Վարչապետ Տիգրան Սարգսյանն այսօր`  կառավարության նիստի ընթացքում, հրապարակեց 8 գերատեսչություններում մոնիտորինգի արդյունքները, նշելով, որ Կառավարությունը շարունակում է մոնիտորինգը պետական այն հաստատությւոններում, որոնք ծառայություններ են մատուցում բնակչությանն ու տնտեսվարող սուբյեկտներին, և որոնցում վերջին ամիսներին իրականացվել են բարեփոխումներ:

Ըստ Տիգրան  Սարգսյանի, դրական տեղաշարժերն արդեն իսկ առկա են, տասնյակ հազարավոր մարդիկ կարողանում են ստանալ որակյալ ծառայություններ` ձերբազատված կոռուպցիոն ռիսկերից, թեև որոշ տեղերում դեռևս առկա են խնդիրներ: Վարչապետը խոստացավ, որ առաջիկա ամիսներին բարեփոխումների արդյունքներն ավելի տեսանելի կլինեն, իսկ մոնիտորինգը կշարունակվի։

Հայաստանում կան մի քանի տաբու թեմաներ, որոնց մասին գրելը չի խրախուսվում: Օրինակ, ընդունված չէ գրել Արցախում առկա պրոբլեմների, մարդկանց կյանքի որակի, իշխանության անարդյունավետ կառավարման, կոմունիստական միջոցառման վերածված ընտրական գործընթացի մասին:

Նույն սկզբունքով չենք խոսում նաև ԼՂՀ իշխանությունների անդեմության մասին, ինչը հանգեցրել է նրան, որ Ղարաբաղը ոչ միայն բանակցային գործընթացի սուբյեկտ չէ, այլ նաև գործոն չէ անգամ Հայաստանի իշխանության համար:

«Մենք բոլոր հանդիպումներից` լինի դա վերջին, լինի նախկին, գրեթե միատեսակ ակնկալիքներ ենք ունենում, որովհետև մենք հուսով ենք, որ հերթական հանդիպումների ժամանակ կողմերը կգան համաձայնության, որի շնորհիվ Արցախը կշարունակի իր մասնակցություւնը բանակցային գործընթացում»,- երեկ «Ազատություն» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում կազանյան հանդիպումն այսպես է ամփոփել ԼՂՀ նախագահ Բակո Սահակյանը:

Ուշադրություն դարձրեք` պարոն Սահակյանը ոչ թե պահանջում է, ոչ թե խոսում է իշխանություն ունեցողի դիքերից, այլ ընդամենը հույսով սպասում է կամ կանխատեսում է` իշխանություն չունեցող մի վերլուծաբանի պես:

Իրականում, բոլորն էլ հասկանում են, որ ԼՂՀ-ն այլևս բանակցային գործընթաց չի վերադառնա` դրա լիարժեք մասնակցի մակարդակով: Չի վերադառնա` նույնիսկ այն պարագայում, եթե բանակցությունները հանգեցնեն անգամ ԼՂՀ անկախության ճանաչմանը: Այսինքն, Արցախի իշխանությունը գործոն չէ ու Արցախի ցանկացած կարգավիճակի որոշման հարցում որևէ դերակատարություն չի ունենալու:

Ամեն ինչ սկսվեց դեռ հեռավոր 1997-ին, երբ անկախության ձգտող երկրի նախագահին նշանակեցին մեկ այլ երկրի վարչապետ, նա էլ փառասիրությունից դրդված` համաձայնեց այդ գայթակղիչ առաջարկին: Հենց այդ պահից էլ Արցախը դադարեց գործոն լինել` ոչ միայն միջազգային հանրության, այլ նաև` հայաստանցիների համար:

Հետո արդեն Ռոբերտ Քոչարյանը բանակցային գործընթացում իրենով փոխարինեց Ղարաբաղը: Ստեփանակերտում լռեցին, որովհետև իրենց Ռոբն էր կամ էլ դուխները չհերիքեց` «վոինին» հակադրվելու համար:

Ու նույն անատամ վարքագիծն է մինչև այսօր: Պատահական չէ, որ երբ լրագրողը Բակո Սահակյանին հարցնում է Մադրիդյան սկզբունքների մասին, լսում է նրա անտեղյակ պատասխանը: «ՀՀ ղեկավարությունը բազմիցս հայտարարել է, որ այդ և մնացած սկզբունքները հիմք են բանակցելու համար: Հետևաբար, մենք էլ ենք ողջունում ցանկացած առաջարկություն, որը հիմք է բանակցելու համար: Եվ մենք գտնում ենք, որ այսօրվա փաստաթուղթը` եթե հնարավորություն է տալիս բանակցելու, ապա չի կարող մեր կողմից մերժվել: Եթե Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից առաջարկվել է մի փաստաթուղթ, այսօր խոսվում է Մադրիդյան փաստաթղթի մասին, որը հնարավորություն է տալիս բանակցելու, դա դեռ չի նշանակում կողմերի համաձայնությունը: Եվ բազմիցս ՀՀ ղեկավարությունը հայտարարել է, որ խոսքը գնում է մի փաստաթղթի մասին, որի շուրջ ընթանում են բանակցություններ: Եվ վաղը եթե կլինի այդ և մյուս փաստաթուղթը, որը հնարավորություն կտա նաև բանակցել Արցախին, մենք, իհարկե, ողջունելու ենք: Որովհետև փաստաթուղթը դա դեռ չի նշանակում վերջնագիր»,- ասում է Սահակյանը`ակամայից բացահայտելով, որ շարքային քաղաքացիներիս և իր միակ տարբերությունն այն է, որ նա մեզանից մի քանի ժամ շուտ է տեղեկանում բանակցային գործընթացի ինչ-որ մանրամասների մասին:

Այսօր կառավարությունում տեղի է ունեցել Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագրի կառավարման խորհրդի հերթական նիստը, որը վարել է վարչապետ, խորհրդի նախագահ Տիգրան Սարգսյանը։
Օրակարգի առաջին հարցով խորհուրդը քննարկել է Աշտարակ-Թալին ճանապարհահատվածի երկշարքանի երթևեկելի մասի քառաշարք երթևեկելի մասի վերակառուցման, Երևան-Աշտարակ ճանապարհահատվածի վերակառուցման և Երևան-Արարատ ճանապարհահատվածի ճանապարհային անվտանգության բարելավման կապալառուի ձեռքբերման մրցույթի պայմանները և կապալառուի հետ կնքվելիք պայմանագրի հատուկ պայմանները: Հարցի առնչությամբ ներկայացվել են 2011 թ. հունիսին Ասիական զարգացման բանկի և «Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագրի իրականացման կազմակերպություն» ՊՈԱԿ-ի միջև կայացած տեսակոնֆերանսի արդյունքները: Կառավարման խորհրդի անդամներն իրենց տեսակետներն ու դիտարկումներն են արտահայտել քննարկվող հարցի կապակցությամբ: Ընդհանուր առմամբ հավանության արժանացնելով ներկայացված փաստաթուղթը` խորհուրդը որոշել է հիմք ընդունել այն մրցույթ հայտարարելու համար:
Մեկ այլ հարցով կառավարման խորհրդի քարտուղար է նշանակվել ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարի առաջին տեղակալ Հրանտ Բեգլարյանը:
Նիստում քննարկվել են նաև մի շարք ընթացիկ հարցեր:

Այսօրվա ասուլիսում Գալուստ Սահակյանը ՀԱԿ-ին հրավիրել է Սևանի հանրային լողափ` բանակցելու. «Մենք բազմիցս ասել ենք, որ պատրաստ ենք երկխոսել թեկուզ այս ակումբում, եթե իրենց լավ պահեն՝ «Օջախ» ռեստորանում կամ՝ Սևանում հանրային լողափեր են բացվել, բայց մենք երկխոսելու ենք, ոչ թե բանակցելու»:

Հետաքրքիր է, ՀՀԿ պատգամավորն ինքը եղե՞լ է հանրային լողափում, որ էդպես անվարան այնտեղ հանդիպում է նշանակում.

Ուրեմն` նախ ասենք, որ հանրային երկու լողափերի`Քաղաքայինի և Ֆլամինգոյի համար բյուջեից հատկացվել է 68 միլիոն դրամ, 42 միլիոնն էլ հայթայթել են ու ցույց տվել, թե` 110 միլիոն են ծախսել: Սակայն միայն կույրը կարող է չտեսնել, որ մի քանի «տափչանից» և մի- մի հանրային զուգարանից բացի` հանրային կոչվող լողափում բան չի փոխվել: Հա՛, մեկ էլ ԱԻՆ-ն է մի-մի փրկարարական կետ ու մի քանի աշխատակիցներ հատկացրել: Նրանցից մեկը, որ իր ոսկյա շղթայով թևնոցով ու մատանիով բոլորովին փրկարարի տպավորություն չէր թողնում, մեզ ասաց` հերթափոխով են աշխատում ու վարձատրվում են ԱԻՆ-ի կողմից, ի տարբերություն մասնավոր լողափերի, որտեղ վարձակալներն են վճարում իրենց:

Լողափերում Գրանդ քենդիի ու Վիվասելի «զոնտիկներով» մի երկու նոր` վճարովի սրճարան է ավելացել, որոնցից ոչ հանրայինում էլ կային ու դրանցից էլ լավը, մեկ էլ` ափին մի քիչ ավազ են լցրել: Իսկ քաղաքացիները ոնց որ միշտ պառկում էին ավազափոշու մեջ, այնպես էլ` պառկած էին նաև այսօր: Դա էլ առանձնակի ծախս չի, եթե հաշվի առնենք, թե ինչպես են Սևանի փոքր ու մեծ չինովնիկները ծախում ավազը ու գերշահույթներ ստանում. չէր խանգարի, որ բյուջեից հատկացումներ անելու փոխարեն` նրանց հանձնարարվեր մի քանի մեքենա ավազ էլ «հանրայինի» համար բերել, չէ՞ որ այդ ավազը հանրության սեփականությունն է: Միակ փոփոխությունն այն է, որ հիմա նրանց գիտակցությանը հասել է` իրենք լողափ ունեն: Բայց կարծեմ մինչ այդ էլ ունեին. Սևանի ցանկացած ափում ՀՀ քաղաքացիները կարող են լողալ անվճար, ուղղակի շատերը չգիտեն դրա մասին:

Այնպես որ, Գրիգորիչը լավ  կանի` հանրային լողափի մասով լռի. չի՞ մտածում, որ ՀԱԿ-ի բերանը լեզու է դնում:

Միջազգային հանրությունը աստիճանաբար հաղթահարում է Սերժ Սարգսյան-Իլհամ Ալիև կազանյան հանդիպմանը հաջորդած հիասթափությունն ու նախապատրաստում բանակցությունների նոր ռաունդը:

Նախաձեռնությունը, կարծես թե, դարձյալ պատկանում է ռուսներին: Անցյալ շաբաթավերջին հայտնի դարձավ, որ Ռուսաստանի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևը նամակներ է հասցեագրել Հայաստանի և Ադրբեջանի իր գործընկերներին` նրանց ներկայացնելով կարգավորման գործընթացի հեռանկարին վերաբերող իր պատկերացումները: Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հարավկովկասյան իր գործընկերներին առանձին-առանձին հրավիրել է Մոսկվա: Հանդիպումների քննարկման թեման դարձյալ կարգավորման գործընթացն է:

Օրերս Ֆրանսիայի արտաքին գերատեսչության ղեկավարն ասել էր, որ մոտ ժամանակներս հակամարտության կողմերին կներկայացվեն նոր առաջարկներ:

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները երեկ Վիեննայում հանդիպում են ունեցել ԵԱՀԿ գործող նախագահ Լամբերտո Զանիերի հետ և քննարկել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցը։ Հանդիպման վերաբերյալ համանախագահներն այսօր հաղորդագրություն են տարածել, որում ասվում է. «Համանախագահները Գլխավոր քարտուղարին իրազեկել են հունիսի 24-ին Կազանում կայացած Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի նախագահների հանդիպման մասին և քննարկել հետագա քայլերը, որոնք անհրաժեշտ են հիմնարար սկզբունքների ձևակերպումն ավարտին հասցնելու համար, ինչը համընդհանուր խաղաղ կարգավորման հիմք կծառայի։ Թեև Կազանում կողմերը չհասան հիմնարար սկզբունքների վերջնական համաձայնեցմանը, այնուամենայնիվ, հանդիպման ժամանակ առաջընթաց գրանցվեց»։ Դրանում նաև նշված է այն մասին, որ համանախագահները պլանավորում են մոտ ապագայում խորհրդակցել Մոսկվայում և դրանից հետո ժամանել տարածաշրջան։

ԵԱՀԿ համանախագահության նոր ջանքերի ֆոնին վերջին շրջանում դարձյալ ակտիվացել են խոսակցությունները` միջնորդական առաքելության ձևաչափի փոխոխության մասին:

Մի քանի օր առաջ Իրանի խորհրդարանի խոսնակ Լարիջանին Բաքվում հայտնեց իր երկրի` կարգավորման միջնորդ դառնալու պատրաստակամության մասին, եթե համապատասխան առաջարկ լինի Ադրբեջանի կողմից: Իհարկե, որևէ մեկը չի վիճարկում, որ Իրանը պատերազմի տարիներին, ապա` կարգավորման գործընթացի ընթացքում, հիմնականում պահպանել է հավասարակշիռ մոտեցում, սակայն միջնորդ դառնալու նրա հեռանկարը իրականություն դառնալու որևէ հնարավորություն չունի: Նախ, մեծ հաշվով, Իրանն այնքան էլ շահագրգիռ չէ խնդրի կարգավորմամբ, որովհետև նման հեռանկարը չի բացառում, որ նրա սահմանների մոտ կհայտնվեն միջազգային խաղաղարար ուժեր: Երկրորդ, Իրանը միայնակ չունի անհրաժեշտ ռեսուրսներ` կարգավորման հովանավոր  լինելու համար: Բացի այդ, հաշվի առնելով Թեհրանի բարդ պրոբլեմները միջազգային հանրության հետ` դժվար է պատկերացնել, որ նրա առաջարկած լուծումները բավարար պաշտպանության կարժանանան աշխարհի այլ մայրաքաղաքներում:

Նախագահ Սերժ Սարգսյանի այցը Ուկրաինա հիմք տվեց խոսակցությունների, որ ղարաբաղյան ճակատում գուցե ակտիվություն ցուցաբերի պաշտոնական Կիևը: Ուկրաինան կարգավորման պաշտոնական միջնորդ չի լինի, բայց, ի տարբերություն նույն Իրանի, 2013-ին կարող է ֆորմալ առիթ ունենալ զբաղվելու ԼՂ խնդրով. այս երկիրը այդ տարում նախագահելու է ԵԱՀԿ-ում:

Իրականության մեջ, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի այսօրվա համանախագահությունը ամենաօպտիմալն է` որպես միջնորդական առաքելություն: Դրանում ներկայացված են մեր տարածաշրջանում ռեալ ազդեցություն ունեցող բոլոր կենտրոնները` ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանը, Եվրամիությունը: Նրանց առաջարկած լուծումները` միջնորդական առաքելության կազմի բալանսավորված լինելու շնորհիվ, ամենալեգիտիմն ու իրատեսականն են լինելու կարգավորման գործընթացում:

Այսօր ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանը լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ առաջարկեց սուր հարցեր չտալ, քանի որ օրը տոնական է: Հետո ասաց` Սահմանադրությունը և՛ իրավունք է, և՛ պատասխանատվություն, և որ վերջին շրջանում ժողովուրդն իր իրավունքների պաշտպանությունը փնտրում է Սահմանադրության մեջ:

Այն դիտարկմանը, թե ՀԱԿ-ը մինչև սեպտեմբեր է ժամանակ տվել, իրենք ի՞նչ քայլեր են նախատեսել սեպտեմբերին ընդառաջ, Սահակյանը պատասխանեց. «Վախեցած լռում ենք, տեսնենք՝ ինչ են անելու, երեք տարի է՝ ասում են, մենք էլ վախեցած սպասում ենք, ասում՝ մի փոքր էլ համբերենք»:

Իսկ հարցին` ինչո՞ւ է ՀԱԿ-ը կրկին անցել «թաթար-մոնղոլական» արտահայտություններին, ասաց, թե` զանգվածը նոսրանում է, նոր զանգվածների անհրաժեշտություն կա, սակայն նույնիսկ այդ արտահայտությունները չեն կարող հաջողությունների հասնել, որովհետև ժամկետները քիչ են, ավելին` նույնիսկ ղարաբաղյան հարցում սկսել են նոր խաղեր տալ՝ ասելով, թե իշխանություններն անցել են փուլային տարբերակին:

Ամեն դեպքում երկխոսությունը կկայանա՞, թե՞ ոչ` հարցին էլ պատասխան ուներ. «Մենք բազմիցս ասել ենք, որ պատրաստ ենք երկխոսել` թեկուզ այս ակումբում, եթե իրենց լավ պահեն` «Օջախ «ռեստորանում, կամ՝ Սևանում հանրային լողափեր են բացվել… բայց մենք երկխոսելու ենք, ոչ թե բանակցելու»:

Նկատառմանը, թե ՀԱԿ-ը շարունակում է իր օրակարգում պահել արտահերթ ընտրությունների պահանջը, Գալուստ Սահակյանն արձագանքեց այսպես` արտահերթ ընտրությունները ոչ մի երկրի և ժողովրդի լավ արդյունքների չեն հանգեցրել, այդ թվում՝ եթե 90-ական թվականներին հհշականները չպահանջեին, ըստ Սահակյանի, մենք այսօր ավելի լավ վիճակում կլինեինք:

Իր համար անակնկա՞լ էր, որ իր որդուն նշանակեցին պետգույքի ղեկավար` հարցին պատասխանն էլ «ոչ»-ն էր: Պարզվեց` Գալուստ Սահակյանի համար ամենևին էլ անակնկալ չէր, քանի որ իր որդին ճանապարհ է անցել, և ներկայիս չինովնիկների մեջ նման քչերը կան, իսկ ինքն էլ` Գալուստ Սահակյա՛նը, նպաստավոր ջերմոցային պայմաններ ստեղծելով չի զբաղվում:

Շուշան Գալստյան

Երբ ոստիկանները հետապնդում են ընդդիմության ակտիվիստներին, նրանցից ոմանց ձերբակալում կամ խոշտանգում են, շատ վատ է: Դա ցույց է տալիս, որ իշխանությունը չի կարողանում արգումենտավորված հակադարձել իր ընդդիմախոսներին և նրանց դեմ ուժ է կիրառում: Մարտի 1-ը դրա վառ դրսևորումն է: Նույնը կատարվում է նաև այլ ավտորիտար երկրներում: Օրինակ, Բելառուսում զանգվածաբար ձերբակալվում են մարդիկ, ովքեր հանդգնել են մասնակցել անձայն բողոքի ակցիային: Այս ակցիան կազմակերպիչ չուներ և չէր սպառնում իշխանությանը, Բայց Լուկաշենկոյի տիպի մարդկանց համար վտանգավոր է ամեն բան, որը դուրս է իր վերահսկողությունից:

Չարդարացված ուժը ծնում է հակազդեցություն, անվստահություն: Մարդիկ, ովքեր պարբերաբար նվաստացվում են, զրկվում են ընտրելու և կարծիք հայտնելու իրավունքից` դիմում են պայքարի ծայրահեղ միջոցների: Լավագույն դեպքում` տեղի են ունենում իրադարձություններ եգիպտական կամ թունիսյան սցենարներով:

Անհանդուրժողականության հիմնական կրողը իշխանությունն է, որովհետև նա է տիրապետում ավելի մեծ ռեսուրսների, ունի պատժիչ ֆունկցիաներ:

Սակայն միթե՞ ընդդիմությունը մեղք չունի, երբ երկրում ստեղծվում է անհանդուրժողականության միջավայր:

Իհարկե, ունի:

Օրինակ, երբ 2008-ի մարտի 1-ի ողբերգական իրադարձություններից հետո մարդիկ անվայելուչ էին արտահայտվում իշխանությունների հասցեին, հասկանալի էր: Դեռ թարմ էր կորստի ցավը, հազարավոր ընդդիմադիրներ ծեծվել ու խոշտանգվել էին, նրանցից տասը` զոհվել:

Բայց, օրինակ, երբ երեկվա հանրահավաքում անվայելուչ արտահայտություններ էին հնչում տարբեր իշխանավորների հասցեին` դա դուրս էր բանականության սահմաններից, ոչ ադեկվատ այսօրվա իրականությանը, իշխանություն-ՀԱԿ հնարավոր երկխոսության համատեքստին: Ցավալի է, երբ լուրջ դերակատարման հավակնող ընդդիմադիր գործիչը ոչ թե փաստարկված քննադատում է վարչապետին, այլ` փորձում է ամեն կերպ անվանարկել նրան:

Երբ իշխանությունը գործի է դնում ոստիկանական մահակը, նվաստացնում է քաղաքացուն: Երբ ընդդիմությունը հայհոյանքը դարձնում է պայքարի միջոց, լյումպենացնում է հասարակությանը: Նվաստացած ու լյումպենացած հասարակությամբ արժանապատիվ երկիր չես կառուցի:

Այսօր, երբ «Ընտրություն» ակումբում հյուրընկալել էի Ժողովրդական կուսակցության նախագահ Տիգրան Կարապետյանին` ակամա մտածում էի «երրորդ ուժ» կոչվածի պոտենցիալի, հնարավորությունների, մեր քաղաքական համակարգում նրա տեղի ու դերի մասին:

Իրենց «երրորդ ուժ» համարողները անպայմանորեն իրենց դուրս են դնում Սերժ Սարգսյանի իշխանության ու Լևոն Տեր-Պետրոսյանի, ՀԱԿ-ի ազդեցությունից և համարում են, որ ունեն առաքելություն, որը չեն իրականացրել առաջին երկու համարի տակ հանդես եկող ուժերը:

Որ Հայաստանում իշխանությունը ավտորիտար է, կոռումպացված, ոչ կրեատիվ, որևէ մեկ համար գաղտիք չէ: Վերջերս նույնիսկ իշխանության ներկայացուցիչներն են դրա մասին բարձրաձայնում: Իհարկե, նրանք այդ արատները բարձրաձայնում են, որ վերջում անպայման խոսեն այն տիտանական բարեփոխումների մասին, որոնք մտադիր է իրականացնել իրենց նախագահը` երկրում վիճակը շտկելու համար: Հասարակության մեծ մասն այդ բարեփոխումներին չի հավատում:

Որ ՀԱԿ-ը նույնպես ամբողջ հայ ժողովուրդը չէ կամ նույնիսկ` ողջ ընդդիմությունը, դա նույնպես ճշմարտություն է, որը որևէ բանական մարդ չի վիճարկում:

Որ Տեր-Պետրոսյանի և Սարգսյանի ստեղծած համակարգերն իրար նման են` դեմոկրատիայի մեխանիզմների և որոշումների կայացման լեգալ մեխանիզմների անտեսման առումով, դարձյալ ակնհայտ է:

Սակայն նույնիսկ այս համատեքստում «երրորդ ուժ» տերմինը մեզանում մնում է սոսկ խոսակցություն` չդառնալով միս ու արյուն:

Ու խոսակցություն էլ կմնա, որովհետև «երրորդ ուժի» հավակնորդներն` իրենց վարքագծով, արժեհամակարգով չեն տարբերվում առաջին երկու բևեռներից:

Հասարակությանը հայտնի են գործող և առաջին նախագահների թերությունները, և եթե ինչ-որ մեկը դա բարձրաձայնում է` բավարար չէ, որ նա արժանանա հասարակության վստահությանը: Ժողովուրդը գիտի, որ գործող քաղաքական համակարգը չի սպասարկում իր շահերը, սակայն նույն այդ ժողովուրդը նոր հայտ ներկայացնող ուժերից ակնկալում է ոչ թե իրականության մակերեսային քննադատություն, այլ` լուծումների, նոր մոտեցումների ձևակերպում: Մեր «երրորդուժականները» դա չեն անում. նրանց քաղաքական պոտենցիալը, մտավոր ռեսուրսը չեն բավականացնում անգամ գործող իշխանությանը կամ ընդդիմությանը որակյալ քննադատելու համար:

Որ ամենակարևորն է` մեր պոտենցիալ «երրորդուժականների» արժեհամակարգը դարձյալ հիմնված է ավտորիտար մտածողության վրա` մարդու, քաղաքացու մերժումով: Նրանք նորը ստեղծելու խնդիր, հնարավորություն չունեն ու ուզում են ունենալ այն ռեսուրսները, որոնց արդեն տիրապետում են քաղաքական դաշտի հիմնական խաղացողները: Ժողովուրդն էլ գերադասում է գործ ունենալ Սերժի ու Լևոնի հետ, որովհետև նրանք գոնե ինտելեկտ ու փորձառություն ունեն:

Այսօր «Ընտրություն» ակումբի լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ԺԿ նախագահ  Տիգրան Կարապետյանը, խոսելով քաղաքական վերջին զարգացումների մասին, ասաց. «Երեկ լսում էի Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հայտարարությունը։ Ասում է` սեպտեմբերին կպահանջենք հրաժարականը: Ինչու` նո՞ր են պահանջում։ Բա վերջին տարիներին ի՞նչ էին անում: Սա էլ ճնշման  ձևաչափ է, այլ տարբերակ է, որ իրենց բաժին դուրս գա»: Նաև հավելեց, որ ամեն դեպքում ՀԱԿ-ի կորիզը ՀՀՇ-ն է. «Մենք էլ գիտենք, որ բոլոր նախագահների օրոք ունեցել ենք օլիգարխներ: Սիստեմը նույնն է: Ես գիտեմ` որքան մարդկանց խոստացել են պաշտոններ ապագա իշխանության մեջ: Տեսեք, մի պատվիրակություն էին ուզում ստեղծել, բայց չկարողացան, որովհետև բոլորը լիդերներ են և ուզում են պաշտոններ: Ճիշտ է, ստեղծվեց խումբը, բայց մինչև այժմ էլ տարաձայնություններ ունեն: Մի պաշտոնի համար կարող են խոստանալ 50 հոգու: Հենց դրա համար էլ գալիս են հանրահավաքի:  Ժողովուրդը դրա մեջ ներգրավված չէ»:

Ու շարունակեց. «Հասարակությունը հիսաթափված է բոլորից: Դուք շեշտեցիք ռեսուրսը: Ո՞րն է իշխանության ռեսուրսը: Փողի ուժով ստիպելով… Դուք տեսե՞լ եք մի հավաք, որ մարդիկ ինքնակամ են գալիս: Վերցնենք ՀԱԿ-ին. գիտենք, որ ավտոբուս են վարձում, մարդիկ բերում, փող են ծախսում: Բայց մենք այդպես չենք անում: Ուշ թե շուտ` համակարգը փլուզվելու է: Թալանողներն էլ այդ մասին գիտեն, դրա համար էլ դրսում դղյակներ են առնում-դնում»:

Կարապետյանի խոսքով, եթե ուրիշները ձգտում են, որ իրենց հավաքները մարդաշատ լինեն, ապա իրենք նման ձգտում չունեն. «Մեկ դահլիճ լցնելը հեշտ է, մեկի հետ պայմանավորվես ու կլցնես: Սակայն մենք ուզում ենք, որ այս ամենը լինի մաքուր ձևով: Ազգային ճակատի գործունեությանը լծվել են մի քանի հկ-ներ: Մենք ձգտում ենք արթնացնել ժողովրդին, ոչ թե ինչ-որ փայերի տեր լինենք»:

Ու հետևություն արեց. «Եթե մի տեղ հավաքվում, ասում են` Լևոն, Լևոն, նախագահ, մի տեղ էլ` Սերժ, Սերժ, նախագահ: Հա, ի՞նչ է փոխվում դրանով: Սա երկու թևերի պայքար է: Ժողովուրդը պետք է մտածի, որ ինքը պետք է նախաձեռնի այդ ամենը: Եթե մենք բերենք մարդկանց, չենք տարբերվի էն «Սյունյաց արծիվներից», էն… Բայց ո՞ւր է գիտակցությունը»:

ՀԱԿ այսօրվա հանրահավաքն առաջինն էր երկխոսությանը վերաբերող Սերժ Սարգսյանի հրապարակային հայտարարությունից  հետո: ԼՂ խնդրով կազանյան ինտրիգը տեղի չէր ունեցել եւ ենթադրելի էր, որ հենց երկխոսության թեման է հիմնականը լինելու առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի այսօրվա ելույթում:

Բայց մինչ ՀԱԿ առաջնորդի ելույթին անդրադառնալը՝ երկու հանգամանքի վրա հրավիրենք ընթերցողի ուշադրությունը:

Նախ, այսօրվա հանրահավաքը նախորդների համեմատ էապես սակավամարդ էր, ինչը դժվար է միայն շոգ ամառվա հանգամանքով պայմանավորելը: Այնուամենայնիվ, տեղ ունի այն պնդումը, որ որոշակի խզում է առաջացել ընդդիմության հարթակի եւ շարքերի միջեւ:

Հավանաբար, այս փաստը նկատել են նաեւ ՀԱԿ ղեկավարները եւ պատահական չէ, որ այսօրվա ելույթներում կարելի էր հանդիպել նախորդ մի քանի ամիսներին մոռացված այնպիսի արտահայտություններ, ինչպիսիք են՝ «ավազակապետություն», «թաթար-մոնղոլական իշխանություն» եւ այլն:

Իհարկե, այս ամենը կարող է խոսել հռետորաբանության եւ ոչ թե՝ մարտավարության որոշակի փոփոխության մասին: Գոնե՝ առայժմ, առաջիկա մեկ-երկու ամսվա կտրվածքով:

Ականհայտ է, որ առաջիկա ամիսներին ընդդիմությունը զերծ կմնա ակտիվ հրապարակային գործողություններից՝ իր ուշադրության կենտրոնում պահելով Մարտի 1-ի գործով վերաքննությունը: Անկեղծ ասած, նախաքննության խմբի գործողությունները քննադատության բավարար հիմքեր ստեղծում են: «Թեև իրավապահ մարմինները, կարծես թե, փութաջանորեն լծվել են Սերժ Սարգսյանի հայտնի հանձնարարականի (20.04.2011) կատարման գործին, բայց տպավորություն է ստեղծվում, որ մենք կրկին ականատես ենք դառնում նիկոյանական տիպի մի նոր խեղկատակության։ Պատճառներից մեկը թերևս տվյալ հանձնարարականի անորոշությունն է, քանի որ նրանում ընդամենը «թափ և ընդգծված ակտիվացում է ակնկալվում մարտի 1-ի դեպքերի բացահայտման հարցում»։ Մինչդեռ խնդիրն այն է, որ Հայաստանի հասարակությունը և միջազգային հանրությունը հստակորեն պահանջում են ոչ թե մարտի 1-ի դեպքերի, այլ կոնկրետ տասը սպանությունների բացահայտում՝ դրանից բխող բոլոր իրավական հետևանքներով, առաջին հերթին, ոճրագործության պատասխանատուների նկատմամբ ուշացած արդարադատության իրականացմամբ… Քանի դեռ այդ սպանությունները չեն բացահայտվել, զոհերի ընտանիքներն ու վիրավորները բավականաչափ նյութական փոխհատուցում չեն ստացել և ոճրագործները չեն կանգնել դատարանի առջև, արդարադատության նկատմամբ հասարակության վստահության վերականգնման և ներազգային համերաշխության մթնոլորտի հաստատման մասին անիմաստ է խոսել՝ հանգամանք, որն իրենց վերոհիշյալ զեկույցներում հարկ են համարել հատուկ ընդգծել նաև Պրեսկոտը, Ֆիշերն ու Համմարբերգը»,- մի քանի ժամ առաջ հայտարարեց Տեր-Պետրոսյանը։

Մարտի 1-ի բացահայտման թեման ՀԱԿ համար առաջնայինն է լինելու առաջիկա ամիսների քաղաքական գործընթացում, գուցե՝ նաեւ առաջիկա ընտրարշավի օրակարգում: Ասենք, չի բացառվում, որ առաջիկա շաբաթներին ՀԱԿ-ը պաշտոնապես պահանջի փոխել քննություն իրականացնող խմբի կազմը կամ հարցաքննության կանչել նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին եւ այլն:

Երկխոսության ձեւաչափի եւ բովանդակության հարցում, դատելով Տեր-Պետրոսյանի այսօրվա ելույթից, ՀԱԿ-ը չի վերանայել իր մոտեցումները, իհարկե՝ առայժմ չվերանայելով նաեւ որդեգրված «երկխոսության պատուհանը բաց է» մարտավարությունը: «Այդպիսի երկխոսություն չի լինում, որովհետև ցանկացած երկխոսություն կողմերի հավասարություն է ենթադրում։ Հետևաբար, որքան էլ իշխանությունը համառի, միևնույն է, վերջիվերջո մեզ հետ խոսելու է պատշաճ, այսինքն՝ պատվիրակության մակարդակով… Երկխոսություն՝ այո՛, բայց ոչ թե երկրորդական, այլ առաջին հերթին հիմնական հարցերի շուրջ, որոնցից գլխավորը արտահերթ ընտրությունների անցկացումն ու սահմանադրական կարգի վերականգնումն է։ Մենք բազմիցս հայտարարել ենք, որ մեր նպատակը ոչ թե անպայման իշխանության հասնելն է, այլ օրինական ընտրությունների միջոցով լեգիտիմ իշխանության ձևավորումը։ Եթե արդար ընտրությունների արդյունքում հաղթի որևէ այլ քաղաքական ուժ, այդ թվում ներկա իշխանությունը, մենք առաջինը կշնորհավորենք նրան։ Սկզբունքի տեսակետից՝ դա Կոնգրեսի և անձամբ ինձ համար գուցե ավելի մեծ հաղթանակ լինի, քան իշխանական աթոռներին բազմելը… Ուստի որքան էլ մեր իշխանավորները համառեն ու փորձեն ժամանակ ձգել, միևնույն է, նրանք վաղ թե ուշ կանգնելու են արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու հարկադրանքի առջև… Մաղթենք, սակայն, որ ողջախոհությունը գոնե այս անգամ չդավաճանի վարչախմբի պարագլուխներին, և առաջիկա մեկ-երկու ամսում նրանք վերջնականապես կողմնորոշվեն արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու հարցում։ Հակառակ դեպքում, ողջամիտ կոչված ժամկետը սեպտեմբերին սպառված կհամարվի, և մեր օրակարգում կմնա ընդամենը մեկ պահանջ, այն է՝ Սերժ Սարգսյանի և իշխող կոալիցիայի անվերապահ հրաժարականը»,- սրանք հատվածներ են Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթի՝ երկխոսությանը նվիրված հատվածից։

Ըստ այդմ, անենք մի քանի նախնական հետեւություն

1. Առաջիկա մեկ-երկու ամսում ՀԱԿ մարտավարությունը չի փոխվելու, եւ Տեր-Պետրոսյանի թիմը սպասելու է, որ իշխանությունը ընդունի երկխոսության իր կանոնները: Մարտավարության փոփոխություն կարող է լինել միայն սեպտեմբեր — հոկտեմբեր ամիսներին, սակայն հասարակությունը դա կարող է ընկալել ոչ թե ընդդիմության գործողությունների ակտիվացման, այլ՝ մոտեցող ընտրական կամպանիայի համատեքստում:
2. Ընդդիմությունն անընդհատ խոսում է արտահերթ ընտրությունների անհրաժեշտւթյան կամ անխուսափելիության մասին, սակայն չի բացահայտում, թե ինչպես է հասնելու դրանց, եթե իշխանությունը նույն համառությամբ հրաժարվի դրանք անցկացնել: ՀԱԿ-ի շուրջ քաղաքական եւ հասարակական կոնսոլիդացիայի այսօրվա մակարդակը թույլ չի տալիս, որ այդ քաղաքական միավորը սեփական ուժերով կարողանա հասնել արտահերթ ընտրությունների անցկացմանը:
3. «…ողջամիտ կոչված ժամկետը սեպտեմբերին սպառված կհամարվի, և մեր օրակարգում կմնա ընդամենը մեկ պահանջ, այն է՝ Սերժ Սարգսյանի և իշխող կոալիցիայի անվերապահ հրաժարականը»: Տեր-Պետրոսյանի այս արտահայտությունն երկիմաստություն եւ որոշակի հակասություն է պարունակում: Նախ, այս գլխից էլ պարզ է, որ իշխանություններն ինքնակամ չեն կապիտուլացվելու, հետեւաբար՝ ո՞րն է սպասելու իմաստը: Եվ հետո, այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ ՀԱԿ-ը նոր-նոր, այն էլ՝ սեպտեմբերին է պահանջելու գործող նախագահի հրաժարականը:

Իսկ ո՞ւմ հրաժարականն էր պահանջվում երեք տարի շարունակ: Միթե՞ երեք տարի շարունակ դա չի եղել ընդդիմության գլխավոր ու, ըստ էության, միակ պահանջը: