Այսօր տեղի է ունեցել ՀՀ կառավարության հերթական նիստը, որը վարել է ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը։
ՀՀ կառավարությունը, հիմք ընդունելով իր նախկին որոշումներից մեկով հավանության արժանացած ՀՀ զբաղվածության 2013-2018 թթ. ռազմավարությունը, հավանություն է տվել «Զբաղվածության մասին» ՀՀ օրենքի հայեցակարգին, որով առաջարկվում են զբաղվածության քաղաքականության մշակման և իրականացման մոտեցումներն ու մեխանիզմներն արտացոլող նոր օրենքի հիմնադրույթները։ Դրանցից են ճկունության հնարավորության ընձեռումը, աշխատանքի տեղավորման ծառայություն մատուցող ոչ պետական կազմակերպություններին ծրագրերի իրականացման պատվիրակումը, մասնագիտական կողմնորոշման` որպես առանձին ծրագրի ամբողջացումը և հստակեցումը, նոր ծրագրերի փորձարկումը և այլն։

Կառավարության լրատվական ծառայությունից հայտնում են, որ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարին հանձնարարել է օրենքի հայեցակարգը համապարփակ ձևով ներկայացնել հանրությանը։ «Գաղտնիք չէ, որ Հայաստանի Հանրապետության համար մեկ խնդիրն աշխատանքի խնդիրն է, և մարդիկ մշտապես այդ հարցն են բարձրացնում, որ չկա աշխատատեղ, չկա աշխատանք, — հավելել է վարչապետը։ «Եթե մենք ունենք 3000-ից ավելի թափուր հաստիք, ապա, մի կողմից, պարտավոր ենք ավելի ակտիվորեն այդ տեղեկությունը տեղ հասցնել և երկրորդ` պետք է ներկայացնենք՝ ինչ հնարավորություն ենք տալիս վերապատրաստման համար։ Եթե մարդը լսում է, որ ինչ-որ մի մասնագիտության, օրինակ` խառատի թափուր տեղ կա, ինքն ասում է` ցավոք սրտի, ես խառատ չեմ, բայց եթե զուգահեռաբար ասենք, որ պետությունն անվճար վերապատրաստում է ձեզ, և դուք կարող եք պետության այդ ծրագրից օգտվել, վերապատրաստվել և այդ աշխատատեղն ստանձնել, դա կնշանակի ավելի ակտիվ զբաղվածության քաղաքականություն իրականացնել»։

Տիգրան Սարգսյանն անհրաժեշտ է համարել, որպեսզի նախարարությունը հեռուստատեսությամբ այդ տեղեկությունը պարբերաբար ներկայացնի հանրությանը, ինչը, մյուս կողմից, կառաջացնի մասնավոր հատվածի հետաքրքրությունը` նախարարության հետ համագործակցելու, քանի որ պետությունն ակտիվ քաղաքականություն է վարում. այդ դեպքում մասնավորն էլ կդիմի նախարարություն և թափուր աշխատատեղերի մասին տեղեկություն կտա։

«Շիրակ կենտրոնը» իր նախորդ մի շարք հրապարակներում բազմիցս է անդրադարձել աղետի գոտում, հատկապես՝ վագոն-տնակներում բնակվող անօթևանների շրջանում միայնակ մայրերի ընտանիքների զգալի թվի առկայության և նրանց սոցիալական դժվար ապրելակերպի խնդիրներին:

Մեր դիտարկումներով, բազմաթիվ ընտանիքներից տղամարդկանց բացակայության հիմնական պատճառը արտագնա աշխատանքն է, որը, կարելի է ասել, կրում է զանգվածային բնույթ: Ավելին, վերջին շրջանում նկատվում է մի ցավալի երևույթ ևս` ավելանում է արտագնա աշխատանքի մեկնող կանանց ու աղջիկների թիվը։

Անցած ամիս լոսանջելեսյան բարեգործական հեռուստամարաթոնի ժամանակ հավաքված դրամական միջոցներով գնված վառելափայտի տրամադրման և տեսանյութ պատրաստելու նպատակով «Շիրակ կենտրոնի» աշխատակիցները հերթական բարեգործական այցելությունը կատարեցին Գյումրու անմիջական հարևանությամբ գտնվող Շիրակ գյուղ: Ներկայացվող տեսանյութը 88-ի երկրաշարժից անմիջապես հետո Բաքվի ջարդերից մազապուրծ եղած և Շիրակի մարզի Շիրակ գյուղում ապաստանած, իր երկու զավակների հետ տնակում բնակվող միայնակ մայր Յանա Համբարձումյանի դժվար ապրելակերպի մասին է:

ՀՀ կառավարության այսօրվա նիստի հաստատմանը ներկայացված երեխաների իրավունքների պաշտպանության 2012-2016 թթ. ռազմավարական ծրագրում բերված տվյալների համաձայն, մեր դպրոցականների 12.6 տոկոսը հաճախ քաղցած են լինում:
Ընդ որում, քաղցած են լինում տանը ուտելիք չլինելու պատճառով: Բայց ուշագրավ է, որ ծրագրում բերված վիճակագրական տվյալների մեծագույն մասը 2010թ. հետազոտությունների արդյունք են, իսկ քաղցած երեխաների թիվը 2005-ի տվյալներով է: Սրա պատճառը երևի այն է, որ թարմ տվյալներն ավելի սարսափելի են, քանի որ 2005-ին աղքատության մակարդակը 29.8% էր, իսկ հիմա` 35%: Այսինքն, կառավարությունն ընդամենը թաքցնում է դաժան իրականությունը: Վիճակագրական ամենաթարմ տվյալներով` ՀՀ-ի մինչև 5 տարեկան երեխաների 45.3%-ը, 6-9 տարեկան երեխաների 42.2%-ը, 10-14 տարեկանների 39.1%-ը և 15-17 տարեկանների 40.1%-ը նույնիսկ պաշտոնապես համարվում են աղքատ:

Հայկական ժամանակ

Հայաստանում «Gallup Organization»-ի դեկտեմբերի 5-14-ին անցկացրած հարցման համաձայն, առաջիկա նախագահական ընտրություններում բնակչության 49 տոկոսն իր ձայնը կտա Սերժ Սարգսյանին, 21 տոկոսը՝ Գագիկ Ծառուկյանին, 6 տոկոսը՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, 5 տոկոսը՝ Րաֆֆի Հովհաննիսյանին և 5 տոկոսը՝ Ռոբերտ Քոչարյանին:

Հասարակությունը շատ քիչ բան գիտի այն մասին, թե ինչպես են անցկացվում սոցիոլոգիական հարցումները, ինչի հետ է դա կապված և ինչ են դրանք ցույց տալիս. պետք է ժամանակ անցնի, որպեսզի մարդիկ համոզվեն նման հետազոտությունների անհրաժեշտության մեջ. երեկ լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ նման համոզմունք է հայտնել «Gallup Organization»-ի ներկայացուցիչ Ռասա Ալիշաուսկենեն:

«Այդպես է լինում ոչ միայն Հայաստանում, այլև աշխարհի այլ երկրներում: Քիչ տոկոսներ ստացած քաղաքական գործիչները անվստահություն են հայտնում հարցման արդյունքներին, փոխանակ ինչ-որ քայլեր ձեռնարկեն իրենց վարկանիշը բարձրացնելու համար»,-նշել է նա:

Ալիշաուսկենեի խոսքով, ներկա պահին Սերժ Սարգսյանը շատ առաջ է, սակայն իրավիճակը կարող է փոխվել կախված այլ թեկնածուների առաջադրումից:

Անդրադառնալով ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանի առաջադրմանը, «Gallup Organization»-ի ներկայացուցիչը ընդգծել է. «Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և Հրանտ Բագրատյանի ընտրողներն իրար շատ նման են, քանի որ երկուսն էլ ներկայացնում են ՀԱԿ-ը, ուստի եթե եթե նույն քաղաքական ուժից լինի երկու թեկնածու, ապա նրանց կողմնակիցները ստիպված կլինեն ընտրել, հետևաբար այդ ուժի ձայները կկիսվեն»:

Ըստ հարցման՝ ընտրողների  1/3-ն ասել է, որ չի մասնակցելու ընտրություններին, 1/3-ն ասել է, որ հնարավոր է մասնակցի ընտրություններին, ևս 1/3-ը հաստատել է, որ ցանկանում է մասնակցել ընտրություններին:

Հարցին, թե ում օգտին ոչ մի դեպքում ձայն չէիք տա, 39 տոկոսը տվել է Լևոն Տեր-Պետրոսյանի անունը, 16 տոկոսը՝ Արթուր Բաղդասարյանի անունը, 12 տոկոսը՝ Ռոբերտ Քոչարյանի անունը, 11 տոկոսը՝ Սերժ Սարգսյանի անունը:

Աղետի գոտում երկրաշարժի հետևանքով անօթևան ընտանիքների հերթացուցակում հաշվառված, սակայն ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության բնակարանների բաշխման հանձնաժողովի կողմից ընթացիկ տարում մերժված և բնակարաններ ստանալու իրավունքից զրկված 400-ի հասնող ընտանիքները, որոնք համալրելու են բնակարանային փոխհատուցման ոչ ենթակա գյումրեցի 3500 ընտանիքների շարքերը, նույնպես հայտնվել են անելանելի վիճակում, տեղեկացնում է «Շիրակ կենտրոն» հասարակական կազմակերպությունը: Նրանցից շատերն ապրում են այնպիսի ժամանակավոր կացարաններում և վագոն-տնակներում, որոնք վաղուց շարքից դուրս են եկել և դարձել բնակության համար ոչ պիտանի: «Շիրակ կենտրոնի» ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ բնակարանային իրավունքից զրկվածներից առավել ծանր է միայնակ կանանց և բազմանդամ ընտանիքների վիճակը: Եթե նրանք նախկինում  ընդգրկված լինելով բնակարանային փախհատուցման ենթակա անօթևանների ցուցակում, հույս ունենալով, որ երբևէ բնակարան են ստանալու, մի կերպ դիմանում էին այդ կացարաններում, որոնցում թե ձմռան, թե ամռան ամիսներին գորշ և սոսկալի պայմաններ են ու գրեթե միշտ նույն ջերմաստիճանն է, ինչպիսին դրսում է, ամռանը՝ սաստիկ շոգ, ձմռանը՝ սաստիկ ցուրտ, ապա բնակարանային իրավունքից զրկվելուց հետո նրանք հայտնվել են նաեւ հոգեբանական ծանր վիճակում: Այդպիսի ծանր սոցիալական և հոգեբանական վիճակում է նաև օրերս բնակարան ստանալու իրավունքը մերժված և իր տնակում միայնակ ապրող 51-ամյա Անահիտ Ցոլակյանը:

Մանրամասները՝ «Շիրակ կենտրոնի» պատրաստած տեսանյութում

ՀՀ նախկին վարչապետ, պատգամավոր Հրանտ Բագրատյանն այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ 2013 թ. պետական բյուջեի նախագիծը գնահատել է ծայրահեղ անբավարար և ավելացրել, որ  բյուջեի վերաբերյալ վերջնական կարծիքներն ավելի կորոշակիանան նոյեմբերի վերջում, երբ կավարտվեն քննարկումներն ու ուսումնասիրությունները:

Ըստ Հրանտ Բագրատյանի ,  ստվերը կրճատելու ուղղությամբ  ոչ մի քայլ չի արվել և եկամուտների ողջ բեռն ընկել է փոքր և միջին բիզնեսի վրա: «Տարբեր տրամաբանական դաշտերում ենք, չեմ կարողանում հասկանալ իրենց տրամաբանությունը»,- նկատել է Բագրատյանը:

ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանն օրերս հայտարարեց, թե մեր բնակչության 30 տոկոսն աղքատ է, և դա վտանգավոր ցուցանիշ է: Իրականում, սակայն, աղքատության մակարդակը շատ ավելին է, քան ներկայացնում է ՀՀ վարչապետը:
ՀՀ-ում գործող մեթոդաբանությամբ` աղքատ են համարվում նրանք, ում ամսական եկամուտը 33 հազար 500 դրամից ցածր է (2010թ. տվյալներով): Իսկ ահա ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության պաշտոնական տվյալներով` Հայաստանում նվազագույն սպառողական զամբյուղը, այսինքն` գոյատևման համար անհրաժեշտ գումարն ամսական կազմում է ավելի քան 53 հազար դրամ: Տրամաբանությունը հուշում է, որ աղքատ պետք է համարվեն նրանք, ովքեր ունեն ամսական մինչև 53 հազար դրամի եկամուտ: Չկա վիճակագրություն, թե մեր բնակչության քանի տոկոսն ունի մինչև 53 հազար դրամի եկամուտ, բայց կարելի է կռահել, որ այդպիսիք առնվազն 60-70 տոկոս են կազմում:
Հայկական ժամանակ

Այսօր «Հայկական Վարկածն» այցելեց 4-րդ գյուղում գտնվող թիվ 1 տուն ինտերնատ: Զարմանալի ու տխուր շատ բան կար այստեղ. առաջինը, որ չափազանց տարօրինակ էր՝ հաստատության տնօրենի՝ Արմեն Գյուրջյանի պատասխանն էր:

Մեր այն հարցին՝ թե անկողնային բաժանմունքում քանի բնակիչ ունի հաստատությունը, պատասխանեց թե չգիտի,կոնկրետ թիվ չի կարող ասել:

Ծերանոցում բնակվող ամենախոցելի ծերերի՝ անկողնային բաժանմունքում ապրող հաշմանդամների վերաբերյալ նույն՝ անհասկանալի վերաբերմունքն ուներ նաև մեզ ուղեկցող հոգեբանը՝ Նունե Մանյանը, որը մեզ չթույլատրեց մտնել անկողնային բաժանմունք ընկերաբար անկեղծանալով, թե՝ ինքը 6 ամիս է աշխատում է այստեղ, սակայն ոչ մի անգամ չի եղել այդ մասնաշենքում:

Չնայած վերջին մեկ ամսվա ընթացքում մի քանի միջին կարգի պաշտոնյա ձերբակալվել է, իսկ մի քանիսն ազատվել աշխատանքից, մարդկանց մեծ մասը վստահ է, որ այդ պայքարը կրում է իմիտացիոն բնույթ: Իսկ իմ կարծիքով` պետք է ոչ թե գուշակություններ անել` «հավատում եմ-չեմ հավատում», այլ գործել: Եվ դա վերաբերում է ոչ միայն բարձրագույն իշխանավորներին, այլև մեզ` շարքային քաղաքացիներիս: Երբ մեզնից կաշառք են շորթում, մենք չենք բողոքում երեք պատճառով` 1. չենք հավատում, որ իրավապահներն այդ դեպքով լրջորեն կզբաղվեն, 2. վախենում ենք, որ կաշառակեր չինովնիկը մեզանից վրեժ կլուծի, 3. հոգու խորքում արդարացնում ենք նրան` դե, մարդը ընտանիք է պահում: Եթե այդ հոգեբանական կաղապարը չկոտրվի, մեզ չի փրկի ոչ մի նախագահ և ոչ մի վարչապետ:
Բացի կաշառակերներին բռնելուց` պետք է ստեղծել այնպիսի մեխանիզմներ, որոնք խիստ կսահմանափակեն, իսկ ավելի լավ է` ընդհանրապես բացառեն պետական պաշտոնյայի և քաղաքացու շփումը: Ինչո՞ւմն է այդտեղ խնդիրը: Կաշառակերը երբեք հենց սկզբից կաշառբ չի պահանջում` նրա մարտավարությունն այլ է. նա սկսում է ամեն ինչ «բարդացնել», ուղարկում է ձեզ տարբեր թղթերի ետևից, հետո ամեն մի այդ թղթի մեջ թերություններ է գտնում և դարձյալ շաբաթներով և ամիսներով չի մատուցում ձեզ այն ծառայությունը, որը պարտավոր է մատուցել: Եվ ահա, երբ վերջնականապես զզվում եք այդ վազվզոցից, նա զգում է, որ դուք արդեն հասել եք «անհրաժեշտ կոնդիցիայի» և ակնարկում է, որ կարող է լուծել ձեր հարցը, ինչպես նաև հույս հայտնում, որ դուք նրա լավության տակից դուրս կգաք: Օրենքների անհստակությունը և թղթերի քանակությունը լայն հնարավորություններ են տալիս կաշառակերին նվաստացնելու, «տանել-բերելու» քաղաքացուն` մինչև որ նա «մուծվի»: Պետք է, հետևաբար, այդ բոլոր թղթերը վերացնել: Համակարգիչների և ինտերնետի դարում դա զուտ տեխնիկական խնդիր է: Հունվարի 1-ից բացառապես թվային ձևով ուղարկվող հարկային հաշվետվություն պահանջելը քայլ է ճիշտ ուղղությամբ` այդպիսով ընկերության տնօրենը [կամ հաշվապահը] ընդհանրապես չի հանդիպում հարկային տեսուչին: Պետք է այդ պրակտիկան տարածել բոլոր պետական հիմնարկների վրա` ներմուծելով էլեկտրոնային ստորագրությունը: Ես, օրինակ, ունեմ նույնականացման քարտ` այդ էլեկտրոնային ստորագրությամբ: Բայց այդ քարտն առայժմ ոչ մի տեղ «չի անցնում»: Մինչդեռ նույն պետական հիմնարկները, ինչպես նաև բանկերը պետք է իրար հետ կապված լինեն մեկ ցանցով, որի միջոցով իմ այդ քարտը նրանց երկու րոպեում «կպատմի» այն մասին, թե որտեղ եմ ես ապրում և աշխատում, ինչ աշխատավարձ եմ ստանում, ինչպես եմ մուծում իմ հարկերը, որտեղ եմ վարկ վերցրել և այլն: Այլևս պետք չի լինի անձնագրի ու սոցքարտի պատճենը, տեղեկանք աշխատավայրից և մնացած բազմաթիվ թղթերը: Իսկ ես իմ բոլոր գործարքները կանեմ տնից:
Ի դեպ, երբ այդ համակարգը սկսի գործել, վստահ եմ, որ կլինեն բազմաթիվ դժգոհներ, որոնց մի մասը թերևս կդրսևորի «ընդդիմադիր» կամ «այլընտրանքային» կեցվածք: Բայց դա մեզ` սովորական քաղաքացիներիս համար չորրորդական խնդիր է:

Առավոտ

Օրենսդրական դաշտում տեղի ունեցավ ևս մեկ հստակեցում, որն էականորեն կօժանդակի թոշակառուներին։

Պաշտպանի աշխատակազմից հայտնում են, որ պաշտպանի դիմումի հիման վրա ՀՀ սահմանադրական դատարանը ընդունեց օրենքի վերաբերյալ իրավական դիրքորոշում, ըստ որի կենսաթոշակ ստանալու համար այլևս պարտադիր չէ տարեկան առնվազն մեկ անգամ վերադառնալ Հայաստանի Հանրապետություն, և բանկին ներկայացնել կենսաթոշակառուի ողջ լինելու մասին ՀՀ-ում գործունեություն իրականացնող նոտարի կողմից հաստատած փաստաթուղթը կամ անձամբ ներկայանալ բանկ և հայտարարություն տալ ողջ լինելու մասին։ Ըստ ՍԴ-ի ընդունած որոշման կենսաթոշակը լիազորագրով ստանալու համար այլևս պարտադիր չէ, որ լիազորագիրը հաստատված լինի  ՀՀ-ում գործունեություն իրականացնող նոտարի կողմից։ Քաղաքացին լիազորագիր կարող է ստանալ նաև՝ դիմելով իր փաստացի բնակության երկրի  համապատասխան նոտարական գրասենյակին: Այսինքն, լիազորագրով կենսաթոշակ ստանալու համար բավարար է նաև օտարերկրյա պետության նոտարի կողմից տրված լիազորագիրը և պարտադիր չէ Հայաստանի Հանրապետություն տարեկան առնվազն մեկ անգամ վերադառնալը:

Հաշվի առնելով զանգվածային լրատվամիջոցներում տեղ գտած տարբեր արձագանքները` նշենք, որ Պաշտպանը դիմում է ՀՀ Սահմանադրական դատարան ոչ միայն նորմերը հակասահմանադրական ճանաչելու, այլ նաև նորմերի կիրառման վերաբերյալ իրավական դիրքորոշում ստանալու համար: ՀՀ Սահմանադրական դատարանը տվյալ գործով հերթական անգամ ընդունել է Պաշտպանի իրավական դիրքորոշումները, որի արդյունքում հետագայում կբացառվի «Պետական կենսաթոշակների մասին» ՀՀ օրենքի վերոնշյալ դրույթների ոչ իրավաչափ կիրառումը: