Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը պարզունակ դատողություն է համարում վեկտորի դեպի Մոսկվա վերադարձնելու տեսակետը:

Իրանի ԱԳՆ ղեկավարի հետ  համատեղ ասուլիսում, պատասխանելով հարցին, թե «Ռուսաստանի Դաշնության քննադատությունից» հետո ԵԱՏՄ գագաթնաժողովին ՀՀ վարչապետի մասնակցությունը դրսևորում է այն բանի, որ «ՀՀ արտաքին քաղաքականության վեկտորը, որը, կարծես թե, թեքվել էր դեպի Եվրոպա, վերադառնում է Մոսկվա», Արարատ Միրզոյանը ներողություն խնդրեց և նման դատողությունը պարզունակ անվանեց։

«Կարծում եմ, որ քաղաքականության մեջ, և մասնավորապես այս դեպքում, երբ խոսում են Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնություն հարաբերությունների մասին, պետք է հնարավորինս ուշադիր լինել ձևակերպումների նկատմամբ։ Եվ մի առաջնորդվեք պարզունակ գնահատականներով։ Դուք ասացիք, որ վերջին շրջանում Հայաստանը բարձր մակարդակով քննադատում է Ռուսաստանին։ Կարծում եմ՝ ճիշտ եմ մեջբերել. Խնդրեմ օրինակներ բերել, երբ Հայաստանը բարձր մակարդակով քննադատում է Ռուսաստանին։ Այլ հարց է՝ տարբեր խնդիրների մասին ենք խոսել»,- նշեց նախարարը։

Որպես օրինակ նա նշել է հեռուստաալիքներում հնչող քննադատությունը. «Բայց այն հայտարարությունը, թե ՀՀ-ն ամենաբարձր մակարդակով քննադատում է Ռուսաստանին, իրականությանը չի համապատասխանում, համենայնդեպս, իմ հիշողության մեջ նման բնութագրմանը համապատասխան դրվագներ չկան:

Սա չի նշանակում, և մենք երբեք չենք թաքցրել, որ եղել են մի շարք խնդիրներ, որոնց մասին մենք խոսել ենք, և դրանք վերաբերել են առաջին հերթին երկկողմ հարաբերություններին, իսկ ՀԱՊԿ շրջանակներում Հայաստանի Հանրապետության ակնկալիքներին, դրանց իրականացմանը կամ չկատարմանը։ Դրանք եղել են, երբ խախտվել են ՀՀ սահմանները, ՀՀ սուվերեն տարածքը հայտնվել է օկուպացիայի տակ, իսկ ԼՂ-ում եղել են խաղաղապահների գործողություններ կամ անգործության դեպքեր, և շատ այլ դեպքեր, ինչ-որ տնտեսական խնդիրներ։ Եղե՞լ են խնդիրներ, ակնկալիքներ ՀԱՊԿ-ից։ Այո, եղել են: Հարցը բարձրացվեց դրանց չկատարման պատճառով։ Այո, բարձրացվեց:

Մի քանի տարի առաջ մենք խոսում էինք ՀԱՊԿ արդյունավետության բարձրացման մասին։ Ելնելով դրանից՝ մենք պահպանեցինք մեր մասնակցությունը ՀԱՊԿ-ում այն ​​մակարդակի վրա, որը համարժեք էր համարվում այն ​​ժամանակ ՀԱՊԿ-ում ընթացող գործընթացներին կամ հենց ՀԱՊԿ գործունեությանը»,- ասաց Միրզոյանը։ Միաժամանակ նա հիշեցրել է, որ կազմակերպության անդամները պարտավոր են պաշտպանել միմյանց սահմանները։ «Մեր սահմանները խախտվեցին, և մենք տեսանք, որ կազմակերպությունը չշտապեց պաշտպանել այդ սահմանները։ Սա կարճ ասած, թեև խնդիրը շատ ավելի բարդ է»։

ԵԱՏՄ գագաթնաժողովին մասնակցելու վերաբերյալ նախարարը նշել է. «Չեմ կարծում, որ դուք երբևէ լսել եք ԵԱՏՄ-ից ակնկալիքները չկատարելու նույն աստիճանի մասին, ինչ ՀԱՊԿ-ից, որի մասին հենց նոր խոսեցի։ Կարծում եմ, որ Հայաստանի պարագայում ԵԱՏՄ-ն շարունակում է արդյունավետ գործել. Թեեւ ձեւակերպումները կարող են պայմանական լինել, այստեղ էլ խնդիրներ կան, բայց ՀԱՊԿ-ի դեպքի նման ձեւակերպումներ չեք գտնի»։

Ընդհանրապես, հարցի նման ձեւակերպումը նախարարը համարեց պարզունակ, իսկ հարցի կարճ պատասխանը՝ ոչ։

Այս շաբաթվա լուսաբանումը դաս է բոլոր նրանց համար, ովքեր միամտաբար հավատում են այն ամենին, ինչ լսում կամ կարդում են, իսկ հետո չհիմնավորված պատմությունները փոխանցում ուրիշներին: Այսպիսով, նրանք իրականում օգնում են տարածել կեղծ լուրերը: Երբ ինչ-որ մեկը ձեզ «լուր» է հայտնում, դուք միշտ պետք է հարցնեք՝ «Ո՞րն է Ձեր աղբյուրը»: Երբ պատասխանը հետևյալն է՝ «Ես դա լսել եմ ուրիշներից», անմիջապես մերժեք այն, ինչ ասել են ձեզ: Շատ կարևոր է ստուգել դրանք, որպեսզի անհիմն լուրեր չտարածեք ուրիշների շրջանում:

Մեզանից նրանք, ովքեր զբաղվում են լրատվական գործունեությամբ, ավելի մեծ պատասխանատվություն են կրում աչալուրջ լինելու համար, քանի որ եթե մենք չվերստուգենք այն, ինչ մեզ հաղորդվել է, ապա մեղավոր կլինենք հազարավոր ընթերցողների կամ հեռուստադիտողների շրջանում կեղծ լուրեր տարածելու համար։

Ահա լուրերից մի օրինակ, որի մասին լսել ենք վերջերս: Հայաստանում մահացած 57-ամյա պրոդյուսեր Արմեն Գրիգորյանին անցյալ շաբաթ դատավորը մեղավոր ճանաչեց՝ նրա մահից մեկ տարի 5 ամիս անց։ Լսած չլինելով, որ մահացած մարդուն հնարավոր է դատել և դատապարտել, ես հետաքրքրվեցի՝ արդյոք իսկապես նման բան է եղել։

Քանի որ ես երկար տարիների փորձ ունեմ լսելու ամենատարբեր անհիմն տեղեկություններ, անմիջապես կապ հաստատեցի հանգուցյալ ամբաստանյալի հայաստանյան փաստաբանի՝ Ռուբեն Մելիքյանի հետ, որը բարյացակամորեն բացատրեց այս տարօրինակ պատմության հանգամանքները։ 

Արմեն Գրիգորյանը, 2022 թվականի մայիսին խորհրդարանական ընտրություններից քիչ առաջ, Հայաստանում իշխանությունների դեմ բողոքի ցույցի ժամանակ լրագրողին ասաց, որ որ նա հավատարիմ է մնացել իր ավելի վաղ՝ 2021 թվականի ապրիլին արած նախկին հայտարարությանը, որ երկրի որոշ հատվածներում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմնակիցների կեսը  թուրքական արյուն ունի։ Բնականաբար, սա նսեմացնող արտահայտություն էր, բայց եթե երկիրն իսկապես ժողովրդավարական է, ապա քաղաքացիներն իրավունք ունեն օգտագործել տհաճ, նույնիսկ վիրավորական բառեր։ Այդուհանդերձ, Գրիգորյանը ոչ մի սպառնալիք չէր արել, ինչը կհակասեր օրենքին։

2022 թվականի մայիսին վարչախմբի խիստ քննադատ Գրիգորյանը ձերբակալվեց և բանտարկվեց այն հայտարարության համար, որն արել էր ձերբակալությունից մեկ տարի առաջ։ Նրան մեղադրանք առաջադրվեց «ազգամիջյան թշնամանք հրահրելու» համար։ Անցյալում նման մեղադրանքի մեջ մեղադրվողները վիրավորական կամ նվաստացուցիչ մեկնաբանություններ էին արել Հայաստանում ապրող այլ էթնիկ խմբերի մասին։ Սակայն նախկինում ոչ մի հայի մեղադրանք չի առաջադրվել թշնամանք հրահրելու համար՝ հայրենակիցների հասցեին նման արտահայտություններ անելուց հետո: Օրինակ՝ արցախցի փախստականների հասցեին վիրավորական արտահայտություններ հնչեցրած Փաշինյանի կողմնակիցներին մեղադրանք չի առաջադրվել թշնամանք հրահրելու համար։

Կալանավորումից երկու ամիս անց՝ 2022 թվականի հուլիսի 15-ին, Գրիգորյանը բանտից բերվեց դատարան՝ դատվելու համար։ Ցավոք սրտի, դատավարության ընթացքում նա կորցրեց գիտակցությունը և մահացավ դատարանի դահլիճում ուղեղի անևրիզմից կամ կաթվածից:

Հայաստանում, երբ ամբաստանյալը մահանում է, նրա դատավարությունը դադարեցվում է։ Սակայն այս դեպքում, ըստ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության, ամբաստանյալի ընտանիքն իրավունք ունի պահանջել, որ դատավարությունը շարունակվի մինչև դատավճռի կայացումը։ Գրիգորյանի փաստաբանը բացատրեց, որ նրա ընտանիքը ցանկանում էր տեսնել նրա արդարացումը, թեև անմեղության կանխավարկածով (անմեղ է, մինչև նրա մեղավորությունն ապացուցվելը) նա պարզապես մեղադրվել է, բայց չի դատապարտվել նախքան մահանալը։ Ընտանիքը պնդել է, որ Գրիգորյանի անունը մաքրվի, քանի որ նրանք կարծում են, որ նա երբեք չպետք է ձերբակալվեր, մեղադրվեր և բանտարկվեր։

Փաստաբանն ինձ ասաց, որ դատավարության ընթացքում՝ Գրիգորյանի մահից հետո, կառավարության վկան դատարանում ցուցմունք է տվել, որ նա չի գրել այն ցուցմունքը, որը դատարան է ներկայացվել իր անունով։ Վկան ասաց, որ քննիչն է գրել ցուցմունքը և ասել իրեն, որ նա ստորագրի։

Նաև դատարանում ցուցմունք տված կառավարության փորձագետը խոստովանեց, որ Գրիգորյանի խոսքերը չէին կարող համարվել միջէթնիկ թշնամանքի հրահրում, որը նշանակում է այլ էթնիկ խմբի անդամների թիրախավորում։ Գրիգորյանը վիրավորական խոսքերն օգտագործել էր միայն իր հայրենակիցների՝ իր էթնիկ խմբի անդամների հասցեին։

Այնուամենայնիվ, անցյալ շաբաթ, Գրիգորյանի մահից մեկ տարի հինգ ամիս անց, դատավորը նրան մեղավոր ճանաչեց նրա դեմ ներկայացված մեղադրանքի համար։ Նրա փաստաբանն ինձ ասաց, որ գրավոր դատավճիռը ստանալուց հետո ընտանիքը մեկ ամիս ժամանակ ունի վերաքննիչ բողոք ներկայացնելու համար, ինչն էլ նրանք մտադիր են անել։ Եթե նրանք պարտվեն վերաքննիչ դատարանում, ապա կդիմեն Վճռաբեկ դատարան, որը լսում է վերաքննիչ դատարանների որոշումների դեմ բողոքները: Եթե նրանք այնտեղ էլ ձախողվեն, ապա դիմելու են Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան։

Ուսումնասիրելով, թե ինչպես են Հայաստանում դատավարություն անցկացրել և մահացած մարդուն մեղավոր ճանաչել, ես ուզում էի իմանալ, թե արդյոք նման դատավարություններ եղել են այլ երկրներում։ Զարմանալիորեն, ես գտա մի քանի դեպքեր հին և նորագույն պատմության մեջ, երբ այլ երկրներում դատավարություններ են անցկացրել մեղադրյալների նկատմամբ նրանց մահից հետո և հետմահու մեղավոր ճանաչել նրանց:

Հարութ Սասունյան

«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ

www.TheCaliforniaCourier.com

Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի 

Երկու ֆրանսիացի դիվանագետներ վտարվել են Ադրբեջանից։ Այս լուրը և իբր թե առկա Ադրբեջան-Ֆրանսիա լարվածությունը ոչ մի էական բան չի նշանակում․ գրում է թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյանը։

Մեր տարածաշրջանում Արևմուտքի և մասնավորապես ԵՄ ու Ֆրանսիայի համար Ադրբեջանն ավելի կարևոր է, քան Հայաստանը։ Սա է պատճառը, որ Ֆրանսիան Ադրբեջանին է վաճառում երկակի նշանակության ապրանքներ, որոնք Ադրբեջանն օգտագործում է ռազմական նշանակությամբ։ Օրինակ՝ 2022 թ. միայն պաշտոնական տվյալներով Ֆրանսիան Ադրբեջանին է վաճառել ավելի քան 155 միլիոն դոլարի մթերք, որոնք օգտագործվել են ռազմական ուղղաթիռների համար։

Դե իսկ մեզ՝ միայն գեղեցիկ խոսքեր և մի քանի հատ վիլիս։

Արցախի Հանրապետության ներկայացուցչության շենքում Արցախի քաղաքական ուժերն այսօր, ի թիվս այլ հարցերի, քննարկել են նաև Արցախի Հանրապետությունը լուծարելու մասին Սամվել Շահրամանյանի սեպտեմբերի 28-ին հրապարակված հրամանագիրը չեղարկելու հարցը։ Այս մասին գրել է քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահանազարյանը.

«Քննարկմանը մասնակցած մի քանի գործիչների կողմից ինձ հայտնած տեղեկություններից հասկանում եմ, որ Արցախի իշխանությունների համարձակությունը դեռևս չի բավականացնում անտեսել Ալիևի ու Փաշինյանի սպառնալիքները և հայտարարել չարաբաստիկ հրամանագրի չեղարկման մասին։ Նրանք հիմա էլ փորձում են ժամանակ ձգել և բողոքարկել այդ հրամանագիրը Արցախի Բարձրագույն դատարանում։

Անկեղծ ասած՝ տարօրինակ առաջարկ է, որը հակասում է Արցախի իշխանությունների նախորդ բոլոր խոսքերին։ Մի կողմից նրանք պնդում էին, թե սեպտեմբերի 28-ին հրապարակված հրամանագիրը իրավական ոչ մի ուժ չունի, մյուս կողմից՝ ուզում են այն տեղափոխել հենց իրավական դաշտ։

Սրա հետ միասին պետք է նշեմ, որ այսօր տեղի ունեցած քննարկման մասնակիցներից շատերը կողմ են եղել, որպեսզի սեպտեմբերի 28-ին հրապարակված հրամանագիրը չեղարկելու և այն հանրայնացնելու որոշում կայացվի։ Համենայն դեպս, դրան դեմ խիստ արտահայտվողներ գրեթե չեն եղել։ Սա արդեն լավ լուր է։ Այս պահի դրությամբ կարող եմ ասել, որ Արցախի իշխանությունները շարունակում են իրենց առջև ծառացած խնդրի լուծումների փնտրտուքը։ Ես էլ շարունակում եմ լավատես լինել, որ այնուամենայնիվ նրան կընդունեն իմ կարծիքով միակ ճիշտ որոշումը և կհայտարարեն սեպտեմբերի 28-ին հրապարակված հրամանագրի չեղարկման մասին։

Հ.Գ. Լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներին հորդորում եմ կապ հաստատել Արցախի քաղաքական կուսակցությունների և էլիտաների ներկայացուցիչների հետ ու փորձել ճշտել քննարկվող հարցի վերաբերյալ նրանց դիրքորոշումը։ Սա համազգային նշանակության հարց է, որը չի կարող մնալ փակ դռների ետևում։ Բոլորի կարծիքները պետք է հանրայնացվեն և բոլորը պետք է հետագայում պատասխանատու լինեն իրենց որոշման համար»։

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Սանկտ Պետերբուրգում ԱՊՀ երկրների ղեկավարների ոչ պաշտոնական գագաթնաժողովի ժամանակ միմյանց ողջունել են ձեռքսեղմումով, հայտնում է ՌԻԱ Նովոստիի թղթակիցը։

Սա Ալիևի և Փաշինյանի առաջին հանդիպումն է 2023 թվականին Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած իրադարձություններից հետո, երբ տարածաշրջանն ամբողջությամբ անցավ Բաքվի վերահսկողության տակ։

Ռուսաստանի ղեկավար Վլադիրմիր Պուտինը Ադրբեջանից, Հայաստանից, Բելառուսից, Ղազախստանից, Ղրղզստանից, Տաջիկստանից, Թուրքմենստանից և Ուզբեկստանից գործընկերներին հրավիրել է շփումը սկսելու ոչ թե բանակցությունների սեղանի շուրջ, այլ հյուսիսային մայրաքաղաքի պալատական և պուրակային համալիրներով շրջագայությամբ։ Այդ ընթացքում Բելառուսի և Ադրբեջանի ղեկավարներն բանակցություններ են վարել։

Ապա Ալիևը միացել է իր գործընկերներին Ցարսկոյե Սելոյում էքսկուրսիայի ժամանակ։ Դահլիճ մտնելով՝ նա ողջունել է Պուտինին և գրկեց նրան, իսկ հետո սեղմել բոլորի՝այդ թվում Փաշինյանի ձեռքը։

Տեղական վճարների դրույքաչափերը սահմանելու մասին օրենքում փոփոխություններ են նախատեսվում: Այդ հարցը Երևանի ավագանու՝ դեկտեմբերի 26-ի նիստին ներկայացրեց Երևանի քաղաքապետարանի եկամուտների հաշվառման և գանձման վարչության պետի ժամանակավոր պաշտոնակատար Արման Ջհանգիրյանը, ապա ներկայացրեց դրա շրջանակում ամենաքննարկված փոփոխություններից մեկը:

«Առաջին հիմնական փոփոխությունն այն է, որ ավտոկանայատեղիներում կայանելու համար մոդելի մեջ կատարում ենք արմատական փոփոխություն, մտցնում ենք զոնավորում, քաղաքը բաժանում ենք 2 զոնայի՝ Ա և Բ (Կենտրոն և Արաբկիր — խմբ.), և սահմանում ենք գոտիավորում նաև տվյալ զոնաների շրջանակում և սահմանում ենք առանձնացված դրույքաչափեր:

Ա զոնայի համար 1 ժամվա համար սահմանում ենք 300 դրամ, 1 օրվա համար՝ 2000 դրամ, 1 շաբաթվա համար՝ 5000 դրամ, 1 ամսվա համար՝ 18 000 դրամ, 1 տարվա համար՝ 160 հազար դրամ:

Բ գոտում ներառված փողոցներում կայանելու համար առաջարկում ենք սահմանել 1 ժամվա համար՝ 200 դրամ, 1 օրվա համար՝ 1000 դրամ, 1 շաբաթվա համար՝ 2000 դրամ, 1 ամսվա համար՝ 4000 դրամ, 1 տարվա համար՝ 24 000 դրամ»,- ասաց Արման Ջհանգիրյանը:

Ըստ Արման Ջհանգիրյանի՝ 160 հազար դրամի համար, օրինակ, հաշվի է առնվել միջազգային, մասնավորապես՝ Թբիլիսիի փորձը: Օրինակ՝ Թբիլիսիի Կենտրոնում կայանելու համար տարեկան վճարը 800 լարի է, իսկ Մոսկվայում՝ 4000 ռուբլի:

«Մենք ունենք 15 րոպե անվճար կայանելու հնարավորություն, միաժամանակ ավագանու կողմից առաջարկվել էր ներկայումս 24:00-ից 09:00 անվճար կայանելը դարձնել 22:00-ից 09:00-ը, այսինքն՝ քաղաքացին երեկոյան՝ ժամը 10-ից հետո, անվճար կայանելու հնարավորություն է ստանում կարմիր գծերում: Մոդելը դա է: Սա ֆիսկալ նպատակ չունի, հիմնական նպատակը տարեկան կայանելու հնարավորությունը սահմանափակելն է՝ հիմնական շեշտը դնելով ժամով և օրով կայանելու վրա»,- ասաց Ջհանգիրյանը:

Տիգրան Ավինյանը, դիմելով երևանցիներին, ևս մեկ անգամ հայտարարեց. «Սիրելի՛ երևանցիներ, դուք կարող է այս հարցով ինձ հետ համաձայն չլինեք, բայց ես պատասխանատու եմ այս որոշման համար, և ամբողջ պատասխանատվությունն այս որոշման ընկնում է անձամբ ինձ վրա, այս թանկացման համար պատասխանատուն էլ անձամբ ես եմ»:

«Ազգային առաջընթաց» և «Մայր Հայաստան» խմբակցությունները չքվեարկեցին նախագծին, «Հանրապետություն», «Հանրային ձայն», «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցությունները կողմ քվեարկեցին: Նախագիծն ընդունվեց 32 կողմ, 3 դեմ ձայներով:

Հայաստանի իշխանությունները սարսափելի բարոյահոգեբանական ճնշում են գործադրում Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանի վրա՝ պահանջելով չչեղարկել Արցախի Հանրապետության լուծարման հրամանագիրը կամ հանդես չգալ նմանաբովանդակ որևիցե հայտարարությամբ։ Այս մասին հայտնում են 24News-ի աղբյուրները։

Ըստ մեր ունեցած տեղեկությունների, Շահրամանյանին ուղիղ տեքստով ասվում է, որ եթե Արցախի Հանրապետության պետական ինստիտուտները հունվարի մեկից պահպանվեն, ապա դա հնարավորություն է տալու Ադրբեջանին սկսել նոր ռազմական գործողություններ, իսկ դրա ամբողջ պատասխանատվությունը դրվելու է հենց Արցախի՝ Հայաստանում գտնվող իշխանությունների ու, մասնավորապես, Շահրամանյանի վրա։

Ըստ էության, Արցախի նախագահ Սամվել Շահրամանյանը կանգնած է ծանր երկընտրանքի առջև՝ հայտարարել պահպանել Արցախի պետական ինստիտուտներն ու դրանով սերունդների համար թողնել Արցախի վերադարձի համար իրավունք ու պայքարի հարթակ, բայց դրա հետ մեկտեղ վերցնել հետագա ամբողջ գործողությունների պատասխանատվությունը, իշխանության հալածանքների ենթարկվել, ինչպես նաև մեղադրվել Ադրբեջանի հետ հետագա հնարավոր ռազմական գործողությունների «հրձիգ» հանդիսանալու մեջ, թե լուծարել դրանք ու մնալ պատմության մեջ իբրև հայրենիքի «գերեզմանափոր»։

Այս ճնշմանը գումարվում է նաև Բաքվի բանտերում գտնվող Արցախի ռազմաքաղաքական ղեկավարության ճակատագրի հարցը, Արայիկ Հարությունյանը, Բակո Սահակյանը, Արկադի Ղուկասյանը, Լևոն Մնացականյանը, Ռուբեն Վարդանյանը, Դավիթ Բաբայանն ու Դավիթ Մանուկյանը այնտեղ պատանդ են, ու Շահրամանյանին անընդհատ ասում են, թե իր ընկերների ապագան նույնպես կախված է իր որոշումից։

Ըստ մեր տեղեկությունների, Արցախի նախագահը, այնուամենայնիվ, հակված է վերցնել իր վրա այդ պատասխանատվությունն ու պահել Արցախի պետական ինստիտուտները՝ հետագա պայքարի հարթակը պահելով։

Մարտունու շրջանի Մյուրիշեն գյուղի կանանց ու երեխաներին սեպտեմբերի 19-ի լույս 20-ի գիշերը մեծ դժվարությամբ տարհանել են հարևան Կաղարծի։ Արցախի վրա հարձակումից ժամեր անց ադրբեջանական ստորաբաժանումները փակել էին գյուղից Ստեփանակերտ տանող մայրուղին։ Հարևան Կաղարծի գյուղացիները հասել են անտառների միջով անցնող նեղլիկ կածանով։

«Սև օրվա համար մի քիչ վառելիք էի պահել։ Որ ադրբեջանցիները հարձակվեցին, էդ վառելիքը բաժանեցի գյուղացիներին ու ասացի՝ մութն ընկնելուց հետո շարժվեն դեպի Կաղարծի։ Քանի դեռ լույս էր, տարհանել կանանց ու երեխաներին անհնար էր, անդադար հրետակոծում էին, շատ վտանգավոր էր։ Գիշերը 10 րոպեն մեկ մի մեքենա էր շարժվում մեր կողմից դեպի Կաղարծի։ Իսկ տղամարդիկ մինչև վերջ՝ ամսի 21-ը պաշտպանել են գյուղը»,-«Փաստինֆո» -ին պատմում է Մյուրիշենի գյուղապետ Բորիկ Մեջլումյանը։

Սեպտեմբերի 20-ին՝ ռազմական գործողությունների դադարից հետո, ադրբեջանական ահաբեկչական ստորաբաժանումները փորձել են մտնել գյուղ, բայց մերոնք թույլ չեն տվել․ տղաները դեռ դիրքերում էին։

«Գյուղից դուրս եկող ճանապարհները թշնամին արդեն փակել էր։ Ադրբեջանական հատուկ ջոկատայինները մեր գյուղի ու Հարավի արանքով մտել ու շրջափակման մեջ էին վերցրել Մյուրիշենն ու Ավդուռը։ Ամսի 21-ին փորձել են փակել նաև դեպի Կաղարծի տանող նեղ կածանը, որն անտառների միջով էր անցնում։ Մեր տղաներն էդտեղ էլ են «բոյ» տվել, թույլ չեն տվել, որ էդ կածանն էլ փակեն։ Թշնամին մի սպանված, մի վիրավոր է ունեցել էդ ժամանակ։ Բայց մենք արդեն ամբողջական շրջափակման մեջ էինք , կես ժամ ժամանակ են տվել, որ դուրս գանք գյուղից։ Այլընտրանք չունեինք արդեն՝ ո՛չ օգնող ուժ կար, ո՛չ զինամթերք․․․ Ջահելներն ապահովության համար անտառում դիրքավորվել են, որ կարողանանք մնացածներս դուրս գալ։ Էդպես հրաշքով դուրս ենք եկել դեպի Կաղարծի»,-հիշում է բռնի տեղահանված զրուցակիցս։

Մյուրիշենից կանայք ու երեխաները դուրս են եկել այն հույսով, որ կարճ ժամանակ անց հետ են գնալու։ Գյուղապետի խոսքով՝ ոչ մեկի մտքով չէր անցնում, որ դա վերջն է։ Ըստ այդմ՝ գրեթե ոչ ոք իր տնից ոչինչ չի վերցրել։ Շատերն ագամ փաստաթղթեր ու հագնելու շոր չեն հասցրել վերցնել։

«Ինքս տուն չեն կարողացել մտնել, որ գոնե մի շոր վերցնեմ։ Ու ինձ պես շատերն էին։ Ահագին անասուններ, մեքենաներ մնացել են գյուղում։ Մենակ երեք խոզի ֆերմա կար, խոշոր եղջերավոր անասուններ ունեինք, բեռնատարներ, գյուղտեխնիկա․․․ Ամբողջը մնացել է գյուղում։ Ահագին մանր եղջերավոր անասուններ էլ հենց առաջին օրը՝ սեպտեմբերի 19-ին են ադրբեջանցիները գողացել տարել։ Դրանց հատուկ ջոկատայինները մտել են, հանդում սպանել մեր հովվին՝ 65 տարեկան մարդ էր, ու հոտը տարել»,-պատմում է գյուղապետը։
Մյուրիշենի բնակիչները հիմա սփռված են Մեղրիից մինչև ՌԴ։ Մեծ մտավախություն կա, որ արտագաղթողների թիվը կտրուկ կաճի, քանի որ Հայաստանում տան վարձրավճարներն այնքան բարձր են, որ ամեն ինչ կորցրած, ախատանք չունեցող բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցներն ուղղակի չեն կարող այսպիսի պայմաններում երկար մնալ․․․

1990ա-ականներին ևս Մյուրիշենը տեղահանվել էր, բայց կարճ ժամանակով։ Գյուղապետը շեշտում է՝ այն ժամանակվա ու հիմիկվա միջև համեմատության եզր չկա․ 90-ականներին բարձր ոգի կար, իրենց օգնության հասնող Հայաստան։ Ու դրանց շնորհիվ էլ հաջողվել էր հեռացնել թշնամու կրակատերը գյուղի գլխավերևից, որտեղից անդադար կրակ էին թափում Մյուրիշենի վրա։ «Այն ժամանակ տեղ ու դադար չէին տալիս, մի կանգուն տուն չէր մնացել գյուղում, բայց որ ազատագրեցինք հարակից բնակավայրերն ու բարձունքները, արդեն ժողովուրդը հանգիստ կարողացավ ապրել, արարել։ Անգամ 2020թ․ 44-օրյա պատերազմից հետո մարդիկ չէին հանձնվում․ ֆերմաներ էին դրել, ոտքի էին կանգնում, բայց էս վերջինը՝ 2023թ․ սեպտեմբերի 19-ի պատերազմն աննախադեպ էր»,-ասում է Մյուրիշենի գյուղապետ Բորիկ Մեջլումյանը։

ՆԱՏՕ-ն շատ լավատես է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի ստորագրած համատեղ հռչակագրի վերաբերյալ։ Այս մասին Վրաստանի Առաջին ալիքին տված հարցազրույցում հայտարարել է Կովկասում ու Կենտրոնական Ասիայում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Խավիեր Կոլոմինան։ 

«Մենք կարծում ենք, որ սա շատ լավ նորություն է։ Մենք սատարում ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորմանը։ Մենք աջակցում ենք ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի ջանքերին այս գործընթացում, ինչպես նաև Հայաստանի և Ադրբեջանի կողմից երկկողմ հիմունքներով ձեռնարկվող ջանքերին։ Մեզ համար իսկապես կարևոր է, որ կայունությունը կովկասյան տարածաշրջանում պահպանվի ոչ միայն այն աշխատանքի շնորհիվ, որը մենք անում ենք Վրաստանում, այլ նաև այն կայունության միջոցով, որը կարող է հաստատվել Հայաստանում և Ադրբեջանում»,-ասել է ՆԱՏՕ-ի ներկայացուցիչը։

Պատասխանելով հարցին, թե տեսնու՞մ է Երևանի շահագրգռվածությունը ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման հարցում, Կոլոմինան նշել է, որ Հայաստանը շատ հստակ որոշել է փոխել իր արտաքին քաղաքականությունը և որոշակիորեն հեռանալ Մոսկվայից։

«Դա այն է, ինչ մենք խրախուսում ենք: Հայերն ազատ են որոշումներ կայացնել, նրանք ընտրել են դա անել, և ես կարծում եմ, որ նրանք արդեն սկսում են մերձենալ մեզ՝ խնդրելով ավելի շատ համագործակցություն, պահանջելոբ ավելի շատ քաղաքական երկխոսություն, ինչպես նաև ներկայացվածություն ՆԱՏՕ-ում: Մենք սատարում ենք մեր գործընկերների ցանկացած որոշում, որը, մեր կարծիքով, օգտակար է տարածաշրջանի կայունության համար»,- ասել է նա։

Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևը օրեր առաջ հայտարարել է՝ սահմանների սահմանազատման հարցը պետք է տարանջատվի խաղաղության պայմանագրի քննարկումներից։ Այս հայտարարությանն ի պատասխան ՀՀ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը նշել էր, որ Հայաստանը կարող է դիտարկել այն գործելաոճը, ըստ որի՝ սահմանների սահմանազատումը կարելի է իրականացնել «խաղաղության պայմանագրից» զատ, քանի որ ժամանակային առումով այդ գործընթացը կարող է շատ ավելի երկար տևել, նույնիսկ տարիներ։

Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը Aysor.am-ի հետ զրույցում նշում է՝ պաշտոնական Երևանը չի հակադրվում Բաքվի այդ օրակարգին, որովհետև պաշտոնական Երևան գոյություն չունի, այսինքն՝ Հայաստանը չի կառավարվում Հայաստանի շահերը պաշտպանելու տրամաբանությամբ։

«Ադրբեջանին պետք է, որ իր բոլոր պահանջները Հայաստանը վավերացնի պայմանագրով, այսինքն՝ Հայաստանը վերջնականապես հրաժարվի Արցախից․ այդպիսով Բաքուն կանցնի օրակարգի հաջորդ հարցերին։ Հայաստանը միակ պահանջը, որը կարող է ներկայացնել՝ տարածքային ամբողջականությունը ճանաչելու պահանջն է, մինչդեռ ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը Հայաստանի և ոչ մի պահանջ չի ընդունում։ Սա նշանակում է, որ հաջորդիվ Ադրբեջանը Սյունիքի հարցն է առաջ տանելու։ Պատահական չէ, որ Թուրքիայի առևտրի նախարարը երկու օր առաջ հայտարարել է, թե Սյունիքի հարցը բաց է»։

Ստեփան Դանիելյանի գնահատմամբ, եթե կնքվի այսպես կոչված խաղաղության պայմանագիրը, փաստաթղթով ամրագրվելու է, որ Հայաստանը հրաժարվում է Արցախից, Արցախի ժողովրդի իրավունքներն ու շահերը պաշտպանելու հանձնառությունից։ Բաքուն, հիմնական համարվող փաստաթղթից դուրս թողնելով սահմանազատման-սահմանագծման հարցը,  նպատակ ունի հետագայում լեգիտիմացնել Հայաստանի նկատմամբ ռազմական ուժը։