Մասնագետների խոսքերով, Ադրբեջանի իշխանությունները խիստ թերագնահատում են երկրում տարածված թմրամոլության մակարդակը և անհրաժեշտ միջոցներ չեն տրամադրում իրադրությունը փոխելու համար:

Թմրամոլության հետ կապված գլխավոր խնդիրը Աֆղանստանից ներկրվող հերոինն է: Ռուսաստան և այլ եվրոպական երկրներ տանող մաքսանենգային ճանապարհներից մեկն անցնում է Ադրբեջանի տարածքով, և ինչպես բնորոշ է «տարանցիկ երկրներինե, թմրամիջոցների հասանելիության հետևանքով, այստեղ թմրամոլության մակարդակի աճ է գրանցվել:

ՙԹմրամոլության խնդիրը սկսեց մեծ մասշտաբներ ձեռքբերել Խորհրդային Միության փլուզումից հետո: Այն ավելի լայն տարածում գտավ անկախության հաստատումից հետո, երբ սահմաններն այլևս նախկին խստությամբ չէին վերահսկվում՚, — նշում է Ադրբեջանի նախկին գլխավոր նարկոլոգ, ներկայում Պետական հակաթմրանյութային հանձնաժողովի անդամ Արազ Ալիքյուլիևը:  Թմրանյութերի շրջանառության դեմ պայքարի պետական հանձնաժողովի նախագահ, փոխվարչապետ Ալի Հասանովի խոսքերով` 8 միլիոն բնակչություն ունեցող Ադրբեջանում ընդամենը 25 հազար թմրամոլ կա:

Սակայն մասնագետները պնդում են, որ թմրամոլների իրական թիվը, հավանաբար, շատ ավելի մեծ է:  ՙՊաշտոնական վիճակագրությունը ներառում է միայն նրանց, ովքեր բուժվել են նարկոլոգիական դիսպանսերներում կամ հարկադիր վերականգնողական բուժում են ստացել: Սակայն կան բազմաթիվ թմրամոլներ, ովքեր ընդհանրապես բուժում չեն ստանում կամ ոչ պաշտոնապես են բուժվումե, — նշում է Ադրբեջանի Հանրապետական Նարկոլոգիական դիսպանսերի բաժանմունքներից մեկի ղեկավար Աֆեթ Մամեդովան: ՙԸնդունված միջազգային պրակտիկայի համաձայն` թմրամոլության մակարդակի առավել իրատեսական պատկեր ստանալու համար անհրաժեշտ է պաշտոնական վիճակագրության տվյալները բազմապատկել 10 անգամ: Ստացվում է, որ Ադրբեջանում թմրամոլների թիվը հասնում է 250 հազարի՚:

Պաշտոնական վիճակագրությունը զանազան ապօրինի թմրամիջոցների տարատեսակների վերաբերյալ տվյալներ չի տրամադրում, սակայն փորձագետների խոսքերով` երկրում և, հատկապես, երիտասարդության շրջանում վտանգավոր տարածում է ստացել հերոին տեսակի թմրադեղն օգտագործողերի թիվը:

Բաքվի գլխավոր նարկոլոգ Լյուդմիլա Ջաֆարովան ասում է, որ «մեկ տասնամյակ առաջ հերոին օգտագործում էին հիմնականում քառասունն անց մարդիկ, մինչդեռ այժմ այս թմրամիջոցն օգտագործում են 18-20 տարեկան երիտասարդները£ Ժամանակին հերոինը հասանելի էր միայն հարուստ մարդկանց, սակայն այսօր թմրանյութերի գներն այնքան ցածր են, որ դրանք հասանելի են բոլորինե: Ջաֆարովան նշում է, որ թմրամոլների մեջ երեխաներ էլ են հանդիպում: «Վերջերս ծնողները սկսել են բերել 13-14 տարեկան դպրոցականների, ովքեր մի քանի անգամ մարիխուանա են փորձելե, — ասում է նա:

Բժիշկը պատմում է, որ Ադրբեջանում փոքր թիվ են կազմում թմրամոլների համար նախատեսված վերականգնողական կենտրոնները, իսկ երկարաժամկետ բուժումն ընդհանրապես անհասանելի է: Ներկայում թմրամոլների թունազերծման շրջանը տևում է 21 օր, սակայն Ջաֆարովան պնդում է, որ նրանց անհրաժեշտ է 6-ամսյա հոգեբանական աջակցություն, ինչի շնորհիվ բուժման արդյունավետությունը կբարձրանա ավելի քան 50 տոկոսով:

Հերոին օգտագործող Արիֆը պատմում է, որ կարճատև բուժման արդյունքում թմրամոլությունը միշտ վերադառնում է: ՙԵրկու անգամ բուժվել եմ Հանրապետական նարկոլոգիական դիսպանսերում, և յուրաքանչյուր 21-օրյա բուժման շրջանի համար 1000 դոլար եմ վճարել: Սակայն երկու անգամ էլ, բուժումից դեռ մեկ ամիս չանցած, վերադառնում էի թմրամիջոցներ օգտագործելուն, որովհետև երբ մարմինն այլևս թմրանյութերի պահանջ չի զգում, ապա ուղեղը, միևնույն է, պահանջում է: Թմրամոլությունը վերջնականապես թողնելու համար կամ ահռելի կամքի ուժ է պետք ունենալ կամ անհրաժեշտ է օգնություն ստանալ: Որպես կանոն, ինձ նման թմրամոլները երկուսից էլ զուրկ են լինում՚, — ասում է նա:

Մասնագետների խոսքերով, հերոին օգտագործող թմրամոլների բուժումը ժամանակ է պահանջում, իսկ Ջաֆարովան կարծում է, որ անհրաժեշտ է պետական նոր վերականգնողական կենտրոն հիմնել, որտեղ բուժվող թմրամոլներին համապատասխան աջակցություն կտրամադրվի առավել երկարաժամկետ կտրվածքով կայուն առողջական վիճակ ապահովելու համար:   «Բավական չէ միայն օրգանիզմը թմրանյութերից մաքրելը: Վերականգնման հիմքը հոգեբանական աջակցությունն է, որպեսզի այս մարդիկ կարողանան վերադառնալ ակտիվ, աշխատանքային գործունեության: Ընտանեկան հոգեթերապիան նույնպես կարևոր էե, — ասում է նա:

Մամեդովան իր հերթին նշում է, որ եթե կառավարությունն իսկապես թմրամոլների համար վերականգնողական կենտրոններ կառուցելու մտադրություն ունենա, ապա այստեղ աշխատող հոգեբույժների և մասնագետների նախապատրաստման համար երկար ժամանակ չի պահանջվի:  Այնուամենայնիվ, Ադրբեջանի առողջապահության նախարարությունը նման վերականգնողական կենտրոն հիմնելու մտադրություն չունի: Պետական հակաթմրանյութային հանձնաժողովի անդամ Արազ Ալիքյուլիևը պնդում է, որ կառավարությունը պարզապես ի վիճակի չի լինի հոգալ այդ կենտրոնի կամ այնտեղ տրամադրվող բուժման համար անհրաժեշտ ծախսերը:

ՙՄիջազգային պրակտիկայում թմրամոլության բուժումն ամսական կտրվածքով արժե 700-800 դոլար, իսկ բուժման ողջ շրջանը տևում է մոտ 2 տարի: Արդյունքում` բուժման արժեքը կազմում է ավելի քան 16 հազար դոլար: Այս պահին պարզապես միջոցներ չկան նման վերականգնողական կենտրոն հիմնելու համար, որը ենթադրում է ոչ միայն կենտրոնի շինության կառուցումը, այլև` բուժանձնակազմի ընդլայնումը և մասնագետների որակավորման բարելավումը՚, — նշում է Ալիքյուլիևը:

Այթեն Ֆերհադովա, www.var.az կայքի թղթակից

Հոդվածն արտատպվում է Պատերազմի և խաղաղության լուսաբանման ինստիտուտի ՙԿովկասյան լրատու՚ պարբերականից (www.iwpr.net)

Կառավարության այսօրվա նիստին ներկա էր նաև գյուղատնտեսության նախարարության կազմում գործող Սննդամթերքի անվտանգության ծառայության պետ Գրիգոր Գրիգորյանը, ում գործունեությանը մի քանի անգամ անդրադարձել ենք: Քանի որ հիշյալ նորաստեղծ կառույցի և հատկապես նորանշանակ պետի գործունեության հետ կապված բազմաթիվ հարցեր կան, որոշեցինք դրանք ճշտել հենց թիվ մեկ պատասխանատուից:

Կառավարության հետնամուտքով դուրս գալու իրավունք ունեն ոչ բոլորը. հիմնականում անվտանգության խորհրդի անդամները, շարքային նախարարները, փոխնախարարները, առավել ևս վարչությունների կամ ծառայությունների պետերը ելումուտ են անում միայն գլխավոր մուտքից:

Նիստի ավարտից հետո գաղտնի մասում մնալու թույլտվություն չունեցող Գրիգորյանը սկսեց իջնել աստիճաններով. ուղղությունը դեպի գլխավոր մուտքն էր: Գրիգորյանի կողքից քայլում էր Քաղաքացիների ընդունելության և դիմումների քննարկման վարչության պետ Ալեքսանդր Ղազարյանը: Ծառայության պետը արդեն ոտքը դրել էր դեպի նախասրահ իջնող աստիճանավանդակի առաջին աստիճանին, երբ «պարոն Գրիգորյան» բառերը լսելով՝ անմիջապես շրջվեց և Ղազարյանի հետ անհետացավ տեսադաշտից: Ճիշտ է, Գրիգոր Գրիգորյանը երիտասարդ պաշտոնյա է, բայց ես ավելի երիտասարդ եմ և արագորեն հասա նրան:

— Պարո´ն Գրիգորյան, ես Ձեզ մեկ-երկու հարց ունեմ:

— Մեր բաժնից հարցրեք:

— Ես Ձեզանից եմ ուզում հարցնել, ի՞նչ է, Ձեր մամուլի բաժնում Ձեզանից ավելի լա՞վ կարող են պատասխանել:

— Զբաղված եմ:

— Ես շատ ժամանակ չեմ խլի, հիմա ընթացքում, թեկուզ այսպես քայլելով:

— Ընթացքում, խնդրեմ, եկեք ընթացքում, հայտնեք:

— Ձեր ծառայության ազատված անդամները ի՞նչ կարգավիճակում են հիմա, ի՞նչ է լինելու նրանց հետ: Օրինակ, հայտնի է, որ Ձեր բոլոր կուրսեցիներին ազատել եք աշխատանքից: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված, ինչ-որ անձնական խնդիրնե՞ր ունեք, թե՞ այլ պատճառ կա:

— Ես խնդրում եմ, մեր Հասարակայնության հետ կապերի բաժնի պետին դիմեք,- բառերն ու վանկերը հատ-հատ արտաբերելով պատասխանեց սուպերտեսուչը:

— Դուք խնդիրներ ունե՞ք ԶԼՄ դաշտի հետ շփվելու առումով:

— Հիմա զբաղված եմ, կներեք:

— Բայց սա նորմա՞լ եք համարում:

Այս հարցս արդեն Ղազարյանին էր ուղղված, որը ժպտալով հետևում էր ծառայության պետի պատասխաններին: Դուռը փակվեց, և հարցերը մնացին դռան հետևում: Պարզ է, որ աշխատանքից ազատված շուրջ 70 հոգին առավել ևս զրկված են պատասխան ստանալու հնարավորությունից: Վերջերս նրանց ընդունել էր Քաղաքացիական ծառայության պետ Մանվել Բադալյանը, քանի որ բոլորն էլ քաղաքացիական ծառայողներ էին համարվում, և բոլորին ազատել են օրենքի խախտմամբ: Ճիշտ է, Գրիգոր Գրիգորյանը չցանկացավ որևէ բան հստակեցնել, սակայն, մեր տեղեկություններով, հիշյալ ծառայությունում դրությունը շարունակում է մնալ լարված. աշխատանքից չազատվածներն արդեն երանի են տալիս աշխատանքից ազատվածներին` խոստովանելով, որ ուղղակի անհնար է ոլորտից անտեղյակ այդ ինքնահավան երիտասարդի հետ աշխատել:

Ղեկավարվելով ՀՀ սահմանադրության 70-րդ հոդվածով, ՀՀ կառավարությունն այսօրվա նիստում որոշել է առաջարկել ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահին` 2011թ. հունիսի 21-ին, ժամը 12։00-ին գումարել ՀՀ Ազգային ժողովի արտահերթ նստաշրջան։

Արտահերթ նիստը հրավիրվելու է կառավարության կողմից հրատապ ճանաչված մի քանի խումբ հարցերի քննարկման նպատակով, որոնց թվում են մի շարք միջազգային համաձայնագրեր ու պայմանագրեր, գործարարությամբ զբաղվելու հարցի դյուրացմանը վերաբերող մի շարք նախագծեր:

ՀՀ կառավարությունը հաստատել է նաև Հայաստանի Հանրապետության և Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության կառավարությունների միջև ավելի վաղ ստորագրված պայմանագրով Հայաստանի Հանրապետությանը նվիրաբերված շտապ օգնության գծային մեքենաների, շտապ օգնության ռեանիմոբիլների և դրանց օժանդակ սարքավորումների ցանկը։

Գործադիրն օրենսդիրին կներկայացնի 18 օրինագիծ և մի շարք պայմանագրեր:

«Կաթողիկոսի այցը ես համարում եմ պատմական: Վերջին օրերին ամենաբուռն քննարկման առարկա է դարձել: Ոմանք համեմատում են Խրիմյան Հայրիկի այցելության հետ, բայց ես դրան այնքան էլ համամիտ չեմ, քանի որ Խրիմյան Հայրիկը անցել էր Ջավախքով, և նրա այցը  հովվապետական այց չէր: Քանի որ  աշխարհում չկա մի այլ տեղ, որտեղ համախմբված լինի այսքան հայություն, և բնականաբար այս տարածաշրջանը հոգևոր խնդիրներ ունի, ուստի կաթողիկոսի այցը ոգևորիչ էր ջավախքահայության համար: Շատ բարձր եմ գնահատում այս հովվապետական այցը, քանի որ նոր լիցք հաղորդեց, որի շնորհիվ տեղի հայությունը կկարողանա իր ազգային մենթալիտետը պահպանել:  Քանի որ կան բազմաթիվ խնդիրներ»,- այսօր «Ընտրություն» մամուլի ակումբում լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց ԱԺ պատգամավոր Շիրակ Թորոսյանը՝ հավելելով, որ դրականի հետ մեկտեղ  այցը բերեց նաև բացասական հետևանքներ: «Նախ  և առաջ մեզ համար շատ անակնկալ էր վրացական մամուլում հրապարակված կոմյունիկեի նախագիծը, որը տարածեցին վրացական լրատվամիջոցները, իսկ այնուհետ տարածվեց նաև հայկական լրատվամիջոցներով: Կոմյունիկեի տեքստին ծանոթանալով՝ հասկացանք, որ վրացական կողմը կանխամտածված ձևով փորձում էր փակուղի մտցնել օրակարգային հարցերի քննարկումը: Օրակարգում կային հետևյալ հարցերը. Հայ Առաքելական եկեղեցու վրացահայոց թեմում իրավական կարգավիճակի հարցը և վիճելի եկեղեցիների վերադարձը: Առաջին հարցի լուծումով  կլուծվեր նաև վիճելի եկեղեցիների խնդիրը, մինչդեռ կոմյունիկեի մեջ առաջ քաշվեցին մեզ համար անընդունելի ոչ իրավական, ոչ պատմական տեսանկյունից չհիմնավորված առաջարկներ, այն է՝ առաջարկվում էր, որ Հայ Առաքելական եկեղեցու վրացահայոց թեմը Վրաստանում ունենա այն կարգավիճակը, ինչ որ վրաց ուղղափառ եկեղեցին՝ Հայաստանում: Այս երկու խնդիրները դնել նույն հարթության վրա՝  խիստ տարակուսելի է, որովհետև բոլորս գիտենք, որ Վրաստանում կոմպակտ կերպով բնակվում են շուրջ 150 հազար հայեր, իսկ Հայաստանում վրացական համայնքը շատ փոքրաթիվ է: Այսքան ժամանակ վրացական իշխանություները կամ եկեղեցին խնդիր չեն դրել վրաց ուղղափառ եկեղեցի գրանցել Հայաստանում»,- ասաց Շիրակ Թորոսյանը՝ ավելացնելով, որ Հայաստանում խղճի ազատությունն օրենսդրորեն կարգավորված է. «Այս խնդիրը օրենքով կարգավորված է, քանի որ բոլոր կրոնական հոսանքները, նույնիսկ հասարակության համար անցանկալի կազմակերպությունները գրանցվում են, եթե նույնիսկ հասարակության համար դրանք անընդունելի են: Մինչդեռ Վրաստանում գրանցվում են միայն պետության կողմից ճանաչված  վրաց ուղղափառ եկեղեցիները: Իսկ Վրաստանում կան խոշոր կաթոլիկական, հրեական և մահմեդական համայնքներ, և այս խոշոր համայնքներն անտեսված են:

Հաջորդ խնդիրը, որը առաջ է քաշվել կոմյունիկեում՝ այն է, որ իրենց կողմից Վրաստանում գտնվող, այսպես կոչված, վիճելի եկեղեցիների  հարցի հետ զուգահեռ հայտարարում են, որ Հայաստանում գտնվող հինգ եկեղեցիներ վրացական են, դրանց թվում՝ Սուրբ Նորաշենը: Նրանք փորձում են քանակական առումով համարժեքության վրա դնել այս խնդիրը: Սակայն եթե տրամաբանենք, պետք է նշել, որ յուրաքանչյուր ազգ եկեղեցի է կառուցում այն վայրում, որտեղ ապրում է: Բայց Լոռիում ե՞րբ է գոնե մեկ վրացի ապրել, որ վրացական եկեղեցի կառուցի»:

Ակնհայտ է, որ ինչպես ցանկացած ոլորտում, այնպես էլ՝ հոգևոր, խտրականություն կա ջավախքահայության նկատմամբ: Կոմյունիկեի մեջ առաջարկվում է ստեղծել հանձնաժողով, որում ներառված մասնագետները պետք է որոշեին եկեղեցիների պատկանելության հարցը: Այս դեպքում արդեն կասկածի տակ է դրվում հայկական եկեղեցիների պատկանելության հարցը: Սա գրեթե նույնն է, որ հանձնաժողով ստեղծվի ցեղասպանության հարցը քննարկելու համար, ինչը նշանակում է՝ կասկածի տակ դնել ցեղասպանության իրողությունը:

Ռուսական REGNUM լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագիր Մոդեստ Կոլերովը Lragir.am-ին մեկնաբանություն է տվել` կապված Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի և ՌԴ վարչապետ Վլադիմիր Պուտինի հանդիպման մասին տեղեկատվության հետ: Մոդեստ Կոլերովն ասել է. «Ռոբերտ Քոչարյանի գրասենյակի ղեկավար Վիկտոր Սողոմոնյանի տարածած Վլադիմիր Պուտինի հետ հանդիպման մասին տեղեկատվության REGNUM-ին փոխանցած հերքումը հաղորդեց ինձ անձամբ ՌԴ կառավարության աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Դմիտրի Պեսկովը: Ես Քոչարյանի ներկայացուցիչների փոխարեն չէի ընկնի հիշողությունների գիրկը և կտայի ինձ դժվարին մի հարց` ինչո՞ւ Պուտինի պաշտոնական ներկայացուցիչը որոշեց հերքել հանդիպման մասին տեղեկատվությունը, ինչո՞ւ նա չցանկացավ ցույց տալ Պուտինի համերաշխությունը Քոչարյանի հետ: Եվ ինչո՞ւ նոր լուրը հանդիպման մասին կամ մեկ այլ հանդիպման մասին տեղեկատվությունը ի հայտ եկավ միայն հայկական կողմի գործադրած հատուկ ջանքերից հետո»:

Մոդեստ Կոլերովը պատահական մարդ չէ. նա փորձված դիվանագետ է, քաղաքագետ ու պատահական ոչինչ չի ասում:

Առավել քան վստահ կարելի է պնդել, որ այս հարցերը խիստ տհաճ են Ռոբերտ Քոչարյանի և նրա գրասենյակի համար ու, հազիվ թե, արձագանք ունենան երկրորդ նախագահի կողմից:

Այնուամենայնիվ, մենք փորձենք պատասխանել REGNUM լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագրի հնչեցրած հարցերին:

Ինչո՞ւ Պուտինի պաշտոնական ներկայացուցիչը որոշեց հերքել հանդիպման մասին տեղեկատվությունը, ինչո՞ւ նա չցանկացավ ցույց տալ Պուտինի համերաշխությունը Քոչարյանի հետ:

Մեր կարծիքով, Ռուսաստանի ղեկավարությունը վերջին տարիներին փոքր-ինչ վերանայել է իր մոտեցումները հետսովետական էլիտաների նկատմամբ: Դա տեսանելի է հատկապես վերջին շրջանում` արաբական իրադարձություններից հետո: Ռուսաստանի ղեկավարներն իրոք համակրանք ունեն ավտորիտար ղեկավարների նկատմամբ` որպես իրենց ավելի հարազատ արժեհամակարգի կրողների, բայց հրապարակավ հրաժարվում են նրանց համերաշխություն ցույց տալուց` այս կամ այն երկրի հասարակության շրջանում իրենց առանց այն էլ սասանված հեղինակությունն էլ ավելի չվտանգելու համար: Ռոբերտ Քոչարյանի պարագայում գործել է հենց այս սկզբունքը, որովհետև ռուսները քաջածանոթ են նրա զրոյական վարկանիշին:

Ինչո՞ւ նոր լուրը հանդիպման մասին կամ մեկ այլ հանդիպման մասին տեղեկատվությունը ի հայտ եկավ միայն հայկական կողմի գործադրած հատուկ ջանքերից հետո:

Այս հարցն էլ ունի իր պատասխանը: Մենթալիտետային հոգեհարազատությունը ստիպել է, որ Պուտինի շրջապատն, այնուամենայնիվ, հաստատի իր շեֆի և Ռոբերտ Քոչարյանի հանդիպման փաստը, մանավանդ որ` Երևանից աղերսագին խնդրանքներ են հնչել:

Այստեղ մի «բայց» կա, որի մասին պարոն Կոլերովը համեստորեն լռում է: Բանն այն է, որ նա ռուսական իշխանությանը շատ մոտ կանգնած անձանավորություն է, և ահա նրա շուրթերով Մոսկվան Քոչարյանին հասկացնել է տալիս, որ թույլ չի տա իր գործոնի խաղարկումը Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում:

Այսօր Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանը հայտարարել է, որ իրենք և Հնչակյան կուսակցությունը նախաձեռնում են ձախ ուժերի միավորում, որը միասնական ճակատով մասնակցելու է խորհրդարանական առաջիկա ընտրություններին: «Մենք ուզում ենք, որ ժողովուրդն իսկապես ընտրություն ունենա: Դեմոկրատական սոցիալիզմի ուղին, որը հաստատվել է Եվրոպայում և արտահայտվում է Չինաստանում, Հայաստանի առանձնահատկությունները հաշվի առնելով, պետք է այն հաստատել նաև Հայաստանում: Մեր համաժողովի օրակարգում լինելու է Հայաստանում դեմակրատական սոցիալիզմի հաստատման հարցը»,- հայտարարել է Դեմկուսի նախագահը:

Գեղեցիկ խոսքեր են, լավ մտադրություն, որի ռեալիզացմանը, սակայն, դժվար է հավատալ:

Բոլոր ընտրություններից առաջ ձախերը խոսում են միավորվելու մասին, բայց ընտրություններին մասնակցում են առանձին-առանձին` ընտրարշավի ժամանակ հաճախ քարկոծելով միմյանց:

Օրինակ, ՀՅԴ-ն, որը նաև Սոցինտերնի անդամ է, սկզբունքորեն առանց դաշինքների է մասնակցում ընտրություններին:

Հնչակյան կուսակցությունը, որը, Արամ Գասպարիչի խոսքերով, ձախերին միավորելու նախաձեռնության հեղինակներից մեկն է` ինքն է բաժան-բաժան եղած, ու հասարակությունը չգիտի, թե ո՞ւմ համարի իսկական հնչակ: Հնչակների մի մասը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի թիմում է ու պայքարում է ռեժիմը հեռացնելու համար, Շիրխանյանի հնչակները տարբեր տրամաչափի բանակցություններ են վարում` որևէ միավորման մեջ ինքնադրսևորվելու համար, բոլորից անկախ հնչակ Էռնեստ Սողոմանյանն էլ հանգրվանել է աջ գաղափարներ ունեցող ԲՀԿ խմբակցությունում:

Տրադիցիոն մյուս ձախերը` կոմունիստները, առնվազն 3-4 կուսակցություն ունեն` զրոյական վարկանիշով, խարիզմայից զուրկ առաջնորդներով: Նրանք անգամ իրենց առաջնորդ Լենինի ծննդյան օրը մի սեղանի շուրջ չեն նստում, էլ ուր մնաց մի նախընտրական ցուցակում լինեն:

Էլ չեմ խոսում անփոխարինելի մարքսիստի մասին` իր էպոխալ բացահայտումներով ու դարակազմիկ հայտարարություններով:

Մի խոսքով, մեր ձախերը նաև ձախորդ են` քաղաքական իմաստով: Ընտրություններից առաջ նրանք կխոսեն միավորումների մասին, հետո իրար հետ մի լավ կկռվեն, ու դրանով ամեն բան կվերջանա: Խորհրդարանում ձախ դաշտից հայտնվելու հնարավորություն դարձյալ կունենա միայն ՀՅԴ-ն: Այն էլ` ոչ իր ձախության կամ գաղափարական կողմնորոշումների շնորհիվ:

«Լևոն Տեր-Պետրոսայանը լավ գիտեր, որ ժողովուրդն ատելությամբ էր լցված իր և իր իշխանության նկատմամբ, իրեն հնարավորություն ստեղծեցին վերադառնալ և վերակենդանանալ ու ցույց տալ, որ ինքը կարող է ժողովրդի աչքում ավելի բարվոք կերպար ձևավորել»,- այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանը։

Ըստ նրա, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը մի խնդիր էր լուծում այս ընթացքում. ինքն իրեն վերակենդանացնում էր որպես քաղաքական գործիչ, և փաստորեն նրան հաջողվեց դա անել: «Հաջողվեց այնքանով, որ նա այլևս այն անձը, այն բոբոն չի, որին ժամանակին ժողովուրդն ասում էր՝ հանկարծ տեսնեմ փողոցում և այլն… դա հաջողվեց»,– ասաց Սարգսյանը:

Ինչ վերաբերում է Տեր-Պետրոսյանի շրջապատին, Դեմկուսի նախագահը նշեց, որ նրա շուրջ հավաքված մարդիկ իրենք պետք է որոշեն՝ ինչ շահեցին այս ամենից։

Արամ Սարգսյանը համոզված է, որ ՀԱԿ-ը կմասնակցի ընտրություններին՝ ձգտելով ինչ–որ կերպ «գոնե մի տասը տոկոս ձայն հավաքել ընտրություններին, որպեսզի մի տասը հոգի լինեն խորհրդարանում, որ հաստատեն, որ իրենց միավորը ինչ-որ բան արժե»։ Թեև Սարգսյանը խիստ կասկածում է, որ ներկա գործընթացների պայմաններում ՀԱԿ-ին կհաջողվի հասնել անգամ դրան։

«Միասնություն» դաշինքի մասին ՀԴԿ առաջնորդն ասաց. «Արդարություն դաշինքը հաջողության չհասավ, որովհետև, իրոք, այնտեղ գաղափարապես տարբեր ուժեր էինք, և դա չէր կարող երկար միասնության մեջ լինել, հիմա էլ նույնը ՀԱԿ-ում է, դրա համար այդ ճանապարհը պետք է համարել ավարտված։ Իրոք, պետք է լինի միավոր, որն ունի ընդհանրացված քաղաքական, գաղափարական ծրագիր, որը կարողանա իրականացնել»,- ասաց Արամ Սարգսյանը:

Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպան և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի նախկին համանախագահ Մեթյու Բրայզան հայտարարել է, որ դժվար է կանխատեսել հունիսի 25-ին Կազանում կայանալիք եռակողմ հանդիպման արդյունքները: «Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահները այս փաստն ավելի լավ են հասկանում, սակայն մենք կարող են ենթադրել, որ Մինսկի խմբի համանախագահները որոշակի տեղեկություններ ունեն: Մի բան ակնհայտ է, որ բանակցություններում խորամանկություններ չկան, քննարկումները շատ լուրջ են և վերջին շրջանում զգալի առաջընթաց է արձանագրվել»,- ասել է Մեթյու Բրայզան:

Նա, ըստ ադրբեջանակա լրատվամիջոցների, նշել է, որ բանակցությունների օրակարգային հարցերից է հակամարտության գոտում խաղաղապահ զորքերի տեղակայումը:

CNN հեռուստաընկերությունը հունիսի 15-ի երեկոյան հեռարձակել է ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի հարցազրույցը հայտնի տնտեսական մեկնաբան, լրագրող Ջոն Դեֆթերիոսի հետ: ՀՀ վարչապետի հարցազրույցը ներկայացնում ենք ամբողջությամբ.

Համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի՝ Հայաստանի տնտեսության վրա ունեցած ազդեցությանն ու ձեռնարկված քայլերին վերաբերող հարցին ՀՀ վարչապետը պատասխանում է.

-Առաջինը, ինչ մենք զգացինք տնտեսական ճգնաժամից հետո, այն էր, որ դա տեղի ունեցավ մեր տնտեսության բավարար չափով դիվերսիֆիկացված չլինելու պատճառով: Ճգնաժամին մեր պատասխանը կենտրոնացավ երեք հիմնական ուղղությունների վրա` տնտեսության հետագա դիվերսիֆիկացիա, ենթակառուցվածքների և բիզնես միջավայրի բարելավում: Հուսով ենք` շարունակական բարեփոխումների ջանքեր գործադրելով` մենք ի վիճակի կլինենք բարելավել բիզնես միջավայրը և հաղթահարել ճգնաժամի հետևանքները:

— 2000թ. ձեր արտահանումը կազմում էր ՀՆԱ—ի 20 տոկոսը, իսկ այսօր այն ընդամենը 12 տոկոսն է: Այս պարագայում ինչպե՞ս եք պատրաստվում բարձրացնել արդյունաբերական հիմքը:

-Դժբախտաբար, մեր առևտրային հաշվեկշիռը դեռևս նշանակալիորեն բացասական է: Արտահանման խթանումը դեռևս առաջնային նպատակ է մեզ համար, իսկ մեր արտահանումը հիմնականում երեք ուղղություններով է` հանքարդյունաբերություն, տեղեկատվական և բարձր տեխնոլոգիաների արդյունաբերություն և զբոսաշրջություն:

—Ձեր տնտեսության ո՞ր տոկոսն են կազմում սփյուռքից կատարված ներդրումները: Չէ՞ որ ձեր երկրից դուրս մոտավորապես այնքան մարդ ունեք, որքան ձեր երկրում:

-Իհարկե, մեր տնտեսության մեջ ներդրումների առաջնային աղբյուրը հայկական սփյուռքն է: Ներկայումս ՀՆԱ-ում նրա մասնաբաժինը կազմում է 60-70 տոկոս: Իհարկե, սփյուռքից ներդրումները գալիս են ոչ միայն օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների տեսքով, այլ նաև մասնավոր դրամական փոխանցումների միջոցով, ինչն օգնեց Հայաստանին հաղթահարելու տնտեսական ճգնաժամի հետևանքները:

—Հայաստանի վրա միշտ կախված է մնում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության ամպը, ինչի առումով սպասումներ կան նաև Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների առաջիկա հանդիպումից այս ամսվա վերջին: Արդյոք այսքան տարիներից հետո կա՞ մի իրատեսական շրջանակ այս հարցում առաջ շարժվելու համար:

-Հայկական ղեկավարությունն ունի քաղաքական կամք հաշտության գալու համար, և մենք գիտակցում ենք, որ դա հեշտ չի լինելու, սակայն հուսով ենք նաև, որ մեր ադրբեջանցի գործընկերները կցուցաբերեն նույն քաղաքական կամքը:

—Կարո՞ղ եք ասել նույնը նաև Թուրքիայի մասին: Հարաբերությունների կարգավորման ճանապարհն առկա չէ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին տեղի ունեցած վայրագությունների պատճառով:

-Վերջին 20 տարիների ընթացքում Հայաստանն ունեցել է հստակ քաղաքական դիրքորոշում այս հարցի առնչությամբ: Մենք պատրաստ ենք բարելավել հարաբերությունները մեր հարևան Թուրքիայի հետ առանց որևէ նախապայմանի: Վերջին իրադարձությունները ցույց տվեցին, որ Թուրքիան պատրաստ չէ անել նույնը:

—Թուրքիան 80 մլն սպառող և մեծ շուկա ունեցող երկիր է: Դուք զգու՞մ էիք արդյոք, որ Հայաստանի համար դժվար է բանակցել այս հարցում` հաշվի առնելով ինչպես Թուրքիայի դերը տարածաշրջանում, այնպես էլ այն, որ նա «Մեծ Քսանյակի» անդամ է:

-Դա միայն Հայաստանի հարցը չէ: Թուրքիայի քաղաքական ազդեցությունն ու կշիռը միայն կաճի, եթե Թուրքիան հետևի խաղի միջազգային կանոններին: Նրա ազդեցությունը խարխլվում է այն խնդիրներով, որոնք Թուրքիան շարունակում է ունենալ իր հարևանների հետ: Թուրքիան պետք է շարունակի իրականացնել ժողովրդավարական բարեփոխումներ ԵՄ-ին անդամակցության ճանապարհին, և այս դեպքում մենք առավել հեշտությամբ կկարողանանք կառուցել կայուն հարաբերություններ մեր հարևան երկրի հետ:

Թարգմանությունն անգլերենից` ոչ պաշտոնական

Այսօր Ազգային ժողովում կայացավ Արևելյան գործընկերության խորհրդարանական վեհաժողովում «Եվրանեսթ»-ի, ՀՀ ԱԺ պատվիրակության և Հայաստանի Արևելյան գործընկերության քաղաքացիական հասարակության ֆորումի խորհրդի անդամների հերթական համատեղ աշխատանքային քննարկումը: Ֆորումի անդամները ներկայացրեցին իրենց առաջարկները չորս հիմնական ուղղություններով` ժողովրդավարություն և մարդու իրավունքների արդյունավետ կառավարում, Եվրամիության հետ տնտեսական ինտեգրացիա և մերձեցում, շրջակա միջավայր, կլիմայական փոփոխություններ և էներգետիկ անվտանգություն, մարդկանց միջև հարաբերություններ: Սրանք եվրոպական խորհրդարանական այս նոր կառույցում ձևավորված չորս թեմատիկ հանձնաժողովների գործունեության հիմնական ոլորտներն են:

Հայկական պատվիրակության ղեկավար Վահան Հովհաննիսյանը, որը «Եվրանեսթ»-ի մեկ ամիս առաջ կայացած հիմնադիր նիստում ընտրվել է այդ կառույցի փոխնախագահ, նշեց, որ այս ձևաչափով աշխատանքային քննարկումները չափազանց կարևոր են նաև այն առումով, որ հունիսի 21-ին կայանալու է Արևելյան գործընկերության խորհրդարանական վեհաժողովի բյուրոյի նիստը, որտեղ նախանշվելու է այդ կառույցում քննարկվելիք հարցերի օրակարգը: Ըստ նրա, ԱԺ պատվիրակությունը կկարողանա նախապես իր համար հստակեցնել առաջնահերթ հարցերի շրջանակը, իսկ հետագայում դրանց հիման վրա նաև մշակել բանաձևերի, զեկույցների նախագծեր: Վ.Հովհաննիսյանը նաև ընդգծեց, որ հայկական պատվիրակությունը մտադիր է ակտիվ գործունեություն ծավալել այդ կառույցում և հատկապես` բոլոր չորս հանձնաժողովներում: Ի դեպ, հայկական պատվիրակության հանրապետական անդամ Արտակ Զաքարյանն ընտրվել է կրթական խնդիրներով զբաղվող հանձնաժողովի նախագահ, իսկ «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության անդամ Նաիրա Զոհրաբյանը և «Ժառանգության» ներկայացուցիչ Ստյոպա Սաֆարյանը, համապատասխանաբար,  քաղաքական և էներգետիկ անվտանգության հարցերի հանձնաժողովների փոխնախագահներ:

«Ես իսկապես միանում եմ բոլորի այն կարծիքին, որ առաջարկությունները պետք է լինեն կոնկրետ և հստակ: Երկրորդ. որպեսզի ձեր առաջարկությունները հաջողություն ունենան, դրանք պետք է լինեն ոչ միայն Հայաստանի շահերի շրջանակներում, այլև բխեն Արևելյան գործընկերության անդամ մյուս երկրների շահերից, նաև լինեն այնպիսի խնդիրներ և առաջարկներ, որոնց շուրջ ԵՄ-ն կարող է ուղղակի օժանդակություն տրամադրել»,- ասաց Ժողովրդավարական կառույցների և ԵՄ-ի ինտեգրման հարցերով ԵՄ խորհրդատվական խմբի խորհրդատու Էդուարդո Լորենցոն: Որպես օրինակ՝ նա նշեց, որ քննարկման մասնակիցներից մեկի կողմից կարևորվեց կոռուպցիայի խնդիրը. «ԵՄ-ն չի կարող պարտադրել որևէ երկրի՝ վերջ դնել կոռուպցիային, բայց եթե դուք, օրինակ, ԵՄ-ից օժանդակություն խնդրեք կոռուպցիոն ռիսկեր պարունակող սահմանների կառավարման ոլորտում, միանշանակ ԵՄ-ն կտրամադրի այդ օժանդակությունը»: ԵՄ փորձագետը հատուկ  շնորհակալություն հայտնեց «Եվրանեսթ»-ում հայկական պատվիրակությանը՝ «կառուցողական մոտեցման համար, նաև այն կապակցությամբ, որ իրականացրել է առանձնահատուկ այնպիսի նախաձեռնություն, որ Եվրոպական խորհրդարանն ինքը չունի»: «Խոսքը առաջարկությունների մշակման գործընթացում քաղաքացիական հասարակության ներգրավման մասին է»,-հստակեցրեց նա:

Հայաստանի Արևելյան գործընկերության քաղաքացիական հասարակության ֆորումի շրջանակներում գործող Ազգային պլատֆորմի համակարգող խորհրդի նախագահ Վաչե Քալաշյանն էլ այն կարծիքին էր, որ հասարակության հետ հետադարձ կապի առումով հայկական այս նախաձեռնությունը կարող է դառնալ մոդելային և որպես օրինակելի համագործակցություն ներկայացվել «Եվրանեսթ»-ում: