Երեկ հանրապետական օրենսդիրներն անդրադարձան երկխոսության ՀԱԿ առաջարկած օրակարգին և ձևաչափին: Հասկանալի դարձավ, որ խորհրդարանական մեծամասնությունը չի շտապում երկխոսել, այն էլ` ընդդիմության առաջարկած պայմաններով:

ՀԱԿ-ում ասում էին, որ պատգամավորների կարծիքն իրենց չի հետաքրքրում, իրենք սպասում են իշխանության իրական տիրոջ արձագանքին:

Սերժ Սարգսյանն առայժմ լռում է, բայց փոխարենն այսօր խոսել է նրա աշխատակազմի ղեկավար Կարեն Կարապետյանը: Եթե հաշվի առնենք այն հանգամանքը, որ պարոն Կարապետյանը շատ հազվադեպ է խոսում, սա կարելի է համարել հենց նախագահականի կամ նախագահի պատասխանը ընդդիմությանը: ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավարը, կարծես թե, ողջունում է երկխոսության գաղափարը, նույնիսկ ասում է, որ նման բան արդեն տեղի ունենում է, սակայն շտապում է ավելացնել. «Ինչ վերաբերում է պատվիրակություն ձևավորելու և արտահերթ ընտրությունների շուրջ բանակցելու առաջարկին, ապա այստեղ թե՛ առաջարկվող ձևաչափը, թե՛ դրվող հարցը, մեծ հաշվով, ուղղակի ինքնանպատակ են և, ինչպես դժվար չէր կռահել, անընդունելի: Իսկ «պատվիրակությունների բանակցություններ» արտահայտությունն այնպես ուռճացված ու գունազարդված է ներկայացվում, կարծես խոսքը վերաբերում է միջպետական բանակցություններին և ոչ թե իշխանություն-ընդդիմություն գործակցությանը, որի իրականացման՝ աշխարհում տարածված մեխանիզմները մեր երկրում կան, և որոնց վերջին տարիների ընթացքում ավելացել են նաև ՀՀ նախագահի կողմից առաջ քաշված նոր ձևաչափերը»:

Ամեն բան շատ հստակ է ասված. իշխանությունը չի ցանկանում երկխոսել իր կապիտուլյացիայի շուրջ:

Մնում է ենթադրել, թե ինչո՞ւ ընդդիմությունը, կանխատեսելով իշխանության այս պատասխանը, նման նախաձեռնությամբ սահմանափակեց մանևրելու իր հնարավորությունը: Գուցե այս նախաձեռնությունն ուղղված էր արտաքին խաղացողների՞ն, կամ` ՀԱԿ-ը գնում է վաբա՞նկ:

Ամեն դեպքում, իշխանության պատասխանը ՀԱԿ-ին դնում է անհարմար վիճակի մեջ: Մի կողմից՝ երկխոսության նրա պայմանները չեն ընդունվում, մյուս կողմից` ընդդիմությունը գոնե այս պահին չունի իր վարքագիծն արմատականացնելու ռեսուրս:

«Գործող իշխանության և Հայ ազգային կոնգրեսի միջև այսօր կան գաղափարական ընդհանրություններ։ Միայն մեկ տարբերություն կա. այդ ուժերից մեկն իշխանության դաշտում է, մյուսը՝ ընդդիմության»,- այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ահա այսպիսի դարակազմիկ «բացահայտում» արեց ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության ղեկավար Ստյոպա Սաֆարյանը։

Եվ ոչ միայն այս «բացահայտումը: Ըստ Սաֆարյանի, եթե իշխանության բաժանման հարցում համաձայնության գան և հաղթահարեն այսօրվա անվստահության մթնոլորտը, ապա չի բացառվում, որ ՀԱԿ-ն ու իշխանությունը հաջորդ խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցեն մեկ միասնական դաշինքով: «Եթե այդքան ընդհանրություններ կան, ապա նույն դաշինքի կամ նույն իշխանության մեջ լինելը ինչո՞ւ պետք է հակացուցված լինի»,- ասաց Սաֆարյանը։

Նրա համոզմամբ՝ ՀԱԿ-ի պահանջների շրջանակը իշխանության հետ համաձայնեցված էր։ Երկրում քաղբանտարկյալների հարցը լուծված չէ, քանի որ, ըստ Ստեփան Սաֆարյանի, քաղաքական դատավճիռ կայացրած դատավորը չի պատժվել, և «քաղբանտարկյալ» երևույթը երկրում արմատախիլ չի արվել։

Հայաստանում այսուհետ ևս քաղբանտարկյալներ լինելու են, քանի որ 1995-ից հետո արդեն որերորդ ընտրությունն է ՝ պրակտիկան կրկնվում է։ Նրա խոսքով, քաղբանտարկյալներին ձերբակալելուց հետո իշխանությունը «մի աննախադեպ շոու է սկսում, թե ինքն այնքան մարդասեր է, որ ազատ է արձակում հանցագործներին»։

««Ժառանգությունն» ասել և ասելու է, որ քաղբանտարկյալների հարցը Հայաստանում իրականում չի լուծվել, լուծվել է հանիրավի անազատության մեջ գտնվող մարդկանց ազատ արձակման հարցը։ Քաղբանտարկյալների խնդիրը լուծվում է այն դեպքում, երբ պետությունը պատժում է քաղաքական վճիռ կայացրած դատավորին կամ քննիչին, որը նման դատաքննություն է իրականացրել»,- ազդարարեց պատգամավորը։

Անդրադառնալով երկրում առկա իրավիճակին՝ Ստեփան Սաֆարյանը կանխատեսեց, որ ներքաղաքական զարգացումները հետաքրքիր հանգրվանի են բերելու։ «Նախընտրական շրջանը ոչ պաշտոնապես, սակայն  արդեն մեկնարկել է, և այս պահին հատկանշական է, որ փորձ է արվում արհեստական շնչառություն տալ 2008-ին ձևավորված շարժմանը, պահպանել դրա իներցիան»,- ասաց պատգամավորը։

Այս ամենով հանդերձ, Սաֆարյանը տեղին համարեց հիշեցնել, որ «Ժառանգությունը» չի խանդում և չի նախանձում քաղաքական ոչ մի ուժի, միայն հետամուտ է, որպեսզի այդ ուժերի համագործակցության արդյունքում հակաօրինական և հակաիրավական որոշումներ չկայացվեն։

ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Կարեն Կարապետյանը, պատասխանելով  այն հարցին, թե ի վերջո իշխանությունն ընդունում է երկխոսություն սկսելու` Հայ ազգային կոնգրեսի առաջարկը և պատրաստվում է արդյոք համապատասխան պատվիրակություն ձևավորել, հայտարարել է, որ այդ երկխոսությունը վաղուց է սկսվել, բավականին արդյունավետ ընթանում է և մի շարք դրական փոփոխությունների արդեն իսկ հանգեցրել է:

«Դա պարզապես այնքան ակնհայտ է, որ երկխոսություն սկսելու մասին խոսելն առնվազն տարակուսելի է: Ինչ վերաբերում է պատվիրակություն ձևավորելու և արտահերթ ընտրությունների շուրջ բանակցելու առաջարկին, ապա այստեղ թե° առաջարկվող ձևաչափը, թե° դրվող հարցը, մեծ հաշվով, ուղղակի ինքնանպատակ են և, ինչպես դժվար չէր կռահել, անընդունելի: Իսկ «պատվիրակությունների բանակցություններ» արտահայտությունն այնպես ուռճացված ու գունազարդված է ներկայացվում, կարծես խոսքը վերաբերում է միջպետական բանակցություններին և ոչ թե իշխանություն-ընդդիմություն գործակցությանը, որի իրականացման` աշխարհում տարածված մեխանիզմները մեր երկրում կան, և որոնց վերջին տարիների ընթացքում ավելացել են նաև ՀՀ նախագահի կողմից առաջ քաշված նոր ձևաչափերը: Կարծում եմ` մեր երկրում առկա բազմաթիվ խնդիրների վերաբերյալ հասցեական քննարկումների ու մոտեցումների ճշգրտմանն ուղղված գործելաոճն է միայն, որ կարող է դրական և ընդունելի արդյունքների հանգեցնել մեր ժողովրդի համար:

Մենք շարունակում ենք հանուն Հայաստանի առաջընթաց զարգացման` բոլոր քաղաքական ուժերի հետ համագործակցելու մեր ջանքերը` կարևորելով հնարավոր արտաքին սպառնալիքներին համախմբված դիմակայելու անհրաժեշտությունը, երկրում համակարգային փոփոխությունների շարունակականությունը, դրանց նոր ազդակ հաղորդելն ու շոշափելի արդյունքներ երաշխավորելը: Այս տեսանկյունից կոալիցիոն կուսակցությունները պատրաստակամ են արդյունավետ աշխատել բոլոր քաղաքական ուժերի, այդ թվում և Հայ ազգային կոնգրեսի հետ` գործադիր իշխանության կառույցներում և Ազգային ժողովում հանդես գալով ՀԱԿ-ի բոլոր իրականանալի և «հանունե առաջարկներն առաջ տանողի դերում»,- ասել ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավարը:

Այսօր Հայաստանում ԱՄՆ արտակարգ ու լիազոր դեսպան Մարի Յովանովիչը այցելել է «Ազատ դեմոկրատներ» անվանումը կրող նորաստեղծ կուսակցության գրասենյակ, որտեղ և հանդիպումներ է ունեցել կուսակցության ղեկավարների հետ: Հաշվի առնելով, թե ինչ դերակատարություն է ունենում Յովանովիչը այն երկրների քաղաքական կյանքում, որտեղ պաշտոնավարում է, այս հանդիպմանը չի կարելի անուշադրությամբ վերաբերվել:

«Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցությունն անցյալ տարի ՀՀՇ-ում կազմակերպված իշխանափոխությունից հետո այդ կուսակցությունից հեռացած Խաչատուր Քոքոբելյանի և Արարատ Զուրաբյանի քաղաքական նոր պրոյեկտն է:  Մեր տեղեկություններով, ազատ դեմոկրատների շարքը ՀՀՇ-ից հեռացածներից բացի համալրել է նաև նախկին արտգործնախարար Ալեքսանդր Արզումանյանը: Հնարավոր է համարվում նաև վերջերս ՀԱԿ-ից վերջնականապես բաժանված Կարապետ Ռուբինյանի անդամակցությունը:

Այսինքն` սա մի կառույց է, որտեղ տեղ են գտնում ինչ-ինչ նկատառումներով արմատական ընդդիմության մոնոպոլիստի դերը ստանձնած Հայ ազգային կոնգրեսում տեղ չգտածները, բայց մարդիկ, որոնք գտնում են, որ քաղաքական դաշտում դեռ անելիք ու ասելիք ունեն: Եվ հիմա այս կուսակցություն է այցելում Մարի Յովանովիչը` մարդ, որի անունն է շրջանառվում որպես Հայաստանի իշխանության և ընդդիմության միջև սկսված երկխոսության «կնքահայր» և մարդ, որի աջակցությունը այս կամ այն քաղաքական ուժին կարող է շատ բան նշանակել:

Ինչպես հայտնի է, ԱՄՆ դեսպանը շուտով հեռանալու է Հայաստանից: Այս առումով գունավոր հեղափոխությունների վարպետ-տիկնոջ քաղաքական վերջին այցերը ավելի քան մեծ նշանակություն ունեն: Եվ ուրեմն, ի՞նչ կարող է նշանակել Յովանովիչի այս այցը:

Նախ և առաջ, սա հստակ մեսիջ է հայաստանյան քաղաքական դաշտի խաղացողներին առ այն, որ հիշյալ պրոյեկտը ճանաչվում է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կողմից: Հաջորդ տարի խորհրդարանական ընտրություններ են, այնպես որ ցանկացած նման «ճանաչում» ավելի քան կարևոր է հավակնություններ ունեցող քաղաքական ուժերի համար: Մեր տեղեկություններով, այս քաղաքական պրոյեկտը կարող է իսկապես հաջողություն ունենալ, եթե ամերիկյան կողմի ընտրությունը վերջնականապես կանգ առնի հենց «Ազատ դեմոկրատներ»-ի վրա. դրա արդյունքում չի բացառվում, որ նորաստեղծ կուսակցությունը կարող է դառնալ «Ժառանգության» փոխարինողը Ազգային ժողովում` ստանալով 5 տոկոսանոց շեմ հաղթահարելու հնարավորություն:

Ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ սկսվել է նոր խորհրդարան ձևավորելու, դրանում տեղ գրավելու համար մղվող պայքարը: Խորհրդարան մտնելու հույս ունեն այն  համայնքների ղեկավարները, որոնք այլևս կամ չեն ցանկանում, կամ համոզված չեն, որ վերստին կընտրվեն: Այս ֆոնին արդեն ուրվածվել է Էրեբունիից ապագա պատգամավորի ուրվագիծը: Այս տարածքում արդեն որոշված է, որ մրցելու են ներկայիս պատգամավոր Արմեն Պուրտոյանը և նախկին թաղապետ Մհեր Սեդրակյանը: Պայքարը թեժ է լինելու, քանի որ, ըստ մեր ունեցած տեղեկությունների, չնայած նախագահը երկուսին էլ արդեն մասնակցելու «դաբրո» է տվել, բայց նաև ասել է. «Արդար պայքարեք, ով կհաղթի՝ հալալ ա իրեն»:

Այս պահի դրությամբ Մհեր Սեդրակյանի շանսերն ավելի շատ են, քանի որ տարածքում բազմաթիվ սեփականություններ ունի, իսկ որ ամենակարևորն է՝ ժամանակին իր թաղապետական «ժառանգական» աթոռը փոխանցեց քրոջ փեսային ու հիմա, լավ թե վատ, նրա միջոցով վերահսկում է համայնքային շարժերը:

Իշխանություն-ՀԱԿ երկխոսությունը չսկսած` արդեն իսկ լուրջ խոչընդոտներ են առաջացել դրա կայացման հարցում:

Իշխանությունն ու ՀԱԿ-ը տրամագծորեն տարբեր պատկերացումներ ունեն երկխոսության թե ձևաչափի և թե բովանդակության հարցերում:

Այսօր հյուրընկալվելով մեր կայքի շրջանակներում գործող «Ընտրություն» ակումբում` երկխոսության նպատակով ՀԱԿ ստեղծած պատվիրակության անդամ, ՀԺԿ վարչության քարտուղար Ֆելիքս Խաչատրյանը հստակ նշեց, որ իշխանության հետ երկխոսելու են բացառապես մի հարցով` արտահերթ ընտրությունների անցկացում: Ասուլիսին գրեթե զուգահեռ տարածվեց ՀՀԿ խոսնակ Էդվարդ Շարմազանովի հայտարարությունը, որն, ըստ էության, փաստում էր, որ իշխանությունը մերժում է ՀԱԿ վերջնագիրը: «Կողմերը պետք է կարողանան անընդհատ և ամեն քայլում կառուցողական լինել, իրենց քայլերով գործընթացը փակուղի չտանել: Արտահերթ ընտրությունների առաջարկը որքան անհիմն է, այնքան էլ վնասակար` սկսված դրական զարգացումներն արգելակելու տեսանկյունից: Ընդդիմադիր դաշտի մոնոպոլիստի դիրքերից ոչ մի տեղ չտանող առաջարկություններով հանդես գալով` չեմ կարծում, թե ՀԱԿ-ը կկարողանա դրական ներդրում ունենալ մեր ժողովրդին հուզող խնդիրների լուծման գործում: Իշխանությունն իսկապես կառուցողական է տրամադրված և նույնն իրավունք ունի նաև ակնկալել ՀԱԿ-ից: Տնտեսական, սոցիալական, քաղաքական, աշխարհաքաղաքական կամ ցանկացած այլ ոլորտի` Հայ ազգային կոնգրեսի բոլոր առաջարկները, քանի հոգանոց խմբերով էլ ներկայացվեն, Հայաստանի համապատասխան պետական կառույցները, գերատեսչությունները պատրաստ են շահագրգիռ քննարկման և համատեղ լուծումների: Ավելին ասեմ, Հայ ազգային կոնգրեսի` որպես արտախորհրդարանական ընդդիմության բոլոր այն առաջարկները, որոնք, իրատեսական լինելով, կօգնեն մեր ժողովրդի հոգսերն օր առաջ թեթևացնելու գործին և կպահանջեն օրենսդրական լուծումներ, Հանրապետական կուսակցությունը պատրաստ է նրանց անունից դրանք հնչեցնելու ու պաշտպանելու Ազգային ժողովում»,- ասված է հանրապետականների պաշտոնական տեքստում:

Այնպիսի տպավորություն է, որ կողմերը լավ չեն ընկալում երկխոսության ինստիտուտը: Երկխոսության օրակարգում կարող է քննարկվել ցանկացած հարց, այդ թվում` արտահերթ ընտրությունների նպատակահարմարությունը: Մյուս կողմից, արտահերթ ընտրությունների պահանջը չի կարող իմպերատիվ համարվել երկխոսության օրակարգում:

Հանրապետականները դեմ են նաև երկխոսության ֆորմալիզացմանը:

«Յուրաքանչյուր մարդ փոքր ժամանակ տուն-տունիկ է խաղում, հետո է ընտանիք կազմում. իրենք հիմա էդ վիճակում են, իսկ մենք տուն-տունիկ խաղալու ժամանակ չունենք: Պաշտոնապես ասում եմ` ՀՀԿ-ի քաղաքական օրակարգում չկա պատվիրակություններ կազմելու խնդիր, և նաև՝ պատրաստ է հավաքել և խոսել, ուզում են` տնով տեղով գան: Օրը ժամը որոշենք, նստենք, խոսենք»,- ասում է ՀՀԿ խմբակցության նախագահ Գալուստ Սահակյանը:

Այստեղ էլ նահանջի հնարավորություն ՀԱԿ-ը չունի, որվհետև արդեն ձևավորել է պաշտոնական պատվիրակություն` իրեն զրկելով մանևրելու հնարավորությունից: Բացի այդ, երկխոսության հստակ ձևաչափի բացակայությունը` թե բովանդակության և թե ժամանակի առումով, անորոշ է դարձնում գործընթացը:

Առայժմ ստիպված ենք փաստել, որ մեր քաղաքական համակարգը, որն անտագոնիզմի ծնունդ է`սովոր չէ ապրել երկխոսության և կոմպրոմիսների կանոններով:

ՀԱԿ-իշխանություն բանակցությունը դեռ չսկսված՝ արդեն մտել է հակասությունների փուլ, կամ՝ գոնե այդպես են ձևացնում երկուստեք: Այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ՀՀԿ խմբակցության քարտուղար Գալուստ Սահակյանը, անդրադառնալով ՀԱԿ-իշխանություն հնարավոր երկխոսությանը և ընդդիմության արդեն հրապարակած պատվիրակության կազմին ու նրանց հայտարարություններին իրենց ծրագրերի վերաբերյալ, ասաց. «Հանրապետական կուսակցության քաղաքական օրակարգում չկա պատվիրակություններ կազմելու խնդիր»: Անդրադառնալով ՀԱԿ-ին՝ Սահակյանն ասաց. «Այս կերպ միաբևեռություն է առաջարկում և փորձում քաղաքական դաշտում այլ կուսակցությունների նկատմամբ մոնոպոլ կարգավիճակ ստեղծել»։
ՀՀԿ ներկայացուցիչը դժգոհ է. «Նոր տերմինոլոգիա մտցնել՝ 5 հոգի մենք, 5 հոգի դուք, պիտի բանակցենք, խորհրդակցենք… Մենք ասում ենք, որ պատրաստ ենք ցանկացած քաղաքական ուժի հետ խորհրդակցելու, խորհելու, հարցեր քննակելու»:

Ինչպես միշտ՝ Գալուստ Սահակյանը հակասեց ինքն իրեն. վերը նշված մտքից քիչ անց լիովին հակառակ տեսակետ հայտնեց: Ըստ նրա՝ ՀԱԿ-ի առաջարկած ձևաչափը ծիծաղելի է. «Ծիծաղելի բան է այսօր խոսել դրա մասին։ Բազմիցս արտահայտվել ենք, որ դրա համար քաղաքական որևէ գործոն չկա»:

Դե, Գալուստ Սահակյանը Գալուստ Սահակյան չէր լինի եթե գեղարվեստական շղարշով չպատեր իր խոսքը. «Բոլոր երեխաներն էլ մանկապարտեզից, դպրոցական տարիներից տուն-տունիկ են խաղում, նոր են ընտանիք կազմում. Էս մարդիկ հիմա դեռ տուն-տունիկ խաղալու վիճակում են, մենք էդ խաղը չենք ուզում խաղալ, մասնակից դառնալ, բայց խնդիրների թելադրանքով պիտի կարողանանք քննարկումներ կազմակերպել»:

Այսօր «Ընտրություն» մամուլի ակումբում լրագրողների հետ հանդիպմանը ՀԺԿ վարչության քարտուղար, իշխանությունների հետ բանակցության պատրաստվող ՀԱԿ խմբի հինգ անդամներից մեկը՝ Ֆելիքս Խաչատրյանը, հայտարարեց, թե  իշխանություն — ընդդիմություն երկխոսությունը պետք է տեղի ունենա ողջամիտ ժամկետներում, և եթե գործընթացն իշխանությունները ձգձգեն, Հայ ազգային կոնգրեսը կսկսի այլ քայլերի դիմել: Ֆելիքս Խաչատրյանը չմանրամասնեց, թե հատկապես ի՞նչ քայլերի մասին է խոսքը:

«Առանց այդ էլ, իշխանության գործողություններում ժամանակ շահելու միտում է նկատվում,- ասաց ՀԱԿ պատվիրակը՝ նախազգուշացնելով,- եթե իշխանությունը չընդունի արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու ՀԱԿ-ի պահանջի քննարկումը, ՀԱԿ-ը կանցնի հաջորդ քայլերին»:

Ինչո՞վ կարելի է բացատրել պատվիրակություն կազմելու ՀԱԿ-ի շտապողականությունը՝ հարցին Խաչատրյանը պատասխանեց. «Չեմ  կարծում, որ ՀԱԿ-ն այս հարցում շտապողականություն  է ցուցաբերել։ Մեզ համար թանկ է յուրաքանչյուր օրը, և երկրի առջև ծառացած խնդիրներին լուծումներ պետք է տալ օր առաջ»:Նա համոզված է, որ Հայաստանում՝ սկսած 1998-ից, բոլոր դժբախտությունների պատճառը ոչ լեգիտիմ իշխանությունն է:

«Մենք չենք ասում, որ մեր ասածն արմատական է, մեր նպատակն իշխանությունն է, մենք ձգտում ենք ձևավորել օրինական իշխանություն»,- հայտարարեց նա՝ պատասխանելով հարցին, թե՝ հնարավո՞ր է բանակցությունների ժամանակ ՀԱԿ-ը նահանջի արտահերթ ընտրությունների իր պահանջից:

ՀԺԿ քարտուղարի հավաստմամբ, իշխանությունների հետ բանակցության պատրաստվող պատվիրակության կազմը ՀԱԿ քաղխորհուրդն ընտրել է միաձայն, չնայած՝ կարելի էր առավել ներկայացուցչական կազմ ներկայացնել։ Ինչ վերաբերում է բանակցությունների մասին ՀՀԿ-ից հնչած տարաբնույթ կարծիքներին, Խաչատրյանն ասաց, որ դրանք ընդամենը ժամանակ շահելու միտում ունեն: «Պետք է բանակցենք, հասկանանք՝ ինչ ենք որոշում: Այսօր առաջնայինը բանակցություններն սկսելն է»,- ասաց Խաչատրյանը: ՀԺԿ վարչության քարտուղարը նաև հավելեց, որ բանակցություններ սկսելը, ֆորմատը ճշտելը չպետք է երեք ամիս տևի, և իշխանությունը դրան պետք է արձագանքի ողջամիտ ժամկետներում:

ՀԱԿ-ը հայտարարում է, թե իշխանությունների հետ երկխոսության միակ թեման կարող է լինել արտահերթ ընտրությունները, մինչդեռ իշխանությունը բացառում է այդ հարցի քննարկման որևէ ձևաչափ: Այս պարագայում շատ հնարավոր է, որ երկխոսությունը դեռ չսկսված՝ տապալվի: Այս տեսակետին ի պատասխան՝ Ֆելիքս Խաչատրյանն ասաց. «Նման պարագայում միակ մեղավորը կլինի իշխանությունը։ Մեր դուռը ոչ ոքի առջև փակ չէ, միայն թե մարդիկ ազնիվ ձգտումներով գան մեզ մոտ»:

ՀՀԿ մամլո քարտուղար Էդուարդ Շարմազանովը տարածել է պաշտոնական հայտարարություն, որում ասվում է.

«Մենք միշտ ողջունել ենք ու շարունակում ենք ողջունել առկա խնդիրները քննարկելու և լուծումներ գտնելու ճանապարհով առաջ շարժվելու գործելաոճը: Անշուշտ գոհացուցիչ է, որ արդեն բավական ժամանակ է երկխոսություն է ընթանում նաև արտախորհրդարանական ընդդիմության հետ, ընթանում է բաց, հրապարակավ, բոլորի աչքի առջև, ինչի դրական արդյունքներն էլ ակնհայտ են: Եվ այսօր ունենք մի իրավիճակ, երբ մեր երկրում առկա ամենատարբեր խնդիրների լուծման գործընթացում լայնորեն կարող են հաշվի առնվել նաև արտախորհրդարանական ընդդիմության տեսակետներն ու առաջարկները: Կարծում եմ, որ նման դրական զարգացումներն ու ստեղծված միջավայրը պետք է կարողանանք պահպանել, ինչի համար անհրաժեշտ են համատեղ ջանքեր, բոլոր կողմերի ցանկություն:

Կողմերը պետք է կարողանան անընդհատ և ամեն քայլում կառուցողական լինել, իրենց քայլերով գործընթացը փակուղի չտանել: Արտահերթ ընտրությունների առաջարկը որքան անհիմն է, այնքան էլ վնասակար` սկսված դրական զարգացումներն արգելակելու տեսանկյունից: Ընդդիմադիր դաշտի մոնոպոլիստի դիքերից ոչ մի տեղ չտանող առաջարկություններով հանդես գալով` չեմ կարծում, թե ՀԱԿ-ը կկարողանա դրական ներդրում ունենալ մեր ժողովրդին հուզող խնդիրների լուծման գործում: Իշխանությունն իսկապես կառուցողական է տրամադրված և նույնն իրավունք ունի նաև ակնկալել ՀԱԿ-ից: Տնտեսական, սոցիալական, քաղաքական, աշխարհաքաղաքական կամ ցանկացած այլ ոլորտի` Հայ ազգային կոնգրեսի բոլոր առաջարկները, քանի հոգանոց խմբերով էլ ներկայացվեն, Հայաստանի համապատասխան պետական կառույցները, գերատեսչությունները պատրաստ են շահագրգիռ քննարկման և համատեղ լուծումների: Ավելին ասեմ, Հայ ազգային կոնգրեսի` որպես արտախորհրդարանական ընդդիմության բոլոր այն առաջարկները, որոնք, իրատեսական լինելով, կօգնեն մեր ժողովրդի հոգսերն օր առաջ թեթևացնելու գործին և կպահանջեն օրենսդրական լուծումներ, Հանրապետական կուսակցությունը պատրաստ է նրանց անունից դրանք հնչեցնելու ու պաշտպանելու Ազգային ժողովում»:

Հայաստանի մէջ իր դիւանագիտական առաքելութեան աւարտի շեմին՝ Միացեալ նահանգներու դեսպան Մարի Եովանովիչը անդրադարձած է մեր երկրի ներքաղաքական զարգացումներուն։ Օտարերկրեայ ոեւէ դեսպանի կամ բարձրաստիճան դիւանագիտի համար օրինաչափ երեւոյթ չէ իր պաշտօնավարած երկրին ներքին քաղաքական իրադարձութիւններուն մասին հաստատումներ կատարելը, հրապարակային գնահատականներ տալը։ Սակայն Միացեալ նահանգներու դիւանագիտական ներկայացուցչութիւնները հակառակ պահուածքը տակաւ կը դարձնեն օրինաչափ։ Երեւոյթը չի վերաբերիր միայն Երեւանի մէջ պաշտօնավարող ամերիկացի դիւանագէտներուն։

Այժմ, նշենք  Միացալ նահանգներու դեսպանին կատարած գնահատականին ամփոփ կէտերը.-

ա.-Ողջունելի են Հայաստանի ներքաղաքական ոլորտին մէջ արձանագրուող վերջին զարգացումները։

բ.-Կարեւոր է, որ ընդդիմութիւն-իշխանութիւն երկխօսութիւնը ըլայ թափանցիկ եւ կառուցողական։

գ.-Ողջունելի է մարտի 1-ի դէպքերուն հետաքննութեան վերսկսումը։ Նաեւ՝ այդ հարցով բանտարկուած մարդկանց ազատ արձակումը։

դ.-Հանրահաւաքներ տեղի կ՛ունենան բոլոր երկիրներու մէջ. նաեւ՝ Միացեալ նահանգներու։ Կարեւոր է, որ իրաւապահ մարմիները կարենան ապահովել թէ՛ ցուցարարներու եւ թէ՛ շրջապատը գտնուող մարդոց անվտանգութիւնը։

Դեսպանի կատարած գնահատականին եւ յատկապէս ՀԱԿ-ի պահանջներուն միջեւ կայ յստակ գաղափարներու համատեղելիութիւն եւ փոխլրացում։Այսպէ՛ս. ՀԱԿ-ի առաջնորդը խօսելով իշխանութիւն-ընդդիմութիւն ծայր առած բաց եւ անուղղակի երկխօսութեան մասին կ՛աճապարարէր յայտարարելու համար, որ «սա մեր երազած պետութիւնն է»։ Բանաձեւելով պահանջները՝ կ՛ընդգծէր հանրահաւաքներու համար «Ազատութիւն» հրապարակին վերատրամադրելիութիւնը, քաղաքական բանտարկեալներու ազատ արձակումը եւ մարտի 1-ի հետաքննութեան վերսկսման պաշտօնական հաւաստիացումը։ Իսկ վերջին հանրահաւաքին դրական գնահատելով սկսուած գործընթացը, Հայաստանի հանրապետութեան առաջին նախագահը երկխօսութեան առիթը կը նկատէր աշխարհին քաղաքակիրթ ժողովուրդ ներկայանալու ամենալաւ միջոցը։

Դիպաշարին հետեւողին մօտ կը ձեւաւորուի այն տրամաբանութիւնը, որ կա՛մ ՀԱԿ-ն է, որ կը կատարէ Միացեալ նահանգներու դեսպանին պատուէրը, կա՛մ ալ ամերիկացի դիւանագէտը տէր կը կանգնի ՀԱԿ-ի պահանջներուն եւ կ՛ուզէ հովանաւորել սկսուած երկխօսութեան գործընթացը։

Հարցը անշուշտ, միայն ՀԱԿ-ին չի վերաբերիր։ Այստեղ իշխանութիւնը եթէ մասնակից չդառնայ ներքաղաքական քաղաքական խաղին, նման գործընթաց չ՛արձանագրուիր։ Ամերիկացի դիւանագէտին կատարած յայտարարութիւններուն հետեւելով կը ստացուի այն տպաւորութիւնը, որ խաղին մրցավարութիւնը ստանձնած է դեսպանը, որ միաժամանակ կանոն կը թելադրէ, խաղը կը վարէ եւ ընթացքին՝ մեկնաբանութիւններ կը կատարէ։ Ի հարկ է, որոշ զգուշաւորութիւններով։ «Քաղբանտարկեալ» եզրը առանց օգտագործելու.փոխարէնը՝ «մարտի 1-ի առիթով կալանաւորուածներ»ու ազատ արձակումին մասին խօսելով։

Այս բոլորը կը կատարուին այնպիսի ժամանակահատուածի մէջ, երբ Տովիլէն-Կազան գիծին վրայ ճնշումները կը բազմանան բեկումնային կէտ արձանագրելու համար արցախեան բանակցութիւններուն։ Այս բոլորով հանդերձ եւ հակառակ ամերիկեան աշխուժ մրցավարութեան՝ առաջադրուած ներքին երկխօսութեան եւ արտաքին բեկումնայնութեան արդիւնաւէտութիւնը կրնայ խիստ թէական ըլլալ։

Շահան Գանտահարեան

«Ազդակ»ի գլխաւոր խմբագիր