Հայաստանի Հանրապետությունում պետական պաշտոնյաների ամենասիրելի զբաղմունքը կողմնակի բիզնես — եկամուտ ունենալն է: Դա պայմանավորված է նախևառաջ նրանով, որ պետական աթոռ զբաղեցնող չինովնիկներից ոչ ոք վստահ չէ` որ վաղը չի հայտնվի ռեզերվում, կամ, որ ավելի վատ է` ձիուց չի ընկնի։ Որոշ մարդիկ մեր երկրում պաշտոնյայի` գրոշներ կազմող աշխատավարձի համար վատնում են իրենց թանկարժեք ժամանակը միայն հանուն այն բանի, որ «կրիշա» ունենան սեփական բիզնես դնելու ու դրա անվտանգությունն ապահովելու համար։ Նրանց մի մասն էլ տարիների ընթացքում պետությունից թալանած փողերն է դնում բիզնեսում` իբր ինքը իր արդար բիզնեսով է հասել արդյունքի։

Հայաստանում կողմնակի եկամուտ ապահովող ամենահուսալի ձևերից մեկը երթուղային գծեր շահագործելն է: Երթուղային գծերը մեր երկրում պատկանում են բացառապես բարձրաստիճան պաշտոնյաներին ու նրանց հովանավորությունը վայելողներին: Եվ, որպես կանոն, կողմնակի եկամտի բաշխման գործընթացում դրանց տերերը սիրում են հարգել միմյանց իրավունքները` տվյալ տարածքի նկատմամբ, և երբ որևիցե մեկը ստանում է տարածքում երթուղային գիծ ունենալու իրավունքը, այլևս որևէ մեկը չի մոտենում դրան` անգամ եթե նոր երթուղայինի կամ մեկ այլ տրանսպորտի սուր պահանջ է զգացվում. քայլեր կարող է ձեռնարկել միայն տարածքը սպասարկողը:

Այդպես, Մասիսի գյուղերը գտնվում են պատգամավոր Հրանտ Գրիգորյանի և նրա շահագործած կիսավեր ավտոբուսների լծի տակ, Ավանից 16-րդ թաղամաս գնացող թիվ 5 և Նորքի 9-րդ զանգված գնացող թիվ 32 համարի երթուղային գծերը պատկանում են Երևանի փոխքաղաքապետ Տարոն Մարգարյանին, իսկ մայրաքաղաքի Ներքին Շենգավիթ թաղամասը` այս էլ որերորդ տարին պարզապես ստրկական կախվածության մեջ է գտնվում Երվանդ Զախարյանից: Նախկին քաղաքապետը իրենով է արել մայրաքաղաքի ամենամեծ պահանջարկ ունեցող երթուղային գծերից մեկը` թիվ 49-րդը, որ Ներքին Շենգավիթից հասնում է մինչև Սլավոնական համալսարան:

Այն ժամանակից, երբ Զախարյանը ձեռք բերեց կողմնակի եկամտի` իր համար, Աստված գիտե, որերորդ աղբյուրը, շենգավիթցիների բախտը շուռ եկավ: Այդպես է, քանզի նախկին քաղաքապետը` ներկայիս Կադաստրի վարչության պետը, ամենաժլատ գործարարներից մեկը դուրս եկավ: Սովոր լինելով առանց ջանք ներդնելու եկամուտ ապահովել, Զախարյանը մտածեց, թե կարելի է նաև նույն կերպ էլ բիզնես իրագործել:

Ու տարիների հետ 49-րդ երթուղայինը դարձավ ամենաթշվառ գիծը: Եթե մյուս գծերում աշխատում են առնվազն 20-ից ավելի ավտոմեքենա, ապա Զախարյանն իր գիծը շահագործում էր ինը, առավելագույնը` 12 մեքենայով, իսկ հանգստյան օրերին կարող է դուրս բերել աննախադեպ` երեք ավտոմեքենա:

Մեքենաների բացակայության պատճառով էլ իրենք `վարորդներն իրենց գիծն անվանում են «թաղման թափոր», որովհետև ստիպված վարում են 5-10 կմ/ժ արագությամբ` ապահովելու համար առնվազն 40 րոպեանոց ինտերվալը:

Իսկ 49-ը երթուղայինին սպասող յուրաքանչյուր ոք հայտնվում է ապուշի կարգավիճակում. բոլոր երթուղայինները գալիս — գնում են, սպասողների մի քանի հերթ փոխվում է, իսկ 49-ին սպասողը դեռ կանգնած է: Ինչու՞, որովհետև Երվանդ Զախարյանի ժլատությունը պարզապես թույլ չի տալիս գումար ծախսել և պահանջված քանակով երթուղայիններ ունենալ, որովհետև Երևանի քաղաքապետարանի տրասպորտի վարչությունը պարզապես խամաճիկային կառույց է, որի պետն ընդամենը կարող է հայտարարել, թե «երթուղային գիծը պետք է շահագործվի առնվազն 20 ավտոմեքենայով», իսկ հայտարարությունից այն կողմ ոչինչ անելու ունակ չէ, որովհետև դիմացը կանգնած է նախկին շեֆը, ներկայում դարձյալ մեծ լիազորություններով օժտված բարձրաստիճան պաշտոնյան, որի հետ բազմաթիվ գործարքներով ու կապերով կապված է քաղաքապետարանը:

Թիվ 49 երթուղայինի պատճառով շենգավիթցիները ամեն օր հայհոյելով երթուղայինի պատասխանատուին քայքայում են իրենց նյարդերը, ու ստիպված են 30-40 րոպե սպասել տրասպորտի, որը երեկոյան ժամը 20:00-ից հետո դառնում է անիմաստ… իսկ 49-ի վարորդները երևի ամենադժբախտն են մեր իրականության մեջ, որովհետև ինչ-ինչ, բայց ուղևորը գոնե կարող է հայհոյել Զախարյանին ու նրան հովանավորող պետությանը և ամեն օր սեփական բյուջեի սուղ միջոցներից տաքսիով տուն հասնել, բայց վարորդները ստիպված են հանդուժել ու աշխատել աշխարհի ամենաժլատ մարդու համար:

Ի դեպ, Զախարյանի ժլատությունը անխնա է. նա բավական բարձր նալոգներ է դրել նաև սեփական երթուղայինի վարորդների վրա, որոնք հիասթափված երկրից ու իրենց բաժին հասած կյանքից` ջանքեր են գործադրում զախարյանական նալոգի տակից դուրս գալու համար: Ու օր չկա, որ հարյուրավոր շենգավիթցիներ չանիծեն ու չհայհոյեն Երվանդ Զախարյանին ու նրա շահագործած երթուղայինը:

Նման աշխատաոճի հետևանքով ամենամեծ պահանջարկ ունեցող երթուղայինն այսօր կարող է հազիվ մեկ-երկու ուղևորով շրջել, որովհետև մարդիկ պարզապես զզվում են նստել մի տրանսպորտ, որի վրա կարող են կորցնել մեկ ժամ: Ներքին Շենգավիթից թիվ 49-ը օպերա հասնում է ուղիղ մեկ ժամում, իսկ 21-րդ դարում ժամանակի նման կորուստը, չափից դուրս է` անգամ Երվանդ Զախարյանի ժլատությունն ի գիտություն ընդունողների և դրա դեմ պայքարելն անիմաստ համարողների համար:

Լուսինե ԿԵՍՈՅԱՆ

Հ.Գ.
Նոր քաղաքապետի գալուստը անհետևանք չանցավ մայրաքաղաքի համար: Գագիկ Բեգլարյանը բոլոր շանսերն ունի դառնալու Երևանի լավագույն քաղաքապետերից մեկը. միայն մայրաքաղաքի փողոցները «ծաղկեցնելը» իսկական երևանցու համար ինչ ասես արժե: Բայց Բեգլարյանը դրան հասնել չի կարող, եթե բավական կամք կգտնի իր մեջ` նախորդի սխալներն ուղղելու համար. չի կարելի մայրաքաղաքի` կենտրոնից 10 րոպե հեռավորության վրա գտնվող թաղամասը դարձնել հորից ժառանգած ճորտատիրական կալվածք և հազարների հասնող բնակչությանը թողնել փողոցում` սեփական գիծը անտերության մատնելով, բայց և հնարավորություն չտալով այլ երթուղայինների կամ ավտոբուսների շահագործում նույն տարածքում:

Տիգրան Սարգսյանի կառավարությունը բավական իրատեսորեն է գնահատում իր հնարավորությունները: ՀՀ գործադիրը հասկանում է, որ ի վիճակի չէ այլևս տնտեսություն զարգացնել, որ արտադրություն ստեղծելու միջոցով աշխատատեղեր բացելը իր համար պարզապես անիրագործելի երազանք է, հետևաբար միակ բանը, որ կարող է անել` դա ՀՀ քաղաքացիներին` միմյանցից վրա փող աշխատելու հնարավորություն տալն է:

«ՀՀ կառավարությունը հավանություն է տվել «Ավտոտրանսպորտային միջոցների կայանատեղերի տեղական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի, մի շարք այլ օրենքներում փոփոխություն և լրացումներ կատարելու օրենքների նախագծերի փաթեթին։ Նոր օրենքով կարգավորվում են ՀՀ ավտոկայանատեղերի համար տեղական տուրքի վճարման հետ կապված հարաբերությունները, սահմանվում են տուրք վճարողները, նրանց իրավունքներն ու պարտականությունները, տուրքի դրույքաչափերը, տուրքի սահմանման, դրա գանձման կարգը և պայմանները, տուրք չվճարելու համար պատասխանատվությունը»,- ասվում է կառավարության հաղորդագրության մեջ:

Սա նշանակում է, որ Երևանում ամեն քայլափոխի գործող «արի-արիների ինստիտուտը», որ ազդում է յուրաքանչյուր նորմալ մարդու նյարդերի վրա, ոչ միայն չի վերանալու, այլև, դրվելու է պետական մակարդակի վրա ու կատարելագործվելու է, դեռ մի բան էլ պատասխանատվություն է սահմանվելու: Իսկ դա իր հերթին նշանակում է, որ ոստիկանությունն` ի դեմս իրար չհասկացող վարորդի ու «Արի-արիի» ունենալու է բիրիքով պոտենցյալ հանցագործներ։ Այսինքն, բյուջեն լցնելու ավելի արդյունավետ միջոց դժվար թե կարելի էր մտածել։ Ստացվում է` քարից հաց քամող մեր պապերից մնացել է չեղածից փող շինող մեր մենթալիտետը։

Այս «ինստիտուտը» առաջ եկավ վերջին տարիներին, սկզբում այն տարերային բնույթ էր կրում. հատուկենտ զոռբաները կարողանում էին իրենց օբյեկտի հարակից մայթի հատվածում կանգնող ավտոմեքենաների տերերից գումար կորզել: Ընդ որում այդ գումարը պայմանավորված էր մայթը զավաթածի ագահության աստիճանից: Օրինակ` «Փեթակ» առևտրի կենտրոնի շրջակայքում վաղուց արդեն սահմանված վճարը 200 դրամ է, իսկ տոնական օրերին «արի-արիների» ագահությունն այլևս սահմաններ չի ճանաչում։ Նրանք կարող են անգամ մուննաթ գալ վարորդի վրա, թե «2 ժամ կանգնեց, տվածը 100 դրամ ա»: Շատ հաճախ հանդիպում են նաև առանձին ժուլիկներ, որ ներկայանալով որպես մայթի տվյալ հատվածի «արի-արի»` անգամ 5 րոպեով կայանած վարորդից գումար են շորթում:

«Արի-արիների ինստիտուտը», փաստորեն, մինչև ՀՀ կառավարության կողմից նման բարձր մակարդակի բարձրացվելը, արդեն իսկ տեղով խայտառակություն էր: Օրվա ընթացքում մի քանի անգամ կայանող վարորդը օրվա վերջում կարող է փոշմանել տնից դուրս գալու համար:

Բայց մենք չենք բողոքում` միայն նյարդանում ենք, հայհոյում նման բան հանդուժող երկրի ղեկավարությանը, հոգու խորքում ինչ-որ տեղ հուսալով, որ մի օր, կարող է մի էդպիսի «արի-արի» էլ ՀՀ նախագահին կամ վարչապետին կամ գոնե Երևանի քաղաքապետին ռաստ գալ և արդյունքում վերջապես ղեկավարությունն էլ կգիտակցի, թե ինչ պատուհաս են դրանք վարորդների և, ընդհանրապես,սոցիալ-տնտեսական ծանր պայմաններում ապրող շարքային քաղաքացիների համար:

Ի դեպ, թե´ կառավարության, թե Ազգային ժողովի կայքերում հիշյալ օրենքների նախագծերը չկային, այնպես որ ասել, թե հատկապես ի տուրքի, որ տեսակի մասին է խոսքը, հնարավոր չէ: Խոսակցություններ կային, թե հիշյալ փոփոխություններով մեկ ժամվա կայանման համար սահմանվելու է 500 դրամ: Եթե այս տեղեկությունը ճիշտ է, ապա ավելի քան տարակուսելի է, ինչի՞ համար է նախագահ Սարգսյանը նման կառավարություն հանդուրժում. եթե նախագահին անհրաժեշտ է այնպիսի գործադիր, որի շնորհիվ իր ղեկավարած Հայաստանից օրական հազարավոր քաղաքացիներ առնվազն հիասթափվեն և լքեն երկիրը կամ համալրեն ընդդիմության շարքերը, ապա կարելի է ասել `ամեն ինչ ավելի քան պայծառ է ստացվում…

Լուսինե ԿԵՍՈՅԱՆ

Գյումրու Մուշ 2 թաղամասի շինարարությունն ընթանում էր փակ գոտում։ Երբեմն – երբեմն համակենտրոնացման ճամբարի կանոններով կազմակերպված շինարարական հրապարակում աշխատող առանձին բանվորների ու վարպետների միջոցով տեղեկություններ էին սպրդում, որ «Գլենդել Հիլզ»-ի կառուցած շենքերը խայտառակություն են, ամեն ինչ արվում էր, որ դրանք հնարավորինս արագ լռության մատնվեն, որ հատկապես լրատվամիջոցները այդ մասին չհամարձակվեն անգամ ծպտուն հանել:

Նախորդ տարվա դեկտեմբերին «Գլենդել Հիլզ»-ն ինձ դիմավորեց 50 հոգանոց ախրանիկների բանդայով, որոնք ամեն ինչ արեցին, թույլ չտալու մուտք գործել շինհրապարակ և տեսնել, թե ինչ է կատարվում այնտեղ:

Հետագա ուսումնասիրություններս պարզեցին, որ Հայաստանի Հանրապետությունում «Գլենդել Հիլզ» ընկերությունը ինչ-որ առանձնահատուկ լիազորություններով օժտված կազմակերպություն է։ Շիրակի մարզպետարանում հայտնեցին, թե իրենք իրավասու չեն վերահսկելու շինարարության որակը, որ, իբր դա հսկայական գումարների հետ կապված գործ է ու միայն այս ընկերությունն է, որ բարի է գտնվել հանձն առել նման ծավալի աշխատանք:

Փաստորեն, «Գլենդել Հիլզը» Գյումրու աղետյալների համար թաղամաս էր կառուցում, բայց թե´ քաղաքապետարանը, թե´ Շիրակի մարզպետարանը, թե´ ՀՀ քաղաքաշինության նախարարությունն ընդամենը դիտորդի ու սպասողի կարգավիճակում էին, իսկ որակի վերահսկողություն որևէ կառույց չէր իրականացնում:

Ինչու՞: Որովհետև, ըստ որոշ խոսակցությունների, «Գլենդել Հիլզ» ընկերությունը պատկանում է ՀՀ նախագահի եղբայր, պատգամավոր Ալեքսանդր Սարգսյանին: Եղբոր սխալներն սրբագրելու թե մեկ այլ պատճառով, անգամ արյունակցական սերտ կապը չփակեց ՀՀ նախագահի աչքերը, որ չտեսնելու տար շինարարությունում առկա թերությունները:

Նախագահն այցելեց շինհրապարակ իմ այցից մեկ երկու օր հետո։ Սարգսյանը տեսավ այն, ինչ թույլ չտվեցին տեսնել լրագրողին: Հետևանքը` մարզպետարանում գումարված խորհրդակցությունն ու խիստ հանձնարարականները` շտկել ամեն ինչ և նոր միայն կազմակերպել բնակարանների բաշխումը: Չլիներ նախագահի այցը, «Գլենդել Հիլզը» դեռ դեկտեմբեր-հունվարին էր պատրաստվում ավարտել շինարարությունը:

Նախագահի հանձնարարականով բնակարանների բաշխումը հետաձգվեց. 2010թ. հուլիսի 9-ին, ապա հանդիսավոր պայմաններում դրանք հանձնվեց 20 տարի տնակներում ապրող և բնակարանի հույսով ապրող աղետյալներին: Նախագահն անձամբ մասնակցեց հանձնմանը, բաժակ բարձրացրեց գյումրեցիների հետ, լսեց շնորհակալական խոսքեր և նայելով արտաքինից կոկած բնակարաններին, երևի կարծեց, թե իր ասածը տեղ է հասել և նորամուտ նշողները խնդիրներ չեն ունենա:

2010թ. օգոստոսի 17-ին, երբ «Մուշ 2» թաղամասում հարցուփորձ էի անում, մարդիկ, ճիշտ է, խուսափողական տոնով, բայց հավատացնում էին, թե ամեն ինչ կարգին է: Հատկապես մի տղամարդ` քարոզարշավների մեջ կոփված գովաբանողի ճարտարությամբ սկսեց մի առանձահատուկ եռանդով փառաբանել շենքերը, թե «ամեն ինչ հոյակապ է, ի՞նչ է եղել, որ, էդ հատուկենտ դժգոհողները նրանք են, որ ամեն ինչից դժգոհ են, բա ո՞նց, մանր-մունր բաներ են, էդ էլ մենք կանենք, հո ամեն ինչ ուրիշի վրա գցելով չի՞»:

«Սազանդարը» Գյումրու «Մուշ 2» թաղամասի 16-րդ շենքից էր: Իմ հեռանալուց հետո, նույն գիշերը այդ շենքի բնակարաններից մեկի առաստաղն ամբողջությամբ փլվեց` ջարդելով կահկարասին, բարեբախտաբար, բնակիչները փրկվել էին շինարարների թողտվությամբ առաջացած «երկրաշարժից»:

«Մուշ 2» թաղամասում ամենաաչքի զարնողը բնակիչների վախեցած ու կաշկանդված վիճակն էր. Ցավն այն է որ երկիրը հասել է նրան որ ասող – խոսող անկաշկանդ հումորով գյումրեցին հիմնովին դեգրադացվի և դառնա երկչոտ, անհամարձակ` վախենալով ասել այն, ինչ մտածում է:

Սկզբում թվաց, թե հիմնական խնդիրը միայն ջրի բացակայությունն է. ջրագծերը պատրաստ էին, բայց քանի որ բնակարանները դեռ ամբողջությամբ բնակեցված չէին, ջուրը չէին միացրել, այդ իսկ պատճառով թաղամասի բնակիչները իրենց կարիքները հոգում էին դույլերով ջուր կրելով, ինչը, հուսով էին, ժամանակավոր երևույթ էր:

Սակայն հետագա համառ ուսումնասիրությունները միանգամայն այլ պատկեր բացեցին. Բնակիչներից մեկը խոսքի մեջ բերանից թռցրեց, թե «էնքա~ն թերություններ կան, կուզեք` գնացեք առաջին շենք` «բըլի գը»»:

Առաջին շենքի առաջին մուտքի առաջին հարկում շինարարական աղբի մի մեծ կույտ էր: Այդ կույտը, պարզվեց, երկու ամիս առաջ նորամուտ նշած բնակարանի լողասենյակի պատերի ու առաստաղի պոկվելու հետևանքն էր: երբ բողոքի տուտը բացվեց, բնակիչներն իրար խառնված, մեկը մյուսին հերթ չտալով, շտապում էին իրենց բնակարան կանչել և ցույց տալ իրենց մոտ տիրող վիճակը: «Ըսիգ տուն չէ, որ տվել են, ըսիգ եղբայրական գերեզմանոց է», ասաց բնակիչներից մեկը:

Բոլոր բնակարաններում սարսափելի գարշահոտություն էր, քանի որ կոյուղին ոչ մի շենքում չէր գործում: «Բա ո՞նց եք անում» հարցին մի տարիքով կին պատասխանեց. «Գնում եմ ուրիշի տունն եմ անում, բայց դե ինչքա՞ն կարաս ուրիշի զուգարանից օգտվես»:

Նախագահը Գյումրու աղետյալներին հանձնել էր, այսպես կոչված, եվրոբնակարաններ` սալիկապատված, ամեն ինչ տեղը-տեղին: Երկու ամիս հետո, երբ նախագահի հանձնարարականով արագությամբ կպցված սալիկները պոկվել-թափվել էին, բնակիչները սկսել էին հերթով հայտնաբերել թերությունները: «Ըսիգ կաֆել կպցնել է՞, աշե, աշե, կլեյի հետք կտենի՞ս, բետոնի վրա խփել են, ո´չ ցեմենտ կա, ո´չ բան, բա հլը´ տես ըդոնց դրած դուռը»: Բնակչի մատնանշած դուռն իսկապես շինարարական արվեստի «գլուխգործոց էր». դռան և պատի միջև «շինարարները» խցկել էին ամեն ինչ, բացի նրանից, ինչ պետք էր. ջարդուփշուր եղած սալիկներ, փայտի կտորտանք, իսկ ցեմենտի, գաջի հետք, չկար: Խայտառակությունն ամենուր էր և բնակարանից բնակարան պատկերն ավելի վատթար էր: «Մի հատ կծվի, թթվի տեղ չկա». քաղաքացու համար առաջին հայացքից այդքան էլ կարևորություն չունեցող հանգամանքը, աստիճանաբար ավելի հասկանալի էր դառնում. նախ, բնակարանների նախագիծը չափից դուրս անհաջող էր, սենյակները շատ փոքր, անհարմար, ներքնահարկ չկար և, որ ամենակարևորն էր և ամենախոսունը` բոլոր բնակիչներին պաշտոնապես արգելել էին մեխ խփել պատերին: «Փլե´ գը», բացատրում էին բնակիչները, ստացվում էր, որ անգամ սեփական ուժերով պահարան ամրացնելու հնարավորություն չկար. ահա թե ինչպիսի բնակարաններ էր հրամցրել «Գլենդել Հիլզը» աղետյալներին: Ի դեպ, մի մխիթարիչ հանգամանք. փլված հատվածներն այս ընկերությունում հանձն էին առել վերականգնել սեփական ուժերով:

«Մուշ 2» թաղամասի շինարարությունը կատարվել էր անցյալ տարի Ռուսաստանից ստացված 500 մլն դոլար վարկի հաշվին, որը երկրի ղեկավարությունը հատկացրեց ընկերությանը` Գյումրու բնակարաշինական ծրագիրն ավարտին հասցնելու համար: Ասում են, թե սկզբնական շրջանում այստեղ մասնագետներ շատ քիչ են եղել. վարձել են տարբեր մարդկանց, մոտ մեկ ամիս աշխատացրել, հետո հեռացրել` առանց վճարելու: Հետևանքը` հանձնելուց երկու ամիս հետո փլված տները:

Բնակարանների հանձնման ժամանակ շինարարության որակից քաջատեղյակ մասնագետներն ասում էին, թե թաղամասը հենց առաջին ձմռանը ցույց կտա իր բոլոր թերությունները և բավական է մի ձմեռ, որ «Մուշ 2»-ից այլևս ոչինչ չմնա: Ստացվում է` ոչ ցածր տոկոսադրույքով վերցված վարկը, որը դեռ հարկավոր է մարել, մսխվեց` առանց օգուտի, իսկ վնասի մասին անգամ մտածելն է վտանգավոր. Աստված գիտե, թե ինչ կկատարվի, եթե շենքերը իսկապես չդիմանան և փլվեն։ Ինչ զոհեր կարող է դարձյալ տեսնել աղետի գոտու կարգավիճակից դեռ դուրս չեկած Գյումրին:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ

Հ.Գ. Գյումրիի Մուշ-2 թաղամասի նորակառույց, նոր շահագործման հանձնված շենքերի բնակարաններում արձանագրված շինարարական թերությունների կապակցությամբ, որոնց մասին բազմաթիվ լրատվամիջոցներ հաղորդումներ էին տվել օգոստոսի 18-ին, պարզաբանում է տվել շինարարությունն իրականացրած Գլենդել Հիլզ ընկերությունը:

“Գլենդել Հիլզ» ՓԲԸ մասնագետները տվել են Գյումրիի Մուշ 2 թաղամասում շահագործման հանձնված բնակարաններից մեկում առաստաղի գաջային հատվածի վնասման և թափվելու պատճառների նախնական գնահատականը: Ըստ այդմ, շինարարության ընթացքում երկաթբետոնե աղյուսի (панель) մեջ ջուր է հավաքվել, որը որոշակի դեպքերում չի կարող նկատվել կամ բացահայտվել ստուգումների ընթացքում: Ժամանակի ընթացքում ջուրը ներծծվելով գաջապատ հատվածի մեջ և խոնավեցնելով այն, թուլացրել և վնասել է: Իսկ դրա վերջնականապես վնասմանն ու թափվելուն նպաստել է նույն առաստաղից ջահի տեղադրման (կախելու) կանոնների խախտումը. ջահը կախվել է ոչ թե ծանրության կենտրոն վերցնելով երկաթբետոնե կոնստրուկցիայի հատվածը, այլ առաստաղի գաջապատ հատվածը:

Շինարարական որևէ չափանիշով տեղի ունեցածը փլուզում չի համարվում: Արդյունքում` այն վնասվել է ամբողջությամբ: Ի դեպ, հենց այդպիսի դեպքերի համար է մեր ընկերությունը հայտարարել երաշխիքային սպասարկաման ժամանակահատված:

Ուշագրավ է, որ իրավիճակը որոշ լրատվամիջոցների կողմից ներկայացվել է ուռճացված, մեկ աղբյուրից, առանց պատճառների մասին տեղեկանալու փորձի և որևէ իրավասուի հետ խորհրդակցելու:

Ամեն դեպքում, ցավում ենք տեղի ունեցածի համար և տեղեկացնում, որ վնասվածքի հետևանքներն ամբողությամբ կվերացվեն: Միաժամանակ տեղեկացնում ենք, որ դեպքը եզակի է, և մյուս բնակարանների բնակիչներն անհանգստանալու պատճառ չունեն”, ասված է ընկերության հանրային կապերի եւ տեղեկատվության վարչության տարածած պարզաբանման մեջ:

Հայաստանում Արժույթի միջազգային հիմնադրամի մշտական ներկայացուցիչ Գիերմո Տոլոսան այսօր հայտարարել է, թե այն երևույթները, որ տեղի ունեցան Հայաստանի տնտեսությունում 2003-2008թթ, այլևս չեն կրկնվի:

«Նկատի ունեմ մի շարք դրական շոկերը, որոնք տեղի ունեցան Հայաստանի տնտեսության պարագայում` 2003-2008թթ: Ապագա հատվածում իրավիճակը տարբերվելու է»,- ասել է նա: 2003-2008թթ. Ռոբերտ Քոչարյանի կառավարման շրջանն էր, որի ժամանակ Հայաստանն աշխարհին էր ներկայանում իբրև մի երկիր, որը փաստացի գտնվելով շրջափակման մեջ, հաջողացնում էր երկնիշ տնտեսական աճ ապահովել:

Սա շատերին էր զարմանալի թվում, իսկ այն ժամանակվա արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը Հայաստանը անվանեց «Կովկասյան վագր» ու համոզում էր, միայն պարծենալ վագրի թռիչքներով, երկնիշ տնտեսական աճը համարելով նորմալ երևույթ։

Կյանքը, սակայն ցույց տվեց, որ Հայաստանի տնտեսությունն իրականում ոչ թե վագր, այլ կատու էլ չի, քանի որ տնտեսություն, որպես այդպիսին, այսօր չկա, իսկ «կովկասյան վագրի թռիչքները» պարզապես երազախաբություն էին, երկնիշ թվերը` ընդամենը փուչիկ, որ Քոչարյանի կառավարման հետ հրաժեշտ տվեցին Հայաստանին:

ԱՄՀ ներկայացուցիչը հայտարարել է, թե հիմա Հայաստանի տնտեսությունում նկատվող զարգացումները հիմնականում համահունչ են իրենց կանխատեսումներին. «Կանխատեսումը նույնն է, ինչ արել էինք մայիսին՝ 2010թ. համար 4,8 տոկոս։ Նաև մինչև տարեվերջ ակնկալում ենք գնաճի ցուցանիշի նվազում: Առաջին եռամսյակում շատ բարձր աճ արձանագրվեց՝ պայմանավորված մի շարք արտառոց հանգամանքներով։ Հիմա աճը պարզապես նորմալացել է»:

ԱՄՀ ներկայացուցիչը այս անգամ ևս շեշտել է ՀՀ կառավարության քաղաքականության կարևորությունը: ԱՄՀ-ՀՀ կառավարություն հարաբերությունները, ինչպես հայտնի է, բավականին հակասական են. ԱՄՀ ներկայացուցիչները նախկինում էլ անընդհատ քննադատում էին ՀՀ կառավարության սխալ քաղաքակությունը, տնտեսության մոնոպոլիզացիան, սակայն քննադատելով հանդերձ, շարունակում էին Հայաստանին տրամադրել միլիոնավոր դոլարի վարկեր` լավ իմանալով, որ դրանց զգալի մասը չի ծառայելու նպատակին, փոշիացվելու է, վերածվելու օլիգարխների դղյակների կամ շքեղ ավտոմեքենաների:

ԱՄՀ-ն և Համաշխարհային բանկը իրենց հաշիվներն ունեն. քննադատելով հանդերձ շարունակում են վարկեր տրամադրել, քանի որ մեծացնելով Հայաստանի, և նման երկրների պետական պարտքը, ամրապնդում են այս երկրների` պարտապանի կարգավիճակը` զրկելով նրանց ինքնուրույն քաղաքականություն վարելու ցանկացած հնարավորությունից:

Կառավարության աշխատանքը քննադատող հայտարարություններ բազմիցս արել է նաև Հայաստանում ԱՄՀ նախկին ներկայացուցիչ Նինկե Օմեսը, այսօր այդ գործը շարունակում է Գիերմո Տոլոսան: «Շատ կարևոր է, որպեսզի Հայաստանի կառավարությունը պատշաճ քաղաքականություն որդեգրի, որպեսզի պատշաճ արձագանքի մարտահրավերներին»,- «Բարի ավանդույթները» շարունակել է նա:

Ինչ վերաբերում է Հայաստանի` վտանգավոր շեմի հասած պետական պարտքին, Տոլոսան շարունակել է հանգստացնել. «Մեր սցենարներում պետական պարտքի մակարդակի հետ կապված որևէ ռիսկ չենք տեսնում»:

Արժույթի միջազգային հիմնադրամն, իհարկե, որևէ ռիսկ կարող է չունենալ, կարող է նաև շատ հետաքրքիր սցենարներ մշակած լինել, ամբողջ հարցն այն է, թե արդյո՞ք ԱՄՀ-ի մշակած սցենարը կարող է ձեռնտու լինել Հայաստանի համար:

Լուսինե Կեսոյան

Հայաստանում ձվի բիզնեսը ևս այսուհետ պաշտոնապես մենաշնորհված է:

Այսօր Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովը ԱԺ պատգամավոր Խաչիկ Խաչիկյանին պաշտոնապես ճանաչել է Հայաստանում ձվի մոնոպոլիստ, քանի որ «Արաքս» և «Երևանի թռչնաբուծական ֆաբրիկա» ընկերությունները ներառվեցին նրան պատկանող «X-Group»-ի մեջ։ Ձվի շուկայում մինչ վերջերս գերիշխող դիրք զբաղեցնող էր համարվում «Լուսակերտի տոհմային թռչնաբուծական ֆաբրիկան»՝ 42,2 տոկոս մասնաբաժնով։ Սակայն այսօր Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովը փոխեց գերիշխող դիրք զբաղեցնողին։ Ըստ 2010 թ. առաջին կիսամյակի տվյալների՝ Լուսակերտի տոհմային ֆաբրիկայի մասնաբաժինն իրացման ծավալներում իջել է մինչեւ 26,06 տոկոս։

«Արաքսի» եւ Երեւանի թռչնաբուծական ֆաբրիկաների մասնաբաժիններն, ընդհակառակը, ավելացել են՝ հասնելով համապատասխանաբար 15,7 եւ 13,46 տոկոսի։ Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ վերջին 2 ընկերություններն ունեն միևնույն սեփականատերը, հանձնաժողովը նրանց համարեց «անձանց խումբ» եւ գրանցեց որպես գերիշխող դիրք զբաղեցնող՝ 29,16 տոկոս ընդհանուր մասնաբաժնով։

Խոսակցություններ կան, որ Խաչիկ Խաչիկյանը պատրաստվում է ձվի արտադրությամբ զբաղվող ևս երեք ֆաբրիկա ձեռք բերել` այդ թվում` Խաչիկ Մանուկյանին և Հարություն Փամբուկյանին պատկանողները։ «Լուսակերտի» (սա Հայաստանում ձվի արտադրությամբ զբաղվող ամենախոշոր ընկերությունն է)և Գուրգեն Արսենյանին պատկանող «Գնդեվազի» թռչնաբուծարանների մասին դեռևս պաշտոնական հայտարարություն չի հրապարակվել. վաճառող կողմն ասում է, թե բանակցություններ են տարվում, մինչդեռ գնորդը հերքում է:

Այս փաստերի հաստատման դեպքում ձվի օլիգարխ-պատգամավորի` շուկայում գրաված դիրքը, բնականաբար, կփոփոխվի, այնպես որ նա կարող է հավակնել ՏՄՊՊՀ-ի «բացարձակ ձվատեր» տիտղոսին:

Խաչիկ Խաչիկյանի համար ՏՄՊՊՀ-ի այսօրվա նիստը բարենպաստ էր նաև այնքանով, որ նա հաջողացրեց խնայել 500 հազար դրամ: Ճիշտ այդքան էր կազմելու այս հանձնաժողովի տուգանքը, եթե հաստատվեր, որ «X-Group»-ը, օգտվելով իր գերիշխող դիրքից, օգտագործելով իր մյուս բիզնեսներից ստացվող եկամուտների ընձեռած հնարավորությունները (Խաչիկյանին է պատկանում նաև «Ջրաշխարհը», «Վալենսիա» հյուրանոցային համալիրը, «Կլայկ» խանութների ցանցը և այլն), դեմպինգային քաղաքականություն է իրականացրել, այսինքն` դիտավորյալ իջեցրել է ձվի գինը շուկայում` ծանր կացության մեջ դնելով մյուս արտադրողներին, որոնք էլ ստիպված են եղել բանակցություններ վարել` այլևս շահույթ չապահովող ձեռնարկությունները վաճառելու համար:

ՏՄՊՊՀ-ն այս հարցում կանգնեց «X-Group»-ի թիկունքին` գտնելով, որ պարզապես գերարտադրությունն է հանգեցրել գների իջեցման:

Ինչևէ, անկախ նրանից` Խաչիկ Խաչիկյանը կդառնա շուկայի միակ «ձվատուն», թե կբավարարվի այլ կարգավիճակով, իրականություն է, որ կառավարության, մասնավորապես վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի`մենաշնորհների դեմ պայքարի, դրանց վերացման անհրաժեշտության վերաբերյալ բոլոր ելույթները, հավաստիացումներն ու սպառնալիքները պարզապես փուչիկ են և ոչ ավելի:

Իսկ դատարկ երևակայությունից այս կողմ իրական Հայաստանն է, որի տնտեսությունը, որ դժվար է տնտեսություն համարել, իսկ մի կերպ, միայն ինքն իրեն սնող օլիգարխային կերատաշտը հիմնովին կենտրանացված է մի քանիսի ձեռքում։

Ձվի բիզնեսը այն եզակի ոլորտներից էր, որ դեռևս զերծ էր այդ ամենից, սակայն, ինչպես տեսնում ենք, բավական էր մի քանի դրամով գների իջեցում, (որ չի բացառվում,որ արվեց հենց այդ նպատակով) ու այս շուկայում էլ հարցերը «կարգավորվեցին»: Հիմա արդեն ձվի գինը բարձրացել է և շուտով 20 դրամանոց ձվի մասին հնարավոր կլինի միայն հիշել` իբրև արտառոց մի երևույթ մեր պետությունում:

Հ.Գ. Հայաստանում գործում են 6 խոշոր թռչնաֆաբրիկաներ, որոնց ընդհանուր մասնաբաժինը շուկայում գերազանցում է 95 տոկոսը։ 2010 թ. առաջին կիսամյակում արտադրվել է 145,8 մլն հատ ձու, որը 6 մլն-ով գերազանցում է 2009 թ. նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշը։

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ

ՀՅԴ պատգամավոր Ռուզան Առաքելյանը կառավարության հետ այսօրվա հարց ու պատասխանի ժամանակ հարց բարձրացրեց գազի գնի հնարավոր թանկացման վերաբերյալ`նշելով, որ այսօր իսկ ոչ քիչ թվով ընտանիքներ դժվարանում են վճարել գազի վարձավճարը և արդեն աստիճանաբար անցնում են փայտ կամ քարածուխ վառելուն:

Պատգամավորին հետաքրքրում էր, թե ինչպե՞ս են ավարտվել ռուսական կողմի հետ բանակցությունները, որոնք, համաձայն Էներգետիկայի և բնական պաշարների նախարար Արմեն Մովսիսյանի` դեռ անցած նստաշրջանի ընթացքում հաղորդած տեղեկության, պետք է որ արդեն ավարտված լինեին:

Նախարարը ասաց ,որ իրոք, իրենց հաշվարկներով բանակցությունները պետք է դեռ հունվարի վերջին ավարտվեին, սակայն չեն ավարտվել, դրա համար էլ դեռ չի կարող ասել, թե ինչ է սպասվում գազի գնի հետ կապված:

Ըստ նախարարի, բանակցություններն, ամենայն հավանականությամբ, կավարտվեն փետրվարի վերջին:

Դրանց վերջնական արդյունքի վերաբերյալ, Արմեն Մովսիսյանը հավատացրեց, թե հայկական կողմն ամեն ինչ անում է գազի գնի թանկացում թույլ չտալու համար. որ դրա համար օր ու գիշեր բանակցություններ են տարվում, սակայն, պարզվում է, Հայաստանը որոշել է որպես լրացուցիչ տարբերակ, օգտագործել նաև տարածաշրջանային տարբեր սխեմաները` այդ ճանապարհով ևս մեղմելով գազի թանկացումը:

Տարածաշրջանային հայտնի սխեմաներից ամենահայտնին և ցանկալին «Նաբուկո»-ն էր: Այն, որ հայկական կողմը հույսը դրել է «Նաբուկոյի» վրա, խոսում է նրա մասին, որ ՀՀ-ին իսկապես ծանր վիճակի մեջ են դրել և հիմա մեզ այլ բան չի մնում, քան փրփուրներից կախվելը:

Իսկ որ «Նաբուկոն» իսկապես փրփուրներով լեցուն է, վկայում է արդեն մի քանի տարի դրանում ընդգրկվելու Հայաստանի ապարդյուն փորձերն ու զուր ճիգերը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԿԵՍՈՅԱՆ