ՀՀ պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանն ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի նիստում ներկայացրեց «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության ծրագրի (2021-2026 թթ.) 2022 թվականի կատարման ընթացքի և արդյունքների մասին» զեկույցը, հայտնում է «Լուրեր»-ը:

«2022 թվականի հուլիսին ընդունված օրենսդրական փոփոխությունների արդյունքում վերանայվել են պաշտպանության ոլորտում պետական կառավարման մարմինների լիազորությունները, ռազմաուսումնական հաստատություններն ավարտած սպայական կազմի համար սահմանվել է անհատույց օգտագործման իրավունքով բնակարան ստանալու իրավունքը:

2022 թվականի դեկտեմբերին ընդունված օրենսդրական փոփոխություններով սահմանվել է մարտական խնդիրների իրականացմանն առնչվող պայմանագրային զինծառայողների ատեստավորման նոր համակարգ, ինչպես նաև պարտադիր զինվորական ծառայությունից պայմանագրային զինվորական ծառայության փոխադրման նոր կարգ՝ «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագիրը»,- ասաց Պապիկյանը:

Պապիկյանը հիշեցրեց, որ ընդլայնվել է նաև վարժական հավաքների անցկացման շրջանակը՝ դրանց տևողությունը 25 օր սահմանելու միջոցով մի քանի անգամ ավելի պահեստազորայիններ ընդգրկելու նպատակով:

«Հաշվետու ժամանակահատվածում ՀՀ զինված ուժերը համալրվել են տարբեր տեսակի ԱԹՍ-ներով, հակատանկային միջոցներով, ՀՕՊ միջոցներով և դրանց արդիականացված համակարգերով, թրթուրավոր և անվավոր ինժեներական տեխնիկայով, ականազերծման լրակազմով, քողարկման ցանցերով, կապի միջոցներով, օպտիկական սարքերով, նռնականետներով, տարբեր տեսակի զինամթերքով և այլ տեսակի սպառազինության և ռազմական տեխնիկայի միջոցներով, որոնք այստեղ ներկայացնելու կարիք չեմ տեսնում»,- ասաց պաշտպանության նախարարը:

«Ես ուզում եմ ձեզ հավաստիացնել՝ եթե մենք ունենանք իրավիճակ, որ մնացել է մեկ-երկու-երեք օր, որ ինչ-որ թուղթ ենք ստորագրելու, դա իրականում շատ լավ նորություն է և ոչ թե վատ նորություն»,- ասուլիսում ասաց Նիկոլ Փաշինյանը։

Ըստ նրա, դա նշանակում է, որ բանակցային  գործընթացներով ունեցել են առաջընթաց և հասել են արդյունքի, որը «մեր երազանքների արդյունքը չէ, բայց որն, այնուամենայնիվ, արդյունք է, որը պետք է ապահովի երկարաժամկետ խաղաղություն, կայունություն և զարգացում»։

Նա հարցադրում արեց՝ կա արդյո՞ք փաստաթուղթ, ապա պատասխանեց. «Փետրվարի կեսերին խաղաղության պայմանագրի հնարավոր նախագծի վերաբերյալ մեր հերթական արձագանքը փոխանցել էինք Ադրբեջանին, երկու-երեք օր առաջ ստացել ենք Ադրբեջանի արձագանքը մեր նախագծի վերաբերյալ։

Այդ փաստաթղթի առումով կարող եմ ասել.  կա արդյո՞ք առաջընթաց փաստաթղթում։ Որոշակի առաջընթաց մենք տեսնում ենք,  բայց ինչքան առաջ ենք գնում, այնքան ի հայտ են գալիս ֆունդամենտալ խնդիրներ։ Որո՞նք ենք դրանք. Ադրբեջանը փորձում է խաղաղության հաստատման և հարաբերությունների հաստմաման հնարավոր պայմանագրի միջոցով Հայաստանի Հանրապետության տարածքային պահանջներ կամ նկրտումներ ձևակերպել, ինչը, բնականաբար, կարմիր գիծ է մեզ համար։

Մենք տեսնում ենք, որ այդ տեքստի առաջարկներով Ադրբեջանը փորձում է  Լեռային Ղարաբաղում  ցեղասպանություն կամ էթնիկ զտումներ իրականացնելու մանդատ ձեռք բերել, այդ թվում ՀՀ ստորագրությամբ։ Դա, բնականաբար, նույնպես կարմիր գիծ է մեզ համար։ Մենք տեսնում ենք նաև, որ Ադրբեջանը փորձում է կամ ձգտում է, համենայնդեպս, մեր մեկնաբանությունն է, հասկանալիորեն Ադրբեջանի առաջարկներում գրված չէ, որ սույն պայմանագրով Ադրբեջանը  ստանում է  ԼՂ հայության նկատմամբ ցեղասպանություն իրականացնելու մանդատ և թույլտվություն։ Սա մեր ընկալումն է, մեկնաբանությունը, որը, բնականաբար, չի կարող հիմնազուրկ լինել։

Հաջորդ խնդիրը, որը մենք տեսնում ենք. Ադրբեջանը փորձում է, հետապնդում է այնպիսի գիծ, որ, ըստ էության, մենք նույնիսկ  ստորագրված պայմանագրի կատարման երաշխիքների համակարգ չունենանք, ինչը կարմիր գիծ է մեզ համար։ Մենք այսօր ունենք ստորագրված, հրապարակված փաստաթուղթ, որը չի կատարվում։ Խոսքը 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության  մասին է, որի համաձայն Լաչինի միջանցքը փակ չպետք է լիներ։ Հետևաբար սա ավելի է ընդգծում Հայաստանի զգայնությունը այն հարցում, որ որևէ փաստաթուղթ, որը կստորագրվի, պետք է ունենա իրականացման երաշխիքներ։ Ցանկալի է միջազգային երաշխիքներ։ Այդ ամենը բացակայում է։

Ինչ վերաբերում է  Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդին։

Մենք ասել ենք և ասում ենք՝ ԼՂ ժողովրդի իրավունքների և անվտանգության հարցը մեզ համար չափազանց կարևոր է, դա մեր առանցքային նպատակներից մեկն է։ Մեր ընկալումը հետևյալն է. ճիշտ կլինի, որ այդ հարցի  առաջնային հետապնդողը, առաջնային մանդատառուն, ինչպես և կա իրականում, լինի ԼՂ ժողովուրդը։

Մենք կարծում ենք, որ այդ խոսակցությունը հիմնական պետք է տեղի ունենա Բաքվի, Ստեփանակերտի միջև։ Նաև պրոցեսները մեզ բերում է այն եզրակացության, որ այստեղ էլ առանց միջազգային մեխանիզմների,  երաշխքիների առաջ գնալ հնարավոր չի լինի»։

Հայաստանը կանգնա՞ծ է նոր լայնածավալ պատերազմի եզրին

Ն. Փաշինյանն ասաց, որ Ադրբեջանը շարունակումէ  գրեսիվ հռետորիկան ու քաղաքականությունը, որն անընդհատ աճել է։

«Կարծում եմ, որ հիմա շատ մեծ է էսկալացիայի հավանականությունը և՛ Հայաստանի սահմանի երկայնքով, և՛ Լեռնային Ղարաբաղում։ Իմ եզրակացությունն Ադրբեջանի ավելի ու ավելի ագրեսիվ դառնող հռետորաբանությունից է, և, իհարկե, կան որոշակի այլ տվյալներ»,- նշեց Փաշինյանը։ 

«Միասնական հայրենիք» կուսակցության ղեկավար Սամվել Բաբայանը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որը ներկայացնում ենք ստորև.

«Ո՞վ է Արցախը հանձնում՝ ձեզ ծանոթ դեմքե՞րը, որոնցից ժառանգել եք այն, ինչ ունեք այսօր, թե՞ ես, որ 2․600-ից 12.700 քառ․ կմ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն եմ ժառանգություն թողել ձեզ

 
Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդն ազատ և անկախ ապրելու իր կամքն ամրագրել է 1991թ․ ԼՂՀ-ի հռչակման մասին Հռչակագրով, 1991թ․ հանրաքվեի արդյունքներով, 1992թ․ ԼՂՀ-ի պետական անկախության մասին Հռչակագրով։ Հայաստանի Հանրապետությունն իր հերթին Գերագույն խորհրդի 1992թ․ որոշմամբ պարտավորվել է սատար կանգնել ԼՂՀ-ի ու նրա բնակչության իրավունքների պաշտպանությանը և անընդունելի է համարել միջազգային կամ ներպետական ցանկացած փաստաթուղթ, որտեղ ԼՂՀ-ն նշված կլինի Ադրբեջանի կազմում։

Եթե այս համատեքստում ԼՂ-ի հակամարտության կարգավորման բանակցային առաջարկներում դիտարկելու լինենք տարածքների և կարգավիճակի հարցերը, ապա կստանանք հետևյալ պատկերը.

 
Ըստ «Փաթեթային» առաջարկի (1997թ․), Ադրբեջանին է վերադարձվում յոթ շրջանը, Լաչինի միջանցքի վերահսկողությունը վերապահվում է ԵԱՀԿ-ին, նախկին ԼՂԻՄ-ի սահմաններում ԼՂ-ն ստանում է ինքնավար կարգավիճակ Ադրբեջանի կազմում, ԼՂ-ի քաղաքացիներին տրվում է Ադրբեջանի անձնագիր` «Լեռնային Ղարաբաղ» հատուկ հավելագրումով։

Ըստ «Փուլային» առաջարկի (1997թ․) Ադրբեջանին են վերադարձվում յոթ (հինգ+երկու) շրջանը, ԼՂ-ի և Լաչինի շրջանի կարգավիճակի հարցը թողնվում է ապագային։

Ըստ «Ընդհանուր պետության» առաջարկի (1998թ․), ԼՂ-ն հանրապետության ձևի պետական և տարածքային միավոր է և Ադրբեջանի հետ միասին կազմավորում է ընդհանուր պետություն, ԼՂ-ի և Հայաստանի միջև կապն ապահովվում է Լաչինի միջանցքով։

Ըստ «Մեղրիի» առաջարկի (1999թ․), նախկին ԼՂԻՄ-ի տարածքը, Շուշիի և Լաչինի շրջանները փոխանցվում են Հայաստանին, Մեղրիի շրջանը՝ Ադրբեջանին:

Տարածքային փոխանակման և միջանցաքային տրամաբանություն ուներ նաև «Քի Ուեսթի» առաջարկը (2001թ․)։

Ըստ «Մադրիդյան սկզբունքների» (2007թ․), ԼՂ-ի հարակից տարածքները վերադարձվում են Ադրբեջանին, ԼՂ-ի վերջնական իրավական կարգավիճակը որոշվում է պլեբիսցիտի միջոցով, ԼՂ-ի և Հայաստանի կապը ապահովվում է Լաչինի միջանցքով։

«Կազանյան սկզբունքները» (2011թ․) որոշակի խմբագրումներով կրկնում են Մադրիդյան սկզբունքները։

Նույն սկզբունքներն ընկած են մեկ այլ փաթեթային առաջարկի՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորման առաջին էտապի և հետագա քայլերի մասին դեկլարացիայի (2016թ․) հիմքում, ըստ որի Ադրբեջանին է վերադարձվում նախկին ԼՂԻՄ-ի շուրջ յոթ շրջանը՝ պայմանով, որ պահպանվելու է Հայաստանը Լեռնային Ղարաբաղին կապող միջանցք, ԼՂ-ի վերջնական իրավական կարգավիճակը որոշվելու է համաժողովրդական հանրաքվեով։ 2020թ․ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ Ադրբեջանի վերահսկողությանն են վերադարձվել ոչ միայն նախկին ԼՂԻՄ-ի հարակից յոթ շրջանները, այլև բուն ԼՂԻՄ-ի տարածքի զգալի մասը, Լաչինի միջանցքի վերահսկողությունը վերապահվել է ՌԴ-ին, ԼՂ-ի կարգավիճակի մասին խոսք անգամ չկա։

Այս ամբողջը ԼՂ-ի բանակցային պրոցեսի գաղտնազերծում չէ, այլ տարբեր տարիների գաղտնազերծված փաստաթղթերի հիմնական թեզիսների մեկտեղում՝ ցույց տալու, որ «ոչմիթիզականությունից» մինչև «սեփական կետից» բանակցություններ վարելու արդյունքում ունենք շարունակվող ռազմական ագրեսիա, անատամ խաղաղապահություն, խաղաղության անփառունակ քարոզ և այդ ֆոնին մարդկային, տարածքային և նյութական շարունակական կորուստներ, հումանիտար աղետ, Բաքվի կողմից պարտադրվող ինտեգրացիա և այլն։

Եվ սա ոչ թե հայ ժողովրդի պատմության մի տխուր դրվագ է, այլ փառահեղ հաղթանակների քաղաքական առևտուր, ռազմական ձեռքբերումների դիվանագիտական փոշիացում, վերջապես՝ մի ամբողջ ժողովրդի ճակատագրի խեղում։ Միայն թե չասեք, թե Արցախի իշխանությունները անմեղսունակ են և չգիտեին, թե ինչ է բանակցում Հայաստանը։ Երբ ԱՀ-ի և ՀՀ-ի Անվտանգության խորհուրդների համատեղ նիստում (Տես՝ ՀՀ վարչապետ Ն. Փաշինյանի խոսքը Հայաստանի և Արցախի Անվտանգության խորհուրդների համատեղ նիստում, 12.03.2019թ., https://goo.su/vzCKm ) հայկական կողմից ի պաշտոնե բանակցող ՀՀ-ի վարչապետն առաջարկում էր հստակեցնել «բանակցային գործընթացի հիմք հանդիսացող» Մադրիդյան սկզբունքների (Տես՝ ՀՀ վարչապետ Ն. Փաշինյանի մամուլի ասուլիսը Կապանում, 25.01.2020թ., https://goo.su/OrAT ) տարընթերցումների տեղիք տվող արձանագրումները, արդյո՞ք չէր նշանակում, որ երկու երկրների ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը ոչ միայն տեղյակ էր, այլև՝ համաձայն։

Եթե յոթ շրջանները ԱՀ-ի 2006թ․ և 2017թ․ Սահմանադրությամբ երկրի տարածքային ամբողջականության մասն են կազմել, ապա ինչպես է Հայաստանն Արցախի իմացությամբ բանակցել նույն շրջանները վերադարձնելու շուրջ։ Չէ՞ որ Արցախի սահմանները փոփոխելու իրավունք ունի միայն ժողովուրդը՝ հանրաքվեի միջոցով։ Մի՞թե Արցախում ժողովրդավարություն չէ։ Թե՞ Արցախի Սահմանադրության վերջին հոդվածն էլ դուք չեք քարոզել և ընդունել։ Թե՞ Արցախի ժողովրդի ինքնապաշտպանության կառավարումն էլ դուք չեք զիջել՝ հանուն աթոռի։

Բազմաթիվ փակագծեր չբացելով ամենայն պատասխանատվությամբ հայտարարում եմ՝ Արցախի և Հայաստանի հազար ու մի կապերով կապված և միմյանց կցորդ հանդիսացող իշխանությունները ռազմաքաղաքական հանցագործներ են և, որպեսզի արժանի պատիժ չստանան, պատրաստ են մինչև անգամ Արցախը հանձնել։ Դա է պատճառը, որ նույնիսկ հիմա՝ առանց երկիրը ծանր իրավիճակից դուրս բերելու հստակ տեսլականի, մեկը մյուսին հերթ չտալով, շտապում են իշխանության մաս կազմել, իշխանություն ժառանգել։ Այդ մարդիկ, եթե մի կորեկի չափ գիտակցություն ունենան, որ պաշտոնը և իշխանությունը պատասխանատվություն և բեռ է, այլ ոչ թալանի տեղ, մոտիկ անգամ չէին գա։ Բայց արի ու տես, որ ճիշտ հակառակն է։

Եվ եթե այսքանից հետո գտնվում են մարդիկ, ովքեր շարունակում են պնդել, թե ես ինչ-որ անհատի, շրջանակի, ուժի եմ ներկայացնում, Արցախը հանձնելու կամ ինտեգրացիայի մտադրություն ունեմ, ապա այլ բան չի մնում, քան ուղղակիորեն հարցնել․ ո՞վ է Արցախը հանձնում՝ ձեզ ծանոթ դեմքե՞րը, որոնցից ժառանգել եք այն, ինչ ունեք այսօր, թե՞ ես, որ 2․600-ից 12.700 քառ․ կմ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն եմ ժառանգություն թողել ձեզ՝ կանոնավոր, մարտունակ բանակով հանդերձ»:

Եթե այս ընթացքում ՀՀ կառավարությունը ամեն գնով ռուսական զորամիավորումները հանեց ՀՀ-ից ու Սյունիքից (իհարկե թերահավատ եմ, բայց…), ապա կարելի է արձանագրել, որ Սյունիքի մասով սրանք բլիցկրիգի պատուհան են բացում Բաքվի համար: Այդ մասին Ֆեյսբուքի իր էջում գրել է քաղաքագետ Ալեն Ղևոնդյանը։ «2020-ի օգոստոսյան(հայ-ադրբեջանական սահման) պատերազմից հետո մոտ 1,5 տարի հետո Իրանը սկսեց արտադրել բարձր որակի ու ճշգրտության ԱԹՍ-ներ, որ մատակարարվում են գործընկերներին:

Հավանաբար 2023-ից արդեն Իրանը կսկսի նոր որակի ու ճշգրտության հակատանկային և հակաօդային մոբիլ նոր միջոցների արտադրություն, որն, անկասկած, իրավիճակ կսկսի փոխել ճգնաժամերի մեջ ներգրավված գործընկերների և ունչու չէ իր համար:
Իսկ Իրանի շուրջ կարծես իրավիճակը վերջնականապես է լարվում ու, ինչպես և սպասելի էր, դրա պլացդարմը հանդիսանալու է Ադրբեջանը. սադրաներն արդեն իսկ սկսել են աշխատեցնել:

Եթե այս ընթացքում ՀՀ կառավարությունը ամեն գնով ռուսական զորամիավորումները հանեց ՀՀ-ից ու Սյունիքից (իհարկե թերահավատ եմ, բայց…), ապա կարելի է արձանագրել, որ Սյունիքի մասով սրանք բլիցկրիգի պատուհան են բացում Բաքվի համար: Իրանն էլ սատանայի ականջում քնած չէ, դե ռուսներն էլ իրենց հերթին, բայց դե:

Մի բան էլ Վրաստանում դեպքերից օրգազմ ապրողներին, եթե ՌԴ-ի դեմ ճակատ բացեցրին այ «խելոքներ», ու ռազմական գործողություններ սկսեցին, Վրաստանը հայ-վրացական սահմանը կփակի: Եթե Իրանի շուրջ էլ իրավիճակը սրվի, Իրանը կփակի, քանի որ մի գրամ վստահություն չունի գործողների նկատմամբ: Կհայտնվենք ինչի՞ մեջ… այո՛, շրջանաձև շրջափակման…
էս պարագայում սահման բացելու համար թուրքերը ամեն բան ու միանգամից կպահանջեն. ի դեպ, մենք էդ մեծ խառնափփոթի մեջ էլ որևէ մեկին հետաքրքիր չենք լինի՝ դառնալով расходный материал:

Բայց անգամ այդ պարագայում կարող են շատ հետաքրքիր հնարավորություններ ծագել, եթե ՀՀ-ում իշխանություն փոխվի ու մենք որոշենք նորից պետություն դառնալ ու ճիշտ աշխատել գործընկերների հետ:
Էս ա»,-գրել է նա։

Որպեսզի Հայաստանի ներկայիս ղեակավարը քաղաքական աջակցություն, քաղաքական լոյալություն, անվտանգության երաշխիքներ ստանա Արեւմուտքից, ինքը որոշակի քայլեր պետք է կատարի, որպեսզի Արեւմուտքի համար էլ պարզ լինի, որ նա վստահելի գործընկեր է, այսինքն մի գործիչ, ում շնորհիվ հնարավոր Արեւմուտքի շահերը տարածաշրջանում կյանքի կոչել: Այս մասին NEWS.am-ի հետ զրույցում նշեց քաղաքագետ Բենիամին Մաթեւոսյանը՝ անդրադառնալով նրան, որ Հայաստանը ՀԱՊԿ-ին ներկայացրել է առաջարկ գլխավոր քարտուղարի տեղակալի քվոտայից հրաժարվելու վերաբերյալ։

Նա հիշեցրեց, որ 2018-ին ԱՄՆ նախագահի ազգային անվտնգության հարցերով խորհրդական Ջոն Բոլթոնը եկավ Հայաստան եւ դրանից հետո որոշակի գործընթացներ սկսվեցին. «2018-ի վերջին հանդիպում տեղի ունեցավ Դավոսում Ալիեւի եւ Փաշինյանի միջեւ, որից հետո ակնհայտ դարձավ, որ բանակցային գործընթացը դանդաղում է, տապալվում է: Հայկական կողմը կարծես հետ էր կանգնել իր ստանձնած պարտավորություններից: Դրանից հետո մենք տեսանք, որ Ջորջ Սորոսը իր հայտնի գրառումն արեց, որ անհրաժեշտ է աջակցել Հայաստանի քաղհասարակությանը, դրանից հետո որոշակի գործընթացներ տեղի ունեցան Արցախի, Հայաստանի քաղաքական եւ առաջին հերթին ռազմական վերնախավի դեմ, ինչը հնարավորություն տվեց հասցնելով բանակցային գործընթացը փակուղային իրավիճակի,բերել պատերազմի՝ համապատասխանն հետեւանքներով:

Հիմա իրավիճակը գլոբալ առումով կրկնվում է. քիչ է, որ դու պարտավորություններ վերցնես Արեւմուտքում, նահրաժեշտ է, որ դու գործնական քայլերով ապացուցես, որ պատրաստ ես այդ պարտավորությունները կյանքի կոչել: Երբ դու հայտարարում ես, որ 102-րդ ռազմաբազան սպառնալիք է Հայաստանի համար, ճիշտ է, դա Արեւմուտքի, Թուրքիայի, Ադրբեջանի համար սա լուրջ ազդանշան է առ նայն, որ դու պատրաստ ես քո ձեռքով ոչնչացնել քո անվտանգության համակարգը, բայց դա պարզապես հայտարարություն է: Դրան պետք է որոշակի գործընթացներ հետեւեն, պետք է լինեն հստակ քայլեր Ռուսաստանի դեմ, ՀԱՊԿ-ի դեմ: Բայց մեզ պետք է հետաքրքրի այն, որ անվտանգության համակարգն է ոչնչացվում, սա պատմական նոնսենս է, երբ պետությունն իր իսկ ձեռքով ոչնչացնում է իր անվտանգության հովանոցը»,-ասաց քաղաքագետը:

Դիտարկմանը, որ շատերը նշում են, որ ՀԱՊԿ-ն այդպես էլ չդարձավ մեզ համար անվտանգության հովանոց, նա արձագանքեց. «Դրա մասին կխոսենք որոշ ժամանակ անց, երբ մեր հասարակությունը տեսնի, թե քաղաքական աշխարհաքաղաքական ու տարածշրջանային վակուումի եւ մենության մեջ է Հայաստանին թողնելու իշխանությունների վարած այս քաղաքականությունը: Սրանք շատ վտանգավոր գործընթացներ են»:

Նա ընդգծեց, որ այս քայլով Հայաստանը ցույց է տալիս, որ պատրաստ է Հայաստանը դուրս բերել Ռուսաստանի ազդեցության գոտուց, դարձնել Հայաստանը լավագույն դեպքում բուֆեր. «ՀԱՊԿ-ում քվոտայից հրաժարումը դրա դրսեւորումն է, մաքուր քաղաքական քայլ: ՀԱՊԿ-ը մեզ համար Ռուսաստանն է: Սա առաջին հերթին դեմարշ է ՌԴ-ի նկատմամբ: Սա ընդամենը քայլերից մեկն է: Հրաժարվել ՀԱՊԿ-ի զորավարժություններից, չընդունել ՀԱՊԿ-ի դիտորդներից, հրաժարվել մասնակցել զորավարժություններին, որոնք Հայաստանի տարածքում չեն, հրաժարվել ՌԴ ԱԳ նախարարի նախաձեռբնած հանդիպումից, հիմա էլ հրաժարվել ՀԱՊԿ-ի քվոտայից: Այս ամենը տրամաբանական շղթայի դրսեւորումներն են: Խնդիրը այսքան սուր չէր լինի, եթե մենք հստակ ձեւավորված այլընտրանք ունենայինք: Խնդիրն այն է, որ Արեւմուտքում մեզ ոչ մի երաշխիք ու այլընտրանք չեն առաջարկում: Ամերիկցի համանախագահը գալիս է այստեղ ու ասում՝ Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցների հարցը անգամ չի քննարկվում: Իսկ սա իրենց հասու գործիքակազմ է»:

Ի՞նչ ենք անում մենք այսօր. «պեռաշկին» տվել ենք Նիկոլի ձեռքը, 3 միլիոնով շարվել հետևն ու ասում՝ մեզ նորից տար ողբերգության։ Ավելին, ազգովի քննարկում ենք հենց «պեռաշկին», ոչ թե՝ մեզ սպառնացող աղետը ու դրա կասեցումը։
Նոյեմբերի 9-ից հետո Ալիևը մի քանի անգամ փոխել է իր բանակցային տակտիկան, պահանջների նշաձողը, վեկտորը, հռետորաբանությունը։ Ալիևը իր՝ հաղթածի ու գրեթե ազգային հերոսի կարգավիճակում, այնուհանդերձ, շատ ճկուն է եղել և, կախված միջազգային իրավիճակից, միջնորդների ինտենսիվությունից ու բովանդակությունից, մեր սխալներից, մի քանի անգամ էապես փոխվել է։

Մենք ոչ մի բան չենք փոխել ոչ մի հարթության մեջ։ 2021-ին մի անմիտ ընտրական պրոցես ենք ունեցել և առանց հասկանալու քվեարկել ենք հետագա պատերազմների և կորուստների օգտին՝ այն պատճառով , որ դա վաճառվել է «խաղաղություն» տոպրակի մեջ, թեպետ արդեն պարզ էր, որ այս իշխանությունը որևէ առնչություն չունի խաղաղության հետ և միայն պատերազմ է բերում։

Հիմա ո՞ր մեկս ենք քաղաքակրթական ավելի բարձր մակարդակում, ո՞ր պետությունն է ավելի լուրջ՝ մե՞նք, թե՞ Ադրբեջանը, սա է խնդիրը։ Մենք պետք է փոխվենք, որ փոխվի իրավիճակը։

Ալիևը փետրվարի 22-ին, ռուս-ուկրաինական պատերազմի նախօրեին, երբ ամբողջ աշխարհը Պուտինի դեմ էր, Մոսկվայում ստորագրում է ռուս-ադրբեջանական դաշնակցային համագործակցության պայմանագիր, հետո սեպարատ գազային պայմանագրեր ստորագրում Արևմուտքի հետ, դառնում Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենի հավատարիմ ընկերը, զուգահեռ՝ կոշտ կոնֆլիկտի մեջ մտնում Ֆրանսիայի հետ և այլն, և այլն։ Իսկ ի՞նչ ենք արել մենք։ Ոչ մի հետևություն, ոչ մի նոր գաղափար, ոչ մի նոր բովանդակություն, ոչ մի նոր առաջարկ, հետպատերազմյան վերականգնման ոչ մի բովանդակություն։ Միակ նոր բանը, որ արվել է,

Ռուսաստանի հետ կտրուկ թշնամանալն էր, ինչը շեշտակի ուժեղացնում է Ադրբեջանին։

Մեր անճարակությունը հոգնեցուցիչ է դաշնակիցների համար, ոգևորիչ՝ հակառակորդի, ծայրահեղ վտանգավոր՝ մեզ համար։ Բոլոր գիտակից մարդիկ հիմա իրար հարցնում են՝ ի՞նչ անել։ Որպես առաջին քայլ՝ չվախենալ փոփոխություններից, նոր ձևաչափերից, նոր լիդերությունից, նոր գաղափարներից։ Չվախենալ՝ մասնակիցը դառնալ այդ ամենին, որ փոփոխությունը վերջապես գա։

Վահե Հովհաննիսյան

Ադրբեջանն ակնհայտորեն գնում է իրավիճակի լարման ճանապարհով։ Մարտի 5-ին Արցախի ոստիկանության ծառայողների նկատմամբ իրականացրած ահաբեկչությունից հետո նրանք ինտենսիվորեն կեղծ հաղորդագրություններ են տարածում, թե, իբր, հայկական կողմերը խախտում են հրադադարը։ Առնվազն տարածվող ապատեղեկատվություններն ու այնտեղից հնչող հանրային ելույթները փաստում են, իրենց ցանկանում են էսկալացիայի գնալ Արցախի ու նաև հնարավոր է ՀՀ–ի դեմ։ Այդ մասին  զրույցում ասաց ադրբեջանագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Տաթևիկ Հայրապետյանը։

«Ադրբեջանն աշխատում է մի քանի ուղղություններով․ գլխավոր թիրախն, իհարկե, Արցախն ու Հայաստանն են, ուղղակի փորձում են օգտագործել հնարավորություններն ու նաև Իրանի դեմ քայլեր անել։ Վերջերս շատ ինտենսիվ այցեր ու փոխայցելություններ են տեղի ունենում Բաքվի ու Թել–Ավիվի միջև: Այսօր հայտնի դարձավ, որ Ալիևը հանդիպել է Իսրայելի հետախուզության նախարար Գիլա Գամլիեի հետ: Մյունխենում Ալիևը հանդիպել էր Իսրայելի պաշտպանության նախարարի հետ: Մարտին նախատեսվում է Ադրբեջանի արտգործնախարարի այցը Իսրայել: Այս ամենը փաստում է սերտ ռազմաքաղաքական համագործակցության մասին, որն, իհարկե, առաջին հերթին ուղղված է Իրանի դեմ»,-ասաց Հայրապետյանը և հավելեց, որ չնայած Ադրբեջանը փորձում է տպավորություն ստեղծել, թե իրենք չեն տրամադրի իրենց տարածքը որպես պլացդարմ, բայց իրողությունները հակառակն են փաստում։

Հիշեցնելով վերջերս Իսրայելում Ադրբեջանի դեսպանի արած այն հայտարարությունը, ըստ որի՝ «Ադրբեջանը թույլ չի տա իր տարածքն օգտագործել այլ պետությունների դեմ»՝ ադրբեջանագետը նկատում է՝ «խելացի գյուղերի» անվան ներքո Իսրայելն ակտիվ ռազմական ներկայություն ունի Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած Կովսականում՝ Իրանի հարևանությամբ։

«Այս ամենը 2020 թ. պատերազմի հետևանք է: Ստատուս–քվոյի փոփոխությունը բերեց տարածաշրջանում նոր վտանգավոր զարգացումների, որն առաջին հերթին սպառնալիք է ՀՀ–ի ու Արցախի, բայց նաև ոչ պակաս վտանգավոր Իրանի ու ՌԴ-ի համար: Դրան զուգահեռ՝ Ադրբեջանը շարունակում է լարվածություն մտցնել Իրանի հետ իր հարաբերություններում: Երեկ՝ մարտի 9-ին, Ադրբեջանը բողոքի նոտա է հղել Իրանին՝ իր քաղաքացու մասին տեղեկատվություն չստանալու առնչությամբ: Ադրբեջանը փորձում է հանրային կերպով Իրանը ներկայացնել որպես վտանգավոր պետություն և իր հանրության շրջանում թշնամական վերաբերմունք առաջացնել այդ երկրի հանդեպ: Դրա հետ մեկտեղ նրանք շարունակում են Իրանի մշակութային ժառանգության յուրացմանն ուղղված իրենց պետական քաղաքականությունը: Ալիևի մակարդակով միջոցառումներ են կազմակերպվում իրանական մեծ պոետ Նիզամիին նվիրված, որը ներկայացվում է որպես ադրբեջանցի: Փաստացի, Ադրբեջանը հիբրիդային պատերազմ է վարում Իրանի դեմ»,-նշեց Հայրապետյանը։

Ադրբեջանագետի համոզմամբ՝ Ադրբեջանը գերագնահատում է իր հնարավորություններն ու էլ ավելի սրում տարածաշրջանում՝ առանց այն էլ ստեղծված պայթունավտանգ իրավիճակը։

Արցախ միջազգային փաստահավաք առաքելություն գործուղելու հնարավորության դեպքում բազմաթիվ հարցեր կան, որոնք պետք է քննարկել՝ այդ թվում համաձայնեցնել ռուս խաղաղապահ առաքելության հետ։ Մի բան պետք է շատ լավ հասկանալ․ ներկա դրությամբ ռուս խաղաղապահների գործունեության հարցը կասկածի տակ դնել չի կարելի։ Այդ մասին  ասաց Արցախի նախագահի հատուկ հանձնարարությունների գծով ներկայացուցիչ Դավիթ Բաբայանը։

«Անձամբ իմ ու Արցախի ժողովրդի գերակշիռ մեծամասնության խորին համոզմամբ՝ եթե այսօր ռուս խաղաղապահներն այստեղ չլինեն, ապա Արցախը չի լինի։ Ռուս խաղաղապահներին այստեղից հանելու փորձերը վտանգավոր են ու սխալ։ Նրանց փոխարինելու որևէ ցանկություն Արցախում չկա։ Ռուս խաղաղապահների ներկայությունն է օգնում հնարավորինս կայունություն պահել այստեղ»,-շեշտեց Բաբայանը։

Առաջնահերթը համարելով Արցախի ապաշրջափակումը՝ մեր զրուցակիցը կարևորեց Արդարադատության միջազգային դատարանի՝ Լաչինի միջանցքը բացելու վերաբերյալ կայացրած որոշման ապահովման համար նույն միջազգային դերակատարների կողմից գործուն քայլերի ձեռնարկումը։

«Տարբեր երկրներ քաղաքական ճնշում պետք է գործադրեն Ադրբեջանի վրա, որպեսզի նա կատարի միջազգային դատարանի որոշումը և դադարեցնի Արցախի պաշարումը։ Եթե այդ երկրներն իրոք շահագրգռված են իրավիճակի հանգուցալուծմամբ, ապա թող գան ու տեսնեն, թե ով է ուղղորդում Արցախի կյանքի ճանապարհը փակած «էկոակտիվիստներին»։ Տոյվո Կլաարն ասում է՝ ճիշտ է, որ պետք է Արցախ մտնող ամեն ինչ զննվի, որ զենք-զինամթերք չտարվի։ Դա ի՞նչ հայտարարություն էր, ի՞նչ զենքի մասին կարող է խոսք լինել։ Բա ինչու՞ չեն բարձրաձայնում մյուս խնդիրները մասին»,-ասում է Բաբայանն ու շեշտում, որ եթե անգամ միջազգային փաստահավաք առաքելություն գործուղվի Արցախ, ապա այն չպետք է արվի աշխարհաքաղաքաան նպատակներով և հակասության մեջ մտնի ռուսական խաղաղապահ զորախմբի հետ։

Հիշեցնենք, որ ՀՀ վարչապետն այսօր՝ Կառավարության նիստում հայտարարել է, որ ավելի հրատապ է դառնում Արցախ ու Լաչինի միջանցք միջազգային փաստահավաք առաքելության գործուղումը։

Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովը հանդիպել է պաշտոնական այցով Բաքվում գտնվող ՆԱՏՕ-ի ցամաքային զորքերի հրամանատարության շտաբի պետ, գեներալ-լեյտենանտ Մուստաֆա Օղուզի հետ։ Այս մասին հայտնում են ադրբեջանական լրատվամիջոցները՝ վկայակոչելով ՊՆ-ին։

Հանդիպման ընթացքում Հասանովը հյուրին տեղեկացրել է ադրբեջանական բանակում իրականացվող բարեփոխումների, օկուպացված հայկական տարածքներում կատարվող աշխատանքների, ինչպես նաեւ «ադրբեջանա-հայկական պայմանական պետական ​​սահմանին եւ Ղարաբաղի տնտեսական տարածաշրջանում ներկա իրադրության վերաբերյալ»: Ներկայացնելով ՆԱՏՕ-ի հետ համագործակցության ընթացքում ունեցած հաջողությունները՝ նախարարը կարեւորել է համագործակցության հետագա զարգացումը։

Անդրադառնալով Ադրբեջանի հետ համագործակցության ներկա վիճակին՝ ՆԱՏՕ-ի ցամաքային զորքերի հրամանատարության շտաբի պետը գոհունակություն է հայտնել այս ոլորտում ձեռք բերված արդյունքներից։ Հանդիպմանը նշվել է Ադրբեջանի եւ ՆԱՏՕ-ի միջեւ ռազմական համագործակցության հատուկ նշանակությունը՝ օպերատիվ հնարավորությունների հայեցակարգի շրջանակում։

Կառավարության նիստի սկզբում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն անդրադարձավ Արցախի՝ 3 ամիս շարունակվող շրջափակմանն ու մարտի 5-ին տեղի ունեցած ադրբեջանական դիվերսիոն հարձակմանը. «Լաչինի միջանցքի՝ Ադրբեջանի կողմից փակ լինելու պայմաններում իրադրության նոր սրում ունենք ԼՂ-ում. նախորդ կիրակի Ադրբեջանի ԶՈՒ ստորաբաժանումը դարանակալել և հարձակվել է ծառայողական նպատակներով ուղևորվող ոստիկանների վրա. երեքը զոհվել են, մեկը՝ վիրավորվել: Այս հանգամանքը հատուկ կարևորություն է ստանում 2023թ. փետրվարի 18-ին Մյունխենում Ալիևի հայտարարության ֆոնին. նա ընդունել էր, որ գոյություն ունի միջազգային պայմանավորվածություն, համաձայն որի՝ պետք է ԼՂ հայության ներկայացուցիչների հետ քննարկեն վերջինների իրավունքների ու անվտանգության հարցը: Ալիևը, սակայն, ասել էր, որ դրանք պատրաստվում են ունենալ ԼՂ-ում ծնված ու ապրած մարդկանց հետ: Մարտի 1-ին ԼՂ-ում ՌԴ խաղաղապահ զորախմբի կենտրոնակայանում տեղի էր ունեցել ԼՂ և Ադրբեջանի ներկայացուցիչների հանդիպումը, ու ահա դրանից 4 օր անց Ադրբեջանը ձեռնարկեց սադրանք, որը այլ կերպ՝ քան ահաբեկչական ակտ, դժվար է որակել,- ասաց Փաշինյանը: Նրա խոսքով՝ մարտի 5-ի ահաբեկչությամբ Ադրբեջանը մի քանի նպատակ է հետապնդում. «1-ին՝ ԼՂ ներկայացուցիչների հետ հետագա բանակցությունների վիժեցում ու ռազմական նոր սադրանքի համար անհրաժեշտ ֆոնի ստեղծում: 2-րդ՝ ստեղծել կեղծ ապացույցներ, թե ՀՀ-ից ԼՂ զենք-զինամթերք է տեղափոխվում: 3-րդ՝ արյունոտ ահաբեկչությամբ ձևավորել նոր խոսույթներ, որոնք կծածկեն կարևորագույն մի փաստ, այն, որ Ադրբեջանը չի կատարում Հաագայի դատարանի որոշումը՝ միջանցքը բացելու վերաբերյալ»,- ասաց վարչապետը: Նրա խոսքով՝ այս ամենի ֆոնին հրատապ է դառնում ԼՂ ու Լաչինի միջանցք միջազգային փաստահավաք առաքելության գործուղման անհրաժեշտությունը:ջ