Ալիևը նորից ակտիվացել է և սկսել է խոսել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին, սակայն Հայաստանում Իրանի դեսպանն արձագանքեց այս պնդումներին՝ ասելով, որ Իրանը դեմ է միջանցքին և աջակցում է Հայաստանի տարածքային ամբողջականությանը։ Այս մասին  զրույցում ասաց Հայաստան-Իրան համագործակցության զարգացման հիմնադրամի ղեկավար Պույա Հոսեյնին։

«Ալիևի թիկունքում այլ ուժեր կան, որոնք օգտագործում են նրան տարածաշրջանը մշտական ​​լարվածության մեջ պահելու և թույլ չտալու, որ իրական խաղաղության հասնեբ։ Խոսքը Թուրքիայի, Իսրայելի եւ այլ երկրների մասին է։

Իրանի միջոցով Ադրբեջանի և Նախիջևանի կապը Թեհրանին լծակներ է տալիս Անկարայի և Բաքվի վրա: Սա բխում է և՛ Իրանի, և՛ Հայաստանի շահերից։ Սա հենց այն այլընտրանքն է, որը Թեհրանն առաջարկել է Ադրբեջանին»,- նշել է փորձագետը։

Նրա խոսքով, Բաքուն, այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» գաղափարը առաջ տանելով, փորձում է թույլ չտալ տարանցիկ ճանապարհների բացում Հայաստանով, այլ ցանկանում է, որ դրանք անցնեն միայն Ադրբեջանով։

Թուրքիայի ու Ռուսաստանի հարաբերություններում սառը քամիներ են սկսել փչել: Այս մասին Facebook-ի իր էջում գրել է Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը:

Նա, մասնավորապես, նշել է.

«1. Բլինքենը հայտարարել է, որ Շվեդիայի ՆԱՏՕ մտնելու հարցում կան առաջխաղացումներ, որի համար  Թուրքիան նոր F16-ներ ու եղած ինքնաթիռների պահեստամասեր ստանալու ակնկալիքներ ունի: Շվեդիայի ՆԱՏՕ-ին անդամագրվելը Բալթիկ ծովում և Կալինգրադի մարզի հետ կապի խնդիրներում Ռուսաստանի համար ստրատեգիական վտանգներ է առաջացնում :

2. Դեկտեմբերի 16-ին Էր-Ռիյադում ուկրաինական հարցով գաղտնի հանդիպում է եղել Թուրքիայի, Սաուդյան Արաբիայի և Հնդկաստանի բարձր պաշտոնյաների մասնակցությամբ: Հանդիպման գլխավոր կազմակերպիչներից է Բրիտանիան:

Սա նույնպես խորացրել Է Թուրքիայի ու Ռուսաստանի հարաբերություններում առաջացած անվստահությանը:

Բրիտանիան Թուրքիայի ու Ադրբեջանի աշխարհաքաղաքական տանիքն է:

Այս զարգացումները կարող են նոր իրավիճակ ստեղծել հայ-ադրբեջանական բանակցություններում: Հիշենք, որ անցած տարվա սեպտերբերին Սոչիում կայացած Էրդողան-Պուտին հանդիպումից հետո Արցախում ավարտին հասցվեց հայերի էթնիկ զտումները: Պատահական չէ, որ Ալիևը հրաժարվելով Եվրոմիության ու ԱՄՆ միջնորդությունից, հայ-ադրբեջանական բանակցություններում, հիմա արդեն հրաժարվում է նաև Մոսկվայի միջնորդությունից ու ուղղակի հայճադրբեջանական ֆորմատ է առաջարկում, առանց միջնորդների:

Ինչն է հետաքրքիր, Էր-Ռիյադում կայացած գաղտնի բանակցություններից հետո Դավոսում սպասվում է Ուկրաինայում խաղաղության բանաձևի շուրջ քննարկում, որին մասնակցելու է նաև Հայստանի Անվտանգության Խորհրդի քարտուղարը: Այստեղ առաջանում են հարցեր, թե որն է Հայաստանի այսպես կոչված կառավարության քաղաքականությունը, ինչ և ում խնդիրներն են  սպասարկում և ինչ ստրատեգիական հաշվարկներ ունեն: Կառավարության ստրատեգիական հաշվարկների մասին հարցադրումը հռետորական է, հասկանալի է, որ ստրատեգիական մտածողությունն ու Հայաստանի կառավարությունն անհամատեղելի հասկացություններ են»:

Ադրբեջանի հետ բանակցությունների փաստաթուղթը նոր զիջումների մասին փաստաթղթի նախագիծ է, որը հասարակությանը ներկայացվում է իբրև խաղաղության պայմանագիր:

Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրառում է կատարել ՀՅԴ ԳՄ անդամ, Ազգային կոմիտեի անդամ, ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Իշխան Սաղաթելյանը:

«Երեք տարի է Նիկոլ Փաշինյանը հայ ժողովրդին վստահեցնում էր, որ Ադրբեջանի հետ բանակցում է խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու մասին՝ երեք կարևոր սկզբունքների հիման վրա, որոնք հայկական կողմի համար կարմիր գիծ են.

1) Ադրբեջանը պետք է ճանաչի ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը 29.800 ք/կմ,

2) տարածաշրջանի կոմունիկացիաները պետք է բացվեն` չսահմանափակելով երկրների սուվերենությունը և իրավազորությունը,

3) պետք է ձեւավորվեն պայմանագրի իրագործումը երաշխավորող միջազգային մեխանիզմներ։

Ի պատասխան` Ալիևը երեկ հստակ հայտարարել է.

1) Ադրբեջանի զորքերը որևէ հետ քայլ չեն կատարելու այն տարածքներից, որոնք զբաղեցրել են 2020 թ․ նոյեմբերի 9-ից հետո,

2) միջանցք պետք է լինի, այն պետք է անցնի Մեղրիով և Ադրբեջանից Ադրբեջան մարդիկ և բեռները պետք է անցնեն առանց ստուգման,

3) Ադրբեջանը չի ընդունում միջազգային երաշխիք ամրագրելու հայկական կողմի պահանջը։

Ավելին` Ալիևը նաև հայտարարել է, որ դեմ է 1970 թ. քարտեզների հիմքով դելիմիտացիա սկսելուն և պահանջում է ՀՀ տարածքւոմ գտնվող 8 գյուղերը։

Փաստացի սա Բաքվի բռնապետի պաշտոնական հրապարակային պատասխանն է մեր պետության կադաստրի վկայական աղերսող Նիկոլ Փաշինյանին։

Սա Բաքվի բռնապետի պատասխանն է բոլոր նրանց, ովքեր ասում են` Արցախը տանք, որ Հայաստանի Հանրապետությունը փրկենք։

Սա Բաքվի բռնապետի պատասխանն է միջազգային հանրությանը, ովքեր շաբաթը մի քանի անգամ արձանագրում էին «խաղաղության» պայմանագրի շուրջ առաջընթացի մասին։

Իրականում գործընթացի այս փուլում Ադրբեջանը ցանկանում է․

ա) լիգիտիմացնել և անշրջելի դարձնել իր մինչև օրս արձանագրած ձեռքբերումները՝ Արցախի բռնազավթման և ՀՀ տարածքների օկուպացիայի մասով,

բ) որևէ պարտավորություն չստանձնելով` չսահմանափակել իր հետագա գործողությունները։

Այս պարագայում Ադրբեջանի հետ 《խաղաղություն》բառը պարունակող վերնագրով պայմանագրի ստորագրումը նշանակում է․

1․ պաշտոնապես ընդունել, որ ՀՀ-ն պատերազմի մեջ է գտնվել Ադրբեջանի հետ,

2․ լեգիտիմացնել ուժի և ուժի սպառնալիքի կիրառմամբ Ադրբեջանի ձեռքբերումները,

3․ ոչնչացնել Արցախի հայրենակիցների իրավունքների պաշտպանության հնարավորությունները։

Փաստն այն է, որ Ադրբեջանի հետ բանակցությունների առարկա փաստաթուղթը ՀՀ-ին ոչինչ չտվող, նոր զիջումների մասին փաստաթղթի նախագիծ է, որը մեր հասարակությանը ներկայացվում է իբրև խաղաղության պայմանագիր:

Ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու, մեր առաջ կանգնած մարտահրավերները հաղթահարելու, իրական խաղաղության հասնելու մի ճանապարհ կա՝ ազատվել այս ոչ հայկական կառավարությունից,

ձևավորել ազգային իշխանություն, կառուցել նոր որակի ազգային, մրցունակ պետություն, որն ի վիճակի կլինի հաղթահարել ներքին և արտաքին մարտահրավերները»,- գրել է Սաղաթելյանը  :

«Հանրային Ձայն» կուսակցության կառավարման խորհուրդը հաղորդագրություն է տարածել, որտեղ հայտնել են, թե դադարեցվել է Վարդան Ղուկասյանի անդամությունը «Հանրային Ձայն» կուսակցությունում․

2024թ․-ի հունվարի 9-ին տեղի է ունեցել «Հանրային Ձայն» կուսակցության կառավարման խորհրդի նիստ։

Նիստով պարզվել է, որ կուսակցության խորհրդի անդամ Վարդան Ղուկասյանը հանդիսանում է նաև ՌԴ քաղաքացի, գրանցված ՌԴ Կալինինգրադ քաղաքում։

Կուսակցության կանոնադրության 3.8.5 կետի ուժով, այլ պետության քաղաքացիություն ստանալու դեպքում կուսակցության անդամությունը դադարեցվում է։

Այս հիմքով կառավարման խորհուրդը դադարեցված է համարել Վարդան Ղուկասյանի անդամությունը կուսակցությունում։about:blank about:blank

Սեփական դիմումների հիմքով դադարեցված է համարվել կուսակցության խորհրդի ևս 11 անդամի անդամակցությունը։

Խորհուրդը նաև ի գիտություն է ընդունել, խորհրդի ղեկավար Արտակ Գալստյանի լիազորագիրը, որով վերջինիս կառավարման խորհրդի ղեկավարի լիազորությունները փոխանցվել են խորհրդի անդամ Գագիկ Գալստյանին, դադարեցնելով մինչ այդ կուսակցության խորհրդի անդամ Վահան Ավագյանին տրված նույնաբովանդակ լիազորագրի գործունեությունը։

Բացի այդ «Հանրային Ձայն» կուսակցության կառավարման խորհուրդը, հաշվի առնելով մամուլում տարածված լուրերը իրազեկում է քաղաքացիներին և կուսակցականներին, որ «Հանրային Ձայն» կուսակցությունը արտահերթ համագումար հրավիրելու որոշում չունի, նման համագումար հունվարի 19 ին չի անցկացվելու։

ույն թվականի հունվարի 19 ին, Մարիոթ հյուրանոցում, կուսակցության նախկին անդամ Վարդան Ղուկասյան անունը կրող անձի կողմից հրավիրված համագումարը ապօրինի է, որևիցե աղերս չունի «Հանրային Ձայն» կուսակցության հետ։

Դիմում ենք նաև ՀՀ իրավապահներին, կասեցնել «Հանրային Ձայն» կուսակցության անունից ապօրինի հրավիրված համագումար կոչվող ապօրինի հավաքը։

Սույնով հայտարարում ենք նաև, որ Վարդան Ղուկասյան անունով անձը, այլևս որևիցե քաղաքական առնչություն չունի, ոչ «Հանրային Ձայն» կուսակցության և ոչ էլ կուսակցության Երևան քաղաքի ավագանիում գործող ֆրակցիայի հետ և ոչ կուսակցության և ոչ էլ ավագանու անդամները չունեն պարտավորություն վերջինիս հրահանգները, կամ ցուցումները կատարելու, Երևանի քաղաքապետարանի գործունեության մասին նրան տեղեկատվություն փոխանցելու։

Ցանկացածը, ով կիրականացնի նման գործունեություն, կլինի կուսակցության անդամ, թե ավագանի, պետք է գիտակցի, որ դա կատարում է իր անձնական պատասխանատվությամբ և կրելու է դրանից բխող քրեաիրավական հետևանքների ողջ պատասխանատվությունը»,- ասվում է հաղորդագրության մեջ։

Ադրբեջանում նախընտրական փուլ է, ուստի թշնամի երկրի նախագահ Ալիևը սովորականից ավելի բաց է խոսում իր ներկա և ապագա պլաններից։ Այս մասին Telegram-ի իր էջում գրել է թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյանը։

Նա, մասնավորապես, նշել է. «Երեկ նա շուրջ երեք ժամ հարցազրույց է տվել ադրբեջանական մեդիաների լրագրողներին։ Շատ լավ կազմակերպված այդ հարցազրույցը, ըստ էության, Ալիևի նախընտրական քարոզարշավի առաջին մեծ միջոցառումն էր։ Ես մանրամասն ծանոթացա հարցազրույցի բովանդակությանը և ահա, թե ինչն եմ առանձնացրել ձեզ համար՝ «Ալիևի բառերով»։ Միանգամից ասեմ, որ սրանք փաստացի այն տրամաբանությունն ու կետերն են, որոնք ընկած են այսպես կոչված «հայ-ադրբեջանական խաղաղության բանակցությունների» հիմքում։

«Խաղաղության պայմանագիր» կոչվող թղթում, եթե այն ստորագրվի, որևէ կերպ չի նշվելու Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև սահմանը և հստակ տարածքը, հետևաբար՝ Ադրբեջանը ցանկացած պահի կարող է խախտել այն՝ պնդելով, որ «սահման չկա, չկա նաև սահմանի խախտում»։ Թուղթ ոչմի բանի մասին, բայց որը լիարժեք մաքրում է Ադրբեջանին Արցախի հարցում կատարած հանցաքներից ու իրավական առումով այն փակում։ «Կադաստրի թուղթ» կոչված տգիտությունը ևս փչվեց։

Ադրբեջանը չի ազատելու 2020 թ. նոյեմբերից հետո գրաված Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքը (առնվազն՝ 300 քառակուսի կմ)։ «Զորքերի հայելային հետքաշում» գաղափարի փուչ լինելը հերթական անգամ ապացուցվեց։

Ադրբեջանն ամեն ինչ անում է, որ թուղթը ստորագրվի առանց միջնորդ, որպեսզի կարողանա ցանկացած պահի առանց ավելորդ գլխացավանքի խախտել այն։ Այս կետը դուր չի գա «միջազգային երաշխիքներ կլինեն» և «աշխարհը չի թողնի, որ մեր վրա հարձակվեն» թեզերի սիրահարներին։

Ադրբեջանը չի բացելու Հայաստանի հետ սահման և շարունակելու է Հայաստանի լիակատար շրջափակումը։ Հետևաբար, նույնը անելու է նաև Թուրքիան։ Ավելին՝ այս պահին խնդիր է դրված Հայաստանին կտրել իր երկու հիմնական արտաքին ճանապարհներից՝ դեպի Վրաստան և Իրան։ Դա անելու համար օգտագործում են այսպես կոչված անկլավների թեման (տե՛ս հաջորդ կետը)։ «Խաղաղության խաչմերուկի» գաղափարի փուչ լինելը հերթական անգամ ապացուցվեց։

Ադրբեջանը ելնում է այն դրույթից, որ Հայաստանը այս պահին օկուպացրել է Ադրբեջանի 8 գյուղեր, որոնցից 4-ը բուն սահմանին, մյուս 4-ը՝ սահմանից ներս («անկլավի» տեսքով»)։ Ադրբեջանը «չի կարող հանդուժել այս իրավիճակը» և «ամեն ինչ անելու է, որ դրանք ազատագրի»։ Ավելին, Ադրբեջանը պնդում է, որ դեպի անկլավներ տանող ճանապարհներ պետք է տրվեն, որոնք «պետք է բնակեցվեն ադրբեջանցիներով»։ Սրանք մինի-միջանցքներ են։ Իմիջիայլոց, Ալիևն ասաց, որ այս թեման այժմ քննարկվում է սահմանազատման հանձնաժողովում։ Չի բանացկվում, այլ Ադրբեջանի պայմանի տեխնիկական իրականացման հարցերն են քննարկվում։

Ադրբեջանը պահանջում է միջանցք Սյունիքի տարածքով։ Այո՛, հենց միջանցք, ուրիշ ոչ մի բան՝ «անխոչընդոտ անցում» անվան տակ։ Ընդ որում՝ շատ կոնկրետ տեղով՝ Մեղրիով, քանի որ այն «ամենակարճ և ամենահարմար ճանապարհն է» դեպի Նախիջևան։ Միաժամանակ Ալիևը ակնարկեց, որ ցանկացած պահի կարող է զենքով վերցնել այդ ճանապարհը։

Ադրբեջանը խոստովանում է, որ Հայաստանի Հանրապետության հանդեպ իր հավականությունները հնարավոր են դարձել Արցախում տարած հաղթանակի շնորհիվ։ Ալիևը բառացի ասում է, որ Շուշիին գրավելը թույլ տվեց բացել Զանգեզուրի հարցը։ Սրանից ավելի լավ ապացույց, որ Արցախը Սյունիքի ու Հայաստանի մնացյալ մասերի պաշտպանության գլխավոր միջոցն էր, դժվար է գտնել։ Ընդ որում՝ թշնամու բերանով է ասված։

Ադրբեջանն ամեն ինչ անելու է նախագահներ Սերժ Սարգսյանին ու Ռոբերտ Քոչարյանին ևս գերեվարելու համար։ Այդ մասին ուղիղ նշեց Ալիևը։

Ամբողջ հարցազրույցի ընթացքում Ալիևը Հայաստանի բոլոր տարածքների համար օգտագործում էր թյուրքական տեղանուններ՝ «Իրևան» (Երևան), «Արևմտյան Զանգեզուր» (Սյունիք), «Իստիսու» (Ջերմուկ) և այլն։ Նաև նշում, որ եթե սահմանազատում լինի քարտեզով, ապա պետք է քննարկել Երևանի պատկանելիության հարցը։ Սա Ադրբեջանի ծավալապաշտության կարևորագույն դրսևորումներից է, որով այժմ դաստիարակվում է ադրբեջանական հասարակությունը։

Ադրբեջանը Եվրամիության գլխավոր գործընկերներից է գազի մատակարարման հարցով։ Հետևաբար Ադրբեջանը ոչ մի դեպքում չի վախենում Արևմտյան ճնշումից, որովհետև այն չի լինելու։ Ադրբեջանին մնում է խելացի խաղալ Ռուսաստանի հետ, ինչը և արվում է (նույնիսկ հարցազրույցի մակարդակում ճիշտ ուղերձներ հղելով Մոսկվային)։

Հայկական կողմը հույս ունի, որ Ադրբեջանը կառուցողական մոտեցում կցուցաբերի, և բանակցություններն ու հանդիպումները կշարունակվեն։ Այս մասին հունվարի 10-ին Հունաստանի ԱԳ նախարարի հետ համատեղ ասուլիսում ասաց Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը։

Պատասխանելով Ադրբեջանի հետ բանակցային գործընթացի մասին հարցին՝ նախարարը նշեց, որ 2022 թվականի ավարտը նշանավորվել է Բաքվի՝ ինչպես ամենաբարձր մակարդակով, այնպես էլ արտգործնախարարների մակարդակով հանդիպումներ անցկացնելուց հրաժարվելով։ Այսպիսով, Ադրբեջանի նախագահը հրաժարվել է հանդիպել Գրանադայում և Բրյուսելում։ Միաժամանակ ոչ պաշտոնական շփումներ են եղել Թեհրանում արտգործնախարարների մակարդակով և Անվտանգության խորհուրդների մակարդակով։

«Միևնույն ժամանակ, ոչ կառուցողական մթնոլորտում մենք տեսանք կառուցողական քայլեր Բաքվից, օրինակ՝ գերիների ազատ արձակման հարցում»,- նշեց նախարարը՝ հավելելով, որ կողմերը փոխանակել են խաղաղության պայմանագրի առաջարկներ։ Ադրբեջանական առաջարկները ստացվել են դեկտեմբերի վերջին, հայկական կողմն իր առաջարկներն ուղարկել է հունվարի 4-ին։

Միրզոյանը հաստատեց, որ ադրբեջանական առաջարկներում բովանդակային առումով որոշակի հետընթաց կա. Սակայն նախարարը կարծում է, որ կարևորը ոչ թե հետընթացն է կամ ինչ-որ փուլում առաջընթացը, այլ այն հիմնարար սկզբունքների համախմբումը, որոնց վրա պետք է հիմնվի խաղաղության պայմանագիրը։

Մեկ օրվա ընթացքում 2 զինծառայողի, այս դեպքում` սպաների մահվան հանգամանքը, ոչ միայն նրանց ընտանիքների համար է ողբերգություն, այլ զինված ուժերի: Այս մասին գրում է ՀՀ ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը։

«Անընդունելի եմ համարում հապշտապ որոշումները, առավել ևս` «օպերատիվ քայլերի» անվան տակ զորամաս/զորամիավորում օղակում արագ պաշտոնանկությունները:

Յուրաքանչյուր դեպքով պետք է քննություն իրականացվի, պատճառահետևանքային կապը պարզվի ու միայն դրանից հետո, ըստ պատասխանատվության չափի, պրոցեսներ տարվի:

Առանց քննության զանգվածային «սպայական ջարդն» անընդունելի եմ համարում, ինչի ականատեսն եղել ենք նախկին միջադեպերի ժամանակ և ինչպես երևում է` դրանք իրենց նպատակին չեն ծառայել:

Զինված ուժերում յուրաքանչյուր ծառայող` շարքայինից գեներալ, ունի սահմանված պարտականություններ` պատասխանատվության կոնկրետ դաշտ և հետագա որոշումները դրա վրա պետք է կառուցել»:

Հունվարի 6-ին թուրքական «TVNet»-ի եթերում Թուրքիայի տրանսպորտի և ենթակառուցվածքների նախարար Աբդուլքադիր Ուրալօղլուն խոսել է այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» նախագծի մասին։

Էրմենիհաբերի փոխանցմամբ, նա նշել է, որ Բաքվից մինչև Հորադիզ և այնտեղից Օրդուբադ հասնող տարածքում ճանապարհաշինարարական աշխատանքներ են ընթանում և այդ հատվածում բացառություն է կազմում միայն Հայաստանի տարածով անցնող ճանապարհահատվածը:

«Նախիջևանում՝ մինչև Դիլուջուի սահման ընկած հատվածում, մոտ 100 կմ-անոց մի գիծ կա, որը բարելավվելու է, այնուհետև (քարտեզի վրա) կանաչով Դիլուջու-Իգդիր-Կարս հատվածն է, որի տենդերն անցկացրել ենք և այս տարի սկսում ենք»,- ասել է նա:

Բացի այդ, թուրք նախարարը հայտնել է, որ իրենց կողմում գտնվող 224 կմ-անոց հատվածի կառուցման համար տենդերը ևս անցկացրել են:

Ուրարօղլուն համոզմունք է հայտնել նաև, որ ամբողջ միջանցքի շինարարական աշխատանքները տևելու են շուրջ 5 տարի:

«Այսինքն մտածում ենք, որ 2028թ․-ին երթուղին ամբողջությամբ կյանքի կոչած ենք լինելու»,- հավելել է նա: 

2024-ին Հայաստանին սպասում են բազմաթիվ մարտահրավերներ: Այս մասին «Ազատությանը» տված հարցազրույցում նշել է ղարաբաղյան հակամարտության մասնագետ, Քարնեգի հիմնադրամի ավագ փորձագետ Թոմ դը Վաալը։

«Անկասկած, սա շատ վճռորոշ, կարևոր, ինչ-որ տեղ վտանգավոր պահ է Հայաստանի համար 2024 թվականին: Երկիրը կանգնած է թերևս ամենադժվար ընտրությունների առջև՝ համեմատելի 1980-ականների վերջին կամ նույնիսկ 1920-ականների իրավիճակի հետ: Խոսքն, իհարկե, Ղարաբաղի կորստի և այնտեղից հայ բնակչության փախուստի մասին է։ Սա լուրջ պահ է Հայաստանի համար, որը ոմանք համեմատում են 1920 թվականի կամ նույնիսկ 1915 թվականի Ցեղասպանության հետ։ Սա նաև կլինի այն տարին, երբ Հայաստանը առերեսվելու է ոչ միայն Ադրբեջանից եկող սպառնալիքի, այլև Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների կորստի կամ խզման սպառնալիքի հետ: Այսպիսով, 2024 թվականին Հայաստանին անկասկած սպասում են բազմաթիվ մարտահրավերներ»,- նշել է նա:

Անդրադառնալով դիտարկմանը, որ շատ հայերի համար Ռուսաստանը ոչ միայն լքել է նրանց, այլև դավաճանել շատ դրամատիկ ձևով, Թոմաս դե Վաալը նշել է. «Սկսենք նրանից, որ, իհարկե, Ռուսաստանն այս տարածաշրջանում միշտ ունեցել է բազմաթիվ շահեր։ Թեև գուցե միշտ էլ ավելի ամուր հարաբերություններ է ունեցել Հայաստանի հետ, նա երբեք էլ չի հրաժարվել Ադրբեջանի հետ հարաբերություններից։ Եթե նայենք ղարաբաղյան հակամարտության նորագույն պատմությանը, ապա կտեսնենք, որ եղել են պահեր, երբ Մոսկվան ավելի մոտ էր Բաքվին, օրինակ՝ 1990-1991 թվականներին։

Ռուսաստանի համար իր շահերն են առաջնահերթ, և հայերի քրիստոնյա լինելու փաստը, այնտեղ ավանդական պատմական հարաբերությունների առկայությունն այնքան էլ կարևոր չեն: Բայց, վստահաբար, Մոսկվան շարունակում է մնալ Հայաստանի անվտանգության հիմնական ապահովողը։ Կա ռազմական դաշինք, կան պարտավորություններ, որոնք Մոսկվան ստանձնել է Հայաստանի հանդեպ։

Ի՞նչ փոխվեց։ Ակնհայտորեն, վիճակը սկսեց փոխվել 2018 թվականի Թավշյա հեղափոխությունից հետո, երբ Հայաստանում իշխանության եկավ Նիկոլ Փաշինյանը, ով Մոսկվայի տեսանկյունից շատ ավելի անկանխատեսելի, անվստահելի գործընկեր էր, մինչդեռ Իլհամ Ալիևն Ադրբեջանում շարունակում էր մնալ շատ ավելի կանխատեսելի և վստահելի գործընկեր։ Դա փոփոխություններից մեկն էր:

Այնուհետև մենք տեսանք 2020 թվականի պատերազմը, երբ Մոսկվան միջամտեց միայն վերջին պահին։ Մինչ ղարաբաղցիները ողջունեցին Մոսկվայի միջամտությունը, կարծում եմ, որ հայերն արդեն գիտակցել են այդ փոփոխությունը։

Կարծում եմ՝ վճռորոշ պահը Ռուսաստանի ներխուժումն էր Ուկրաինա 2022 թվականի փետրվարին, որից հետո Ռուսաստանի առաջնահերթությունները փոխվեցին ու ամեն ինչ սկսեց պտտվել Ուկրաինայի հետ պատերազմի, Արևմուտքի հետ պատերազմի շուրջ: Կովկասը երկրորդական է դարձել, ամեն ինչ այժմ երկրորդական է այդ պատերազմական ջանքերի համեմատ։

Եթե նայեք, թե ինչ ունենք տեղում, ապա կտեսնենք, որ մի կողմից կա Հայաստան, որն ունի ժողովրդավարական իշխանություն, որի մտադրությունները կարծես թե ավելի եվրոպամետ են, և կա [Ռուսաստանի տեսանկյունից] շատ ավելի վստահելի գործընկեր ի դեմս Ադրբեջանի։ Կարծում եմ՝ եթե կարդաք, թե ինչ են ասում ռուս պաշտոնյաները պատերազմի սկսելուց ի վեր, դա այն է, որ նրանք պետք է վերակողմնորոշեն Ռուսաստանի ողջ տնտեսությունը Արևմուտքից դեպի Հարավ և Արևելք, իսկ Հարավը նշանակում է Վրաստան, բայց դա նաև նշանակում է հատկապես Ադրբեջան՝ երկաթուղային երթուղին դեպի Ադրբեջան, Կասպից ծով։

Ադրբեջանը Ռուսաստանի համար հիմնականում ճանապարհ է դեպի հարավ՝ դեպի Իրան, դեպի Մերձավոր Արևելք։ Եվ այդ դեպքում Հայաստանը դառնում է պակաս կարևոր։ Եվ դրա համար էլ, կարծում եմ, մենք տեսանք սա: Պատմականորեն առաջին անգամ Ռուսաստանը չարձագանքեց, նրա խաղաղապահ ուժերը հիմնականում չեն արձագանքել։ Ակնհայտորեն նրանք նախապես տեղեկացված էին, որ Ադրբեջանը պատրաստվում է գրավել Ղարաբաղը»:

Հայաստան-Ադրբեջան միջպետական սահմանից զորքերի հայելային հետքաշման առաջարկությունը շարունակում է մնալ ուժի մեջ։ Այս մասին  գրավոր հարցմանն ի պատասխան հայտնել են ՀՀ ԱԳՆ-ից։

Հիշեցնենք, որ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարն անընդունելի էր համարել զորքերը հայելային տարբերակով հետ քաշելու պաշտոնական Երևանի առաջարկը՝ պատճառաբանելով, որ սահմանի դելիմիտացիան երկարատև աշխատանք է։ Նշենք, որ նման նախաձեռնությամբ էր հանդես եկել Նիկոլ Փաշինյանը՝ դեռևս 2021թ․ գարնանը։

«Փաստինֆո»-ն գրավոր հարցում էր ուղարկել ՀՀ կառավարություն՝ խնդրելով տեղեկացնել, թե արդյոք ՀՀ վարչապետը Ադրբեջանի հետ բանակցություններում պնդելու է իր առաջարկը՝ այն համարելով նախապայման։ ՀՀ կառավարությունից հարցումը վերահասցեագրել են ՀՀ ԱԳՆ-ին։

«Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև բանակցությունների ընթացքում հայկական կողմը մշտապես հանդես է եկել Հայաստան-Ադրբեջան միջպետական սահմանից զորքերի հայելային հետքաշման առաջարկությամբ, և դա շարունակում է մնալ ուժի մեջ»,- հայտնել է ՀՀ ԱԳՆ ու ավելացրել՝ «Հայաստանի Հանրապետությունը պատրաստ է օր առաջ ներգրավվել դրա իրականացման շուրջ քննարկումներում»