգ ձայնը «զեկուցում էր» նվաճումների մասին, օրինակ՝ քանի անգամ ավելի շատ չուգուն է արտադրվել 1913 թվականի համեմատությամբ:

1967 թվականին ամեն ինչ արդեն իսկ բավականին զվարճալի էր, զավեշտական էր, կասեի անգամ՝ կրկեսային: Որովհետեւ 50 տարի առաջ, ինչպես եւ հիմա, ոչ ոք չէր հավատում պաշտոնապես արտասանած ոչ մի բառի: Համենայնդեպս՝ Հայաստանում:

100 տարի առաջ ամեն ինչ լուրջ էր եւ արյունով հղի՝ նաեւ այն պատճառով, որ հավատացողներ կային: Մարդկանց աչքերը վառվում էին, բայց ոչ թե ինչ-որ բան ստեղծելու, կառուցելու, արարելու ցանկությամբ, այլ քանդելու, ոչնչացնելու, վրեժ լուծելու կրքով՝ նախեւառաջ հարուստներից, կրթված մարդկանցից, արիստոկրատներից:

Նրանք, ովքեր, զանգվածների ամենաստորին բնազդները շահագործելով, մարդկանց դրդում էին ջարդելու եւ վառելու, նույնպես, մեծ մասամբ, հավատում էին, թե լավ բան են անում, նպաստում են առաջընթացին, ողջ մարդկության ազատությանն ու երջանկությանը: Դե իսկ նման վեհ նպատակի համար մի քանի հազար կամ մի քանի տասնյակ հազար թշնամի գնդակահարելը, իհարկե, «հեղափոխական անհրաժեշտություն» էր՝ առաջընթացի ճանապարհին կանգնողների հետ էլ ինչպե՞ս վարվես:

«Անիծյալ» ցարիզմից եւ բուրժուազիայից ազատվելու այլ ճանապարհ չկար: Դա ոչ միայն այս, այլեւ ցանկացած այլ բռնությամբ ուղեկցվող հեղափոխության առանձնահատկությունն է: Ինձ համար, ճիշտն ասած, տարբերություն չկա, թե ովքեր էին այն արկածախնդիրները, որոնք ժողովրդին դրդում էին արյունահեղության՝ Ռոբեսպիերն ու Դանտո՞նը, թե՞ Լենինն ու Տրոցկին:

Երբ «գիլյոտինը» սկսում է աշխատել, ապա այն սկզբից ոչնչացնում է թագավորին, այնուհետեւ՝ նրա ընտանիքին, այդ թվում՝ անչափահաս երեխաներին, իսկ հետո, վաղ թե ուշ, հասնում է նաեւ հենց իրենց՝ հեղափոխականներին: Եթե մարդկանց դրդում են խլել հարուստներից նրանց հարստությունը եւ «մեջ-մեջ» անել, ապա այդ «մեջ-մեջ անելու» գործընթացում վաղ թե ուշ հայտնվում են մարդիկ, որոնք «ավելի հավասար են, քան հավասարները»:

Երբ որոշվում է, որ ցանկացած խոհարարուհի կարող է երկիր ղեկավարել, ապա ի վերջո՝ իշխանությունն անցնում է խոհարարուհու ինտելեկտ ունեցող մարդկանց ձեռքը: Հեղափոխություններն ապահովում են մարդկության առաջընթա՞ցը: Այո, թերեւս այդպես է: Սակայն խոստովանեմ, որ անձամբ ինձ այդպիսի առաջընթաց պետք չէ»:

«Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։

«Ավարտվեց Սարգսյան-Ալիեւ հերթական հանդիպումը: Ի՞նչ է դրա բովանդակության մասին հայտնի իրականում: Գրեթե ոչինչ: Հայաստանի նախագահն ասել է, որ պայմանավորվել են լարվածությունը թուլացնելուն ուղղված քայլեր անել:

Ադրբեջանի նախագահը երեկ ոչինչ չի ասել, բայց հենց Բաքու վերադառնա, կսկսի խոսել այն մասին, թե ինքը խստորեն պահանջել է դուրս բերել հայկական զորքերը բոլոր «օկուպացված» տարածքներից, իսկ այնուհետեւ կհավաստիացնի իր ժողովրդին, որ «իրենց հողերը» անպայման «կազատագրվեն»: Երեւի Ադրբեջանի բնակչության մեծամասնությունը հավատում է այդ քարոզչությանը, թե չէ ի՞նչ իմաստ կունենար 25 տարի շարունակ նույն սնամեջ խոստումները բաշխելը:

Հայաստանի հասարակությունը, որը դաստիարակվել եւ ապրում է համեմատաբար ավելի ազատ պայմաններում, ճիշտ հակառակը՝ հավատում է միայն վատ, հոռետեսական եւ աղետալի լուրերին:

Այսօր մեր լրատվամիջոցները, հավանաբար, հանդես կգան հետեւյալ վերնագրերով՝ «Սարգսյանն ու Ալիեւը պայմանավորվել են 5 շրջան հանձնելու մասին», «Լավրովի տխրահռչակ ծրագիրը մտնում է ուժի մեջ», «Տարածքային զիջումներն այլեւս իրականություն են»: Քանի որ մեր քաղաքացիների մեդիագրագիտությունը բավականին ցածր մակարդակի վրա է, մարդիկ «սեղմում են» նման վերնագրեր ունեցող վերլուծությունների վրա, իսկ ոմանք նույնիսկ հաճույք են ստանում դրանք կարդալիս:

Դարձյալ կարելի է փաստել՝ եթե մարդիկ այդքան դյուրահավատ չլինեին, ապա ոչ մի իմաստ չէր ունենա նրանց գայթակղիչ վերնագրեր մատուցելը: Ասենք. «Վերջ, որոշված է՝ 18 թվականին Սերժ Սարգսյանը դառնում է վարչապետ»: Մի քանի օր անց նույն լրատվամիջոցում. «Վերջ, որոշված է՝ Սերժ Սարգսյանը 18 թվականին չի դառնում վարչապետ»: Երկու վերնագրերի հավաստիությունը զրոյական է, փոխարենը դրա մասին հետաքրքիր է կարդալ:

Ընդհանրապես, մեզանում մարդիկ հակված են հավատալու ֆանտաստիկ լուրերին: Օրինակ՝ եթե նրանց ասես, որ Հայաստանում փոթորիկ է սպասվում, նրանք այդ լուրը ոչ մի կասկածի տակ չեն դնի: Ոչ միայն չեն դնի, այլեւ կավելացնեն իրենց մանրամասները. ոչ միայն փոթորիկ է, այլեւ երկրաշարժ, Ատոմակայանից ռադիոակտիվ նյութերի արտահոսք եւ այլն: Ճիշտ է, տվյալ պարագայում այս «բանահյուսության» մեջ իրենց լուման ունեցան կրթության եւ գիտության նախարարության որոշ պաշտոնյաներ:

«Առավոտ»

Մանրամասն կարդացեք թերթի այսօրվա համարում5

«Առավոտ» թերթը իր խմբագրականում գրում է. «Ավարտվեց Սարգսյան-Ալիև հերթական հանդիպումը: Ի՞նչ է դրա բովանդակության մասին հայտնի իրականում: Գրեթե ոչինչ: Հայաստանի նախագահն ասել է, որ պայմանավորվել են լարվածությունը թուլացնելուն ուղղված քայլեր անել:

Ադրբեջանի նախագահը երեկ ոչինչ չի ասել, բայց հենց Բաքու վերադառնա, կսկսի խոսել այն մասին, թե ինքը խստորեն պահանջել է դուրս բերել հայկական զորքերը բոլոր «օկուպացված» տարածքներից, իսկ այնուհետև կհավաստիացնի իր ժողովրդին, որ «իրենց հողերը» անպայման «կազատագրվեն»: Երևի Ադրբեջանի բնակչության մեծամասնությունը հավատում է այդ քարոզչությանը, թե չէ ի՞նչ իմաստ կունենար 25 տարի շարունակ նույն սնամեջ խոստումները բաշխելը:

Հայաստանի հասարակությունը, որը դաստիարակվել և ապրում է համեմատաբար ավելի ազատ պայմաններում, ճիշտ հակառակը՝ հավատում է միայն վատ, հոռետեսական և աղետալի լուրերին:

Այսօր մեր լրատվամիջոցները, հավանաբար, հանդես կգան հետևյալ վերնագրերով՝ «Սարգսյանն ու Ալիևը պայմանավորվել են 5 շրջան հանձնելու մասին», «Լավրովի տխրահռչակ ծրագիրը մտնում է ուժի մեջ», «Տարածքային զիջումներն այլևս իրականություն են»: Քանի որ մեր քաղաքացիների մեդիագրագիտությունը բավականին ցածր մակարդակի վրա է, մարդիկ «սեղմում են» նման վերնագրեր ունեցող վերլուծությունների վրա, իսկ ոմանք նույնիսկ հաճույք են ստանում դրանք կարդալիս:

Դարձյալ կարելի է փաստել՝ եթե մարդիկ այդքան դյուրահավատ չլինեին, ապա ոչ մի իմաստ չէր ունենա նրանց գայթակղիչ վերնագրեր մատուցելը: Ասենք. «Վերջ, որոշված է՝ 18 թվականին Սերժ Սարգսյանը դառնում է վարչապետ»: Մի քանի օր անց նույն լրատվամիջոցում. «Վերջ, որոշված է՝ Սերժ Սարգսյանը 18 թվականին չի դառնում վարչապետ»: Երկու վերնագրերի հավաստիությունը զրոյական է, փոխարենը դրա մասին հետաքրքիր է կարդալ:

Ընդհանրապես, մեզանում մարդիկ հակված են հավատալու ֆանտաստիկ լուրերին: Օրինակ՝ եթե նրանց ասես, որ Հայաստանում փոթորիկ է սպասվում, նրանք այդ լուրը ոչ մի կասկածի տակ չեն դնի: Ոչ միայն չեն դնի, այլև կավելացնեն իրենց մանրամասները. ոչ միայն փոթորիկ է, այլև երկրաշարժ, Ատոմակայանից ռադիոակտիվ նյութերի արտահոսք և այլն: Ճիշտ է, տվյալ պարագայում այս «բանահյուսության» մեջ իրենց լուման ունեցան կրթության և գիտության նախարարության որոշ պաշտոնյաներ:

Իրականում սա քամու որոշակի ուժգնացում էր որոշ մարզերում: Ընդ որում, ոչ աննախադեպ: Ի դեպ, մասնագետներն ասում են, որ ներկայիս Հայաստանի տարածքում փոթորիկներ, մրրիկներ, թայֆուններ և ցունամիներ չեն եղել: Հուսանք՝ չեն էլ լինի»:

 «Առավոտ»

Առավել մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում: