Հայաստանի ազգային ժողովի «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանն այն համոզմանն է, որ Ադրբեջանը դիտավորյալ է տապալել ռուսական հումանիտար օգնությունը Արցախ հասցնելու գործընթացը՝ դրանով հիմքեր նախապատրաստելով Արցախի, զուգահեռ նաև Հայաստանի նկատմամբ ագրեսիայի համար:

Աբրահամյանը նման դիրքորոշում հայտնեց խորհրդարանում լրագրողների հետ ճեպազրույցում:

 «Ռուսական կողմից ներկայացված վերջին տարբերակը եղած տարբերակներից եղել է ամենակոմպրոմիսայինը: Դա ոչ թե ենթադրում էր ադրբեջանական «Կարմիր մահիկ»-ի, ադրբեջանական հումանիտար բեռի, այլ ռուսական Կարմիր Խաչի միջոցով Ակնայի ուղղությամբ մեկ սիմվոլիկ բեռնատարի մուտք, դրանից հետո՝ Լաչինի միջանցքի երթևեկության վերականգնում: Երթևեկության վերականգնումն այս փուլում չէր ենթադրում երկկողմանի ազատ տեղաշարժի իրականացում, ինչն ունեցել ենք մինչև ապրիլի 23-ը, երբ ադրբեջանական անցակետ տեղադրված չէր, այլ վերաբերում էր ռուսական խաղաղապահների կողմից Գորիսից Ստեփանակերտի բեռների տեղափոխությանը: Առաջարկը ներկայացվել է որպես նաև Ադրբեջանի կողմից համաձայնեցված տարբերակ: Բայց ավելի ուշ Ադրբեջանը փաստացի անհամաձայնություն է հայտնել այդ առաջարկի վերաբերյալ, ներկայացրել նոր պահանջներ, այն է՝ միայն Աղդամի ճանապարհի բացում և ռուսական ուղեբեռից բացի, նաև ադրբեջանական «Կարմիր մահիկ»-ի բեռնատարների մուտք դեպի Արցախի Հանրապետության տարածք: Սա, իհարկե, ընդունելի չի եղել Արցախի իշխանությունների կողմից, այդ մասին տեղեկացվել է ռուսական կողմը»,-ասաց Աբրահամյանը՝ այս փուլում այդ գործընթացը ձախողված համարելով:

Պատգամավոր դժվարացավ ասել, թե արդյոք այդ առաջարկի հետ կապված նոր զարգացումներ կլինեն, թե ոչ: Ըստ նրա՝ Արցախի իշխանությունները պատրաստ են բանակցելու, բայց կան կոնկրետ սկզբունքներ, որոնք որևէ պայմանում չեն խախտվելու:

Խոսելով պատճառներից՝ Աբրահամյանը չբացառեց, որ սրանում կա նաև աշխարհաքաղաքական որոշակի ազդեցություն: Սա եղել  է ռուսական առաջարկը: Եվ պատգամավորը չի բացառվում, որ Թուրքիան կամ այլ դերակատարներ՝ Թուրքիայի միջոցով, փորձել են տապալել այդ գործընթացն Արցախում՝ հաշվի առնելով, որ կան տարբեր առաջարկներ տարբեր աշխարհաքաղաքական կենտրոններից ևս:

«Երկրորդ հանգամանքն այն է, որ, իմ տպավորությամբ, Ադրբեջանը փորձում է տապալել այս գործընթացը, դրանով հիմքեր նախապատրաստել Արցախի, զուգահեռ նաև Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ ագրեսիայի համար: Իհարկե, Ադրբեջանին չհաջողվեց ցույց տալ, թե այս իրավիճակում բանակցային գործընթացը տապալողն Արցախի իշխանություններն են: Բոլոր դերակատարների համար հստակ է, նաև եղան հայտարարություններ, որ իրականության մեջ Ադրբեջանն է հետ կանգնել նախապես պայմանավորված այդ առաջարկից և հետագայում ստեղծել է պայմաններ, որոնց Արցախի իշխանությունները չէին կարող իրենց համաձայնությունը տալ»,-ասաց նա:

Պատգամավորը նշեց, որ այս պահին Արցախում հումանիտար իրավիճակը ծայրահեղ փուլում է, մոտենում է պիկին:

Կուտակումների մասին տեղեկատվությունը հայտնել է նաեւ ՊՆ-ն եւ ավելորդ լարումից, մյուս բաներից խուսափելու համար ցանկալի է հետեւել պաշտոնական տեղեկատվությանը, մենք ամեն ինչ հրապարակում ենք: Այս մասին այսօր՝ սեպտեմբերի 11-ին, ԱԺ-ում լրագրողների հետ զրույցում նշեց ՊՆ փոխնախարար Արման Սարգսյանը:

Դիտարկմանը, որ տեսանյութեր կան, որ հակառակորդը հարձակողական զենքեր է կուտակում սահմանին, փոխնախարարն ասաց. «Ես մասնագիտական առումով չասեմ, այնտեղ պարզ երեւում է, եւ հրետնային միջոցներ են կարծես թե, մի շարք ռազմական տեխնիկա է: Այդ մասին խոսվել է: Ավելորդ չեմ ցանկանում եւս մեկ անգամ դրա մասին խոսել: Միայն կհորդորեմ մեր տեղեկատվությանը հետեւք, մենք պարբերաբար որոշակի սրումների կամ ընդհուպ փոքր հրաձգային զենքից կրակի դեպքում անմիջապես տեղեկատվություն տրամադրում ենք: ՊՆ-ն իր իրավասության շրջանակներում, բնականաբար, քայլեր ձեռնարկում է տարածաշրջանում իրավիճակը չապակայունացնելու եւ ընդհանուր իրավիճակի վրա որեւէ կերպ բացասական ազդեցություն չունենալու իմաստով: Մեր տարածաշրջանն այնպիսին է, որ էսկալացիայի ռիսկը առկա է, սակայն մենք, որպես պետություն պետք է ձեռնարկենք քայլեր, որպեսզի բանը էսկալցիային, առհասարակ, ռազմական մեծ գործողություններին չհասնի»:

Ադրբեջանի ՊՆ տարածած հաղորդագրությունն այն մասին, թե իբր ՊԲ ստորաբաժանումները սեպտեմբերի 11-ին` ժամը 01:00-ի սահմաններում ամրաշինական աշխատանքներ են կատարել Ասկերանի շրջանում, որոնք իբր թե կասեցվել են ադրբեջանական ԶՈւ գործողությունների արդյունքում, հերթական ապատեղեկատվությունն է։

Արցախի ՊԲ-ից հայտնում են, որ ակնհայտ է, որ ադրբեջանական կողմը չի հրաժարվում հերթական խոշոր սադրանքն իրագործելու ծրագրից և իրականացնում է դրա տեղեկատվական նախապատրաստություն։

Ռուսաստանում Հայաստանի Հանրապետության դեսպան Վաղարշակ Հարությունյանը կանչվել է ՌԴ ԱԳՆ։ Այդ մասին հաղորդում են ՌԴ ԱԳՆ-ից։

«Արձանագրեցինք վերջերս Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնական շրջանակներում և քաղաքական վերնախավում Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) շրջանակներում և Ռուսաստանի հետ երկկողմ հիմունքներով դաշնակցային կապերի նպատակահարմարության, ինչպես նաև 2020-2022 թթ. հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման ուղիների մասին Մոսկվայի, Երևանի և Բաքվի միջև եռակողմ համաձայնագրերի իրագործելիության վերաբերյալ որոշակի կասկածների ի հայտ գալը», նշվում է ՌԴ ԱԳՆ հայտարարության մեջ։

«Այս ֆոնին Հայաստանի ղեկավարությունը վերջին օրերին ձեռնարկել է մի շարք ոչ բարեկամական քայլեր, այդ թվում՝ ՄՔԴ Հռոմի ստատուտի վավերացման գործընթացի մեկնարկը, վարչապետի տիկնոջ՝ Ա.Վ.Հակոբյանի Կիև մեկնելը՝ Կիևի նացիստական ռեժիմին մարդասիրական օգնություն տրամադրելու նպատակով և ԱՄՆ-ի մասնակցությամբ Հայաստանի տարածքում զորավարժությունների անցկացումը։

Այս առնչությամբ Մոսկվայում Հայաստանի դեսպան Վ.Վ.Հարությունյանը կանչվել է ՌԴ ԱԳՆ և նրա նկատմամբ կոշտ հայտարարություն է արվել։ Բացի այդ, ուղարկվել է բողոքի նոտա, որում նշվում է սեպտեմբերի 6-ին ՀՀ ԱԺ նախագահ Ա.Ռ. Սիմոնյանի կողմից ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ, Տեղեկատվության և մամուլի վարչության տնօրեն Մ.Վ.Զախարովայի և ընդհանուր առմամբ Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարության հասցեին վիրավորական հայտարարությունների անընդունելիության մասին: Մտահոգություն է հնչել սեպտեմբերի 7-ին Հայաստանում բլոգեր Մ.Բադալյանի և Sputnik Արմենիա ռադիոյի տեսաբան Ա.Գևորգյանի ձերբակալությունների առիթով։

Միևնույն ժամանակ, Մոսկվան համոզված է, որ Ռուսաստանը և Հայաստանը մնում են դաշնակիցներ, և գործընկերության զարգացման և ամրապնդման բոլոր պայմանավորվածությունները լիովին կիրականացվեն՝ ի շահ մեր երկու երկրների ժողովուրդների։ Խոսքը, ի թիվս այլ հարցերի, վերաբերում է ՀԱՊԿ շրջանակներում վարժանքների կազմակերպմանը և հետագայում կազմակերպության դիտորդական առաքելության ուղարկմանը հանրապետություն՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կարգավորմանը նպաստելու նպատակով։

Ռուսական կողմը կշարունակի գործադրել բոլոր անհրաժեշտ ջանքերն այդ նպատակների համար»,- ասվում է հայտարարության մեջ։

Աղբյուրը՝ NEWS.am

Այսօր շատ կարեւոր է, որ անցկացնենք նոր նախագահի ընտրությունները եւ շարունակենք Արցախի պետականության կառուցման ճանապարհը. ես վստահ եմ, որ արցախցիները ցույց կտան, որ իրենք շատ պետականամետ են եւ կանեն ամեն ինչ, որ բախում չլինի: Այս մասին այսօր՝ սեպտեմբերի 9-ին, «Ճակատագրական հանգրվան» խորագրով Ստեփանակերտ- Երևան տեսակամուրջի ժամանակ նշեց հասարակական-քաղաքական գործիչ, «Արցախի անվտանգության և զարգացման ճակատ» հանրային շարժման համակարգող Ռուբեն Վարդանյանը՝ անդրադառնալով նրան, որ այսօր Արցախի ԱԺ-ն երկրի նոր նախագահ է ընտրելու: 

Վարդանյանն ընդգծեց, որ պատրաստ են համագործակցել Արցախի նոր ընտրվող նախագահի հետ, պատրաստ են նաեւ բանավեճերի. «Նորմալ է, որ լինեն տարբեր կարծիքներ, գլխավորը, որ դա լինի համակարգային, հետեւողական, թափանցիկ, հայրենասիրական եւ մարդկանց մոտ բերի հավատ: Ես վստահ եմ, որ եթե այդ ուղղությամբ նոր ընտրված նախագահը գործի, ամեն ինչ նորմալ է լինելու: Մարդիկ չեն հասկանում, թե ինչ ծանր բեռ է իր վրա վերցնում նոր ընտրված նախագահը, մենք բոլորս պետք է անենք, որ նա հաջողի, որովհետեւ դա Արցախի հաջողությունն է լինելու: Վստահ եմ, որ կունենանք նոր իրավիճակ, երբ ներսում կլինի ուժերի կոնսոլիդացիա, կլինի իսկապես հավատի ու վստահության լավ մթնոլորտ»,-ասաց նա:

Անդրադառնալով Արցախի նախագահի պաշտոնից Արայիկ Հարությունյանի հրաժարականին, Ռուբեն Վարդանյանն ասաց. «Մենք երբեք ճնշում չենք գործադրել Արցախի նախագահի վրա, որ հրաժարական տա, դա սուտ է: Մեր պահանջը եղել է, որ Արցախի նախագահի դիրքորոշումը լինի հստակ, ոչ թե տատանողական, երկրորդ, մարդիկ պետք է իմանան այդ որոշման հետեւանքները եւ թե ինչպես է դա իրականացվելու եւ արձագանքեն դրան: Իսկ մեզ համար կարեւորը Լաչինի միջանցքի բացումն է, իսկ Աղդամի ճանապարհը չպետք է բացվի»:

Հարցին, եթե Արցախում ձեւավորվի վարչակազմ, որն ընդդիմախոսում է Երեւանի վարչակազմին, արդյոք որոշակի վտանգներ չեն առաջանա՞:, նա պատասխանեց. «Նախ, Արցախի 95 տոկոսն է ընդդիմախոս Հայաստանի իշխանությանը: Այստեղ կա խորքային խնդիր. Արցախի իշխանությունն  ասում է, որ Արցախը չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում, իսկ Հայաստանի իշխանությունն ասում է, որ կարող է լինել»:

Արցախի Հանրապետության 33 պատգամավոր ունեցող խորհրդարանում այսօր նախագահի ընտրության գործընթաց է: Խորհրդարանում տեղի ունեցած լայն քննարկումների և կայացած կոնսեսուսի արդյունքում 5 խմբակցություններից 4-ը պաշտպանում են ԱԽ նախկին քարտուղար Սամվել Շահրամանյանի թեկնածությունը:

ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը հայտնել է, որ առաջին փուլով հաղթանակ տանելու համար Շահրամանյանի օգտին պետք է քվեարկի 22 պատգամավոր:

«Խորհրդարանական ուժերն ԱԺ-ում ներկայացված են հետևյալ բաշխվածությամբ` 

«Ազատ Հայրենիք»-16 պատգամավոր (նախկինում կուսակցությունը գլխավորում էր նախկին նախագահ Արայիկ Հարությունյանը)
«Միասնական հայրենիք»- 9 պատգամավոր (այն ղեկավարում է Սամվել Բաբայանը և միակ ուժն է, որը չի պաշտպանում Շահրամանյանի թեկնածությունը)
ՀՅԴ-3 պատգամավոր
«Արցախի ժողովրդավարական կուսակցություն»-2 պատգամավոր
«Արդարություն կուսակցություն»-2 պատգամավոր
Եվս մեկ պատգամավոր անկուսակցական է:

«Ազատ Հայրենիք» կուսակցության մեկ պատգամավոր ՀՀ-ում է և ընտրության մասնակցելու հնարավորություն չունի, սակայն այս պահին 3 ընդդիմադիր ուժերի հետ միասին ունեն 22 պատգամավոր:

Այս պահին դեռ հստակ չէ, թե ինչպիսի դիրքորոշում ունի խորհրդարանի միակ անկախ պատգամավորը:

Արցախն այսօր ընտրություն կանի մի իրավիճակում, երբ Արցախի ու Հայաստանի շուրջ ռազմաքաղաքական իրադրությունն իր լարվածության պիկի է մոտենում, իսկ Արցախի տոտալ բլոկադայի պայմաններում մարդիկ սննվելու նույնիսկ նվազագույն պայմաններ չունեն:

Ինչ վերաբերվում է խորհրդարանական 2-րդ ուժի և որոշ անհատների` փողոցի միջոցով ԱԺ-ի վրա ճնշումներ գործադրելու հայտարարություններին, որոնցում կոնկրետ սահմանադրական կարգի տապալման բաղադրիչներ կան, ապա արցախցին ինքը պետք է ընտրի, թե ինչ ճանապարհ է ընտրում` ոչնչացնում է պետական ինստիտուտներն ու ներքին դիմակայության վերջին հնարավորությունները, թե պայքարի հնարավորություն ստեղծում:

Հատկապես այս պահին ցանկացած ցնցում, անկառավարելի վիճակ կամ քաոսային զարգացում ամենակարճ ճանապարհը կդառնա Արցախի ադրբեջանացման համար:

Սակայն ևս մեկ անգամ կրկնում եմ` Արցախը շրջափակման մեջ է ու այս պայմաններում և´ նախագահ ընտրողը, և´ պոտենցիալ փողոց ելնողն ու անկառավարելի վիճակ ստեղծողը, և´ սահմանադրություն պաշտպանողը, և´ իր կամքն իրացնողն արցախցին է ու պետք է իրադարձությունների զարգացման իր ընտրությունը կատարի. դրանից է կախված իր ֆիզիկական գոյությունն ու թշնամուն դիմակայելու շանսը»,- Facebook-ում գրել է Աբրահամյանը:

Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովն ընդունել է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև հարաբերությունների կարգավորման հարցերով Ռուսաստանի հատուկ ներկայացուցիչ Իգոր Խովաևին։ Հայտնել են ադրբեջանական լրատվամիջոցները։

Հանդիպմանը քննարկվել են Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության գործընթացը, տարածաշրջանում առկա իրավիճակը։

Բայրամովն ընդգծել է, որ «հայկական կողմի հայտարարությունները, հռետորաբանությունը և սադրանքները», որոնք «խաթարում են խաղաղության օրակարգը և ուղղված են Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության և ինքնիշխանության դեմ, վնասում են տարածաշրջանում կայուն խաղաղություն հաստատելու ջանքերին և նախաձեռնություններին» (չակերտները — Tert.am)։

Նա նշել է, «Հայաստանը միջամտում է Ադրբեջանի ներքին գործերին» (չակերտները — Tert.am)։

Արտգործնախարարը հայտարարել է, որ տարածաշրջանում ««լարված հումանիտար իրավիճակի» և «շրջափակման» հետ կապված անհիմն պնդումների ֆոնին Աղդամ-Խանքենդի (Ակնա-Ստեփանակերտ — Tert.am) ճանապարհի բացմանը զուգահեռ Լաչինի ճանապարհի օգտագործումն ակտիվացնելու՝ Հայաստանի մերժումը վկայում է այն մասին, որ իրավիճակը ոչ թե մարդասիրական, այլ ավելի շուտ քաղաքական բնույթ ունի» (չակերտները — Tert.am):

Ընդգծվել է միջազգային հանրության կողմից «Հայաստանի նման քայլերի դատապարտման կարևորությունն Ադրբեջանի դեմ քաղաքական և ռազմական սադրանքների աճի համատեքստում» (չակերտները — Tert.am)։

Հանդիպման ընթացքում մտքեր են փոխանակվել նաև փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող այլ հարցերի շուրջ։

«Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը գրում է․

«Ադրբեջանական շարժերն Արցախի ու Հայաստանի տարբեր ուղղություններով որոշակիորեն աճում են:

Հատկապես Արցախի պարագայում դրանք առավել վտանգավոր են այն պատճառով, որ չնայած ըստ Արցախի Սահմանադրության, նախագահի հրաժարականից հետո այդ պարտավորությունը ժամանակավորապես դրվել է ԱԺ նախագահի վրա, սակայն ամեն դեպքում անցումային ժամանակահատված է, նախագահի ընտրությունը դեռ չի եղել, իսկ ցնցումների շահառուները ներսից և դրսիչ քիչ չեն: Անշուշտ Ադրբեջանն էլ պատահական չի ընտրել ակտիվացման ժամանակը և այս օրերին, նաև այս ձևով հսկայական ճնշումներ է գործադրում Արցախի նկատմամբ:

Ադրբեջանը փորձելու է հիմքեր ձևավորել ուժի կիրառման համար և պատահական չէ նրա ԱԳ նախարարի և նախագահի` արտաքին հարցերով օգնականի բառապաշարի կտրուկ կոշտացումը: Արցախն ու արցախցին դիմակայում են սովին, տոտալ բլոկադային, անորոշությանը, դավաճանությանը ու դրա դիմադրության ռեսուրսը ստեղծված ծանր իրավիճակում շարունակվում է մաշվել:

Այս տեսանկյունից առանձնապես տեսանելի չէ միջազգային դերակատարների գործուն ջանքերը` կանխելու արցախյան բլոկադան ու նրա դեմ հնարավոր ագրեսիան: Իսկ հայաստանյան իշխանությունների մասին արդեն ամեն ինչ պարզ է ու ամեն ինչ ասված:

Նիկոլ Փաշինյանի՝ իտալական «Լա ռեպուբլիկա» պարբերականին տված հարցազրույցից հետո հայ-ռուսական փոխհրաձգություն եղավ՝ ո՛չ ՀՀ իշխանական վերնախավը, ո՛չ ՌԴ գործիչներն ու վերլուծաբաններն այլեւս խոսքի կոռեկտությանը չեն հետեւում։ Բանը հասավ նրան, որ ՌԴ ԱԳՆ ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան, Ալեն Սիմոնյանի խոսքը մեկնաբանելով, օգտագործեց անթույլատրելի արտահայտություն՝ «հռետորաբանություն, որը լպիրշության սահմանին է»։ Փաշինյանի խոսքը «լկտիություն» անվանեց ՌԴ Պետդումայի՝ ԱՊՀ գործերով հանձնաժողովի նախագահ Զատուլինը։ Ալեն Սիմոնյանն իր հերթին «աբսուրդ» բառն էր օգտագործել՝ բնորոշելով Զախարովայի կարծիքը, թե Լաչինի  միջանցքում ստեղծված իրավիճակը Հայաստանի կողմից Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչման հետեւանքն է։ Փաշինյանի հայտարարությունը, թե Ռուսաստանը չի կարող ապահովել ՀՀ անվտանգությունը, Մարիա Զախարովան բնորոշեց վատ պարողին խանգարելու մասին հայտնի ասացվածքով։ «Պետք է կարողանալ պատասխանել սեփական արարքների համար, ոչ թե մեղավորներ փնտրել։ Պետք է անձամբ պատասխանատվություն կրել եւ չդնել այն ինչ-որ մեկի ուսերին։ Սա է քաղաքական գործչի տարբերությունն անցողիկ մեկից, որը չի մտածում իր  երկրի ազգային շահերի մասին»,- ասաց Զախարովան։ 

Մենք մի քանի հարց ուղղեցինք ՌԴ առաջատար փորձագետ, վերլուծաբան, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր Միխայիլ Ալեքսանդրովին, ում հակաադրբեջանական հայտարարությունների պատճառով անցյալ տարի ազատեցին ՌԴ Միջազգային հարաբերությունների պետական ինստիտուտից (ՄԳԻՄՕ), իսկ Ադրբեջանը քրեական գործ հարուցեց նրա դեմ։ 

• Փաստորեն, Ռուսաստանը Փաշինյանին համարում է անցողիկ մեկը։ Այստեղ չկա՞ մանիպուլյացիա։ Մեծ հաշվով, Փաշինյանն իրականացնում է Ադրբեջանի բոլոր ցանկությունները եւ այս առումով այս պահին ձեռնտու է նաեւ Ռուսաստանին։ 
• Ես փոքր-ինչ այլ հայացք ունեմ այդ իրավիճակին։ Բանն այն է, որ մինչեւ հիմա Հայաստանն իրեն համեստ էր պահում, ինչ-որ անորոշ բաներ էր ասում, եւ սա թույլ տվեց ՌԴ ԱԳՆ-ին՝ քննադատել Հայաստանի վարչապետին։ Ես ոչ մի անգամ չեմ լսել, որ Զախարովան Ալիեւին քննադատի։ Մինչդեռ քննադատության առիթ կա։ Նա, օրինակ, ուկրաինական զորքերի համար արդեն ականազերծման սարքավորումներ է մատակարարում։ Դա թշնամական գործողություն է, բայց չէ՞ որ նա մեզ հետ դաշնակցային հարաբերությունների մասին ակտ է ստորագրել։ Իսկ Լաչինի միջանցքում իր քայլերով չէ՞ որ նա ոչ միայն Ղարաբաղին է վնաս հասցնում, այլեւ մեր խաղաղապահներին։ Այնուամենայնիվ, նրա հասցեին ոչ մի քննադատություն չկա, կարծես նա ամեն ինչ ճիշտ է անում։ Հերիք է, որ Ռուսաստանը մի փոքր բացի բերանը կամ չնչին արարք անի, միանգամից կոշտ ռեակցիա է հետեւում։ Մի շաբաթ առաջ Եկատերինբուրգի քաղաքային դումայի նախագահն այցելել էր ինչ-որ թալիշական կազմակերպություն՝ հոբելյանի կապակցությամբ, եւ նրանց դեսպանն անմիջապես բողոք էր ուղղել Սվերդլովյան մարզի նահանգապետին։ Այսինքն՝ մեզ մոտ հենց մեկը մի բան է ասում, միանգամից դատապարտող հայտարարություններ, բողոքի նոտաներ են հղվում Ադրբեջանից։ Իմ դեմ նույնիսկ քրեական գործ հարուցեցին։ Ադրբեջանն իրեն շատ լկտի է պահում, եւ մեր «չինուշաները» ոնց որ վախենում են։ Հնարավոր է նաեւ, որ սա ուժեղ ադրբեջանական լոբբիի հետեւանքն է, որից Ռուսաստանի ներսում վախենում են։ Ադրբեջանն այստեղ լուրջ դիրք է ստացել, կաշառել է՝ ում պետք է, վախեցրել է մյուսներին, եւ անում է՝ ինչ ուզում է։ Հրամայում է մեր նահանգապետերին։ Սա վրդովվեցուցիչ է, պետք է նրանց տեղը դնել, քանի դեռ հնարավոր է։ Բայց ոչ ոք ոչինչ չի անում։ Իսկ Հայաստանին կարելի է քննադատել, որովհետեւ Հայաստանը դեմոկրատական երկիր է, այնտեղ չեն օգտագործում ֆաշիստական մեթոդներ։ Վախի մթնոլորտ ստեղծելն այլ պետությունում գեստապոյական մեթոդ է, Հայաստանը դրանով չի զբաղվում, եւ, հետեւապես, կարելի է Հայաստանը քննադատել։ 
• Բաց Փաշինյանն էլ արգելում է ՌԴ հայտնի գործիչների մուտքը Հայաստան՝ Զատուլինի, Կրիվոպուսկովի, մյուսների։ Սա դեմոկրատիա՞ է։  
• Զատուլինը եւ Մարգարիտա Սիմոնյանը բացահայտ քննադատել են Փաշինյանին։ Բայց Կրիվոպուսկովի պահն ինձ համար էլ հասկանալի չէ։ Նա գուցե էլի ինչ-որ տեղ երեւացել է քննադատությամբ, բայց Հայաստանն իրավունք ունի ներս չթողնել իր կառավարությանը քննադատողներին։ Սակայն գոնե քրեական գործեր չի հարուցում, ինչպես Ադրբեջանը, ինչպես Ալիեւը՝ մեր շատ փորձագետների դեմ։ Բայց Ալիեւը լավն է, պարզվում է, իսկ Փաշինյանը՝ ոչ։ Հայկական կողմը չի պատասխանել հաճախ այս քննադատությանը։ Ընդ որում, Զախարովան, օրինակ, հաճախ խեղաթյուրում էր փաստերը, կարնավալային հայտարարություններ էր անում, որոնք վիրավորական են վարչապետի համար։ Ես նույնիսկ հոդված եմ գրել, որ Զախարովայի «կարնավալային հայտարարությունները չեն համապատասխանում ԼՂ հումանիտար ճգնաժամի իրավիճակին»։ Նա դադարեց նման հայտարարություններ անել, բայց շարունակեց ստել, այլափոխել Հայաստանի դիրքորոշումը ղարաբաղյան կարգավորման հարցում։ Այդպես չի կարելի անել։ 
• Մամուլում՝ ՏԱՍՍ-ի միջոցով, լայնորեն տարածվեց ՌԴ ինչ-որ դիվանագիտական աղբյուրից ստացված տեղեկությունը, թե Մոսկվայում շատ դժգոհ են Փաշինյանից։ Ի՞նչ աղբյուր է դա, Ձեզ հայտնի՞ է։ 
• Հավանաբար, Փաշինյանը չդիմացավ եւ սկսեց պատասխանել։ Ու հենց որ նրանց պատասխանեցին, ՌԴ ԱԳՆ-ն լռեց եւ սկսեց հանդես գալ ինչ-որ դիվանագիտական աղբյուրի անունից։ Արդեն իրենց անունից խուսափում են խոսել, թաքնվում են ինչ-որ դիվանագիտական դժգոհ աղբյուրների տակ։ Լուրջ բանավեճին ՌԴ ԱԳՆ-ն չի դիմանում։ 
• Ասում եք՝ լուրջ բանավեճ։ Փաշինյանը հայտարարում է, որ սխալ էր անվտանգային հարցերում մեր կախվածությունը ՌԴ-ից, որ Ռուսաստանն ինքն է հեռանում տարածաշրջանից։ Բայց չէ՞ որ սա Ադրբեջանին է ձեռնտու, որ ՌԴ-ն հեռանա։ Այսինքն՝ Փաշինյանը պրոադրբեջանական դիրք ունի այս հարցում։  
• Փաշինյանը ճիշտ է մի հարցում՝ որ ՌԴ-ն օբյեկտիվորեն չի կատարում նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրով ստանձնած իր պարտականությունները։ Իսկ եթե չի կատարում դրանք, ապա ինչո՞ւ պետք է մնա ՀՀ-ում։ Հայաստանը դեռ ինչքա՞ն պետք է հանդուրժի ՌԴ ներկայությունը, եթե ՌԴ-ն ոչինչ չի անում ՀՀ-ին օգնելու համար։ Սա է տրամաբանությունը։ Պատկերացրեք՝ եթե Ղարաբաղում էթնիկ զտում տեղի ունենա, բոլոր այդ մարդիկ՝ 120 հազար, կվազեն Հայաստան։ Պատկերացնո՞ւմ եք, թե ինչ հակառուսական տրամադրություն նրանք կունենան։ Այդ բոլոր մարդիկ ՌԴ-ին կընկալեն որպես մի դավաճանի, որը լքեց իրենց։ Նրանք՝ բոլորը, կգան Երեւան ու կպահանջեն, որ այդ ռուսական բազան դուրս հանեն, որ խզեն ՌԴ-ի հետ բարեկամության, գործընկերության եւ փոխօգնության համաձայնագիրը։ Եվ ի՞նչ կպատասխանի կառավարությունը։ Ոչինչ։ Ստիպված՝ կխզի ու ռազմաբազան կվռնդի։ Ըստ էության, ՌԴ ԱԳՆ հավասար հեռավորության քաղաքականությունը բերում է ճգնաժամի, որը հասունանում է ու ամեն պահ կարող է պայթել։ 
• Որքանո՞վ է տրամաբանական Զախարովայի պատասխանը Փաշինյանին, թե նա է մեղավոր, քանի որ ընդունել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը։ Չէ՞ որ դրա մեջ կա տրամաբանություն։ 
• Ոչ, չկա։ Որովհետեւ Հայաստանն Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչել է 1991 թվականին, միշտ։ Բայց սա չի նշանակում, որ չի ընդունել Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը։ Ռուսաստանը չէ՞ որ ճանաչում էր Վրաստանի տարածքային ամբողջականությունը, բայց հետո ընդունեց Աբխազիայի եւ Հարավային Օսիայի անկախությունը։ Նույնկերպ Ալբանիան էր ընդունում Սերբիայի տարածքային ամբողջականությունը, իսկ հետո ընդունեց Կոսովոն։ Ռուսաստանը ճանաչեց Ղրիմի անկախությունը, թեեւ ճանաչում էր Ուկրաինայի ամբողջականությունը։ Այսինքն՝ սա Զախարովայի հորինվածքն է, որ այս հարցում ինչ-որ նորություն կա։ Ոչ մի նոր բան չի կատարվել։ ԼՂ կարգավիճակը 94 թվականից ընթացող բոլոր բանակցություններում նախ դիտարկվում էր որպես անկախության հավակնություն ունեցող հանրապետություն, հետո արդեն՝ Մադրիդյան սկզբունքները ՀՀ-ի կողմից՝ Սերժ Սարգսյանի կողմից ստորագրելուց հետո սկսեց ընկալվել որպես վիճելի։ Սրանով Սերժ Սարգսյանն ընդունեց ԼՂ կարգավիճակի վիճելիությունը։ Որովհետեւ նա համաձայնեց ռեֆերենդումի։ Այդ ժամանակվանից ՀՀ դիրքորոշումը չի փոխվել։ ՀՀ-ն համարում է, որ ԼՂ կարգավիճակը վիճելի է, որ ԼՂ ժողովուրդն ունի ինքնորոշման իրավունք։ Փաշինյանի բանաձեւն է՝ ԼՂ հայերի իրավունքներն ու անվտանգությունը։ Չէ՞ որ այն ներառում է նաեւ ինքնորոշման իրավունքը։ Փաշինյանն այս մասին հրապարակավ չի խոսում, քանի որ Ադրբեջանն անմիջապես կսկսի մեղադրել Հայաստանին՝ տարածքային հավակնությունների մեջ, ինչը նա արդեն արել է ու բավականին հաջող, երբ աշխարհում շատերին համոզեց, որ Հայաստանն ագրեսոր է, որն օկուպացրել է իր տարածքները։ Հիմա այս սցենարը հաջողվել է կոտրել։ Ադրբեջանը հիմա ստիպված է ապացուցել, որ պաշտպանում է ԼՂ ժողովրդի իրավունքները, բայց սա լավ չի ստացվում նրա մոտ։ Միաժամանակ շրջափակում է նրանց։ Ադրբեջանը հայտնվել է արդարացողի դերում, եւ սա հայկական դիվանագիտության արդյունքն է։ Հիմա արդեն աշխարհում, Արեւմուտքում, ՌԴ-ում սկսեցին խոսել գենոցիդի, էթնիկ զտումների մասին։ Մեր պատգամավորը՝ Միրոնովը, հայտարարեց, որ հասունանում է գենոցիդ։ Մարդիկ սկսում են այս մասին խոսել, իսկ Ադրբեջանն ասելիք չունի։ Հիմա նա ընտրության առաջ է՝ գնա՞լ էսկալացիայի, զորքեր մտցնե՞լ՝ խախտելով բոլոր համաձայնությունները, թե՞ ոչ։ Սա կլինի Սահակաշվիլու նախադեպը, որն Ալիեւը չէր ցանկանա։ Ահա թե ինչու նա նախընտրում է Ղարաբաղը սովով խեղդել։ 
• Ի՞նչ եք կարծում՝ ռուս խաղաղապահները կհեռանա՞ն։ Ոնց որ թե Փաշինյանի վերջին հայտարարություններից հետո հակառակ ռեակցիան սկսվեց  ռուսական կողմից՝ Պեսկովն ասաց, որ ռուսները չեն պատրաստվում գնալ տարածաշրջանից։
• Փաշինյանը սրեց հարցը եւ ստիպեց մեր պաշտոնյաներին՝ արձագանքել որոշակի հնարավոր հեռանկարների։ Նրանք հիմա ձեւ են տալիս, թե ոչ մի բան չի կատարվում, բայց ակնհայտ է, որ եթե ՌԴ-ն լքի Ղարաբաղը, պետք է հեռանա նաեւ Հայաստանից։ Հայերը չեն ների ՌԴ-ին ԼՂ էթնիկ զտման համար։ Իսկ Ռուսաստանին ոչ ոք չի թողնի, որ Ադրբեջան մտնի։ Եթե Պուտինը կամ Պեսկովը կարծում են, թե Ադրբեջանն ուրախացած կթողնի, որ իրենք մտնեն այնտեղ, բազա հիմնեն,  դաշնակից դառնան, ապա դա հիմարություն է։ Արդյունքում Ռուսաստանը կկորցնի ներկայությունն Անդրկովկասում

Սյուզան Սիմոնյան

Անցյալ ամիս ես գրել էի «արդարամիտ հրեաների» երկու խմբի մասին, որոնք հորդորել էին Իսրայելի կառավարությանը միջամտել Ադրբեջանի գործերին՝ Լաչինի միջանցքը բացելու համար։

Տասնյոթ իսրայելցիներից բաղկացած առաջին խումբը, այդ թվում՝ ռաբբիներ, լրագրողներ և մտավորականներ, 2023 թվականի հունվարի 15-ին նամակ էր հղել Իսրայելի արտաքին գործերի նախարարին: Երկրորդ խումբը բաղկացած 35 իսրայելցիներից, այդ թվում՝ ռաբբիներ, մտավորականներ, լրագրողներ, կաբինետի նախկին նախարար և Կնեսետի անդամ, ճարտարապետներ ու գիտնականներ, նամակ էր ուղարկել Իսրայելի նախագահին։

Համեմատեք վերը նշված երկու իսրայելական խմբերի արդարացի գործողությունները եվրոպացի 500 ռաբբիների անբարոյական պահվածքի հետ, որոնք ծրագրում են նոյեմբերին Ադրբեջանում համաժողով անցկացնել նախագահ Իլհամ Ալիևի հրավերով, ըստ Jewish News Syndicate-ի (JNS)։ Այցը կազմակերպել է Եվրոպայի ուղղափառ ռաբբիների միությունը, որը միավորում է ավելի քան 700 կրոնական առաջնորդների ամբողջ Եվրոպայի համայնքներից:

«Ադրբեջանը հրեա ժողովրդի համար յուրահատուկ հիշողության վայր է և աշխարհում ամենաեզակի հրեական համայնքներից մեկի տունը», ասել է Եվրոպական ռաբբիների համաժողովի նախագահ ռաբբի Պինկաս Գոլդշմիդտը, որն այս տարվա սկզբին հանդիպել է Ալիևին:
Ռաբբի Գոլդշմիդտի խոսքերին հաջորդեց նախագահ Ալիևի ներկայացուցիչ Էլչին Ամիրբայովի ծիծաղելի հայտարարությունը. «Այն փաստը, որ Եվրոպական ռաբբիների այս համաժողովը կանցկացվի այստեղ՝ Բաքվում, ճանաչումն է այն բանի, որ մարդիկ այստեղ իրենց ապահով են զգում. սա ճիշտ տեղն է»։ Նույնքան ծիծաղելի էր Բաքվի ռաբբի Զամիր Իսաևի հայտարարությունը, որն ասել է JNS-ին՝ Ադրբեջանը «շատ ավելի ապահով է, քան Եվրոպայի որևէ երկիր»: Այս ռաբբիները երևի թե մոռացել են, որ ընդամենը երկու ամիս առաջ ահաբեկչական մի խումբ պատրաստվում էր պայթեցնել Բաքվում Իսրայելի դեսպանատունը։

JNS-ը հայտնել է, որ «ծրագրված ուղևորությունը տեղի է ունենում Իսրայելի և Ադրբեջանի միջև աճող հարաբերությունների ընթացքում, որոնք երկու երկրների միջև երկար դարերի մտերմությունից վերածվել են աննախադեպ ռազմավարական գործընկերության»: Ինչպե՞ս կարող էին Իսրայելի և Ադրբեջանի հարաբերություններն ունենալ «երկար դարերի մտերմություն», եթե Ադրբեջանը պետություն է դարձել ընդամենը 1918 թվականին, իսկ Իսրայելը՝ 1948-ին։

Իրականում, երկու երկրների հարաբերությունները ամենևին էլ հիմնված չեն «մտերմության» վրա, այլ այն բանի վրա, որ Ադրբեջանը ապահովում է Իսրայելի էներգետիկ կարիքների գրեթե կեսը, իսկ Իսրայելը Ադրբեջանին վաճառում է ավելի քան 5 միլիարդ դոլարի զենք՝ իր ժամանակակից զենքերի 70 տոկոսը, ներառյալ անօրինական կասետային ռումբեր, որոնք Բաքուն օգտագործեց 2020 թվականի պատերազմի ժամանակ՝ հազարավոր հայ զինվորների սպանելու և վիրավորելու համար։
Շտապելով հրճվել եվրոպացի ռաբբիների՝ Բաքու սպասվող ժամանումով, Aze.Media-ն հոդված է հրապարակել «Ռաբբիների համաժողով մահմեդական Ադրբեջանում» վերնագրով, տեղեկացնելով, որ «ադրբեջանական ազգը հպարտանում է բազմամշակութային հարուստ քաղաքականությամբ, որը հավասարապես հարգանք է տածում Ադրբեջանում ապրող բոլոր հավատքների ու կրոնների նկատմամբ»։ Սա կատարյալ սուտ է, քանի որ Ադրբեջանում բոլոր փոքրամասնությունները տառապում են խտրականությունից և մարդու իրավունքների զանգվածային ոտնահարումից։

Տեղաբնակ ադրբեջանցիներն իրենք ևս դառնում են հետապնդումների զոհ Ադրբեջանի կառավարության կողմից, եթե որևէ քննադատական խոսք ասեն նախագահ Ալիևի հասցեին:
Ադրբեջանի սերը Իսրայելի և հրեաների նկատմամբ ունի շատ ավելի չարամիտ օրակարգ, քան պարզապես նավթի փոխանակումը զենքի դիմաց: Դա պայմանավորված է ադրբեջանական հակասեմիտիզմով՝ հիմնված է այն կեղծ համոզմունքի վրա, որ «հրեաները Ամերիկայում վերահսկում են ամեն ինչ», և եթե Ադրբեջանը լավ վերաբերվի հրեաներին, ապա նրանք կազդեն ԱՄՆ-ի վրա՝ ադրբեջանամետ դիրքորոշում որդեգրելու համար։ Սա ԱՄՆ-ում հայկական «լոբբիին» հակազդելու Բաքվի ակնհայտ ծրագիրն է։

Մինչ Թուրքիան և Ադրբեջանը սիրաշահում են ամերիկացի հրեաներին և Իսրայելին՝ հուսալով օգուտ քաղել ԱՄՆ-ում նրանց լոբբինգից, Իսրայելի և հրեաների համար անխոհեմ կլինի գնալ և ամրապնդել ադրբեջանցի պաշտոնյաների հակասեմական դիրքորոշումը: Մի խումբ անբարոյական եվրոպացի ռաբբիների մոտ թյուր տպավորություն է ստեղծվել, որ ադրբեջանցիներն իրենց գրկաբաց ընդունում են հրեաների հանդեպ ունեցած սիրո պատճառով։ Այս ռաբինները չեն գիտակցում, որ իրենք ուղղակի թույլ են տալիս, որ շահագործվեն Ադրբեջանի ենթադրյալ քաղաքական շահերի համար։
Մինչ Իսրայելը իր դեսպանատունը բացեց Բաքվում 1993 թվականին, Ադրբեջանն իր դեսպանատունը Թել Ավիվում հիմնեց 2023 թվականին, միայն այն բանից հետո, երբ հայտարարեց իր ներկայացուցչության բացման մասին Ռամալլահում, Հորդանան գետի արևմտյան ափին, որը համարվում է Պաղեստինի դե ֆակտո մայրաքաղաքը՝ մեղմելու համար բազմաթիվ մահմեդականների հակազդեցությունը Ադրբեջանում և ամբողջ աշխարհում:

Ֆրանսիացի պատմաբան Մարկ Նոբելը օգոստոսի 8-ին վրդովված հոդված գրեց Le Point ֆրանսիական թերթում՝ կոշտ քննադատության ենթարկելով եվրոպացի ռաբբիների ծրագրած այցը Բաքու։ Նոբելը գրեց. «Պարոնա՛յք ռաբբիներ, ես ամաչում եմ և ես հրեա եմ»:  Հատկանշական է, որ նա հայտնեց, որ Ֆրանսիայի գլխավոր ռաբբի Հայիմ Կորսիան չի ուղեկցի մյուս ռաբբիներին Ադրբեջան՝ «Բաքվի բռնապետին շողոքորթելու համար և թույլ չի տա, որ նման վարչակարգը կաշառի իրեն»։
Հինգ հարյուր անբարոյական եվրոպացի ռաբբիները, սովի մատնված 120 հազար արցախցիների կողքին կանգնելու փոխարեն, Բաքվում իրենց հոգիները վաճառում են սատանային։

Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ
www.TheCaliforniaCourier.com
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի