տալիայում Ադրբեջանի դեսպան Էլչին Ամիրբեկովը իտալական In Terris հրատարակությանը տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Բաքուն մոտ ապագայում մտադիր չէ ներխուժել Հայաստանի տարածք։

Ըստ Ամիրբեկովի, այդ տեղեկությունը «կեղծ լուր» է։

«Հաստատապես ոչ։ Այս օրերին շրջանառվում են կեղծ լուրեր, որոնց ծագումը մենք չենք կարողանում  ամբողջությամբ հասկանալ։ Կեղծ լուրերում ասվում է, որ շարժառիթը կամ պատրվակը լինելու է այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքը», այսինքն՝ տրանսպորտային կապը ներքին Ադրբեջանի և Նախիջևանի էքսկլավայի միջև. իրականում սա միայն Ադրբեջանին ու Հայաստանին կամ տարածաշրջանային պետություններին միավորող կապ չէ , բայց ավելի լայն իմաստով այն միաժամանակ կարող է  «Միջին միջանցքի» համար  այլընտրանքային երթուղի դառնալ, որը կարող է կապել Ասիան Եվրոպայի հետ և դառնալ համաշխարհային առևտրին հզոր խթան տվող ռազմավարական նախագիծ։

Եթե ​​Հայաստանին դուր չի գալիս «միջանցք» տերմինը, ապա կարող ենք օգտագործել «հաղորդակցություն», «ճանապարհ», «կամուրջ», «ենթակառուցվածք» և այլ տերմիններ: Միջանցքը զուտ տնտեսական և տրանսպորտային հայեցակարգ է։ Եթե ​​Հայաստանն այս հարցում չկատարի իր պարտավորությունները, մենք ունենք նույն գործառույթով այլընտրանքային տարբերակ, այն է՝ կարճ ժամանակում կառուցված երկաթուղով և ճանապարհով Իրանի տարածքով Ադրբեջանի հիմնական մասը Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության հետ կապելու նախագիծ։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա այն տարածաշրջանում կմնա փակուղային վիճակում, ինչպես եղել է մինչ այժմ՝ հենց հայերի ընտրությամբ»,- ասել է Ադրբեջանի դեսպանը։

Եվրամիությունը որոշել է Ռուսաստանին դուրս մղել Կենտրոնական Ասիայից և չի փորձում թաքցնել դա, հայտարարել է ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը։ Ըստ նրա, ԵՄ ծրագրերը չեն իրականանա։

«Մոսկվա։ Կրեմլ։ Պուտին» հաղորդմանը նրա հարցազրույցից մի հատված  է հրապարակել  լրագրող Պավել Զարուբինը իր Telegram ալիքում, հայտնում է 360 հեռուստաալիքը։

«Եվրամիությունը չի թաքցնում մեզ ամեն կերպ զսպելու, Կենտրոնական Ասիայից և Անդրկովկասից դուրս մղելու իր մտադրությունները։ Դա չի ստացվի»,- հայտարարել է ՌԴ ԱԳ նախարարը։

Լավրովը հիշեցրել է, որ Ռուսաստանը պատմությամբ կապված է այդ տարածքների հետ և ոչ մի տեղ անհետանալու մտադրություն չունի։

«Մեր գործընկերներն ու դաշնակիցները դա շատ լավ գիտեն»,- նշել է ՌԴ արտգործնախարարը։

Ադրբեջանի նախագահի հատուկ հանձնարարություններով ներկայացուցիչ, դեսպան Էլչին Ամիրբեկովը իտալական In Terris հրատարակությանը տված հարցազրույցում պատասխանել է լրագրողի հարցին, թե քանի հայ բնակիչ կա Ղարաբաղում և ինչպես է կազմակերպվելու  նրանց հնարավոր վերադարձը։

Նախ, դեսպանը հիշեցրել է, որ ԼՂ-ում մնացած անձինք չեն դիմել Ադրբեջանի քաղաքացիություն ստանալու համար:

«Նրանց մեծ մասը հայկական անձնագիր ունի, և առնվազն մեկ երրորդը ոչ թե ղարաբաղցիներ են, այլ նրանք, ովքեր վերջին տասնամյակներում ապօրինաբար բնակություն են հաստատել Ղարաբաղում, Ադրբեջանի քաղաքացիություն ստանալու համար դիմել է  հազարից քիչ մարդ»,-ասել է նա:

Ամիրբեկովը հավելել է, որ Ադրբեջանում լավ են հասկանում՝  30 տարվա բաց հակամարտությունից հետո ստեղծված իրավիճակը կանխատեսելի ընտրություն է:

«Բայց դա նրանց անձնական ընտրությունն է, թեև Ադրբեջանի կառավարությունը հորդորել էր նրանց չլքել Լեռնային Ղարաբաղը: Մենք ստեղծել ենք պորտալ, որը թույլ կտա նրանց հնարավորինս շուտ վերադառնալ Ադրբեջան:

Եվ մենք հավատարիմ ենք երաշխավորելու այդ մարդկանց անվտանգությունը, իրավունքները և տնտեսական բարեկեցությունը: Մենք հավատում ենք, որ մնացած մարդկանց փոքր թիվը կարող է դրական դեր խաղալ»,- ընդգծել է Էլչին Ամիրբեկովը:

Պատերազմն ավարտելուց հետո խոսում էինք բանակցությունների մասին, բանակցությունների գնալու օրակարգն ունեինք, բայց քանի որ երկու օր անց ադրբեջանական կողմը սկսեց ամբողջական պաշարումը, այսինքն՝ սկզբից Մարտակերտի շրջանն էր ամբողջությամբ շրջափակման մեջ հայտնվել, Մարտունու շրջանը, ադրբեջանական զորքերի առաջխաղացումը դեպի բնակավայրեր և ամբողջությամբ ենթակառուցվածքների խափանումը՝ ճանապարհների, այդ թվում, Ստեփանակերտին կապող ճանապարհների, խուճապային տրամադրություններ սկսեցին: Այս մասին Արցախի Հանրային ՀԸ եթերում ասել է Արցախի պետնախարար Արթուր Հարությունյանը:

«Սկզբնական շրջանում այդ ճանապարհներն աշխատում էին, երբ երկու օր անց ադրբեջանական կողմից նաև այդ ճանապարհները փակվեցին, խուճապային տրամադրությունները սկսեց այդտեղից: Այդ պատճառով էլ տեղեկատվական շտաբի մեր հայտարարություններից մեկոմ նշել էինք, որ այդ պահին տարհանում է իրականացվում այն բնակավայրերից, որոնք հայտնվել էին ադրբեջանական վերահսկողության տակ կամ ադրբեջանական զորքերն արդեն մոտեցել էին այդ բնակավայրերին: Քանի որ օդանավակայանի տարածքում էլ կար տարհանված մեծ թվով հայրենակիցներ, որոնց համար նաև վրաններ էինք տեղադրում, սնունդ էինք ապահովում, նաև ռուսական խաղաղապահ զորակազմի կացարանի տարածքում էին այդ մարդիկ, այդ պատճառով առաջին հենց տարհանումը սկսեցինք հենց այնտեղից, որովհետև այդտեղ գտնվում էն այն մարդիկ, որոնք հայտնվել էին ադրբեջանական վերահսկողության տակ»,- ասաց նա:

Այն, ինչ հիմա տեղի է ունենում, ոչ այնքան Հայաստանի կամ Ադրբեջանի մեղքով է, որքան գերհզոր ուժերի տարած քաղաքականության եւ նրանց բախման հետեւանքն է: Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում նշեց ԱԺ ՔՊ խմբակցության պատգամավոր Հակոբ Ասլանյանը:

«Ո՞ւմ համար պարզ չէ, որ այն առաջարկները, որ արվում է Եվրոպայի կողմից, ընդունելի չէ Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի համար, եւ այն առաջարկները, որ արվում են Ադրբեջանը, Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի կողմից, ընդունելի չեն Հայաստանի համար: Ահա եւ ամբողջ պատասխանը»,-ասաց նա:

Հարցին՝ որո՞նք են Ռուսաստանի նկրտումները Հայաստանից, Ասլանյանը պատասխանեց. «Ադրբեջանն ու Թուրքիան իրականացնում են Ռուսաստանի նկրտումները, ավելի շուտ դրանք եռակողմ նկրտումներ են: Ռուսաստանն ամեն գնով փորձում է այստեղից դուրս մղել եվրոպական հանրությանը, Եվրոպային, ԱՄՆ-ին՝ համարելով, որ սա իր ազդեցության գոտին է, ինքը այստեղ իրավունք ունի որչոշումներ կայացնելու: Նա մոռանում է, որ Հայաստանն ունի իր պետականությունը:

Սա շատ լուջ է, ՌԴ-ն Արեւմուտքին փորձում է դուրս մղել Ուկրաինայից, Մոլդովայից, փորձեց դուրս մղել Վրաստանից, հիմա՝ Հայաստանից: Սա դեռ ցարական Ռուսաստանից եկած հոգեբանությունն է, որ այստեղ Ռուսաստանի ազդեցության ոլորտն է, ուրիշներն իրավունքներ չունեն: Այսինքն նա հաշվի չի առնում այդ տարածքներում ապրող ժողովուրդների, պետությունների ցանկությունները:

Ռուսաստան կամ Թուրքիան մի օր մեզ հարցրե՞լ են՝ ուզո՞ւմ ենք, մենք դա, թե ոչ: Եթե ուզում են, որ մեզ համար լավ լինի, թող նախ մեզ հարցնեն, թե որն է մեզ համար լավը:

Ի՞նչ իրավունք ունի Ռուսաստանն ասել, թե մենք ինչ ձեւով ապրենք: Մեր ժողովուրդն ընտրել է լեգիտիմ իշխանություն, որը երկիրը տանում է այն վեկտորներով, որը ձեռք է տալիս ժողովրդին: Ժողովուրդը դեմ չէ այդ քաղաքականությանը: Ռուսաստանի ի՞նչ գործն է, թե մենք ում հետ ենք ուզում բարեկամություն անել»:

Հակոբ Ասլանյանը նկատեց, որ Եվրոպան բերում է ժողովրդավարություն, մարդու ազատություններ, Ռուսաստանը բերում է բռնակալություն. «Ռուսաստանն իր ներսի ժողովուրդներին ազատություն, ժողովրդավարություն չի տալիս: Բնական է, որ հայ ժողովուրդը, եւ այն ժողովուրդները, որտեղից Ռուսաստանը նանց փորձում է դուրս մղել, տեսել ու զգացել են ազատության համը: Դուք կարո՞ղ եք մեկին, որ կույր է եղել, հետո տեսել է արեւի լույսը, նորից ստիպել, որ աչքերը փակի ու նիորց կույր ձեւանա: Մեկ անգամ լույս տեսած մարդը այլեւս չի ցանկանա կոյր-կույր առաջ գնալ»,-ասաց իշխող մբակցության պատգամավորը:

«Ժամը 13։15 զանգը հնչեց, մտա աշխատասենյակ․ հրաման կար, պետք է մուտքագրեի։ Էդ պահին Մարտակերտից զանգեցին, թե՝ էստեղ կռիվ ա գնում․․․Դուրս եկա ու փոխտնօրենին ասացի երեխաներին անմիջապես տուն ուղարկեք։ Իմ՝ շենքից դուրս գալու պահին Չափարի ու Չարեքթարի վրա ընկան առաջին սնարյադները։ Վազելով մտա տուն, զինվորական համազգեստս հագա, զենքս վերցրեցի ու իջա գյուղամեջ, որ տեսնեմ՝ ոնց ենք ինքնակազմակերպվում, որ հասնենք տղաներին»,-սեպտեմբերի 19-ին Արցախի վրա ադրբեջանական հարձակմանը հաջորդած զարգացումների մասին «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում պատմել է Մարտակերտի շրջանի Գետավան գյուղի բնակիչ, դպրոցի տնօրեն Արմեն Գասպարյանը։

Մինչ այդ, Գասպարյանի որդին արդեն դիրքեր էր հասել։ Չարեքթքարի դիրքեր բարձրանալու նրա առաջարկը չի ընդունվում գյուղի տղամարդկանց՝ այդ թվում գյուղապետի կողմից, փոխարենը որոշվում է, որ իրենց գյուղի տարածքում պիտի դիրքավորվեն։ Գասպարյանը, համոզված լինելով, որ անօգուտ է այդտեղ դիրքավորվելը և ավելի քան վստահ լինելով, որ թշնամուն պետք է թույլ չտալ իր զբաղեցրած դիրքից առաջ գալ, շտապում է Չարեքթքար, որտեղ 2020թ․-ի պատերազմից հետո բլոկ-պոստ էր դրվել, այսինքն՝ շփման գիծն էր անցնում։

«Որդիս էդ կողմերում էր արդեն։ Հաթերքի գումարտակից մի խմբի հետ շտապօգնության մեքենայով շարժվեցինք դեպի Չարեքթար։ Ինձ հետ եկավ նաև մեր մոտի ռուսական հենակետի հրամանատարը։

Հասել էինք համարյա գյուղ, էս տղան’ ռուսների հենակետի հրամանատարը, իջավ մեքենայից, նստեց իրենց БТР-ը, որ էդ պահին Չարեքթարից իջնում էր, ու հետ գնաց Գետավան։ Ես կարողացա մինչև Չարեքթարի սկզբնամասում տեղակայված դիրքեր հասնել․ առաջանալ անհնար էր արդեն, թեժ մարտեր էին։ Էդտեղ կռվողներն էլ ասացին, որ դիրքը, որտեղ տղաս է, անհնար է հասնել։ Միացա պաշտպանությանը հենց էդ հատվածում։ Ադրբեջանցիները փորձում էին Չարեքթարն անցնել ու մտնել Գետավան։ Շուրջ երեք ժամ դիմակայեցինք, կարողացանք կանխել առաջխաղացումը։ Տանկերով էին գրոհում հիմնականում։ Էդ ընթացքում կապ են տալիս, որ մեր դիմացի դիրքերի տղաները շրջափակման մեջ են․ տղաս էլ էր իրենց մեջ․․․ Դիրքում, որտեղ ես էի, 7 հոգի կային․ որոշեցինք մի կերպ դիմադրել, մինչև գյուղը գոնե տարհանեն։ Մեկ էլ գյուղի սկբնամասում գտնվող մի տան վրա խփում են, ահավոր փոշի է բարձրանում․ հասկանում եմ, որ ուզում են թիկունք անցնել։ Տղաներին զգուշացնում եմ, որ ուշադիր լինեն։ Սրանցից (նկատի ունի ադրբեջանցիներին,-խմբ․) թե քանիսն են անցնում ճանապարհն ու թիկունքային հատվածում դիրքավորվում, չի երևում, բայց մի 16-17 հոգու վերացնում ենք։ Արդեն երեք կողմից շրջապատել էին մեզ, մնում էր մի ճանապարհ, որտեղով հնարավոր էր դուրս գալ։ Կապ ենք տալիս, որ հասկանանք կողքի դիրքերում ինչ վիճակ է․ պարզվում է, որ մերոնցից արդեն մարդ չկար․ բլոկ-պոստի տղերքը լրիվ զոհվել էին’ բացի մեկից, մյուս դիրքերից էլ մի մասը զոհվել, մյուսներին էլ հաջողվել էր շրջափակումից դուրս գալ։ Որոշում ենք էդ միակ ճանապարհով՝ սարերով դուրս գանք, քանի որ 7 հոգով անհնար էր որևէ լուրջ գործողություն անել»,-պատմում է չորս պատերազմների մասնակիցը։

Գասպարյանի՝ տեղանքին քաջածանոթ լինելը, ինչպես ցույց է տալիս ընթացքը, ճակատագրական նշանակություն է ունենում նրա ու հետը գտնվող զինծառայողների համար։

Գետավանից կապ են տալիս, որ Չարեքթքարից թիրախարել են գյուղը, «Գրադ»-ով խփում են անդադար ու արդեն մոտենում են իրենց։ Գիշերվա ժամը 1-ին թշնամին արդեն Գետավանն էլ է վերցնում։

«Դե, արդեն հասկանալի էր, որ լրիվ շրջափակման մեջ ենք։ Տղերքին ասում եմ’ ինչքան կարողացանք, պիտի սարերով հեռանանք։ Հինազ կոչվող տեղամաս ունենք․ կապ են տալիս, թե մերոնցից մի խումբ դրա մոտ է․ պայմանավորվում ենք, որ դրա ներքեւով անցնող ճանապարհին միանանք իրար։ Մի 200 մետր էր մնացել, որ հասնենք, մեկ էլ նորից կապ են տալիս, թե’ հետ գնացեք, թուրքերը հասել են ճանապարհին։ Նորից փոխում ենք ուղղությունը՝ ժայռերով դեպի «Ղալա» բերդ ենք շարժվում։ Գիշերվա ժամը երեքն էր մոտավորապես։ Քանի որ լապտերի լույսի վրա անօդաչուներն անմիջապես թիրախավորում էին, մթության մեջ պետք է կողմնորոշվեինք։ Չենք նկատում, որ ժայռը կտրվածք ունի․ գլորվում ենք․ տղաներից մեկի աչքը լուրջ վնասվում է․ կապում ենք ու շարունակում, ճար չունեինք»,-անցած փորձությունները վերհիշում է ազատամարտիկը։

Շրջափակումից դուրս գալու համար Գասպարյանն ու հետի վեց տղաներն ամսի 19-ից մինչև 23-ը սարերով են շարժվում։ Քանի որ արդեն ոչ մի կապ չկար՝ ռացիայի մարտկոցը նստել էր, բջջային կապ էլ չկար, ոչ էլ սնունդ ու ջուր ունեին, պետք էր մի կերպ դիմանալ։ Գասպարյանն առաջարկում է քարերի մամուռի վրա նստած եղյամից ջուր քամել, որ ծարավը մի քիչ հագեցնեն։

«Չգիտեի, որ էդ մամուռը թունավոր է․ խմում ենք ու էլ հետ տալ, էլ արյունահոսություն․ ստամոքսի խոց ունեմ, բացվում է․․․ Ամսի 24-ին նորից կապ են տալիս, թե Չափարում մի խումբ կա մերոնցից, գյուղի տարածքում էլ ադրբեջանցի չկա։ Գնում ենք դեպի Չափար։ Մինչ այդ, երեք ադրբեջանցու են լինում գերի վերցրած գյուղում գտնվող մեր տղաները, բայց հրամանատարությունից ասում են, որ բաց թողնեն։ Սրանք է գնում, իրենց վերևներին հաղորդում են, որ մենք գյուղում ենք։ Մեկ էլ կեսօրն անց մի 15-20 տեխնիկա է մոտենում Չափարին։ Դիրքավորվում ենք, չնայած արդեն զինամթերք չունեինք։ Սրանք գալիս են գյուղի ներքևի հատվածում կանգնում ու էլ առաջ չեն գալիս․․․ Հետո ռուսների հրամանատարը՝ մեր կողմի հենակետի, ասում է, որ արդեն պայմանավորվածություն կա, պետք է մերոնք իջնեն դիրքերից, զենքերը հանձնեն․․․Ամեն ինչ արդեն պարզ է դառնում … Էդտեղ սպասում ենք էնքան, մինչև Հաթերքից էլ են իջնում, զենքերը հանձնում ենք ու կալոնայով դուրս գալիս դեպի Ստեփանակերտ․․․․»,-պատմում է Գասպարյանը։

Բռնի տեղահանությունից հետո է մեր զրուցակիցն իմանում, որ գյուղի կանայք ու երեխաները վառելիք չլինելու պատճառով մի կերպ են դուրս եկել։ Ասում է՝ գյուղապետը շուտ էր դուրս եկել և ասել էր, որ բենզին չկա։ Գյուղացիներից մեկը «Ֆորդ»-ով կանանց ու երեխաներին մի կերպ հանել է։
«Որ իջնում էինք արդեն, տեսանք, թե ինչպես են մեր գյուղի բենզալցակայանում ադրբեջանցիները լիցքավորում իրենց մեքենաները։ Փաստորեն՝ բենզին կար, բայց մարդկանց չի տվել, որ դուրս գան․․․»,-եզրափակում է Գասպարյանը։

Ադրբեջանցիների կողմից գերևարված Մադաթ Բաբայանը, ի դեպ, Գետավանից է։ Գասպարյանը վստահեցնում է՝ այդ մարդը ոչ մի մասնակցություն չի ունեցել որևէ ռազմական գործողության․ Ադրբեջանը, պարզապես, անմեղ հայի գլխին հերթական անգամ սարքում է․․․

Իշխանության նկատմամբ «բռնության կոչեր» հնչեցնելու համար մեղադրվող Հրանտ Բագրատյանը լրագրողների հետ զրույցում ասաց՝ «բռնության կոչի» այս հոդվածն իշխանությունն օգտագործում է ընդդիմության դեմ, օրենքն իրականում իրենց չի վերաբերում։ ՔՊ-ականները, անձամբ Նիկոլ Փաշինյանը սպառնում են «ականջ, լեզու կտրել», «պառկեցնել  ասֆալտին» և այլն, սակայն դա իրավական տեսանկյունից չի որակվում բռնության կոչ, ինչը նշանակում է, որ Քրեական օրենսգրքի համապատասխան հոդվածը պարզապես որպես հաշվեհարդար է ծառայեցվում՝ ընդդիմադիրների նկատմամբ։

«Երբ օրենքն իշխանությանը չի վերաբերում, ընդդիմությանն է վերաբերում, դա օրենք չէ, հաշվեհարդար է։ Դատական պրոցեսն էլ դառնում է դատաստան»,- այս առնչությամբ ասաց Հրանտ Բագրատյանը։

Քաղաքական գործիչը մանրամասնեց՝ ապրիլին ինքը, զգուշացնելով Արցախի հնարավոր կորստյան մասին, բարձրաձայնել էր՝ վերացրեք այս իշխանությանը՝ նկատի ունենալով, որ գործող իշխանությանը պետք է հեռացնել, այլապես հայրենիք կկորցնենք։

«Վերացնել բառը բռնություն չէ, օգտագործվել է հեռացնել, դադարեցնել իմաստով։ Եվ ես, ճիշտն ասած, շատ զարմացած եմ։ Ես քաղաքական գործիչ եմ, ելույթ եմ ունեցել, լավ եմ արել։ 6 ամիս հետո կորցրինք Արցախը։ Լավ եմ արել՝ ասել եմ, բա ի՞նչ պիտի անեի։ Բա քաղաքական գործիչ եմ, հայրենիք էր կորում։ Հայրենիք կորավ»,- շեշտեց Հրանտ Բագրատյանը։

Ես եկել եմ խոսելու խաղաղության մասին, թեև Ադրբեջանը սկսել է Հայաստանն անվանել «Արևմտյան Ադրբեջան»՝ հայերի էթնիկ զտման իր պլանի նվազագույնն իրագործելուց հետո։ Ադրբեջանի դպրոցներում, բուհերում, ԶԼՄ-ներում քարոզվում է այսպես կոչված «Արևմտյան Ադրբեջան» հայեցակարգը, որը Հայաստանի Հանրապետության դեմ նոր պատերազմ նախապատրաստելու հայեցակարգ է։ Այս մասին, այսօր՝ նոյեմբերի 10-ին, «Փարիզի խաղաղության 6-րդ համաժողովում» իր ելույթի ժամանակ նշեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը:

«Եվ այս ամենը կատարվում է չնայած այն բանին, որ մենք կարծես մոտ ենք Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի ստորագրմանը, չնայած այն հանգամանքին, որ վերոնշյալ խնդիրները լուրջ հարցեր են առաջացնում Ադրբեջանի անկեղծության վերաբերյալ։

Բայց դա չի սասանում մեր հավատարմությունը խաղաղության օրակարգին, և մենք հույս ունենք, որ առաջիկա ամիսներին կստորագրենք խաղաղության պայմանագիր Ադրբեջանի հետ՝ հիմնվելով Բրյուսելում կայացած բանակցություններում համաձայնեցված երեք սկզբունքների վրա»,- հայտարարեց Փաշինյանը:

Նա թվարկեց այդ երեք սկզբունքները՝ միմյանց տարածքային ամբողջականության ճանաչում՝ թվային էկվիվալենտով, Ալմա-Աթայի 1991-ի հռչակագրի վերահաստատում, որպես սահմանազատման շրջանակ, եւ տարածաշրջանում տրանսպորտային և տնտեսական կապերի ապաշրջափակում՝ երկրների ինքնիշխանության, իրավազորության, փոխադարձության և հավասարության սկզբունքներով:

«Մենք այս սկզբունքների շուրջ պայմանավորվածությունը ձեռք ենք բերել Բրյուսելում Ադրբեջանի նախագահի հետ բանակցությունների ընթացքում, և այդ պայմանավորվածություններն արձանագրվել են Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի հայտարարություններում՝ 2023 թվականի մայիսի 14-ի և հուլիսի 15-ի եռակողմ հանդիպումներից հետո։

Եվ եթե Ադրբեջանը չմերժի այդ սկզբունքները, դա կնշանակի, որ առաջիկա ամիսներին Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը շատ իրատեսական է դառնում։ Ցավոք, Ադրբեջանի նախագահը հրաժարվեց մասնակցել անցյալ ամիս Գրանադայում կայացած հնգակողմ հանդիպմանը։

Հոկտեմբերին Բրյուսելում նախատեսված եռակողմ հանդիպումը չկայացավ, և ես հաջորդ հանդիպման հրավեր չեմ ստացել Շառլ Միշելից։ Հուսով եմ, որ ԵՄ մեր գործընկերները հավատարիմ են իրենց պարտավորություններին»,- ասաց ՀՀ վարչապետը:

Հայաստան ներմուծված միջազգային սուրհանդակային առաքանու մեջ հայտնաբերվել է 5 ապակե տարա՝ ընդհանուր 1085 գրամ քաշով, որոնք լցված են եղել «հաշիշի յուղ» տեսակի թմրամիջոցով: Այս մասին հայտնում են ՀՀ քննչական կոմիտեից, մանրամասնելով, որ հիշյալ մաքսանենգության դեպքով Մաքսանենգության դեմ պայքարի վարչության օպերատիվ հետախուզության բաժնի աշխատակիցները, փոստային փոխադրումներ իրականացնող ընկերության գրասենյակի շրջակայքից՝ առաքանին ստանալուց հետո, ձերբակալել են ՀՀ քաղաքացու: Մաքսանենգության դեմ պայքարի վարչություն տեղափոխվելուց հետո վերջինս ենթարկվել է ձերբակալմանն ուղեկցող անձնական խուզարկության, որից հետո քաղաքացին տեղափոխվել է ՀՀ քննչական կոմիտեի տնտեսական հանցագործությունների և մաքսանենգությունների քննության գլխավոր վարչություն: Հարուցված քրեական վարույթի շրջանակում` վերջինս ձերբակալվել է:

Կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքում ձեռք են բերվել տեղեկություններ առ այն, որ ձերբակալված անձը փոխկապակցված է մի քանի այլ բաժանորդների հետ, որոնք մշտապես առաքանիներ են ստանում նույն փոխադրողի միջոցով:

Տեղեկություններ էին ստացվել, որ ԱՄՆ-ից ՀՀ ներմուծված միջազգային սուրհանդակային առաքանու մեջ ևս հնարավոր է՝ առկա լինեն թմրամիջոցներ: Օպերատիվ հետախուզության բաժնի աշխատակիցների կողմից այս տեղեկատվությունը տրամադրվել է «Զվարթնոց» բաժնի աշխատակիցներին, ովքեր Զվարթնոց օդանավակայանի կարգո բեռնային համալիրի մաքսային հսկողության գոտում մաքսային զննման են ենթարկել առաքանին: Բացի մանկական գրատախտակից՝ հայտնաբերվել է 4 փաթեթ` 2 կգ քաշով «մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոցի զանգվածների պարունակությամբ:

Առաքանին ստանալուց հետո փոխադրող ընկերության գրասենյակից դուրս գալուց՝ ձերբակալվել և ՊԵԿ մաքսանենգության դեմ պայքարի վարչություն է տեղափոխվել ՀՀ քաղաքացի Ա. Պ.-ն, որտեղ վերջինս ենթարկվել է ձերբակալմանն ուղեկցող անձնական խուզարկության:

ՊԵԿ մաքսանենգության դեմ պայքարի վարչության և ԱԱԾ տնտեսական անվտանգության և կոռուպցիայի հակազդման գլխավոր վարչության աշխատակիցների հսկողությամբ՝ ձեռնարկված միջոցառումների շրջանակում ձերբակալված Ա.Պ-ն իրեն պատկանող տելեգրամյան օգտահաշվից կապ է հաստատել տելեգրամյան օգտատիրոջ հետ և վերջինիս հայտնել, որ առաքանին ստացել է։ Նշված առաքանին փոխադրելու և այլ անձի հանձնելու համար տելեգրամյան օգտատերը Ա․Պ-ին փոխանցել է 80․000 ՀՀ դրամ: Պարզվել է նշված առաքանին ԱՄՆ-ից ուղարկողի ինքնությունը. այն փոխանցելուց հետո ձերբակալվել և ՊԵԿ մաքսանենգության դեմ պայքարի վարչություն է տեղափոխվել ՀՀ քաղաքացի Ա. Ս.-ն։ Պարզվել է, որ վերջինիս անվամբ կա ևս մեկ ուղարկված առաքանի, ինչի զննման արդյունքում ՀՀ ՊԵԿ մաքսանենգության դեմ պայքարի վարչության և ՀՀ ԱԱԾ տնտեսական անվտանգության և կոռուպցիայի հակազդման գլխավոր վարչության աշխատակիցների կողմից հայտնաբերվել է շուրջ 2 կգ քաշով «մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոցին նմանվող զանգված:

Տեղեկություններ են ստացվել նաև, որ ԱՄՆ-ից Ա. Պ.-ի անվամբ ներմուծված 2 միջազգային սուրհանդակային առաքանիներում ևս առկա են թմրամիջոցներ: Դրանցում հայտնաբերվել է ՄԴՄԱ տեսակի թմրամիջոցի ածանցյալներ՝ 950 և 970 գրամ քաշերով, «մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոց՝ ընդհանուր 1.2 կգ քաշով։

Մեկ այլ դրվագով տեղեկություններ են ստացվել, որ ԱՄՆ-ից՝ նույն ուղարկողի կողմից, Հայաստան է ներմուծվելու միջազգային սուրհանդակային առաքանի։ ՊԵԿ մաքսանենգության դեմ պայքարի վարչության օպերատիվ հետախուզության բաժնի աշխատակիցները՝ մաքսանենգության այս դեպքով, ձեռնարկել են անհետաձգելի օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումներ: Արդյունքում, «մարիխուանա», «հաշիշ», և «հաշիշի յուղ» տեսակների թմրամիջոցների զանգվածները ստանալուց հետո` Գյումրի քաղաքում ձերբակալվել և ՀՀ ՊԵԿ մաքսանենգության դեմ պայքարի վարչություն է տեղափոխվել ՀՀ 2 քաղաքացի:

Նշյալ 5 դեպքով ապօրինի շրջանառությունից դուրս է բերվել ավելի քան 5.5 կգ «Մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոց, 1.3 կգ «հաշիշի յուղ» տեսակի թմրամիջոց, 0.5 կգ «հաշիշ» տեսակի թմրամիջոց և 1.9 կգ ՄԴՄԱ տեսակի թմրամիջոցի ածանցյալներ:

ՀՀ ՊԵԿ մաքսանենգության դեմ պայքարի վարչության և ՀՀ ԱԱԾ տնտեսական անվտանգության և կոռուպցիայի հակազդման գլխավոր վարչության աշխատակիցների կողմից ձեռնարկված օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումները շարունակվում են` վերոնշյալ թմրամիջոցի ապօրինի շրջանառության մեջ ներգրավված հնարավոր այլ անձանց շրջանակը պարզելու ուղղությամբ:

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը, թեև համարվում է ավարտված, չի հեռանում ո՛չ Ադրբեջանից, ո՛չ Հայաստանից։ Ճիշտ է, այս դիմակայության և դրա արդյունքների ըմբռնումը տեղի է ունենում տարբեր ձևերով։ Այս մասին սոցցանցերում գրել է ռուս քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովը։

«2023 թվականի նոյեմբերի 7-ին նախագահ Իլհամ Ալիևը հրամանագրեր է ստորագրել Ադրբեջանի բարձրաստիճան զինվորականներին Ղարաբաղի շքանշանով պարգևատրելու մասին։ Նրանց թվում են պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովը և ազգային բարձրագույն գեներալների այլ ներկայացուցիչներ։ Պարտված ԼՂՀ մայրաքաղաքում, որն այժմ կոչվում է ոչ թե Ստեփանակերտ, այլ Խանքենդի, տեղի կունենա զորահանդես։ Այս իրադարձությունը կրկնակի նշանակություն կունենա։ Նախ՝ 2020 թվականին Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում տարած հաղթանակի տարեդարձը։ Նույնը, որը խախտեց ստատուս քվոն, որը պահպանվում էր 26 տարի։ Եվ այն, որ կանխորոշեց 2023 թվականի ռազմաքաղաքական հաջողությունը։

Այժմ այս երկու իրադարձություններն էլ միավորվել են մեկի մեջ։ Եվ Բաքուն տոնում է երկրի տարածքային ամբողջականության վերականգնումը։ Հայաստանի ներսում այլ մթնոլորտ է։ Հիասթափություն, դեպրեսիա, պարտության պատասխանատուներին գտնելու փորձեր։ Հայտնի առցանց «1or.am» հրապարակումը նյութ է տեղադրել ԼՂՀ վերջին ղեկավար Սամվել Շահրամանյանի՝ ինքնահռչակ հանրապետությունը լուծարելու որոշման վերաբերյալ։ Լեռնային Ղարաբաղի ղեկավարը, ով այդպես էլ չհասցրեց ճաշակել իշխանության պտուղները և ստիպված էր որոշում կայացնել, որը կարող էր ընդունել իր փոխարեն Ստեփանակերտի ցանկացած այլ ներկայացուցիչ, կիսվել է կատարվածի մասին իր տպավորություններով։ Այսօր Երեւանում տարածված տեսակետ կա, որ Շահրամանյանը գերազանցել է իր լիազորությունները՝ իրավունք չունենալով «Արցախի ժողովրդի անունից» ինչ-որ բան հայտարարելու։ Իրավական դետերմինիզմն ընդհանրապես չափազանց տարածված դիսկուրս է հետխորհրդային Հայաստանում։ Այնտեղ սիրում են խոսել այն մասին, որ ԽՍՀՄ-ի փլուզման ժամանակ Ղարաբաղն արդեն Ադրբեջանի կազմում չէր, քանի որ պաշտոնական Բաքուն վերացրեց դրա ինքնավար կարգավիճակը, հետևաբար նախկին ԼՂԻՄ-ի տարածքի նկատմամբ՝ 1991 թվականի սեպտեմբեր-դեկտեմբերին ԼՂՀ դարձած։ 

Սակայն, բարեբախտաբար, թե ցավոք, կոնֆլիկտները միշտ չէ, որ լուծվում են ֆորմալ նորմերին համապատասխան։ Չափազանց կարևոր է, որ ինչ-որ մեկը համաձայնի ճանաչել այդ նորմերը։«Հոկտեմբերյան մեծ հեղափոխության» տարեդարձին անտեղի չի լինի հիշել, որ Ռուսաստանում միապետության տապալումը և Ժամանակավոր կառավարության իշխանությունից հեռանալը (հեռու կամավոր լինելուց) չեն իրականցվել բոլոր ընթացակարգերին խիստ համապատասխան: Սակայն քաղաքական նպատակահարմարությունը ստիպեց շատ «բուրժուական կառավարությունների» ճանաչել ԽՍՀՄ-ը։ Երբ պրագմատիկությունն առաջին պլան է մղվում, իրավական կազիոլոգիան հետին պլան է մղվում:

Շահրամանյանի արածը պայմանավորված էր քաղաքական նպատակահարմարությամբ: Հայաստանը չկարողացավ (կամ չցանկացավ, ինչը կոնկրետ դեպքում նույնն է) պատերազմել ԼՂՀ-ի համար, իսկ Ռուսաստանը և Երևանի մյուս գործընկերները նախընտրեցին առճակատման մեջ չընկնել թյուրքական տանդեմի հետ՝ իրենց գործողությունները պատճառաբանելով այն փաստով, որ հայկական պետությունն ինքը պատշաճ ակտիվություն չցուցաբերեց։ Շարժառիթները կարող են տարբեր լինել, կարող են վստահություն ներշնչել կամ չներշնչել։ Բայց միանգամայն ակնհայտ է, որ առանց հանգամանքների այս ամբողջ համաընկնման, Շահրամանյանի «որոշումը» չէր առաջանա։ Դա ԼՂՀ-ի փլուզման հետևանք է, ոչ թե պատճառ։ Ինչպես 1991 թվականին, Բելովեժյան համաձայնագրերը միայն ԽՍՀՄ վերջին շրջանի կենտրոնախույս գործընթացների արտացոլումն էին, և ոչ թե դրանց սկիզբը։